ëëë.company.com

L_08

Veçoritë fundamentale të shpenzimeve dhe të hyrave si

kategori qëndrore në ekonominë e ndërmarrjes

  

Tetor, 2010

MSc. LULJETA ELEZAJ

ëëë.company.com

Shpenzimet dhe të hyrat

Shpenzimet : Vlera e resurseve të shfrytëzuara gjatë një periudhe të

caktuar. Shprehja në vlerë (para) e harxhimit fizik të resurseve, të

cilat I bartë ndërmarrja për krijimin e produkteve apo shërbimeve përkatëse.

Te hyrat: Vlera e produkteve të shitura ose shërbimeve të kryera gjatë një periudhe të caktuar

ëëë.company.com

Ndarja fundamentale e shpenzimeve dhe llojeve të tyre

• Grupi i parë i shpenzimeve: 1) Shpenzimet Variabile dhe

2) Shpenzimet Fikse,

Grupi i dytë i shpenzimeve:

1) Shpenzimet e drejtëpërdrejta

2) Shpenzimet e ndërmjetuara

Grupi i tretë i shpenzimeve:

1) Shpenzimet e veçanta dhe

2) Shpenzimet e përbashkëta

ëëë.company.com

• Lartësia e shpenzimeve të ndërmarrjes janë të varuara nga vëllimi i veprimtarisë së ndërmarrjes.

• Varësisht nga ajo se si në shpenzime ndikon ndyshimi i vëllimit të veprimtarisë, shpenzimet ndahen në shpenzime variabile she shpenzime fikse.

• Ahpenzimet fikse dhe variabile paraqesin shpenzimet totale të ndërmarrjes

Shpenzimet variabile dhe shpenzimet fikse

ëëë.company.com

• Shpenzimet Variabile (ShV) janë shpenzimet, që ndryshojnë varësisht nga ndryshimi i vëllimit të veprimtarisë .

• Shpenzimet Fikse (ShF) janë shpenzimet që nuk ndryshojnë me rastin e ndryshimit të vëllimit të veprimtarisë.

Shpenzimet totale = Shpenzimet variabile + Shpenzimet Fikse

ShT = ShV + ShF

ëëë.company.com

Sh

pen

zim

et

€350,000€300,000€250,000€200,000€150,000

€100,000

100 200 300 0Sasia e prodhuar

Shpenzimet variabile

ëëë.company.com

Sh

pen

zim

et

Sh

pen

zim

et

tota

leto

tale

€150,000€125,000€100,000

€75,000€50,000

€25,000

0 100 200 300 400 500

Sasia e prodhuara

Shpenzimet Fikse

ëëë.company.com

Llojet e shpenzimeve variabile

• Nga varësia e ndryshimit të vëllimit të veprimtarisë:

• Shpenzime proporcionale variabile• Shpenzimet progresive variabile• Shpenzimet degresive variabile

ëëë.company.com

Shpenzimet proporcionale variabile

• Shpenzimet që rriten me të njejtin ritëm si vëllimi I veprimtarisë.

• Shpenzimet proporcionale variabile për njësi janë të pavarura nga vëllimi i veprimtarisë

ëëë.company.com

Vlera e materialit të hargjuar është e bazuar në sasinë e tavilinave të prodhuara

Tavolinat

Mat

eria

l I H

arg

juar

Shpenzimet e tërësishme variabile

ëëë.company.com

Tavolina

Sh

pen

zim

i për

tav

olin

ë

Shpenzimi i prodhimit të një tavoline është i njejtë

Shpenzimet variabile për njësi

ëëë.company.com

Shpenzimet progresive variabile• Shpenzimet që rriten me ritëm më të shpejtuar

se vëllimi i veprimtarisë.• Shpenzimet progresive njësore variabile rriten

me rritjen e vëllimit të veprimtarisë.• Psh. Shpenzimet e pagave në situata të caktuara mund

të jenë progresive – punët jashtë orarit, shpenzimet e mirëmbajtjes së paisjeve kur kapaciteti i prodhimit tejkalon limitin e kapacitetit prodhues.

ëëë.company.com

Shpenzimet degresive variabile• Shpenzimet të cilat rriten me ritëm më të

ngadalësuar sesa vëllimi i veprimtarisë.• Shpenzimet degresive njësore variabile

zvogëlohen me rritjen e vëllimit të veprimtarisë.• Psh. Blerja me shimicë e mallit, mund të bëhet

me çmim më të ulët.

ëëë.company.com

Llojet e shpenzimeve fikse• Shpenzimet plotësisht fikse• Shpenzimet e kushtëzuara fikse dhe • Shpenzimet e palëvizshme fikse

• Shpenzimet gjysmëfikse• Shpenzimet reverzibile dhe • Shpenzimet ireverzibile

• Shpenzimet e vendimmarrjes periodike

ëëë.company.com

Shpenzimet plotësisht fikse

• Shpenzimet plotësisht fikse janë shpenzimet që i ka ndërmarrja nëse e ushtron apo jo veprimtarinë e saj.

• Psh. Shpenzimet e amortizimit • Shpenzimet plotësisht fikse për njësi zvogëlohen me rritjen

e njësive.– Shpenzimet e kushtëzuara fiks, paraqiten vetëm nëse veprimtaria

e ndërmarrjes zhvillohet. Psh. Shpenzimet për ngrohje, ndricim, pastrimit të lokalit etj.

– Shenzimet e palëvizshme fikse , paraqiten pavarësisht zhvillimit të veprimtarisë. Psh. Shpenzimet e mbikqyrjes, ruajtjes, sigurimit apo mirëmbajtjes minimale të paisjeve, inventarit apo objektev

•

ëëë.company.com

Shpenzimet gjysmëfikse• Shpenzimet të cilat ndryshojnë shkallë shkallë

me ndryshimin e vëllimit të veprimtarisë. Këto shpenzime janë fikse në suaza të intervalit të caktuar të vëllimit të veprimtarisë.

• Psh: me rritjen më të madhe të prodhimit paraqitet nevoja e makinerisë shtesë, cka nënkupton shpenzime më të madha të amortizimit, kamatës etj.

ëëë.company.com

Shpenzimet gjysmëfikse reverzibile dhe ireverzibile

• Shpenzimet gjysmëfikse reverzibile/ të rikthyeshme, rriten shkallë shkallë, kur prodhimi rritet dhe në të njejtën mënyrë edhe zvogëlohet kur pordhimi zvogëlohet. Psh: marrja e një depo me qira kur rritet prodhimi.

• Shpenzimet gjysmëfikse ireverzibile/ shpenzimet e rikthyeshme ngadalë,shpenzimet që rriten me rritjen e prodhimit por nuk zvogëlohen prapë në të njejten shkallë kur prodhimi zvogëlohet. Psh: Blerja e një makine të re kur prodhimi rritet do te ngelë e pashfrytëzuar plotësisht kur shpenzimi zvogëlohet.

ëëë.company.com

Shpenzimet e vendimarrjes periodike

• Niveli i këtyre shpenzimeve nuk varet nga vëllimi i veprimtarisë por varet nga vendimmarrja për disa nivele të shpenzimeve.

• Psh: shpenzimet e marketingut, hulumtime dhe zhvillim , të arsimit dhe shërbimeve konsultative (mirëpo jo gjithmonë këto shpenzime trajtohen si shpenzime të vendimmarrjes periodike).

• SH.V.P, janë të domosdoshme për prodhimin e planifikuar gjatë një periudhe të caktuar kohore.

• Përcaktohen duke marrë parasyshë rrethanat e zhvillimeve në treg dhe resurset e disponueshme të ndërmarrjes.

ëëë.company.com

Shpenzimet e përziera variabile dhe fikse

• Shpenzimet e përziera variabile janë dhe nuk janë të lidhura me ndryshimin e vëllimit të prodhimit.

• Shpenzim i përzier (variabil dhe fiks) është ai shpenzim , shuma total e të cilit gjer në një pjesë të caktuar ndryshon (pjesa variabile), ndërsa mbetja e pjesës tjetër është e pandyshueshme kur vëllimi iprodhimtarisë ndryshon (pjesa fikse). Psh. Shpenzimi për automjetin e marrë me qira, shpenzimet e tel. celular, agjentët tregtar- pjesën etj.

ëëë.company.com

Shpenzimet e drejtëpërdrejta dhe shpenzimet e ndërmjetuara

• Varësisht nga ajo sesi shpenzimet shpërndahen në produkte në kuptimin e llojeve të shpenzimeve, vendit të shpenzimeve dhe të bartësve të shpenzimeve – shpenzimet e drejtëpërdrejta dhe shpenzimet e ndërmjetuara.

• Shpenzimet e dejtëpërdrejta – ato shpenzime që mund të klasifikohen drejtëpërdrejt në një produkt të caktuar të veprimtarisë së ndërmarrjes

• Mund të jenë shpenzime variabile dhe fikse , poe më shpesh janë shpenzime variabile të cilat përllogariten më lehtë.

ëëë.company.com

Shpenzimet e ndërmjetuara

• Shpenzimet që nuk mund të klasifikohen drejtëpërsëdrejti në një produkt të caktuar.

• Këto shpenzime së pari përcaktohen sipas vendit ku krijohen ( departament, sektor etj,) dhe pastaj shperndahen nëpër produkte .

ëëë.company.com

Shpenzimet e veçanta dhe shpenzimet e përbashkëta

• Kjo ndarje e shpenzimeve bëhet varësisht nga situatat e vendimmarrjes

• Shpenzimet e veçanta janë shpenzimet e krijuara nën ndikimin e vendimit të caktuar- mund të jenë shpenzime variabile dhe fikse- ndërprejrja e prodhimit të ndonjë produkti të caktuar.

• Shpenzimet e përbashkëta janë shpenzimet që nuk janë nën ndikimin e vendimit të veçantë – qiraja, kamata, amortizimi etj.

•

ëëë.company.com

Shpenzimet totale dhe të hyrat totale

• ShT = Q x ShV/njësi + ShF

• Sasia e prodhuar

• Shpenzimet

• Shpenzimet Fikse

• Shpenzimet Totale

• Shpenzimet variabile

ëëë.company.com

• Llogaritja e shpenzimeve totale për njësi:

• ShT/njësi= (QxShV/njësi+ShF)/Q=ShV/njësi+ShF/Q

ëëë.company.com

Të hyrat totale

• Të hyrat totale të ndërmarrjes janë të varura nga vëllimi i shitjes dhë çmimi i shitjes.

• HT= Q x Çmimi /njësi

• HT/njësi= HT/Q=Ç/njësi

ëëë.company.com

• Biznesi.net