0 1 0 0 0

1 1 1 0 0

พระสุ�ตต�นตปิฎก2 1 1 0 0

เล่�ม ๒๕4 1 1 0 0

ขุ�ททกน�กาย อปิทาน ภาค ๒ พ�ทธวงศ์ -จร�ยาปิฎก5 1 1 0 0

ขุอนอบน#อมแด่�พระผู้'#ม(พระภาคอรหั�นตสุ�มมาสุ�มพ�ทธเจ#าพระองค น�*น6 1 1 0 0

อปิทาน0 3 1 0 0

ภ�ททาล่�วรรคท(+ ๔๒ภ�ททาล่�เถราปิทานท(+ ๑ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการสุร#างมณฑปิ0 0 0 0 0-2 1 0 0 0 -110 62 0 0 0

[๑] พระสุ�มมาสุ�มพ�ทธเจ#าพระนามว�า สุ�เมธะ ผู้'#เล่�ศ์ ปิระกอบด่#วยพระกร�ณา เปิ1นม�น( ปิรารถนาความว�เวก เล่�ศ์กว�าโล่ก ได่#เสุด่4จเขุ#า ไปิย�งปิ5าหั�มพานต คร�*นแล่#ว พระสุ�เมธสุ�มมาสุ�มพ�ทธเจ#าผู้'#น6าโล่ก ปิระเสุร�ฐกว�าบ�ร�ษ ได่#ปิระท�บน�+งขุ�ด่สุมาธ� พระพ�ทธเจ#าผู้'#น6าโล่ก พระนามว�าสุ�เมธะผู้'#สุ'งสุ�ด่กว�าบ�ร�ษ พระองค ปิระท�บน�+งขุ�ด่สุมาธ�อย'� ๗ ค:น ๗ ว�น เราถ:อหัาบเขุ#าไปิกล่างปิ5า ณ ท(+น�*นเราได่#เหั4นพระสุ�มมาสุ�มพ�ทธเจ#าผู้'#ขุ#ามโอฆะได่#แล่#ว ไม�ม(อาสุวะ คร�*งน�*น เราจ�บไม#กวาด่กวาด่อาศ์รม ปิ<กไม#สุ(+อ�นท6าเปิ1นมณฑปิ เราเอาด่อกร�งมาม�งมณฑปิเราเปิ1นผู้'#ม(จ�ตเล่:+อมใสุ โสุมน�สุ ได่#ถวายบ�งคมพระผู้'#น6าโล่กแล่#วพระสุ�มมาสุ�มพ�ทธเจ#าพระนามว�าสุ�เมธะ ท(+ชนท�*งหัล่ายกล่�าวก�นว�า ม(ปิ<ญญาด่�งแผู้�นด่�น ม(พระปิ<ญญาด่( ปิระท�บน�+ง ณ ท�ามกล่างพระภ�กษ�สุงฆ ได่#ตร�สุพระคาถาเหัล่�าน(* เทวด่าท�*งปิวงทราบว�าพระพ�ทธเจ#าจะเปิล่�งวาจา จ@งพาก�นมาปิระช�มด่#วยค�ด่ว�า พระพ�ทธ เจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ ม(พระจ�กษ� จะทรงแสุด่งพระธรรมเทศ์นา โด่ยไม�ต#องสุงสุ�ย พระพ�ทธเจ#าพระนามว�าสุ�เมธะ ผู้'#สุมควรร�บเคร:+องบ'ชา ปิระท�บน�+งในหัม'�เทวด่า ได่#ตร�สุพระคาถาด่�งต�อไปิน(* ผู้'#ใด่ทรงมณฑปิ ม(ด่อกร�งเปิ1นเคร:+องม�งแก�เราตล่อด่ ๗ ว�น เราพยากรณ ผู้'#น�*น ท�านท�*งหัล่ายจงฟั<งเรากล่�าว ผู้'#น�*นเก�ด่เปิ1นเทวด่าหัร:อมน�ษย จ�กเปิ1นผู้'#ม(ผู้�วพรรณเหัม:อนทองค6าจ�กม(โภคทร�พย ล่#นเหัล่:อบร�โภคกาม ช#างมาต�งคะ ๖ หัม:+นเช:อกปิระด่�บด่#วยเคร:+อง อาภรณ ท�กชน�ด่ ร�ด่ปิระคน แล่ะพานหัน#าพานหัล่�งล่#วนทองกอปิร ด่#วยเคร:+องปิระด่�บศ์ร(ษะแล่ะขุ�ายทอง ม(นายหั�ตถาจารย ผู้'#ม(ม:อถ:อหัอกซั�ด่แล่ะขุอ ขุ@*นขุ(+ปิระจ6า จ�กมาสุ'�ท(+บ6าร�งผู้'#น�*นท�*งเวล่าเย4นเวล่าเช#า ผู้'#น(*จ�กเปิ1นผู้'#อ�นช#างเหัล่�าน�*นแวด่ล่#อมแล่#ว ร:+นรมย อย'� สุ�นธพอาชาไนย

โด่ยก6าเน�ด่ ๖ หัม:+นม#า ปิระด่�บด่#วยเคร:+องอล่�งการท�กอย�างเปิ1น พาหันะว�องไว ม(อ�สุวาจารย ผู้'#สุวมเกราะถ:อธน' ขุ@*นขุ(+ปิระจ6า จ�กแวด่ล่#อมอย'�เปิ1นน�ตย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา รถ ๖ หัม:+นค�นปิระด่�บด่#วยสุรรพาล่�งการ หั�#มด่#วยหัน�งเสุ:อเหัล่:องบ#าง ด่#วยหัน�งเสุ:อ โคร�งบ#าง ม(ธงปิ<กหัน#ารถ ม(คนขุ�บถ:อธน'สุวมเกราะขุ@*นปิระจ6า จ�กแวด่ล่#อมผู้'#น(*อย'�เปิ1นน�ตย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา บ#าน ๖ หัม:+นบร�บ'รณ ด่#วยเคร:+องใช#ท�กสุ�+ง ม(ทร�พย แล่ะขุ#าวเปิล่:อกล่#นเหัล่:อ บร�บ'รณ ด่(ท�ก ปิระการ จ�กม(ปิรากฏอย'�ท�กเม:+อ น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา เสุนาสุ(+เหัล่�าค:อ กองช#าง กองม#า กองรถ กองราบ จ�กแวด่ล่#อมผู้'#น(*อย'�เปิ1นน�ตย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา ในก�ปิท(+ ๑,๘๐๐ ผู้'#น(*จ�กร:+นรมย อย'�ในเทวโล่ก จ�กได่#เปิ1นพระเจ#าจ�กรพรรด่� ๑,๐๐๐ คร�*ง แล่ะจ�กรเสุวย ราชสุมบ�ต�ในเทวโล่ก ๓๐๐ คร�*ง จ�กได่#เปิ1นพระเจ#าปิระเทศ์ราชอ�น ไพบ'ล่ย โด่ยคณนาน�บไม�ถ#วน ในก�ปิท(+ ๓๐,๐๐๐ พระศ์าสุด่าม(พระนามว�า โคด่ม ซั@+งสุมภพในวงศ์ พระเจ#าโอกากราชจ�กเสุด่4จอ�บ�ต� ขุ@*นในโล่ก ขุ#าพระองค เปิ1นทายาทในธรรมขุองพระองค ท�าน เปิ1นโอรสุอ�นธรรมน�รม�ตแล่#ว ก6าหันด่ร' #อาสุวะท�*งปิวงแล่#ว เปิ1นผู้'#ไม�ม( อาสุวะอย'� ในก�ปิท(+ ๓๐,๐๐๐ (แต�ก�ปิน(*) ขุ#าพระองค ได่#เหั4นพระศ์าสุด่า ผู้'#น6าโล่ก ในระหัว�างน(* ขุ#าพระองค ได่#แสุวงหัาอมตบท การท(+ขุ#าพระ องค ร' #ศ์าสุนธรรมน(* เปิ1นล่าภขุองขุ#าพระองค ขุ#าพระองค ได่#ด่(แล่#ว ว�ชชา ๓ ขุ#าพระองค บรรล่�แล่#วโด่ยล่6าด่�บ พระพ�ทธศ์าสุนา ขุ#าพระองค ท6าเสุร4จแล่#ว ขุ#าแต�พระองค ผู้'#เปิ1นบ�ร�ษอาชาไนย ขุ#าพระองค ขุอ นอบน#อมแด่�พระองค ขุ#าแต�พระองค ผู้'#สุ'งสุ�ด่กว�าบ�ร�ษ ขุ#าพระองค ได่#บรรล่�อมตบท เพราะกล่�าวสุด่�ด่(พระพ�ทธญาณ ขุ#าพระองค เขุ#าในถ�+นก6าเน�ด่ใด่ๆ ค:อ จะเปิ1นเทวด่าหัร:อมน�ษย ย�อมเปิ1นผู้'#ม(ความสุ�ขุ ในท(+ท�กสุถาน น(*เปิ1นผู้ล่ในการท(+ขุ#าพระองค กล่�าวสุด่�ด่(พระพ�ทธญาณน(*เปิ1นการเก�ด่คร�*งหัล่�งขุองขุ#าพระองค ภพสุ�ด่ท#ายก6าล่�งเปิ1นไปิอย'� ขุ#าพระองค ต�ด่ก�เล่สุเคร:+องผู้'ก ด่�งช#างต�ด่เช:อกแล่#ว เปิ1นผู้'#ไม�ม( อาสุวะอย'� ขุ#าพระองค เผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ถอนภพขุ@*นได่#ท�*งหัมด่แล่#ว ต�ด่ก�เล่สุเคร:+องผู้'ก ด่�งช#างต�ด่เช:อกแล่#ว เปิ1นผู้'#ไม�ม(อาสุวะอย'� การท(+ขุ#าพระองค ได่#มาในสุ6าน�กพระพ�ทธเจ#าขุองขุ#าพระองค น(* เปิ1นการมาด่(แล่#วหันอ ว�ชชา ๓ ขุ#าพระองค บรรล่�แล่#วโด่ยล่6าด่�บ พระ พ�ทธศ์าสุนา ขุ#าพระองค ได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ค�ณว�เศ์ษเหัล่�าน(* ค:อ ปิฏ�สุ�มภ�ทา ๔ ว�โมกขุ ๘ แล่ะอภ�ญญา ๖ ขุ#าพระองค ได่#ท6าใหั#แจ#ง แล่#ว พระพ�ทธศ์าสุนาขุ#าพระองค ได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระภ�ททาล่�เถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ภ�ททาล่�เถราปิทาน.

เอกฉ�ตต�ยเถราปิทานท(+ ๒ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการกางเศ์วตฉ�ตรถวายพระพ�ทธเจ#า -2 1 0 0 0 -120 92 0 0 0

[๒] ขุ#าพระองค ได่#สุร#างอาศ์รมซั@+งม(ทรายสุ(ขุาวสุะอาด่เกล่:+อนกล่�นใกล่#แม� น6*าจ�นทภาคา แล่ะได่#สุร#างบรรณศ์าล่าไว# แม�น6*าจ�นทภาคาน�*น เปิ1นแม�น6*าท(+ม(ฝั่<+ งล่าด่ ม(ท�าน6*าราบเร(ยบ น�าร:+นรมย สุมบ'รณ ด่#วยปิล่าแล่ะเต�า อ�นจระเขุ#เสุพอาศ์�ย หัม( นกย'ง เสุ:อเหัล่:อง นกการะเวกแล่ะนกสุาล่�กา ร6+าร#องอย'�ท�กเวล่า ช�วยท6าอาศ์รมขุองขุ#าพระองค ใหั#งด่งาม นกด่�เหัว�าเสุ(ยงหัวาน แล่ะหังสุ ม(เสุ(ยงเสุนาะ ร#องอย'�ใกล่# อาศ์รมน�*น ช�วยท6าอาศ์รมขุองขุ#าพระองค ใหั#งด่งาม ราชสุ(หั เสุ:อ โคร�ง หัม' นกยาง หัมาปิ5า แล่ะหัมาไน บ�นล่:อเสุ(ยงอย'�ท(+ช�องเขุา ช�วยท6าอาศ์รมขุองขุ#าพระองค ใหั#งด่งาม เน:*อทราย กวาง หัมาจ�*งจอกสุ�กร ม(มาก บ�นล่:อเสุ(ยงอย'�ท(+ช�องเขุา ช�วยท6าอาศ์รมขุองขุ#าพระองค ใหั#งด่งาม ต#นราชพฤกษ ต#นจ6าปิา ไม#แคฝั่อย ไม#ยางทราย ไม#อ�โล่ก แล่ะต#นอโศ์ก ช�วยท6าอาศ์รมขุองขุ#าพระองค ใหั#งด่งาม ต#นปิร'ต#นค�ทเค#า ต#นต(นเปิ1ด่ เถาต6าล่@ง ต#นคนท(สุอ ไม#กรรณ�การ ออกด่อกอย'�ใกล่#อาศ์รมขุองขุ#าพระองค ไม#กากะท�ง ต#นร�ง แล่ะต#นสุน บ�วขุาว ด่อกบานสุะพร�+ง ใกล่#อาศ์รมน�*น กล่�+นหัอมฟั� Lง ไปิ ช�วยท6าอาศ์รมขุองขุ#าพระองค ใหั#งด่งาม แล่ะท(+ใกล่#อาศ์รมน�*นม( ไม#โพธ�ไม#ปิระด่'� ไม#สุะท#อน ต#นร�ง แล่ะไม#ปิระยงค ด่อกบานสุะพร�+ง ช�วยท6าอาศ์รมขุองขุ#าพระองค ใหั#งด่งาม ต#นมะม�วง ต#นหัว#า ต#นหัมากหัอมควาย ต#นกระท��ม ต#นร�งท(+งด่งาม ม(กล่�+นหัอมฟั� Lงขุจรไปิ ย�อมท6าอาศ์รมขุองขุ#าพระองค ใหั#งด่งาม ต#นอโศ์ก ไม#มะขุว�ด่ แล่ะต#นภค�น(มาล่า ด่อกบานสุะพร�+ง ม(กล่�+นหัอมฟั� Lงขุจรไปิ ย�อมท6า อาศ์รมขุองขุ#าพระองค ใหั#งด่งาม ต#นกระท��ม ต#นกล่#วย ถ�+วฤาษ( แล่ะต#นมะกล่6+าด่6า ม(ผู้ล่อย'�เปิ1นน�ตย ช�วยท6าอาศ์รมขุองขุ#าพระองค ใหั#งด่งาม ต#นสุมอไทย มะขุามปิLอม มะม�วง หัว#า สุมอพ�เภก กระเบา ไม#รกฟัLา มะต'ม ผู้ล่�ผู้ล่อย'�ใกล่#ๆ อาศ์รมขุองขุ#าพระองค ในท(+ไม�ไกล่อาศ์รม ม(สุระโบกขุรณ( ม(ท�าน6*าราบเร(ยบ น�าร:+นรมย ใจด่ารด่าษไปิด่#วยบ�วขุม กอปิท�มแล่ะกออ�บล่ กอปิท�มกอหัน@+ง ก6าล่�งด่อกต'ม กออ:+นๆ ม(ด่อกบาน บ#างก4ม(ใบแล่ะกล่(บหัล่�ด่ล่งบานอย'�ใกล่#อาศ์รมขุองขุ#าพระองค ปิล่าสุล่าด่ ปิล่ากระบอก ปิล่า สุวาย ปิล่าเค#าแล่ะปิล่าตะเพ(ยน ว�ายอย'�ในน6*าใสุ ช�วยท6าอาศ์รม ขุองขุ#าพระองค ใหั#งด่งาม มะม�วงหัอมท(+น�าด่' ก�บต#นเกด่ท(+ขุ@*นอย'�ร �มฝั่<+ ง ม(กล่�+นหัอมฟั� Lงขุจรไปิ ช�วยท6าอาศ์รมขุองขุ#าพระองค ใหั#งด่งาม น6*าหัวานท(+ไหัล่ออกจากเหัง#า รสุหัวานปิานด่�งน6*าผู้@*ง นมสุด่แล่ะเนยใสุม(กล่�+นหัอมฟั� Lงขุจรไปิ ย�อมท6าอาศ์รมขุองขุ#าพระองค ใหั#งด่งาม ใกล่# อาศ์รมน�*น ม(กองทรายท(+สุวยงาม อ�นน6*าเสุพแล่#วเกล่:+อนไปิ ด่อกไม#หัล่�นไปิ ด่อกไม#บาน สุ(ขุาวๆ ช�วยท6าอาศ์รมขุองขุ#าพระองค ใหั# งด่งาม ฤาษ(ท�*งหัล่ายสุวมชฎาม(หัาบเต4ม น��งหัน�งสุ�ตว ท�*งเล่4บ ทรงผู้#าเปิล่:อกไม#กรอง ย�อมย�งอาศ์รมขุองขุ#าพระองค ใหั#งด่งาม ฤาษ(ท�*งหัล่ายทอด่ตาด่'ปิระมาณช�+วแอก ม(ปิ<ญญา ม(ความปิระพฤต�สุงบ ไม�ย�นด่(ในความก6าหัน�ด่ในกาม อย'�ในอาศ์รมขุองขุ#าพระองค ฤาษ(ท�*งหัล่าย

ผู้'#ม(ขุนร�กแร#แล่ะเล่4บงอกยาว ฟั<นเขุล่อะ ม(ธ�ล่(บนศ์ร(ษะ ทรงธ�ล่( ล่ะอองแล่ะขุองเปิรอะเปิM* อน ล่#วนอย'�ในอาศ์รมขุองขุ#าพระองค ฤาษ(เหัล่�าน�*นถ@งท(+สุ�ด่แหั�งอภ�ญญา เหัาะเหั�นเด่�นอากาศ์ได่# เม:+อเหัาะขุ@*น สุ'�ท#องฟัLา ย�อมท6าใหั#อาศ์รมขุองขุ#าพระองค งด่งาม คร�*งน�*น ขุ#า พระองค อ�นศ์�ษย เหัล่�าน�*นแวด่ล่#อมอย'�ในปิ5า เปิ1นผู้'#เพ(ยบพร#อมด่#วยความย�นด่(ในฌาน ไม�ร' #กล่างว�นกล่างค:น ก4สุม�ยน�*นพระผู้'#ม(พระภาคมหัาม�น( พระนามว�าอ�ตถท�สุสุ( เปิ1นนายกขุองโล่ก เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*น ย�งความม:ด่ใหั#พ�นาศ์ไปิ คร�*งน�*นศ์�ษย คนหัน@+งได่#มาย�งสุ6าน�กขุองขุ#า พระองค เขุาปิระสุงค จะเร(ยนล่�กษณะช:+อว�าฉฬั�งคะ ในค�มภ(พระเวทพระพ�ทธเจ#าพระนามว�าอ�ตถท�สุสุ( ผู้'#เปิ1นมหัาม�น( ทรงอ�บ�ต�ขุ@*นในโล่ก เม:+อทรงปิระกาศ์สุ�จจะ ๔ ทรงแสุด่งอมตบท ขุ#าพระองค เปิ1น ผู้'#ย�นด่( ร�าเร�งบ�นเท�งจ�ต ม(หัมวด่ธรรมอย�างอ:+นเปิ1นท(+มานอน ออกจากอาศ์รมแล่#ว พ'ด่ด่�งน(*ว�า พระพ�ทธเจ#าผู้'#ม(ล่�กษณะอ�นปิระเสุร�ฐ ๓๒ ปิระการ เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#วในโล่ก มาเถอะท�านท�*งหัล่าย เรา ท�กคนจ�กไปิย�งสุ6าน�กขุองพระสุ�มมาสุ�มพ�ทธเจ#า ศ์�ษย เหัล่�าน�*นผู้'#ปิฏ�บ�ต�ตามค6าสุ�+งสุอนถ@งท(+สุ�ด่ในสุ�ทธรรม แสุวงหัาปิระโยชน อย�าง เย(+ยมได่#ร�บปิากว�า ด่(แล่#ว ในกาล่น�*น พวกเขุาผู้'#สุวมชฎาม(หัาบเต4ม น��งหัน�งสุ�ตว พร#อมท�*งเล่4บ เสุาะหัาปิระโยชน อย�างเย(+ยม ได่# ออกจากปิ5าไปิ สุม�ยน�*น พระผู้'#ม(พระภาคผู้'#ม(พระยศ์ใหัญ�พระนามว�าอ�ตถท�สุสุ( เม:+อทรงปิระกาศ์สุ�จจะ ๔ ได่#ทรงแสุด่งอมตบท ขุ#า พระองค ถ:อเศ์วตฉ�ตรก�*นถวายแด่�พระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐ ขุ#าพระองค คร�*นก�*นถวายว�นหัน@+งแล่#ว ได่#ถวายบ�งคมพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ ก4พระผู้'#ม(พระภาคพระนามว�าอ�ตถท�สุสุ( เชษฐขุองโล่ก ปิระเสุร�ฐกว�านรชนปิระท�บน�+งในท�ามกล่างพระภ�กษ�สุงฆ แล่#ว ได่#ตร�สุพระคาถา เหัล่�าน(*ว�า ผู้'#ใด่ม(จ�ตเล่:+อมใสุ ได่#ก�*นเศ์วตฉ�ตรใหั#เราด่#วยม:อท�*งสุองขุองตน เราจ�กพยากรณ ผู้'#น�*น ท�านท�*งหัล่ายจงฟั<งเรากล่�าวเม:+อผู้'#น(* เก�ด่ในเทวด่าหัร:อมน�ษย ชนท�*งหัล่ายจ�กคอยก�*นเศ์วตฉ�ตรใหั#ท�กเม:+อ น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการก�*นฉ�ตรถวาย ผู้'#น(*จ�กร:+นรมย อย'�ในเทวโล่ก ๗๗ ก�ปิ จ�กได่#เปิ1นพระเจ#าจ�กรพรรด่�ราช ๑,๐๐๐ คร�*ง จ�กเสุวยราชสุมบ�ต�ในเทวโล่ก ๗๗ คร�*ง จ�กได่#เปิ1นพระเจ#าปิระเทศ์ราชอ�นไพบ'ล่ย โด่ย คณนาน�บไม�ถ#วน ในก�ปิท(+ ๑,๘๐๐ พระพ�ทธเจ#าพระนามว�า โคด่ม ศ์ากยบ�ตร จ�กเสุด่4จอ�บ�ต� ก6าจ�ด่ความม:ด่มนอนธการใหั#พ�นาศ์ เขุาจ�ก เปิ1นทายาทในธรรมขุองพระพ�ทธเจ#าพระองค น�*น เปิ1นโอรสุอ�นธรรมน�รม�ตแล่#ว จ�กก6าหันด่ร' #อาสุวะท�*งปิวงแล่#ว เปิ1นผู้'#ไม�ม(อาสุวะปิร�น�พพานในระหัว�างกาล่ น�บต�*งแต�ขุ#าพระองค ได่#ท6ากรรม ค:อ ได่#ก�*นเศ์วตฉ�ตรถวายแด่�พระพ�ทธเจ#ามา ขุ#าพระองค ไม�ร' #จ�กเศ์วตฉ�ตรท(+ไม�ถ'กก�*น ชาต�น(*เปิ1นชาต�หัล่�งสุ�ด่ขุองขุ#าพระองค ภพสุ�ด่ท#ายก6าล่�งเปิ1นไปิอย'� ท�กว�นน(* เหัน:อศ์ร(ษะขุองขุ#าพระองค ได่#ม(การก�*นเศ์วตฉ�ตรซั@+งเปิ1นไปิตล่อด่กาล่เปิ1นน�ตย โอขุ#าพระองค ได่#ท6ากรรมไว#ด่(แล่#ว แด่�พระพ�ทธเจ#าพระนามว�า อ�ตถท�สุสุ( ผู้'#คงท(+ ขุ#าพระองค เปิ1น

ผู้'#สุ�*นอาสุวะท�*งปิวงแล่#ว บ�ด่น(* ภพใหัม�ม�ได่#ม( ขุ#าพระองค เผู้าก�เล่สุ ท�*งหัล่ายแล่#ว ถอนภพขุ@*นได่#ท�*งหัมด่แล่#ว ต�ด่ก�เล่สุเคร:+องผู้'ก ด่�ง ช#างต�ด่เช:อกแล่#ว เปิ1นผู้'#ไม�ม(อาสุวะอย'� การท(+ขุ#าพระองค ได่#มาในสุ6าน�กพระพ�ทธเจ#าขุองขุ#าพระองค น(* เปิ1นการมาด่(แล่#ว ว�ชชา๓ ขุ#าพระองค บรรล่�แล่#วโด่ยล่6าด่�บ ค6าสุอนขุองพระพ�ทธเจ#าขุ#าพระองค ได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ค�ณว�เศ์ษเหัล่�าน(* ค:อ ปิฏ�สุ�มภ�ทา ๔ ว�โมกขุ ๘แล่ะอภ�ญญา ๖ ขุ#าพระองค ท6าใหั#เสุร4จแล่#ว ค6าสุอนขุองพระพ�ทธเจ#าขุ#าพระองค ได่#กระท6าแจ#งแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระเอกฉ�ตต�ยเถระได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ เอกฉ�ตต�ยเถราปิทาน ต�ณสุ'ล่กฉาทน�ยเถราปิทานท(+ ๓ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายด่อกมะล่�ซั#อนเปิ1นพ�ทธบ'ชา-2 1 0 0 0 -130 50 0 0 0

[๓] คร�*งน�*น เราได่#พ�จารณาถ@งความเก�ด่ ความแก� แล่ะความตาย ผู้'#เด่(ยวได่#ออกบวชเปิ1นบรรพช�ต เราเท(+ยวไปิโด่ยล่6าด่�บได่#ไปิถ@งฝั่<+ งแม�น6*าคงคา ได่#เหั4นพ:*นแผู้�นด่�นท(+ฝั่<+ งแม�น6*าคงคาน�*น เร(ยบราบ สุม6+าเสุมอจ@งได่#สุร#างอาศ์รมขุ@*นท(+ฝั่<+ งแม�น6*าคงคาน�*น อย'�ในอาศ์รมขุองเรา ท(+จง กรมซั@+งปิระกอบด่#วยหัม'�นกนานาชน�ด่ เราได่#ท6าไว#อย�างสุวยงามสุ�ตว ท�*งหัล่ายอย'�ใกล่#เรา แล่ะสุ�งเสุ(ยงน�าร:+นรมย เราร:+นรมย อย'�ก�บสุ�ตว เหัล่�าน�*น อย'�ในอาศ์รม ท(+ใกล่#อาศ์รมขุองเราม(มฤคราชสุ(+เท#าออก จากท(+อย'�แล่#ว ม�นค6ารามเหัม:อนอสุน(บาต ก4เม:+อมฤคราชค6าราม เรา เก�ด่ความร�าเร�ง เราค#นหัามฤคราชอย'� ได่#เหั4นพระพ�ทธเจ#าผู้'#น6าโชค คร�*นได่#เหั4นพระพ�ทธเจ#าผู้'#น6าช�*นเล่�ศ์ขุองโล่กพระนามว�าต�สุสุะ ผู้'#ปิระเสุร�ฐกว�าเทวด่าแล่#ว เปิ1นผู้'#ร �าเร�ง ม(จ�ตบ�นเท�ง เอาด่อกกากะท�ง บ'ชาพระองค ได่#ชมเชยพระผู้'#น6าโล่ก ผู้'#เด่�นเหัม:อนพระอาท�ตย บาน เหัม:อนไม#พระยาร�ง ร� �งโรจน เหัม:อนด่าวปิระกายพฤกษ ว�า พระองค ผู้'#สุ�พพ�ญญู' ท6าขุ#าพระองค พร#อมท�*งเทพยด่าใหั#สุว�าง ด่#วยพระญาณขุองพระองค บ�คคล่ท6าใหั#พระองค โปิรด่ปิรานแล่#ว ย�อมพ#นจากชาต� ได่# เพราะไม�ได่#เฝั่Lาพระสุ�พพ�ญญู'พ�ทธเจ#าผู้'#เหั4นธรรมท�*งปิวง สุ�ตว ท�*งหัล่ายท(+ถ'กราคะแล่ะโทสุะท�บถม จ@งพาก�นตกนรกอเวจ( เพราะ อาศ์�ยการได่#เขุ#าเฝั่Lาพระองค ผู้'#สุ�พพ�ญญู'นายกขุองโล่ก สุ�ตว ท�*งปิวงจ@ง หัล่�ด่พ#นจากภพ ย�อมถ'กต#องอมตบทเม:+อใด่ พระพ�ทธเจ#าผู้'#ม(พระปิ<ญญาจ�กษ� เปิล่�งร�ศ์ม( อ�บ�ต�ขุ@*น เม:+อน�*นพระองค ทรงเผู้าก�เล่สุแล่#วทรงแสุด่งแสุงสุว�าง เราได่#กล่�าวสุด่�ด่(พระสุ�มพ�ทธเจ#าพระนามว�า ต�สุสุะ ผู้'#เปิ1นนายกช�*นเล่�ศ์ขุองโล่กแล่#ว เปิ1นผู้'#ร �าเร�ง ม(จ�ตบ�นเท�ง เอาด่อกมะล่�ซั#อนบ'ชาพระองค พระพ�ทธเจ#า พระนามว�าต�สุสุะ ผู้'#น6าช�*นเล่�ศ์ขุองโล่ก ทรงทราบความด่6าร�ขุองเรา ปิระท�บน�+งบนอาสุนะขุองพระองค แล่#ว ได่#ตร�สุพระคาถาเหัล่�าน(*ว�า ผู้'#ใด่เปิ1นผู้'#เล่:+อมใสุ ได่#เอาด่อกไม#บ�งเราด่#วยม:อขุองตน เราจ�กพยากรณ ผู้'#น�*น ท�าน

ท�*งหัล่ายจงฟั<งเรากล่�าว ผู้'#น�*นจ�กเสุวยราชสุมบ�ต�ในเทวโล่ก ๒๕ คร�*งจ�กได่#เปิ1นพระเจ#าจ�กรพรรด่� ๗๕ คร�*ง จ�กได่#เปิ1นพระเจ#าปิระเทศ์ราชอ�นไพบ'ล่ย โด่ยคณนาน�บม�ได่# ผู้ล่แหั�งกรรมน�*น เปิ1นผู้ล่แหั�งการบ'ชาด่#วยด่อกไม# ก4บ�ร�ษท(+ได่#เอาด่อกไม#บ�งเราท�*งเย4นแล่ะเช#า เปิ1นผู้'#ปิระกอบด่#วยบ�ญกรรม จ�กปิรากฏต�อไปิขุ#างหัน#า เขุาปิรารถนาสุ�+งใด่ๆ สุ�+งน�*นๆ จ�กปิรากฏตามความปิระสุงค เขุาท6าความด่6าร�ชอบใหั#บร�บ'รณ แล่#ว จ�กเปิ1นผู้'#ไม�ม(อาสุวะ ปิร�น�พพาน เขุาเผู้าก�เล่สุ ม(สุต� สุ�มปิช�ญญะ น�+งบนอาสุนะเด่(ยว บรรล่�อรหั�ตได่# เราเม:+อเด่�น ย:น น�+ง หัร:อนอน ย�อมระล่@กถ@งพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่อย'�ท�กขุณะความพร�องในปิ<จจ�ยน�*นๆ ค:อ จ(วร บ�ณฑบาต ท(+นอนท(+น�+ง แล่ะ ค�ล่านปิ<จจ�ย ม�ได่#ม(แก�เรา น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา บ�ด่น(* เราบรรล่� อมตบทอ�นสุงบระง�บ เปิ1นธรรมยอด่เย(+ยม ก6าหันด่ร' #อาสุวะท�*งปิวง แล่#ว เปิ1นผู้'#ไม�ม(อาสุวะอย'� ในก�ปิท(+ ๙๒ แต�ก�ปิน(* เราได่#บ'ชาพระพ�ทธเจ#าอ�นใด่ ด่#วยการบ'ชาน�*น เราจ@งไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�ง พ�ทธบ'ชา เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ถอนภพขุ@*นได่#ท�*งหัมด่แล่#วต�ด่ก�เล่สุเคร:+องผู้'กด่�งช#างต�ด่เช:อกแล่#ว เปิ1นผู้'#ไม�ม(อาสุวะอย'� การท(+เราได่#มาในสุ6าน�กพระพ�ทธเจ#าขุองเราน(* เปิ1นการมาด่(แล่#วหันอว�ชชา ๓ เราได่#บรรล่�แล่#วโด่ยล่6าด่�บ พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จ แล่#ว ค�ณว�เศ์ษเหัล่�าน(*ค:อ ปิฏ�สุ�มภ�ทา ๔ ว�โมกขุ ๘ แล่ะอภ�ญญา ๖ เราท6าใหั#แจ#งช�ด่แล่#ว พระพ�ทธศ์าสุนาเราท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระต�ณสุ'ล่กฉาทน�ยเถระได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ต�ณสุ'ล่กฉาน�ยเถราปิทาน.

มธ�ม�งสุทายกเถราปิทานท(+ ๔ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายเน:*อสุ�กรผู้สุมน6*าผู้@*ง -2 1 0 0 0 -140 19 0 0 0

[๔] เราเปิ1นคนฆ�าหัม'อย'�ในนครพ�นธ�มด่( เราเล่:อกเอาเน:*อด่(ๆ มาเทล่ง แช�น6*าผู้@*ง เราได่#ไปิสุ'�ท(+ปิระช�มสุงฆ ถ:อเอาบาตรมาใบหัน@+ง เอาเน:*อใสุ�บาตรน�*นใหั#เต4มแล่#ว ได่#ถวายแก�พระภ�กษ�สุงฆ คร�*งน�*น เราได่#ถวายแก�พระสุ�งฆเถระ ด่#วยค�ด่ว�าเพราะเอาเน:*อใสุ�บาตรใหั#เต4มน(* เราจ�กได่#สุ�ขุอ�นไพบ'ล่ย เสุวยสุมบ�ต� ๒ อย�าง อ�นก�ศ์ล่ม'ล่ต�กเต:อนเราแล่#ว เม:+อถ@งภพสุ�ด่ท#ายจ�กเผู้าก�เล่สุได่# เราย�งจ�ตใหั#เล่:+อมใสุในทานน�*นแล่#ว ได่#ไปิย�งด่าวด่@งสุพ�ภพ ณ ท(+น�*น เราก�น ด่:+ม ได่#สุ�ขุอย�างไพบ'ล่ย ท(+มณฑปิ หัร:อโคนไม# เราน@กถ@งบ�รพกรรมเสุมอ หั�าฝั่น ค:อ ขุ#าวแล่ะน6*า ย�อมตกล่งมาเพ:+อเราในคร�*งน�*น ชาต�น(*เปิ1นคร�*งสุ�ด่ท#ายขุองเรา ภพหัล่�งก6าล่�งเปิ1นไปิ ถ@งในภพน(* ขุ#าวแล่ะน6*าก4ตกล่งมาเพ:+อเราตล่อด่กาล่ท�กเม:+อ เพราะมธ�ทานน�+นแหัล่ะ เราท�อง เท(+ยวไปิในภพ ก6าหันด่ร' #อาสุวะท�*งปิวงแล่#ว เปิ1นผู้'#ไม�ม(อาสุวะอย'�ใน ก�ปิท(+ ๙๑ แต�ก�ปิน(* เราได่#ใหั#ทานใด่ ด่#วยทานน�*น เราไม�ร' #จ�ก ท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งมธ�ทาน เราเผู้าก�เล่สุแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนา

เราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระมธ�ม�งสุทายกเถระได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ มธ�ม�งสุทายกเถราปิทาน นาคปิ<ล่ล่วกเถราปิทานท(+ ๕ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายก�+งไม#กากะท�งบ'ชา-2 1 0 0 0 -150 10 0 0 0

[๕] เราอาศ์�ยอย'�ในสุวนหัล่วงในพระนครพ�นธ�มด่( พระพ�ทธเจ#าผู้'#น6าโล่ก ได่#ปิระท�บอย'�ใกล่#อาศ์รมขุองเรา เราถ:อเอาก�+งไม#กากะท�งไปิปิ<กไว#ขุ#างหัน#าพระพ�ทธเจ#า เราม(จ�ตเล่:+อมใสุโสุมน�สุ ได่#ถวายอภ�วาทพระสุ�คตเจ#า ในก�ปิท(+ ๙๑ แต�ก�ปิน(* เราได่#เอาก�+งไม#บ'ชา ด่#วย การบ'ชาน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนา เราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระนาคปิ<ล่ล่วกเถระได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ นาคปิ<ล่ล่วกเถราปิทาน.

เอกท(บ(ยเถราปิทานท(+ ๖ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการตามปิระท(ปิเปิ1นพ�ทธบ'ชา -2 1 0 0 0 -160 30 0 0 0

[๖] เม:+อพระสุ�คตเจ#าผู้'#น6าโล่กพระนามว�าสุ�ทธ�ตถะ ปิร�น�พพานแล่#ว ชนท�*งปิวงท�*งเทวด่าแล่ะมน�ษย ต�างก4บ'ชาพระองค ผู้'#สุ'งสุ�ด่กว�าสุ�ตว แล่ะเม:+อเขุาช�วยก�นยกพระผู้'#น6าโล่กพระนามว�าสุ�ทธ�ตถะ ขุ@*นบนเช�ง ตะกอน ชนท�*งหัล่ายพาก�นบ'ชาเช�งตะกอนขุองพระศ์าสุด่าตามก6าล่�ง ขุองตน เราได่#ตามปิระท(ปิไว#ไม�ไกล่เช�งตะกอน ปิระท(ปิขุองเราล่�กโพล่งจนพระอาท�ตย ขุ@*น เพราะกรรมท(+ได่#ท6าไว#ด่(แล่#วน�*น แล่ะเพราะความต�*งใจชอบ เราล่ะร�างมน�ษย แล่#ว ได่#ไปิสุ'�ด่าวด่@งสุพ�ภพเขุาย�อมทราบก�นว�า ว�มานอ�นบ�ญกรรมได่#ท6าไว#เปิ1นอย�างด่( เพ:+อเรา ในด่าวด่@งสุพ�ภพน�*น ช:+อว�าเอกท(ปิ ปิระท(ปิแสุนด่วงสุ�องสุว�างอย'� ในว�มานขุองเรา ร�างกายขุองเราร� �งเร:องอย'�ท�กเม:+อเหัม:อนพระอาท�ตย ท(+ก6าล่�งอ�ท�ยฉะน�*น สุร(ระขุองเราม(แสุงสุว�างด่#วยร�ศ์ม(ในกาล่ท�กเม:+อ เรามองเหั4นได่#ตล่อด่ด่#วยจ�กษ� ทะล่�ฝั่า ก6าแพง ภ'เขุา โด่ยรอบร#อยโยชน ร:+นรมย อย'�ในเทวโล่ก ๗๗ คร�*ง เสุวยราชสุมบ�ต�ในเทวโล่ก ๓๑ คร�*ง ได่#เปิ1นพระเจ#าจ�กรพรรด่�ราช ๒๘ คร�*ง เปิ1นพระเจ#าปิระเทศ์ราชอ�นไพบ'ล่ย โด่ยคณนาน�บม�ได่# เราจ�ต�จากเทวโล่กแล่#ว เก�ด่ในครรภ ขุองมารด่า น�ยน ตาขุองเราผู้'#แม#จะอย'�ในครรภ ขุองมารด่าก4ไม�ว�นาศ์ เราม(อาย� ๔ ขุวบแต�ก6าเน�ด่ก4ได่#ออกบวชเปิ1นบรรพช�ต ได่#บรรล่�อรหั�ตแต�ย�งไม�ถ@งก@+งเด่:อน เราช6าระท�พยจ�กษ� ใหั#บร�สุ�ทธ�Rแล่#ว ถอนภพขุ@*นได่#ท�*งหัมด่แล่#ว ต�ด่ก�เล่สุท�*งปิวงขุาด่ แล่#ว น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งปิระท(ปิด่วงเด่(ยว นอกฝั่า นอกก6าแพง แล่ะ ถ@งภ'เขุาท�*งสุ�*น เราก4เหั4นทะล่�ไปิได่# น(*ก4เปิ1นผู้ล่แหั�งปิระท(ปิด่วงเด่(ยว

สุ6าหัร�บเรา ภ'ม�ภาคท(+ขุร�ขุระ ย�อมเปิ1นภาพท(+ราบเร(ยบ ความม:ด่ ย�อมไม�ปิรากฏม( เราไม�เหั4นความม:ด่ น(*ก4เปิ1นผู้ล่แหั�งปิระท(ปิด่วงเด่(ยวในก�ปิท(+ ๙๔ แต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายปิระท(ปิใด่ ด่#วยการถวายปิระท(ปิน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*ก4เปิ1นผู้ล่แหั�งปิระท(ปิด่วงเด่(ยว เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระเอกท(ปิยเถระได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*.จบ เอกท(ปิยเถราปิทาน.

อ�จฉ�งคปิ�ปิผู้�ยเถราปิทานท(+ ๗ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายด่อกไม#หัน@+งพก-2 1 0 0 0 -170 13 0 0 0

[๗] ในกาล่น�*น เราเปิ1นช�างด่อกไม#อย'�ในพระนครพ�นธ�มด่( เราเอาด่อกไม#หั�อเต4มพก แล่#วได่#ไปิย�งตล่าด่ สุม�ยน�*น พระผู้'#ม(พระภาคผู้'#นายกขุองโล่ก อ�นภ�กษ�สุงฆ หั#อมล่#อมแล่#ว เสุด่4จออกไปิด่#วย อาน�ภาพใหัญ� เราได่#เหั4นพระว�ปิ<สุสุ(สุ�มพ�ทธเจ#า ผู้'#สุ�องโล่กใหั# โพล่งท�+ว ย�งโล่กใหั#ขุ#ามพ#น จ@งหัย�บด่อกไม#ออกจากพก บ'ชาพระ พ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ ในก�ปิท(+ ๙๑ แต�ก�ปิน(* เราได่#บ'ชาพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ ด่#วยพ�ทธบ'ชาน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่# ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระอ�จฉ�งคปิ�ปิผู้�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ อ�จฉ�งคปิ�ปิผู้�ยเถราปิทาน.

ยาค�ทายกเถราปิทานท(+ ๘ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายขุ#าวต#ม -2 1 0 0 0 -180 36 0 0 0

[๘] คร�*งน�*น เราได่#พาแขุกมาบ#าน เหั4นแม�น6*าท(+เต4มฝั่<+ ง จ@งเขุ#าไปิสุ'�สุ�งฆาราม ภ�กษ�ท�*งหัล่ายเปิ1นผู้'#ถ:ออย'�ปิ5าเปิ1นว�ตร ร�กษาธ�ด่งค ย�นด่( ในฌาณ ม(จ(วรเศ์ร#าหัมอง ชอบสุง�ด่ เปิ1นน�กปิราชญ ท�านก6าล่�ง อย'�ในสุ�งฆาราม ท�านเหัล่�าน�*นผู้'#หัล่�ด่พ#นด่(แล่#ว เปิ1นผู้'#คงท(+ ได่#ต�ด่คต�เสุ(ยแล่#ว ในเวล่าท(+แม�น6*าถ'กก�*นด่#วยน6*า ท�านไปิบ�ณฑบาตไม�ได่# เราม(จ�ตเล่:+อมใสุโสุมน�สุ เก�ด่ปิSต�ปิราโมทย ปิระนมกรอ�ญชล่( ปิระคองขุ#าวสุาร ถวายยาค�ทานแล่#ว เราเล่:+อมใสุ ถวายขุ#าวยาค'ท(+เราต#มด่#วยม:อท�*งสุองขุองตน ปิรารภแต�เฉพาะกรรมขุองต�ว ได่#ไปิถ@งด่าวด่@งสุพ�ภพแล่#ว ว�มานท(+สุ6าเร4จด่#วยแก#วมณ( ได่#เก�ด่แก�เราในหัม'�ไตรทศ์ เราปิระกอบด่#วยหัม'�เทพนาร( บ�นเท�งอย'�ในว�มานอ�นอ�ด่ม เราได่#เปิ1นจอมเทพยด่าเสุวยราชสุมบ�ต�ในเทวโล่ก ๓๓ คร�*งได่#เปิ1นพระเจ#าจ�กรพรรด่�เสุวยราชสุมบ�ต�ใหัญ� ๓๐ คร�*ง ได่#เปิ1นพระเจ#าปิระเทศ์ราชอ�นไพบ'ล่ย โด่ยคณนาน�บม�ได่# เสุวยยศ์ ในเทวโล่กบ#าง ในมน�ษย บ#าง เม:+อถ@งภพท(+สุ�ด่ เราได่#ออกบวชเปิ1นบรรพช�ต

ได่#ล่ะท�*งสุมบ�ต�ท�กอย�าง พร#อมก�บผู้มท(+ถ'กโกน เราพ�จารณาร�างกาย โด่ยความสุ�*นไปิแล่ะความเสุ:+อมไปิ ก4ได่#บรรล่�อรหั�ตก�อนใหั#สุ�กขุาทานอ�นปิระเสุร�ฐเก�ด่แต�ม:อ ซั@+งเราปิระกอบด่(แล่#ว ช:+อว�าเปิ1นอ�นใหั#ด่(แล่#ว เพราะขุ#าวยาค'น�*นน�+นเอง เราจ@งได่#บรรล่�บทอ�นไม�หัว� +นไหัวเราไม�ร' #สุ@กว�า ความโศ์ก ความร6+าไร ความปิ5วยไขุ# ความกระวน กระวาย ความเด่:อด่ร#อนใจเก�ด่ขุ@*นเล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายขุ#าวยาค' เราได่#ถวายขุ#าวยาค'แก�สุงฆ ในบ�ญเขุตอ�นยอด่เย(+ยม ย�อมได่#เสุวยอาน�สุงสุ ๕ ปิระการ เพราะเราเปิ1นผู้'#ถวายขุ#าวยาค'ด่(หันอค:อความเปิ1นผู้'#ไม�ม(พยาธ� ๑ ความเปิ1นผู้'#ม(ร'ปิสุวย ๑ ความเปิ1นผู้'#ได่# ตร�สุร' #ธรรมได่#เร4วพล่�น ๑ ความเปิ1นผู้'#ได่#ขุ#าวแล่ะน6*า ๑ แล่ะอาย� เปิ1นท(+ ๕ ผู้'#ใด่ผู้'#หัน@+ง เม:+อจะใหั#เก�ด่โสุมน�สุ ผู้'#น�*นควรถวายขุ#าวยาค' ในสุงฆ บ�ณฑ�ตพ@งถ:อเอาเฉพาะฐานะ ๕ ปิระการน(* เราท6าก�จท(+ ควรท6าท�กอย�างแล่#ว เพ�กถอนภพท�*งหัล่ายแล่#ว อาสุวะสุ�*นไปิหัมด่แล่#ว บ�ด่น(*ภพใหัม�ไม�ม(อ(ก เราจ�กเท(+ยวไปินม�สุการพระสุ�มพ�ทธเจ#า แล่ะพระธรรมอ�นด่( จากบ#านหัน@+งย�งบ#านหัน@+ง จากบ�ร(หัน@+งย�งบ�ร(หัน@+ง ในก�ปิท(+สุามหัม:+น เราได่#ถวายทานใด่ในกาล่น�*น ด่#วยทานน�*น เรา ไม�ร' #ท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายขุ#าวยาค' เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่าย แล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนา เราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระยาค�ทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ยาค�ทายกเถราปิทาน ปิ<ตโถทนทายกเถราปิทานท(+ ๙ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายขุ#าวสุาล่(หัน@+งแล่�ง -2 1 0 0 0 -190 26 0 0 0

[๙] เม:+อก�อน เราเปิ1นคนชอบเท(+ยวในปิ5า ปิระกอบการงานในปิ5าเสุมอ เราถ:อเอาขุ#าวสุ�กแหั�งขุ#าวสุาล่(แล่�งหัน@+ง แล่#วได่#ไปิท6างาน ณ ท(+น�*นเราได่#เหั4นพระสุย�มภ'สุ�มพ�ทธเจ#าผู้'#ไม�พ�ายแพ#อะไรๆ เสุด่4จออกจากปิ5าเพ:+อบ�ณฑบาต คร�*นแล่#วเราได่#ย�งจ�ตใหั#เล่:+อมใสุ เราปิระกอบในทางการงานขุองคนอ:+น แล่ะบ�ญขุองเราก4ไม�ม( ม(แต�ขุ#าวสุ�กแหั�ง ขุ#าวสุารแล่�งหัน@+ง เราจะน�มนต พระม�น(น(*ใหั#เสุวย เราหัย�บขุ#าวสุ�กแหั�งขุ#าวสุาล่(แล่�งหัน@+งถวายแด่�พระสุย�มภ' เม:+อเราเพ�งด่'อย'�พระ มหัาม�น(ทรงเสุวย เพราะกรรมท(+เราได่#ท6าไว#ด่(แล่#วน�*น แล่ะเพราะความ ต�*งเจตนาไว# เราล่ะร�างมน�ษย แล่#วก4ไปิสุ'�ด่าวด่@งสุพ�ภพ เราได่#เปิ1น จอมเทวด่าเสุวยราชสุมบ�ต�ในเทวโล่ก ๓๒ คร�*ง เปิ1นพระเจ#าจ�กร พรรด่�ราช ๓๓ คร�*ง ได่#เปิ1นพระเจ#าปิระเทศ์ราชอ�นไพบ'ล่ย โด่ย คณนาน�บม�ได่# เราเปิ1นผู้'#ถ@งความสุ�ขุ ม(ยศ์ น(*เปิ1นผู้ล่ขุองขุ#าวสุ�กแหั�งขุ#าวสุารแล่�งหัน@+ง เม:+อเราท�องเท(+ยวอย'�ในภพน#อยภพใหัญ� ได่# ทร�พย น�บไม�ถ#วน ความบกพร�องในโภคทร�พย ม�ได่#ม(แก�เราเล่ย น(* เปิ1นผู้ล่ขุองขุ#าวสุ�กแหั�งขุ#าวสุารแล่�งหัน@+ง โภคทร�พย เปิร(ยบด่#วยกระแสุน6*าเก�ด่ขุ@*นแก�เรา เราไม�สุามารถจะน�บได่# น(*ก4เปิ1นผู้ล่ขุอง

ขุ#าวสุ�กแหั�งขุ#าวสุารแล่�งหัน@+ง เพราะม(ผู้'#เช:*อเช�ญว�า เช�ญเค(*ยวก�นสุ�+งน(* เช�ญบร�โภคสุ�+งน(* เช�ญนอนบนท(+นอนน(* ฉะน�*น เราจ@งเปิ1นคนม(ความสุ�ขุ น(*ก4เปิ1นผู้ล่ขุองขุ#าวสุ�กแหั�งขุ#าวสุารแล่�งหัน@+ง ในก�ปิท(+ ๙๑ แต�ก�ปิน(*เราได่#ถวายทานใด่ ด่#วยทานน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*ก4 เปิ1นผู้ล่ขุองขุ#าวสุ�กแหั�งขุ#าวสุารแล่�งหัน@+ง เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระปิ<ตโถทนทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ปิ<ตโถทนทายกเถราปิทานม�ญจทายกเถราปิทานท(+ ๑๐ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการท6าต�+งถวายสุงฆ -2 1 0 0 0 -1100 33 0 0 0

[๑๐] เม:+อพระพ�ทธเจ#าผู้'#น6าโล่ก พระนามว�าสุ�ทธ�ตถะ ผู้'#ปิระกอบด่#วย พระกร�ณา ปิร�น�พพานแล่#ว เม:+อปิาพจน ม(ความแพร�หัล่าย อ�น เทวด่าแล่ะมน�ษย สุ�กการะแล่#ว ในคร�*งน�*น เราเปิ1นคนจ�ณฑาล่ ท6า ต�+ง ๔ เหัล่(+ยม เล่(*ยงช(พด่#วยการงานน�*น เล่(*ยงด่'เด่4กๆ ก4ด่#วยการ งานน�*น เราเล่:+อมใสุแล่#ว ท6าต�+ง ๔ เหัล่(+ยมเปิ1นอย�างด่( ด่#วยม:อท�*งสุองขุองตน แล่#วได่#เขุ#าถวายแก�พระภ�กษ�สุงฆ ด่#วยตนเอง ด่#วยกรรมท(+ท6าไว#ด่(แล่#วน�*น แล่ะด่#วยความต�*งเจตนาน�*นไว# เราล่ะร�าง มน�ษย แล่#ว ได่#ไปิย�งด่าวด่@งสุพ�ภพ เราไปิสุ'�เทวโล่ก บ�นเท�งอย'�ในหัม'�ไตรทศ์ ท(+นอนม(ราคามาก ย�อมเก�ด่ตามความปิรารถนา เราได่#เปิ1นจอมเทพเสุวยราชสุมบ�ต�ในเทวโล่ก ๕๐ คร�*ง ได่#เปิ1นพระเจ#าจ�กรพรรด่�ราช ๘๐ คร�*ง แล่ะได่#เปิ1นพระเจ#าปิระเทศ์ราชอ�นไพบ'ล่ย โด่ยคณนาน�บม�ได่# เราเปิ1นผู้'#ถ@งความสุ�ขุ ม(ยศ์ น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการ ถวายเต(ยงนอน ถ#าเราจ�ต�จากเทวโล่กมาสุ'�ภพมน�ษย ท(+นอนสุวยๆ ควรแก�ค�ามาก ย�อมเก�ด่แก�เราเอง น(*เปิ1นการเก�ด่คร�*งหัล่�งขุองเรา ภพสุ�ด่ท#ายก6าล่�งเปิ1นไปิ แม#ท�กว�นน(*ท(+นอนก4ปิรากฏในเวล่าจะนอนในก�ปิท(+ ๙๔ แต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายทานใด่ ด่#วยทานน�*น เราไม�ร' #จ�ก ท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายเต(ยง เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนา เราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระม�ญจทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ม�ญจทายกเถราปิทาน.----------------

รวมอปิทานท(+ม(ในวรรน(* ค:อ๑. ภ�ททาล่�เถราปิทาน๖. เอกท(ปิยเถราปิทาน ๒. เอกฉ�ตต�ยเถราปิทาน๗. อ�จฉ�งคปิ�ปิผู้�ยเถราปิทาน๓. ต�ณสุ'ล่ฉาทน�ยเถราปิทาน ๘. ยาค�ทายกเถราปิทาน ๔. มธ�ม�งสุทายกเถราปิทาน ๙. ปิ<ตโถทนทายกเถราปิทาน ๕. นาคปิ<ล่ล่วกเถราปิทาน ๑๐. ม�ญจทายกเถราปิทาน บ�ณฑ�ตค6านวณคาถาแผู้นกหัน@+งได่# ๒๐๑ คาถา.

จบ ภ�ททาล่�กวรรคท(+ ๔๒ -----------------------------

สุก�งสุ�มม�ชชกวรรคท(+ ๔๓ สุก�งสุ�มม�ชชกเถราปิทานท(+ ๑ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการกวาด่ล่านพระศ์ร(มหัาโพธ� -2 1 0 0 0 -1110 25 0 0 0

[๑๑] เราได่#เหั4นไม#แคฝั่อย ซั@+งเปิ1นไม#โพธ�อ�นอ�ด่มขุองพระผู้'#ม(พระภาค พระนามว�าว�ปิ<สุสุ( แล่#วย�งใจใหั#เล่:+อมใสุในไม#โพธ�น�*น เราหัย�บเอาไม#กวาด่มากวาด่ (ล่านโพธ�พฤกษ ) อ�นเปิ1นท(+ต�*งแหั�งไม#โพธ�ในกาล่น�*น คร�*นแล่#วได่#ไหัว#ไม#แคฝั่อยซั@+งเปิ1นไม#โพธ�น�*น เราย�งจ�ตใหั#เล่:+อมใสุในไม#โพธ�น�*น ปิระนมกรอ�ญชล่(เหัน:อเศ์(ยรเกล่#า นม�สุการ ไม#โพธ�น�*นแล่#ว กล่�บไปิย�งกระท�อม เราเด่�นน@กถ@งไม#โพธ�อ�นอ�ด่มไปิ ตามหันทางสุ�ญจร ง'เหัล่:อมซั@+งม(ร'ปิร�างน�ากล่�ว ม(ก6าล่�งมาก ร�ด่เรา กรรมท(+เราท6าในเวล่าใกล่#จะตาย ได่#ท6าใหั#เราย�นด่(ด่#วยผู้ล่ ง'เหัล่:อมกล่:นก�นร�างขุองเรา เราร:+นรมย อย'�ในเทวโล่ก จ�ตขุองเราไม�ขุ��นม�วบร�สุ�ทธ�Rขุาวสุะอาด่ในกาล่ท�กเม:+อ ล่'กศ์รค:อความโศ์ก ท(+เปิ1นเหัต�ท6า จ�ตขุองเราใหั#เร�าร#อน เราไม�ร' #จ�กม�นเล่ย เราไม�ม(โรคเร:*อน ฝั่S โรคกล่าก ล่มบ#าหัม' ค�ด่ทะราด่ หั�ด่เปิM+ อย แล่ะหั�ด่ด่#าน น(*ก4เปิ1น ผู้ล่แหั�งการกวาด่ ความโศ์ก ความเร�าร#อน ไม�ม(ในหัท�ยขุองเรา จ�ตขุองเราตรง ไม�วอกแวก น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการกวาด่ เราถ@งสุมาธ�อ(ก ใจขุองเราเปิ1นธรรมชาต�บร�สุ�ทธ�R สุมาธ�ท(+เราปิรารถนาย�อมสุ6าเร4จแก�เรา เราไม�ก6าหัน�ด่ในอารมณ เปิ1นท(+ต�*งแหั�งความก6าหัน�ด่ ไม�ขุ�ด่เค:องในอารมณ เปิ1นท(+ต�*งแหั�งความขุ�ด่เค:อง แล่ะไม�หัล่งในอารมณ เปิ1นท(+ต�*ง แหั�งความหัล่ง น(*ก4เปิ1นผู้ล่แหั�งการกวาด่ ในก�ปิท(+ ๙๑ แต�ก�ปิน(* เราได่#ท6ากรรมใด่ในกาล่น�*น ด่#วยกรรมน�*นเราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่ แหั�งการกวาด่ เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6า เสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระสุก�งสุ�มม�ชชกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ สุก�งสุ�มม�ชชกเถราปิทาน.

เอกท�สุสุทายกเถราปิทานท(+ ๒ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายผู้#าเปิ1นพ�ทธบ'ชา-2 1 0 0 0 -1120 36 0 0 0

[๑๒] เราเปิ1นคนเก(+ยวหัญ#าขุายอย'�ในพระนครหังสุวด่( เล่(*ยงช(พด่#วยการเก(+ยวหัญ#า เล่(*ยงด่'เด่4กๆ ก4ด่#วยการเก(+ยวหัญ#าน�*น พระช�นเจ#าพระนามว�าปิท�ม�ตระผู้'#ร' #จบธรรมท�*งปิวง เปิ1นนายกขุองโล่ก เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*น ก6าจ�ด่ความม:ด่มนใหั#พ�นาศ์ คร�*งน�*นเราน�+งอย'�ในเร:อนขุองตน ค�ด่อย�างน(*ว�า พระพ�ทธเจ#าเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#วในโล่ก ไทยธรรมขุองเราไม�ม( เราม(แต�ผู้#าสุาฎกผู้:นเด่(ยวน(* ไม�ม(ใครจะใหั#เรา

การถ'กต#องนรกน6าความท�กขุ มาใหั# เราจะปิล่'กฝั่<งท�กษ�ณา คร�*นค�ด่ ได่#เช�นน(*แล่#ว เราจ@งได่#ย�งจ�ตขุองเราใหั#เล่:+อมใสุ ได่#ถ:อผู้#าผู้:นหัน@+งไปิถวายแด่�พระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ คร�*นถวายผู้#าแล่#วได่#ปิระกาศ์ เสุ(ยงก#องว�า ขุ#าแต�พระมหัาม�น(ว(ระเจ#า ถ#าพระองค เปิ1นพระพ�ทธเจ#าก4ขุอทรงโปิรด่ช�วยขุ#าพระองค ใหั#ขุ#าด่#วยเถ�ด่ พระพ�ทธเจ#าพระนามว�า ปิท�ม�ตระ ทรงร' #แจ#งโล่ก ผู้'#สุมควรร�บเคร:+องบ'ชา เม:+อจะทรงปิระกาศ์ ทานขุองเรา ได่#ทรงท6าอน�โมทนาแก�เราว�า ด่#วยการถวายผู้#าผู้:นหัน@+งน(*แล่ะด่#วยความต�*งเจตนาไว# บ�ร�ษน(*จะไม�ไปิสุ'�ว�น�บาตเล่ยตล่อด่แสุนก�ปิ เขุาจ�กได่#เปิ1นจอมเทพเสุวยราชสุมบ�ต�ในเทวโล่ก ๓๖ คร�*ง จ�กได่#เปิ1น พระเจ#าจ�กพรรด่�ราช ๓๓ คร�*ง แล่ะจ�กได่#เปิ1นพระเจ#าปิระเทศ์ราชอ�นไพบ'ล่ย โด่ยคณนาน�บม�ได่# เม:+อเธอท�องเท(+ยวอย'�ในภพ ค:อ ในเทวโล่กหัร:อมน�ษย โล่ก จ�กเปิ1นผู้'#ม(ร'ปิสุวยงาม สุมบ'รณ ด่#วยค�ณ ม(กายสุง�า จ�กได่#ผู้#าร#อยล่#านแสุนโกฏ�น�บไม�ได่# ตามความปิรารถนา คร�*นพระสุ�มพ�ทธเจ#าพระนามว�าปิท�ม�ตระ ผู้'#เปิ1นน�กปิราชญ ตร�สุด่�งน(*แล่#ว ได่#เสุด่4จเหัาะขุ@*นสุ'�อากาศ์เหัม:อนพญาหังสุ ในอ�มพร ฉะน�*น เราเขุ#าถ@งก6าเน�ด่ใด่ๆ ค:อ เปิ1นเทวด่าหัร:อมน�ษย ในก6าเน�ด่น�*นๆเราไม�ม(ความบกพร�องในโภคสุมบ�ต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งผู้#าผู้:นหัน@+ง ผู้#าเก�ด่แก�เราท�กๆ ย�างก#าว ขุ#างล่�างเราย:นอย'�บนผู้#า ขุ#างบนเราม(ผู้#าเปิ1นเคร:+องบ�ง ท�กว�นน(*จ�กรวาล่พร#อมท�*งปิ5า ภ'เขุา เม:+อเราปิรารถนาจะถ:อเอา ก4พ@งคล่�มได่#ด่#วยผู้#า เพราะผู้#าผู้:นเด่(ยวน�+นแหัล่ะ เม:+อย�ง ท�องเท(+ยวอย'�ในภพน#อยใหัญ� เราเปิ1นผู้'#ม(ผู้�วพรรณเหัม:อนทองค6าท�องเท(+ยวไปิในภพน#อยใหัญ� เราได่#ถ@งความเปิ1นภ�กษ�เพราะว�บากแหั�งผู้#าผู้:นเด่(ยว ถ@งชาต�น(*จะเปิ1นชาต�สุ�ด่ท#าย แม#ในชาต�น(*ผู้#าก4ย�งใหั#ผู้ล่แก�เราอย'� ในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายผู้#าใด่ในกาล่น�*น ด่#วยการถวายผู้#าน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งผู้#าผู้:นเด่(ยว เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระเอกท�สุสุทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ เอกท�สุสุทายกเถราปิทาน.

เอกาสุนทายกเถราปิทานท(+ ๓ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการแต�งอาสุนะบ'ชา-2 1 0 0 0 -1130 44 0 0 0

[๑๓] ม(ภ'เขุาล่'กหัน@+งช:+อกสุ�กะ อย'�ในท(+ไม�ไกล่จากภ'เขุาหั�มว�นต เราสุร#างอาศ์รมอย�างสุวยงาม สุร#างบรรณศ์าล่าไว#ท(+ภ'เขุาน�*น เราม(นามช:+อว�านารทะ แต�คนท�*งหัล่ายเร(ยกเราว�า ก�สุสุปิะ ในกาล่น�*น เราแสุวงหัาทางบร�สุ�ทธ�Rอย'�ท(+ภ'เขุากสุ�กะ พระช�นสุ�มพ�ทธเจ#าพระนามว�า ปิท�ม�ตระ ทรงร' #จบธรรมท�*งปิวง ทรงใคร�ต�อว�เวก ได่#เสุด่4จมาทาง อากาศ์ เราเหั4นพระร�ศ์ม(ขุองพระองค ผู้'#แสุวงหัาค�ณอ�นย�+งใหัญ� ก6าล่�งเสุด่4จมาท(+ชายปิ5า จ@งตบแต�งเต(ยงไม#แล่#วปิ'ล่าด่หัน�งสุ�ตว คร�*นตบแต�งอาสุนะเสุร4จแล่#ว จ@งปิระนมกรอ�ญชล่(ขุ@*นเหัน:อเศ์(ยรเกล่#า

ปิระกาศ์ถ@งความโสุมน�สุแล่#ว ได่#กราบท'ล่อย�างน(*ว�า ขุ#าแต�พระองค ผู้'#เปิ1นปิราชญ น6าสุ�ตว ออกจากโล่ก ขุอพระองค ผู้'#เปิ1นด่�งศ์�ล่ยแพทย ร�กษาความเด่:อด่ร#อน ได่#โปิรด่ปิระทานการร�กษาแก�ขุ#าพระองค ผู้'#อ�นความก6าหัน�ด่ครอบง6าเถ�ด่ ขุ#าแต�พระม�น( ชนเหัล่�าใด่ม(ความต#อง การด่#วยบ�ญ มองด่'พระองค ผู้'#เปิ1นพระพ�ทธเจ#า ผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ ชนเหัล่�าน�*นย�อมถ@งความสุ6าเร4จแหั�งปิระโยชน อ�นย�+งย:น พ@งเปิ1นผู้'#ไม� แก� ขุ#าพระองค หัาม(ไทยธรรมเพ:+อพระองค ไม� เพราะขุ#าพระองค บร�โภคผู้ล่ไม#ท(+หัล่�นเอง ขุ#าพระองค ม(แต�อาสุนะน(* ขุอเช�ญปิระท�บ น�+งบนเต(ยงไม#เถ�ด่ พระผู้'#ม(พระภาคผู้'#ไม�ม(ความสุะด่�#งเหัม:อนราชสุ(หั ได่#ปิระท�บน�+งบนเต(ยงไม#แล่#ว ทรงย�บย�*งอย'�คร' �หัน@+ง แล่#วได่#ตร�สุอย�างน(*ว�า ท�านจงเบาใจอย�าได่#กล่�วเล่ย แก#วมณ(ท(+สุว�างไสุว ควรย�นด่( ท�านได่#แล่#ว ความปิรารถนาท(+ท�านได่#ต�*งไว# จ�กสุ6าเร4จท�ก ปิระการก4เพราะอาสุนะ บ�ญท(+ได่#บ6าเพ4ญไว#ด่(แล่#ว ในเขุตบ�ญอ�นยอด่ เย(+ยมหัาน#อยไม�เล่ย อ�นผู้'#ท(+ต�*งจ�ตไว#ด่(แล่#ว สุามารถจะร:*อตนขุ@*นได่# เพราะอาสุนทานน(* แล่ะเพราะการต�*งเจตนาไว# ท�านจะไม�ไปิสุ'� ว�น�บาตตล่อด่แสุนก�ปิ จ�กได่#เปิ1นจอมเทพเสุวยราชสุมบ�ต�ในเทวโล่ก ๕๐ คร�*ง จ�กได่#เปิ1นพระเจ#าจ�กรพรรด่�ราช ๘๐ คร�*ง จ�กได่#เปิ1น พระเจ#าปิระเทศ์ราชอ�นไพบ'ล่ย โด่ยคณนาน�บม�ได่# พระสุ�มพ�ทธเจ#าผู้'#ม(พระนามว�าปิท�ม�ตระ เปิ1นน�กปิราชญ คร�*นตร�สุด่�งน(*แล่#ว ได่# เสุด่4จขุ@*นสุ'�นภากาศ์ ปิานด่�งว�าพญาหังสุ ในอ�มพร ฉะน�*น ยานช#างยานม#า รถ คานหัาม เราได่#สุ�*นท�กอย�าง น(*เปิ1นผู้ล่ขุองอาสุนะอ�นหัน@+ง ในเม:+อเราเขุ#าปิ5าแล่#วต#องการท(+น�+ง บ�ล่ล่�งก ด่�จว�าร' #ความด่6าร� ขุองเรา ต�*งขุ@*นใกล่#ๆ ในเม:+อเราอย'�ท�ามกล่างน6*าต#องการท(+น�+ง บ�ล่ล่�งก ด่�งจะร' #ความด่6าร�ขุองเรา ต�*งขุ@*นใกล่#ๆ เราเขุ#าถ@งก6าเน�ด่ใด่ๆ ค:อ เปิ1นเทวด่าหัร:อมน�ษย ในก6าเน�ด่น�*นๆ บ�ล่ล่�งก ต�*งแสุน ย�อมแวด่ล่#อมเราอย'�ท�กเม:+อ เราท�องเท(+ยวอย'�ในสุองภพ ค:อ ในเทวด่าแล่ะมน�ษย แล่ะเก�ด่ในสุองสุก�ล่ ค:อกษ�ตร�ย แล่ะพราหัมณ เราถวายอาสุนะอ�นหัน@+งในเขุตบ�ญอ�นยอด่เย(+ยม ร' #ท�+วถ@งบ�ล่ล่�งก ค:อ ธรรมแล่#ว เปิ1นผู้'#ไม�ม(อาสุวะอย'� ในก�ปิท(+แสุน แต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายทานใด่ในกาล่น�*น ด่#วยทานน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*ก4เปิ1นผู้ล่ขุองอาสุนะ อ�นหัน@+ง เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จ แล่#วด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระเอกาสุนทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(*ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ เอกาสุนทายกเถราปิทาน.

สุ�ตตกท�มพปิ�ปิผู้�ยเถราปิทานท(+ ๔ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายด่อกกระท��ม ๗ ด่อก -2 1 0 0 0 -1140 12 0 0 0

[๑๔] ม(ภ'เขุาช:+อกท�มพะ อย'�ในท(+ไม�ไกล่ภ'เขุาหั�มว�นต พระปิ<จเจกพ�ทธเจ#า ๗ องค อาศ์�ยอย'�ท(+ขุ#างภ'เขุาน�*น เราเหั4นด่อกกระท��มจ@งปิระนมม:อแล่#ว

หัย�บเอามา ๗ ด่อก ได่#เร(+ยรายล่งด่#วยจ�ตอ�นเปิS+ ยม เพราะกรรมท(+ เราได่#ท6าไว#ด่(แล่#วน�*น แล่ะเพราะความต�*งเจตนาไว# เราล่ะร�างมน�ษย แล่#ว ได่#ไปิย�งด่าวด่@งสุพ�ภพ ในก�ปิท(+ ๙๔แต�ก�ปิน(*เราได่#กระท6า กรรมใด่ในกาล่น�*น ด่#วยกรรมน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระสุ�ตตกท�มพปิ�ปิผู้�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ สุ�ตตกท�มพปิ�ปิผู้�ยเถราปิทาน.

โกร�ณฑปิ�ปิผู้�ยเถราปิทานท(+ ๕ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายด่อกหังอนไก�-2 1 0 0 0 -1150 19 0 0 0

[๑๕] เม:+อก�อน เราก�บบ�ด่าแล่ะปิ'5 เปิ1นคนท6าการงานในปิ5า เล่(*ยงช(พ ด่#วยการฆ�าปิศ์�สุ�ตว ก�ศ์ล่กรรมขุองเราไม�ม( ใกล่#ก�บท(+อย'�ขุองเราพระพ�ทธเจ#าผู้'#น6าช�*นเล่�ศ์ขุองโล่ก พระนามว�าต�สุสุะ ผู้'#ม(พระปิ<ญญาจ�กษ� ได่#ทรงแสุด่งรอยพระบาทไว# ๓ รอย เพ:+ออน�เคราะหั ก4เรา ได่#เหั4นรอยพระบาทขุองพระศ์าสุด่าพระนามว�าต�สุสุะ ท(+พระองค ทรงเหัย(ยบไว# เปิ1นผู้'#ร �าเร�งม(จ�ตย�นด่(ย�งจ�ตใหั#เล่:+อมใสุในรอยพระบาทเราเหั4นต#นหังอนไก� ท(+ขุ@*นมาจากแผู้�นด่�น ม(ด่อกบานแล่#ว จ@งเด่4ด่ มาพร#อมท�*งยอด่ บ'ชารอยพระบาทอ�นปิระเสุร�ฐสุ�ด่ เพราะกรรมท(+เราได่#ท6าไว#ด่(แล่#วน�*น แล่ะเพราะความต�*งเจตนาไว# เราล่ะร�างมน�ษย แล่#ว ไปิสุ'�ด่าวด่@งสุพ�ภพ เราเขุ#าถ@งก6าเน�ด่ใด่ๆ ค:อ เปิ1นเทวด่าหัร:อมน�ษย ในก6าเน�ด่น�*นๆ เราม(ผู้�วกายเหัม:อนสุ(ด่อกหังอนไก� ม(ร�ศ์ม(เปิ1นแด่นซั�านออกจากตน ในก�ปิท(+ ๙๒ แต�ก�ปิน(* เราได่#ท6ากรรมใด่ในกาล่น�*น ด่#วยกรรมน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการบ'ชารอยพระพ�ทธบาท เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระโกร�ณฑปิ�ปิผู้�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ โกร�ณฑปิ�ปิผู้�ยเถราปิทาน.

ฆฏม�ณฑทายกเถราปิทานท(+ ๖ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายเปิร(ยง-2 1 0 0 0 -1160 18 0 0 0

[๑๖] พระผู้'#ม(พระภาคผู้'#ม(เหัต�อ�นทรงด่6าร�ด่(แล่#ว เปิ1นเชษฐบ�ร�ษขุองโล่กปิระเสุร�ฐกว�านรชน เสุด่4จเขุ#าไปิสุ'�ปิ5าใหัญ� ถ'กอาพาธอ�นเก�ด่แต�ล่มเบ(ยด่เบ(ยน เราเหั4นแล่#ว จ@งท6าจ�ตใหั#เล่:+อมใสุน6าเอาขุ(*ตะกอนเปิร(ยงเขุ#าไปิถวาย เพราะเราได่#กระท6าก�ศ์ล่กรรมแล่ะได่#บ'ชาพระพ�ทธเจ#า เน:องๆ แม�น6*าคงคาช:+อภาค(รสุ(น(* มหัาสุม�ทรท�*ง๔แล่ะพ:*นปิฐพ( ท(+น�ากล่�วซั@+งจะปิระมาณม�ได่#น�บไม�ถ#วนน(* ย�อมสุ6าเร4จเปิ1นเปิร(ยงขุ@*นได่#สุ6าหัร�บเรา น6*าผู้@*ง น6*าตาล่กรวด่ ด่�งจะร' #ความด่6าร�ขุองเรา เก�ด่ขุ@*น

ต#นไม#ท(+งอกขุ@*นแต�แผู้�นด่�นในท�ศ์ท�*ง ๔ ด่�งจะร' #ความด่6าร�ขุองเรา ย�อมเก�ด่เปิ1นต#นก�ล่ปิพฤกษ ขุ@*น เราได่#เปิ1นจอมเทวด่าเสุวยราช สุมบ�ต�ในเทวโล่ก ๕๐ คร�*ง ได่#เปิ1นพระเจ#าจ�กรพรรด่� ๕๑ คร�*ง ได่# เปิ1นพระเจ#าปิระเทศ์ราชอ�นไพบ'ล่ย โด่ยคณนาน�บไม�ถ#วนในก�ปิท(+ ๙๔แต�ก�ปิน(* เราได่#ใหั#ทานใด่ในกาล่น�*นด่#วยทานน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต� เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งขุ(*ตะกอนเปิร(ยง เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ...พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระฆฏม�ณฑทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ฆฏม�ณฑทายกเถราปิทาน.

เอกธ�มมสุวน�ยเถราปิทานท(+ ๗ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการฟั<งธรรมคร�*งเด่(ยว -2 1 0 0 0 -1170 35 0 0 0

[๑๗] พระพ�ช�ตมารพระนามว�าปิท�ม�ตระ ทรงร' #จบธรรมท�*งปิวงปิระกาศ์ สุ�จจะ ๔ ทรงย�งชนเปิ1นอ�นมากใหั#ขุ#ามพ#นด่(แล่#ว สุม�ยน�*น เราเปิ1นชฎ�ล่ม(ตบะใหัญ� สุล่�ด่ผู้#าคากรองเปิล่:อกไม# เหัาะไปิในอ�มพร ในกาล่น�*น เราไม�สุามารถจะเหัาะไปิได่#เหัน:อพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐ สุ�ด่ เราเหัาะไปิไม�ได่# เหัม:อนนกเขุ#าไปิใกล่#ภ'เขุาแล่#วไปิไม�ได่#ฉะน�*น เราบ�งหัวนเปิ1นไอน6*าล่อยอย'�ในอ�มพรเช�นน(* ด่#วยค�ด่ว�าเหัต�เคร:+องท6าใหั#อ�ร�ยาบถก6าเร�บเช�นน(* ม�ได่#เคยม(แก�เรา เอาล่ะ เราจ�กค#นหัาเหัต�น�*น บางท(เราจ�กพ@งได่#ผู้ล่ เราล่งจากอากาศ์ ก4ได่#สุด่�บพระสุ�รเสุ(ยงขุองพระศ์าสุด่า เม:+อพระศ์าสุด่าตร�สุถ@งว�าสุ�งขุาร ไม�เท(+ยง ด่#วยพระสุ�รเสุ(ยงท(+น�าย�นด่( น�าฟั<ง กล่มกล่�อม ขุณะน�*นเราได่#เร(ยนเอาอน�จจล่�กษณะน�+นแหัล่ะ คร�*นเร(ยนอน�จจล่�กษณะได่#แล่#ว ก4ไปิสุ'�อาศ์รมขุองตน เราอย'�ในอาศ์รมน�*นแหัล่ะ ตราบเท�าสุ�*นอาย� ตายไปิแล่#ว เม:+อกาล่ท(+สุ�ด่ก6าล่�งเปิ1นไปิ เราระล่@กถ@งการฟั<งพระสุ�ทธรรม เพราะกรรมท(+เราได่#ท6าไว#ด่(แล่#วน�*น แล่ะเพราะความต�*งเจตนาไว# เราล่ะร�างมน�ษย แล่#ว ได่#ไปิสุ'�ด่าวด่@งสุพ�ภพร:+นรมย อย'�ในเทวโล่ก ๓ หัม:+นก�ปิ ได่#เสุวยราชสุมบ�ต�ในเทวโล่ก ๕๑คร�*ง ได่#เปิ1นพระเจ#าจ�กรพรรด่� ๓๑ คร�*ง แล่ะได่#เปิ1นพระเจ#าปิระเทศ์ ราชอ�นไพบ'ล่ย โด่ยคณนาน�บม�ได่# เราเสุวยบ�ญขุองตน ถ@งความสุ�ขุในภพน#อยภพใหัญ� เราท�องเท(+ยวไปิในภพน#อยภพใหัญ� ก4ย�งระล่@กได่#ถ@งสุ�ญญาน�*น บทอ�นไม�เคล่:+อน ค:อ น�พพาน เราหัาได่#แทงตล่อด่ ด่#วยธรรมอ�นหัน@+งไม� สุมณะผู้'#ม(อ�นทร(ย อ�นอบรมแล่#ว น�+งในเร:อน บ�ด่า เม:+อจะแสุด่งธรรมกถา ท�านได่#ยกอน�จจล่�กษณะขุ@*นมาใน ธรรมกถาน�*น พร#อมก�บท(+ได่#ฟั<งคาถาว�า สุ�งขุารท�*งหัล่ายไม�เท(+ยงหันอม(ความเก�ด่ขุ@*นแล่ะความเสุ:+อมไปิเปิ1นธรรมด่า เก�ด่ขุ@*นแล่#วย�อมด่�บไปิความท(+สุ�งขุารเหัล่�าน�*นสุงบระง�บเปิ1นความสุ�ขุ ด่�งน(*เราจ@งน@กถ@ง สุ�ญญาขุ@*นได่#ท�กอย�าง เราน�+ง ณ อาสุนะเด่(ยว บรรล่�อรหั�ตแล่#ว เราได่#บรรล่�อรหั�ตโด่ยเก�ด่ได่# ๗ ปิS พระพ�ทธเจ#าทรงใหั#เราอ�ปิสุมบท

แล่#ว น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการฟั<งธรรม ในก�ปิท(+แสุน แต�ก�ปิน(* เราได่#ฟั<งธรรมใด่ ในกาล่น�*น ด่#วยการฟั<งธรรมน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ยน(*ก4เปิ1นผู้ล่แหั�งการฟั<งธรรม เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ...พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระเอกธ�มมสุวน�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ เอกธ�มมสุวน�ยเถราปิทาน.

สุ�จ�นต�ตเถราปิทานท(+ ๘ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายขุ#าวใหัม� -2 1 0 0 0 -1180 60 0 0 0

[๑๘] คร�*งน�*น เราเปิ1นชาวนาอย'�ในพระนครหังสุวด่( เล่(*ยงช(พด่#วยกสุ�กรรมเล่(*ยงด่'เด่4กๆ ก4ด่#วยกสุ�กรรมน�*น คร�*งน�*น นาขุองเราสุมบ'รณ ด่(ขุ#าวขุองเราออกรวงแล่#ว เม:+อถ@งเวล่าขุ#าวแก�ด่(แล่#ว เราค�ด่อย�างน(*ในกาล่น�*นว�า เปิ1นการไม�เหัมาะไม�สุมควรแก�เราผู้'#ร' #ค�ณน#อยใหัญ�ท(+เราไม�ถวายทานในสุงฆ แล่#ว พ@งบร�โภคสุ�วนอ�นเล่�ศ์ด่#วยตนพระสุ�มพ�ทธเจ#าผู้'#ไม�ม(ใครเสุมอเหัม:อนในโล่ก ม(พระล่�กษณะอ�นปิระเสุร�ฐ ๓๒ ปิระการ แล่ะพระสุงฆ ผู้'#ม(ตนอ�นอบรมแล่#ว เปิ1น นาบ�ญขุองโล่ก ไม�ม(นาบ�ญอ:+นจะย�+งไปิกว�า เราจ�กถวายทาน ค:อ ขุ#าวกล่#าใหัม�ในพระพ�ทธเจ#าแล่ะพระสุงฆ น�*นเสุ(ยก�อน คร�*นค�ด่เช�นน(*แล่#ว เราเปิ1นผู้'#ร �าเร�ง ม(ใจปิระกอบด่#วยปิSต� น6าเอาขุ#าวเปิล่:อกมาจากนา เขุ#าไปิเฝั่Lาพระสุ�มพ�ทธเจ#า คร�*นเขุ#าไปิเฝั่Lาพระสุ�มพ�ทธเจ#า ผู้'#เปิ1นเชษฐบ�ร�ษขุองโล่ก ปิระเสุร�ฐกว�านรชน ถวายบ�งคมพระบาทพระศ์าสุด่าแล่#ว กราบท'ล่ว�า ขุ#าแต�พระม�น( ขุ#าวกล่#าสุมบ'รณ ท�*งพระองค ก4ก6าล่�งปิระท�บอย'� ณ ท(+น(* ขุ#าแต�พระองค ผู้'#ม(ปิ<ญญาจ�กษ� ขุอพระองค จงทรงพระกร�ณาร�บเถ�ด่ พระศ์าสุด่าพระนามว�าปิท�ม�ตระผู้'#ร' #แจ#งโล่กสุมควรร�บเคร:+องบ'ชา ทรงทราบความด่6าร�ขุองเราแล่#ว ตร�สุพระด่6าร�สุน(*ว�า บ�ร�ษบ�คคล่ผู้'#ปิฏ�บ�ต� ๔ จ6าพวก ผู้'#ต�*งอย'�ในผู้ล่ ๔จ6าพวก น(* ค:อสุงฆ เปิ1นผู้'#ตรง ม(ปิ<ญญา ศ์(ล่ แล่ะม(จ�ตม�+นคงบ�ญย�อมเปิ1นอ�นสุ�+งสุมแล่#ว ในเม:+อมน�ษย ผู้'#เพ�งบ�ญบ'ชากระท6าอย'�ทานท(+ใหั#ในสุงฆ ย�อมม(ผู้ล่มาก แล่ะควรใหั#ทานในสุงฆ น�*น ขุ#าวกล่#า ขุองท�านน(*ก4เช�นเด่(ยวก�น ควรใหั#ในสุงฆ ท�านจงอ�ท�ศ์แด่�สุงฆ น6าเอาภ�กษ�ท�*งหัล่ายไปิสุ'�เร:อนขุองตนแล่#วจงถวายสุ�+งท(+ม(อย'�ในเร:อนซั@+งท�านได่#ตกแต�งแล่#วเพ:+อภ�กษ�สุงฆ เถ�ด่ เราอ�ท�ศ์แด่�สุงฆ น6าภ�กษ�ท�*งหัล่ายไปิในเร:อน ได่#ถวายสุ�+งท(+เราได่#ตกแต�งไว#ในเร:อนแด่�ภ�กษ� สุงฆ เพราะกรรมท(+เราได่#ท6าไว#ด่(แล่#วน�*น แล่ะเพราะความต�*งเจตนาไว#เราล่ะร�างมน�ษย แล่#ว จ@งไปิย�งด่าวด่@งสุพ�ภพ ว�มานทองงามผู้�ด่ผู้�องสุ'ง๖๐ โยชน กว#าง ๓๐ โยชน บ�ญกรรมได่#สุร#างไว#อย�างงามแล่#วเพ:+อเรา ณ สุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ น�*น.

จบ ภาณวารท(+ ๑๙ ภพขุองเรา เกล่:+อนกล่�นระคนไปิด่#วยเทพนาร( เราก�น ด่:+ม ในภพน�*น

อย'�ในสุวรรค ช�*นไตรทศ์ เราได่#เสุวยราชสุมบ�ต�ในเทวโล่ก ๓,๐๐๐คร�*ง แล่ะได่#เสุวยราชสุมบ�ต�ในเทวโล่กอ(ก ๕๐๐ คร�*ง ได่#เปิ1น พระเจ#าจ�กรพรรด่� ๕๐๐ คร�*ง แล่ะได่#เปิ1นพระเจ#าปิระเทศ์ราช โด่ยคณนาน�บม�ได่# เราท�องเท(+ยวอย'�ในภพน#อยใหัญ� ได่#ทร�พย น�บไม�ได่#เราไม�ม(ความบกพร�องในโภคสุมบ�ต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งขุ#าวใหัม�ยานช#าง ยานม#า วอ แล่ะคานหัาม เราได่#ท�กสุ�+ง น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งขุ#าวใหัม� ผู้#าใหัม� ผู้ล่ไม#ใหัม� โภชนะม(รสุอ�นเล่�ศ์ใหัม� เราได่#ท�กอย�าง น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งขุ#าวใหัม� ผู้#าไหัม ผู้#าก�มพล่ ผู้#าเปิล่:อกไม# ผู้#า ฝั่Lาย เราได่#ท�กอย�าง น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งขุ#าวใหัม� หัม'�ทาสุ( หัม'�ทาสุ แล่ะนาร( ท(+ปิระด่�บปิระด่าอย�างสุวยงาม เราได่#ท�กจ6าพวก น(*เปิ1นผู้ล่ แหั�งขุ#าวใหัม� หันาวหัร:อร#อน ไม�เบ(ยด่เบ(ยนเรา เราไม�ม(ความเร�าร#อน อน@+ง ท�กขุ ทางใจไม�ม(ในหัท�ยขุองเรา เช�ญเค(*ยวสุ�+งน(* เช�ญบร�โภคสุ�+งน(* เช�ญนอนบนท(+นอนน(* ค6าเช�นน(* เราได่#ท�กปิระการ น(* เปิ1นผู้ล่แหั�งขุ#าวใหัม� บ�ด่น(* ชาต�น(*เปิ1นชาต�หัล่�งสุ�ด่ ภพสุ�ด่ท#าย ก6าล่�งเปิ1นไปิ ถ@งท�กว�นน(* ไทยธรรมขุองเรา ก4ท6าเราใหั#ย�นด่(อย'�ท�กเม:+อ เราได่#ถวายขุ#าวใหัม�ในหัม'�สุงฆ ผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ ย�อมเสุวยอาน�สุงสุ ๘ปิระการ อ�นสุมควรแก�กรรมขุองเรา ค:อเราเปิ1นผู้'#ม(ผู้�วพรรณผู้�ด่ผู้�อง ๑ ม(ยศ์ ๑ ม(โภคทร�พย มากมายใครๆ ล่�กไม�ได่# ๑ ม(ภ�กษามากท�ก เม:+อ ๑ ม(บร�ษ�ทไม�ร#าวรานก�นท�กเม:+อ ๑ สุ�ตว ท(+อาศ์�ยแผู้�นด่�นล่#วน ย6าเกรงเรา ๑ เราได่#ไทยธรรมก�อน จะในท�ามกล่างสุงฆ หัร:อเฉพาะ พระพ�กตร พระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ก4ตาม พวกทายกเล่ยองค อ:+นๆ เสุ(ยหัมด่ ถวายแก�เราเท�าน�*น ๑ เราได่#เสุวยอาน�สุงสุ เหัล่�าน(*เพราะได่#ถวายขุ#าวใหัม�ในหัม'�สุงฆ ผู้'#อ�ด่มก�อนน(*ก4เปิ1นผู้ล่แหั�งขุ#าวใหัม� ในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายทานใด่ ด่#วยทานน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*ก4เปิ1นผู้ล่แหั�งขุ#าวใหัม� เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระสุ�จ�นต�ตเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ สุ�จ�นต�ตเถราปิทาน.

โสุณณก�งกณ�ยเถราปิทานท(+ ๙ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายกะด่@งทอง -2 1 0 0 0 -1190 27 0 0 0

[๑๙] เราได่#ออกบวชเปิ1นบรรพช�ตด่#วยศ์ร�ทธา เราน��งหั�มผู้#าเปิล่:อกไม#กรอง เหั4นกรรมค:อตบะ ก4สุม�ยน�*น พระผู้'#ม(พระภาคเชษฐบ�ร�ษขุองโล่กปิระเสุร�ฐกว�านระ พระนามว�าอ�ตถท�สุสุ(เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นช�วยมหัาชน ใหั#ขุ#าม ก4เราสุ�*นก6าล่�งเพราะพยาธ�อย�างหัน�ก เราน@กถ@งพระพ�ทธเจ#า ผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ ก�อพระสุถ'ปิอ�นอ�ด่มท(+หัาด่ทราย คร�*นแล่#ว เปิ1นผู้'#ม( จ�ตย�นด่( ม(ใจโสุมน�สุ เร(+ยรายด่อกกะด่@งทองโด่ยพล่�น เราบ6าเรอพระสุถ'ปิขุองพระพ�ทธเจ#า พระนามว�าอ�ตถท�สุสุ(ผู้'#คงท(+ ด่#วยใจอ�น เล่:+อมใสุน�*นปิานด่�งบ6าเรอพระพ�ทธเจ#าเฉพาะพระพ�กตร เราไปิ

สุ'�เทวโล่กแล่#ว ได่#ความสุ�ขุอ�นไพบ'ล่ย ในเทวโล่กน�*น เราม(ผู้�วพรรณปิานทองค6า น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา เทพนาร(ขุองเราม(ปิระมาณ ๘๐ โกฏ� ปิระด่�บปิระด่าสุวยงาม บ6าร�งเราอย'�ท�กเม:+อ น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา ด่นตร( ๖ หัม:+น ค:อ กล่อง ตะโพน สุ�งขุ บ�ณเฑาะว มโหัระท@ก บรรเล่งอย�างไพเราะในเทวโล่กน�*น ช#างก�ญชรตระก'ล่มาต�งคะแตกม�น ๓ คร�*ง อาย� ๖๐ ปิS ๘,๔๐๐ เช:อกปิระด่�บสุวยงามคล่�มด่#วยตาขุ�ายทอง ท6าการบ6าร�งเรา ความเปิ1นผู้'#บกพร�องในพล่กายแล่ะท(+อย'� ไม�ม(แก�เรา เราเสุวยผู้ล่ขุองด่อก กะด่@งทองได่#เสุวยราชสุมบ�ต�ในเทวโล่ก ๕๘ คร�*ง ได่#เปิ1นพระเจ#า จ�กรพรรด่� ๗๑ คร�*ง แล่ะได่#เสุวยราชสุมบ�ต�ในมหัาปิฐพ( ๑๐๑ คร�*งบ�ด่น(* เราได่#บรรล่�อมตบทอ�นล่@กซั@*ง ยากท(+จะเหั4นได่# สุ�งโยชน หัมด่สุ�*นไปิแล่#ว บ�ด่น(* ภพใหัม�ไม�ม( ในก�ปิท(+ ๑,๘๐๐ แต�ก�ปิน(* เราได่#เอา ด่อกไม#บ'ชาใด่ ด่#วยการบ'ชาน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#วด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระโสุณณก�งกณ�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบโสุณณก�งกณ�ยเถราปิทาน โสุว�ณณโกนตร�กเถราปิทานท(+ ๑๐ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายกระโหัล่กน6*าเต#า-2 1 0 0 0 -1200 35 0 0 0

[๒๐] เราได่#เหั4นพระพ�ทธเจ#าผู้'#อบรมใจ ฝั่Tกพระองค แล่#ว ม(พระท�ยต�*งม�+น เสุด่4จด่6าเน�นอย'�ในทางใหัญ� ทรงขุ#ามโอฆะได่#แล่#วทรงย�นด่(ในการ สุงบระงบจ�ต ตร�สุร' #ด่#วยพระองค เอง ม(ปิกต�เพ�งพ�น�จ ย�นด่(ใน ฌาน เปิ1นม�น( เขุ#าสุมาบ�ต� สุ6ารวมอ�นทร(ย จ@งเอากระโหัล่กน6*าเต#าต�กน6*าเขุ#าไปิเฝั่Lาพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ ล่#างพระบาทขุองพระ พ�ทธเจ#าแล่#วถวายน6*าเต#า แล่ะพระสุ�มพ�ทธเจ#าพระนามว�าปิท�ม�ตระ ได่#ทรงบ�งค�บว�า ท�านจงเอากระโหัล่กน6*าเต#าน(* ต�กน6*ามาวางไว#ท(+ ใกล่#ๆ เท#าขุองเรา เราร�บสุนองพระพ�ทธด่6าร�สุว�า สุาธ� แล่#วเอากระโหัล่กน6*าเต#ามาวางไว#ใกล่#พระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ เพราะความเคารพต�อพระศ์าสุด่า พระศ์าสุด่าผู้'#ทรงความเพ(ยรใหัญ� เม:+อจะทรงย�งจ�ตขุองเราใหั#ด่�บสุน�ท ได่#ทรงอน�โมทนาว�า ด่#วยการถวายน6*าเต#าน(* ขุอความด่6าร�ขุองท�านจงสุ6าเร4จ ในก�ปิท(+ ๑๕ แต�ก�ปิน(* เราร:+นรมย อย'�ในเทวโล่ก ได่#เปิ1นพระเจ#าจ�กรพรรด่�ราช ๓๓ คร�*ง จะเปิ1นกล่างว�นหัร:อกล่างค:นก4ตาม เม:+อเราเด่�นหัร:อย:นอย'� คนท�*งหัล่ายถ:อถ#วยทองย:นอย'�ขุ#างหัน#าเราเราได่#ถ#วยทองเพราะการถวายน6*าเต#าแด่�พระพ�ทธเจ#า สุ�กการะท(+ท6าไว#ในท�านผู้'#คงท(+ท�*งหัล่าย ถ@งจะน#อย ก4ย�อมเปิ1นขุองไพบ'ล่ย ในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายน6*าเต#าใน กาล่น�*น ด่#วยทานน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งน6*าเต#าเราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนา เราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว

ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระโสุว�ณณโกนตร�กเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ โสุว�ณณโกนตร�กเถราปิทาน. -----------------------------------

รวมอปิทานท(+ม(ในวรรคน(* ค:อ ๑. สุก�งสุ�มม�ชชกเถราปิทาน๖. ฆฏม�ณฑทายกเถราปิทาน ๒. เอกท�สุสุทายกเถราปิทาน ๗. เอกธ�มมสุวน�ยเถราปิทาน ๓. เอกาสุนทายกเถราปิทาน ๘. สุ�จ�นต�ตเถราปิทาน ๔. สุ�ตตกท�มพปิ�ปิผู้�ยเถราปิทาน ๙. โสุณณก�งกณ�ยเถราปิทาน ๕. โกร�ณฑปิ�ปิผู้�ยเถราปิทาน๑๐. โสุว�ณณโกนตร�กเถราปิทาน แล่ะในวรรคน(* บ�ณฑ�ตค6านวณคาถาได่# ๑๗๒ คาถา. จบสุก�งสุ�มม�ชชกวรรคท(+ ๔๓. ------------------------------------

เอกว�หัาร�วรรคท(+ ๔๔ เอกว�หัาร�ยเถราปิทานท(+ ๑ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการอย'�ปิ5าแต�ผู้'#เด่(ยว -2 1 0 0 0 -1210 25 0 0 0

[๒๑] ในภ�ททก�ปิน(* พระพ�ทธเจ#าพระนามว�าก�สุสุปิะโด่ยพระโคตรเปิ1นเผู้�าพรหัม ม(พระยศ์ใหัญ� ปิระเสุร�ฐกว�าน�กปิราชญ ท�*งหัล่าย เสุด่4จ อ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว พระองค ไม�ม(ธรรมเคร:+องใหั#เน�+นช#า ไม�ม(เคร:+อง ย@ด่หัน�วง ม(พระท�ยเสุมอด่#วยอากาศ์ มากด่#วยสุ�ญญตสุมาธ� คงท(+ ย�นด่(ในอน�ม�ตตสุมาธ� ปิระท�บอย'�แล่#ว พระองค ผู้'#ม(พระท�ยร�งเก(ยจไม�ม(ต�ณหัาเคร:+องฉาบทา ไม�เก(+ยวขุ#องในก�ศ์ล่ ในคณะ ปิระกอบด่#วยพระกร�ณาใหัญ� เปิ1นน�กปิราชญ ทรงฉล่าด่ในอ�บายเคร:+องแนะน6าทรงขุวนขุวายในก�จขุองผู้'#อ:+น ทรงแนะน6าในหันทางอ�นย�งสุ�ตว ใหั#ถ@ง น�พพาน ซั@+งเปิ1นเหัต�ท6าเปิMอกตมค:อคต�ใหั#แหั#ง ในโล่กพร#อมท�*ง เทวโล่ก ปิระท�บน�+งแสุด่งอมตธรรมอ�นเปิ1นความแช�มช:+นอย�างย�+ง ซั@+งเปิ1นเคร:+องหั#ามชราแล่ะมรณะ ในท�ามกล่างบร�ษ�ทใหัญ� ย�งสุ�ตว ใหั#ขุ#ามโล่ก พระวาจาไพเราะเหัม:อนนกการะเวก เปิ1นนาถะขุองโล่ก ม(พระสุ�รเสุ(ยงก#องปิระหัน@+งเสุ(ยงพรหัม ผู้'#เสุด่4จมาด่#วยปิระการน�*นถอนพระองค ขุ@*นจากมหั�นตท�กขุ ในเม:+อโล่กปิราศ์จากผู้'#แนะน6า ทรงแสุด่งธรรมท(+ปิราศ์จากธ�ล่( น6าสุ�ตว ออกจากโล่ก เราได่#เหั4นแล่#ว ได่#ฟั<งธรรมขุองพระองค จ@งออกบวชเปิ1นบรรพช�ตคร�*นเราบวชแล่#ว ในกาล่น�*น ค�ด่ถ@งค6าสุอนขุองพระช�นเจ#าถ'กความเก(+ยวขุ#องบ(บค�*น จ@งได่#อย'�เสุ(ยในปิ5าท(+น�าร:+นรมย แต�ผู้'#เด่(ยวเท�าน�*น การท(+เราม(กายหัล่(กออกมาได่# เปิ1นเหัต�แหั�งการหัล่(กออกแหั�งใจขุองเราผู้'#เหั4นภ�ยในความเก(+ยวขุ#อง เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#วด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระเอกว�หัาร�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ เอกว�หัาร�ยเถราปิทาน.

เอกสุ�งขุ�ยเถราปิทานท(+ ๒ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการเปิ5าสุ�งขุ เปิ1นพ�ทธบ'ชา-2 1 0 0 0 -1220 22 0 0 0

[๒๒] ได่#ม(การสุมโภชไม#มหัาโพธ�R ขุองพระผู้'#ม(พระภาคพระนามว�า ว�ปิ<สุสุ(มหัาชนมาปิระช�มก�นบ'ชาไม#มหัาโพธ�Rอ�นอ�ด่ม ไม#มหัาโพธ�Rท(+ควรบ'ชา เช�นน(* ขุองพระศ์าสุด่าพระองค ใด่ พระศ์าสุด่าพระองค น�*นจ�กเปิ1นผู้'#เว#นจากความเศ์ร#าโศ์กใหัญ�ม(ปิ<ญญา เปิ1นพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐ สุ�ด่ คร�*งน�*น เราถ:อเอาสุ�งขุ มาบ6าร�งโพธ�พฤกษ เราเปิ5าสุ�งขุ ตล่อด่ว�นย�งค6+า ไหัว#ไม#มหัาโพธ�Rอ�นอ�ด่มแล่#ว กรรมท(+เราได่#ท6าในเวล่าก�อน จะตายสุ�งใหั#เราไปิเทวโล่ก ซัากศ์พขุองเราตกไปิแล่#ว เราร:+นรมย อย'� ในเทวโล่ก ด่นตร(หักหัม:+นย�นด่( ร�าเร�ง บ�นเท�ง บ6าร�งเราอย'�ท�กเม:+อน(*เปิ1นผู้ล่ขุองพ�ทธบ'ชา ในก�ปิท(+ ๗๑ เราได่#เปิ1นพระราชาพระนาม ว�า สุ�ท�สุสุนะ เปิ1นใหัญ�อย'�ในชมพ'ทว(ปิ ม(มหัาสุม�ทรท�*ง ๔ เปิ1นขุอบเขุต คร�*งน�*น ด่นตร( ๘๐๐ แวด่ล่#อมเราตล่อด่เวล่า เราย�อมเสุวยกรรมขุองตน น(*เปิ1นผู้ล่ขุองการบ6าร�ง เราเขุ#าถ@งก6าเน�ด่ใด่ ค:อเทวด่าหัร:อมน�ษย แม#เราย�งอย'�ในครรภ ขุองมารด่า กล่องก4ปิระโคมอย'�ตล่อด่เวล่า เพราะอ�ปิ<ฏฐากพระสุ�มพ�ทธเจ#า เราได่#เสุวยสุมบ�ต�แล่#ว เปิ1นผู้'#บรรล่�บทอ�นไม�หัว� +นไหัว เปิ1นบทอ�นเกษมไม�ม(มล่ท�นไม�ตาย ในก�ปิท(+ ๙๑ แต�ก�ปิน(*เราได่#ท6ากรรมใด่ในกาล่น�*น ด่#วยกรรม น�*นเราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่าย แล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระเอกสุ�งขุ�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ เอกสุ�งขุ�ยเถราปิทาน.

ปิาฏ�หั�รสุ�ญญกเถราปิทานท(+ ๓ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งความเล่:+อมใสุในปิาฏ�หัาร�ย -2 1 0 0 0 -1230 17 0 0 0

[๒๓] คร�*งน�*น พระพ�ช�ตมารผู้'#สุมควรร�บเคร:+องบ'ชาพระนามว�าปิท�ม�ตระ ได่#เสุด่4จเขุ#าไปิย�งพระนคร พร#อมท�*งภ�กษ�สุงฆ ผู้'#ม(อ�นทร(ย อ�นสุ6ารวมแล่#ว แสุนร'ปิ ขุณะน�*น ได่#ม(เสุ(ยงสุน�+นก#องไพเราะร�บเสุด่4จพระ พ�ทธเจ#าผู้'#สุงบระง�บ คงท(+ ซั@+งก6าล่�งเสุด่4จเขุ#าพระนครโด่ยทางรถ ด่#วยพ�ทธาน�ภาพ พ�ณท(+ไม�ถ'กท6าเพล่ง ไม�ถ'กเคาะ ก4บรรเล่งขุ@*นได่#เองในเม:+อพระพ�ทธเจ#าเสุด่4จเขุ#าบ�ร( เรานม�สุการพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐ สุ�ด่ พระนามว�าปิท�ม�ตระ ผู้'#เปิ1นพระมหัาม�น( แล่ะเหั4นปิาฏ�หัาร�ย แล่#วได่#ย�งจ�ตใหั#เล่:+อมใสุในปิาฏ�หัาร�ย น�*น โอ พระพ�ทธเจ#า โอ พระ พระธรรม โอ สุมบ�ต�แหั�งพระศ์าสุด่าขุองเรา ด่นตร(ถ@งไร#เจตนาก4 ย�งบรรเล่งได่#เองเท(ยว ในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* เราได่#สุ�ญญาใด่ในกาล่น�*น ด่#วยการได่#สุ�ญญาน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�ง

สุ�ญญาในพระพ�ทธเจ#า เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#วด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระปิาฏ�หั�รสุ�ญญกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ปิาฏ�หั�รสุ�ญญกเถราปิทาน ญาณ�ตถว�กเถราปิทานท(+ ๔ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการสุด่�ด่(พระพ�ทธองค -2 1 0 0 0 -1240 17 0 0 0

[๒๔] เราได่#เหั4นพระพ�ทธเจ#าผู้'#สุ'งสุ�ด่กว�าสุ�ตว ผู้'#ร� �งเร:องเหัม:อนต#นกรรณ�การ โชต�ช�วงด่�งด่วงปิระท(ปิ ไพโรจน ด่�จทองค6า เราวางคณโฑน6*า ผู้#าเปิล่:อกไม#กรอง ธมกรก ท6าหัน�งเสุ:อเฉว(ยงบ�า แล่#วก4สุด่�ด่(พระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ว�า ขุ#าแต�พระม�น( พระองค ทรงขุจ�ด่ ความม:ด่ม�ด่ ซั@+งอาก'ล่ไปิด่#วยขุ�ายค:อ โมหัะ ทรงแสุด่งแสุงสุว�าง ค:อ พระญาณ แล่#วเสุด่4จขุ#ามไปิ พระองค ได่#ยกโล่กน(*ขุ@*นแล่#ว สุ�+งท(+ยอด่เย(+ยมซั@+งม(อย'�ท�*งหัมด่ จะเปิร(ยบปิานก�บพระญาณเปิ1นปิระมาณเคร:+องไปิจากโล่กขุองพระองค ไม�ม( ด่#วยพระญาณน�*น โล่กจ@งขุนาน นามพระองค ว�าสุ�พพ�ญญู' สุ�พพ�ญญู' ขุ#าพระองค ขุอถวายบ�งคม พระองค ผู้'#ม(ความเพ(ยรใหัญ� ทรงทราบธรรมท�*งปิวง ไม�ม(อาสุวะในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* เราได่#สุด่�ด่(พระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ ด่#วย การสุด่�ด่(น�*นเราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการสุด่�ด่(พระญาณ เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระญาณ�ตถว�กเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ญาณ�ตถว�กเถราปิทาน.

อ�จฉ�ขุ�ณฑ�กเถราปิทานท(+ ๕ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายท�อนอ#อย -2 1 0 0 0 -1250 11 0 0 0

[๒๕] เราเปิ1นคนเฝั่Lาปิระต'อย'�ในพระนครพ�นธ�มด่( ได่#เหั4นพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิราศ์ จากธ�ล่( ทรงร' #จบธรรมท�*งปิวง เราม(จ�ตเล่:+อมใสุโสุมน�สุได่#ถ:อเอาท�อนอ#อยมาถวาย แด่�พระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่พระนามว�าว�ปิ<สุสุ( ผู้'#แสุวงหัาค�ณอ�นย�+งใหัญ� ในก�ปิท(+ ๙๑ แต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายอ#อยใด่ในกาล่น�*น ด่#วยการถวายอ#อยน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่ แหั�งการถวายท�อนอ#อย เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#วด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระอ�จฉ�ขุ�ณฑ�กเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ อ�จฉ�ขุ�ณฑ�กเถราปิทาน.

กล่�มพทายกเถราปิทานท(+ ๖ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายม�นอ#อน -2 1 0 0 0 -1260 9 0 0 0

[๒๖] พระสุ�มพ�ทธเจ#าพระนามว�าโรมสุะ ปิระท�บอย'�ท(+ซัอกเขุา เราเล่:+อมใสุ ได่#ถวายม�นอ#อนแด่�พระองค ด่#วยม:อท�*งสุองขุองตนในก�ปิท(+ ๙๔ แต� ก�ปิน(* เราได่#ถวายทานใด่ในกาล่น�*น ด่#วยทานน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายม�นอ#อน เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ...พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#วด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระกล่�มพทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ กล่�มพทายกเถราปิทาน.

อ�มพาฏกทายกเถราปิทานท(+ ๗ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายมะกอก -2 1 0 0 0 -1270 9 0 0 0

[๒๗] เราได่#เหั4นพระสุย�มภ'พ�ทธเจ#าผู้'#ไม�ทรงพ�ายแพ#อะไร ในปิ5าใหัญ� จ@งได่#เอาผู้ล่มะกอกมาถวายแด่�พระสุย�มภ'ในก�ปิท(+ ๓๑ แต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายผู้ล่ไม#ใด่ในกาล่น�*น ด่#วยการถวายผู้ล่ไม#น�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ไม# เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ...พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#วด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระอ�มพาฏกทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ อ�มพาฏกทายกเถราปิทาน.

หัร(ตก�ทายกเถราปิทานท(+ ๘ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายล่'กสุมอ-2 1 0 0 0 -1280 22 0 0 0

[๒๘] เราก6าล่�งน6าผู้ล่สุมอ ผู้ล่มะขุามปิLอม ผู้ล่มะม�วง ผู้ล่หัว#า สุมอพ�เภก กระเบา ผู้ล่รกฟัLา มะต'มมาด่#วยตนเอง เราได่#เหั4นพระมหัาม�น(ผู้'#ม(ปิกต�เพ�งพ�น�จ ย�นด่(ในฌาน เปิ1นน�กปิราชญ ถ'กอาพาธเบ(ยด่เบ(ยนเสุด่4จเด่�นทางไกล่ ปิระท�บอย'�ท(+เง:*อมเขุา จ@งได่#เอาผู้ล่สุมอถวายแด่� พระสุย�มภ' ก4พอเราท6าเภสุ�ชเสุร4จแล่#ว พยาธ�หัายไปิในท�นใด่น�*นเอง พระพ�ทธเจ#าผู้'#ม(ความกระวนกระวายอ�นล่ะได่#แล่#ว ได่#ทรงท6า อน�โมทนาว�า ก4ด่#วยการถวายเภสุ�ชอ�นเปิ1นเคร:+องระง�บพยาธ�น(*ท�านเก�ด่เปิ1นเทวด่า เปิ1นมน�ษย หัร:อจะเก�ด่ในชาต�อ:+น จงเปิ1นผู้'#ถ@ง ความสุ�ขุในท(+ท�กแหั�ง แล่ะท�านอย�าถ@งความปิ5วยไขุ# คร�*นพระสุย�มภ' พ�ทธเจ#าผู้'#ไม�ทรงพ�ายแพ#อะไร เปิ1นน�กปิราชญ ตร�สุด่�งน(*แล่#ว ได่#เสุด่4จเหัาะขุ@*นสุ'�นภากาศ์ เหัม:อนพญาหังสุ ในอ�มพร ฉะน�*น เพราะเราได่#ถวายสุมอแด่�พระสุย�มภ'พ�ทธเจ#าผู้'#แสุวงหัาค�ณอ�นย�+งใหัญ�ความปิ5วยไขุ#จ@งม�ได่#เก�ด่แก�เราเล่ยจนถ@งชาต�น(* น(*เปิ1นความเก�ด่คร�*งหัล่�งขุองเรา ภพสุ�ด่ท#ายก6าล่�งเปิ1นไปิ ว�ชชา ๓ เราได่#บรรล่�แล่#ว โด่ยล่6าด่�บพระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ในก�ปิท(+ ๙๔ แต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายเภสุ�ชในกาล่น�*น ด่#วยการถวายเภสุ�ชน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งเภสุ�ชทาน เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนา เราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.

ทราบว�า ท�านพระหัร(ตก�ทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ หัร(ตก�ทายกเถราปิทาน.

อ�มพปิณฑ�ยเถราปิทานท(+ ๙ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายมะม�วง-2 1 0 0 0 -1290 16 0 0 0

[๒๙] คร�*งน�*น เราเปิ1นพญาช#างม(งางอนงาม ทรงก6าล่�งพ�ร�ยะกล่#าว�องไวเท(+ยวอย'�ในปิ5าใหัญ� ได่#เหั4นพระผู้'#น6าโล่ก เราได่#หัย�บเอาช�*นมะม�วง มาถวายแด่�พระศ์าสุด่า พระมหัาว(รเจ#า พระนามว�าสุ�ทธ�ตถะ นายก ขุองโล่ก ทรงร�บปิระเคน เม:+อเราเพ�งด่'อย'� พระพ�ช�ตมารได่#ทรง เสุวยในกาล่น�*น เราย�งจ�ตใหั#เล่:+อมใสุในพระช�นเจ#าพระองค น�*น จ@งเขุ#าถ@งสุวรรค ช�*นด่�สุ�ต เราจ�ต�จากด่�สุ�ตน�*นแล่#ว ได่#เปิ1นพระเจ#าจ�กรพรรด่�ราช เสุวยสุมบ�ต�โด่ยอ�บายเช�นน�*นแหัล่ะ เราม(ตนสุ�งไปิเพ:+อความเพ(ยรสุงบระง�บ ไม�ม(อ�ปิธ�ก�เล่สุ ก6าหันด่ร' #อาสุวะท�*งปิวงแล่#ว เปิ1นผู้'#ไม�ม(อาสุวะอย'� ในก�ปิท(+ ๙๔ แต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายทานใด่ในกาล่น�*น ด่#วยทานน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ไม# เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระอ�มพปิณฑ�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ อ�มพปิณฑ�ยเถราปิทาน.

ช�มพ'ผู้ล่�ยเถราปิทานท(+ ๑๐ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายล่'กหัว#า -2 1 0 0 0 -1300 24 0 0 0

[๓๐] เม:+อพระพ�ทธเจ#าพระนามว�าปิท�ม�ตระ เชษฐบ�ร�ษขุองโล่ก ผู้'#คงท(+ ผู้'# ทรงยศ์อ�นสุ'งสุ�ด่ ก6าล่�งเสุด่4จเท(+ยวบ�ณฑบาตอย'� ขุ#าพระองค ม(ใจเล่:+อมใสุ ได่#ถ:อเอาผู้ล่ชมพ' �อย�างด่(มาถวายแด่�พระศ์าสุด่า ผู้'#เปิ1นท�กขุ�ไณยบ�คคล่ เปิ1นน�กปิราชญ ขุ#าแต�พระองค ผู้'#เปิ1นใหัญ�กว�าสุ�ตว เชษฐบ�ร�ษขุองโล่กปิระเสุร�ฐกว�านรชน เพราะกรรมน�*น ขุ#าพระองค จ@งเปิ1นผู้'#ล่ะความชนะแล่ะความแพ#แล่#ว ได่#ถ@งฐานะท(+ไม�หัว� +นไหัวในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* ขุ#าพระองค ได่#ถวายทานใด่ในกาล่น�*น ด่#วยทานน�*น ขุ#าพระองค ไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ไม#อย�างด่(เปิ1น ทาน ขุ#าพระองค เผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาขุ#าพระองค ได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระช�มพ'ผู้ล่�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ช�มพ'ผู้ล่�ยเถราปิทาน.

รวมอปิทานท(+ม(ในวรรคน(* ค:อ ๑. เอกว�หัาร�ยเถราปิทาน ๖. กล่�มพทายกเถราปิทาน๒. เอกสุ�งขุ�ยเถราปิทาน๗. อ�มพาฏกทายกเถราปิทาน๓. ปิาฏ�หั�รสุ�ญญกเถราปิทาน๘. หัร(ตก�ทายกเถราปิทาน

๔. ญาณ�ตถว�กเถราปิทาน๙. อ�มพปิณฑ�ยเถราปิทาน ๕. อ�จฉ�ขุ�ณฑ�กเถราปิทาน ๑๐. ช�มพ'ผู้ล่�ยเถราปิทานบ�ณฑ�ตค6านวณคาถาได่# ๘๖ คาถา.จบ เอกว�หัาร�วรรคท(+ ๔๔----------------

ว�เภทก�วรรคท(+ ๔๕ ว�เภทกพ(ช�ยเถราปิทานท(+ ๑ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายเมล่4ด่พ:ชสุมอพ�เภก-2 1 0 0 0 -1310 13 0 0 0

[๓๑] พระพ�ทธเจ#าผู้'#ม(ความเพ(ยรใหัญ� ทรงร' #จบธรรมท�*งปิวง พระนามว�ากก�สุ�นธะ พระองค เสุด่4จหัล่(กออกจากหัม'�ไปิสุ'�ภายในปิ5า เราถ:อเมล่4ด่พ:ชเคร:อเถาเท(+ยวมา สุม�ยน�*น พระผู้'#ม(พระภาคทรงเขุ#าฌาน อย'� ณ ระหัว�างภ'เขุา เราเหั4นพระพ�ทธเจ#าผู้'#เปิ1นเทพขุองทวยเทพแล่#วม(ใจเล่:+อมใสุ ได่#ถวายเมล่4ด่พ:ชแด่�พระพ�ทธเจ#า ผู้'#เปิ1นท�กขุ�ไณยบ�คคล่ เปิ1นน�กปิราชญ ในก�ปิน(*เอง เราได่#ถวายพ:ชใด่ในกาล่น�*น ด่#วยการถวายพ:ชน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งเมล่4ด่พ:ชเราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#วด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระว�เภทกพ(ช�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ว�เภทกพ(ช�ยเถราปิทาน.

โกล่ทายกเถราปิทานท(+ ๒ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายพ�ทรา -2 1 0 0 0 -1320 18 0 0 0

[๓๒] คร�*งน�*น เราน��งหัน�งเสุ:อ หั�มผู้#าคากรอง บ6าเพ4ญว�ตรจร�ยาอย�างหัน�กใกล่#อาศ์รมขุองเราม(ต#นพ�ทรา ในกาล่น�*น พระพ�ทธเจ#าพระนามว�า สุ�ขุ( เปิ1นเอก ไม�ม(ผู้'#เสุมอสุอง ทรงท6าโล่กใหั#โชต�ช�วงอย'�ตล่อด่กาล่ท�*งปิวง เสุด่4จเขุ#ามาย�งอาศ์รมขุองเรา เราย�งจ�ตขุองตนใหั#เล่:+อมใสุแล่ะถวายบ�งคมพระพ�ทธเจ#าผู้'#ม(ว�ตรอ�นงามแล่#ว ได่#เอาม:อท�*งสุองกอบพ�ทราถวายแด่�พระพ�ทธเจ#า ในก�ปิท(+ ๓๑ แต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายพ�ทราใด่ ในกาล่น�*น ด่#วยทานน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่ แหั�งการถวายพ�ทรา เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ถอนภพขุ@*นได่#ท�*งหัมด่แล่#ว ต�ด่ก�เล่สุเคร:+องผู้'กด่�งช#างต�ด่เช:อกแล่#ว เปิ1นผู้'#ไม�ม( อาสุวะอย'� การท(+เราได่#มาย�งสุ6าน�กขุองพระพ�ทธเจ#าขุองเราน(* เปิ1นการมาด่(แล่#วหันอ ว�ชชา ๓ เราได่#บรรล่�แล่#วโด่ยล่6าด่�บ พระพ�ทธศ์าสุนา เราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ค�ณว�เศ์ษเหัล่�าน(* ค:อ ปิฏ�สุ�มภ�ทา ๔ ว�โมกขุ ๘แล่ะอภ�ญญา ๖ เราได่#ท6าใหั#แจ#งช�ด่แล่#ว พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระโกล่ทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ โกล่ทายกเถราปิทาน.

เวล่�วผู้ล่�ยเถราปิทานท(+ ๓ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายมะต'ม -2 1 0 0 0 -1330 13 0 0 0

[๓๓] เราสุร#างอาศ์รมไว#อย�างสุวยงาม ใกล่#ฝั่<+ งแม�น6*าจ�นทภาคา อาศ์รมน�*น เกล่:+อนกล่�นไปิด่#วยต#นมะต'ม เปิ1นท(+รวมหัม'�ไม#นานาชน�ด่ เราเหั4นผู้ล่มะต'มม(กล่�+นหัอมแล่#ว ระล่@กถ@งพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ เราท�*งย�นด่(ท�*งสุล่ด่ใจ เอาผู้ล่มะต'มใสุ�หัาบจนเต4ม ได่#เขุ#าไปิเฝั่Lาพระพ�ทธเจ#าพระนามว�า กก�สุ�นธะ แล่#วถวายผู้ล่มะต'มสุ�กแด่�พระองค ผู้'#เปิ1นเน:*อนาบ�ญ เปิ1นน�กปิราชญ ด่#วยใจอ�นผู้�องใสุ ในก�ปิน(*เองเราได่#ถวายผู้ล่มะต'มใด่ในกาล่น�*น ด่#วยการถวายผู้ล่มะต'มน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายมะต'ม เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระเวล่�วผู้ล่�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ เวล่�วผู้ล่�ยเถราปิทาน.

ภ�ล่ล่าตกทายกเถราปิทานท(+ ๔ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายล่'กรกฟัLา -2 1 0 0 0 -1340 18 0 0 0

[๓๔] เราตกแต�งเคร:+องล่าด่ท(+ท6าด่#วยหัญ#าแล่#ว ได่#ท'ล่อาราธนาพระสุ�มพ�ทธเจ#าผู้'#ม(พระฉว(วรรณเหัม:อนทองค6า ม(พระล่�กษณะอ�นปิระเสุร�ฐ ๓๒ ปิระการ ผู้'#ปิระหัน@+งว�าพระยาร�งท(+ก6าล่�งด่อกบาน เปิ1นพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ ก6าล่�งเสุด่4จไปิทางท#ายปิ5าใหัญ�ว�า ขุอพระพ�ทธเจ#า ทรงโปิรด่อน�เคราะหั ขุ#าพระองค เถ�ด่ ขุ#าพระองค ปิรารถนาจะถวายภ�กษา พระพ�ทธเจ#าพระนามว�าอ�ตถท�สุสุ( ผู้'#อน�เคราะหั ปิระกอบ ด่#วยพระกร�ณา ม(พระยศ์ใหัญ� ได่#ทรงทราบความด่6าร�ขุองเรา จ@งเสุด่4จแวะท(+อาศ์รมขุองเรา คร�*นแล่#ว พระองค ได่#ปิระท�บบนเคร:+อง ล่าด่ท(+ท6าด่#วยหัญ#า เราได่#หัย�บเอาผู้ล่ไม#รกฟัLามาถวายแด่�พระพ�ทธเจ#า ผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ เม:+อเรามองด่'อย'� พระพ�ช�ตมารทรงเสุวยในเวล่าน�*นเราย�งจ�ตใหั#เล่:+อมใสุในทานน�*นแล่#ว ได่#ถวายบ�งคมพระพ�ช�ตมารในกาล่น�*น ในก�ปิท(+ ๑,๘๐๐ เราได่#ถวายผู้ล่ไม#ใด่ ในกาล่น�*น ด่#วยการ ถวายผู้ล่ไม#น�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ไม# เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#วด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระภ�ล่ล่าตกทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ภ�ล่ล่าตกทายกเถราปิทาน.

อ�มมาปิ�ปิผู้�ยเถราปิทานท(+ ๕ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการบ'ชาด่#วยด่อกผู้�กตบ-2 1 0 0 0 -1350 9 0 0 0

[๓๕] ก4คร�*นเม:+อต#นไทรอ�นเปิ1นไม#โพธ�พฤกษ งอกงามสุ(เขุ(ยวขุจ( เราได่#เอา ด่อกผู้�กตบมาบ'ชาไม#โพธ�พฤกษ ในก�ปิน(*เอง เราได่#บ'ชาโพธ�พฤกษ ใด่ ด่#วยการบ'ชาน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการบ'ชา ไม#โพธ�พฤกษ เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระอ�มมาปิ�ปิผู้�ยเถระได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ อ�มมาปิ�ปิผู้�ยเถราปิทาน.

อ�มพาฏก�ยเถราปิทานท(+ ๖ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการบ'ชาด่#วยด่อกมะกอก -2 1 0 0 0 -1360 11 0 0 0

[๓๖] พระม�น(พระนามว�าเวสุสุภ'ผู้'#อภ�ชาต� เสุด่4จเขุ#าไปิสุ'�ปิ5าร�งซั@+งม(ด่อกบานสุะพร�+ง ปิระท�บอย'�ท(+ซัอกเขุา เหัม:อนไกรสุรสุ(หัราช ฉะน�*น เราม( จ�ตผู้�องใสุโสุมน�สุ เล่:+อมใสุ ได่#เอาด่อกมะกอกบ'ชาพระมหัาว(รเจ#า ผู้'#เปิ1นบ�ญเขุตด่#วยม:อท�*งสุองขุองตน ในก�ปิท(+ ๓๑ แต�ก�ปิน(* เราได่#เอาด่อกไม#บ'ชาใด่ ด่#วยการบ'ชาน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่ แหั�งพ�ทธบ'ชา เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระอ�มพาฏก�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ อ�มพาฏก�ยเถราปิทาน.

สุ(หัาสุน�กเถราปิทานท(+ ๗ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายอาสุนะทอง-2 1 0 0 0 -1370 15 0 0 0

[๓๗] เราม(จ�ตเล่:+อมใสุม(ใจโสุมน�สุ ได่#ถวายอาสุนะทองแด่�พระผู้'#ม(พระภาคพระนามว�าปิท�ม�ตระ ผู้'#แสุวงหัาปิระโยชน แด่�สุรรพสุ�ตว เราอย'�ในโล่กใด่ๆ ค:อ ในเทวโล่กหัร:อมน�ษยโล่ก ในโล่กน�*นๆ เราได่#ว�มานอ�นไพบ'ล่ย น(*เปิ1นผู้ล่ขุองอาสุนะทอง บ�ล่ล่�งก อ�นสุ6าเร4จด่#วย ทองแล่ะเง�น สุ6าเร4จด่#วยแก#วปิท�มราช แล่ะสุ6าเร4จด่#วยแก#วมณ(เก�ด่แก�เรามากมาย ในกาล่ท�กเม:+อ เราท6าอาสุนะไม#โพธ�ขุองพระพ�ทธเจ#าพระนามว�าปิท�ม�ตระแล่#ว ได่#บ�งเก�ด่ในสุก�ล่สุ'ง โอพระธรรมเปิ1นธรรมด่( ในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* เราได่#ท6าอาสุนะทองด่#วยกรรมน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งอาสุนะทองเราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนา เราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระสุ(หัาสุน�กเถระได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ สุ(หัาสุน�กเถราปิทาน.

ปิาทปิฐ�ยเถราปิทานท(+ ๘ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายต�+งรองเท#า -2 1 0 0 0 -1

380 19 0 0 0

[๓๘] พระมหัาม�น(สุ�มพ�ทธเจ#า ผู้'#ปิระกอบด่#วยพระกร�ณา พระนามว�าสุ�เมธะย�งสุ�ตว ใหั#ขุ#ามเปิ1นอ�นมากแล่#ว พระองค ผู้'#ทรงพระยศ์ใหัญ�ก4ได่#เสุด่4จ น�พพาน เราม(จ�ตเล่:+อมใสุม(ใจโสุมน�สุ ได่#ใช#ใหั#คนท6าต�+งสุ6าหัร�บรองเท#าไว#ท(+ใกล่#อาสุนะทอง ขุองพระสุ�มพ�ทธเจ#าพระนามว�าสุ�เมธะ ผู้'#แสุวงหัาค�ณอ�นย�+งใหัญ� เราท6าก�ศ์ล่กรรมอ�นม(ความสุ�ขุเปิ1นผู้ล่ม(ความสุ�ขุเปิ1นก6าไรแล่#ว เปิ1นผู้'#ปิระกอบด่#วยบ�ญกรรม ได่#ไปิสุ'�สุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ เม:+อเราผู้'#ม(ความพร#อมเพร(ยงด่#วยบ�ญกรรมอย'�ใน ด่าวด่@งสุ น�*น ต�+งทองย�อมเก�ด่แก�เราผู้'#ยกเท#าก#าวไปิอย'� นรชนเหัล่�าใด่ได่#การเขุ#าไปิฟั<งใกล่#ๆ ท6าสุ�กการะในพระพ�ทธเจ#าผู้'#เสุด่4จน�พพานแล่#ว ได่#สุ�ขุอ�นไพบ'ล่ย นรชนเหัล่�าน�*นได่#ล่าภด่(แล่#ว แม#เราก4ได่#สุร#างกรรมไว#ด่(แล่#ว เราท6าต�+งสุ6าหัร�บรองเท#าอ�นปิระกอบแล่#วในการค#าขุาย จ@งได่#ต�+งทอง เราเหัย(ยบไปิบนต�+งทองในท�ศ์ท(+ไปิด่#วยก�จบางอย�าง น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งบ�ญกรรม ในก�ปิท(+สุามหัม:+น เราได่#ท6ากรรมใด่ ในกาล่น�*น ด่#วยกรรมน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งต�+งสุ6าหัร�บรองเท#า เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. จบ ปิาทปิฐ�ยเถราปิทาน.

เวท�ยการกเถราปิทานท(+ ๙ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายไพรท( -2 1 0 0 0 -1390 14 0 0 0

[๓๙] เราได่#สุร#างไพรท(อย�างสุวยงาม ไว#ท(+โพธ�พฤกษ ขุองพระพ�ทธเจ#าพระนามว�าปิท�ม�ตระ ซั@+งเปิ1นไม#สุ'งสุ�ด่กว�าไม#ท�*งหัล่าย แล่#วย�งจ�ตขุองตนใหั#เล่:+อมใสุ เคร:+องใช#สุอยหัล่ายชน�ด่เล่�ศ์โอฬาร ท�*งท(+ท6าเสุร4จแล่ะย�งท6าไม�เสุร4จ ตกล่งมาจากอากาศ์ น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งไพรท(ในสุงครามท(+สุองฝั่5ายปิระช�ด่ก�น อ�นน�ากล่�ว เม:+อเราเขุ#าไปิ ก4ไม�พบสุ�+งท(+น�าขุล่าด่กล่�วเล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งไพรท( ว�มานอ�นงด่งามแล่ะท(+นอนอ�นล่#นค�า เก�ด่ขุ@*นด่�งจะร' #ความด่6าร�ขุองเรา น(*ก4เปิ1นผู้ล่แหั�ง ไพรท( ในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* เราได่#ท6าไพรท(ใด่ ด่#วยกรรมน�*นเราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งไพรท( เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ...พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระเวท�ยการกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ เวท�ยการกเถราปิทาน.

โพธ�ฆรการกเถราปิทานท(+ ๑๐ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการสุร#างเร:อนไม#โพธ� -2 1 0 0 0 -1400 30 0 0 0

[๔๐] เราม(จ�ตเล่:+อมใสุม(ใจโสุมน�สุ ได่#ใช#คนท6าเร:อนไม#โพธ�ขุองพระผู้'#

ม(พระภาคผู้'#เปิ1นใหัญ�กว�าสุ�ตว ผู้'#คงท( พระนามว�าสุ�ทธ�ตถะ เราเขุ#าถ@ง สุวรรค ช�*นด่�สุ�ต อย'�ในเร:อนแก#ว หันาว ร#อน หัร:อล่ม ม�ได่#ถ'กต#องต�วเราเล่ย ในก�ปิท(+ ๖๕ แต�ก�ปิน(* เราได่#เปิ1นพระเจ#าจ�กรพรรด่� ว�สุสุ�กรรมเทพบ�ตรได่#เนรม�ตนครช:+อกาสุ�กะ ยาว ๑๐ โยชน กว#าง๘ โยชน ใหั#เรา ในนครน�*นไม�ม(ไม# เคร:อเถา แล่ะด่�นเล่ย ว�สุสุ�กรรมเทพบ�ตรเนรม�ตปิราสุาทช:+อมงคล่ ยาวโยชน หัน@+ง กว#าง คร@+งโยชน ใหั#เรา เสุาปิราสุาท ๘๔,๐๐๐ ต#น ล่#วนเปิ1นทองค6า พ:*นสุ6าเร4จด่#วยแก#วมณ( หัล่�งคาเปิ1นเง�น เร:อนสุ6าเร4จด่#วยทอง น(*เราได่#อย'�ครอบครองมาแล่#ว น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการใหั#เร:อนเปิ1นทาน เราได่#เสุวยผู้ล่ท�*งปิวงน�*น ในภพท�*งท(+เปิ1นขุองเทวด่าแล่ะมน�ษย ว�นน(*เราบรรล่�น�พพานอ�นเปิ1นบทสุงบระง�บ ไม�ม(บทใด่จะย�+งกว�าในก�ปิท(+สุามหัม:+น เราได่#ใหั#ท6าเร:อนโพธ�พฤกษ ด่#วยกรรมน�*นเราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*ก4เปิ1นผู้ล่แหั�งการใหั#เร:อนเปิ1นทาน เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระโพธ�ฆรการกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ โพธ�ฆรการกเถราปิทาน. --------------------------------

รวมอปิทานท(+ม(ในวรรคน(* ค:อ ๑. ว�เภทก�พ(ช�ยเถราปิทาน ๖. อ�มพาฏก�ยเถราปิทาน๒. โกล่ทายกเถราปิทาน๗. สุ(หัาสุน�กเถราปิทาน ๓. เวล่�วผู้ล่�ยเถราปิทาน๘. ปิาทปิฐ�ยเถราปิทาน ๔. ภ�ล่ล่าตกทายกเถราปิทาน ๙. เวท�ยการกเถราปิทาน ๕. อ�มมาปิ�ปิผู้�ยเถราปิทาน๑๐. โพธ�ฆรการกเถราปิทานในวรรคน(* บ�ณฑ�ตได่#ภาษ�ตคาถาไว#ค6านวณได่# ๗๙ คาถา. จบ ว�เภทก�วรรคท(+ ๔๕----------------

ชคต�วรรคท(+ ๔๖ ชคต�ทายกเถราปิทานท(+ ๑ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการพรวนด่�นโคนต#นโพธ�-2 1 0 0 0 -1410 13 0 0 0

[๔๑] เราม(จ�ตเล่:+อมใสุม(ใจโสุมน�สุ ได่#ใช#ใหั#คนพรวนด่�นท(+ไม#โพธ�พฤกษ ขุองพระมหัาม�น(พระนามว�าธ�มมท�สุสุ( อ�นเปิ1นต#นไม#สุ'งสุ�ด่กว�าไม# ท�*งหัล่าย เราพล่าด่จากภ'เขุาหัร:อตกจากต#นไม#จ�ต�แล่#ว ย�อมได่#ท(+พ@+ง น(*เปิ1นผู้ล่ขุองด่�น โจรไม�เบ(ยด่เบ(ยนเรา กษ�ตร�ย ก4ไม�ด่'หัม�+นเรา เราก#าวล่�วงขุ#าศ์@กได่#ท�กคน น(*เปิ1นผู้ล่ขุองด่�น เราเขุ#าถ@งก6าเน�ด่ใด่ๆ ค:อ เทวด่าหัร:อมน�ษย ในก6าเน�ด่น�*นๆ เราย�อมเปิ1นผู้'#อ�นเขุาบ'ชาท�กแหั�งไปิ น(*ก4เปิ1นผู้ล่ขุองด่�น ในก�ปิท(+ ๑,๘๐๐ เราได่#ใช#ใหั#คนพรวนด่�นด่#วยกรรมน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่ขุองด่�น เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.

ทราบว�า ท�านพระชคต�ทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ชคต�ทายกเถราปิทาน.

โมรหั�ตถ�ยเถราปิทานท(+ ๒ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายก6าหัางนกย'ง-2 1 0 0 0 -1420 14 0 0 0

[๔๒] เราถ:อก6าหัางนกย'งเขุ#าไปิเฝั่Lาพระโล่กนายก เราม(จ�ตเล่:+อมใสุม(ใจโสุมน�สุ ได่#ถวายก6าหัางนกย'ง ด่#วยก6าหัางนกย'งน(* แล่ะด่#วยการต�*งเจตนาไว# ไฟั ๓ กองขุองเราจ@งด่�บสุน�ทแล่#ว เราได่#สุ�ขุอ�น ไพบ'ล่ย โอ พระพ�ทธเจ#า โอ พระธรรม โอ สุ�มปิทาแหั�งพระ ศ์าสุด่าขุองเรา เราถวายก6าหัางนกย'งแล่#ว ได่#ความสุ�ขุอ�นไพบ'ล่ย ไฟั๓ กองขุองเราด่�บสุน�ทแล่#ว เราถอนภพขุ@*นได่#ท�*งหัมด่แล่#ว อาสุวะท�*งปิวงหัมด่สุ�*นไปิแล่#ว บ�ด่น(*ภพใหัม�ม�ได่#ม( ในก�ปิท(+ ๓๑ แต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายทานใด่ในกาล่น�*นด่#วยทานน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(* เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายก6าหัางนกย'ง เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ...พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระโมรหั�ตถ�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ โมรหั�ตถ�ยเถราปิทาน.

สุ(หัาสุนพ(ช�ยเถราปิทานท(+ ๓ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการพ�ด่พ�ทธอาสุน -2 1 0 0 0 -1430 8 0 0 0

[๔๓] เราได่#ไหัว#โพธ�พฤกษ ขุองพระผู้'#ม(พระภาคพระนามว�าต�สุสุะ ได่#ถ:อเอา พ�ด่ว(ชน(พ�ด่อาสุนะทองในท(+น�*น ในก�ปิท(+ ๙๒ แต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายพ�ด่ทอง ด่#วยกรรมน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่ขุองการพ�ด่เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระสุ(หัาสุนพ(ช�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ สุ(หัาสุนพ(ช�ยเถราปิทาน.

ต�ณ�กกธาร�ยเถราปิทานท(+ ๔ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการท6าคบเพล่�งบ'ชา-2 1 0 0 0 -1440 10 0 0 0

[๔๔] เราเปิ1นผู้'#ม(จ�ตเล่:+อมใสุม(ใจโสุมน�สุ ได่#ช'คบเพล่�งไว# ๓ ด่วง ท(+ไม# โพธ�พฤกษ ขุองพระพ�ทธเจ#าพระนามว�าปิท�ม�ตระ ซั@+งเปิ1นไม#สุ'งสุ�ด่กว�าไม#ท�*งหัล่าย ในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* เราได่#บ'ชาคบเพล่�งใด่ ด่#วยการช'คบเพล่�งน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่ขุองการใหั#คบเพล่�งเปิ1นทาน เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระต�ณ�กกธาร�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ต�ณ�กกธาร�ยเถราปิทาน.

อ�กกมนทายกเถราปิทานท(+ ๕ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการเหัย(ยบนวด่ -2 1 0 0 0 -1450 10 0 0 0

[๔๕] เราได่#ถวายการเหัย(ยบแด่�พระพ�ทธเจ#าพระนามว�ากก�สุ�นธะ ผู้'#เปิ1น น�กปิราชญ ม(บาปิอ�นล่อยเสุ(ยแล่#ว ทรงอย'�จบพรหัมจรรย ซั@+งก6าล่�งเสุด่4จด่6าเน�นไปิสุ'�ท(+พ�กกล่างว�น ในก�ปิน(*เองเราได่#ถวายทานใด่ในกาล่น�*น ด่#วยทานน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายเหัย(ยบ เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระอ�กกมนทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ อ�กกมนทายกเถราปิทาน.

วนโกร�ณฑ�ยเถราปิทานท(+ ๖ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายด่อกหัางช#าง-2 1 0 0 0 -1460 10 0 0 0

[๔๖] เราถ:อเอาด่อกหัางช#างปิ5ามาบ'ชาพระผู้'#ม(พระภาคพ�ทธเจ#า พระนามว�า สุ�ทธ�ตถะ ผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่กว�าโล่ก ผู้'#คงท(+ ในก�ปิท(+ ๙๔ แต�ก�ปิน(*เราได่#เอาด่อกไม#ใด่บ'ชา ด่#วยการบ'ชาน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(* เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชาเราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนา เราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระวนโกร�ณฑ�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ วนโกร�ณฑ�ยเถราปิทาน.

จบ ภาณวารท(+ ๒๐ เอกฉ�นตต�ยเถราปิทานท(+ ๗ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการก�*นร�มถวายพระพ�ทธองค -2 1 0 0 0 -1470 21 0 0 0

[๔๗] แผู้�นด่�นร#อนด่�งเพล่�ง แผู้�นด่�นด่�จม(เถ#าร@งไหัล่ พระผู้'#ม(พระภาคพระ นามว�าปิท�ม�ตระ เสุด่4จจงกรมอย'�ท(+กล่างแจ#ง เราก�*นร�มขุาวเด่�นทางไปิ ได่#เหั4นพระสุ�มพ�ทธเจ#าเขุ#าท(+กล่างแจ#งน�*น แล่#วเก�ด่ความค�ด่ขุ@*นว�า ภ'ม�ภาคถ'กพย�บแด่ด่แผู้�คล่�ม แผู้�นด่�นน(*จ@งกล่ายเปิ1นเหัม:อน ถ�านเพล่�ง ล่มพาย�ใหัญ�ท(+ท6าสุร(รกายใหั#ล่อยขุ@*นได่# ต�*งขุ@*นอย'� หันาวร#อน ย�อมท6าใหั#ล่6าบาก ขุอได่#โปิรด่ร�บร�มน(* อ�นเปิ1นเคร:+องปิLองก�น ล่มแล่ะแด่ด่เถ�ด่ ขุ#าพระองค จ�กถ'กต#องน�พพาน พระช�นเจ#าพระ นามว�าปิท�ม�ตระผู้'#ทรงอน�เคราะหั ปิระกอบด่#วยพระกร�ณา ม( พระยศ์ใหัญ� ทรงทราบความด่6าร�ขุองเราแล่#ว ทรงร�บไว#ในกาล่น�*น เราได่#เปิ1นจอมเทวด่าเสุวยราชสุมบ�ต�ในเทวโล่ก ๓๐ ก�ปิ ได่#เปิ1น พระเจ#าจ�กรพรรด่�ราช ๕๐๐ คร�*ง แล่ะได่#เปิ1นพระเจ#าปิระเทศ์ราชอ�นไพบ'ล่ย โด่ยคณนาน�บม�ได่# เราได่#เสุวยกรรมขุองตนซั@+งตนได่#ก�อ

สุร#างไว#ด่(แล่#วในปิางก�อน น(*เปิ1นชาต�สุ�ด่ท#ายขุองเรา ภพท(+สุ�ด่ก6าล่�ง เปิ1นไปิ ถ@งท�กว�นน(*ชนท�*งหัล่ายก4พาก�นก�*นเศ์วตฉ�ตรใหั#เราตล่อด่กาล่ท�กเม:+อ ในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายร�มน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายร�ม เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระเอกฉ�ตต�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ เอกฉ�ตต�ยเถราปิทาน.

ชาต�ปิ�ปิผู้�ยเถราปิทานท(+ ๘ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายด่อกมะล่�-2 1 0 0 0 -1480 16 0 0 0

[๔๘] เม:+อพระผู้'#ม(พระภาคพระนามว�าปิท�ม�ตระ ผู้'#ม(พระยศ์ใหัญ�ปิร�น�พพาน แล่#ว เราได่#เอาผู้อบอ�นเต4มด่#วยด่อกไม#ไปิบ'ชาพระสุร(ระ เรา ย�งจ�ตใหั#เล่:+อมใสุในบ�ญกรรมน�*นแล่#ว ได่#ไปิสุ'�สุวรรค ช�*นน�มมานรด่( เราถ@งจะไปิอย'�ย�งเทวโล่ก ก4ย�งปิระพฤต�บ�ญกรรมอย'� ฝั่นด่อกไม#ตก จากฟัากฟัLาเพ:+อเราตล่อด่กาล่ท�*งปิวง เราสุมภพในมน�ษย ก4เปิ1นพระ ราชาผู้'#ม(ยศ์ใหัญ� ในอ�ตภาพน�*น ฝั่นด่อกโกสุ�มตกล่งมาเพ:+อเราท�กเม:+อเพราะอ6านาจท(+เอาด่อกไม#บ'ชาท(+พระกายขุองพระพ�ทธเจ#าผู้'#ทรงเหั4นเหัต�ท�*งปิวง น(*เปิ1นความเก�ด่คร�*งสุ�ด่ท#ายขุองเรา ภพท(+สุ�ด่ก6าล่�งเปิ1นไปิ ถ@งท�กว�นน(* ฝั่นด่อกไม#ก4ตกล่งมาเพ:+อเราท�กเวล่า ในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* เราเอาด่อกไม#ใด่บ'ชา ด่#วยการบ'ชาน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ยน(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการบ'ชาพระสุร(ระ เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระ พ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระชาต�ปิ�ปิผู้�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่ จบ ชาต�ปิ�ปิผู้�ยเถราปิทาน.

สุ�ตต�ปิ<ณณ�ยเถราปิทานท(+ ๙ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายด่อกสุ�ตตบรรณ-2 1 0 0 0 -1490 9 0 0 0

[๔๙] เม:+อมหัาชนช�วยก�นน6าพระสุร(ระขุองพระพ�ทธเจ#าไปิ เม:+อกล่องบรรเล่งอย'� เราม(จ�ตเล่:+อมใสุม(ใจโสุมน�สุ ได่#เอาด่อกสุ�ตตบรรณบ'ชา ในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* เราได่#เอาด่อกไม#ใด่มาบ'ชา ด่#วยการบ'ชาน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการบ'ชาพระสุร(ระ เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#วด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระสุ�ตต�ปิ<ณณ�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ สุ�ตต�ปิ<ณณ�ยเถราปิทานค�นธปิ'ชกเถราปิทานท(+ ๑๐ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการบ'ชาด่#วยขุองหัอม-2 1 0 0 0 -1500 21 0 0 0

[๕๐] เม:+อมหัาชนก6าล่�งช�วยก�นท6าจ�ตกาธารอย'� แล่ะเม:+อขุองหัอมนานาชน�ด่ถ'กน6าเอามา เราม(จ�ตเล่:+อมใสุม(ใจโสุมน�สุ ได่#เอาขุองหัอม ก6าม:อหัน@+งบ'ชา ในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* เราได่#บ'ชาจ�ตกาธารใด่ ด่#วยการบ'ชาน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการบ'ชาจ�ตกาธารเราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#วด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระค�นธปิ'ชกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ค�นธปิ'ชกเถราปิทาน. ------------------------------

รวมอปิทานท(+ม(ในวรรคน(* ค:อ ๑. ชคต�ทายกเถราปิทาน ๖. วนโกร�ณฑ�ยเถราปิทาน ๒. โมรหั�ตถ�ยเถราปิทาน ๗. เอกฉ�ตต�เถราปิทาน๓. สุ(หัาสุนพ(ช�ยเถราปิทาน๘. ชาต�ปิ�ปิผู้�ยเถราปิทาน ๔. ต�ณ�กกธาร�ยเถราปิทาน๙. สุ�ตต�ปิ<ณณ�ยเถราปิทาน๕. อ�กกมนทายกเถราปิทาน๑๐. ค�นธปิ'ชกเถราปิทาน บ�ณฑ�ตค6านวณคาถาได่# ๖๕ คาถา.จบ ชคต�ทายกวรรคท(+ ๔๖ ----------------

สุาล่ปิ�ปิผู้�วรรคท(+ ๔๗สุาล่ก�สุ�ม�ยเถราปิทานท(+ ๑ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายด่อกสุาล่ะ-2 1 0 0 0 -1510 9 0 0 0

[๕๑] เม:+อพระผู้'#ม(พระภาคพระนามว�าปิท�ม�ตระปิร�น�พพานแล่#ว เม:+อมหัาชน ช�วยก�นยกพระพ�ทธสุร(ระขุ@*นบนจ�ตกาธาร เราได่#เอาด่อกสุาล่ะบ'ชา ในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* เราได่#เอาด่อกไม#ใด่บ'ชา ด่#วยการบ'ชาน�*น เรา ไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*ก4เปิ1นผู้ล่แหั�งการบ'ชาจ�ตกาธาร เราเผู้าก�เล่สุ ท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระสุาล่ก�สุ�ม�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ สุาล่ก�สุ�ม�ยเถราปิทาน จ�ตกปิ'ชกเถราปิทานท(+ ๒ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการบ'ชาจ�ตกาธาร -2 1 0 0 0 -1520 9 0 0 0

[๕๒] เม:+อเทวด่าแล่ะมน�ษย พาก�นถวายพระเพล่�งพระผู้'#ม(พระภาคพระนามว�าสุ�ขุ( ผู้'#เปิ1นเผู้�าพ�นธ� ขุองโล่ก เราได่#เอาด่อกจ6าปิา ๘ ด่อกบ'ชาจ�ตกาธาร ในก�ปิท(+ ๓๑ แต�ก�ปิน(* เราได่#เอาด่อกไม#ใด่บ'ชา ด่#วยการบ'ชาน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระจ�ตกปิ'ชกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ จ�ตกปิ'ชกเถราปิทาน จ�ตกน�พพาปิกเถราปิทานท(+ ๓ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการด่�บจ�ตกาธาร -2 1 0 0 0 -1530 9 0 0 0

[๕๓] เม:+อเทวด่าแล่ะมน�ษย พาก�นถวายพระเพล่�งพระสุร(ระ ขุองผู้'#แสุวงหัาค�ณใหัญ� พระนามว�าเวสุสุภ' เราเอาน6*าหัอมด่�บจ�ตกาธาร ใน ก�ปิท(+ ๓๑ แต�ก�ปิน(* เราเอาน6*าหัอมด่�บจ�ตกาธารใด่ ด่#วยกรรมน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่ขุองน6*าหัอม เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระจ�ตกน�พพาปิกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ จ�ตกน�พพาปิกเถราปิทาน.

เสุต�ทายกเถราปิทานท(+ ๔ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการสุร#างสุะพาน-2 1 0 0 0 -1540 9 0 0 0

[๕๔] เราม(จ�ตเล่:+อมใสุ ม(ใจโสุมน�สุ ได่#ใช#คนใหั#สุร#างสุะพานในท(+เฉพาะพระพ�กตร ขุองพระผู้'#ม(พระภาคพระนามว�าว�ปิ<สุสุ( ผู้'#เสุด่4จจงกรมอย'� ในก�ปิท(+ ๙๑ แต�ก�ปิน(* เราได่#ใหั#สุร#างสุะพานใด่ไว# ด่#วยกรรมน�*นเราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายสุะพาน เราเผู้าก�เล่สุ ท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระเสุต�ทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ เสุต�ทายกเถราปิทาน.

สุ�มนตาล่ว�ณฏ�ยเถราปิทานท(+ ๕ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายพ�ด่ใบตาล่ -2 1 0 0 0 -1550 9 0 0 0

[๕๕] เราได่#ถวายพ�ด่ใบตาล่อ�นคล่�มด่#วยด่อกมะล่� แด่�พระผู้'#ม(พระภาค พระนามว�าสุ�ทธ�ตถะ เราจ@งได่#ทรงยศ์ใหัญ� ในก�ปิท(+ ๙๔ แต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายพ�ด่ใบตาล่ใด่ ด่#วยการถวายพ�ด่ใบตาล่น�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ด่ใบตาล่ เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระสุ�มนตาล่ว�ณฏ�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ สุ�มนตาล่ว�ณฏ�ยเถราปิทาน.

อวฏผู้ล่�ยเถราปิทานท(+ ๖ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ไม#พ�เศ์ษ-2 1 0 0 0 -1560 11 0 0 0

[๕๖] พระผู้'#ม(พระภาคผู้'#สุย�มภ'พระนามว�าสุตร�งสุ( ผู้'#ไม�ทรงพ�ายแพ#อะไรๆทรงใคร�ต�อความว�เวก ตร�สุร' #ด่#วยพระองค เอง เสุด่4จออกบ�ณฑบาต

เราถ:อผู้ล่ไม#อย'� ได่#เหั4นเขุ#า จ@งได่#เขุ#าไปิเฝั่Lาพระนราสุภ เราม(จ�ตเล่:+อมใสุม(ใจโสุมน�สุ ได่#ถวายผู้ล่ไม# ในก�ปิท(+ ๙๔ แต�ก�ปิน(* เราได่# ถวายผู้ล่ไม#ใด่ในกาล่น�*น ด่#วยการถวายผู้ล่ไม#น�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ไม#น�*น เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ...พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระอวฏผู้ล่�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ อวฏผู้ล่�ยเถราปิทาน.

ล่พ�ชผู้ล่ทายกเถราปิทานท(+ ๗ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายขุน�นสุ6ามะล่อ-2 1 0 0 0 -1570 15 0 0 0

[๕๗] คร�*งน�*น เราเปิ1นคนเฝั่Lาสุวนอย'�ในพระนครพ�นธ�มด่( ได่#เหั4นพระ พ�ทธเจ#าผู้'#ปิราศ์จากก�เล่สุธ�ล่(เสุด่4จเหัาะไปิในอากาศ์ เราได่#หัย�บเอาผู้ล่ขุน�นสุ6ามะล่อถวายแด่�พระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ พระพ�ทธเจ#า ผู้'#ม(พระยศ์ใหัญ� ใหั#เก�ด่ความปิล่:*มใจแก�เรา น6าความสุ�ขุมาใหั#ใน ปิ<จจ�บ�นปิระท�บอย'�ในอากาศ์น�+นเอง ได่#ทรงร�บปิระเคน เราถวาย ผู้ล่ไม#แด่�พระพ�ทธเจ#าด่#วยใจอ�นเล่:+อมใสุแล่#ว ได่#ปิระสุบปิSต�อ�น ไพบ'ล่ย เปิ1นสุ�ขุยอด่เย(+ยมในคร�*งน�*น ร�ตนะเก�ด่ขุ@*นแก�เราผู้'#เก�ด่ใน ท(+น�*นๆ ในก�ปิท(+ ๙๑ แต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายผู้ล่ไม#ใด่ในกาล่น�*นด่#วยทานน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ไม# เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#วด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระล่พ�ชผู้ล่ทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ล่พ�ชผู้ล่ทายกเถราปิทาน.

ม�ล่�กขุ�ผู้ล่ทายกเถราปิทานท(+ ๘ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ม�ล่�กขุ�-2 1 0 0 0 -1580 9 0 0 0

[๕๘] เราได่#เหั4นพระพ�ทธเจ#าพระนามว�าอ�ตถท�สุสุ( ผู้'#ม(พระยศ์ใหัญ� เปิ1นผู้'# ม(จ�ตเล่:+อมใสุม(ใจโสุมน�สุ ได่#ถวายผู้ล่ไม#ม�ล่�กขุ� ในก�ปิท(+ ๑,๘๐๐ เรา ได่#ถวายผู้ล่ไม#ใด่ในกาล่น�*น ด่#วยทานน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1น ผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ไม# เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระม�ล่�กขุ�ผู้ล่ทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ม�ล่�กขุ�ผู้ล่ทายกเถราปิทาน.

สุย�มปิฏ�ภาณ�ยเถราปิทานท(+ ๙ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการสุด่�ด่(พระพ�ทธเจ#าด่#วยปิฏ�ภาณ-2 1 0 0 0 -1590 32 0 0 0

[๕๙] ใครได่#เหั4นพระนราสุภผู้'#ปิระเสุร�ฐกว�าเทวด่า งามเหัม:อนด่อกรก

ฟัLาขุาว ก6าล่�งเสุด่4จด่6าเน�นอย'�ท(+ถนนแล่#ว จะไม�เล่:+อมใสุเล่�า ใครได่#เหั4นพระพ�ทธเจ#าผู้'#ก6าจ�ด่ความม:ด่ใหั#พ�นาศ์ ทรงช�วยเหัล่:อนรชน ใหั#ขุ#ามพ#นไปิได่#เปิ1นอ�นมาก ย�งโล่กใหั#โชต�ช�วงด่#วยแสุงสุว�างค:อ พระญาณแล่#ว จะไม�เล่:+อมใสุเล่�า ใครได่#เหั4นพระพ�ทธเจ#าผู้'#เปิ1นนายกขุองโล่ก ก6าล่�งเสุด่4จออกไปิพร#อมก�บพระขุ(ณาสุพผู้'#ม(อ6านาจต�*งแสุน ผู้'#ทรงร:*อขุนสุ�ตว ไปิเสุ(ยมากมายแล่#ว จะไม�เล่:+อมใสุเล่�า ใครได่#เหั4น พระพ�ทธเจ#า ผู้'#ต(กล่องค:อพระธรรม ทรงย6+าย(หัม'�เด่(ยรถ(ย บ�นล่:อ สุ(หันาทแล่#ว จะไม�เล่:+อมใสุเล่�า ทวยเทพพร#อมด่#วยพรหัม พาก�น มาจากเทวโล่ก ตราบเท�าพรหัมโล่ก แล่#วท'ล่ถามปิ<ญหัาอ�นล่��มล่@กกะพระพ�ทธเจ#าพระองค ใด่ พระพ�ทธเจ#าพระองค น�*น ใครได่#เหั4น เขุ#าแล่#ว จะไม�เล่:+อมใสุเล่�า มน�ษย พร#อมด่#วยเทวด่าปิระนมกรอ�ญชล่( แด่�พระพ�ทธเจ#าพระองค ใด่ ย�อมได่#เสุวยบ�ญด่#วยการปิระณมกร อ�ญชล่(น�*น พระพ�ทธเจ#าพระองค น�*น ใครได่#เหั4นเขุ#าแล่#ว จะไม� เล่:+อมใสุเล่�า ชนท�*งปิวงมาปิระช�มหั#อมล่#อมพระผู้'#ม(ปิ<ญญาจ�กษ� พระผู้'#ม(ปิ<ญญาจ�กษ�พระองค ใด่ ถ'กบ�งค�บแล่#วไม�ทรงหัว�+นไหัว พระผู้'#ม(ปิ<ญญาจ�กษ�พระองค น�*น ใครได่#เหั4นแล่#ว จะไม�เล่:+อมใสุเล่�า เม:+อพระนราสุภพระองค ใด่เสุด่4จเขุ#าพระนคร กล่องเปิ1นอ�นมากปิระโคมก@กก#อง คชสุารท(+ตกม�นพาก�นบ�นล่:อ พระนราสุภพระองค น�*น ใครได่#เหั4นเขุ#าแล่#วจะไม�เล่:+อมใสุเล่�า เม:+อพระนราสุภพระองค ใด่เสุด่4จด่6าเน�นไปิในถนน พระร�ศ์ม(ย�อมสุ�องสุว�างไสุวท�กเม:+อ ท(+ซั@+งล่��มๆ ด่อนๆ ย�อมสุม6+าเสุมอ พระนราสุภพระองค น�*น ใครได่#เหั4นเขุ#าแล่#ว จะไม�เล่:+อมใสุเล่�า เม:+อพระพ�ทธเจ#าตร�สุอย'� ปิระชาสุ�ตว ในจ�กรวาล่ได่#ย�นท�+วก�น พระพ�ทธเจ#าพระองค ใด่ย�งสุ�ตว ใหั#ร' #ช�ด่ได่#ท�+วก�น พระพ�ทธเจ#าพระองค น�*น ใครได่#เหั4นเขุ#าแล่#ว จะไม�เล่:+อมใสุเล่�า ในก�ปิท(+แสุน แต�ก�ปิน(* เราได่#สุด่�ด่(พระพ�ทธเจ#าใด่ ด่#วยการสุด่�ด่(น�*น เราไม�ร' #จ�ก ท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการสุด่�ด่( เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระ พ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระสุย�มปิฏ�ภาณ�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ สุย�มปิฏ�ภาณ�ยเถราปิทาน.

น�ม�ตตพยากรณ�ยเถราปิทานท(+ ๑๐ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการพยากรณ น�ม�ต-2 1 0 0 0 -1600 36 0 0 0

[๖๐] คร�*งน�*น เราได่#เขุ#าไปิปิ5าหั�มว�นต บอกมนต ศ์�ษย ๕,๔๐๐ คน ได่#อ�ปิ<ฎฐากเรา ศ์�ษย เหัล่�าน�*นล่#วนเปิ1นน�กศ์@กษา ร' #จบไตรเพทถ@งความเต4ม เปิS+ ยมในธรรมม(องค ๖ พวกเขุาถ:อต�วจ�ด่เพราะว�ทยาขุองตน อย'�ใน ปิ5าหั�มว�นต เทพบ�ตรผู้'#ม(ยศ์ใหัญ� เปิ1นผู้'#ม(สุต�สุ�มปิช�ญญะ จ�ต�จาก ช�*นด่�สุ�ตอ�บ�ต�ในครรภ แหั�งมารด่า เม:+อพระสุ�มพ�ทธเจ#าเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*น หัม:+นโล่กธาต�ก4หัว� +นไหัว คนตาบอด่ก4มองเหั4นได่# ในเม:+อพระผู้'#น6า เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*น พ:*นพสุ�ธาน(*ท�*งสุ�*นสุ�+นสุะเท:อน ๖ ปิระการ มหัาชน

ได่#สุด่�บเสุ(ยงก@กก#องแล่#ว พาก�นแย#มสุรวล่ ชนท�*งปิวงปิระช�มก�น แล่#ว ได่#พาก�นไปิย�งสุ6าน�กขุองเรา ถามว�าพ:*นพสุ�ธาน(*สุ� +นสุะเท:อนจ�กม(ผู้ล่เปิ1นอย�างไร คร�*งน�*น เราได่#พยากรณ แก�เขุาท�*งหัล่ายว�า อย�า กล่�วเล่ยไม�ม(ภ�ยแก�ท�านท�*งหัล่าย ท�านท�กๆ คนจงเบาใจเถ�ด่ ความ เก�ด่น(*ปิระกอบด่#วยสุ�ขุปิระโยชน พ:*นพสุ�ธาอ�นเหัต� ๘ ปิระการถ'กต#องแล่#ว ย�อมจะสุ�+นสุะเท:อน น�ม�ตย�อมจะปิรากฏโด่ยอาการเช�นเด่(ยวก�น แสุงสุว�างอ�นไพบ'ล่ย ใหัญ�โตก4เช�นน�*น พระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ ผู้'#ม(จ�กษ� จ�กเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นอย�างไม�ต#องสุงสุ�ย เราย�ง ปิระช�มชนใหั#เขุ#าใจด่(แล่#ว ได่#บอกเบญจศ์(ล่ พวกเขุาได่#สุด่�บเบญจศ์(ล่แล่#วค�ด่ว�า การเสุด่4จอ�บ�ต�ขุองพระพ�ทธเจ#า ยากท(+จะหัาได่# เปิ1นผู้'#เก�ด่อ�พเพงคาปิSต� ม(ใจโสุมน�สุ ย�นด่(ร�าเร�ง ในก�ปิท(+ ๙๒ แต�ก�ปิน(* เราได่#พยากรณ น�ม�ตใด่ ด่#วยการพยากรณ น�ม�ตน�*น เราไม�ร' #จ�ก ท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการพยากรณ เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระน�ม�ตตพยากรณ�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ น�ม�ตตพยากรณ�ยเถราปิทาน. --------------------------------------

รวมอปิทานท(+ม(ในวรรคน(* ค:อ ๑. สุาล่ก�สุ�ม�ยเถราปิทาน๖. อวฏผู้ล่�ยเถราปิทาน ๒. จ�ตกปิ'ชกเถราปิทาน๗. ล่พ�ชผู้ล่ทายกเถราปิทาน๓. จ�ตกน�พพาปิกเถราปิทาน ๘. ม�ล่ล่�กขุ�ผู้ล่ทายกเถราปิทาน๔. เสุต�ทายกเถราปิทาน ๙. สุย�มปิฏ�ภาณ�ยเถราปิทาน ๕. สุ�มนตาล่ว�ณฏ�ยเถราปิทาน๑๐. น�ม�ตตพยากณ�ยเถราปิทาน บ�ณฑ�ตค6านวณคาถาได่# ๗๒ คาถา.จบ สุาล่ปิ�ปิผู้�วรรคท(+ ๔๗.-----------------

นฬมาล่�วรรคท(+ ๔๘นฬมาล่�ยเถราปิทานท(+ ๑ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายพวงด่อกอ#อ -2 1 0 0 0 -1610 13 0 0 0

[๖๑] เราได่#เหั4นพระสุ�มพ�ทธเจ#าม(พระฉว(วรรณด่�งทองค6า ผู้'#สุมควรร�บเคร:+องบ'ชา เปิ1นนายกขุองโล่ก ก6าล่�งเสุด่4จไปิทางชายปิ5าใหัญ� เราหัย�บพวงด่อกไม#อ#อแล่ะออกไปิในท�นใด่น�*น ได่#เหั4นพระสุ�มพ�ทธเจ#าผู้'# ขุ#ามโอฆะได่#แล่#ว ไม�ม(อาสุวะ ณ ท(+น�*นเราม(จ�ตเล่:+อมใสุม(ใจ โสุมน�สุ ได่#เอาพวงด่อกไม#อ#อบ'ชาพระพ�ทธเจ#าผู้'#เปิ1นท�กขุ�ไณยบ�คคล่ ม(ความเพ(ยรใหัญ� ทรงอน�เคราะหั โล่กท�*งสุ�*น ในก�ปิท(+ ๓๑ แต�ก�ปิน(* เราได่#ด่อกไม#ใด่บ'ชา ด่#วยการบ'ชาน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ยน(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.

ทราบว�า ท�านพระนฬมาล่�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ นฬมาล่�ยเถราปิทาน มณ�ปิ'ชกเถราปิทานท(+ ๒ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการบ'ชาด่#วยแก#วมณ(-2 1 0 0 0 -1620 40 0 0 0

[๖๒] พระช�นเจ#าพระนามว�าปิท�ม�ตระ ทรงร' #จบธรรมท�*งปิวง ใคร�ต�อความสุงบ ตร�สุร' #ด่#วยพระองค เอง เสุด่4จไปิในอากาศ์ สุระใหัญ�ม(อย'� ในท(+ไม�ไกล่ปิ5าหั�มว�นต ภพขุองเราอ�นบ�ญกรรมปิระกอบด่(แล่#ว ม( อย'�ในสุระน�*น เราออกจากภพได่#เหั4นพระผู้'#น6าโล่ก ผู้'#ทรงร� �งเร:องเหัม:อนต#นราชพฤกษ โชต�ช�วงเหัม:อนด่�งก�บไฟัล่�กโพล่ง เราได่# เหั4นด่อกไม#ชน�ด่หัน@+งท(+ม(ในปิ5าเปิล่(+ยว ค�ด่ว�าจ�กบ'ชาพระผู้'#น6าโล่กท6าจ�ตขุองตนใหั#เล่:+อมใสุแล่#ว ได่#ถวายบ�งคมพระศ์าสุด่า เราหัย�บ แก#วมณ(ท(+ศ์ร(ษะขุองเรา บ'ชาพระผู้'#น6าด่#วยความปิรารถนาว�า ด่#วยการเอาแก#วมณ(บ'ชาน(*ขุอจงม(ว�บากอ�นด่( พระศ์าสุด่าพระนามว�า ปิท�ม�ตระ ผู้'#ทรงร' #แจ#งโล่ก ผู้'#สุมควรร�บเคร:+องบ'ชา ปิระท�บอย'�ในอากาศ์ ได่#ตร�สุพระคาถาเหัล่�าน(*ว�า ขุอความด่6าร�ขุองท�านจงสุ6าเร4จเถ�ด่ ท�านจงได่#สุ�ขุอ�นไพบ'ล่ย ด่#วยการบ'ชาแก#วมณ(น(* ขุอท�านจง ได่#เสุวยยศ์อ�นใหัญ�หัล่วงเถ�ด่ พระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ พระนามว�าปิท�ม�ตระ ทรงตร�สุร' #ด่#วยพระองค เอง คร�*นตร�สุแก�เราผู้'#ต�*งจ�ต ปิรารถนาไว#ด่�งน(*แล่#ว ได่#เสุด่4จไปิ เราได่#เปิ1นจอมเทพเสุวยราชสุมบ�ต�ในเทวโล่ก ๖๐ ก�ปิ แล่ะได่#เปิ1นพระเจ#าจ�กรพรรด่�หัล่ายร#อย คร�*ง เม:+อเราเก�ด่เปิ1นเทวด่า ระล่@กถ@งบ�ญกรรมขุ@*นมา แก#วมณ(อ�น สุ�องแสุงสุว�างใหั#เรา ย�อมเก�ด่แก�เรา เราม(นางเทพอ�ปิสุร ๘๖,๐๐๐ซั@+งม(ผู้#าแล่ะเคร:+องอาภรณ อ�นว�จ�ตร สุวมต�างหั'แก#วมณ( เปิ1นบร�วาร นางเทพอ�ปิสุรเหัล่�าน�*นม(หัน#าแฉล่#ม ม�กย�*มก�อนเจรจา ตะโพกผู้ายเอวบางอ#อนแอ#น แวด่ล่#อมเราอย'�เปิ1นน�ตย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการบ'ชาด่#วยแก#วมณ( ภ�ณฑะ ค:อ เคร:+องปิระด่�บอ�นสุ6าเร4จด่#วยทอง สุ6าเร4จ ด่#วยแก#วมณ( แล่ะสุ6าเร4จด่#วยแก#วท�บท�ม ย�อมเปิ1นขุองอ�นบ�คคล่ท6าด่(แล่#วเพ:+อเรา ตามท(+เราต#องการ เร:อนยอด่แล่ะถ6*าท(+น�าร:+นรมย แล่ะท(+นอนอ�นสุ'งค�า ด่�งจะร' #ความปิระสุงค ขุองเรา ย�อมเก�ด่ตาม ความปิรารถนา ก4การท(+ชนเหัล่�าใด่ได่#เขุ#าไปิฟั<ง ชนเหัล่�าน�*นได่#ล่าภด่(แล่#ว การได่#เขุ#าไปิฟั<งเปิ1นบ�ญเขุตขุองมน�ษย เปิ1นโอสุถขุองสุรรพสุ�ตว ถ@งกรรมท(+เราผู้'#ได่#เหั4นพระผู้'#น6า ก4ช:+อว�าเปิ1นอ�นท6าไว#ด่(แล่#วเราเปิ1นผู้'#รอด่พ#นจากว�น�บาต เปิ1นผู้'#บรรล่�บทอ�นไม�หัว� +นไหัว เราเขุ#าถ@งก6าเน�ด่ใด่ๆ ค:อ เปิ1นเทวด่าหัร:อมน�ษย ในก6าเน�ด่น�*นๆ แสุงสุว�างย�อมม(แก�เราท�กเม:+อ ท�*งกล่างว�นแล่ะกล่างค:นเพราะการบ'ชาด่#วย แก#วมณ(น�*น เราจ@งได่#เสุวยสุมบ�ต� พบแสุงสุว�าง ค:อ ญาณ เปิ1นผู้'# บรรล่�บทอ�นไม�หัว� +นไหัว ในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* เราเอาแก#วมณ( บ'ชา ด่#วยการบ'ชาน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการบ'ชา

ด่#วยแก#วมณ( เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่# ท6าเสุร4จแล่#วด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระมณ�ปิ'ชกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ มณ�ปิ'ชกเถราปิทาน.

อ�กกาสุต�กเถราปิทานท(+ ๓ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการจ�ด่คบเพล่�งบ'ชา -2 1 0 0 0 -1630 31 0 0 0

[๖๓] คร�*งน�*น พระผู้'#ม(พระภาคพระนามว�าโกสุ�กะ ปิระท�บอย'�ท(+ภ'เขุาจ�ตตก'ฏ พระองค เปิ1นผู้'#เพ�งพ�น�จ ย�นด่(ในฌาน เปิ1นผู้'#ต:+นแล่#ว อภ�รมย ในว�เวก เปิ1นม�น( ขุ#าพระองค อ�นหัม'�นาร(แวด่ล่#อมเขุ#าไปิในปิ5าหั�มว�นต ได่#เหั4นพระพ�ทธเจ#าพระนามว�าโกสุ�กะ ผู้'#ปิานด่�งพระจ�นทร ใน ว�นเพ4ญ คร�*งน�*น ขุ#าพระองค ถ:อเอาคบเพล่�งร#อยด่วงแวด่ล่#อมพระ พ�ทธเจ#าอย'�ตล่อด่ ๗ ว�น ๗ ค:น ได่#ไปิโด่ยว�นท(+ ๘ ขุ#าพระองค ม(จ�ตเล่:+อมใสุ ถวายบ�งคมพระสุย�มภ'พ�ทธเจ#าพระนามว�าโกสุ�กะ ผู้'#ไม�ทรงพ�ายแพ#อะไรๆ เสุด่4จออกจากสุมาบ�ต� แล่#วได่#ถวายภ�กษาอย�างหัน@+ง ขุ#าแต�พระองค ผู้'#เปิ1นจอมแหั�งสุ�ตว เชษฐบ�ร�ษขุองโล่กปิระเสุร�ฐกว�านรชน เพราะกรรมน�*น ขุ#าพระองค จ@งเก�ด่ในหัม'�เทพช�*นด่�สุ�ต น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งภ�กษาอย�างหัน@+ง แสุงสุว�างย�อมม(แก� ขุ#าพระองค ท�กเม:+อ ท�*งกล่างว�นแล่ะกล่างค:น ขุ#าพระองค แผู้�ร�ศ์ม(ไปิได่#โด่ยรอบร#อยโยชน ในก�ปิท(+ ๕๕ ขุ#าพระองค ได่#เปิ1นพระเจ#าจ�กรพรรด่�ผู้'#เปิ1นใหัญ�ในชมพ'ทว(ปิ ม(มหัาสุม�ทร ๔ เปิ1นขุอบเขุต ช6านะแล่#ว คร�*งน�*น พระนครขุองขุ#าพระองค เปิ1นเม:องม�+งค�+ง เจร�ญ สุร#างสุรรอย�างสุวยงาม ยาว ๓๐ โยชน กว#าง ๒๐ โยชน พระนคร ช:+อโศ์ภนอ�นว�สุสุ�กรรมเทพบ�ตรน�รม�ตใหั# นครน�*นสุง�ด่จากเสุ(ยง ๑๐ อย�าง ปิระกอบด่#วยก�งสุด่าล่เสุ(ยงไพเราะ ในพระนครน�*นไม�ม(เคร:อเถา ไม# แล่ะด่�นเล่ย สุ6าเร4จด่#วยทองค6าล่#วนๆ ท(เด่(ยวโชต�ช�วงอย'�ตล่อด่กาล่เน:องน�ตย พระนครน�*นล่#อมด่#วยก6าแพง๔ ช�*น ๓ ช�*น สุ6าเร4จด่#วยแก#วมณ( สุ�วนตรงกล่างว�สุสุ�กรรมเทพบ�ตรได่#เนรม�ตถ�องแถวต#นตาล่ไว# สุระโบกขุรณ(ต�*งหัม:+นปิกคล่�มไปิด่#วยปิท�มแล่ะอ�บล่ ด่ารด่าษไปิด่#วยบ�ณฑร�กเปิ1นต#น หัอมกร� �นไปิด่#วยกล่�+นนานาชน�ด่ ในก�ปิท(+ ๙๔ แต�ก�ปิน(* ขุ#าพระองค ได่#ทรงคบเพล่�งใด่ ด่#วยกรรมน�*น ขุ#าพระองค ไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการ ทรงคบเพล่�งไว# ขุ#าพระองค เผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธ ศ์าสุนาขุ#าพระองค ได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระอ�กกาสุต�กเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ อ�กกาสุต�กเถราปิทาน.

สุ�มนว(ชน�ยเถราปิทานท(+ ๔ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการพ�ด่ไม#โพธ�R-2 1 0 0 0 -1

640 9 0 0 0

[๖๔] เราเปิ1นผู้'#ม(ใจโสุมน�สุ จ�บพ�ด่ว(ชน(พ�ด่ไม#โพธ�Rอ�นอ�ด่ม ท(+ไม#โพธ�Rขุองพระผู้'#ม(พระภาคพระนามว�าว�ปิ<สุสุ( ซั@+งเปิ1นไม#สุ'งสุ�ด่ ในก�ปิท(+ ๙๑ แต� ก�ปิน(* เราได่#พ�ด่ไม#โพธ�Rอ�นอ�ด่ม ด่#วยการพ�ด่ไม#โพธ�Rน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการพ�ด่ไม#โพธ�R เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระสุ�มนว(ชน�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ สุ�มนว(ชน�ยเถราปิทาน.

ก�มมาสุทายกเถราปิทานท(+ ๕ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายขุนมก�มมาสุ -2 1 0 0 0 -1650 9 0 0 0

[๖๕] เราเหั4นบาตรอ�นว�างเปิล่�าขุองพระผู้'#ม(พระภาคผู้'#แสุวงหัาค�ณอ�นย�+งใหัญ�พระนามว�าว�ปิ<สุสุ( ผู้'#เสุด่4จเท(+ยวแสุวงหัาบ�ณฑบาตอย'� จ@งใสุ�ขุนม ก�มมาสุจนเต4มบาตร ในก�ปิท(+ ๙๑ แต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายภ�กษาใด่ ด่#วยการถวายภ�กษาน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งขุนมก�มมาสุ เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระก�มมาสุทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ก�มมาสุทายกเถราปิทาน.

ก�สุ�ฏฐกทายกเถราปิทานท(+ ๖ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายหัญ#าคา ๘ ก6า-2 1 0 0 0 -1660 10 0 0 0

[๖๖] เราม(จ�ตเล่:+อมใสุม(ใจโสุมน�สุ ได่#ถวายหัญ#าคา ๘ ก6า แด่�พระผู้'#ม(พระภาคพระนามว�าก�สุสุปิะ ผู้'#ม(บาปิอ�นล่อยเสุ(ยแล่#ว ม(พรหัมจรรย อ�นอย'�จบแล่#ว ในก�ปิน(* น�+นเอง เราได่#ถวายหัญ#าคา ๘ ก6า ด่#วยการ ถวายหัญ#าคาน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งหัญ#าคา ๘ ก6า เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#วด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระก�สุ�ฏฐกทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ก�สุ�ฏฐกทายกเถราปิทาน.

ค�ร�ปิ�นนาค�ยเถราปิทานท(+ ๗ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายด่อกบ�นนาคบ'ชา-2 1 0 0 0 -1670 9 0 0 0

[๖๗] คร�*งน�*น พระสุ�มพ�ทธเจ#าพระนามว�าโสุภ�ตะ ปิระท�บอย'�ท(+ภ'เขุาจ�ตตก'ฏเราได่#ถ:อเอาด่อกบ�นนาคเขุ#ามาบ'ชาพระสุย�มภ' ในก�ปิท(+ ๙๔ แต�ก�ปิน(* เราได่#บ'ชาพระสุ�มพ�ทธเจ#า ด่#วยการบ'ชาน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ยน(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา ... เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนา

เราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระค�ร�ปิ�นนาค�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ค�ร�ปิ�นนาค�ยเถราปิทาน.

ว�ล่ล่�การผู้ล่ทายกเถราปิทานท(+ ๘ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายแตง-2 1 0 0 0 -1680 9 0 0 0

[๖๘] คร�*งน�*น พระสุ�มพ�ทธเจ#าพระนามว�าสุ�มนะ ปิระท�บอย'�ในพระนครต�กกรา เราได่#หัย�บเอาผู้ล่ไม#ว�ล่ล่�การะถวายแด่�พระสุย�มภ' ในก�ปิท(+๓๑ แต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายผู้ล่ไม#ใด่ในกาล่น�*น ด่#วยการถวายผู้ล่ไม# น�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ไม# เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระว�ล่ล่�การผู้ล่ทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ว�ล่ล่�การผู้ล่ทายกเถราปิทาน.

ปิานธ�ทายกเถราปิทานท(+ ๙ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายรองเท#า-2 1 0 0 0 -1690 34 0 0 0

[๖๙] พระผู้'#ม(พระภาคพระนามว�าอโนมท�สุสุ( เชษฐบ�ร�ษขุองโล่กปิระเสุร�ฐ กว�านรชน ม(พระจ�กษ� เสุด่4จออกจากท(+ปิระท�บ สุ6าราญกล่างว�นแล่#วเสุด่4จขุ@*นถนน เราสุวมรองเท#าท(+ท6าอย�างด่(ออกเด่�นทางไปิ ณ ท(+น�*น เราได่#เหั4นพระสุ�มพ�ทธเจ#างามน�าด่'น�าชม เสุด่4จด่6าเน�นด่#วยพระบาทเปิล่�า เราย�งจ�ตขุองตนใหั#เล่:+อมใสุ ถอด่รองเท#าออกวางไว#แทบ พระบาท แล่#วกราบท'ล่ว�า ขุ#าแต�พระสุ�คต ผู้'#เปิ1นมหัาว(รบ�ร�ษ เปิ1นใหัญ�เปิ1นผู้'#น6าช�*นพ�เศ์ษ ขุอเช�ญสุวมรองเท#าเถ�ด่ ขุ#าพระองค จ�กได่#ผู้ล่แต�รองเท#าค'�น(* ขุอความต#องการขุองขุ#าพระองค จงสุ6าเร4จเถ�ด่ พระผู้'#ม(พระภาคพระนามว�าอโนมท�สุสุ( เชษฐบ�ร�ษขุองโล่กปิระเสุร�ฐกว�านรชน ทรงสุวมรองเท#าแล่#ว ได่#ตร�สุพระด่6าร�สุน(*ว�าผู้'#ใด่เล่:+อมใสุถวายค'�รองเท#าแก�เรา ด่#วยม:อท�*งสุองขุองตน เราจ�กพยากรณ ผู้'#น�*น ท�านท�*งหัล่ายจงฟั<งเรากล่�าว เทวด่าท�กๆ องค ได่#ทราบพระ พ�ทธด่6าร�สุแล่#ว มาปิระช�มก�น ต�างก4ม(จ�ตปิSต� ด่(ใจ เก�ด่ความโสุมน�สุปิระนมกรอ�ญชล่( พระผู้'#ม(พระภาคได่#ตร�สุว�า เพราะการถวายรองเท#า น(*แล่ ผู้'#น(*จ�กเปิ1นผู้'#ถ@งความสุ�ขุ จ�กเสุวยราชสุมบ�ต�ในเทวโล่ก ๕๕ คร�*ง จ�กได่#เปิ1นพระเจ#าจ�กรพรรด่�ราช ๑,๐๐๐ คร�*ง แล่ะจ�กได่#เปิ1นพระเจ#าปิระเทศ์ราชอ�นไพบ'ล่ย โด่ยคณนาน�บม�ได่# ในก�ปิซั@+งน�บไม�ถ#วนแต�ก�ปิน(* สุก�ล่โอกกากะจ�กสุมภพ พระศ์าสุด่าม(พระนามว�าโคด่ม จ�กเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นในโล่ก ผู้'#น(*จ�กเปิ1นทายาทในธรรมขุองพระศ์าสุด่าพระองค น�*น เปิ1นโอรสุอ�นธรรมเนรม�ต จ�กก6าหันด่ร' #อาสุวะท�*งปิวงแล่#ว จ�กเปิ1นผู้'#ไม�ม(อาสุวะปิร�น�พพาน ผู้'#น(*บ�งเก�ด่ในเทวโล่กหัร:อใน มน�ษยโล่ก จ�กเปิ1นผู้'#ม(ปิ<ญญา จ�กได่#ยานอ�นเปิร(ยบด่#วยยานขุอง

เทวด่า ปิราสุาท วอ ช#าง ท(+ปิระด่�บปิระด่าแล่#ว แล่ะรถท(+เท(ยมแล่#วด่#วยม#าอาชาไนย ย�อมเก�ด่ปิรากฏแก�เราท�กเม:+อแม#เม:+อเราออก บวช ก4ได่#ออกบวชด่#วยรถ ได่#บรรล่�อรหั�ต เม:+อก6าล่�งปิล่งผู้ม น(*เปิ1นล่าภขุองเรา เราได่#ด่(แล่#ว ค:อ การค#าขุายเราได่#ปิระกอบถ'กทาง แล่#ว เราถวายรองเท#าค'�หัน@+งจ@งได่#บรรล่�บทอ�นไม�หัว� +นไหัว ในก�ปิอ�นปิระมาณม�ได่#แต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายรองเท#าใด่ ด่#วยการถวายรองเท#าน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งรองเท#า เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่าย แล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระปิานธ�ทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ปิานธ�ทายกเถราปิทาน.

ปิ�ฬั�นจ�งกม�ยเถราปิทานท(+ ๑๐ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการขุนทรายใสุ�ท(+จงกรม-2 1 0 0 0 -1700 21 0 0 0

[๗๐] เม:+อก�อน เราเปิ1นพรานเน:*อ เราเท(+ยวหัาเน:*อสุม�นอย'�ในอร�ญราวปิ5าได่#พบท(+จงกรม เราม(จ�ตเล่:+อมใสุม(ใจโสุมน�สุ กอบเอาทรายใสุ�พกมา โรยล่งในท(+จงกรมขุองพระสุ�คตเจ#าผู้'#ม(สุ�ร� ในก�ปิท(+ ๓๑ แต�ก�ปิน(* เราได่#โรยทราย ด่#วยกรรมน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งทราย เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระปิ�ฬั�นจ�งกม�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ปิ�ฬั�นจ�งกม�ยเถราปิทาน. -----------------------------------

รวมอปิทานท(+ม(ในวรรคน(* ค:อ ๑. นฬมาล่�ยเถราปิทาน๖. ก�สุ�ฏฐกทายกเถราปิทาน๒. มณ�ปิ'ชกเถราปิทาน ๗. ค�ร�ปิ�นนาค�ยเถราปิทาน๓. อ�กกาสุต�กเถราปิทาน ๘. ว�ล่ล่�การผู้ล่ทายกเถราปิทาน๔. สุ�มนว(ชน�ยเถราปิทาน ๙. ปิานธ�ทายกเถราปิทาน๕. ก�มมาสุทายกเถราปิทาน ๑๐. ปิ�ฬั�นจ�งกม�ยเถราปิทานบ�ณฑ�ตค6านวณคาถาได่# ๙๕ คาถา.จบ นฬมาล่�วรรคท(+ ๔๘.----------------

ปิ<งสุ�ก�ล่สุวรรคท(+ ๔๙ ปิ<งสุ�ก�ล่สุ�ญญกเถราปิทานท(+ ๑ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการไหัว#ผู้#าบ�งสุ�ก�ล่-2 1 0 0 0 -1710 14 0 0 0

[๗๑] พระผู้'#ม(พระภาคผู้'#สุย�มภ' ผู้'#น6าขุองโล่กพระนามว�าต�สุสุะ ได่#เสุด่4จอ�บ�ต� ขุ@*นแล่#ว พระพ�ช�ตมารทรงวางบ�งสุ�ก�ล่จ(วรไว#แล่#ว เสุด่4จเขุ#าพระว�หัารเราสุะพายธน'ท(+ม(สุายแล่ะกระบอกน6*า ถ:อด่าบเขุ#าปิ5าใหัญ� คร�*งน�*น

เราได่#เหั4นบ�งสุ�ก�ล่จ(วรซั@+งแขุวนอย'�บนยอด่ไม#ในปิ5าน�*น จ@งวางธน'ล่งณ ท(+น�*นเอง ปิระนมกรอ�ญชล่(เหัน:อเศ์(ยรเกล่#า เราม(จ�ตเล่:+อมใสุ ม(ใจโสุมน�สุ แล่ะม(ปิSต�เปิ1นอ�นมาก ระล่@กถ@งพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ แล่#วได่#ไหัว#บ�งสุ�ก�ล่จ(วร ในก�ปิท(+ ๙๑ แต�ก�ปิน(* เราได่#ไหัว#บ�งสุ�ก�ล่จ(วร ใด่ ด่#วยการไหัว#บ�งสุ�ก�ล่จ(วรน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการไหัว# เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระปิ<งสุ�ก�ล่สุ�ญญกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ปิ<งสุ�ก�ล่สุ�ญญกเถราปิทาน.

พ�ทธสุ�ญญกเถราปิทานท(+ ๒ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการเก�ด่พ�ทธสุ�ญญา-2 1 0 0 0 -1720 35 0 0 0

[๗๒] เราเปิ1นคนเล่�าเร(ยน ทรงจ6ามนต ร' #จบไตรเพท ช6านาญในค�มภ(ร ท6านายมหัาปิ�ร�สุล่�กษณะ ค�มภ(ร อ�ต�หัาสุะ พร#อมด่#วยค�มภ(ร น�ฆ�ณฑ�ศ์าสุตร แล่ะค�มภ(ร เกฏุWภศ์าสุตร คร�*งน�*นพวกศ์�ษย มาหัาเราปิานด่�งกระแสุน6*า เราไม�เก(ยจคร#าน บอกมนต แก�ศ์�ษย เหัล่�าน�*นท�*งกล่างว�นแล่ะกล่างค:น ในกาล่น�*น พระสุ�มพ�ทธเจ#าพระนามว�าสุ�ทธ�ตถะ เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นในโล่ก พระองค ทรงก6าจ�ด่ความม:ด่ม�ด่ใหั#พ�นาศ์แล่#ว ย�ง แสุงสุว�างค:อ พระญาณ ใหั#เปิ1นไปิ คร�*งน�*นศ์�ษย ขุองเราคนหัน@+งได่#บอกแก�ศ์�ษย ท�*งหัล่ายขุองเรา พวกเขุาได่#ฟั<งความน�*น จ@งได่#บอกแก�เรา เราค�ด่ว�าพระสุ�พพ�ญญพ�ทธเจ#า ผู้'#เปิ1นนายกขุองโล่ก เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว ชนย�อมอน�ว�ตรตามพระพ�ทธเจ#าพระองค น�*น เราไม�ม(ล่าภพระพ�ทธเจ#าท�*งหัล่ายเปิ1นผู้'#ม(การอ�บ�ต�เล่�ศ์ล่อย ม(จ�กษ� ทรงยศ์ใหัญ� ไฉนหันอเราพ@งเขุ#าเฝั่Lาพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ เปิ1นผู้'#น6าโล่ก เรา ถ:อหัน�งเสุ:อผู้#าเปิล่:อกไม#กรอง แล่ะคนโทน6*าขุองเราแล่#วออกจาก อาศ์รม เช�ญชวนพวกศ์�ษย ว�า ความเปิ1นผู้'#น6าขุองโล่กหัาได่#ยาก เหัม:อนก�บด่อกมะเด่:+อ กระต�ายในด่วงจ�นทร หัร:อเหัม:อนก�บน6*านมกาฉะน�*น พระพ�ทธเจ#าเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นในโล่กแล่#ว แม#ความเปิ1นมน�ษย ก4 หัาได่#ยากแล่ะเม:+อความเปิ1นผู้'#น6าโล่ก แล่ะความเปิ1นมน�ษย ท�*งสุองอย�างม(อย'�การได่#ฟั<งธรรมก4หัาได่#ยาก พระพ�ทธเจ#าเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นในโล่ก พวกเราจ�กได่#ด่วงตาอ�นเปิ1นขุองพวกเรา มาเถอะท�านท�*งหัล่าย เราจ�กไปิย�งสุ6าน�กขุองพระพ�ทธเจ#าด่#วยก�นท�กคน ศ์�ษย ท�กคนแบกคนโทน6*าน��งหัน�งเสุ:อท�*งเล่4บ พวกเขุาเต4มไปิด่#วยภาระค:อชฎา พาก�นออกไปิ จากปิ5าใหัญ� ในคร�*งน�*น พวกเขุามองด่'ปิระมาณช�+วแอก แสุวงหัา ปิระโยชน อ�นสุ'งสุ�ด่ เด่�นมาเหัม:อนล่'กช#าง เปิ1นผู้'#ไม�สุะด่�#ง ปิระหัน@+งไกรสุรสุ(หัราช ฉะน�*น เขุาท�*งหัล่ายไม�ม(ความสุะด่�#ง หัมด่ความล่ะโมภ ม(ปิ<ญญา ม(ความปิระพฤต�สุงบ เม:+อเสุาะแสุวงหัาโมกขุธรรม ได่# พาก�นเขุ#าไปิเฝั่Lาพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ เราเก�ด่ปิ5วยเจ4บขุ@*นใน ปิระเทศ์ปิระมาณหัน@+งโยชน คร@+ง เราระล่@กถ@งพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐ

สุ�ด่แล่#ว ตายท(+ปิระเทศ์น�*น ในก�ปิท(+ ๙๔ แต�ก�ปิน(* เราได่#สุ�ญญาใด่ใน กาล่น�*น ด่#วยการได่#สุ�ญญาน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�ง สุ�ญญาในพระพ�ทธเจ#า เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระพ�ทธสุ�ญญกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ พ�ทธสุ�ญญกเถราปิทาน.

ภ�สุทายกเถราปิทานท(+ ๓ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายเหัง#าบ�วก�บน6*าผู้@*ง-2 1 0 0 0 -1730 33 0 0 0

[๗๓] คร�*งน�*น เราล่งสุ'�สุระโบกขุรณ(ท(+ช#างนานาชน�ด่เสุพแล่#ว ถอนเหัง#าบ�ว ในสุระน6*า เพราะเหัต�จะก�น สุม�ยน�*น พระผู้'#ม(พระภาคพระนามว�า ปิท�ม�ตระ ผู้'#ต:+นแล่#ว ทรงผู้#าก6าพล่สุ(แด่ง สุล่�ด่ผู้#าบ�งสุ�ก�ล่เหัาะไปิใน อากาศ์ เวล่าน�*นเราได่#ย�นเสุ(ยงจ@งแหังนขุ@*นไปิด่' ได่#เหั4นพระผู้'#น6าโล่ก เราย:นอย'�ในสุระโบกขุรณ(น�+นแหัล่ะ ได่#ท'ล่อ#อนวอนพระผู้'#น6าโล่กว�า น6*าผู้@*งก6าล่�งไหัล่ออกจากเกษรบ�ว น6*านมแล่ะเนยใสุก6าล่�งไหัล่จากเหัง#าบ�ว ขุอพระพ�ทธเจ#าผู้'#ม(พระปิ<ญญาจ�กษ� โปิรด่ทรงร�บเพ:+อ อน�เคราะหั แก�ขุ#าพระองค เถ�ด่ ล่6าด่�บน�*นพระสุ�มพ�ทธเจ#าผู้'#ศ์าสุด่าทรงปิระกอบด่#วยพระกร�ณา ม(ยศ์ใหัญ� ม(พระปิ<ญญาจ�กษ� เสุด่4จล่ง จากอากาศ์มาร�บภ�กษาขุองเรา เพ:+อความอน�เคราะหั คร�*นแล่#วได่#ทรงท6าอน�โมทนาแก�เราว�า แน�ะท�านผู้'#ม(บ�ญใหัญ� ท�านจงเปิ1นผู้'#ม(ความสุ�ขุเถ�ด่ คต�จงสุ6าเร4จแก�ท�าน ด่#วยการใหั#เหัง#าบ�วเปิ1นทานน(* ท�านจง ได่#สุ�ขุอ�นไพบ'ล่ย เถ�ด่ คร�*นพระสุ�มพ�ทธช�นเจ#าพระนามว�าปิท�ม�ตระ ตร�สุฉะน(*แล่#ว ได่#ทรงร�บภ�กษาแล่#ว เสุด่4จไปิในอากาศ์ ล่6าด่�บน�*น เราเก4บเหัง#าบ�วจากสุระน�*น กล่�บมาย�งอาศ์รม วางเหัง#าบ�วไว#บนต#นไม# ระล่@กถ@งทานขุองเรา คร�*งน�*น ล่มพาย�ใหัญ�ต�*งขุ@*นแล่#วพ�ด่ปิ5าใหั#สุ�+นสุะเท:อน อากาศ์ด่�งล่�+นในเม:+อฟัLาผู้�า ล่6าด่�บน�*นอสุน(บาต ได่#ตกล่งบนศ์ร(ษะขุองเรา ในการน�*น ก4เราเปิ1นผู้'#น�+งตายอย'� ณ ท(+น�*น เราเปิ1นผู้'#ปิระกอบด่#วยบ�ญกรรม เขุ#าถ@งสุวรรค ช�*นด่�สุ�ต ซัากศ์พขุองเราตกไปิ สุ�วนเราร:+นรมย อย'�ในเทวโล่ก นางเทพอ�ปิสุร ๘๔,๐๐๐ นาง ล่#วนปิระด่�บปิระด่าสุวยงาม ต�างก4บ6าร�งเราท�*งเช#าเย4น น(*เปิ1น ผู้ล่แหั�งการถวายเหัง#าบ�ว คร�*งน�*น เรามาสุ'�ก6าเน�ด่มน�ษย เปิ1นผู้'#ถ@งความสุ�ขุ ความบกพร�องในโภคทร�พย ไม�ม(แก�เราเล่ย น(*ก4เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายเหัง#าบ�ว เราอ�นพระสุ�มมาสุ�มพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐกว�า ทวยเทพ ผู้'#คงท(+ พระองค น�*นทรงอน�เคราะหั แล่#ว จ@งเปิ1นผู้'#สุ�*นอาสุวะท�*งปิวง บ�ด่น(*ภพใหัม�ไม�ม(อ(ก ในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายภ�กษาใด่ในกาล่น�*น ด่#วยการถวายภ�กษาน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายเหัง#าบ�ว เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระภ�สุทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ภ�สุทายกเถราปิทาน.

ญาณถว�กเถราปิทานท(+ ๔ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการสุรรเสุร�ญพ�ทธญาณ -2 1 0 0 0 -1740 54 0 0 0

[๗๔] เราสุร#างอาศ์รมอย�างสุวยงามไว# ณ ท�ศ์ท�กษ�ณแหั�งภ'เขุาหั�มว�นต คร�*ง น�*น เราเสุาะหัาปิระโยชน อ�นสุ'งสุ�ด่ จ@งอย'�ในปิ5าใหัญ� เราย�นด่(ด่#วยล่าภแล่ะความเสุ:+อมล่าภ ค:อ ด่#วยเหัง#าม�นแล่ะผู้ล่ไม# ไม�เบ(ยด่เบ(ยน ใครๆ เท(+ยวไปิ เราอย'�คนเด่(ยว คร�*งน�*น พระสุ�มพ�ทธเจ#าพระนามว�า สุ�เมธะ เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#วในโล่ก พระองค ก6าล่�งร:*อขุนมหัาชนปิระกาศ์สุ�จจะอย'� เราม�ได่#สุด่�บขุ�าวพระสุ�มพ�ทธเจ#า ถ@งใครๆ ท(+จะ บอกกล่�าวใหั#เราร' #ก4ไม�ม( เม:+อล่�วงไปิได่# ๘ ปิS เราจ@งได่#สุด่�บขุ�าวพระนายกขุองโล่ก เราน6าเอาไฟัแล่ะฟัMนออกไปิเสุ(ยแล่#ว กวาด่อาศ์รม ถ:อ เอาหัาบสุ�+งขุองออกจากปิ5าไปิ คร�*งน�*น เราพ�กอย'�ในบ#านแล่ะน�คม แหั�งล่ะค:น เขุ#าไปิใกล่#พระนครจ�นทวด่(โด่ยล่6าด่�บ สุม�ยน�*น พระผู้'#ม(พระภาคผู้'#น6าขุองโล่กพระนามว�าสุ�เมธะ ก6าล่�งร:*อขุนสุ�ตว เปิ1นอ�น มาก ทรงแสุด่งอมตบท เราได่#ผู้�านหัม'�ชนไปิถวายบ�งคมพระช�นเจ#า ผู้'#เสุด่4จมาด่( ท6าหัน�งสุ�ตว เฉว(ยงบ�าขุ#างหัน@+ง แล่#วสุรรเสุร�ญพระผู้'#น6าขุองโล่กว�า พระองค เปิ1นพระศ์าสุด่าปิระหัน@+งยอด่ เปิ1นธงช�ยแล่ะเปิ1นเสุาย�ญขุองหัม'�สุ�ตว เปิ1นท(+ย@ด่หัน�วง เปิ1นท(+พ@+ง แล่ะเปิ1นท(+เกาะขุองหัม'�สุ�ตว เปิ1นผู้'#สุ'งสุ�ด่กว�าสุ�ตว . จบ ภาณวารท(+ ๒๑ พระองค เปิ1นผู้'#ฉล่าด่ เปิ1นน�กปิราชญ ในท�สุนะ ทรงช�วยปิระช�มชนใหั#ขุ#ามพ#นไปิได่# ขุ#าแต�พระม�น( ผู้'#อ:+นท(+จะช�วยใหั#สุ�ตว ขุ#ามพ#นไปิได่# ย�+งไปิกว�าพระองค ไม�ม(ในโล่ก สุาครแสุนล่@กสุ�ด่ ก4พ@งอาจท(+จะ ปิระมาณได่#ด่#วยปิล่ายหัญ#าคา ขุ#าแต�พระสุ�พพ�ญญู' สุ�วนพระญาณ ขุองพระองค ใครๆ ไม�อาจจะปิระมาณได่#เล่ย แผู้�นด่�นก4อาจท(+จะวางในตาช�+งแล่#วก6าหันด่ได่# ขุ#าแต�พระองค ผู้'#ม(จ�กษ� แต�สุ�+งท(+เสุมอก�บ พระปิ<ญญาขุองพระองค ไม�ม(เล่ย อากาศ์ก4อาจจะว�ด่ได่#ด่#วยเช:อก แล่ะน�*วม:อ ขุ#าแต�พระสุ�พพ�ญญู' สุ�วนศ์(ล่ขุองพระองค ใครๆ ไม�อาจจะปิระมาณได่#เล่ยน6*าในมหัาสุม�ทร อากาศ์ แล่ะพ:*นภ'ม�ภาค๓ อย�างน(*ปิระมาณเอาได่# ขุ#าแต�พระองค ผู้'#ม(จ�กษ� พระองค ย�อมเปิ1น ผู้'#อ�นใครๆ จะปิระมาณเอาไม�ได่# เรากล่�าวสุรรเสุร�ญพระสุ�พพ�ญญู' ผู้'#ม(พระยศ์ใหัญ� ด่#วยคาถา ๖ คาถาแล่#ว ปิระนมกรอ�ญชล่( ย:นน�+ง อย'�ในเวล่าน�*น พระพ�ทธเจ#าผู้'#ม(พระปิ<ญญาเสุมอด่#วยแผู้�นด่�น เปิ1นเมธ(ช�*นด่( เขุาขุนานพระนามว�าสุ�เมธะ ปิระท�บน�+งในท�ามกล่าง พระภ�กษ�สุงฆ แล่#ว ได่#ตร�สุพระคาถาเหัล่�าน(*ว�า ผู้'#ใด่ม(ใจเล่:+อมใสุ ได่#กล่�าวสุรรเสุร�ญญาณขุองเรา เราจ�กพยากรณ ผู้'#น�*น ท�านท�*งหัล่ายจงฟั<งเรากล่�าว ผู้'#น(*จ�กร:+นรมย อย'�ในเทวโล่ก ๗๗ ก�ปิ จ�กเปิ1นจอมเทวด่าเสุวยราชสุมบ�ต�อย'�ในเทวโล่ก ๑,๐๐๐ คร�*ง จ�กได่#เปิ1นพระเจ#า

จ�กรพรรด่�เก�นร#อยคร�*ง แล่ะจ�กได่#เปิ1นพระเจ#าปิระเทศ์ราชอ�นไพบ'ล่ย โด่ยคณนาน�บม�ได่# เขุาเปิ1นเทวด่าหัร:อมน�ษย จ�กเปิ1นผู้'#ต�*งม�+นในบ�ญกรรม จ�กเปิ1นผู้'#ม(ความด่6าร�แหั�งใจไม�บกพร�อง ม(ปิ<ญญากล่#า ในสุามหัม:+นก�ปิ พระศ์าสุด่าม(พระนามว�าโคตมะ ซั@+งสุมภพในวงศ์ พระเจ#าโอกกากราช จ�กเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นในโล่ก ผู้'#น(*จ�ก ไม�ม(ความก�งวล่ ออกบวชเปิ1นบรรพช�ต จ�กบรรล่�อรหั�ต แต�อาย� ๗ ขุวบ ในระหัว�างเวล่าท(+เราระล่@กถ@งตน แล่ะได่#บรรล่�ศ์าสุนธรรมเจตนาท(+ไม�น�าร:+นรมย ใจ เราไม�ร' #จ�กเล่ย เราท�องเท(+ยวไปิเสุวยสุมบ�ต� ในภพน#อยภพใหัญ� ความบกพร�องในโภคทร�พย ไม�ม(แก�เราเล่ย น(*เปิ1นผู้ล่ในการสุรรเสุร�ญพระญาณ ไฟั ๓ กอง เราด่�บสุน�ทแล่#วเราถอนภพท�*งปิวงขุ@*นหัมด่แล่#ว เราเปิ1นผู้'#สุ�*นอาสุวะท�กอย�างแล่#ว บ�ด่น(* ภพใหัม�ไม�ม(อ(ก ในก�ปิท(+สุามหัม:+น เราได่#สุรรเสุร�ญพระญาณใด่ ด่#วยการสุรรเสุร�ญน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*ก4เปิ1นผู้ล่แหั�งการสุรรเสุร�ญพระญาณ เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนา เราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระญาณถว�กเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ญาณถว�กเถราปิทาน.

จ�นทนมาล่�ยเถราปิทานท(+ ๕ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายแก�นจ�นทน แล่ะด่อกร�ง-2 1 0 0 0 -1750 56 0 0 0

[๗๕] เราล่ะเบญจกามค�ณอ�นน�าร�ก น�าร:+นรมย ใจ แล่ะล่ะทร�พย ปิระมาณ ๘๐ โกฏ�แล่#ว บวชเปิ1นบรรพช�ต คร�*นบวชแล่#ว ได่#เว#นการท6า ความช�+วด่#วยกาย ล่ะความปิระพฤต�ช�+วด่#วยวาจา อย'�แทบฝั่<+ งแม�น6*าพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ ได่#เสุด่4จมาหัาเราผู้'#อย'�คนเด่(ยว เราไม� ร' #จ�กว�าเปิ1นพระพ�ทธเจ#า เราได่#ท6าปิฏ�สุ�นถาร คร�*นท6าปิฏ�สุ�นถารแล่#ว จ@งได่#ท'ล่ถามถ@งพระนามแล่ะพระโคตรว�า ท�านเปิ1นเทวด่าหัร:อคนธรรพ หัร:อเปิ1นท#าวสุ�กกปิ�ร�นททะ ท�านเปิ1นใคร หัร:อเปิ1นบ�ตรขุองใคร หัร:อเปิ1นท#าวมหัาพรหัม มาในท(+น(* ย�อมสุว�างไสุว ไปิท�+วท�ศ์ เหัม:อนพระอาท�ตย อ�ท�ยฉะน�*นขุ#าแต�ท�านผู้'#น�รท�กขุ จ�กรม(ก6าพ�นหัน@+งปิรากฏท(+เท#าขุองท�าน ท�านเปิ1นใคร หัร:อเปิ1นบ�ตร ขุองใคร เราจะร' #จ�กท�านอย�างไร ขุอท�านจงบอกช:+อแล่ะโคตรบรรเทา ความสุงสุ�ยขุองเราเถ�ด่. พระพ�ทธเจ#าตร�สุตอบว�า เราไม�ใช�เทวด่าไม�ใช�คนธรรพ ไม�ใช�ท#าวสุ�กกปิ�ร�นททะ แล่ะความเปิ1นพรหัมก4หัา ม(แก�เราไม� เราสุ'งสุ�ด่กว�าพรหัมเหัล่�าน�*น ล่�วงว�สุ�ยขุองพรหัมเหัล่�า น�*น เราได่#ท6าล่ายเคร:+องผู้'กพ�นค:อกามได่#แล่#ว เผู้าก�เล่สุเสุ(ยหัมด่สุ�*น บรรล่�สุ�มโพธ�ญาณอ�นอ�ด่มแล่#ว เราได่#สุด่�บพระด่6าร�สุขุองพระองค แล่#ว จ@งได่#กราบท'ล่ว�า ขุ#าแต�พระมหัาม�น( ถ#าพระองค เปิ1นพระสุ�พพ�ญญู'พ�ทธเจ#า ขุอเช�ญพระองค ปิระท�บน�+งเถ�ด่ ขุ#าพระองค จะขุอบ'ชาพระองค ขุอพระองค จงท6าท(+สุ�ด่แหั�งท�กขุ แก�ขุ#าพระองค เถ�ด่

เราได่#ล่าด่หัน�งสุ�ตว ถวายพระศ์าสุด่าแล่#ว พระผู้'#ม(พระภาคปิระท�บน�+งเหัน:อหัน�งสุ�ตว น�*น ด่�งสุ(หัราชน�+งอย'�ท(+ซัอกภ'เขุา ฉะน�*น เราร(บขุ@*นภ'เขุาเก4บเอาผู้ล่มะม�วง ด่อกร�งอ�นสุวยงามแล่ะแก�นจ�นทน อ�นม(ค�ามาก เราร(บกอบเอาท�*งหัมด่เขุ#าไปิเฝั่Lาพระผู้'#น6าขุองโล่ก ถวายผู้ล่ไม#แด่�พระพ�ทธเจ#า แล่#วเอาด่อกร�งบ'ชา ก4เราม(จ�ตเล่:+อมใสุม(ใจโสุมน�สุม(ปิSต�อ�นไพบ'ล่ย ได่#เอาแก�นจ�นทน ล่'บไล่#แล่#ว ถวายบ�งคมพระศ์าสุด่าพระผู้'#น6าขุองโล่กพระนามว�าสุ�เมธะ ปิระท�บน�+งบนหัน�งสุ�ตว เม:+อจะย�งเราใหั#ร:+นเร�ง ได่#ทรงพยากรณ กรรมขุองเราในคร�*งน�*นว�า ด่#วย การถวายผู้ล่ไม#ก�บขุองหัอมแล่ะด่อกไม#ท�*งสุองอย�างน(* ผู้'#น(*จ�กร:+นรมย อย'�ในเทวโล่ก ๒,๕๐๐ ก�ปิ เขุาจ�กเปิ1นผู้'#ม(ความด่6าร�ทางใจไม�บกพร�องย�งอ6านาจใหั#เปิ1นไปิ ในก�ปิท(+ ๒๖,๐๐๐ จ�กไปิสุ'�ความเปิ1นมน�ษย จ�กได่#เปิ1นพระเจ#าจ�กรพรรด่�ผู้'#ทรงมหั�ทธ�ฤทธ�R ม(มหัาสุม�ทรท�*ง ๔ เปิ1นขุอบเขุต ว�สุสุ�กรรมเทพบ�ตรเนรม�ตพระนครอ�นม(นามว�าเวกระใหั# พระนครน�*นจ�กสุ6าเร4จด่#วยทองล่#วนๆ ปิระด่�บปิระด่าด่#วยร�ตนะนานา ชน�ด่ เขุาจ�กท�องเท(+ยวไปิย�งก6าเน�ด่ท�*งหัล่ายโด่ยอ�บายน(*เท(ยว เขุาจ�กเปิ1นผู้'#ถ@งความสุ�ขุในท�กภพ ค:อ ในความเปิ1นเทวด่าหัร:อมน�ษย เม:+อ ถ@งภพสุ�ด่ท#ายเขุาจ�กเปิ1นบ�ตรพราหัมณ จ�กออกบวชเปิ1นบรรพช�ต จ�กเปิ1นผู้'#ไม�ม(ว�ญญ�ต�ปิ<จจ�ย ไม�ม(อาสุวะปิร�น�พพาน พระสุ�มพ�ทธเจ#าพระนามว�าสุ�เมธะ ผู้'#น6าขุองโล่ก คร�*นตร�สุด่�งน(* เม:+อเราก6าล่�งเพ�งมอง อย'� ได่#เสุด่4จเหัาะไปิในอากาศ์ ด่#วยกรรมท(+กระท6าไว#ด่(แล่#วน�*นแล่ะด่#วยความต�*งเจตนาไว# เราล่ะร�างมน�ษย แล่#วได่#เขุ#าถ@งสุวรรค ช�*นด่�สุ�ตจ�ต�จากด่�สุ�ตแล่#ว ไปิเก�ด่ในครรภ ขุองมารด่า ในครรภ ท(+เราอย'� ไม�ม( ความบกพร�องด่#วยโภคทร�พย แก�เราเล่ย เม:+อเราย�งอย'�ในครรภ ขุองมารด่า ขุ#าว น6*า โภชนาหัาร เก�ด่ตามความปิรารถนาแก�มารด่าขุองเราตามชอบใจ เราออกบวชเปิ1นบรรพช�ตอาย� ๕ ขุวบ เม:+อปิล่งผู้มเสุร4จเราก4ได่#บรรล่�อรหั�ต เราค#นหัาบ�รพกรรมอย'� ก4ม�ได่#เหั4นโด่ยอ�รปิระเทศ์ เราระล่@กถ@งกรรมขุองเราในสุามหัม:+นก�ปิได่# ขุ#าแต� พระองค ผู้'#เปิ1นบ�ร�ษอาชาไนย ขุ#าพระองค ขุอนอบน#อมแด่�พระองค ขุ#าแต�พระองค ผู้'#เปิ1นอ�ด่มบ�ร�ษ ขุ#าพระองค ขุอนอบน#อมแด่�พระองค ขุ#าพระองค อาศ์�ยค6าสุ�+งสุอนขุองพระองค จ@งได่#บรรล่�บทอ�นไม� หัว� +นไหัว ในก�ปิท(+สุามหัม:+น เราบ'ชาพระสุ�มพ�ทธเจ#า ด่#วยการบ'ชาน�*นเราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการบ'ชาพระพ�ทธเจ#า เราเผู้าก�เล่สุ ท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระจ�นทนมาล่�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ จ�นทนมาล่�ยเถราปิทาน.

ธาต�ปิ'ชกเถราปิทานท(+ ๖ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการบ'ชาพระบรมสุาร(ร�กธาต� -2 1 0 0 0 -1760 9 0 0 0

[๗๖] เม:+อพระโล่กนาถผู้'#น6าขุองโล่กพระนามว�าสุ�ทธ�ตถะปิร�น�พพานแล่#ว

เราได่#น6าพวกญาต�ขุองเรามาท6าการบ'ชาพระธาต� ในก�ปิท(+ ๙๔ แต�ก�ปิน(*เราได่#บ'ชาพระธาต�ใด่ ด่#วยการบ'ชาน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่ แหั�งการบ'ชาพระธาต� เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระธาต�ปิ'ชกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ธาต�ปิ'ชกเถราปิทาน.

ปิ�ฬั�น�ปิปิาทกเถราปิทานท(+ ๗ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการก�อเจด่(ย ทราย-2 1 0 0 0 -1770 75 0 0 0

[๗๗] เราเปิ1นด่าบสุช:+อเทวล่ะ อาศ์�ยอย'�ท(+ภ'เขุาหั�มพานต ท(+จงกรมขุองเราเปิ1นท(+อ�นอมน�ษย เนรม�ตใหั# ณ ภ'เขุาน�*น คร�*งน�*นเราม��นมวยผู้มสุะพายคนโทน6*า เม:+อจะแสุวงหัาปิระโยชน อ�นสุ'งสุ�ด่ ได่#ออกจากปิ5า ใหัญ�ไปิ คร�*งน�*น ศ์�ษย ๘,๔๐๐๐ คน อ�ปิ<ฏฐากเรา เขุาท�*งหัล่าย ขุวนขุวายเฉพาะกรรมขุองตนอย'�ในปิ5าใหัญ� เราออกจากอาศ์รมก�อ พระเจด่(ย ทรายแล่#วรวบรวมเอาด่อกไม#นานาชน�ด่มาบ'ชาพระเจด่(ย น�*นเราย�งจ�ตใหั#เล่:+อมใสุในพระเจด่(ย น�*นแล่#ว เขุ#าไปิสุ'�อาศ์รม พวกศ์�ษย ได่#มาปิระช�มพร#อมก�นท�กคนแล่#ว ถามถ@งความขุ#อน(*ว�า ขุ#าแต�ท�านผู้'#ปิระเสุร�ฐ สุถ'ปิท(+ท�านนม�สุการก�อด่#วยทราย แม#ขุ#าพเจ#าท�*งหัล่ายก4อยากจะร' # ท�านอ�นขุ#าพเจ#าท�*งหัล่ายถามแล่#วขุอจงบอกแก� ขุ#าพเจ#าท�*งหัล่าย.

เราตอบว�า พระพ�ทธเจ#าท�*งหัล่ายผู้'#ม(พระจ�กษ� ม(ยศ์ใหัญ� ท�านท�*งหัล่าย ได่#พบแล่#วในบทมนต ขุองเราม�ใช�หัร:อ เรานม�สุการพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ม(ยศ์ใหัญ�เหัล่�าน�*น.

ศ์�ษย เหัล่�าน�*นได่#ถามอ(กว�า พระพ�ทธเจ#าผู้'#ม(ความเพ(ยรใหัญ�ร' #ไญยธรรมท�*งปิวง ทรงเปิ1นผู้'#น6าโล่กเหัล่�าน�*น เปิ1นเช�นไร ม(ค�ณเปิ1น อย�างไร ม(ศ์(ล่เปิ1นอย�างไร พระพ�ทธเจ#าผู้'#ม(พระยศ์ใหัญ�เหัล่�าน�*นเปิ1นด่�งฤา. เราได่#ตอบว�า พระพ�ทธเจ#าท�*งหัล่าย ม(พระมหัาปิ�ร�สุล่�กษณะ ๓๒ ปิระการ ม(พระทนต ครบ ๔๐ ท�ศ์ ม(ด่วงพระเนตรด่�งตาแหั�งโคแล่ะเหัม:อนผู้ล่มะกล่6+า อน@+ง พระพ�ทธเจ#าเหัล่�าน�*นเม:+อเสุด่4จด่6าเน�น ไปิ ก4ย�อมทอด่พระเนตรด่'เพ(ยงช�+วแอก พระชาน�ขุองพระองค ไม� ล่� +น ใครๆ ไม�ได่#ย�นเสุ(ยงท(+ต�อ อน@+ง พระสุ�คตท�*งหัล่าย เม:+อ เสุด่4จด่6าเน�นไปิ ย�อมไม�ร(บร#อนเสุด่4จด่6าเน�นไปิ ทรงก#าวพระบาทเบ:*องขุวาก�อน น(*เปิ1นธรรมด่าขุองพระพ�ทธเจ#าท�*งหัล่าย แล่ะพระพ�ทธเจ#าเหัล่�าน�*น เปิ1นผู้'#ไม�หัวาด่กล่�ว เปิร(ยบเหัม:อน ไกรสุรมฤคราช ฉะน�*น พระพ�ทธเจ#าเหัล่�าน�*น ไม�ทรงยกพระองค แล่ะไม�ทรงขุ�มขุ(+สุ�ตว ท�*งหัล่าย ทรงหัล่�ด่พ#นจากการถ:อต�ว แล่ะด่'หัม�+น ท�านเปิ1นผู้'#ม(พระองค เสุมอในสุ�ตว ท�*งปิวง พระพ�ทธเจ#า ท�*งหัล่ายเปิ1นผู้'#ไม�ทรงยกพระองค น(*เปิ1นธรรมด่าขุองพระพ�ทธเจ#า

ท�*งหัล่าย แล่ะพระพ�ทธเจ#าท�*งหัล่ายเม:+อเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นพระองค ทรงแสุด่งแสุงสุว�าง ทรงปิระกาศ์ว�การ ๖ท�+วพ:*นแผู้�นด่�นน(*ท�*งสุ�*น ท�*งพระองค ทรงเหั4นนรกด่#วย คร�*งน�*น ไฟันรกด่�บ มหัาเมฆย�งฝั่นใหั#ตก น(*เปิ1นธรรมด่าขุองพระพ�ทธเจ#าท�*งหัล่าย พระพ�ทธเจ#าผู้'#มหัานาคเหัล่�าน�*น เปิ1นเช�นน(* พระพ�ทธเจ#าผู้'#ม(ยศ์ใหัญ�เหัล่�าน�*น ไม�ม(ใคร เท(ยมเท�า พระตถาคตท�*งหัล่าย เปิ1นผู้'#ม(พระค�ณหัาปิระมาณม�ได่# ใครๆ ไม�เก�นพระองค ไปิโด่ยเก(ยรต�ค�ณ.

ศ์�ษย ท�กคนเปิ1นผู้'#ม(ความเคารพ ช:+นชมถ#อยค6าขุองเรา ต�างได่#ปิฏ�บ�ต� เช�นน�*น ตามสุต�ก6าล่�ง พวกเขุาม(ความเพล่�ด่เพล่�นในกรรมขุองตน เช:+อฟั<งถ#อยค6าขุองเรา ม(ฉ�นทะอ�ธยาศ์�ยน#อมไปิในความเปิ1น พระพ�ทธเจ#า พาก�นบ'ชาพระเจด่(ย ทราย ในกาล่น�*น เทพบ�ตรผู้'#ม(ยศ์ใหัญ� จ�ต�จากช�*นด่�สุ�ต บ�งเก�ด่ในพระครรภ ขุองพระมารด่า หัม:+น โล่กธาต�หัว� +นไหัว เราย:นอย'�ในท(+จงกรมไม�ไกล่อาศ์รม ศ์�ษย ท�กคน ได่#มาปิระช�มพร#อมก�นในสุ6าน�กขุองเรา ถามว�า แผู้�นด่�นบ�นล่:อล่�+นด่�จโคอ�สุภะ ค6ารณด่�จมฤคราช ร#องด่�จจระเขุ# จ�กม(ผู้ล่เปิ1นอย�างไร.

เราตอบว�า พระสุ�มมาสุ�มพ�ทธเจ#าพระองค ใด่ท(+เราปิระกาศ์ ณ ท(+ใกล่# พระสุถ'ปิค:อกองทราย บ�ด่น(* พระสุ�มมาสุ�มพ�ทธเจ#าผู้'#ม(โชค เปิ1นศ์าสุด่า พระองค น�*น เสุด่4จล่งสุ'�พระครรภ พระมารด่าแล่#ว.

เราแสุด่งธรรมกถาแก�พวกศ์�ษย เหัล่�าน�*นแล่#ว กล่�าวสุด่�ด่(พระมหัาม�น(สุ�งศ์�ษย ขุองตนไปิแล่#ว น�+งขุ�ด่สุมาธ� ก4เราเปิ1นผู้'#สุ�*นก6าล่�งหันอเจ4บหัน�ก ระล่@กถ@งพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ ท6ากาล่ก�ร�ยา ณ ท(+น�*นเอง คร�*งน�*น ศ์�ษย ท�กคนพร#อมก�นท6าเช�งตะกอนแล่#ว ยกซัาก ศ์พขุองเราขุ@*นเช�งตะกอน พวกเขุาล่#อมเช�งตะกอน ปิระนมอ�ญชล่(เหัน:อเศ์(ยร อ�นล่'กศ์รค:อ ความโศ์กครอบง6า ชวนก�นมาคร6+าครวญเม:+อศ์�ษย เหัล่�าน�*นพ�ไรร6าพ�นอย'� เราได่#ไปิใกล่#เช�งตะกอน สุ�+งสุอน พวกเขุาว�า เราค:ออาจารย ขุองท�าน แน�ะท�านผู้'#ม(ปิ<ญญาด่(ท�*งหัล่ายท�านท�*งหัล่ายอย�าได่#เศ์ร#าโศ์กเล่ย ท�านท�*งหัล่ายควรเปิ1นผู้'#ไม� เก(ยจคร#าน พยายามในปิระโยชน ขุองตน ท�*งกล่างค:นแล่ะกล่างว�น ท�านท�*งหัล่ายอย�าได่#ปิระมาท ควรท6าขุณะเวล่าใหั#ถ@งเฉพาะ เราพร6+าสุอนศ์�ษย ขุองตนแล่#วกล่�บไปิย�งเทวโล่ก เราได่#อย'�ในเทวโล่กถ@ง ๑๘ ก�ปิ ได่#เปิ1นพระเจ#าจ�กรพรรด่� ๕๐๐ คร�*ง แล่ะได่#เสุวยราช สุมบ�ต�ในเทวโล่กเก�นร#อยคร�*ง ในก�ปิท(+เหัล่:อ เราได่#ท�องเท(+ยวไปิ อย�างสุ�บสุน แต�ก4ไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการก�อเจด่(ย ทรายในเด่:อนท(+ด่อกโกม�ทบาน ต#นไม#เปิ1นอ�นมากต�างก4ออกด่อกบานฉ�นใด่ เราก4เปิ1นผู้'#อ�นพระศ์าสุด่าผู้'#แสุวงหัาค�ณอ�นย�+งใหัญ�ใหั#บานแล่#วในสุม�ย ฉ�นน�*นเหัม:อนก�น ความเพ(ยรขุองเราน6าธ�ระน#อยใหัญ�ไปิ น6าเอา ธรรมท(+เปิ1นแด่นเกษมจากโยคะมา เราต�ด่ก�เล่สุเคร:+องผู้'ก ด่�งช#างต�ด่ เช:อกแล่#ว เปิ1นผู้'#ไม�ม(อาสุวะอย'� ในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* เราได่#สุรรเสุร�ญพระพ�ทธเจ#าใด่ ด่#วยการสุรรเสุร�ญน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการสุรรเสุร�ญ เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธ

ศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระปิ�ฬั�น�ปิปิาทกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ปิ�ฬั�น�ปิปิาทกเถราปิทาน.

ตรณ�ยเถราปิทานท(+ ๘ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการทอด่ตนเปิ1นสุะพาน-2 1 0 0 0 -1780 30 0 0 0

[๗๘] ก4พระผู้'#ม(พระภาคพระนามว�าอ�ตถท�สุสุ( ผู้'#เปิ1นพระสุย�มภ'เปิ1นนายกขุองโล่ก เปิ1นพระตถาคต ได่#เสุด่4จไปิท(+ฝั่<+ งแม�น6*าว�นด่า เราเปิ1นเต�า เท(+ยวไปิในน6*า ออกไปิจากน6*าแล่#ว ปิระสุงค จะเช�ญพระพ�ทธเจ#าเสุด่4จขุ#ามฟัาก จ@งเขุ#าไปิเฝั่Lาพระองค ผู้'#นายกขุองโล่ก (กราบท'ล่ว�า)ขุอเช�ญพระพ�ทธเจ#า ผู้'#เปิ1นพระมหัาม�น(พระนามว�าอ�ตถท�สุสุ( เสุด่4จขุ@*นหัล่�งขุ#าพระองค เถ�ด่ ขุ#าพระองค จะใหั#พระองค เสุด่4จขุ#ามฟัาก ขุอ พระองค โปิรด่ทรงท6าท(+สุ�ด่แหั�งท�กขุ แก�ขุ#าพระองค เถ�ด่ พระพ�ทธเจ#า ผู้'#ม(พระยศ์ใหัญ�พระนามว�าอ�ตถท�สุสุ( ทรงทราบถ@งความด่6าร�ขุองเราจ@งได่#เสุด่4จขุ@*นหัล่�งเราแล่#วปิระท�บย:นอย'� ความสุ�ขุขุองเราในเวล่าท(+น@กถ@งตนได่# แล่ะในเวล่าถ@งความเปิ1นผู้'#ร' #เด่(ยงสุา หัาเหัม:อนก�บเม:+อพ:*นพระบาทสุ�มผู้�สุไม� พระสุ�มพ�ทธเจ#าพระนามว�าอ�ตถท�สุสุ( ผู้'#ม(พระยศ์ใหัญ� เสุด่4จขุ@*นปิระท�บย:นท(+ฝั่<+ งแม�น6*าแล่#ว ได่#ตร�สุพระคาถาเหัล่�าน(*ว�า เราขุ#ามกระแสุคงคา ช�+วเวล่าปิระมาณเท�าจ�ตเปิ1นไปิ ก4พระยาเต�าผู้'#ม(บ�ญน(* สุ�งเราขุ#ามฟัาก ด่#วยการสุ�งพระพ�ทธเจ#าขุ#ามฟัากน(* แล่ะด่#วย ความเปิ1นผู้'#ม(จ�ตเมตตา เขุาจ�กร:+นรมย อย'�ในเทวโล่กตล่อด่๑,๘๐๐ ก�ปิจากเทวโล่กมามน�ษยโล่กน(* เปิ1นผู้'#อ�นก�ศ์ล่ม'ล่ต�กเต:อนแล่#ว น�+ง ณอาสุนะอ�นเด่(ยวจ�กขุ#ามพ#นกระแสุน6*า ค:อ ความสุงสุ�ยได่# พ:ชแม#น#อยแต�เขุาเอาหัว�านล่งในเน:*อนาด่( เม:+อฝั่นย�งอ�ทกธารใหั#ตกอย'�โด่ยชอบ ผู้ล่ย�อมท6าชาวนาใหั#ย�นด่( แม#ฉ�นใด่ พ�ทธเขุตท(+พระสุ�มมาสุ�มพ�ทธเจ#าทรงแสุด่งไว#น(* ก4ฉ�นน�*นเหัม:อนก�น เม:+อบ�ญเพ�+มอ�ทกธารโด่ยชอบผู้ล่จ�กท6าเราใหั#ย�นด่( เราเปิ1นผู้'#ม(ตนอ�นสุ�งไปิแล่#วเพ:+อความเพ(ยร เปิ1น ผู้'#สุงบระง�บ ไม�ม(อ�ปิธ� ก6าหันด่ร' #อาสุวะท�*งปิวงแล่#ว ย�อมเปิ1นผู้'#ไม� ม(อาสุวะอย'� ในก�ปิท(+ ๑,๘๐๐ เราได่#ท6ากรรมใด่ ในกาล่น�*น ด่#วย กรรมน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการสุ�งพระพ�ทธเจ#าขุ#าม ฟัาก เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#วด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระตรณ�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ตรณ�ยเถราปิทาน.

ธ�มมร�จ�เถราปิทานท(+ ๙ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งความพอใจในธรรม-2 1 0 0 0 -1790 53 0 0 0

[๗๙] ในเวล่าท(+พระพ�ทธเจ#าผู้'#พ�ช�ตมารพระนามว�าท(ปิ<งกร ทรงพยากรณ

สุ�เมธด่าบสุว�า ในก�ปิจากก�ปิน(*ไปิน�บไม�ถ#วน ด่าบสุน(*จ�กเปิ1นพระ พ�ทธเจ#า พระมารด่าบ�งเก�ด่เกล่#าขุองด่าบสุน(*จ�กทรงพระนามว�ามายา พระบ�ด่าจ�กทรงพระนามว�าสุ�ทโธทนะ ด่าบสุน(*จ�กช:+อว�าโคด่ม ด่าบสุน(*จ�กเร�+มต�*งความเพ(ยรท6าท�กกรก�ร�ยาแล่#ว จ�กเปิ1นพระสุ�มพ�ทธเจ#าผู้'#ม(ยศ์ใหัญ� ตร�สุร' #ท(+ควงไม#อ�สุสุ�ตถพฤกษ พระอ�ปิต�สุสุะแล่ะพระ โกล่�ตะจ�กเปิ1นพระอ�ครสุาวก ภ�กษ�อ�ปิ<ฏฐากช:+อว�าอานนท จ�กบ6าร�ง ด่าบสุน(* ผู้'#เปิ1นพระพ�ช�ตมาร นางภ�กษ�ณ(ช:+อว�าเขุมาแล่ะอ�บล่วรรณา จ�กเปิ1นอ�ครสุาว�กา จ�ตตคฤหับด่(แล่ะเศ์รษฐ(ชาวเม:องอาฬว( จ�กเปิ1น อ�ครอ�บาสุ�กา ไม#โพธ�Rขุองน�กปิราชญ ผู้'#น(*เร(ยกว�าอ�สุสุ�ตถพฤกษ มน�ษย แล่ะเทวด่าได่#สุด่�บพระด่6าร�สุขุองพระพ�ทธเจ#าผู้'#แสุวงหัาค�ณอ�น ย�+งใหัญ� ซั@+งจะหัาใครเสุมอเหัม:อนม�ได่# ต�างก4เปิ1นผู้'#เบ�กบาน ปิระนมอ�ญชล่(ถวายนม�สุการ เวล่าน�*น เราเปิ1นมานพช:+อเมฆะ เปิ1น น�กศ์@กษา ได่#สุด่�บค6าพยากรณ อ�นปิระเสุร�ฐซั@+งสุ�เมธด่าบสุ ขุองพระมหัาม�น( เราเปิ1นผู้'#ค�#นเคยในสุ�เมธด่าบสุผู้'#เปิ1นท(+อย'�แหั�งกร�ณา แล่ะได่#บวชตามสุ�เมธด่าบสุ ผู้'#เปิ1นว(รบ�ร�ษน�*น ผู้'#ออกบวชอย'� เปิ1นผู้'#สุ6ารวมในพระปิาต�โมกขุ แล่ะอ�นทร(ย ๕ เปิ1นผู้'#ม(อาช(วะหัมด่จด่ ม( สุต� เปิ1นน�กปิราชญ กระท6าตามค6าสุอนขุองพระพ�ช�ตมาร เราเปิ1นผู้'#อย'�เช�นน(* ถ'กบาปิม�ตรบางคนช�กชวนในอนาจาร ถ'กก6าจ�ด่จากหัน ทางอ�นชอบ เปิ1นผู้'#ตกอย'�ในอ6านาจแหั�งว�ตก จ@งได่#หัล่(กไปิจากพระศ์าสุนา ภายหัล่�งถ'กม�ตรอ�นน�าเกล่(ยด่น�*น ช�กชวนใหั#ฆ�ามารด่า เราม(ใจอ�นช�+วช#าได่#ท6าอน�นตร�ยกรรมฆ�ามารด่า เราจ�ต�จากอ�ตภาพน�*นแล่#ว เก�ด่ในอเวจ(มหัานรกอ�นแสุนทาร�ณ เราไปิสุ'�ว�น�บาตถ@งความ ล่6าบากท�องเท(+ยวไปินาน ไม�ได่#เหั4นสุ�เมธด่าบสุผู้'#เปิ1นน�กปิราชญ ผู้'#ปิระเสุร�ฐกว�านระอ(ก ในก�ปิน(* เราเก�ด่เปิ1นปิล่าต�ม�งคล่ะ อย'�ในมหัา สุม�ทร เราเหั4นเร:อในสุาครเขุ#าจ@งเจ#าไปิเพ:+อจะก�น พวกพ�อค#าเหั4น เราก4กล่�ว ระล่@กถ@งพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ เราได่#ย�นเสุ(ยงก@กก#องว�าโคตโม ท(+พ�อค#าเหัล่�าน�*นเปิล่�งขุ@*น จ@งน@กถ@งสุ�ญญาเก�าขุ@*นมาได่# ต�อ จากน�*น ได่#ท6ากาล่ก�ร�ยา เก�ด่ในสุ�ญชาต�พราหัมณ ในสุก�ล่อ�นม�+งค�+งณ พระนครสุาว�ตถ( เราช:+อว�าธ�มมร�จ� เปิ1นคนเกล่(ยด่บาปิกรรม ท�กอย�าง พออาย�ได่# ๗ ขุวบ ก4ได่#พบพระพ�ทธองค ผู้'#สุ�องโล่กใหั# โชต�ช�วง จ@งได่#ไปิย�งพระมหัาว�หัารเชตว�น แล่#วบวชเปิ1นบรรพช�ต เราเขุ#าเฝั่Lาพระพ�ทธเจ#า ๓ คร�*งต�อค:นหัน@+งก�บว�นหัน@+ง คร�*งน�*น พระ องค ผู้'#เปิ1นพระมหัาม�น( ทอด่พระเนตรเหั4นเราเขุ#า จ@งได่#ตร�สุว�า ด่'กร ธ�มมร�จ� ท�านจงระล่@กถ@งเรา ล่6าด่�บน�*น เรากราบท'ล่บ�รพกรรมอย�าง แจ�มแจ#งกะพระพ�ทธเจ#าว�า เพราะปิ<จจ�ยแหั�งความบร�สุ�ทธ�Rในปิางก�อน ขุ#าพระองค จ@งม�ได่#พบพระองค ผู้'#ทรงพระล่�กษณะแหั�งบ�ญต�*งร#อย เสุ(ยนานว�นน(* ขุ#าพระองค ได่#เหั4นแล่#วหันอ ขุ#าพระองค เหั4นพระสุร(ระขุองพระองค อ�นหัาสุ�+งอะไรเปิร(ยบม�ได่# ขุ#าพระองค ตามหัาพระองค มานานน�กแล่#ว ต�ณหัาน(*ขุ#าพระองค ท6าใหั#

เหั:อด่แหั#งไปิโด่ยไม�เหัล่:อด่#วยอ�นทร(ย สุ�*นกาล่นาน ขุ#าพระ องค ช6าระน�พพานใหั#หัมด่มล่ท�นได่# โด่ยกาล่นาน ขุ#าแต�พระมหัาม�น( น�ยน ตาอ�นสุ6าเร4จด่#วยญาณ ถ@งความพร#อมเพร(ยงก�บพระองค ได่#ก4สุ�*นเวล่านานน�ก ขุ#าพระองค พ�นาศ์ไปิเสุ(ย ในระหัว�างอ(กเปิ1นเวล่านาน ว�นน(* ได่#สุมาคมก�บพระองค อ(ก ขุ#าแต�พระโคด่ม กรรมท(+ขุ#าพระองค ท6าไว#จะไม�พ�นาศ์ไปิเล่ย.

เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระธ�มมร�จ�เถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ธ�มมร�จ�เถราปิทาน.

สุาล่ม�ณฑปิSยเถราปิทานท(+ ๑๐ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการสุร#างมณฑปิด่อกร�งเปิ1นพ�ทธบ'ชา -2 1 0 0 0 -1800 65 0 0 0

[๘๐] เราเขุ#าถ@งปิ5าร�ง สุร#างอาศ์รมอย�างสุวยงาม ม�งบ�งด่#วยด่อกร�ง คร�*งน�*น เราอย'�ในปิ5า ก4แต�พระผู้'#ม(พระภาคผู้'#สุย�มภ'เอกอ�ครบ�คคล่ตร�สุร' #ด่#วยพระองค เอง พระนามว�าปิยท�สุสุ( ทรงปิระสุงค ความสุง�ด่ จ@งได่#เสุด่4จเขุ#าสุ'�ปิ5าร�ง เราออกจากอาศ์รมไปิปิ5าเท(+ยวแสุวงหัาม'ล่ผู้ล่ปิ5าณ เวล่าน�*น ณ ท(+น�*น เราได่#เหั4นพระสุ�มพ�ทธเจ#าพระนามว�าปิยท�สุสุ( ผู้'#ม(พระยศ์ใหัญ�ปิระท�บน�+งเขุ#าสุมาบ�ต�ร� �งโรจน อย'�ในปิ5าใหัญ� เราปิ<ก เสุา ๔ เสุา ท6าปิร6าอย�างเร(ยบร#อย แล่#วเอาด่อกร�งม�งเหัน:อพระพ�ทธเจ#า เราทรงปิร6าซั@+งม�งด่#วยด่อกร�งไว# ๗ ว�น ย�งจ�ตใหั#เล่:+อมใสุ ในกรรมน�*น ได่#ถวายบ�งคมพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ สุม�ยน�*นพระผู้'#ม(พระภาคผู้'#อ�ด่มบ�ร�ษ เสุด่4จออกจากสุมาธ�ปิระท�บน�+งทอด่พระเนตรด่'เพ(ยงช�+วแอก สุาวกขุองพระศ์าสุด่าพระนามว�าปิยท�สุสุ( ช:+อ ว�าวร�ณ ก�บพระอรหั�นตขุ(ณาสุพแสุนองค ได่#มาเฝั่Lาพระศ์าสุด่าผู้'#น6าช�*นพ�เศ์ษ สุ�วนพระผู้'#ม(พระภาคพ�ช�ตมารพระนามว�าปิยท�สุสุ( เชษฐ บ�ร�ษขุองโล่ก ปิระเสุร�ฐกว�านรชน ปิระท�บน�+งในท�ามกล่างพระภ�กษ�สุงฆ แล่#ว ได่#ทรงกระท6าการแย#มพระสุรวล่ใหั#ปิรากฏ พระอน�ร�ทธเถระผู้'#อ�ปิ<ฏฐาก ขุองพระศ์าสุด่าพระนามว�าปิยท�สุสุ( หั�มจ(วรเฉว(ยง บ�าขุ#างหัน@+งแล่#ว ได่#ท'ล่ถามพระมหัาม�น(ว�า ขุ#าแต�พระผู้'#ม(พระภาค อะไรเล่�าหันอเปิ1นเหัต�ใหั#พระศ์าสุด่าทรงแย#มพระสุรวล่ใหั#ปิรากฏ เพราะเม:+อม(เหัต� พระศ์าสุด่าจ@งทรงแย#มพระสุรวล่ใหั#ปิรากฏ พระศ์าสุด่าตร�สุว�า มาณพใด่ธารปิร6าท(+ม�งด่#วยด่อกไม#ใหั#ตล่อด่ ๗ ว�นเราน@กถ@งกรรมขุองมาณพน�*น จ@งได่#ท6าการย�*มแย#มใหั#ปิรากฏ เราไม�พ�จารณาเหั4นช�องทางท(+ไม�ควรท(+บ�ญจะไม�ใหั#ผู้ล่ ช�องทางท(+ควรในเทวโล่กหัร:อมน�ษยโล่กย�อมไม�ระง�บไปิเล่ย เขุาผู้'#เพร(ยบพร#อมด่#วยบ�ญกรรมอย'�ในเทวโล่กม(บร�ษ�ทเท�าใด่ บร�ษ�ทเท�าน�*นจ�กถ'กบ�งค�บด่#วย ด่อกร�ง เขุาเปิ1นผู้'#ปิระกอบด่#วยบ�ญกรรม จ�กร:+นเร�งอย'�ในโล่กน�*นด่#วยการฟัLอน การขุ�บ การปิระโคม อ�นเปิ1นท�พย ในกาล่น�*นท�กเม:+อ

บร�ษ�ทขุองเขุาปิระมาณเท�าท(+ม( จ�กม(กล่�+นหัอมฟั� Lงแล่ะฝั่นด่อกร�งจ�กตกล่งท�+วไปิในขุณะน�*น มาณพน(*จ�ต�จากเทวโล่กแล่#ว จ�กมาสุ'�ความเปิ1นมน�ษย แม#ในมน�ษยโล่กน(*หัล่�งคาด่อกร�งก4จ�กทรงอย'�ตล่อด่กาล่ท�*งปิวงณ มน�ษยโล่กน(*การฟัLอนแล่ะการขุ�บ ท(+ปิระกอบด่#วยก�งสุด่าล่ จ�ก แวด่ล่#อมมาณพน(*อย'�เปิ1นน�ตย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา แล่ะเม:+อ พระอาท�ตย อ�ท�ย ฝั่นด่อกร�งก4จะตกล่ง ฝั่นด่อกร�งท(+บ�ญกรรมปิร�งแต�งแล่#ว จ�กตกล่งท�กเวล่า ในก�ปิท(+ ๑,๘๐๐ พระศ์าสุด่าม(พระนามว�า โคด่มซั@+งสุมภพในวงศ์ พระเจ#าโอกกากราช จ�กเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นในโล่ก มาณพน(*จ�กเปิ1นทายาทในธรรมขุองพระศ์าสุด่าพระองค น�*น เปิ1นโอรสุ อ�นธรรมเนรม�ต จ�กก6าหันด่ร' #อาสุวะท�*งปิวงแล่#ว จ�กไม�ม(อาสุวะน�พพาน เม:+อเขุาตร�สุร' #ธรรมอย'� จ�กม(หัล่�งคาด่อกร�ง เม:+อถ'กท6าฌาปินก�จอย'�บนเช�งตะกอน ท(+เช�งตะกอนน�*น ก4จ�กม(หัล่�งคาด่อกร�งฯ พระมหัาม�น(พระนามว�าปิยท�สุสุ( ทรงพยากรณ ว�บากแล่#ว ทรงแสุด่งธรรมแก�บร�ษ�ท ใหั#อ�+มหัน6าด่#วยฝั่นค:อธรรม เราได่#เสุวยราชสุมบ�ต�ในเทวโล่กในหัม'�เทวด่า ๓๐ ก�ปิ ได่#เปิ1นพระเจ#าจ�กรพรรด่� ๖๗ คร�*งเราออกจากเทวโล่กมาในมน�ษยโล่กน(* ได่#ความสุ�ขุอ�นไพบ'ล่ย แม#ในมน�ษยโล่กน(* ก4ม(หัล่�งคาด่อกร�ง น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งปิร6า น(*เปิ1นความเก�ด่คร�*งหัล่�งขุองเรา ภพสุ�ด่ท#ายก6าล่�งเปิ1นไปิ แม#ในภพน(*หัล่�งคาด่อกร�งก4จ�กม(ตล่อด่กาล่ท�*งปิวง เราย�งพระมหัาม�น(พระนามว�าโคด่มผู้'#ปิระเสุร�ฐกว�าศ์ากยราชใหั#ทรงย�นด่(ได่# ล่ะความม(ช�ยแล่ะความปิราช�ยเสุ(ยแล่#ว บรรล่�ถ@งฐานะท(+ไม�หัว� +นไหัว ในก�ปิท(+ ๑,๘๐๐ เราได่#บ'ชาพระพ�ทธเจ#าใด่ ด่#วยพ�ทธบ'ชาน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ยน(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนา เราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระสุาล่ม�ณฑปิยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ สุาล่ม�ณฑปิยเถราปิทาน. ---------------------------------

รวมอปิทานท(+ม(ในวรรคน(* ค:อ ๑. ปิ<งสุ�ก'ล่สุ�ญญกเถราปิทาน๖. ธาต�ปิ'ชกเถราปิทาน ๒. พ�ทธสุ�ญญกเถราปิทาน๗. ปิ�ฬั�น�ปิปิาทกเถราปิทาน๓. ภ�สุทายกเถราปิทาน ๘. ตรณ�ยเถราปิทาน ๔. ญาณถว�กเถราปิทาน ๙. ธ�มมร�จ�เถราปิทาน๕. จ�นทนมาล่�ยเถราปิทาน๑๐. สุาล่ม�ณฑปิยเถราปิทาน ม(คาถาค6านวณได่# ๒๑๙ คาถา.จบ ปิ<งสุ�ก'ล่วรรคท(+ ๔๙. ----------------

ก�งกณ�ปิ�ปิผู้วรรคท(+ ๕๐ ต(ณ�ก�งกณ�ปิ�ปิผู้�ยเถราปิทานท(+ ๑ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายด่อกกระด่@งทอง -2 1 0 0 0 -181

0 12 0 0 0

[๘๑] เราได่#เหั4นพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิราศ์จากธ�ล่(พระนามว�าว�ปิ<สุสุ( ผู้'#เปิ1นนายกขุองโล่ก โชต�ช�วงเหัม:อนต#นกรรณ�การ ปิระท�บน�+งท(+ซัอกเขุา เราเก4บด่อกกระด่@งทอง ๓ ด่อกมาบ'ชา คร�*นบ'ชาพระสุ�มพ�ทธเจ#าแล่#ว เด่�นบ�ายหัน#าไปิทางท�ศ์ท�กษ�ณ ด่#วยกรรมท(+ท6าไว#ด่(แล่#วน�*น แล่ะด่#วยต�*งเจตน จ6านงไว# เราล่ะร�างมน�ษย แล่#ว ได่#ไปิสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ ในก�ปิท(+ ๙๑ แต�ก�ปิน(* เราได่#บ'ชาพระพ�ทธเจ#าใด่ ด่#วยพ�ทธบ'ชาน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่าย แล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระต(ณ�ก�งกณ�ปิ�ปิผู้�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ต(ณ�ก�งกณ�ปิ�ปิผู้�ยเถราปิทาน.

ปิ<งสุ�ก'ล่ปิ'ชกเถราปิทานท(+๒ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการบ'ชาผู้#าบ�งสุ�ก�ล่-2 1 0 0 0 -1820 12 0 0 0

[๘๒] ในท(+ไม�ไกล่ภ'เขุาหั�มว�นต ม(ภ'เขุาล่'กหัน@+งช:+ออ�ท�พพล่ะท(+ภ'เขุาน�*น เราได่#เหั4นผู้#าบ�งสุ�ก�ล่จ(วรหั#อยอย'�บนยอด่ไม# คร�*งน�*น เราร�าเร�ง ม(จ�ต ย�นด่( เล่:อกเก4บเอาด่อกกระด่@งทอง ๓ ด่อกมาบ'ชาผู้#าบ�งสุ�ก�ล่จ(วรด่#วยกรรมท(+ท6าไว#ด่(แล่#ว แล่ะด่#วยการต�*งเจตน จ6านงไว# เราล่ะร�างมน�ษย แล่#ว ได่#ไปิสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ ในก�ปิท(+๙๑ แต�ก�ปิน(* เราได่# ท6ากรรมใด่ในการน�*น เพราะบ'ชาธงช�ยแหั�งพระอรหั�นต เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระปิ<งสุ�ก'ล่ปิ'ชกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ปิ<งสุ�ก'ล่ปิ'ชกเถราปิทาน.

โกร�ณฑปิ�ปิผู้�ยเถราปิทานท(+๓ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายด่อกหังอนไก�-2 1 0 0 0 -1830 18 0 0 0

[๘๓] เม:+อก�อน เราก�บบ�ด่าแล่ะปิ'5 เปิ1นคนท6างานในปิ5า เล่(*ยงช(พด่#วยการ ฆ�าปิศ์�สุ�ตว ก�ศ์ล่กรรมขุองเราไม�ม( พระผู้'#น6าช�*นเย(+ยมขุองโล่ก พระนามว�าต�สุสุะ ผู้'#ม(พระปิ<ญญาจ�กษ� ทรงแสุด่งรอยพระบาท ๓ รอยไว#ใกล่#ท(+อย'�ขุองเรา ด่#วยทรงพระอน�เคราะหั เราเหั4นรอยพระบาทขุองพระศ์าสุด่าพระนามว�าต�สุสุะท(+ทรงเหัย(ยบไว# เปิ1นผู้'# ร�าเร�งม(จ�ตบ�นเท�ง ย�งจ�ตใหั#เล่:+อมใสุในรอยพระบาท เราเหั4นต#นหังอนไก�งอกงามอย'�ม(ด่อกบาน จ@งเก4บใสุ�ผู้ะอบมาบ'ชารอยพระบาทอ�นปิระเสุร�ฐสุ�ด่ ด่#วยกรรมท(+ท6าไว#ด่(แล่#วน�*น แล่ะด่#วยการต�*งเจตน จ6านงไว#เราล่ะร�างมน�ษย แล่#ว ได่#ไปิสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ เราเขุ#าถ@งก6าเน�ด่ใด่ๆ ค:อ เปิ1นเทวด่าหัร:อมน�ษย ในก6าเน�ด่น�*นๆ เราม(ผู้�วพรรณเหัม:อนด่อกหังอนไก� ม(ร�ศ์ม(ซั�านออกจากต�ว ในก�ปิท(+ ๙๒

แต�ก�ปิน(* เราได่#ท6ากรรมใด่ในกาล่น�*น ด่#วยกรรมน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการบ'ชารอยพระพ�ทธบาท เราเผู้าก�เล่สุ ท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระโกร�ณฑปิ�ปิผู้�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ โกร�ณฑปิ�ปิผู้�ยเถราปิทาน.

ก�งสุ�กปิ�ปิผู้�ยเถราปิทานท(+ ๔ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายด่อกทองกวาว -2 1 0 0 0 -1840 10 0 0 0

[๘๔] เราเหั4นต#นทองกวาวม(ด่อก จ@งปิระนมกรอ�ญชล่( น@กถ@งพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ แล่#วบ'ชาในอากาศ์ ด่#วยกรรมท(+ท6าไว#ด่(แล่#วน�*นแล่ะด่#วยการสุร#างเจตน จ6านงไว# เราล่ะร�างมน�ษย แล่#วได่#ไปิสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ ในก�ปิท(+ ๓๑ แต�ก�ปิน(* เราได่#ท6ากรรมใด่ในกาล่น�*น ด่#วยกรรมน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา เราเผู้า ก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระก�งสุ�กปิ�ปิผู้�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ก�งสุ�กปิ�ปิผู้�ยเถราปิทาน.

อ�ปิ<ฑฒท�สุสุทายกเถราปิทานท(+ ๕ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายผู้#าคร@+งผู้:น-2 1 0 0 0 -1850 17 0 0 0

[๘๕] คร�*งน�*นสุาวกขุองพระผู้'#ม(พระภาคเจ#าพระนามว�าปิท�ม�ตระช:+อสุ�ชาตะแสุวงหัาผู้#าบ�งสุ�ก�ล่อย'�ท(+กองอยากเย:+อใกล่#ทางรถ เราเปิ1นล่'กจ#างขุองคนอ:+นอย'�ในพระนครหังสุวด่( ได่#ถวายผู้#าคร@+งผู้:นแล่#วอภ�วาทด่#วยเศ์(ยรเกล่#า ด่#วยกรรมท(+ท6าไว#ด่(แล่#วน�*น แล่ะด่#วยการต�*งเจตน จ6านงไว# เราล่ะร�างมน�ษย ได่#ไปิสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ เราเปิ1นจอมเทวด่าเสุวยราชสุมบ�ต�ในเทวโล่ก ๓๓ คร�*ง ได่#เปิ1นพระเจ#าจ�กรพรรด่� ๗๗ คร�*งแล่ะได่#เปิ1นพระเจ#าปิระเทศ์ราชอ�นไพบ'ล่ย โด่ยคณาน�บม�ได่# เพราะถวายผู้#าคร@+งผู้:นเปิ1นทาน เราเปิ1นผู้'#ไม�ม(ภ�ยแต�ท(+ไหัน เบ�กบานอย'�ท�กว�นน(* เราปิรารถนา ก4พ@งเอาผู้#าเปิล่:อกไม#คล่�มแผู้�นด่�นน(* พร#อมท�*งปิ5าแล่ะภ'เขุาได่# น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งผู้#าคร@+งผู้:น ในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* เราได่# ใหั#ทานใด่ในกาล่น�*น ด่#วยทานน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่ แหั�งผู้#าคร@+งผู้:น เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่# ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระอ�ปิ<ฑฒท�สุสุทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ อ�ปิ<ฑฒท�สุสุทายกเถราปิทาน.

ฆตม�ณฑทายกเถราปิทานท(+ ๖ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายกากเปิร(ยง -2 1 0 0 0 -1860 17 0 0 0

[๘๖] เราเหั4นพระผู้'#ม(พระภาคผู้'#ทรงด่6าร�ด่( เชษฐบ�ร�ษขุองโล่กปิระเสุร�ฐกว�านรชน เสุด่4จเขุ#าปิ5าใหัญ�ปิระชวรด่#วยโรคล่ม จ@งท6าจ�ตใหั#เล่:+อมใสุ น6ากากเปิร(ยงเขุ#าไปิถวาย เพราะก�ศ์ล่กรรมอ�นเราได่#ท6าแล่ะสุ�+งสุมไว# แม�น6*าคงคาน(* แล่ะมหัาสุม�ทรท�*ง ๔ ย�อมสุ6าเร4จเปิร(ยบเท(ยบก�บเราแล่ะแผู้�นด่�นอ�นกว#างใหัญ�จะน�บปิระมาณม�ได่#น(* ด่�งจะร' #ความด่6าร�ขุองเรา ย�อมกล่ายเปิ1นน6*าผู้@*งแล่ะน6*าตาล่กรวด่ พฤกษชาต�ท(+งอกงามอย'� บนแผู้�นด่�นซั@+งม(อย'�ท�+วท�*งสุ(+ท�ศ์น(* ด่�งจะร' #ความด่6าร�ขุองเรา ย�อมกล่าย เปิ1นต#นก�ล่ปิพฤกษ ไปิ เราได่#เปิ1นจอมเทวด่าเสุวยราชสุมบ�ต�ใน เทวโล่ก ๕๐ คร�*ง ได่#เปิ1นพระเจ#าจ�กรพรรด่� ๕๑ คร�*ง แล่ะได่#เปิ1นพระเจ#าปิระเทศ์ราชอ�นไพบ'ล่ย โด่ยคณนาน�บม�ได่#ในก�ปิท(+ ๙๔แต� ก�ปิน(* เราได่#ใหั#ทานใด่ในกาล่น�*น ด่#วยทานน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ยน(*เปิ1นผู้ล่แหั�งกากเปิร(ยง เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระฆตม�ณฑทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ฆตม�ณฑทายกเถราปิทาน.

อ�ทกทายกเถราปิทานท(+ ๗ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายน6*าด่:+ม -2 1 0 0 0 -1870 11 0 0 0

[๘๗] เราม(จ�ตเล่:+อมใสุม(ใจโสุมน�สุ ในภ�กษ�สุงฆ ผู้'#ยอด่เย(+ยมขุองพระพ�ทธ เจ#าพระนามว�าปิท�ม�ตระ จ@งได่#ต�กน6*าใสุ�หัม#อน6*าฉ�นจนเต4ม ในเวล่าท(+เราจะต#องการน6*า จะเปิ1นยอด่ภ'เขุา ยอด่ไม#ในอากาศ์ หัร:อพ:*นด่�น น6*าย�อมเก�ด่แก�เราท�นท( ในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(*เราได่#ใหั#ทานใด่ในกาล่น�*น ด่#วยทานน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการใหั#น6*าเปิ1นทาน เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระอ�ทกทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ อ�ทกทายกเถราปิทาน.

ปิ�ฬั�นถ'ปิยเถราปิทานท(+ ๘ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการก�อสุถ'ปิเจด่(ย -2 1 0 0 0 -1880 62 0 0 0

[๘๘] ในท(+ไม�ไกล่ภ'เขุาหั�มว�นต ม(ภ'เขุาล่'กหัน@+งช:+อยมกะ เราได่#ท6าอาศ์รม สุร#างบรรณศ์าล่าไว#ท(+ภ'เขุาน�*น เราเปิ1นชฎ�ล่ผู้'#ม(ตบะใหัญ�ม(นามช:+อว�า นารทะ ศ์�ษย สุ(+หัม:+นคนบ6าร�งเรา คร�*งน�*น เราเปิ1นผู้'#หัล่(กออกเร#นอย'� ค�ด่อย�างน(*ว�า มหัาชนบ'ชาเรา เราไม�บ'ชาอะไรๆ เล่ย ผู้'#ท(+จะกล่�าวสุ�+งสุอนเราก4ไม�ม( ใครๆ ท(+จะต�กเต:อนเราก4ไม�ม( เราไม�ม( อาจารย แล่ะอ�ปิ<ชฌาย อย'�ในปิ5า ศ์�ษย ผู้'#ภ�กด่(พ@งบ6าร�งใจคร'ท�*งค'�ได่# อาจารย เช�นน�*นขุองเราไม�ม( การอย'�ในปิ5าจ@งไม�ม(ปิระโยชน สุ�+งท(+ควร บ'ชาเราควรแสุวงหัาสุ�+งท(+ควรเคารพก4ควรแสุวงหัาเหัม:อนก�น เราจ�ก

ช:+อว�าเปิ1นผู้'#ม(ท(+พ@+งพ6าน�กอย'� ใครๆ จ�กไม�ต�เราได่# ในท(+ไม�ไกล่อาศ์รมขุองเรา ม(แม�น6*าซั@+งม(ชายหัาด่ ม(ท�าน6*าราบเร(ยบ น�าร:+นรมย ใจ เกล่:+อนไปิด่#วยทรายท(+ขุาวสุะอาด่ คร�*งน�*น เราได่#ไปิย�งแม�น6*าช:+ออมร�กา ตะล่�อมเอาทรายมาก�อเปิ1นเจด่(ย ทรายพระสุถ'ปิขุองพระสุ�มพ�ทธเจ#าผู้'#ท6าท(+ สุ�ด่ภพ เปิ1นม�น( ท(+ได่#ม(แล่#ว เปิ1นเช�นน(* เราได่#ท6าสุถ'ปิน�*นใหั#เปิ1นน�ม�ต เราก�อพระสุถ'ปิท(+หัาด่ทรายแล่#วปิด่ทอง แล่#วเอาด่อกกระด่@ง ทอง ๓๐๐ ด่อกมา เราเปิ1นผู้'#ม(ความอ�+มใจปิระนมกรอ�ญชล่(นม�สุการท�*งเวล่าเย4นเวล่าเช#า ไหัว#พระเจด่(ย ทราย เหัม:อนถวายบ�งคมพระสุ�มพ�ทธเจ#าในท(+เฉพาะพระพ�กตร ฉะน�*น ในเวล่าท(+ก�เล่สุแล่ะ ความตร@กเก(+ยวด่#วยกามเก�ด่ขุ@*น เราย�อมน@กถ@ง เพ�งด่'พระสุถ'ปิท(+ได่#ท6าไว# เราอาศ์�ยพระสุ�มมาสุ�มพ�ทธเจ#าผู้'#น6าสุ�ตว ออกจากท(+ก�นด่าร ผู้'#น6า ช�*นพ�เศ์ษต�กเต:อนตนว�าท�านควรระว�งก�เล่สุไว# แน�ะท�านผู้'#น�รท�กขุ การย�งก�เล่สุใหั#เก�ด่ขุ@*นไม�สุมควรแก�ท�าน คร�*งน�*น เม:+อเราค6าน@งถ@ง พระสุถ'ปิย�อมเก�ด่ความเคารพขุ@*นพร#อมก�น เราบรรเทาว�ตกท(+น�าเกล่(ยด่ เสุ(ยได่#เปิร(ยบเหัม:อนช#างต�วปิระเสุร�ฐ ถ'กเคร:+องแทงหั'เบ(ยด่เบ(ยน ฉะน�*น เราปิระพฤต�อย'�เช�นน(*ได่#ถ'กพระยาม�จจ�ราชย6+าย( เราท6ากาล่ก�ร�ยาณ ท(+น�*นแล่#ว ได่#ไปิย�งพรหัมโล่ก เราอย'�ในพรหัมโล่กน�*นตราบเท�า หัมด่อาย� แล่#วมาบ�งเก�ด่ในไตรท�พย ได่#เปิ1นจอมเทวด่าเสุวยราช สุมบ�ต�ในเทวโล่ก ๘๐ คร�*ง ได่#เปิ1นพระเจ#าจ�กรพรรด่� ๓๐๐ คร�*งแล่ะได่#เปิ1นพระเจ#าปิระเทศ์ราชอ�นไพบ'ล่ย โด่ยคณนาน�บม�ได่# เราได่#เสุวยผู้ล่ขุองด่อกกระด่@งทองเหัล่�าน�*น ด่อกกระด่@งทอง ๒๒,๐๐๐ ด่อก แวด่ล่#อมเราท�กภพ เพราะเราเปิ1นผู้'#บ6าเรอพระสุถ'ปิ ฝั่�5นล่ะอองย�อมไม� ต�ด่ก�บต�วท(+ต�วเรา เหัง:+อไม�ไหัล่ เราม(ร�ศ์ม(ซั�านออกจากต�ว โอ พระสุถ'ปิ เราได่#สุร#างไว#ด่(แล่#ว แม�น6*าอมร�กาได่#เหั4นด่(แล่#ว เราได่#บรรล่�บทอ�นไม�หัว� +นไหัวก4เพราะได่#ก�อพระสุถ'ปิทราย อ�นสุ�ตว ผู้'#ปิรารถนาจะกระท6าก�ศ์ล่ควรเปิ1นผู้'#ย@ด่เอาสุ�+งท(+เปิ1นสุาระ ไม�ใช�เปิ1นด่#วย เขุตหัร:อไม�ใช�เขุตความปิฏ�บ�ต�น�+นเองเปิ1นสุาระ บ�ร�ษผู้'#ม(ก6าล่�ง ม(ความอ�ตสุาหัะท(+จะขุ#ามทะเล่หัล่วง พ@งถ:อเอาท�อนไม#เล่4ก ว�+งไปิสุ'�ทะเล่หัล่วงด่#วยค�ด่ว�า เราอาศ์�ยไม#น(*จ�กขุ#ามทะเล่หัล่วงไปิได่# นรชนพ@งขุ#ามทะเล่หัล่วงไปิด่#วยความเพ(ยรอ�ตสุาหัะ แม#ฉ�นใด่ เราก4ฉ�นน�*นเหัม:อน ก�น อาศ์�ยกรรมเล่4กๆ น#อยๆ ท(+ได่#ท6าไว#แล่#ว จ@งขุ#ามพ#นสุงสุาร ไปิได่# เม:+อถ@งภพสุ�ด่ท#าย เราอ�นก�ศ์ล่ม'ล่ต�กเต:อนแล่#วเก�ด่ในสุก�ล่พราหัมณ มหัาศ์าล่อ�นม�+งค�+ง ในพระนครสุาว�ตถ( มารด่าบ�ด่าขุองเรา เปิ1นคนม(ศ์ร�ทธาน�บถ:อพระพ�ทธเจ#า ท�านท�*งสุองน(*เปิ1นผู้'#เหั4นธรรมฟั<ง ธรรม ปิระพฤต�ตามค6าสุอน ท�านท�*งสุองถ:อเอาผู้#าล่าด่สุ(ขุาว ม(เน:*ออ�อนมากท(+ต#นโพธ�Rมาท6าพระสุถ'ปิทองนม�สุการในท(+เฉพาะพระพ�กตร แหั�งพระศ์ากยบ�ตรท�กเย4นเช#าในว�นอ�โบสุถ ท�านท�*งสุองน6าเอา พระสุถ'ปิทองออก กล่�าวสุรรเสุร�ญค�ณพระพ�ทธเจ#า ย�บย�*งอย'�ตล่อด่๓ ยาม เราได่#เหั4นพระสุถ'ปิเสุมอ จ@งระล่@กถ@งเจด่(ย ทรายขุ@*นได่# น�+งบนอาสุนะอ�นเด่(ยวได่#บรรล่�อรหั�ตแล่#ว.

จบ ภาณวารท(+ ๒๒.

เราแสุวงหัาพระพ�ทธเจ#าผู้'#เปิ1นปิราชญ น�*นอย'�ได่#เหั4นพระธรรมเสุนาบด่( จ@งออกจากเร:อนบรรพชาในสุ6าน�กขุองท�าน เราได่#บรรล่�อรหั�ตแต� อาย� ๗ ขุวบ พระพ�ทธเจ#าผู้'#ม(พระปิ<ญญาจ�กษ�ทรงทราบค�ณว�เศ์ษขุอง เราจ@งใหั#เราอ�ปิสุมบท เราม(การกระท6าอ�นบร�บ'รณ ด่(แล่#ว แต�ย�งเปิ1นทารกอย'�ท(เด่(ยว ท�กว�นน(* ก�จท(+ควรท6าในศ์าสุนาขุองพระศ์ากยบ�ตร เราท6าเสุร4จแล่#ว ขุ#าแต�พระฤาษ(ผู้'#ม(ความเพ(ยรใหัญ� สุาวกขุอง พระองค เปิ1นผู้'#ล่�วงพ#นเวรภ�ยท�กอย�าง ล่�วงพ#นความเก(+ยวขุ#องท�*งปิวง น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพระสุถ'ปิทอง เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระปิ�ฬั�นถ'ปิยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ปิ�ฬั�นถ'ปิยเถราปิทาน.

นฬก�ฏ�กทายกเถราปิทานท(+ ๙ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการสุร#างก�ฏ�ไม#อ#อ-2 1 0 0 0 -1890 17 0 0 0

[๘๙] ในท(+ไม�ไกล่ภ'เขุาหั�มว�นต ม(ภ'เขุาล่'กหัน@+งช:+อหัาร�กะ คร�*งน�*น พระสุย�มภ'พระนามว�านารทะ ปิระท�บอย'�ใกล่#ต#นไม# ท6าเร:อนไม#อ#อ แล่#วม�งด่#วยหัญ#า เราได่#ช6าระท(+จงกรมถวายพระสุย�มภ' ด่#วยกรรมท(+ได่#ท6าด่(แล่#วน�*น แล่ะด่#วยการต�*งเจตน จ6านงไว#เราล่ะร�างมน�ษย แล่#วได่# ไปิสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ ณ ด่าวด่@งสุ น�*นว�มานขุองเราสุ'ง ๖๐ โยชน กว#าง ๓๐ โยชน อ�นบ�ญกรรมเนรม�ตขุ@*นอย�างสุวยงาม เพราะก�ฏ(ไม#อ#อ เราร:+นรมย อย'�ในเทวโล่ก ๑๔ ก�ปิ ได่#เสุวยราชสุมบ�ต�ในเทวโล่ก๗๑ คร�*ง ได่#เปิ1นพระเจ#าจ�กรพรรด่� ๓๔ คร�*งแล่ะได่#เปิ1นพระเจ#า ปิระเทศ์ราชอ�นไพบ'ล่ย โด่ยคณนาน�บไม�ถ#วน เราขุ@*นปิราสุาท ค:อธรรมแล่#ว เขุ#าเร:อนอ�นว�างเปิล่�าอย'�ในศ์าสุนาขุองพระศ์ากยบ�ตรตาม ปิรารถนาในก�ปิท(+ ๓๑ แต�ก�ปิน(* เราได่#ท6ากรรมใด่ในกาล่น�*น ด่#วยกรรมน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งก�ฎ(ไม#อ#อ เราเผู้า ก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ...พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระนฬก�ฏ�กทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ นฬก�ฏ�กทายกเถราปิทาน.

ปิยาล่ผู้ล่ทายกเถราปิทานท(+ ๑๐ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายล่'กมะหัาด่ -2 1 0 0 0 -1900 30 0 0 0

[๙๐] เม:+อก�อนเราเปิ1นพรานเน:*อ คร�*งน�*น เราเท(+ยวอย'�ในปิ5าใหัญ�ได่#เหั4นพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิราศ์จากก�เล่สุธ�ล่( ทรงร' #จบธรรมท�*งปิวง เราเล่:+อมใสุ ได่#เอาผู้ล่มะหัาด่มาถวายพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ เปิ1นเขุตแหั�ง บ�ญ ผู้'#แกล่#วกล่#า ด่#วยม:อท�*งสุองขุองตนในก�ปิท(+ ๓๑ แต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายผู้ล่ไม#ใด่ในกาล่น�*น ด่#วยการถวายผู้ล่ไม#น�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�

เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ไม# เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ...พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระปิยาล่ผู้ล่ทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ปิยาล่ผู้ล่ทายกเถราปิทาน.

รวมอปิทานท(+ม(ในวรรคน(* ค:อ ๑. ต(ณ�ก�งกณ�ปิ�ปิผู้�ยเถราปิทาน๖. ฆตม�ณฑทายกเถราปิทาน๒. ปิ<งสุ�ก'ล่ปิ'ชกเถราปิทาน๗. อ�ทกทายกเถราปิทาน๓. โกร�ณฑปิ�ปิผู้�ยเถราปิทาน ๘. ปิ�ฬั�นถ'ปิยเถราปิทาน ๔. ก�งสุ�กปิ�ปิผู้�ยเถราปิทาน๙. นฬก�ฏ�กทายกเถราปิทาน ๕. อ�ปิ<ฑฒท�สุสุทายกเถราปิทาน๑๐. ปิยาล่ผู้ล่ทายกเถราปิทานบ�ณฑ�ตค6านวณคาถาได่# ๑๐๙ คาถา.จบ ก�งกณ�ปิ�ปิผู้วรรคท(+ ๕๐. ----------------

รวมวรรคม( ๑๐ วรรค ค:อ๑. เมตเตยยวรรค ๖. ชคต�วรรค๒. ภ�ททาล่�วรรค ๗. สุาล่ปิ�ปิผู้วรรค ๓. สุก�งสุ�มม�ชชกวรรค ๘. นฬมาล่�วรรค ๔. เอกว�หัาร�วรรค ๙. ปิ<งสุ�ก'ล่วรรค๕. ว�เภทก�วรรค๑๐. ก�งกณ�ปิ�ปิผู้วรรคม(คาถา ๑,๕๘๒ คาถา.จบ เมตเตยยว�คคทสุกะท(+ ๕๐.----------------

กณ�การวรรคท(+ ๕๑ต(ณ�กณ�การปิ�ปิผู้�ยเถราปิทานท(+ ๑ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายด่อกกรรณ�การ -2 1 0 0 0 -1910 65 0 0 0

[๙๑] พระสุ�มพ�ทธเจ#าพระนามว�าสุ�เมธะ ม(พระมหัาปิ�ร�สุล่�กษณะอ�น ปิระเสุร�ฐ ๓๒ ปิระการ พระองค ทรงปิระสุงค ความสุง�ด่ จ@งเสุด่4จไปิปิ5าหั�มพานต พระม�น(ผู้'#เล่�ศ์ ปิระกอบด่#วยพระกร�ณา เปิ1นอ�ด่ม บ�ร�ษเสุด่4จถ@งปิ5าหั�มพานต แล่#ว ปิระท�บน�+งขุ�ด่สุมาธ� คร�*งน�*น เราเปิ1นว�ทยาธรสุ�ญจรไปิในอากาศ์ เราถ:อตร(ศ์'ล่ซั@+งกระท6าไว#ด่(แล่#วเหัาะไปิ พระพ�ทธเจ#าสุ�องสุว�างอย'�ในปิ5า เหัม:อนก�บไฟับนยอด่ภ'เขุา เหัม:อน พระจ�นทร ในว�นเพ4ญแล่ะเหัม:อนต#นพระยาร�งท(+ม(ด่อกบาน เราออก จากปิ5าเหัาะไปิตามพระร�ศ์ม(พระพ�ทธเจ#า เหั4นคล่#ายก�บสุ(ขุองไฟัท(+ไหัม#ไม#อ#อ ย�งจ�ตใหั#เล่:+อมใสุ เราเล่:อกเก4บด่อกไม#อย'� ได่#เหั4นด่อก กรรณ�การ ท(+ม(กล่�+นหัอมจ@งเก4บเอามา ๓ ด่อก บ'ชาพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ ด่#วยอาน�ภาพแหั�งพระพ�ทธเจ#า คร�*งน�*น ด่อกไม#ขุอง เราท�*ง ๓ ด่อกเอาขุ�*วขุ@*นเอากล่(บล่งท6าเปิ1นเงา (บ�ง) แด่�พระศ์าสุด่า ด่#วยกรรมท(+ได่#ท6าไว#ด่(แล่#วน�*น แล่ะด่#วยการต�*งเจตน จ6านง เราล่ะร�าง

มน�ษย แล่#ว ได่#ไปิสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ ว�มานขุองเราสุ'ง ๖๐ โยชน กว#าง ๓๐ โยชน อ�นบ�ญกรรมท6าใหั#อย�างสุวยงามในด่าวด่@งสุ น�*นปิรากฏช:+อว�า กรรณ�การ แล่�งธน'ต�*งพ�น ล่'กคล่(หัน�ง ๗ ล่'ก คนถ:อธง สุ6าเร4จด่#วยสุ(เขุ(ยวใบไม# หั�*งแขุวนต�*งแสุนปิรากฏในปิราสุาทขุองเราบ�ล่ล่�งก สุ6าเร4จด่#วยทองก4ม( สุ6าเร4จด่#วยแก#วมณ(ก4ม( สุ6าเร4จด่#วยแก#วท�บท�มก4ม( สุ6าเร4จด่#วยแก#วผู้ล่@กก4ม( ตามแต�จะต#องการปิรารถนา ท(+นอนม(ค�ามากย�ด่ด่#วยน��น ม(ผู้#าล่าด่ล่ายร'ปิสุ�ตว ต�างๆ ม(ราชสุ(หั เปิ1นต#นผู้#าล่าด่ม(ชายเด่(ยว ม(หัมอนพร#อม ปิรากฏว�าม(อย'�ในปิราสุาทขุองเราในเวล่าท(+เราปิรารถนาจะออกจากภพเท(+ยวจาร�กไปิในเทวโล่ก ย�อมเปิ1นผู้'#อ�นหัม'�เทวด่าแวด่ล่#อมไปิ เราสุถ�ตอย'�ภายใต#ด่อกไม# เบ:*องบนเราม(ด่อกไม#เปิ1นเคร:+องก6าบ�ง สุถานท(+โด่ยรอบร#อยโยชน ถ'กคล่�ม ด่#วยด่อกกรรณ�การ ด่นตร( ๖ หัม:+นบ6าร�งท�*งเช#าแล่ะเย4น ไม�เก(ยจคร#านแวด่ล่#อมเราเปิ1นน�ตย ตล่อด่ค:นตล่อด่ว�น เราร:+นรมย ด่#วยการฟัLอนการขุ�บแล่ะด่#วยก�งสุด่าล่ เคร:+องปิระโคม เปิ1นผู้'#ม�กมากด่#วยกามบ�นเท�งอย'�ด่#วยความย�นด่(ในการเล่�น คร�*งน�*น เราบร�โภคแล่ะด่:+มใน ว�มานน�*นบ�นเท�งอย'�ในไตรทศ์ เราพร#อมด่#วยหัม'�นางเทพอ�ปิสุรบ�นเท�งอย'�ในว�มานอ�นสุ'งสุ�ด่ เราได่#เสุวยราชสุมบ�ต�ในเทวโล่ก ๕๐๐คร�*งได่#เปิ1นพระเจ#าจ�กรพรรด่� ๑๐๐ คร�*ง แล่ะได่#เปิ1นพระเจ#าปิระเทศ์ ราชอ�นไพบ'ล่ย โด่ยคณนาน�บม�ได่# เม:+อเราย�งท�องเท(+ยวอย'�ในภพน#อยภพใหัญ� ย�อมได่#โภคทร�พย มากมาย ความบกพร�องในโภคทร�พย ไม�ม(แก�เราเล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา เราท�องเท(+ยวอย'�ในสุองภพค:อ ในความเปิ1นเทวด่าแล่ะในความเปิ1นมน�ษย คต�อ:+นไม�ร' #จ�ก น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา เราเก�ด่ในสุองสุก�ล่ ค:อ ในสุก�ล่กษ�ตร�ย หัร:อสุก�ล่พรหัมณ ย�อมไม�เก�ด่ในสุก�ล่อ�นต6+าทรามน(*เปิ1นผู้ล่แหั�ง พ�ทธบ'ชา ยานช#าง ยานม#า แล่ะวอคานหัามน(* เราได่#ท�กสุ�+งท�กอย�างท(เด่(ยว น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา หัม'�ทาสุ หัม'�ทาสุ( แล่ะนาร(ท(+ปิระด่�บปิระด่าแล่#ว เราได่#ท�กอย�างท(เด่(ยว น(*เปิ1นผู้ล่แหั�ง พ�ทธบ'ชา ผู้#าแพร ผู้#าขุนสุ�ตว ผู้#าเปิล่:อกไม# ผู้#าฝั่Lาย เราได่#ท�กชน�ด่ น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา ผู้#าใหัม� ผู้ล่ไม#ใหัม� โภชนะม(รสุ อ�นเล่�สุใหัม�ๆ เราได่#ท�กชน�ด่ น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา ค6าว�าเช�ญ เค(*ยวสุ�+งน(* เช�ญบร�โภคสุ�+งน(* เช�ญนอนบนท(+นอนน(* เราได่#ท�*งน�*น น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา เราเปิ1นผู้'#อ�นเขุาบ'ชาในท(+ท�กสุถานเราม(ยศ์ใหัญ�ย�+ง ม(ศ์�กด่�Rใหัญ� ม(บร�ษ�ทไม�แตกแยกท�กเม:+อ เราเปิ1น ผู้'#อ�ด่มกว�าหัม'�ญาต� น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา เราไม�ร' #จ�กหันาว ไม�ร' #จ�กร#อน ไม�ม(ความกระวนกระวาย อน@+ง ท�กขุ ทางจ�ตย�อมไม�ม(ในหัท�ยขุองเราเล่ย เราเปิ1นผู้'#ม(ผู้�วพรรณด่�งทองค6า เท(+ยวไปิในภพ น#อยภพใหัญ� ความเปิ1นผู้'#ม(วรรณะผู้�ด่แผู้กไปิ เราไม�ร' #จ�กเล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา เราอ�นก�ศ์ล่ม'ล่ต�กเต:อนแล่#ว จ@งจ�ต�จากเทวโล่กมาเก�ด่ในสุก�ล่พราหัมณ มหัาศ์าล่อ�นม�+งค�+ง ในพระนครสุาว�ตถ( ล่ะกามค�ณ ๕ ออกบวชเปิ1นบรรพช�ต เราม(อาย�ได่# ๗ ขุวบแต�ก6าเน�ด่

ได่#บรรล่�อรหั�ต พระพ�ทธเจ#าผู้'#ม(พระปิ<ญญาจ�กษ� ทรงทราบถ@งค�ณขุองเรา จ@งร�บสุ�+งใหั#เราอ�ปิสุมบท เราย�งหัน��มก4ควรบ'ชา น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา ท�พยจ�กษ�ขุองเราบร�สุ�ทธ�R เราฉล่าด่ในสุมาธ� ถ@งความ บร�บ'รณ แหั�งอภ�ญญา น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา เราบรรล่�ปิฏ�สุ�มภ�ทาฉล่าด่แหัล่มในอ�ทธ�บาท ถ@งความบร�บ'รณ ในพระสุ�ทธรรม น(*เปิ1น ผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา ในก�ปิท(+สุามหัม:+น เราได่#บ'ชาพระพ�ทธเจ#าใด่ด่#วยการบ'ชาน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา เรา เผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระต(ณ�กณ�การปิ�ปิผู้�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ต(ณ�กณ�การปิ�ปิผู้�ยเถราปิทาน.

เอกปิ<ตตทายกเถราปิทานท(+ ๒ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายบาตร-2 1 0 0 0 -1920 22 0 0 0

[๙๒] ขุ#าพระองค เปิ1นช�างหัม#ออย'�ในพระนครหังสุวด่( ได่#เหั4นพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิราศ์จากก�เล่สุธ�ล่( ม(โอฆะอ�นขุ#ามได่#แล่#ว ไม�ม(อาสุวะ ขุ#าพระองค ได่#ถวายบาตรด่�นท(+ท6าด่(แล่#ว แด่�พระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ คร�*น ถวายบาตรแด่�พระผู้'#ม(พระภาคผู้'#ตรงผู้'#คงท(+แล่#ว เม:+อขุ#าพระองค เก�ด่ในภพ ย�อมได่#ภาชนะทองแล่ะจานท(+ท6าด่#วยเง�น ท6าด่#วยทอง แล่ะท6าด่#วยแก#วมณ( ขุ#าพระองค บร�โภคในถาด่ น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งบ�ญกรรม ขุ#าพระองค เปิ1นผู้'#เล่�ศ์กว�าชนท�*งหัล่ายโด่ยยศ์ พ:ชแม#ถ@งน#อยแต�หัว�าน ล่งในนาด่(เม:+อฝั่นย�งท�อธารใหั#ตกล่งท�+วโด่ยชอบ ผู้ล่ย�อมย�งชาวนาใหั#ย�นด่(ได่# ฉ�นใด่ การถวายบาตรน(*ก4เช�นน�*น ขุ#าพระองค ได่#หัว�านล่ง ในพ�ทธเขุต เม:+อท�อธารค:อปิSต�ตกล่งอย'� ผู้ล่จ�กท6าขุ#าพระองค ใหั#ย�นด่( เขุต ค:อ หัม'�แล่ะคณะม(ปิระมาณเท�าใด่ท(+จะใหั#ความสุ�ขุแก�สุรรพสุ�ตว เสุมอด่#วยพ�ทธเขุตไม�ม(เล่ย ขุ#าพระองค ผู้'#เปิ1นบ�ร�ษอาชาไนย ขุ#าพระองค ขุอนอบน#อมแด่�พระองค ขุ#าแต�พระองค ผู้'#เปิ1นอ�ด่มบ�ร�ษ ขุ#า พระองค นอบน#อมแด่�พระองค ขุ#าพระองค บรรล่�บทอ�นไม�หัว� +นไหัว ก4เพราะได่#ถวายบาตรใบหัน@+ง ในก�ปิท(+ ๙๑ แต�ก�ปิน(* ขุ#าพระองค ได่#ถวายบาตรใด่ในกาล่น�*น ด่#วยการถวายบาตรน�*น ขุ#าพระองค ไม� ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายบาตร ขุ#าพระองค เผู้าก�เล่สุ ท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาขุ#าพระองค ได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระเอกปิ<ตตทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ เอกปิ<ตตทายกเถราปิทาน.

กาสุ�มาร�กผู้ล่ทายกเถราปิทานท(+ ๓ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายล่'กมะร:+น-2 1 0 0 0 -1930 11 0 0 0

[๙๓] เราได่#พบพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิราศ์จากก�เล่สุธ�ล่( เชษฐบ�ร�ษขุองโล่ก ปิระเสุร�ฐกว�านรชน โชต�ช�วงเหัม:อนต#นกรรณ�การ ปิระท�บน�+งอย'�ท(+ซัอก

ภ'เขุา เราม(จ�ตเล่:+อมใสุม(ใจโสุมน�สุ ปิระนมกรอ�ญชล่(เหัน:อเศ์(ยรเกล่#าแล่#วเอาผู้ล่ไม#มะร:+นถวายแด่�พระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ ในก�ปิท(+ ๓๑ แต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายผู้ล่ไม#ใด่ในกาล่น�*น ด่#วยการถวายผู้ล่ไม#น�*นเราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ไม# เราเผู้าก�เล่สุ ท�*งหัล่ายแล่#ว ... พ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระกาสุ�มาร�กผู้ล่ทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ กาสุ�มาร�กผู้ล่ทายกเถราปิทาน.

อวฏผู้ล่�ยเถราปิทานท(+ ๔ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ไม#พ�เศ์ษ-2 1 0 0 0 -1940 11 0 0 0

[๙๔] พระผู้'#ม(พระภาคผู้'#สุย�มภ' ผู้'#ม(พระร�ศ์ม(น�บด่#วยพ�น ไม�ทรงพ�ายแพ#อะไรๆ ทรงออกจากว�เวกแล่#ว เสุด่4จออกโคจรบ�ณฑบาต เราถ:อผู้ล่ไม# อย'�ได่#เหั4นเขุ#า จ@งได่#เขุ#าไปิเฝั่Lาพระนราสุภเราม(จ�ตเล่:+อมใสุม(ใจ โสุมน�สุ ได่#ถวายผู้ล่ไม#ในก�ปิท(+ ๙๔ แต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายผู้ล่ไม#ใด่ ในกาล่น�*น ด่#วยการถวายผู้ล่ไม#น�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ไม# เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระอวฏผู้ล่�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ อวฏผู้ล่�ยเถราปิทาน.

จารผู้ล่�ยเถราปิทานท(+ ๕ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายมะม�วงกะล่�อน -2 1 0 0 0 -1950 9 0 0 0

[๙๕] เราได่#ถวายผู้ล่มะม�วงกะล่�อนทอง แด่�พระสุ�มพ�ทธเจ#าผู้'#ม(พระฉว(วรรณ เหัม:อนทองค6า ผู้'#สุมควรร�บเคร:+องบ'ชา ก6าล่�งเสุด่4จด่6าเน�นอย'�ในถนน ในก�ปิท(+ ๙๑ แต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายผู้ล่ไม#ใด่ในกาล่น�*น ด่#วยการ ถวายผู้ล่ไม#น�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ไม# เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระจารผู้ล่�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ จารผู้ล่�ยเถราปิทาน.

มาต�ล่�งคผู้ล่ทายกเถราปิทานท(+ ๖ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายมะง�+ว-2 1 0 0 0 -1960 11 0 0 0

[๙๖] เราได่#เหั4นสุมเด่4จพระโล่กนายก ผู้'#โชต�ช�วงเหัม:อนต#นกรรณ�การ ร� �งเร:องด่�งพระจ�นทร ในว�นเพ4ญ แล่ะเหัม:อนต#นไม#ปิระจ6าทว(ปิท(+ โพล่งอย'� เราเล่:+อมใสุ ได่#เอาผู้ล่หัมากง�+วถวายแด่�พระศ์าสุด่าผู้'#เปิ1นท�กขุ�เณยยบ�คคล่ เปิ1นว(รบ�ร�ษ ด่#วยม:อท�*งสุองขุองตน ในก�ปิท(+ ๓๑แต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายผู้ล่ไม#ใด่ในกาล่น�*น ด่#วยการถวายผู้ล่ไม#น�*น

เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ไม# เราเผู้าก�เล่สุ ท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระมาต�ล่�งคผู้ล่ทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ มาต�ล่�งคผู้ล่ทายกเถราปิทาน.

อ�ชเชล่ผู้ล่ทายกเถราปิทานท(+ ๗ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายล่'กรกฟัLา -2 1 0 0 0 -1970 11 0 0 0

[๙๗] คร�*งน�*น พระสุ�มพ�ทธเจ#าพระนามว�าอช�นะ (สุ�ทธ�ตถะ) ผู้'#สุมบ'รณ ด่#วยจรณะ แล่ะเปิ1นม�น(ผู้'#ฉล่าด่ในสุมาธ� ปิระท�บอย'�ในปิ5าหั�มพานต เราเอาม:อปิระคองผู้ล่ไม#รกฟัLาซั@+งม(ขุนาด่เท�าหัม#อ ถ:อร�มใบไม#แล่#วถวายแด่�พระศ์าสุด่า ในก�ปิท(+ ๙๔ แต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายผู้ล่ไม#ใด่ในกาล่น�*น ด่#วยการถวายผู้ล่ไม#น�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ไม# เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระอ�ชเชล่ผู้ล่ทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ อ�ชเชล่ผู้ล่ทายกเถราปิทาน อโมรผู้ล่�ยเถราปิทานท(+ ๘ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ไม#พ�เศ์ษ-2 1 0 0 0 -1980 9 0 0 0

[๙๘] เราได่#ถวายผู้ล่อโมระแด่�พระสุ�มพ�ทธเจ#า ผู้'#ม(พระฉว(วรรณปิานด่�ง ทองค6า ผู้'#สุมควรร�บเคร:+องบ'ชา ก6าล่�งเสุด่4จด่6าเน�นอย'�ในถนน ในก�ปิท(+ ๙๑ แต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายผู้ล่ไม#ใด่ในกาล่น�*น ด่#วยการถวาย ผู้ล่ไม#น�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ไม# เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระอโมรผู้ล่�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ อโมรผู้ล่�ยเถราปิทาน.

ตาล่ผู้ล่�ยเถราปิทานท(+ ๙ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ตาล่ -2 1 0 0 0 -1990 11 0 0 0

[๙๙] พระผู้'#ม(พระภาคผู้'#สุย�มภ'พระนามว�าสุตร�งสุ( (สุ�ทธ�ตถะ) ผู้'#ไม�ทรง พ�ายแพ#อะไรๆ เสุด่4จออกจากท(+สุง�ด่แล่#วออกโคจรบ�ณฑบาต เราถ:อ ผู้ล่ไม#อย'�ได่#เหั4นเขุ#าจ@งได่#เขุ#าไปิเฝั่Lาสุมเด่4จพระนราสุภ เราม(จ�ตเล่:+อมใสุม(ใจโสุมน�สุ ได่#ถวายผู้ล่ตาล่ ในก�ปิท(+ ๙๔ แต�ก�ปิน(*เราได่#ถวายผู้ล่ไม#ใด่ในกาล่น�*น ด่#วยการถวายผู้ล่ไม#น�*น เราไม�ร' #จ�ก ท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ไม# เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระตาล่ผู้ล่�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ตาล่ผู้ล่�ยเถราปิทาน.

นาล่�เกรผู้ล่ทายกเถราปิทานท(+ ๑๐ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายมะพร#าว-2 1 0 0 0 -11000 27 0 0 0

[๑๐๐] คร�*งน�*น เราเปิ1นชาวสุวนอย'�ในพระนครพ�นธ�มด่( ได่#พบพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิราศ์จากก�เล่สุธ�ล่( ก6าล่�งเหัาะอย'�ในอากาศ์ เราได่#เอาผู้ล่มะพร#าว ถวายแด่�พระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ พระพ�ทธเจ#าผู้'#ม(พระยศ์ใหัญ� ท6า ปิSต�ใหั#เก�ด่แก�เรา ทรงน6าความสุ�ขุมาใหั#ในปิ<จจ�บ�น ปิระท�บย:นอย'�ใน อากาศ์ได่#ทรงร�บแล่#ว เราม(จ�ตผู้�องใสุ คร�*นถวายผู้ล่มะพร#าวแด่� พระพ�ทธเจ#าแล่#ว ได่#ปิระสุบปิSต�อ�นไพบ'ล่ย แล่ะอ�ด่มสุ�ขุ ร�ตนะย�อมบ�งเก�ด่แก�เราผู้'#เก�ด่ในภพน�*นๆ ในก�ปิท(+ ๙๑ แต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายผู้ล่ไม#ใด่ในกาล่น�*น ด่#วยการถวายผู้ล่ไม#น�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ยน(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ไม# ท�พยจ�กษ�ขุองเราสุะอาด่หัมด่จด่ เราเปิ1นผู้'#ฉล่าด่ในสุมาธ� ถ@งความบร�บ'รณ ในอภ�ญญา น(*เปิ1นผู้ล่แหั�ง การถวายผู้ล่ไม# เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6า เสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระนาล่�เกรผู้ล่ทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ นาล่�เกรผู้ล่ทายกเถราปิทาน. -------------------------------------

รวมอปิทานท(+ม(ในวรรคน(* ค:อ ๑. ต(ณ�ก�งกณ�การปิ�ปิผู้�ยเถราปิทาน ๖. มาต�ล่�งคผู้ล่ทายกเถราปิทาน๒. เอกปิ<ตตทายกเถราปิทาน๗. อ�ชเชล่ผู้ล่ทายกเถราปิทาน ๓. กาสุ�มาร�กผู้ล่ทายกเถราปิทาน ๘. อโมรผู้ล่�ยเถราปิทาน๔. อวฏผู้ล่�ยเถราปิทาน๙. ตาล่ผู้ล่�ยเถราปิทาน๕. จารผู้ล่�ยเถราปิทาน ๑๐. นาล่�เกรผู้ล่ทายกเถราปิทานในวรรคน(* ม(คาถาค6านวณได่# ๑๐๐ คาถาถ#วนจบ กณ�การวรรคท(+ ๕๑----------------

ผู้ล่ทายกวรรคท(+ ๕๒ก�ร�ญช�ยผู้ล่ทายกเถราปิทานท(+ ๑ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายล่'กอ�ญช�นขุาว-2 1 0 0 0 -11010 11 0 0 0

[๑๐๑] เม:+อก�อน เราเปิ1นพรานเน:*อ เท(+ยวอย'�ในปิ5า ได่#พบพระพ�ทธเจ#า ผู้'#ปิราศ์จากก�เล่สุธ�ล่( ทรงร' #จบธรรมท�*งปิวง เราเล่:+อมใสุได่#เอาผู้ล่ อ�ญช�นขุาวถวายแด่�พระพ�ทธเจ#า ผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ เปิ1นเน:*อนาบ�ญ เปิ1นน�กปิราชญ ด่#วยม:อท�*งสุองขุองตน ในก�ปิท(+ ๓๑ แต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายผู้ล่ไม#ใด่ในกาล่น�*นด่#วยการถวายผู้ล่ไม#น�*น เราไม�ร' #จ�ก ท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ไม# เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ...

พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระก�ร�ญช�ยผู้ล่ทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ก�ร�ญช�ยผู้ล่ทายกเถราปิทาน.

กปิฏฐผู้ล่ทายกเถราปิทานท(+ ๒ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายมะขุว�ด่-2 1 0 0 0 -11020 9 0 0 0

[๑๐๒] เราได่#ถวายผู้ล่มะขุว�ด่ แด่�พระสุ�มพ�ทธเจ#าผู้'#ม(พระฉว(วรรณปิานด่�ง ทองค6า ผู้'#สุมควรร�บเคร:+องบ'ชา ก6าล่�งเสุด่4จด่6าเน�นอย'�ในถนน ใน ก�ปิท(+ ๙๑ แต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายผู้ล่ไม#ใด่ในกาล่น�*น ด่#วยการถวายผู้ล่ไม#น�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ไม# เราเผู้า ก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระกปิฏฐผู้ล่ทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ กปิฏฐผู้ล่ทายกเถราปิทาน.

โกสุ�มพผู้ล่�ยเถราปิทานท(+ ๓ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายล่'กสุะคร#อ-2 1 0 0 0 -11030 9 0 0 0

[๑๐๓] ในกาล่น�*น เราได่#ถวายผู้ล่สุะคร#อ แด่�พระนราสุภผู้'#ปิระเสุร�ฐกว�า ทวยเทพ งามเหัม:อนต#นรกฟัLาขุาว ก6าล่�งเสุด่4จด่6าเน�นอย'�ในถนน ในก�ปิท(+ ๓๑ แต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายผู้ล่ไม#ใด่ในกาล่น�*น เราไม�ร' #จ�ก ท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ไม# เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ...พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระโกสุ�มพผู้ล่�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ โกสุ�มพผู้ล่�ยเถราปิทาน.

เกตกปิ�ปิผู้�ยเถราปิทานท(+ ๔ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายด่อกเกด่ -2 1 0 0 0 -11040 11 0 0 0

[๑๐๔] พระพ�ทธเจ#าผู้'#อ�ด่มบ�ร�ษปิระท�บน�+งอย'�ท(+ฝั่<+ งแม�น6*าว�นตานท( เราได่#พบ พระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิราศ์จากก�เล่สุธ�ล่( เปิ1นเอกอ�ครบ�คคล่ม(พระท�ยต�*งม�+นด่( คร�*งน�*น เราม(จ�ตเล่:+อมใสุม(ใจโสุมน�สุ บ'ชาพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐ สุ�ด่ ด่#วยด่อกเกด่ ซั@+งม(กล่�+นหัอมเหัม:อนน6*าผู้@*ง ในก�ปิท(+ ๙๒ แต�ก�ปิน(*เราได่#เอาด่อกไม#บ'ชาใด่ ด่#วยการบ'ชาน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนา เราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระเกตกปิ�ปิผู้�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ เกตกปิ�ปิผู้�ยเถราปิทาน.

นาคปิ�ปิผู้�ยเถราปิทานท(+ ๔ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายด่อกกากะท�ง

-2 1 0 0 0 -11050 9 0 0 0

[๑๐๕] เราได่#เอาด่อกกากะท�งบ'ชาพระสุ�มพ�ทธเจ#า ผู้'#ม(พระฉว(วรรณเปิล่�งปิล่�+งด่�งทองค6า ผู้'#สุมควรร�บเคร:+องบ'ชา ก6าล่�งเสุด่4จด่6าเน�นอย'�ใน ถนนในก�ปิท(+ ๙๑ แต�ก�ปิน(* เราได่#เอาด่อกไม#บ'ชาใด่ ด่#วยการบ'ชาน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา เราเผู้าก�เล่สุ ท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระนาคปิ�ปิผู้�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ นาคปิ�ปิผู้�ยเถราปิทาน.

อ�ชช�นปิ�ปิผู้�ยเถราปิทานท(+ ๖ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายด่อกรกฟัLาขุาว-2 1 0 0 0 -11060 16 0 0 0

[๑๐๖] คร�*งน�*น เราเปิ1นก�นนรอย'�ท(+ใกล่#ฝั่<+ งแม�น6*าจ�นทภาคา ได่#เหั4นพระสุย�มภ'พ�ทธเจ#าผู้'#ปิราศ์จากก�เล่สุธ�ล่( ม(ความเล่:+อมใสุม(ใจโสุมน�สุ เก�ด่ความ ปิราโมทย ปิระนมอ�ญชล่(แล่#วถ:อเอาด่อกรกฟัLาขุาวมาบ'ชาพระสุย�มภ'ด่#วยกรรมท(+เราท6าไว#ด่(แล่#วน�*น แล่ะด่#วยการต�*งเจตน จ6านงไว# เราล่ะร�างก�นนรแล่#ว ได่#ไปิสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ เราได่#เปิ1นจอมเทพเสุวย ราชสุมบ�ต�ในเทวโล่ก ๓๖ คร�*ง ได่#เปิ1นพระเจ#าจ�กรพรรด่�เสุวยราช สุมบ�ต�อ�นใหัญ� ๑๐ คร�*ง ได่#เปิ1นพระเจ#าปิระเทศ์ราชอ�นไพบ'ล่ย โด่ย คณนาน�บม�ได่# พ:ชอ�นหัว�านในเน:*อนาอ�นด่( ค:อ พระสุย�มภ' ได่#สุ6าเร4จผู้ล่เปิ1นอ�นด่(แก�เราแล่#ว ก�ศ์ล่ขุองเราม(อย'� เราบวชเปิ1น บรรพช�ต ท�กว�นน(* เราควรแก�การบ'ชาในศ์าสุนาขุองพระศ์ากยบ�ตร เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระอ�ชช�นปิ�ปิผู้�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ อ�ชช�นปิ�ปิผู้�ยเถราปิทาน.

ก�ฏชปิ�ปิผู้�ยเถราปิทานท(+ ๗ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายด่อกอ�ญช�นเขุ(ยว -2 1 0 0 0 -11070 12 0 0 0

[๑๐๗] ในท(+ไม�ไกล่ภ'เขุาหั�มว�นต ม(ภ'เขุาล่'กหัน@+งช:+ออ�จจล่ะ พระพ�ทธเจ#าพระนามว�าสุ�ท�สุสุนะ ปิระท�บอย'�ท(+ซัอกเขุา เราถ:อด่อกไม#ท(+เก�ด่ในปิ5าหั�มพานต เหัาะขุ@*นอากาศ์ ณ ท(+น�*น เราได่#เหั4นพระพ�ทธเจ#าผู้'#ขุ#ามพ#นโอฆะ ไม�ม(อาสุวะ คร�*งน�*นเราถ:อเอาด่อกอ�ญช�นเขุ(ยวจบเหัน:อ เศ์(ยรเกล่#าแล่#ว บ'ชาแด่�พระสุย�มภ'พ�ทธเจ#า ผู้'#แสุวงหัาปิระโยชน ใหัญ� ในก�ปิท(+ ๓๑ แต�ก�ปิน(* เราได่#เอาด่อกไม#ใด่บ'ชา ด่#วยการบ'ชาน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระก�ฏชปิ�ปิผู้�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ก�ฏชปิ�ปิผู้�ยเถราปิทาน.

โฆสุสุ�ญญกเถราปิทานท(+ ๘ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งความเล่:+อมใสุในเสุ(ยงแสุด่งธรรม-2 1 0 0 0 -11080 13 0 0 0

[๑๐๘] เม:+อก�อน เราเปิ1นพรานเน:*อ เท(+ยวอย'�ในไพรว�น อ�นสุง�ด่เง(ยบได่#พบพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิราศ์จากก�เล่สุธ�ล่( อ�นหัม'�เทวด่าหั#อมล่#อมก6าล่�งทรงปิระกาศ์สุ�จจะ ๔ ทรงแสุด่งอมตบท เราได่#สุด่�บธรรมอ�นไพเราะขุองพระพ�ทธเจ#าผู้'#เผู้�าพ�นธ� ขุองโล่กพระนามว�าสุ�ขุ( เราย�งจ�ตใหั# เล่:+อมใสุในพระสุ�รเสุ(ยง เราย�งจ�ตใหั#เล่:+อมใสุในพระองค ท�านผู้'#ไม�ม( บ�คคล่เปิร(ยบเสุมอเหัม:อนแล่#ว ขุ#ามพ#นภพท(+ขุ#ามได่#ยาก ในก�ปิท(+ ๓๑ แต�ก�ปิน(* เราได่#สุ�ญญาใด่ในกาล่น�*น ด่#วยการได่#สุ�ญญาน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ยในเสุ(ยง น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งสุ�ญญา เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระโฆสุสุ�ญญกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ โฆสุสุ�ญญกเถราปิทาน.

สุ�พพล่ทายกเถราปิทานท(+ ๙ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ไม#ต�างๆ-2 1 0 0 0 -11090 45 0 0 0

[๑๐๙] คร�*งน�*น เราเปิ1นพราหัมณ ม(นามช:+อว�าวร�ณ เปิ1นผู้'#เร(ยนจบมนต ท�*งบ�ตร ๑๐ คนเขุ#าไปิกล่างปิ5า สุร#างอาศ์รมอย�างสุวยงาม สุร#าง บรรณศ์าล่าจ�ด่ไว#เปิ1นหั#องๆ น�าร:+นรมย ใจ อาศ์�ยอย'�ในปิ5าใหัญ�พระพ�ทธเจ#าพระนามว�าปิท�ม�ตระ ทรงร' #แจ#งโล่ก ผู้'#สุมควรร�บเคร:+องบ'ชา ทรงพระปิระสุงค จะช�วยเหัล่:อเรา พระองค จ@งได่#เสุด่4จมาย�งอาศ์รมขุองเรา พระร�ศ์ม(ได่#แผู้�กว#างใหัญ�ตล่อด่ไพรสุณฑ คร�*งน�*น ปิ5าใหัญ�โพล่งไปิด่#วยพ�ทธาน�ภาพ เราเหั4นปิาฏ�หัาร�ย ขุองพระพ�ทธเจ#า ผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ ผู้'#คงท(+ ได่#เก4บเอาใบไม#มาเย4บเปิ1นกระทง แล่#ว เอาผู้ล่ไม#ใสุ�จนเต4มหัาบ เขุ#าไปิเฝั่Lาพระสุ�มพ�ทธเจ#าแล่#วได่#ถวายพร#อมท�*งหัาบ เพ:+อทรงอน�เคราะหั เรา พระพ�ทธเจ#าได่#ตร�สุแก�เราว�าท�านจงถ:อเอาหัาบเด่�นตามหัล่�งเรามา เม:+อสุงฆ บร�โภคแล่#ว บ�ญจ�กม(แก�ท�าน เราได่#หัาบเอาผู้ล่ไม#ไปิถวายแก�พระภ�กษ�สุงฆ เราย�งจ�ตใหั# เล่:+อมใสุในพระภ�กษ�สุงฆ แล่#ว ได่#เขุ#าถ@งสุวรรค ช�*นด่�สุ�ต เปิ1นผู้'#ปิระกอบด่#วยการฟัLอน การขุ�บ การปิระโคมอ�นเปิ1นท�พย เสุวยยศ์ในสุวรรค ช�*นด่�สุ�ตน�*น โด่ยบ�ญกรรม เราเขุ#าถ@งก6าเน�ด่ใด่ๆ ค:อเปิ1นเทวด่าหัร:อมน�ษย ในก6าเน�ด่น�*นๆ เราไม�ม(ความบกพร�อง ในเร:+องโภคทร�พย เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ไม# เพราะได่#ถวาย ผู้ล่ไม#แด่�พระพ�ทธเจ#า เราจ@งได่#เปิ1นใหัญ�ตล่อด่ทว(ปิท�*ง ๔ พร#อมด่#วย สุม�ทร พร#อมท�*งภ'เขุา ถ@งฝั่'งนกม(เท�าใด่ท(+บ�นอย'�ในอากาศ์ นก เหัล่�าน�*นก4ตกอย'�ในอ6านาจขุองเรา น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ไม# ย�กษ

ภ'ต รากษสุ ก�มภ�ณฑ แล่ะคร�ฑ เท�าท(+ม(อย'�ในไพรสุณฑ ต�างก4 บ6าร�งบ6าเรอเอา ถ@งพวกเต�า หัมาไน ผู้@*งแล่ะเหัล่:อบย�ง ก4ตกอย'�ในอ6านาจขุองเรา น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ไม# แม#เหัล่�าสุก�ล่ปิ<กษ( ม(ก6าล่�งมากช:+อสุ�บรรณก4น�บถ:อเรา น(*ก4เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ไม# ถ@งพวกนาคท(+ม(อาย�ย:น ม(ฤทธ�R ม(ยศ์ใหัญ� ก4ตกอย'�ในอ6านาจเรา น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ไม# ราชสุ(หั เสุ:อโคร�ง เสุ:อเหัล่:อง หัม(หัมาปิ5า หัมาจ�*งจอก ก4ตกอย'�ในอ6านาจขุองเรา น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ไม# ผู้'#ท(+อย'�ในด่าวปิระกายพฤกษ แล่ะหัญ#า ก�บผู้'#ท(+อย'�ในอากาศ์ล่#วนน�บถ:อเราท�*งหัมด่ น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ไม# ธรรมท(+เหั4นได่# ยาก ล่ะเอ(ยด่ ล่@กซั@*ง ซั@+งพระศ์าสุด่าทรงปิระกาศ์ไว#ด่(แล่#วเราถ'กต#องแล่#วอย'� น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ไม# เราถ'กต#องว�โมกขุ ๘เปิ1นผู้'#ไม�ม(อาสุวะ เปิ1นผู้'#ม(ความเพ(ยรเผู้าก�เล่สุ แล่ะม(ปิ<ญญาร�กษาตนอย'� น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ไม# เราเปิ1นผู้'#หัน@+งในจ6านวนโอรสุ ขุองพระพ�ทธเจ#าท(+ด่6ารงอย'�ในผู้ล่ สุ�*นโทสุะ ม(ยศ์ใหัญ� น(*เปิ1นผู้ล่ แหั�งการถวายผู้ล่ไม# เราถ@งความบร�บ'รณ ในอภ�ญญา อ�นก�ศ์ล่ม'ล่ต�กเต:อน ก6าหันด่ร' #อาสุวะท�*งปิวง เปิ1นผู้'#ไม�ม(อาสุวะอย'� เราเปิ1นผู้'#หัน@+งในจ6านวนพระโอรสุขุองพระพ�ทธเจ#าท(+ได่#ว�ชชา ๓ บรรล่�ฤทธ�R ม(ยศ์ใหัญ� สุมบ'รณ ด่#วยท�พโสุต ในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายผู้ล่ไม#ใด่กาล่น�*น ด่#วยการถวายผู้ล่ไม#น�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายผู้ล่ไม# เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ...พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระสุ�พพผู้ล่ทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ สุ�พพผู้ล่ทายกเถราปิทาน.

ปิท�มธาร�ยเถราปิทานท(+ ๑๐ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายด่อกบ�ว-2 1 0 0 0 -11100 21 0 0 0

[๑๑๐] ในท(+ไม�ไกล่ภ'เขุาหั�มว�นต ม(ภ'เขุาล่'กหัน@+งช:+อโรมสุะ คร�*งน�*น พระพ�ทธเจ#าพระนามว�าอภ�สุ�มภวะ ปิระท�บอย'�กล่างแจ#ง เราออกจากท(+อย'�ไปิ ถ:อเอาด่อกปิท�มบ'ชา เราถ:อด่อกปิท�มบ'ชาอย'�หัน@+งว�น แล่#วจ@งได่#กล่�บท(+อย'� ในก�ปิท(+ ๓๑ แต�ก�ปิน(* เราได่#บ'ชาพระพ�ทธเจ#าใด่ ด่#วยการบ'ชาน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชาเราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระปิท�มธาร�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ปิท�มธาร�ยเถราปิทาน. -----------------------------

รวมอปิทานท(+ม(ในวรรคน(* ค:อ ๑. ก�ร�ญช�ยผู้ล่ทายกเถราปิทาน๖. อ�ชช�นปิ�ปิผู้�ยเถราปิทาน๒. กปิฏฐผู้ล่ทายกเถราปิทาน ๗. ก�ฏชปิ�ปิผู้�ยเถราปิทาน๓. โกสุ�มพผู้ล่�ยเถราปิทาน ๘. โฆสุสุ�ญญกเถราปิทาน

๔. เกตกปิ�ปิผู้�ยเถราปิทาน ๙. สุ�พพผู้ล่ทายกเถราปิทาน ๕. นาคปิ�ปิผู้�ยเถราปิทาน๑๐. ปิท�มธาร�ยเถราปิทาน แล่ะในวรรคน(* ม(คาถาค6านวณได่# ๘๓ คาถา. จบ ผู้ล่ทายกวรรคท(+ ๕๒. ----------------

ต�ณทายกวรรคท(+ ๕๓ต�ณม�ฏฐ�ทายกเถราปิทานท(+ ๑ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายหัญ#าคา ๑ ก6า-2 1 0 0 0 -11110 22 0 0 0

[๑๑๑] ในท(+ไม�ไกล่ภ'เขุาหั�มว�นต ม(ภ'เขุาล่'กหัน@+งช:+อล่�มพกะ ท(+ภ'เขุาล่�มพกะ น�*น พระสุ�มพ�ทธเจ#าพระนามว�าต�สุสุะ เสุด่4จจงกรมอย'�กล่างแจ#งเม:+อก�อน เราเปิ1นพรานเน:*ออย'�ในอร�ญราวปิ5า ได่#พบพระพ�ทธเจ#า ผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่กว�าทวยเทพ จ@งได่#ถวายหัญ#าก6าหัน@+งแด่�พระพ�ทธเจ#าเพ:+อเปิ1นท(+ปิระท�บน�+ง คร�*นแล่#วย�งจ�ตใหั#เล่:+อมใสุ ถวายบ�งคม พระสุ�มพ�ทธเจ#าแล่#ว บ�ายหัน#ากล่�บทางท�ศ์อ�ด่ร เราเด่�นไปิไม�นาน ก4ถ'กราชสุ(หั ฆ�า เราเปิ1นผู้'#ถ'กราชสุ(หั ฆ�าตายในท(+น�*นน�+นเอง เราได่#ท6า อาสุนกรรม ณ ท(+ใกล่#พระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ ไม�ม(อาสุวะ เราได่#ไปิย�งเทวโล่กเหัม:อนล่'กศ์รท(+พ#นจากแล่�ง ฉะน�*น ปิราสุาทในเทวโล่กน�*น ซั@+งบ�ญกรรมเนรม�ตใหั# เปิ1นขุองงด่งาม ม(แล่�งธน'ต�*งพ�น ม(ล่'กหัน�งเปิ1นจ6านวนร#อย ม(ธงปิระจ6าปิราสุาทสุ(เขุ(ยว ร�ศ์ม(ขุองปิราสุาทน�*นแผู้�ซั�านไปิ เหัม:อนพระอาท�ตย อ�ท�ย เราเปิ1นผู้'#เพ(ยบพร#อมด่#วยเหัล่�านางเทพก�ญญา เพ(ยบพร#อมด่#วยกามค�ณารมณ บ�นเท�งเร�งรมย อย'� เราอ�นก�ศ์ล่ม'ล่ต�กเต:อนแล่#ว จ�ต�จากเทวโล่กมาเปิ1นมน�ษย เปิ1นผู้'#บรรล่�ธรรมเปิ1นท(+สุ�*นอาสุวะ ในก�ปิท(+ ๙๒ แต�ก�ปิน(* เราได่# ถวายหัญ#าสุ6าหัร�บรองน�+ง ด่#วยการถวายหัญ#าน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ยน(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายหัญ#าก6าหัน@+ง เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระต�ณม�ฏฐ�ทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ต�ณม�ฏฐ�ทายกเถราปิทาน.

เวจจกทายกเถราปิทานท(+ ๒ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายว�จจก�ฎ(-2 1 0 0 0 -11120 11 0 0 0

[๑๑๒] เราเล่:+อมใสุ ได่#ถวายว�จจก�ฎ(หัล่�งหัน@+ง แด่�พระผู้'#ม(พระภาคเชษฐบ�ร�ษ ขุองโล่ก ผู้'#คงท(+ พระนามว�าว�ปิ<สุสุ( ด่#วยม:อขุองตน เราได่#ยานช#าง ยานม#าแล่ะยานท�พย เราได่#บรรล่�ธรรมเปิ1นท(+สุ�*นอาสุวะ ก4เพราะ การถวายว�จจก�ฎ(น�*น ในก�ปิท(+ ๙๑ แต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายว�จจก�ฎ(ใด่ ด่#วย การถวายว�จจก�ฎ(น�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวาย ว�จจก�ฎ( เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6า

เสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระเวจจกทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ เวจจกทายกเถราปิทาน.

สุรณคมน�ยเถราปิทานท(+ ๓ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการเขุ#าถ@งพระร�ตนตร�ย -2 1 0 0 0 -11130 9 0 0 0

[๑๑๓] คร�*งน�*น ภ�กษ�ก�บเราผู้'#อาศ์�ยเล่(*ยงช(พ ขุ@*นเร:อไปิด่#วยก�น เม:+อเร:อก6าล่�ง จะอ�ปิปิาง ภ�กษ�ได่#ใหั#สุรณะแก�เรา ในก�ปิท(+ ๓๑ แต�ก�ปิน(* ภ�กษ�น�*นได่# ใหั#สุรณะใด่แก�เรา เพราะสุรณะน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งสุรณคมน เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระสุรณคมน�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ สุรณคมน�ยเถราปิทาน.

อ�พภ�ญชนทายกเถราปิทานท(+ ๔ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายยาหัยอด่ตา-2 1 0 0 0 -11140 13 0 0 0

[๑๑๔] เราอย'�ใกล่#พระราชอ�ทยาน ในพระนครพ�นธ�มด่( คร�*งน�*น เราน��งหัน�งเสุ:อเหัล่:อง ถ:อคณโฑน6*า เราได่#พบพระสุย�มภ'พ�ทธเจ#า ผู้'#ปิราศ์ จากก�เล่สุธ�ล่( ผู้'#ไม�ทรงพ�ายแพ#อะไรๆ ม(ความเพ(ยรเผู้าก�เล่สุ ม( พระหัฤท�ยแน�วแน� ม(ปิกต�เพ�งพ�น�จ ย�นด่(ในฌาน เปิ1นน�กบวช ผู้'#สุ6าเร4จความปิระสุงค ท�*งปิวง ขุ#ามพ#นโอฆะแล่#ว ไม�ม(อาสุวะคร�*นเราพบแล่#วก4เล่:+อมใสุโสุมน�สุ ได่#ถวายยาหัยอด่ตา ในก�ปิท(+ ๙๑แต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายทานใด่ในกาล่น�*น ด่#วยทานน�*น เราไม�ร' #จ�ก ท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งยาหัยอด่ตา เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ...พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระอ�พภ�ญชนทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ อ�พภ�ญชนทายกเถราปิทาน.

สุ�ปิฏทายกเถราปิทานท(+ ๕ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายผู้#าเน:*อด่( -2 1 0 0 0 -11150 9 0 0 0

[๑๑๕] พระว�ปิ<สุสุ(สุ�มมาสุ�มพ�ทธเจ#าผู้'#น6าโล่ก เสุด่4จออกจากท(+ปิระท�บสุ6าราญในกล่างว�น เราได่#ถวายผู้#าอย�างด่(ม(เน:*อเบาแล่#ว บ�นเท�งอย'�ในสุวรรค ตล่อด่ก�ปิท(+ ๙๑ แต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายผู้#าใด่ ด่#วยการถวายผู้#าน�*น เราไม� ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งผู้#าอย�างด่( เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ...พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระสุ�ปิฏทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ สุ�ปิฏทายกเถราปิทาน.

ท�ณฑทายกเถราปิทานท(+ ๖ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายไม#เท#า -2 1 0 0 0 -11160 10 0 0 0

[๑๑๖] คร�*งน�*น เราเขุ#าไปิย�งปิ5าใหัญ� ต�ด่เอาไม#ไผู้�มาท6าเปิ1นไม#เท#าถวาย แด่�พระสุงฆ เรากราบไหัว#ท�านผู้'#ม(ว�ตรอ�นงาม ด่#วยจ�ตเล่:+อมใสุน�*น ถวายไม#เท#าแล่#วเด่�นบ�ายหัน#าไปิทางท�ศ์อ�ด่ร ในก�ปิท(+ ๙๔ แต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายไม#เท#าใด่ในกาล่น�*น ด่#วยการถวายไม#เท#าน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายไม#เท#า เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ...พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระท�ณฑทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ท�ณฑทายกเถราปิทาน.

ค�ร�เนล่ปิ'ชกเถราปิทานท(+ ๗ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการบ'ชาด่#วยด่อกอ�ญช�นเขุ(ยว-2 1 0 0 0 -11170 11 0 0 0

[๑๑๗] เม:+อก�อน เราเปิ1นพรานเน:*อเท(+ยวอย'�ในปิ5า ได่#พบพระพ�ทธเจ#าผู้'# ปิราศ์จากก�เล่สุธ�ล่( ทรงร' #จบธรรมท�*งปิวง เราม(จ�ตเล่:+อมใสุโสุมน�สุ ในพระพ�ทธเจ#าพระองค น�*น ผู้'#ปิระกอบด่#วยพระมหัากร�ณา ทรงย�นด่(ในปิระโยชน เก:*อก'ล่ขุองสุรรพสุ�ตว จ@งได่#บ'ชาด่#วยด่อกอ�ญช�นเขุ(ยว ในก�ปิท(+ ๓๑ แต�ก�ปิน(* เราได่#บ'ชาพระพ�ทธเจ#าด่#วยด่อกไม#ใด่ ด่#วยการบ'ชาน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชาเราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระค�ร�เนล่ปิ'ชกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ค�ร�เนล่ปิ'ชกเถราปิทาน.

โพธ�สุ�มม�ชชกเถราปิทานท(+ ๘ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการกวาด่ล่านโพธ�R -2 1 0 0 0 -11180 46 0 0 0

[๑๑๘] ในกาล่ก�อน เราเก4บใบโพธ�Rท(+ถ'กท�*งไว# ณ ล่านพระเจด่(ย เอาไปิท�*ง เสุ(ย เราจ@งได่#ค�ณ ๒๐ ปิระการ ด่#วยเด่ชแหั�งกรรมน�*น เม:+อเราย�ง ท�องเท(+ยวอย'�ในภพน#อยภพใหัญ� ย�อมท�องเท(+ยวไปิแต�ในสุองภพ ค:อ ในเทวด่าแล่ะมน�ษย จ�ต�จากเทวโล่กแล่#วมาสุ'�มน�ษยโล่ก ก4เก�ด่แต�ในสุองสุก�ล่ ค:อ สุก�ล่กษ�ตร�ย แล่ะสุก�ล่พราหัมณ เราม( อว�ยวะน#อยใหัญ�สุมบ'รณ สุ'งใหัญ� ร'ปิสุวย สุะอาด่สุะอ#านเต4มเปิS+ ยม ไม�บกพร�อง เราเก�ด่ในภพใด่ภพหัน@+ง ค:อ ในเทวโล่กหัร:อ มน�ษยโล่ก ในภพน�*น เราม(ผู้�วพรรณเหัม:อนทองค6า เปิร(ยบด่�ง ทองค6าท(+นายช�างหัล่อมแล่#ว ผู้�วขุองเราอ�อนน��ม สุน�ท สุ�ขุ�มล่ะเอ(ยด่อ�อนอย'�ตล่อด่เวล่า เพราะใบโพธ�Rอ�นเราท�*งด่(แล่#ว ในคต�ไหันๆ ก4ตามท( ฝั่�5นล่ะอองย�อมไม�ต�ด่ในสุร(ระขุองเราผู้'#ท(+อย'�ในท(+

ปิระช�ม น(*เปิ1นว�บากแหั�งการท�*งใบโพธ�Rเพราะความร#อนล่ม แด่ด่หัร:อเพราะความร#อนขุองไฟัก4ตาม ท(+ต�วขุองเราไม�ม(เหัง:+อไหัล่ น(*เปิ1นว�บากแหั�งการท�*งใบโพธ�R ในกายขุองเรา ไม�ม(โรคเร:*อน ฝั่S กราก ตกกระ หั'ด่แล่ะหั�ด่ เปิM+ อยเล่ย น(*เปิ1นว�บากแหั�งการท�*งใบโพธ�R ค�ณแหั�งการท�*งใบโพธ�Rอ(กขุ#อหัน@+ง ค:อ บ�คคล่เก�ด่ในภพน#อยภพใหัญ� ย�อมไม�ม(โรคในกาย น(*เปิ1นว�บากแหั�งการท�*งใบโพธ�R ค�ณอ(กขุ#อหัน@+ง ค:อ เขุาเก�ด่ในภพน#อยใหัญ� ย�อมไม�ม(ความบ(บค�*น ท(+เก�ด่ขุ@*นทางใจเล่ย น(*เปิ1นว�บากแหั�งการท�*งใบโพธ�R ค�ณอ(กขุ#อหัน@+ง ค:อ เขุาเก�ด่ในภพน#อยภพใหัญ� ย�อมไม�ม(ใครเปิ1นขุ#าศ์@กเล่ย น(*เปิ1น ว�บากแหั�งการท�*งใบโพธ�R ค�ณอ(กขุ#อหัน@+ง ค:อเขุาเก�ด่ในภพน#อย ภพใหัญ� ย�อมม(โภคทร�พย ไม�บกพร�องเล่ย น(*เปิ1นว�บากแหั�งการท�*ง ใบโพธ�R ค�ณอ(กขุ#อหัน@+ง ค:อ เขุาเก�ด่ในภพน#อยภพใหัญ� ย�อม ไม�ม(ภ�ยแต�ไฟั พระราชา โจรแล่ะน6*า ค�ณอ(กขุ#อหัน@+ง ค:อ เขุาเก�ด่ในภพน#อยภพใหัญ�ทาสุหัญ�งชายแล่ะคนเด่�นตาม ย�อมปิระพฤต�ตามจ�ตขุองเขุา เขุาเก�ด่ในมน�ษยโล่กในปิร�มาณอาย�เท�าใด่ อาย� ขุองเขุาย�อมไม�ล่ด่ไปิจากปิร�มาณอาย�น�*น ย�อมด่6ารงอย'�ตราบเท�าสุ�*น อาย�คนใน คนนอก ตล่อด่ถ@งชาวน�คม ชาวร�ฐ ล่#วนแต�เปิ1นผู้'#ช�วยเหัล่:อ ใคร�ความเจร�ญปิรารถนาความสุ�ขุแก�เขุาท�*งน�*น ใน ท�กๆ ภพ เราเปิ1นคนม(โภคทร�พย ม(ยศ์ ม(ศ์�ร� ม(ญาต� พวกพ#อง ไม�ม(เวร หัมด่ความสุะด่�#ง ในกาล่ท�*งปิวง เม:+อเราย�งท�องเท(+ยวอย'� ในภพ เทวด่า มน�ษย อสุ'ร คนธรรพ ย�กษ แล่ะรากษสุ ล่#วน แต�ปิLองก�นร�กษาเราท�กเม:+อ เราเสุวยยศ์สุองอย�างท�*งในเทวโล่กแล่ะ มน�ษยโล่ก ในอวสุานเราได่#บรรล่�ศ์�วโมกขุ มหัานฤพานอ�นยอด่เย(+ยม บ�ร�ษใด่ปิระสุพบ�ญเพราะเจาะจงพระสุ�มมาสุ�มพ�ทธเจ#า หัร:อโพธ� พฤกษ ขุองพระศ์าสุด่าพระองค น�*น สุ6าหัร�บบ�ร�ษเช�นน�*น สุ�+งอะไรเล่�าท(+เขุาจะหัาได่#ยาก เขุาย�อมเปิ1นผู้'#ย�+งใหัญ�กว�าคนอ:+นๆ ในเพราะมรรคผู้ล่ น�กายเปิ1นท(+มาแล่ะค�ณ ค:อ ฌานแล่ะ อภ�ญญา ไม�ม( อาสุวะ ปิร�น�พพาน เม:+อก�อน เราม(ใจย�นด่(เก4บใบโพธ�Rเอาไปิท�*งจ@งเปิ1นผู้'#พร#อมเพร(ยงด่#วยองค ๒๐ ปิระการน(* ท�กท�พาราตร(กาล่เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระโพธ�สุ�มม�ชชกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ โพธ�สุ�มม�ชชกเถราปิทาน.

อาม�ณฑผู้ล่ทายกเถราปิทานท(+ ๙ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายแฟัง-2 1 0 0 0 -11190 12 0 0 0

[๑๑๙] พระพ�ช�ตมารพระนามว�าปิท�ม�ตระ ผู้'#ทรงร' #จบธรรมท�*งปิวงเปิ1นนายก ขุองโล่ก ออกจากสุมาธ�แล่#วเสุด่4จจงกรมอย'� คร�*งน�*น เราเอา ผู้ล่ไม#ใสุ�หัาบหัาบมา ได่#พบพระพ�ทธเจ#ามหัาม�น( ผู้'#ปิราศ์จากก�เล่สุ

ธ�ล่( ก6าล่�งเสุด่4จจงกรมอย'� เราม(จ�ตเล่:+อมใสุโสุมน�สุ ปิระนมกรอ�ญชล่( เหัน:อเศ์(ยรเกล่#า ถวายบ�งคมพระสุ�มพ�ทธเจ#าแล่#วถวายผู้ล่แฟัง ใน ก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* เราได่#ถวายผู้ล่ไม#ใด่ในกาล่น�*น ด่#วยการถวาย ผู้ล่ไม#น�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งผู้ล่แฟัง เราเผู้าก�เล่สุ ท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระอาม�ณฑผู้ล่ทายกเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ อาม�ณฑผู้ล่ทายกเถราปิทาน.

สุ�ค�นธเถราปิทานท(+ ๑๐ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการสุด่�ด่(พระร�ตนตร�ย-2 1 0 0 0 -11200 112 0 0 0

[๑๒๐] พระพ�ทธเจ#าผู้'#เปิ1นเผู้�าพ�นธ� แหั�งพราหัมณ ทรงพระยศ์ใหัญ� ม( พระนามช:+อว�าก�สุสุปิะ ปิระเสุร�ฐกว�าน�กปิราชญ ท�*งหัล่ายเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#วในภ�ทก�ปิน(* พระองค ทรงสุมบ'รณ ด่#วยอาย�พย�ญชนะม(พระ ล่�กษณะอ�นปิระเสุร�ฐ ๓๒ ปิระการ อ�นร�ศ์ม(วาหัน@+งแวด่ล่#อม ม(ขุ�าย ร�ศ์ม(บ�งเก�ด่ปิรากฏ ก�อใหั#เก�ด่ความย�นด่(เหัม:อนพระจ�นทร สุ�องแสุงสุว�างเหัม:อนพระอาท�ตย ทรงย�งหัม'�สุ�ตว ใหั#เย:อกเย4น เหัม:อนเมฆฝั่น เปิ1นบ�อเก�ด่แหั�งค�ณเหัม:อนสุาคร ปิานปิระหัน@+งว�าแผู้�นด่�นโด่ยศ์(ล่เปิร(ยบด่�งภ'เขุาหั�มว�นต โด่ยสุมาธ� เหัม:อนอย�างอากาศ์โด่ยปิ<ญญา เปิ1นผู้'#ไม�เกาะเก(+ยวเหัม:อนล่ม ไม�พร�องเหัม:อนว�หัาร แกล่#วกล่#าในบร�ษ�ท ทรงปิระกาศ์สุ�จธรรมช�วยมหัาชนใหั#รอด่พ#น คร�*งน�*นเราเปิ1นเศ์รษฐ(บ�ตรผู้'#ม(ยศ์ใหัญ� ในพระนครพาราณสุ( ม(ทร�พย แล่ะ ขุ#าวเปิล่:อกมากมาย เราเท(+ยวเด่�นเล่�นไปิจนถ@งปิ5ามฤคทายว�น ได่# เหั4นพระศ์าสุด่าผู้'#เปิ1นนาถะ ก6าล่�งทรงแสุด่งพระธรรมเทศ์นาเร:+องหันทางอมตธรรม เราได่#เหั4นพระพ�ทธเจ#าพระองค น�*น ผู้'#เปิ1นเทพย�+งกว�าทวยเทพ ม(พระด่6าร�สุเกล่(*ยงเกล่า น�าร�ก ม(พระสุ�รเสุ(ยงสุม6+า เสุมอเหัม:อนนกการะเวก ม(พระสุ6าเน(ยงก#องเหัม:อนเสุ(ยงหังสุ แล่ะเสุ(ยงกล่องใหัญ� ย�งมหัาชนใหั#ทราบช�ด่ได่# แล่ะได่#สุด่�บพระสุ�รเสุ(ยง อ�นไพเราะ จ@งได่#ล่ะโภคทร�พย ม�ใช�น#อย ออกบวชเปิ1นบรรพช�ตเราบวชแล่#ว เช�นน(* ไม�นานก4เปิ1นพหั'สุ'ต เปิ1นพระธรรมกถ@ก ม(ปิฏ�ภาณอ�นว�จ�ตร เราเปิ1นคนองอาจในการพรรณนา ได่#พรรณนา พระค�ณขุองพระศ์าสุด่าผู้'#ม(พระฉว(วรรณเหัม:อนทองค6า ในท�ามกล่างบร�ษ�ทย�อยๆ ว�า พระผู้'#ม(พระภาคพระองค น(* เปิ1นพระขุ(ณาสุพเปิ1นผู้'#ต:+นแล่#วไม�ม(ท�กขุ ทรงต�ด่ความสุงสุ�ยได่#แล่#ว ทรงถ@งความ สุ�*นกรรมท�กอย�าง ทรงพ#นก�เล่สุแล่#วในเพราะธรรมเปิ1นท(+สุ�*นไปิแหั�งอ�ปิธ� พระผู้'#ม(พระภาคพระองค น(*น�*นเปิ1นผู้'#ต:+นแล่#ว พระองค เปิ1น ผู้'#ปิระเสุร�ฐย�+ง ทรงปิระกาศ์พรหัมจรรย ในโล่ก พร#อมท�*งเทวโล่ก ทรงฝั่Tกพระองค เองแล่ะทรงฝั่Tกผู้'#อ:+น ทรงสุงบระง�บเองแล่ะทรงท6า ผู้'#อ:+นใหั#สุงบระง�บ เปิ1นผู้'#ด่�บก�เล่สุ เปิ1นน�กบวช ทรงย�งผู้'#อ:+นใหั#ด่�บ ก�เล่สุ เปิ1นผู้'#เบาพระท�ยแล่ะทรงย�งมหัาชนใหั#เบาใจ ทรงม(ความ

เพ(ยร องอาจ กล่#าหัาญ ม(พระปิ<ญญาทรงปิระกอบด่#วยพระกร�ณา ทรงม(ความช6านาญ เปิ1นผู้'#ม(ช�ยชนะ เปิ1นพระพ�ช�ตมาร ไม�ทรงคนอง ทรงหัมด่ความหั�วงใย เปิ1นผู้'#ไม�หัว� +นไหัว ไม�สุ�+นสุะเท:อนเปิ1นน�กปิราชญ ไม�ทรงหัล่งใหัล่ ไม�ม(ใครเท(ยมท�น เปิ1นม�น( ม(ปิกต� น6าธ�ระไปิ ทรงอาจหัาญแม#ในพวกคร' ด่�งโคอ�สุ�ภราชพระยาคชสุาร (แล่ะ) ไกรสุรสุ(หัราช เปิ1นผู้'#ปิราศ์จากราคะ ปิราศ์จากมล่ท�น เปิ1นด่�งพรหัม กล่#ากว�าน�กปิราชญ หั�กเสุ(ยซั@+งขุ#าศ์@กค:อก�เล่สุ หัมด่ เสุ(*ยนหันาม ปิราศ์จากความเศ์ร#าโศ์กไม�ม(ใครเสุมอเสุม:อน เปิ1นผู้'#ปิระเสุร�ฐ สุะอาด่หัมด่จด่ เปิ1นพราหัมณ เปิ1นสุมณะ เปิ1นนาถะ เปิ1นหัมอ เปิ1นผู้'#ก6าจ�ด่ล่'กศ์ร เปิ1นน�กรบ เปิ1นผู้'#เบ�กบาน เปิ1นผู้'#หัล่�บแล่ะต:+น ไม�หัว� +นไหัว ม(ใจเบ�กบาน ย�*มแย#ม ทรงท6าการฝั่Tกอ�นทร(ย เปิ1นผู้'#น6าตนไปิ เปิ1นผู้'#ท6า เปิ1นผู้'#น6า เปิ1นผู้'#ปิระกาศ์ เปิ1น ผู้'#ท6าสุ�ตว ใหั#ร�าเร�ง เปิ1นผู้'#ว�ด่ เปิ1นผู้'#ต�ก เปิ1นผู้'#ฟั<ง เปิ1นผู้'#สุรรเสุร�ญ เปิ1นผู้'#ไม�ก6าเร�บ ปิราศ์จากล่'กศ์ร ไม�ม(ท�กขุ ไม�ทรงม(ความสุงสุ�ยเปิ1นผู้'#หัมด่ต�ณหัา ปิราศ์จากธ�ล่( เปิ1นผู้'#ขุ�ด่ เปิ1นผู้'#ท6าล่าย เปิ1นผู้'# กล่�าว เปิ1นผู้'#ท6าใหั#ปิรากฏ เปิ1นผู้'#ย�งสุ�ตว ใหั#ขุ#าม ใหั#ท6าปิระโยชน เปิ1นผู้'#ถ@งสุ�มปิทา เปิ1นผู้'#ย�งสุ�ตว ใหั#บรรล่� เปิ1นผู้'#ไปิด่#วยก�น เปิ1นผู้'#ฆ�าทรงย�งก�เล่สุใหั#เร�าร#อน ใหั#เหั:อด่แหั#ง ด่6ารงอย'�ในสุ�จจะ เสุมอด่#วยผู้'#เสุมอ ไม�ม(สุหัาย เปิ1นท(+อย'�แหั�งความเอ4นด่' ม(มนต อ�ศ์จรรย ไม�ทรงล่วงใหั#พ�ศ์วง เปิ1นผู้'#ท6า เปิ1นน�กบวชองค ท(+ ๗ ทรงขุ#ามพ#นความสุงสุ�ยแล่#ว ไม�ทรงถ:อพระองค ทรงม(ค�ณหัาปิระมาณม�ได่#ไม�ม(ใครเปิร(ยบปิาน ล่�วงคล่องแหั�งถ#อยค6าท�กชน�ด่ ล่�วงเวไนย สุ�ตว ท�กคน ทรงชนะหัม'�มาร ความเล่:+อมใสุในพระพ�ทธเจ#าผู้'# ปิระเสุร�ฐม(พระร�ศ์ม(ก6าหันด่ด่#วยร#อยพระองค น�*น ย�อมน6าอมตมหัา น�พพานมาใหั# เพราะฉะน�*น ความเช:+อในพระพ�ทธเจ#า ในพระธรรมแล่ะในพระสุงฆ จ@งม(ปิระโยชน ใหัญ� เราสุรรเสุร�ญพระพ�ทธเจ#าผู้'#เปิ1นสุรณะอย�างสุ'งสุ�ด่ขุองโล่ก ๓ ด่#วยค�ณม(อาท�เหั4นปิานด่�งน(*แสุด่งธรรมกถาในท�ามกล่างบร�ษ�ท จ�ต�จากอ�ตภาพน�*นแล่#ว ได่# เสุวยมหั�นตสุ�ขุในสุวรรค ช�*นด่�สุ�ต จ�ต�จากด่�สุ�ตแล่#วเก�ด่ในมน�ษย เปิ1นผู้'#ม(กล่�+นหัอม ล่มหัายใจ กล่�+นปิากแล่ะกล่�+นต�วขุองเราก4เช�นน�*น เหัม:อนก�น ค:อ ม(กล่�+นหัอม แล่ะกล่�+นหัอมน�*นน�+นแหัล่ะฟั� Lงไปิเน:องน�ตย เราม(กล่�+นหัอมท�กอย�างกล่�+นปิากขุองเราหัอมฟั� Lงอย'�ท�กเม:+อ สุร(ระขุองเรางด่งาม หัอมฟั� Lงท�กท�พาราตร(กาล่ ปิานด่�งด่อกปิท�ม ด่อกอ�บล่แล่ะด่อกจ6าปิา ฉะน�*น ท�*งหัมด่น�*นเปิ1นผู้ล่แหั�งการกล่�าวสุรรเสุร�ญค�ณพระพ�ทธเจ#า ผู้ล่น�*นน�าอ�ศ์จรรย อย�างย�+ง ขุอท�านท�*งหัล่ายจงต�*งใจสุด่�บค�ณขุองพระพ�ทธเจ#าน�*น ซั@+งเราได่#กล่�าวแล่#ว คร�*นเรากล่�าวสุรรเสุร�ญค�ณขุองพระพ�ทธเจ#า ซั@+งน6าปิระโยชน แล่ะความสุ�ขุมา ใหั#แล่#ว เปิ1นผู้'#ม(จ�ตผู้�องแผู้#วในธรรมท�*งปิวง พระสุงฆ เปิ1นผู้'#ปิระกอบด่#วยความเพ(ยร ม(ยศ์ ถ@งความสุ�ขุ งด่งาม ร� �งเร:อง น�าร�กน�าชม เปิ1นผู้'#กล่�าวไม�ด่'หัม�+นด่'แคล่น ไม�ม(โทษ แล่ะเปิ1นผู้'#ม(

ปิ<ญญาขุวนขุวายในธรรมท(+เปิ1นสุ�*นก�เล่สุ สุ6าหัร�บผู้'#ภ�กด่(ต�อพระพ�ทธ เจ#าได่#น�พพานโด่ยง�าย เราจ�กกล่�าวถ@งเหัต�ขุองพวกเรา เช�ญท�าน ท�*งหัล่ายฟั<งเหัต�น�*นตามเร:+อง เราถวายบ�งคมก4เพราะค#นพบพระยศ์ขุองพระผู้'#ม(พระภาคท(+ม(อย'� เพราะฉะน�*น แม#เราจะเก�ด่ในภพใด่ๆก4ย�อมเปิ1นผู้'#ม(ยศ์ในภพน�*นๆ เราสุรรเสุร�ญพระพ�ทธเจ#า ผู้'#ท6าท(+สุ�ด่ ท�กขุ แล่ะพระธรรมอ�นสุงบระง�บ ปิ<จจ�ยม�ได่#ปิร�งแต�ง จ@งได่#เปิ1นผู้'# ถ@งความสุ�ขุ เพราะฉะน�*น พระพ�ทธเจ#าจ@งช:+อว�าทรงปิระทานความ สุ�ขุแก�สุ�ตว ท�*งหัล่าย เรากล่�าวสุรรเสุร�ญค�ณขุองพระพ�ทธเจ#าว�าม(ท�*งสุ�วนพระองค แล่ะท(+เปิ1นปิระโยชน แก�คนอ:+น จ@งเปิ1นผู้'#ปิระกอบ ด่#วยปิSต�ในพระพ�ทธเจ#า เพราะฉะน�*น เราจ@งเปิ1นผู้'#ม(ความงด่งามเม:+อเรากล่�าวสุรรเสุร�ญพระค�ณ ช:+อว�าชมเชยพระผู้'#น6า ซั@+งทรงช6านะมาร ล่�วงเสุ(ยซั@+งเด่(ยรถ(ย ครอบง6าเด่(ยรถ(ย โกงเสุ(ยได่# เพราะฉะน�*น เราจ@งเปิ1นคนม(ความร� �งเร:อง เม:+อเรากล่�าวสุรรเสุร�ญพระค�ณขุองพระสุ�มพ�ทธเจ#า ช:+อว�าพระองค ใหั#เปิ1นท(+ร �กแม#แหั�งหัม'�ชน เพราะ ฉะน�*น เราจ@งเปิ1นผู้'#น�าร�ก น�าชม เหัม:อนพระจ�นทร อ�นม(ในสุรทกาล่ ฉะน�*น เราชมเชยพระสุ�คตเจ#าด่#วยวาจาท�กอย�าง ตามสุต�สุามารถ เพราะฉะน�*น เราจ@งม(ปิฏ�ภาณว�จ�ตร เหัม:อนท�านพระว�งค(สุะ คนพาล่พวกใด่เปิ1นผู้'#ถ@งความสุงสุ�ย จ@งด่'หัม�+นพระมหัาม�น( เราขุ�มขุ(+คนพาล่พวกน�*นโด่ยชอบธรรม เพราะฉะน�*น เราจ@งไม�ถ'กด่'หัม�+นเราได่#ช�วยท6าก�เล่สุขุองสุ�ตว ท�*งหัล่ายใหั#หัมด่ไปิ ด่#วยการสุรรเสุร�ญ พระค�ณพระพ�ทธเจ#า เพราะอ6านาจขุองกรรมน�*น เราจ@งเปิ1นผู้'#ม(ใจ ไม�ม(ก�เล่สุ เราผู้'#แสุด่งพ�ทธาน�สุสุต� ได่#ท6าปิ<ญญาเคร:+องตร�สุร' #ใหั#เก�ด่แก�ผู้'#ฟั<ง เพราะฉะน�*น เราจ@งเปิ1นผู้'#ม(ปิ<ญญาเหั4นแจ#งอรรถอ�น ล่ะเอ(ยด่ เราจ�กเปิ1นผู้'#สุ�*นอาสุวะท�กอย�าง จ�กขุ#ามพ#นสุาครค:อสุงสุารไปิได่# แล่ะม(ความช6าน�ช6านาญ ไม�ถ:อม�+นด่#วยอ�ปิาทาน ถ@ง ความด่�บสุน�ท ในก�ปิน(*เองเราได่#ชมเชยพระช�นเจ#าใด่ ด่#วยการชมเชยน�*น เราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา เราเผู้า ก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระสุ�ค�นธเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ สุ�ค�นธเถราปิทาน. ----------------------------

รวมอปิทานท(+ม(ในวรรคน(* ค:อ ๑. ต�ณม�ฏฐ�ทายกเถราปิทาน๖. ท�ณฑทายกเถราปิทาน๒. เวจจกทายกเถราปิทาน๗. ค�ร�เนล่ปิ'ชกเถราปิทาน๓. สุรณคมน�ยเถราปิทาน ๘. โพธ�สุ�มม�ชชกเถราปิทาน ๔. อ�พภ�ญชนทายกเถราปิทาน ๙. อาม�ณฑผู้ล่ทายกเถราปิทาน ๕. สุ�ปิฏทายกเถราปิทาน๑๐. สุ�ค�นธเถราปิทาน ในวรรคน(* บ�ณฑ�ตค6านวณคาถาท�*งหัมด่ได่# ๑๒๓ คาถา.จบ ต�ณทายกวรรคท(+ ๕๓. ----------------

ก�จจายวรรคท(+ ๕๔มหัาก�จจายนเถราปิทานท(+ ๑ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระมหัาก�จจายนเถระ -2 1 0 0 0 -11210 53 0 0 0

[๑๒๑] พระพ�ช�ตมารพระนามว�าปิท�ม�ตระ ผู้'#ปิราศ์จากต�ณหัา ทรงช6านะสุ�+งท(+ ใครๆ เอาชนะไม�ได่# เปิ1นพระผู้'#น6า ได่#เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นในก�ปิท(+แสุนแต� ภ�ทก�ปิน(* พระองค เปิ1นผู้'#แกล่#วกล่#าสุามารถ ม(พระอ�นทร(ย เสุม:อน ใบบ�ว ม(พระพ�กตร ปิราศ์จากมล่ท�นคล่#ายพระจ�นทร ม(พระฉว(วรรณปิานด่�งทองค6า ม(พระร�ศ์ม(ซั�านออกจากพระองค เหัม:อนร�ศ์ม(พระอาท�ตย น6าตาแล่ะใจขุองสุ�ตว ล่ง ปิระด่�บด่#วยพระล่�กษณะอ�นปิระเสุร�ฐ ล่�วงทางแหั�งค6าพ'ด่ท�กอย�าง อ�นหัม'�มน�ษย แล่ะอมรเทพสุ�กการะ ตร�สุร' #ด่#วยพระองค เอง ทรงย�งสุ�ตว ใหั#ตร�สุร' # ทรง น6าไปิได่#อย�างรวด่เร4ว ม(พระสุ�รเสุ(ยงไพเราะ ม(พระสุ�นด่านหันาไปิด่#วยพระกร�ณา ทรงแกล่#วกล่#าในท(+ปิระช�ม พระองค ทรงแสุด่ง ธรรมอ�นไพเราะ ซั@+งปิระกอบด่#วยสุ�จจะ ๔ ทรงฉ�ด่ขุ@*นซั@+งหัม'�สุ�ตว ท(+จมอย'�ในเปิMอกตมค:อโมหัะ คร�*งน�*นเราเปิ1นด่าบสุ สุ�ญจรไปิแต�คนเด่(ยว ม(ปิ5าหั�มพานต เปิ1นท(+อย'�อาศ์�ย เม:+อไปิสุ'�มน�ษยโล่ก ทางอากาศ์ ก4ได่#พบพระพ�ช�ตมาร เราได่#เขุ#าไปิเฝั่Lาพระองค แล่#วสุด่�บพระธรรม เทศ์นาขุองพระธ(รเจ#า ผู้'#ทรงพรรณนาค�ณอ�นใหัญ�ขุองพระสุาวกอย'�ว�าเราไม�เหั4นสุาวกองค อ:+นใด่ในธรรมว�น�ยน(* ท(+จะเสุมอเหัม:อนก�บ ก�จจายนภ�กษ�น(* ผู้'#ซั@+งปิระกาศ์ธรรมท(+เราแสุด่งแล่#วแต�โด่ยย�อได่#โด่ยพ�สุด่าร ท6าบร�ษ�ทแล่ะเราใหั#ย�นด่( เพราะฉะน�*น ก�จจายนภ�กษ�น(* จ@งเล่�ศ์กว�าภ�กษ�ผู้'#เล่�ศ์ในการกล่�าวได่#โด่ยพ�สุด่าร ซั@+งอรรถแหั�งภาษ�ต ท(+เรากล่�าวไว#แต�โด่ยย�อน�*น ภ�กษ�ท�*งหัล่าย ท�านท�*งหัล่ายจงจ6าไว# อย�างน(*เถ�ด่ คร�*งน�*น เราได่#ฟั<งพระด่6าร�สุอ�นร:+นรมย ใจแล่#ว เก�ด่ความอ�ศ์จรรย จ@งไปิปิ5าหั�มพานต น6าเอากล่��มด่อกไม#มาบ'ชาพระผู้'# เปิ1นท(+พ@+งขุองโล่ก แล่#วปิรารถนาฐาน�นด่รน�*น คร�*งน�*น พระผู้'#เปิ1น ท(+อย'�แหั�งสุรณะ ทรงทราบอ�ธยาศ์�ยขุองเราแล่#ว ได่#ทรงพยากรณ ว�าจงด่'ฤาษ(ผู้'#ปิระเสุร�ฐน(* ซั@+งเปิ1นผู้'#ม(ผู้�วพรรณเหัม:อนทองค6าท(+ไล่�มล่ท�น ออกแล่#ว ม(โล่มชาต�ช'ช�นแล่ะใจโสุมน�สุ ย:นปิระนมอ�ญชล่(น�+งไม� ไหัวต�ง ร�าเร�ง ม(น�ยน ตาเต4มด่( ม(อ�ธยาศ์�ยน#อมไปิในค�ณขุองพระพ�ทธเจ#า ม(ธรรมเปิ1นธง ม(หัท�ยร�าเร�ง เหัม:อนก�บถ'กรด่ด่#วยน6*าอมฤต เขุาได่#สุด่�บค�ณขุองก�จจายนภ�กษ�เขุ#า จ@งได่#ปิรารถนาฐาน�นด่รน�*น ในอนาคตกาล่ ฤาษ(ผู้'#น(*จะได่#เปิ1นธรรมทายาทขุองพระ โคด่มมหัาม�น( เปิ1นโอรสุอ�นธรรมเนรม�ต จ�กเปิ1นพระสุาวกขุอง พระศ์าสุด่า ม(นามช:+อว�าก�จจายนะ เขุาจ�กเปิ1นพหั�สุ'ต ม(ญาณใหัญ�ร' #อธ�บายแจ#งช�ด่ เปิ1นน�กปิราชญ จ�กถ@งฐาน�นด่รน�*น ด่�งท(+เราได่# พยากรณ ไว#แล่#ว ในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* เราได่#ท6ากรรมใด่ในกาล่น�*น ด่#วยกรรมน�*นเราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา เราท�อง

เท(+ยวอย'�แต�ในสุองภพ ค:อ ในเทวด่าแล่ะมน�ษย คต�อ:+นเราไม�ร' #น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา เราเก�ด่สุองสุก�ล่ ค:อ สุก�ล่กษ�ตร�ย แล่ะสุก�ล่พราหัมณ เราไม�เก�ด่ในสุก�ล่ท(+ต6+าทราม น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชาแล่ะในภพสุ�ด่ท#าย เราเก�ด่เปิ1นบ�ตรขุองต�ปิต�ว�จฉพราหัมณ ผู้'#เปิ1น ปิ�โรหั�ตขุองพระเจ#าจ�ณฑปิ<ชโชต ในพระนครอ�ชเชน(อ�นร:+นรมย เราเปิ1นคนฉล่าด่เร(ยนจบไตรเพท สุ�วนมารด่าขุองเราช:+อจ�นทนปิท�มาเราช:+อก�จจานะ เปิ1นผู้'#ม(ผู้�วกายงาม เราอ�นพระเจ#าแผู้�นด่�นทรงสุ�งไปิเพ:+อพ�จารณาพระพ�ทธเจ#า ได่#พบพระผู้'#น6าซั@+งเปิ1นปิระต'ขุองโมกขุบ�ร( เปิ1นท(+สุ� +งสุมค�ณ แล่ะได่#สุด่�บพระพ�ทธภาษ�ตอ�นปิราศ์จากมล่ท�นเปิ1นเคร:+องช6าระล่#างเปิMอกตมค:อคต� จ@งได่#บรรล่�อมตธรรมอ�นสุงบ ระง�บ พร#อมก�บบ�ร�ษ ๗ คนท(+เหัล่:อ เราเปิ1นผู้'#อธ�บายในพระมต� อ�นใหัญ�ขุองพระสุ�คตเจ#าได่#แจ#งช�ด่ แล่ะพระศ์าสุด่าทรงต�*งไว#ใน ต6าแหัน�งเอตท�คคะ เราเปิ1นผู้'#ม(ความปิรารถนาสุ6าเร4จด่#วยด่(แล่#ว เรา เผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระมหัาก�จจายนเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ มหัาก�จจายนเถราปิทาน.

ว�กกล่�เถราปิทานท(+ ๒ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระว�กกล่�เถระ -2 1 0 0 0 -11220 75 0 0 0

[๑๒๒] สุมเด่4จพระผู้'#น6าม(พระนามไม�ทราม ม(พระค�ณน�บไม�ได่#พระนามว�าปิท�ม�ตระ เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#วในก�ปิท(+แสุนแต�ภ�ทรก�ปิน(* พระนามว�าปิท�ม�ตระ ก4เพราะม(พระพ�กตร เหัม:อนด่อกปิท�ม ม(พระฉว(วรรณ งาม ไม�ม(มล่ท�น เหัม:อนด่อกปิท�ม ไม�เปิM* อนด่#วยโล่ก เหัม:อนด่อกปิท�มไม�เปิM* อนด่#วยน6*า ฉะน�*น เปิ1นน�กปิราชญ ม(พระอ�นทร(ย ด่�งใบปิท�มแล่ะน�าร�กเหัม:อนด่อกปิท�ม ท�*งม(พระโอฐ ม(กล่�+นอ�ด่ม เหัม:อนกล่�+นในกล่(บขุองด่อกปิท�ม เพราะฉะน�*น พระองค จ@งทรงพระนามว�า ปิท�ม�ตระ พระองค เปิ1นผู้'#เจร�ญกว�าโล่ก ไม�ทรงถ:อพระองค เปิร(ยบเสุม:อนเปิ1นน�ยน ตาใหั#คนตาบอด่ ม(พระอ�ร�ยาบถสุงบ เปิ1นท(+ฝั่<งพระค�ณ เปิ1นท(+รองร�บกร�ณาแล่ะมต�ถ@งในคร�*งไหันๆ พระมหัาว(รเจ#าพระองค น�*น ก4เปิ1นผู้'#อ�นพรหัมอสุ'รแล่ะเทวด่าบ'ชา สุ'งสุ�ด่กว�าชนในท�ามกล่างหัม'�ชนท(+เกล่:+อนกล่�นไปิท�*งเทวด่าแล่ะมน�ษย เม:+อจะย�งบร�ษ�ทท�*งปิวงใหั#ย�นด่(ด่#วยพระสุ6าเน(ยงอ�นเสุนาะ แล่ะด่#วยพระธรรมเทศ์นาอ�นเพราะพร�*ง จ@งได่#ชมสุาวกขุองพระองค ว�า ภ�กษ�อ:+นท(+พ#นก�เล่สุด่#วยศ์ร�ทธา ม(มต�ด่( ขุวนขุวายในการด่'เรา เช�นก�บว�กกล่�ภ�กษ�น(* ไม�ม(เล่ย คร�*งน�*น เราเปิ1นบ�ตร ขุองพราณ ในพระนครหังสุวด่( ได่#สุด่�บพระพ�ทธภาษ�ตน�*น จ@งชอบฐาน�นด่รน�*น คร�*งน�*น เราได่#น�มนต พระตถาคตผู้'#ปิราศ์จาก มล่ท�นพระองค น�*น พร#อมด่#วยพระสุาวก ใหั#เสุวยตล่อด่ ๗ ว�น แล่#วใหั#ครองผู้#า เราหัมอบศ์(รษะล่งแล่#วจมล่งในสุาครค:ออน�นตค�ณ

ขุองพระศ์าสุด่าพระองค น�*น เต4มเปิS+ ยมไปิด่#วยปิSต� ได่#กราบท'ล่ด่�งน(*ว�า ขุ#าแต�พระมหัาม�น( ขุอใหั#พระองค ได่#เปิ1นเช�นก�บภ�กษ�ผู้'# สุ�ทธาธ�ม�ต� ท(+พระองค ตร�สุชมเชยว�า เล่�ศ์กว�าภ�กษ�ผู้'#ม(ศ์ร�ทธาใน พระศ์าสุนาน(*เถ�ด่ เม:+อเรากราบท'ล่ด่�งน(*แล่#ว พระมหัาม�น(ผู้'#ม( ความเพ(ยรใหัญ� ม(พระทรรศ์นะม�ได่#ม(เคร:+องก(ด่ก�น ได่#ตร�สุพระด่6าร�สุน(*ในท�ามกล่างบร�ษ�ทว�า จงด่'มาณพผู้'#น(* ผู้'#น��งผู้#าเน:*อเกล่(*ยง สุ(เหัล่:อง ม(อว�ยวะอ�นบ�ญสุร#างสุมใหั#คล่#ายทองค6า ด่'ด่ด่:+มตา แล่ะใจขุองหัม'�ชนในอนาคตกาล่ มาณพผู้'#น(*จ�กได่#เปิ1นพระสุาวกขุองพระโคด่มผู้'#แสุวงหัาค�ณอ�นย�+งใหัญ� เปิ1นผู้'#เล่�ศ์กว�าภ�กษ�ท�*งหัล่ายฝั่5ายสุ�ทธาธ�ม�ต� เขุาเปิ1นเทวด่าหัร:อมน�ษย ก4ตามจ�กเปิ1นผู้'#เว#นจากความเด่:อด่ร#อนท�*งปิวง รวบรวมโภคทร�พย ท�กอย�าง ม(ความสุ�ขุท�องเท(+ยวไปิ ในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* พระศ์าสุด่าม(นามช:+อว�าโคด่มทรงสุมภพในวงศ์ พระเจ#าโอกกากราช จ�กเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นในโล่ก มาณพผู้'#น(*จ�กเปิ1นธรรมทายาทขุองพระศ์าสุด่าพระองค น�*น จ�กเปิ1นโอรสุอ�นธรรมเนรม�ต จ�กเปิ1นสุาวกขุองพระศ์าสุด่าม(นามช:+อว�าว�กกล่� เพราะผู้ล่กรรมท(+เหัล่:อน�*น แล่ะเพราะต�*งเจตน จ6านงไว# เรา ล่ะร�างมน�ษย แล่#ว ได่#ไปิสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ เราม(ความสุ�ขุในท(+ท�ก สุถาน ท�องเท(+ยวไปิในภพน#อยภพใหัญ� ได่#เก�ด่ในสุก�ล่หัน@+งในพระนครสุาว�ตถ( มารด่าขุองเราถ'กภ�ยปิSศ์าจค�กคาม ม(ใจหัวาด่กล่�ว จ@งใหั#เราผู้'#ล่ะเอ(ยด่อ�อนเหัม:อนเนยขุ#น น��มน�+มเหัม:อนใบไม#อ�อนๆซั@+งย�งนอนหังาย ใหั#นอนล่งแทบบาทม'ล่ขุองพระผู้'#แสุวงหัาค�ณอ�น ย�+งใหัญ� กราบท'ล่ว�า ขุ#าแต�พระโล่กนาถ หัม�อมฉ�นขุอถวายทารกน(*แด่�พระองค ขุ#าแต�พระโล่กนายก ขุอพระองค จงทรงเปิ1นท(+พ@+งขุองเขุาด่#วยเถ�ด่ คร�*งน�*น สุมเด่4จพระม�น(ผู้'#เปิ1นท(+พ@+งขุองหัม'�สุ�ตว ผู้'#หัวาด่กล่�ว พระองค ได่#ทรงร�บเราด่#วยฝั่5าพระหั�ตถ อ�นอ�อนน��ม ม(ตาขุ�ายอ�นท�านก6าหันด่ด่#วยจ�กร จ6าเด่�มแต�น�*นมา เราก4เปิ1นผู้'#ถ'กร�กษาโด่ยพระพ�ทธเจ#า จ@งเปิ1นผู้'#พ#นจากความปิ5วยไขุ#ท�กอย�าง อย'�โด่ยสุ�ขุสุ6าราญ เราเว#นจากพระสุ�คตเสุ(ยเพ(ยงคร' �เด่(ยวก4กระสุ�น พออาย�ได่# ๗ ขุวบ เราก4ออกบวชเปิ1นบรรพช�ต เราเปิ1นผู้'#ไม�อ�+มด่#วยการด่'พระร'ปิอ�นปิระเสุร�ฐ เก�ด่พระบารม(ท�กอย�าง ม(ด่วงตาสุ(เขุ(ยวล่#วน เกล่:+อนกล่�นไปิด่#วยวรรณสุ�นฐานอ�นงด่งาม คร�*งน�*น พระพ�ช�ต มารทรงทราบว�า เราย�นด่(ในพระพ�ทธร'ปิ จ@งได่#ตร�สุสุอนเราว�าอย�าเล่ยว�กกล่� ปิระโยชน อะไรในร'ปิท(+น�าเกล่(ยด่ซั@+งชนพาล่ชอบเล่�า ก4บ�ณฑ�ตใด่เหั4นสุ�ทธรรม บ�ณฑ�ตน�*นช:+อว�าเหั4นเรา ผู้'#ไม�เหั4นสุ�ทธรรมถ@งจะเหั4นเราก4ช:+อว�าไม�เหั4น กายม(โทษไม�สุ�*นสุ�ด่ เปิร(ยบเสุมอด่#วยต#นไม#ม(พ�ษ เปิ1นท(+อย'�ขุองโรคท�กอย�าง ล่#วนเปิ1นท(+ปิระช�มขุองท�กขุ เพราะฉะน�*น ท�านจงเบ:+อหัน�ายในร'ปิ พ�จารณาเหั4นความเก�ด่ขุ@*น แล่ะความเสุ:+อมไปิแหั�งขุ�นธ ท�*งหัล่าย จ�กถ@งท(+สุ�ด่แหั�งสุรรพก�เล่สุได่# โด่ยง�าย เราอ�นสุมเด่4จพระโล่กนายกผู้'#แสุวงหัาปิระโยชน พระองค น�*น ทรงพร6+าสุอนอย�างน(* ได่#ขุ@*นภ'เขุาค�ชฌก'ฏ เพ�งด่'อย'�ท(+ซัอกเขุา

พระพ�ช�ตมารผู้'#มหัาม�น(ปิระท�บย:นอย'�ท(+เช�งเขุา เม:+อจะทรงปิล่อบโยนเรา ได่#ตร�สุเร(ยกว�า ว�กกล่� เราได่#ฟั<งพระด่6าร�สุน�*นเขุ#าก4เบ�กบาน คร�*งน�*น เราว�+งล่งไปิท(+เง:*อมเขุาสุ'งหัล่ายร#อยช�+วบ�ร�ษ แต�ถ@งแผู้�นด่�น ได่#โด่ยสุะด่วกท(เด่(ยว ด่#วยพ�ทธาน�ภาพ พระผู้'#ม(พระภาคทรงแสุด่ง พระธรรมเทศ์นา ค:อ ความเก�ด่ขุ@*น แล่ะความเสุ:+อมไปิแหั�งขุ�นธ ท�*งหัล่ายอ(ก เราร' #ธรรมน�*นท�+วถ@งแล่#ว จ@งได่#บรรล่�อรหั�ต คร�*งน�*นพระผู้'#ม(พระภาคผู้'#ม(พระปิร(ชาใหัญ� ทรงท6าท(+สุ�ด่แหั�งจรณะ ทรง ปิระกาศ์ในท�ามกล่างมหัาบ�ร�ษว�า เราเปิ1นผู้'#เล่�ศ์กว�าภ�กษ�ท�*งหัล่ายฝั่5าย สุ�ทธาธ�ม�ต� ในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* เราได่#ท6ากรรมใด่ในกาล่น�*น ด่#วย กรรมน�*นเราไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนา เราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระว�กกล่�เถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ว�กกล่�เถราปิทาน.

มหัาก�ปิปินเถราปิทานท(+ ๓ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระมหัาก�ปิปิSนเถระ -2 1 0 0 0 -11230 83 0 0 0

[๑๒๓] พระพ�ช�ตมารผู้'#ทรงร' #จบธรรมท�*งปิวง พระนามว�าปิท�ม�ตระ ปิรากฏใน อ�ษฎากาศ์ เหัม:อนพระอาท�ตย ปิรากฏในอากาศ์ในสุรทกาล่ ฉะน�*นพระองค ย�งด่อกบ�ว ค:อเวไนยสุ�ตว ใหั#บานด่#วยพระร�ศ์ม(ค:อพระด่6าร�สุ สุมเด่4จพระโล่กนายก ทรงย�งเปิMอกตม ค:อก�เล่สุใหั#แหั#งไปิด่#วยพระร�ศ์ม( ค:อพระปิร(ชา ทรงก6าจ�ด่ยศ์ขุองพวกเด่(ยรถ(ย เสุ(ยด่#วยพระญาณปิานด่�งเพชร เหัม:อนพระอาท�ตย ก6าจ�ด่ความม:ด่ ฉะน�*นสุมเด่4จพระท�พากรเจ#าทรงสุ�องแสุงสุว�างจ#าท�*งกล่างค:น แล่ะกล่างว�น ในท(+ท�กหันท�กแหั�ง เปิ1นบ�อเก�ด่แหั�งค�ณ เหัม:อนสุาครเปิ1นบ�อเก�ด่แหั�งร�ตนะ ทรงย�งเมฆ ค:อ ธรรม ใหั#ตกล่งเพ:+อหัม'�สุ�ตว เหัม:อน เมฆย�งฝั่นใหั#ตก ฉะน�*น คร�*งน�*น เราเปิ1นผู้'#พ�พากษาอย'�ในพระนครหังสุวด่( ได่#เขุ#าไปิฟั<งธรรมขุองพระพ�ทธเจ#าผู้'#ม(พระนามว�าปิท�ม�ตระ ซั@+งก6าล่�งปิระกาศ์ค�ณขุองพระสุาวกผู้'#ม(สุต� ผู้'#กล่�าวสุอนภ�กษ�ท�*งหัล่าย อย'� ทรงย�งใจขุองเราใหั#ย�นด่( เราได่#ฟั<งแล่#วเก�ด่ปิSต�โสุมน�สุ น�มนต พระตถาคตพร#อมด่#วยศ์�ษย ใหั#เสุวยแล่ะฉ�นแล่#ว ปิรารถนาฐาน�นด่ร น�*น คร�*งน�*นพระสุ�มมาสุ�มพ�ทธเจ#า ผู้'#ม(สุ�วนเสุมอด่#วยหังสุ ม(พระสุ�รเสุ(ยงเหัม:อนหังสุ แล่ะมโหัรท@ก ได่#ตร�สุว�า จงด่'มหัาอ6ามาตย ผู้'#น(* ผู้'#แกล่#วกล่#าในการต�ด่สุ�นหัมอบอย'�แทบเท#าขุองเรา ม(ปิระกายด่�จล่อยขุ@*นแล่ะม(ใจสุ'งด่#วยปิต� ม(วรรณะเหัม:อนแสุงแหั�งแก#วม�กด่างด่งาม น�ยน ตาแล่ะหัน#าผู้�องใสุ ม(บร�วารเปิ1นอ�นมาก ท6าราชการ ม( ยศ์ใหัญ� มหัาอ6ามาตย น(*เขุาปิรารถนาต6าแหัน�งภ�กษ� ผู้'#ใหั#โอวาทแก� ภ�กษ� เพราะพล่อยย�นด่(ด่#วย ด่#วยการบร�จาคบ�ณฑบาตน(* แล่ะด่#วยการต�*งเจตน จ6านงไว# เขุาจ�กไม�เขุ#าถ@งท�คต�เล่ยตล่อด่แสุนก�ปิ จ�กเสุวยความเปิ1นผู้'#ม(โชคด่(ในหัม'�ทวยเทพ แล่ะจ�กเสุวยความเปิ1น

ใหัญ�ในหัม'�มน�ษย จ�กบรรล่�ถ@งน�พพานด่#วยผู้ล่กรรมสุ�วนท(+เหัล่:อในแสุนก�ปิแต�ก�ปิน(* พระศ์าสุด่าม(พระนามช:+อว�าโคด่ม ทรงสุมภพ ในวงศ์ พระเจ#าโอกกากราช จ�กเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นในโล่ก มหัาอ6ามาตย น(*จ�กเปิ1นธรรมทายาทขุองพระศ์าสุด่า พระองค น�*น จ�กเปิ1นโอรสุอ�นธรรมเนรม�ต จ�กเปิ1นสุาวกขุองพระศ์าสุด่าม(นามช:+อว�าก�ปิปินะ ต�อแต�น�*น เราก4ได่#ท6าสุ�กการะด่#วยด่( ในพระศ์าสุนาขุองพระช�นสุ(หั ล่ะร�างมน�ษย แล่#ว ได่#ไปิสุวรรค ช�*นด่�สุ�ต เราครองราชย ในเทวด่า แล่ะมน�ษย โด่ยเปิ1นสุ�วนๆ แล่#วเก�ด่ในสุก�ล่ช�างหั'ก ท(+ต6าบล่บ#าน ใกล่#พระนครพาราณสุ( เราก�บภรรยาม(บร�วารแสุนคน ได่#อ�ปิ<ฏฐากพระปิ<จเจกพ�ทธเจ#า ๕๐๐ องค ได่#ถวายโภชนาหัารตล่อด่ไตรมาสุแล่#วใหั#ครองไตรจ(วร เราท�*งหัมด่จ�ต�จากอ�ตภาพน�*นแล่#ว ได่#เขุ#าถ@ง สุวรรค ช�*นไตรทสุ เราท�*งหัมด่จ�ต�จากสุวรรค น�*นแล่#ว กล่�บมาเปิ1นมน�ษย อ(ก พวกเราเก�ด่ในก�กก�ฏบ�ร( ขุ#างปิ5าหั�มพานต เราได่# เปิ1นโอรสุผู้'#ม(ยศ์ใหัญ� พระนามว�าก�ปิปินะ พวกท(+เหัล่:อเก�ด่ในสุก�ล่อ6ามาตย เปิ1นบร�วารขุองเรา เราเปิ1นผู้'#ถ@งความสุ�ขุอ�นเก�ด่แต�ความ เปิ1นมหัาราชา ได่#สุ6าเร4จสุ�+งท(+ต#องปิระสุงค ท�กปิระการ ได่#สุด่�บขุ�าวสุาร อ�บ�ต�ขุองพระพ�ทธเจ#าท(+พวกพ�อค#าบอกด่�งน(*ว�า พระพ�ทธเจ#าผู้'#เอกอ�ครบ�คคล่ไม�ม(ใครเสุมอเสุม:อน เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#วในโล่ก พระองค ทรงปิระกาศ์พระสุ�ทธรรมอ�นเปิ1นธรรมไม�ตาย เปิ1นอ�ด่มสุ�ขุ แล่ะสุาวกขุองพระองค เปิ1นผู้'#หัม�+นขุย�น พ#นท�กขุ ไม�ม(อาสุวก�เล่สุ คร�*นเราได่#สุด่�บค6าขุองพ�อค#าเหัล่�าน�*นแล่#ว ได่#ท6าการสุ�กการะพวกพ�อค#า สุล่ะราชสุมบ�ต� พร#อมด่#วยอ6ามาตย เปิ1นพ�ทธมามกะ พาก�นออกเด่�นทาง ได่#พบแม�น6*ามหัาจ�นทานท( ม(น6*าเต4มเปิS+ ยมเสุมอขุอบฝั่<+ ง ท�*งไม�ม(ท�าน6*า ไม�ม(แพ ขุ#ามได่#ยาก ม(กระแสุน6*าไหัล่เช(+ยว เราระล่@ก ถ@งพระพ�ทธค�ณแล่#วก4ขุ#ามแม�น6*าไปิได่#โด่ยสุว�สุด่( ถ#าพระพ�ทธองค ทรงขุ#ามกระแสุน6*า ค:อ ภพไปิได่# ถ@งท(+สุ�ด่แหั�งโล่ก ทรงร' #แจ#งช�ด่ไซัร# ด่#วยสุ�จจวาจาน(*ก4ขุอใหั#การไปิขุองเราจงสุ6าเร4จ ถ#ามรรคเปิ1นเคร:+องใหั#สุ�ตว ถ@งความสุงบได่# เปิ1นเคร:+องใหั#โมกขุธรรม เปิ1นธรรมสุงบระง�บ น6าความสุ�ขุมาใหั#ได่#ไซัร# ด่#วยสุ�จจวาจาน(* ก4ขุอใหั#การ ไปิขุองเราจงสุ6าเร4จ ถ#าพระสุงฆ เปิ1นผู้'#ขุ#ามพ#นทางก�นด่ารไปิได่# เปิ1นเน:*อนาบ�ญอ�นเย(+ยมไซัร# ด่#วยสุ�จจาวาจาน(* ก4ขุอใหั#การไปิขุองเราจง สุ6าเร4จ พร#อมก�บท(+เราได่#ท6าสุ�จจะอ�นปิระเสุร�ฐด่�งน(* น6*าได่#ไหัล่หัล่(กออกไปิจากหันทาง ล่6าด่�บน�*น เราได่#ขุ#ามไปิขุ@*นฝั่<+ งแม�น6*าอ�นน�าร:+นรมย ใจได่#โด่ยสุะด่วก ได่#พบพระพ�ทธเจ#าปิระท�บน�+งอย'�เหัม:อนพระอาท�ตย ท(+ก6าล่�งอ�ท�ย ด่�งภ'เขุาทองท(+ล่�กโพล่งเหัม:อนไม#ปิระท(ปิท(+ ถ'กไฟัไหัม#โชต�ช�วง ผู้'#อ�นสุาวกแวด่ล่#อม เปิร(ยบด่�งพระจ�นทร ท(+ ปิระกอบด่#วยด่วงด่าว ย�งเทวด่าแล่ะมน�ษย ใหั#เพล่�ด่เพล่�น ปิานท#าววาสุวะผู้'#ย�งฝั่นค:อร�ตนะใหั#ตกล่ง เราพร#อมด่#วยอ6ามาตย ถวายบ�งคม แล่#ว เฝั่Lาอย'� ณ ท(+ควรสุ�วนขุ#างหัน@+ง ล่6าด่�บน�*น พระพ�ทธเจ#าทรงทราบอ�ธยาศ์�ยขุองเรา ได่#แสุด่งพระธรรมเทศ์นา เราฟั<งธรรมอ�น

ปิราศ์จากมล่ท�นแล่#ว ได่#กราบท'ล่พระพ�ช�ตมารว�า ขุ#าแต�พระมหัา ว(รเจ#า ขุอได่#โปิรด่ใหั#พวกขุ#าพระองค ได่#บรรพชาเถ�ด่ พวกขุ#าพระองค เปิ1นผู้'#ล่งสุ'�ภพแล่#ว พระมหัาม�น(ผู้'#สุ'งสุ�ด่ตร�สุว�า ท�านท�*งหัล่ายจงเปิ1นภ�กษ�มาเถ�ด่ ธรรมอ�นเรากล่�าวด่(แล่#ว ท�านท�*งหัล่ายจงปิระพฤต� พรหัมจรรย เพ:+อท6าท(+สุ�ด่แหั�งท�กขุ เถ�ด่ พร#อมก�นก�บพระพ�ทธด่6าร�สุ เราท�กคนล่#วนทรงเพศ์เปิ1นภ�กษ� เราท�*งหัล่ายอ�ปิสุมบทแล่#ว เปิ1น ภ�กษ�ผู้'#โสุด่าบ�นในพระศ์าสุนา ต�อแต�น�*น พระผู้'#น6าช�*นพ�เศ์ษได่# เสุด่4จเขุ#าพระเชตว�นมหัาว�หัารแล่#วทรงสุ�+งสุอน เราอ�นพระพ�ช�ตมารทรงสุ�+งสุอนแล่#ว ได่#บรรล่�อรหั�ต ล่6าด่�บน�*น เราได่#สุ�+งสุอนภ�กษ� พ�นร'ปิ แม#พวกเขุาท6าตามค6าสุอนขุองเรา ก4เปิ1นผู้'#ไม�ม(อาสุวะพระพ�ช�ตมารทรงพอพระท�ยในค�ณขุ#อน�*น จ@งทรงต�*งเราไว#ในต6าแหัน�งเอตท�คคะ ณ ท�ามกล่างมหัาชนว�าภ�กษ�ก�ปิปินะเล่�ศ์กว�าภ�กษ�ท�*งหัล่ายผู้'#ใหั#โอวาทแก�ภ�กษ� กรรมท(+ได่#ท6าไว#ในแสุนก�ปิ ได่#แสุด่งผู้ล่ใหั#เรา ในคร�*งน(* เราพ#นจากก�เล่สุ ด่�จล่'กศ์รท(+พ#นจากแล่�ง เราได่#เผู้าก�เล่สุขุองเราแล่#ว เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6า เสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระมหัาก�ปิปินเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการ ฉะน(*แล่.

จบ มหัาก�ปิปินเถราปิทาน.

ท�พพม�ล่ล่ปิ�ตตเถราปิทานท(+ ๔ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระท�พพม�ล่ล่ปิ�ตตเถระ -2 1 0 0 0 -11240 83 0 0 0

[๑๒๔] พระพ�ช�ตมารพระนามว�าปิท�ม�ตระ ทรงร' #แจ#งโล่กท�*งหัมด่เปิ1นม�น( ม(พระจ�กษ� ได่#เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นในก�ปิท(+แสุนแต�ภ�ทรก�ปิน(* พระองค ทรงตร�สุสุอน ท6าสุ�ตว ใหั#ร' #ช�ด่ ย�งสุรรพสุ�ตว ใหั#ขุ#ามว�ฏสุงสุาร ทรงฉล่าด่ในเทศ์นา เปิ1นผู้'#เบ�กบาน ทรงย�งปิระช�มชนเปิ1นอ�นมากใหั#ขุ#ามพ#นไปิได่# พระองค เปิ1นผู้'#อน�เคราะหั ทรงปิระกอบด่#วยพระกร�ณา ทรงแสุวงหัาปิระโยชน แก�สุรรพสุ�ตว ย�งเด่(ยรถ(ย ท(+มาเฝั่Lาท�กคนใหั# ด่6ารงอย'�ในเบญจศ์(ล่ เม:+อเปิ1นเช�นน(* พระศ์าสุนาจ@งหัมด่ความอาก'ล่ว�างจากพวกเด่(ยร ถ(ย แล่ะว�จ�ตรด่#วยพระอรหั�นต ผู้'#คงท(+ ม(ความช6าน� ช6านาญ พระมหัาม�น(พระองค น�*นสุ'ง ๕๘ ศ์อก ม(พระฉว(วรรณงาม คล่#ายทองค6าอ�นล่6*าค�า ม(พระล่�กษณะปิระเสุร�ฐ ๓๒ ปิระการ คร�*งน�*น อาย�ขุ�ยขุองสุ�ตว แสุนปิS พระช�นสุ(หั พระองค น�*น ด่6ารงพระชนม อย'�โด่ยกาล่ปิระมาณเท�าน�*น ทรงย�งปิระช�มชนเปิ1นอ�นมากใหั#ขุ#ามพ#น ว�ฏสุงสุารไปิได่# คร�*งน�*น เราเปิ1นบ�ตรเศ์รษฐ(ม(ยศ์ใหัญ�ในพระนคร หังสุวด่( เขุ#าไปิเฝั่Lาพระองค ผู้'#สุ�องโล่กใหั#สุว�างไปิท�+ว แล่#วได่#สุด่�บพระธรรมเทศ์นา เราได่#ฟั<งพระด่6าร�สุขุองพระองค ผู้'#แต�งต�*งเสุนาสุนะใหั#ภ�กษ�ท�*งหัล่าย ก4ชอบใจ จ@งท6าอธ�การแด่�พระองค ผู้'#แสุวงหัาค�ณอ�นใหัญ�พร#อมท�*งพระสุงฆ แล่#ว หัมอบล่งแทบพระบาทด่#วยเศ์(ยรเกล่#า แล่#วปิรารถนาฐาน�นด่รน�*นแท#จร�ง ในคร�*งน�*น พระมหัาว(รเจ#าพระองค

น�*น ได่#ทรงพยากรณ กรรมขุองเราไว#ว�า เศ์รษฐ(บ�ตรน(* ได่#น�มนต พระโล่กนายกพร#อมด่#วยพระสุงฆ ใหั#ฉ�นตล่อด่ ๗ ว�น เขุาจ�กม(อ�นทร(ย ด่�งใบบ�ว ม(จะงอยบ�าเหัม:อนขุองราชสุ(หั ม(ผู้�วพรรณด่�จทองค6า หัมอบอย'�แทบเท#าขุองเราปิรารถนาต6าแหัน�งอ�นสุ'งสุ�ด่ ในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(*พระศ์าสุด่าม(พระนามว�าโคด่ม ซั@+งสุมภพในวงศ์ พระเจ#าโอกกากราช จ�กเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นในโล่ก เศ์รษฐ(บ�ตรน(*จ�กได่#เปิ1นสุาวก ขุองพระพ�ทธเจ#าพระองค น�*น ปิรากฏโด่ยช:+อว�าท�พพะ เปิ1นภ�กษ�ผู้'#เล่�ศ์ฝั่5ายเสุนาสุนปิ<ญญาปิกะเหัม:อนปิรารถนา ด่#วยกรรมท(+ท6าไว#ด่( แล่#ว แล่ะด่#วยการต�*งเจตน จ6านงค ไว# เราล่ะร�างมน�ษย แล่#ว ได่#ไปิ สุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ เราได่#เสุวยราชสุมบ�ต�ในเทวโล่ก ๓๐๐ คร�*งแล่ะได่#เปิ1นพระเจ#าจ�กรพรรด่� ๕๐๐ คร�*ง เปิ1นพระเจ#าปิระเทศ์ราช อ�นไพบ'ล่ย โด่ยคณาน�บม�ได่# เพราะกรรมน�*นน6าไปิ เราจ@งม(ความสุ�ขุในท(+ท�กสุถานในก�ปิท(+ ๙๑ แต�ภ�ทรก�ปิน(* พระนายกพระนามว�าว�ปิ<สุสุ(ผู้'#ม(พระเนตร งาม ทรงเหั4นแจ#งธรรมท�*งปิวง ได่#เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว เราเปิ1นผู้'#ม(จ�ต ขุ�ด่เค:อง ได่#พ'ด่ต'�สุาวกขุองพระพ�ทธเจ#าผู้'#คงท(+พระองค น�*น ผู้'#สุ�*นอาสุวะท�*งปิวงแล่#ว ท�*งๆ ท(+ร' #อย'�ว�าท�านเปิ1นผู้'#บร�สุ�ทธ�R แล่ะเราจ�บสุล่ากแล่#ว ถวายขุ#าวสุ�กท(+หั�งด่#วยน6*านม แก�พระเถระท�*งหัล่ายผู้'#แสุวงหัาค�ณอ�นใหัญ�ผู้'#เปิ1นสุาวกขุองพระผู้'#แกล่#วกล่#ากว�านรชนพระองค น�*นแหัล่ะ ใน ภ�ทรก�ปิน(* พระพ�ทธเจ#าผู้'#เปิ1นพงศ์ พ�นธ� ขุองพรหัม ม(พระยศ์ใหัญ�ปิระเสุร�ฐกว�าน�กปิราชญ พระนามว�าก�สุสุปิ ได่#เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว พระองค ทรงย�งศ์าสุนธรรมใหั#ร� �งโรจน ขุ�มขุ(+เด่(ยรถ(ย ผู้'#หัล่อกล่วงเสุ(ย ทรงแนะน6าเวไนยสุ�ตว แล่#ว เสุด่4จปิร�น�พพานพร#อมท�*งพระสุาวก คร�*นเม:+อพระโล่กนาถพร#อมท�*งพระสุาวกปิร�น�พพานแล่#ว คร�*นเม:+อ พระศ์าสุนธรรม ก6าล่�งจะสุ�*นศ์'นย อ�นตรธาน ทวยเทพแล่ะมน�ษย พาก�นสุล่ด่ใจ สุยายผู้ม ม(หัน#าเศ์ร#า คร6+าครวญว�า ด่วงตาค:อธรรมจ�ก ด่�บแล่#ว เราจ�กไม�ได่#เหั4นท�านท(+ม(ว�ตรด่(งามท�*งหัล่าย เราจ�กไม�ได่#ฟั<งพระสุ�ทธรรม น�าสุ�งเวช เราเปิ1นคนม(บ�ญน#อย คร�*งน�*น พ:*นปิฐพ(ท�*งหัมด่น(* ท�*งใหัญ�ท�*งหันา ได่#ไหัวสุะเท:อน สุาครสุม�ทรพ'ด่ได่#แม�น6*าร#องอย�างน�าสุงสุาร อมน�ษย ต(กล่องด่�งท�+วท�*งสุ(+ท�ศ์ อสุน(บาตอ�นน�ากล่�วตกล่งไปิรอบๆ อ�กกาบาตตกจากท#องฟัLา ด่าวหัางปิรากฏ เกล่(ยวแหั�งเปิล่วไฟัม(คว�นพวยพ� �ง หัม'�มฤคร#องครวญครางอย�างน�า สุงสุาร คร�*งน�*น เราท�*งหัล่ายเปิ1นภ�กษ�รวม ๗ ร'ปิด่#วยก�น ได่#เหั4นความอ�บาทว อ�นร#ายแรง แสุด่งเหัต�ว�าพระศ์าสุนาจะสุ�*นสุ'ญ จ@งเก�ด่ความสุ�งเวช ค�ด่ก�นว�า เว#นพระศ์าสุนาเสุ(ย ไม�ควรท(+เราจะม(ช(ว�ตอย'� เราท�*งหัล่ายจ@งเขุ#าไปิสุ'�ปิ5าใหัญ�แล่#วจะบ6าเพ4ญเพ(ยรตามค6าสุอนขุองพระช�นสุ(หั เจ#า คร�*งน�*น เราท�*งหัล่ายได่#พบภ'เขุาหั�นใน ปิ5าสุ'งล่�+ว เราไต�ม�นขุ@*นทางพะอง แล่#วผู้ล่�กพะองใหั#ตกล่งเสุ(ย คร�*งน�*น พระเถระได่#ต�กเต:อนเราว�า การอ�บ�ต�แหั�งพระพ�ทธเจ#าหัา ได่#ยาก อ(กปิระการหัน@+ง ความเช:+อท(+บ�คคล่ได่#ไว# ก4หัาได่#ยาก

แล่ะพระศ์าสุนาย�งเหัล่:ออ(กเล่4กน#อย ผู้'#ท(+ปิล่�อยเวล่าใหั#ผู้�านไปิเสุ(ย จะต#องตกล่งไปิในสุาคร ค:อความท�กขุ อ�นไม�ม(ท(+สุ�*นสุ�ด่ เพราะฉะน�*น พวกเราควรกระท6าความเพ(ยร ตล่อด่เวล่าท(+พระศ์าสุนาย�งด่6ารงอย'�เถ�ด่ ด่�งน(* คร�*งน�*น พระเถระน�*นเปิ1นพระอรหั�นต พระอน�เถระได่#เปิ1นพระอนาคาม( พวกเราท(+เหัล่:อจากน(* เปิ1นผู้'#ม(ศ์(ล่บร�สุ�ทธ�Rปิระกอบความเพ(ยร จ@งได่#ไปิย�งเทวโล่ก องค ท(+ขุ#ามสุงสุารไปิได่# ปิร�น�พพานแล่#ว อ(กองค หัน@+งเก�ด่ในช�*นสุ�ทธาวาสุ เราท�*งหัล่ายค:อ ต�วเรา ๑ พระปิ�กก�สุาต� ๑ พระสุภ�ยะ ๑ พระพาหั�ยะ ๑พระก�มารก�สุสุปิ ๑ เก�ด่ในท(+น�*นๆ อ�นพระโคด่มบรมศ์าสุด่า ทรง อน�เคราะหั จ@งหัล่�ด่พ#นไปิจากเคร:+องจองจ6า ค:อสุงสุารว�ฏได่# เรา เก�ด่ในพวกม�ล่ล่กษ�ตร�ย ในพระนครก�สุ�นารา เม:+อเราย�งอย'�ในครรภ น�+นแล่ มารด่าได่#ถ@งแก�กรรม เขุาช�วยก�นยกขุ@*นสุ'�เช�งตะกอนล่6าด่�บน�*น เราตกล่งมา ตกล่งไปิในกองไม# ฉะน�*นจ@งปิรากฏ นามว�าท�พพะ ด่#วยผู้ล่แหั�งการปิระพฤต�พรหัมจรรย เราม(อาย�ได่#๗ ขุวบ ก4หัล่�ด่พ#นจากก�เล่สุด่#วยผู้ล่ท(+ถวายขุ#าวสุ�กผู้สุมน6*านม เรา จ@งปิระกอบด่#วยองค ๕ ด่#วยบาปิเพราะกล่�าวต'�พระขุ(ณาสุพ เราจ@งถ'กคนโจทมากมาย บ�ด่น(*เราล่�วงบ�ญแล่ะบาปิได่#ท�*งสุองอย�างแล่#วได่#บรรล่�สุ�นต�ช�*นสุ'ง เปิ1นผู้'#ไม�ม(อาสุวะอย'� เราแต�งต�*งเสุนาสุนะใหั#ท�านผู้'#ม(ว�ตรอ�นด่(งามท�*งหัล่ายย�นด่( พระพ�ช�ตมารทรงพอพระท�ยใน ค�ณขุ#อน�*น จ@งได่#ทรงต�*งเราไว#ในต6าแหัน�งเอตท�คคะ เราเผู้าก�เล่สุ ท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระท�พพม�ล่ล่ปิ�ตตเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ท�พพม�ล่ล่ปิ�ตตเถราปิทาน.

ก�มารก�สุสุปิเถราปิทานท(+ ๕ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระก�มารก�สุสุปิเถระ -2 1 0 0 0 -11250 57 0 0 0

[๑๒๕] ในก�ปิท(+แสุนแต�ภ�ทรก�ปิน(* พระผู้'#ม(พระภาคผู้'#นายก ทรงเก:*อก'ล่แก� สุ�ตว โล่กท�*งปิวง เปิ1นน�กปิราชญ ม(พระนามว�าปิท�ม�ตระ ได่#เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว คร�*งน�*น เราเปิ1นพราหัมณ ม(ช:+อเสุ(ยงโด่�งด่�ง ร' #จบ ไตรเพท เท(+ยวไปิในท(+พ�กสุ6าราญกล่างว�น ได่#พบพระผู้'#ม(พระภาค ผู้'#นายกขุองโล่ก ก6าล่�งทรงปิระกาศ์สุ�จจะ ๔ ทรงย�งมน�ษย พร#อมด่#วย ทวยเทพใหั#ตร�สุร' # ก6าล่�งทรงสุรรเสุร�ญพระสุาวกขุองพระองค ผู้'#กล่�าวธรรมกถาว�จ�ตรอย'�ในหัม'�มหัาชน คร�*งน�*น เราชอบใจ จ@งได่#น�มนต พระตถาคต แล่#วปิระด่�บปิระด่ามณฑปิใหั#สุว�างไสุวด่#วยร�ตนะนานาชน�ด่ ด่#วยผู้#าอ�นย#อมด่#วยสุ(ต�างๆ น�มนต พระพ�ทธเจ#าพร#อมด่#วย พระสุงฆ ใหั#เสุวยแล่ะฉ�นในมณฑปิน�*น เราน�มนต พระพ�ทธเจ#า พร#อมด่#วยพระสุาวกใหั#เสุวยแล่ะฉ�นโภชนะม(รสุอ�นเล่�ศ์ต�างๆ ถ@ง๗ ว�น แล่#วเอาด่อกไม#ท(+สุวยงามต�างๆ ชน�ด่ บ'ชาแล่#วหัมอบล่ง แทบบาทม'ล่ปิรารถนาฐาน�นด่รน�*น คร�*งน�*น พระม�น(ผู้'#ปิระเสุร�ฐ

ม(ความเอ4นด่' เปิ1นท(+อาศ์�ยอย'�แหั�งกร�ณา ได่#ตร�สุว�า จงด่'พราหัมณ น(* ผู้'#ม(ปิากแล่ะตาเหัม:อนด่อกปิท�ม มากด่#วยความปิร(ด่าปิราโมทย ม(กายแล่ะใจสุ'งเพราะโสุมน�สุ น6าความร�าเร�งมา จ�กษ�กว#างใหัญ� ม(ความอาล่�ยในศ์าสุนาขุองเรา เขุาปิรารถนาฐาน�นด่รน�*น ค:อ การกล่�าว ธรรมกถาอ�นว�จ�ตรในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* พระศ์าสุด่าม(พระนามว�าโคด่ม ซั@+งสุมภพในวงศ์ พระเจ#าโอกกากราช จ�กเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นในโล่ก ผู้'#น(*จ�กเปิ1นธรรมทายาทขุองพระศ์าสุด่าพระองค น�*น จ�กเปิ1นโอรสุอ�น ธรรมเนรม�ต จ�กได่#เปิ1นสุาวกขุองพระศ์าสุด่า ม(นามว�าก�มารก�สุสุปิ เพราะอ6านาจด่อกไม#แล่ะผู้#าอ�นว�จ�ตรก�บร�ตนะ เขุาจ�กถ@งความเปิ1น ผู้'#เล่�ศ์กว�าภ�กษ�ท�*งหัล่าย ผู้'#กล่�าวธรรมกถาอ�นว�จ�ตร เพราะกรรมท(+ท6าไว#ด่(แล่#ว แล่ะเพราะการต�*งเจตน จ6านงไว# เราล่ะร�างมน�ษย แล่#ว ได่# ไปิสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ เราท�องเท(+ยวไปิในภพน#อยภพใหัญ� เหัม:อน ต�วล่ะครหัม�นเว(ยนอย'�กล่างเวท(เต#นร6า ฉะน�*น เราเปิ1นบ�ตรขุองเน:*อ ช:+อสุาขุะ หัย�+งล่งในครรภ แหั�งแม�เน:*อ คร�*งน�*น เม:+อเราอย'�ในท#องมารด่าขุองเรา ถ@งเวรท(+จะต#องถ'กฆ�า มารด่าขุองเราถ'กเน:*อสุาขุะ ทอด่ท�*ง จ@งย@ด่เอาเน:*อน�โครธเปิ1นท(+พ@+ง มารด่าขุองเราอ�นพระยาเน:*อน�โครธ ช�วยใหั#พ#นจากความตาย สุล่ะเน:*อสุาขุะแล่#ว ต�กเต:อน เราผู้'#เปิ1นบ�ตรขุองต�วในคร�*งน�*นอย�างน(*ว�า ควรคบหัาแต�เน:*อน�โครธเท�าน�*น ไม�ควรเขุ#าไปิคบหัาเน:*อสุาขุะ ตายในสุ6าน�กเน:*อน�โครธปิระเสุร�ฐกว�า ม(ช(ว�ตอย'�ในสุ6าน�กเน:*อสุาขุะจะปิระเสุร�ฐอะไร.

เรามารด่าขุองเราแล่ะเน:*อนอกจากน(* อ�นเน:*อน�โครธ ผู้'#เปิ1น นายฝั่'งน�*นพร6+าสุอน อาศ์�ยโอวาทขุองเน:*อน�โครธน�*น จ@ง ได่#ไปิย�งท(+อย'�อาศ์�ย ค:อ สุวรรค ช�*นด่�สุ�ตอ�นร:+นรมย ปิระหัน@+งว�าไปิย�งเร:อนขุองต�วท(+ท�*งจากไปิ ฉะน�*น.

เม:+อพระศ์าสุนาขุองพระก�สุสุปิธ(รเจ#า ก6าล่�งถ@งความสุ�*นสุ'ญอ�นตรธาน เราได่#ขุ@*นภ'เขุาอ�นล่#วนด่#วยหั�น บ6าเพ4ญเพ(ยรตามค6าสุอนขุองพระพ�ช�ตมาร ก4บ�ด่น(* เราเก�ด่ในสุก�ล่เศ์รษฐ(ในพระนครราชคฤหั มารด่าขุองเราม(ครรภ ออกบวชเปิ1นภ�กษ�ณ( พวกภ�กษ�ณ(ร' #ว�ามารด่าขุองเราม(ครรภ จ@งน6าไปิหัาพระเทวท�ต พระเทวท�ตน�*นกล่�าวว�าจงนาสุนะภ�กษ�ผู้'#ล่ามกน(*เสุ(ย ถ@งในบ�ด่น(*มารด่าบ�งเก�ด่เกล่#าขุองเรา เปิ1นผู้'# อ�นพระพ�ช�ตมารจอมม�น(ทรงอน�เคราะหั ไว# จ@งได่#ถ@งความสุ�ขุในสุ6าน�กขุองภ�กษ�ณ( พระเจ#าแผู้�นด่�นพระนามว�าโกศ์ล่ ได่#ทรงทราบเร:+องน�*นจ@งทรงเล่(*ยงด่'เราไว#ด่#วยเคร:+องบร�หัารแหั�งก�มาร แล่ะต�วเราม(ช:+อว�า ก�สุสุปิ เพราะอาศ์�ยท�านพระก�สุสุปิเถระ เราจ@งถ'กเร(ยกว�าก�มาร ก�สุสุปิ เพราะได่#สุด่�บพระธรรมเทศ์นาท(+พระพ�ทธเจ#าทรงแสุด่งว�ากายเช�นเด่(ยวก�บจอมปิล่วก จ�ตขุองเราจ@งพ#นจากอาสุวะก�เล่สุ ไม� ถ:อม�+นด่#วยอ�ปิาทานโด่ยปิระการท�*งปิวง เราได่#ร�บต6าแหัน�งเอตท�คคะ ก4เพราะทรมานพระเจ#าปิายาสุ� เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธ ศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระก�มารก�สุสุปิเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ก�มารก�สุสุปิเถราปิทาน.

จบ ภาณวารท(+ ๒๕ พาหั�ยเถราปิทานท(+ ๖ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระพาหั�ยเถระ-2 1 0 0 0 -11260 91 0 0 0

[๑๒๖] ในก�ปิท(+แสุนแต�ภ�ทรก�ปิน(* พระผู้'#ม(พระภาคผู้'#นายกม(พระร�ศ์ม(ใหัญ�เล่�ศ์กว�าไตรโล่ก ม(พระนามช:+อว�าปิท�ม�ตระ ได่#เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว เม:+อพระม�น( ตร�สุสุรรเสุร�ญค�ณขุองภ�กษ�ผู้'#ตร�สุร' #ได่#เร4วพล่�นอย'� เรา ได่#ฟั<งแล่#วก4ชอบใจ จ@งได่#ท6าสุ�กการะแด่�พระผู้'#ม(พระภาคผู้'#แสุวงหัา ค�ณอ�นใหัญ� ถวายทานแด่�พระมหัาม�น(พร#อมด่#วยพระสุาวกตล่อด่ ๗ ว�น ถวายบ�งคมพระสุ�มพ�ทธเจ#าแล่#ว ปิรารถนาฐาน�นด่รในกาล่ น�*น ล่6าด่�บน�*น พระสุ�มพ�ทธเจ#าได่#ทรงพยากรณ เราว�า จงด่'พราหัมณ ท(+หัมอบอย'�แทบเท#าขุองเราน(* ผู้'#สุมบ'รณ ด่#วยโสุมน�สุ ม(ผู้�วพรรณเหัม:อนเด่4กอาย� ๑๖ ปิS ม(ร�างกายอ�นบ�ญกรรมสุร#างสุรรใหั#คล่#ายทองค6า ผู้�ด่ผู้�อง ผู้�วบาง ร�มฝั่Sปิากแด่ง เหัม:อนผู้ล่ต6าล่@งสุ�ก ม(ฟั<นขุาวคมเร(ยบเสุมอ มากด่#วยก6าล่�งค:อค�ณ ม(กายแล่ะใจสุ'งเพราะ โสุมน�สุ เปิ1นบ�อเก�ด่แหั�งกระแสุน6*า ค:อค�ณ ม(หัน#าย�*มแย#มแจ�มใสุด่#วยปิSต� เขุาปิรารถนาต6าแหัน�งแหั�งภ�กษ�ผู้'#ตร�สุร' #ได่#โด่ยเร4วพล่�น พระมหัาว(รเจ#าพระนามว�าโคด่มจ�กเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นในอนาคตกาล่ เขุาจ�กเปิ1นธรรมทายาทขุองพระมหัาว(รเจ#าพระองค น�*น เปิ1นโอรสุอ�น ธรรมเนรม�ต จ�กได่#เปิ1นสุาวกขุองพระศ์าสุด่า ม(นามช:+อว�าพาหั�ยะ ก4คร�*งน�*น เราเปิ1นผู้'#ย�นด่( หัม�+นกระท6าสุ�กการะพระมหัาม�น(เจ#า ตราบเท�าสุ�*นช(ว�ต จ�ต�แล่#วได่#ไปิสุวรรค ด่�จไปิท(+อย'�ขุองตน ฉะน�*นเราจะเปิ1นเทวด่าหัร:อมน�ษย ย�อมเปิ1นผู้'#ถ@งความสุ�ขุ เพราะกรรมน�*น ช�กน6าไปิ เราจ@งได่#ท�องเท(+ยวไปิเสุวยราชสุมบ�ต� เม:+อพระศ์าสุนาขุอง พระก�สุสุปิธ(รเจ#าเสุ:+อมไปิแล่#ว เราได่#ขุ@*นสุ'�ภ'เขุาอ�นล่#วนแล่#วด่#วยหั�นบ6าเพ4ญเพ(ยรตามค6าสุอนขุองพระช�นสุ(หั เปิ1นผู้'#ม(ศ์(ล่บร�สุ�ทธ�R ม( ปิ<ญญา ท6าก�จพระศ์าสุนาขุองพระช�นสุ(หั เรา ๕ คนด่#วยก�น จ�ต�จากอ�ตตภาพน�*นแล่#วไปิสุ'�เทวโล่ก เราเก�ด่เปิ1นบ�ร�ษช:+อพาหั�ยะ ในภาร�ก�จฉนคร อ�นเปิ1นเม:องอ�ด่ม ภายหัล่�งได่#แล่�นเร:อไปิย�งสุม�ทรสุาคร ซั@+งม(ความสุ6าเร4จเพ(ยงเล่4กน#อย ไปิได่# ๒-๓ ว�น เร:อก4อ�ปิปิางคร�*งน�*น เราตกล่งไปิย�งมหัาสุม�ทร อ�นเปิ1นท(+อย'�แหั�งม�งกรร#ายกาจ น�าหัวาด่เสุ(ยว คร�*งน�*น เราพยายามว�ายขุ#ามทะเล่ใหัญ�ไปิถ@งท�าสุ�ปิปิารกะ ม(คนร' #จ�กน#อย เราน��งผู้#าครองเขุ#าบ#านเพ:+อบ�ณฑบาต คร�*งน�*น หัม'�ชนเปิ1นผู้'#ย�นด่(กล่�าวว�าน(*พระอรหั�นต ท�านมาท(+น(+ พวกเราสุ�กการะ พระอรหั�นต ด่#วยขุ#าว น6*า ผู้#า ท(+นอนแล่ะเภสุ�ชแล่#วจ�กถ@งความสุ�ขุคร�*งน�*น เราได่#ปิ<จจ�ยอ�นเขุาสุ�กการะบ'ชา ด่#วยปิ<จจ�ยเหัล่�าน�*น เก�ด่ความด่6าร�โด่ยไม�แยบคายขุ@*นว�า เราเปิ1นพระอรหั�นต ท(น�*น บ�รพเทวด่าร' #วาระจ�ตขุองเรา จ@งต�กเต:อนว�า ท�านหัาร' #ช�องทางแหั�งอ�บายไม�

ท(+ไหันจะเปิ1นพระอรหั�นต เล่�า คร�*งน�*น เราอ�นเทวด่าน�*นต�กเต:อนแล่#วสุล่ด่ใจ จ@งสุอบถามเทวด่าน�*นว�า พระอรหั�นต ผู้'#ปิระเสุร�ฐกว�า นรชนในโล่กน(* ค:อใคร อย'�ท(+ไหันเทวด่าน�*นบอกว�า พระพ�ช�ตมารผู้'#ม(พระปิ<ญญามาก ปิระเสุร�ฐ ม(ปิ<ญญาเสุม:อน แผู้�นด่�น ปิระท�บอย'�ท(+นครสุาว�ตถ(แคว#นโกศ์ล่ พระองค เปิ1นโอรสุขุองพระเจ#าศ์ากยะ เปิ1นพระอรหั�นต ไม�ม(อาสุวะ ทรงแสุด่งธรรมเพ:+อบรรล่�อรหั�ตฯ เราได่#สุด่�บค6าขุองเทวด่า น�*นแล่#ว อ�+มใจเหัม:อนคนก6าพร#าได่#ขุ�มทร�พย ถ@งความอ�ศ์จรรย เบ�กบานใจท(+จะได่#พบพระอรหั�นต อ�นอ�ด่ม เหั4น งาม พ@งใจ ม(อารมณ ไม�ม(ท(+สุ�ด่ คร�*งน�*น เราออกจากท(+น�*นไปิ ด่#วยต�*งใจว�า เม:+อเราชนะก�เล่สุได่# ก4จะได่#เหั4น พระพ�กตร อ�นปิราศ์จากมล่ท�น ขุองพระศ์าสุด่าท�กท�พาราตร( กาล่ เราไปิถ@งแคว#นอ�นน�าร:+นรมย น�*นแล่#ว ได่#ถาม พวกพราหัมณ ว�า พระศ์าสุด่าผู้'#ย�งโล่กใหั#ย�นด่( ปิระท�บอย'� ท(+ไหัน คร�*งน�*น พราหัมณ ท�*งหัล่ายตอบว�า พระศ์าสุด่าอ�นนรชนแล่ะทวยเทพถวายว�นทนาเสุด่4จเขุ#าไปิสุ'�บ�ร(เพ:+อทรง แสุวงหัาพระกระยาหัารแล่#ว พระองค ก4คงเสุด่4จกล่�บมา ท�านขุวนขุวายท(+จะเขุ#าเฝั่Lาพระม�น(เจ#า ก4จงร(บเขุ#าไปิถวายบ�งคมพระองค ผู้'#เปิ1นเอกอ�ครบ�คคล่น�*นเถ�ด่ล่6าด่�บน�*น เราร(บไปิย�งเม:องสุาว�ตถ(บ�ร(อ�นอ�ด่ม ได่#พบพระองค ผู้'#ไม� ก6าหัน�ด่ในอาหัาร ไม�ทรงม��งด่#วยความโล่ภ ทรงย�งอมตธรรมใหั#โชต�ช�วง อย'� ณ พระนครน(* ปิระหัน@+งว�าเปิ1นท(+อย'�ขุองศ์�ร� พระพ�กตร โชต�ช�วงเหัม:อนร�ศ์ม(พระอาท�ตย ทรงถ:อบาตรก6าล่�งเสุด่4จโคจรบ�ณฑบาตอย'� คร�*นพบพระองค แล่#ว เราจ@งได่#หัมอบล่งแล่#วกราบท'ล่ว�า ขุ#าแต�พระโคด่ม ขุอพระองค โปิรด่เปิ1นท(+พ@+งขุองขุ#า พระองค ผู้'#เสุ(ยหัายไปิในทางท(+น�าเกล่(ยด่ด่#วยเถ�ด่ พระม�น(ผู้'#สุ'งสุ�ด่ ได่#ตร�สุว�า เราก6าล่�งเท(+ยวบ�ณฑบาต เพ:+อปิระโยชน แก�การย�งสุ�ตว ใหั#ขุ#ามพ#น เวล่าน(*ไม�ใช�เวล่าท(+จะแสุด่งธรรมแก�ท�าน คร�*งน�*น เราปิรารถนาได่#ธรรมน�ก จ@งได่#ท'ล่อ#อนวอนพระพ�ทธเจ#าบ�อยๆ พระองค ได่#ตร�สุพระธรรมเทศ์นาสุ�ญญตบทอ�นล่@กซั@*งแก�เรา เราได่#สุด่�บธรรม ขุองพระองค แล่#ว โอ เราเปิ1นผู้'#อ�นพระศ์าสุด่าทรงอน�เคราะหั เราเผู้า ก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. พระพาหั�ยทาร�จ�ร�ยเถระผู้'#ล่#มล่งท(+กองหัยากเย:+อ เพราะแม�โคภ'ตผู้(มอง ไม�เหั4นต�วขุว�ด่เอา ได่#กล่�าวพยากรณ ด่#วยปิระการด่�งกล่�าวฉะน(*พระเถระผู้'#ม(ปิร(ชามาก เปิ1นน�กปิราชญ คร�*นกล่�าวบ�รพจร�ตขุองตนแล่#ว ท�านปิร�น�พพาน ณ พระนครสุาว�ตถ( เม:องอ�ด่มสุมบ'รณ สุมเด่4จพระฤาษ(ผู้'#สุ'งสุ�ด่เสุด่4จออกจากพระนคร ทอด่พระเนตรเหั4นท�านพระพาหั�ยะผู้'#น��งผู้#าคากรองน�*น ผู้'#เปิ1นน�กปิราชญ ม(ความเร�าร#อน อ�นล่อยเสุ(ยแล่#ว ล่#มล่งท(+ภ'ม�ภาค ด่�จเสุาค�นธงถ'กล่มล่#มล่ง ฉะน�*น

หัมด่อาย� ก�เล่สุแหั#ง ท6าก�จพระศ์าสุนาขุองพระช�นสุ(หั เสุร4จแล่#ว ล่6าด่�บน�*น พระศ์าสุด่าตร�สุเร(ยกพระสุาวกท�*งหัล่าย ผู้'#ย�นด่(ในพระ ศ์าสุนามาสุ�+งว�า ท�านท�*งหัล่ายจงช�วยก�นจ�บร�างขุองเพ:+อนสุพรหัมจาร( แล่#วเผู้าเสุ(ย จงสุร#างสุถ'ปิบ'ชา เขุาเปิ1นคนม(ปิร(ชามาก น�พพานแล่#วสุาวกผู้'#ท6าตามค6าขุองเราผู้'#น(* เล่�ศ์กว�าภ�กษ�ท�*งหัล่ายฝั่5ายท(+ตร�สุร' #ได่#เร4ว พล่�น คาถาแม#ต�*งพ�น ถ#าปิระกอบด่#วยบทท(+แสุด่งความฉ�บหัายม�ใช� ปิระโยชน ไซัร# คาถาบทเด่(ยวท(+บ�คคล่ฟั<งแล่#วสุงบระง�บได่# ก4 ปิระเสุร�ฐกว�า น6*า ด่�น ไฟั แล่ะ ล่ม ไม�ต�*งอย'�ในน�พพานใด่ในน�พพานน�*น บ�ญก�ศ์ล่สุ�องไปิไม�ถ@ง พระอาท�ตย สุ�องแสุงไม�ถ@งพระจ�นทร ก4สุ�องแสุงไม�ถ@ง ความม:ด่ก4ไม�ม( อน@+ง เม:+อใด่ พราหัมณ ผู้'#ช:+อว�าม�น(เพราะความเปิ1นผู้'#น�+ง ร' #จร�งด่#วยตนเองแล่#ว เม:+อน�*นเขุาย�อมพ#นจากร'ปิ อร'ปิ สุ�ขุแล่ะท�กขุ พระโล่กนาถผู้'#เปิ1นม�น( เปิ1นท(+ น�บถ:อขุองโล่กท�*งสุาม ได่#ภาษ�ตไว#ด่#วยปิระการด่�งกล่�าวฉะน(*แล่.

ทราบว�า ท�านพระพาหั�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการ ฉะน(*แล่.

จบ พาหั�ยเถราปิทาน.

มหัาโกฏฐ�ตเถราปิทานท(+ ๗ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระมหัาโกฏฐ�ตเถระ-2 1 0 0 0 -11270 56 0 0 0

[๑๒๗] ในก�ปิน�บจากภ�ทรก�ปิน(*ไปิแสุนหัน@+ง พระพ�ช�ตมารพระนามว�าปิท�ม�ตระ ผู้'#ร' #แจ#งโล่กท�*งปิวง เปิ1นม�น(จ�กษ� ได่#เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#วพระองค ตร�สุสุอน ทรงแสุด่งใหั#สุ�ตว ร' #ช�ด่ได่# ทรงย�งสุรรพสุ�ตว ใหั#ขุ#ามว�ฏสุงสุาร ทรงฉล่าด่ในเทศ์นา เปิ1นผู้'#เบ�กบาน ทรงช�วยใหั# ปิระช�มชนขุ#ามพ#นไปิเสุ(ยเปิ1นอ�นมาก พระองค เปิ1นผู้'#อน�เคราะหั ปิระกอบด่#วยพระกร�ณา แสุวงหัาปิระโยชน ใหั#สุรรพสุ�ตว ย�ง เด่(ยรถ(ย ท(+มาเฝั่Lาใหั#ด่6ารงอย'�ในเบญจศ์(ล่ได่#ท�กคน เม:+อเปิ1นเช�นน(* พระศ์าสุนา จ@งไม�ม(ความอาก'ล่ ว�างสุ'ญจากเด่(ยรถ(ย ว�จ�ตรด่#วย พระอรหั�นต ผู้'#คงท(+ ม(ความช6าน�ช6านาญ พระมหัาม�น(พระองค น�*นสุ'งปิระมาณ ๕๘ ศ์อก พระฉว(วรรณงามคล่#ายทองค6าอ�นล่6*าค�า ม(พระล่�กษณะอ�นปิระเสุร�ฐ ๓๒ ปิระการ คร�*งน�*น อาย�ขุองสุ�ตว แสุนปิSพระช�นสุ(หั พระองค น�*น เม:+อด่6ารงพระชนม อย'�โด่ยกาล่ปิระมาณเท�าน�*น ได่#ทรงย�งปิระช�มชนเปิ1นอ�นมากใหั#ขุ#ามพ#นว�ฏสุงสุารไปิได่# คร�*งน�*น เราเปิ1นพราหัมณ ผู้'#เร(ยนจบไตรเพท ชาวพระนครหังสุวด่(ได่#เขุ#าไปิเฝั่Lาพระพ�ทธเจ#าผู้'#เล่�ศ์กว�าโล่กท�*งปิวง แล่#วสุด่�บพระธรรมเทศ์นา คร�*งน�*น พระธ(รเจ#าพระองค น�*น ทรงต�*งสุาวกผู้'#แตกฉานในปิฏ�สุ�มภ�ทา ฉล่าด่ในอรรถ ธรรม น�ร�ตต� แล่ะปิฏ�ภาณ ในต6าแหัน�งเอตท�คคะ เราได่#ฟั<งด่�งน�*นแล่#วก4ชอบใจ จ@งได่#น�มนต พระช�นวรเจ#า พร#อมด่#วยพระสุาวกใหั#เสุวยแล่ะฉ�นถ@ง ๗ ว�น ในกาล่น�*น เราย�ง พระพ�ทธเจ#าผู้'#เปิร(ยบด่#วยสุาคร พร#อมท�*งพระสุาวก ใหั#ครองผู้#าแล่#วหัมอบล่งแทบเท#าบาทม'ล่ ปิรารถนาฐาน�นด่รน�*น ล่6าด่�บน�*น พระ

พ�ทธเจ#าผู้'#เล่�ศ์กว�าโล่กได่#ตร�สุว�า จงด่'พราหัมณ ผู้'#สุ'งสุ�ด่ท(+หัมอบอย'�แทบเท#าผู้'#น(* ม(ร�ศ์ม(เหัม:อนกล่(บด่อกบ�ว พราหัมณ น(*ปิรารถนา ต6าแหัน�งแหั�งภ�กษ�ผู้'#แตกฉาน ซั@+งเปิ1นต6าแหัน�งปิระเสุร�ฐสุ�ด่ เพราะการบร�จาคทานด่#วยศ์ร�ทธาน�*น แล่ะเพราะการสุด่�บพระธรรมเทศ์นาพราหัมณ น(*จ�กเปิ1นผู้'#ถ@งสุ�ขุในท�กภพ เท(+ยวไปิในภพน#อยภพใหัญ�จ�กได่#สุมมโนรถเช�นน(* ในก�ปิน�บแต�น(*ขุ@*นไปิแสุนหัน@+ง พระศ์าสุด่าม(พระนามช:+อว�าโคด่ม ซั@+งสุมภพในวงศ์ พระเจ#าโอกกากราช จ�กเสุด่4จ อ�บ�ต�ขุ@*นในโล่ก พราหัมณ น(*จ�กเปิ1นธรรมทายาทขุองพระศ์าสุด่า พระองค น�*น จ�กเปิ1นโอรสุอ�นธรรมเนรม�ต เปิ1นสุาวกขุองพระศ์าสุด่าม(นามช:+อว�า โกฏฐ�ตะ เราได่#ฟั<งพระพ�ทธพยากรณ น�*นแล่#ว เปิ1นผู้'#เบ�กบาน ม(จ�ตปิระกอบด่#วยเมตตา บ6าร�งพระช�นสุ(หั เจ#าตราบเท�าสุ�*นช(ว�ตในคร�*งน�*น เพราะเราเปิ1นผู้'#ปิระกอบด่#วยปิ<ญญา เพราะผู้ล่ กรรมน�*นแล่ะเพราะการต�*งเจตน จ6านงไว# เราล่ะร�างมน�ษย แล่#ว ได่#ไปิ สุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ เราได่#เสุวยราชสุมบ�ต� ในเทวโล่ก ๓๐๐ คร�*ง ได่#เปิ1นพระเจ#าจ�กรพรรด่� ๕๐๐ คร�*ง แล่ะได่#เปิ1นพระเจ#าปิระเทศ์ราชอ�นไพบ'ล่ย โด่ยคณนาน�บม�ได่# เพราะกรรมน�*นน6าไปิ เราจ@งเปิ1นผู้'#ถ@งความสุ�ขุในท�กภพ เราท�องเท(+ยวไปิแต�ในสุองภพ ค:อในเทวด่าแล่ะมน�ษย คต�อ:+นเราไม�ร' #จ�ก น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งกรรมท(+สุ�+งสุมไว#ด่( เราเก�ด่แต� ในสุองสุก�ล่ ค:อสุก�ล่กษ�ตร�ย แล่ะสุก�ล่พราหัมณ หัาเก�ด่ในสุก�ล่ อ�นต6+าทรามไม�น(* เปิ1นผู้ล่แหั�งกรรมท(+สุ�+งสุมไว#ด่( เม:+อถ@งภพสุ�ด่ท#าย เราเปิ1นบ�ตรขุองพราหัมณ เก�ด่ในสุก�ล่ท(+ม(ทร�พย สุมบ�ต�มาก ใน พระนครสุาว�ตถ( มารด่าขุองเราช:+อจ�นทวด่( บ�ด่าช:+ออ�สุสุล่ายนะ ใน คราวท(+พระพ�ทธเจ#าทรงแนะน6าบ�ด่าเรา เพ:+อความบร�สุ�ทธ�Rท�กอย�างเราเล่:+อมใสุในพระสุ�คตเจ#า ได่#ออกบวชเปิ1นบรรพช�ต พระโมค ค�ล่ล่านะ เปิ1นอาจารย พระสุาร(บ�ตรเปิ1นอ�ปิ<ชฌาย เราต�ด่ท�ฏฐ�พร#อมด่#วยม'ล่รากเสุ(ยได่#ในเม:+อก6าล่�งปิล่งผู้ม แล่ะเม:+อก6าล่�งน��งผู้#ากา สุาวะ ก4ได่#บรรล่�อรหั�ต เราม(ปิร(ชาแตกฉานในอรรถ ธรรม น�ร�ตต�แล่ะปิฏ�ภาณ ฉะน�*น พระผู้'#ม(พระภาคผู้'#เล่�ศ์กว�าโล่ก จ@งทรงต�*งเราไว#ในต6าแหัน�งเอตท�คคะ เราอ�นท�านพระอ�ปิต�สุสุะไต�ถามในปิฏ�สุ�มภ�ทา ก4แก#ได่#ไม�ขุ�ด่ขุ#อง ฉะน�*น เราจ@งเปิ1นผู้'#เล่�ศ์ในพระพ�ทธศ์าสุนา เรา เผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระมหัาโกฏฐ�ตเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ พระมหัาโกฏฐ�ตเถราปิทาน.

อ�ร�เวล่ก�สุสุปิเถราปิทานท(+ ๘ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระอ�ร�เวล่ก�สุสุปิเถระ -2 1 0 0 0 -11280 87 0 0 0

[๑๒๘] ในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* พระพ�ช�ตมารพระนามว�าปิท�ม�ตระ ผู้'#ร' #แจ#งโล่กท�*งปิวง เปิ1นน�กปิราชญ ม(จ�กษ� ได่#เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว พระองค เปิ1นผู้'#ตร�สุสุอน ทรงแสุด่งใหั#สุ�ตว ร' #ช�ด่ได่# ย�งสุรรพสุ�ตว ใหั#ขุ#ามพ#น

ว�ฏสุงสุาร ฉล่าด่ในเทศ์นา เปิ1นผู้'#เบ�กบาน ทรงช�วยปิระช�มชนใหั#ขุ#ามพ#นไปิเสุ(ยเปิ1นอ�นมาก พระองค เปิ1นผู้'#อน�เคราะหั ปิระกอบด่#วยพระกร�ณา แสุวงหัาปิระโยชน ใหั#สุรรพสุ�ตว ย�งเด่(ยรถ(ย ท(+มาเฝั่Lา ใหั#ด่6ารงอย'�ในเบญจศ์(ล่ท�กคน เม:+อเปิ1นเช�นน(* พระศ์าสุนาจ@งไม�ม( ความอาก'ล่ ว�างสุ'ญจากเด่(ยรถ(ย ว�จ�ตรด่#วยพระอรหั�นต ผู้'#คงท(+ม(ความช6าน�ช6านาญ พระมหัาม�น(พระองค น�*น สุ'งปิระมาณ ๕๘ ศ์อกม(พระฉว(วรรณงามคล่#ายทองค6าอ�นล่6*าค�า ม(พระล่�กษณะอ�นปิระเสุร�ฐ

๓๒ ปิระการ คร�*งน�*น อาย�ขุองสุ�ตว แสุนปิS พระช�นสุ(หั พระองค น�*น เม:+อด่6ารงพระชนม อย'�โด่ยกาล่ปิระมาณเท�าน�*น ได่#ทรงย�ง ปิระช�มชนเปิ1นอ�นมากใหั#ขุ#ามพ#นว�ฏสุงสุารไปิได่# คร�*งน�*นเราเปิ1นพราหัมณ ชาวเม:องหังสุวด่( อ�นชนสุมมต�ว�าเปิ1นคนปิระเสุร�ฐ ได่# เขุ#าไปิเฝั่Lาพระพ�ทธเจ#าผู้'#สุ�องโล่ก แล่#วสุด่�บพระธรรมเทศ์นา คร�*งน�*นเราได่#ฟั<งพระผู้'#ม(พระภาคทรงต�*งสุาวกขุองพระองค ในต6าแหัน�งเอตท�คคะ ในท(+ปิระช�มใหัญ� ก4ชอบใจจ@งน�มนต พระมหัาช�นเจ#าก�บบร�วารเปิ1นอ�นมาก แล่#วได่#ถวายทานพร#อมก�นก�บพราหัมณ อ(ก ๑,๐๐๐ คน คร�*นแล่#วเราได่#ถวายบ�งคมพระผู้'#ม(พระภาคผู้'#นายก ย:นอย'� ณ ท(+ควรสุ�วนขุ#างหัน@+ง เปิ1นผู้'#ร �าเร�ง ได่#กราบท'ล่ว�า ขุ#าแต�พระมหัาว(รเจ#าด่#วยความเช:+อในพระองค แล่ะด่#วยอธ�การค�ณ ขุอใหั#ขุ#าพระองค ผู้'#เก�ด่ ในภพน�*นๆ ม(บร�ษ�ทมากเถ�ด่ คร�*งน�*น พระศ์าสุด่าผู้'#ม(พระสุ�รเสุ(ยงเหัม:อนคชสุารค6ารณ ม(พระสุ6าเน(ยงเหัม:อนนกการเวก ได่#ตร�สุกะบร�ษ�ทว�า จงด่'พราหัมณ ผู้'#น(* ผู้'#ม(วรรณเหัม:อนทองค6า แขุนใหัญ� ปิากแล่ะตาเหัม:อนด่อกบ�ว ม(กายแล่ะใจสุ'งเพราะปิSต� ร�าเร�ง ม(ความเช:+อในค�ณขุองเรา เขุาปิรารถนาต6าแหัน�งแหั�งภ�กษ�ผู้'#ม(เสุ(ยงเหัม:อนราชสุ(หั ในอนาคตกาล่ เขุาจ�กได่#ต6าแหัน�งน(*สุมด่�งมโนรถปิรารถนา ในก�ปิ น�บแต�น(*ขุ@*นไปิหัน@+งแสุน พระศ์าสุด่าม(พระนามช:+อว�าโคด่ม ซั@+งสุมภพในวงศ์ พระเจ#าโอกกากราช จ�กเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นในโล่ก พราหัมณ น(*จ�กเปิ1นธรรมทายาทขุองพระศ์าสุด่าพระองค น�*น เปิ1นโอรสุอ�นธรรม เนรม�ต จ�กเปิ1นสุาวกขุองพระศ์าสุด่า ม(นามช:+อว�าก�สุสุปิ พระอ�คร นายกขุองโล่ก พระนามว�าผู้�สุสุะ ผู้'#เปิ1นพระศ์าสุด่าอย�างยอด่เย(+ยม หัาต�วเปิร(ยบม�ได่# ไม�ม(ใครจะเสุมอเหัม:อน ได่#เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#วในก�ปิท(+ ๙๒ แต�ภ�ทรก�ปิน(* พระศ์าสุด่าพระนามว�าผู้�สุสุะพระองค น�*นแล่ ทรงก6าจ�ด่ความม:ด่ท�*งปิวง สุางรกช�ฏใหัญ� ทรงย�งฝั่นค:ออมตธรรมใหั#ตกล่ง ใหั#มน�ษย แล่ะทวยเทพอ�+มหัน6า คร�*งน�*น เราสุามคนพ(+น#องเปิ1นราชมหัาอ6ามาตย ในพระนครพาราณสุ( ล่#วนแต�เปิ1นท(+ไว#วางพระท�ยขุองพระมหัากษ�ตร�ย ร'ปิร�างองอาจแกล่#วกล่#าสุมบ'รณ ด่#วยก6าล่�งไม�พ�ายแพ#ใครเล่ยในสุงคราม คร�*งน�*นพระเจ#า แผู้�นด่�นผู้'#ม(เม:องชายแด่นก�อการก6าเร�บ ได่#ตร�สุสุ�+งเราว�า ท�านท�*งหัล่ายจงไปิชนบทชายแด่น พวกท�านจงย�งก6าล่�งขุองแผู้�นด่�นใหั# เร(ยบร#อย ท6าแว�นแคว#นขุองเราใหั#เกษม แล่#วกล่�บมาเถ�ด่ ล่6าด่�บ

น�*นเราได่#กราบท'ล่ว�า ถ#าพระองค จะพ@งพระราชทานพระนายกเจ#าเพ:+อใหั#ขุ#าพระองค ท�*งหัล่ายอ�ปิ<ฏฐากไซัร# ขุ#าพระองค ท�*งหัล่ายก4จ�กท6าก�จขุองพระองค ใหั#สุ6าเร4จ ล่6าด่�บน�*น เราผู้'#ได่#ร�บพระราชทานพรสุมเด่4จพระภ'ม�บาล่สุ�งไปิท6าชนบทชายแด่น ใหั#วางอาว�ธแล่#วกล่�บ มาย�งพระนครน�*น เราท'ล่ขุอการอ�ปิ<ฏฐากพระศ์าสุด่าแด่�พระราชา ได่#พระศ์าสุด่าผู้'#เปิ1นนายกขุองโล่กผู้'#ปิระเสุร�ฐกว�าม�น(แล่#ว ได่#บ'ชา พระองค ตราบเท�าสุ�*นช(ว�ต เราท�*งหัล่ายเปิ1นผู้'#ม(ศ์(ล่ปิระกอบด่#วยกร�ณา ม(ใจปิระกอบด่#วยภาวนา ได่#ถวายผู้#าม(ค�ามากรสุอ�นปิระณ(ต เสุนาสุนะอ�นน�าร:+นรมย แล่ะเภสุ�ชท(+เปิ1นปิระโยชน ท(+ตนใหั#เก�ด่ขุ@*น โด่ยชอบธรรมแก�พระม�น(พร#อมท�*งพระสุงฆ อ�ปิ<ฏฐากพระองค ด่#วยจ�ตเมตตาตล่อด่กาล่ คร�*นพระศ์าสุด่าผู้'#เล่�ศ์พระองค น�*นเสุด่4จน�พพานแล่#ว เราได่#ท6าการบ'ชาตามก6าล่�ง เราท�กคนจ�ต�จากอ�ตภาพน�*นแล่#ว ไปิสุ'�สุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ เสุวยมหั�นตสุ�ขุในด่าวด่@งสุ น�*น น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา เม:+อเราก6าล่�งท�องเท(+ยวอย'�ในภพเปิ1นเหัม:อน นายช�างด่อกไม# ได่#ด่อกไม#แล่#วแสุด่งชน�ด่แหั�งด่อกไม#แปิล่กๆมากมาย ฉะน�*น ได่#เก�ด่เปิ1นพระเจ#าว�เทหัราช เพราะถ#อยค6าขุองค�ณอเจล่ก เราจ@งม(อ�ธยาศ์�ยอ�นม�จฉาท�ฏฐ�ก6าจ�ด่แล่#วขุ@*นสุ'�ทางนรก ไม�เอ:*อเฟัM* อโอวาทขุองธ�ด่าเราผู้'#ช:+อว�าร�จา เม:+อถ'กพรหัมนารทะสุ�+งสุอนเสุ(ยมากมาย จ@งล่ะความเหั4นท(+ช� +วช#าเสุ(ยได่# บ6าเพ4ญก�ศ์ล่ กรรมบถ ๑๐ ใหั#บร�บ'รณ โด่ยพ�เศ์ษ ล่ะท�*งร�างกายแล่#วได่#ไปิสุวรรค เหัม:อนไปิท(+อย'�ขุองต�ว ฉะน�*น เม:+อถ@งภพสุ�ด่ท#ายเราเปิ1นบ�ตรขุองพราหัมณ เก�ด่ในสุก�ล่ท(+สุมบ'รณ ในพระนครพาราณสุ( เรากล่�วต�อความตาย ความเจ4บไขุ#แล่ะความแก�ชราจ@งเขุ#าปิ5าใหัญ� แสุวงหัาหัน ทางน�พพาน ได่#บวชในสุ6าน�กขุองชฎ�ล่ คร�*งน�*น น#องชายท�*งสุอง ขุองเรา ก4ได่#บวชพร#อมก�บเรา เราได่#สุร#างอาศ์รมอาศ์�ยอย'�ท(+ต6าบล่ อ�ร�เวล่า เราม(นามตามโคตรว�าก�สุสุปิ แต�เพราะอาศ์�ยอย'�ท(+ต6าบล่อ�ร� เวล่า เราจ@งม(นามบ�ญญ�ต�ว�า อ�ร�เวล่ก�สุสุปิ เพราะน#องชายขุองเราอาศ์�ยอย'�ท(+ชายแม�น6*า เขุาจ@งได่#นามว�านท(ก�สุสุปิ เพราะน#องชายขุองเรา อ(กคนหัน@+ง อาศ์�ยอย'�ท(+ต6าบล่คยา เขุาจ@งถ'กปิระกาศ์นามว�า คยาก�สุสุปิ น#องชายคนเล่4กม(ศ์�ษย ๒๐๐ คน น#องชายกล่างม( ๓๐๐คน เราม( ๕๐๐ ถ#วน ศ์�ษย ท�กคนล่#วนแต�ปิระพฤต�ตามเรา คร�*งน�*นพระพ�ทธเจ#าผู้'#เล่�ศ์ในโล่กเปิ1นสุารถ(ฝั่Tกนรชนได่#เสุด่4จมาหัาเรา ทรงท6าปิาฏ�หัาร�ย ต�างๆ แก�เราแล่#วทรงแนะน6า เราก�บบร�วารพ�นหัน@+งได่#อ�ปิสุมบทด่#วยเอหั�ภ�กขุ� ได่#บรรล่�อรหั�ตพร#อมก�บภ�กษ�เหัล่�าน�*นท�ก องค ภ�กษ�เหัล่�าน�*นแล่ะภ�กษ�พวกอ:+นเปิ1นอ�นมาก แวด่ล่#อมเราเปิ1น ยศ์บร�วาร แล่ะเราก4สุามารถท(+จะสุ�+งสุอนได่# เพราะฉะน�*นพระผู้'#ม(พระภาคผู้'#สุ'งสุ�ด่ จ@งทรงต�*งเราไว#ในต6าแหัน�งเอตท�คคะความเปิ1นผู้'#ม(บร�ษ�ทมาก โอ สุ�กการะท(+ได่#ท6าไว#ในพระพ�ทธเจ#าได่#ก�อใหั#เก�ด่สุ�+งท(+ม(ผู้ล่ต�อเราแล่#ว เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่# ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.

ทราบว�า ท�านพระอ�ร�เวล่ก�สุสุปิเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ อ�ร�เวล่ก�สุสุปิเถราปิทาน.

ราธเถราปิทานท(+ ๙ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระราธเถระ -2 1 0 0 0 -11290 61 0 0 0

[๑๒๙] ในก�ปิน�บจากภ�ทรก�ปิน(*ไปิแสุนหัน@+ง พระพ�ช�ตมารพระนามว�าปิท�ม�ตระ ผู้'#ทรงร' #แจ#งโล่กท�*งปิวงเปิ1นน�กปิราชญ ม(จ�กษ�ได่#เสุด่4จอ�บ�ต� ขุ@*นแล่#ว พระองค เปิ1นผู้'#ตร�สุสุอน ทรงแสุด่งใหั#สุ�ตว ร' #ช�ด่ได่# ย�ง สุรรพสุ�ตว ใหั#ขุ#ามพ#นว�ฏสุงสุาร ทรงฉล่าด่ในเทศ์นา เปิ1นผู้'#เบ�กบาน ทรงช�วยปิระช�มชนใหั#ขุ#ามพ#นไปิเสุ(ยเปิ1นอ�นมาก พระองค เปิ1นผู้'#อน�เคราะหั ปิระกอบด่#วยพระกร�ณาแสุวงหัาปิระโยชน ใหั#สุรรพสุ�ตว ย�งเด่(ยรถ(ย ท(+มาเฝั่Lาใหั#ด่6ารงอย'�ในเบญจศ์(ล่ได่#ท�กคน เม:+อเปิ1นเช�นน(*พระศ์าสุนาจ@งไม�ม(ความอาก'ล่ว�างสุ'ญจากเด่(ยรถ(ย ว�จ�ตรด่#วยพระอรหั�นต ผู้'#คงท(+ ม(ความช6าน�ช6านาญ พระมหัาม�น( พระองค น�*นสุ'ง ปิระมาณ ๕๘ ศ์อก ม(พระฉว(วรรณงามคล่#ายทองค6าอ�นล่6*าค�า ม(พระล่�กษณะอ�นปิระเสุร�ฐ ๓๒ ปิระการ คร�*งน�*น อาย�ขุองสุ�ตว แสุนปิS พระช�นสุ(หั พระองค น�*น เม:+อด่6ารงพระชนม อย'�โด่ยกาล่ปิระมาณเท�าน�*น ได่#ย�งปิระช�มชนเปิ1นอ�นมากใหั#ขุ#ามพ#นว�ฏสุงสุารไปิได่#คร�*งน�*น เราเปิ1นพราหัมณ ชาวพระนครหังสุวด่( ผู้'#เร(ยนจบไตรเพท ได่#เขุ#าไปิเฝั่Lาพระผู้'#ม(พระภาค ผู้'#ปิระเสุร�ฐกว�านรชน ทรงม(ความเพ(ยรใหัญ� ทรงแกล่#วกล่#าในบร�ษ�ท ก6าล่�งทรงแต�งต�*งภ�กษ�ผู้'#ม(ปิฏ�ภาณไว#ในต6าแหัน�งเอตท�คคะ แล่#วได่#ฟั<งพระธรรมเทศ์นา คร�*งน�*น เราท6าสุ�กการะในพระโล่กนายกพร#อมท�*งพระสุงฆ แล่#วหัมอบศ์(รษะล่ง แทบพระบาทปิรารถนาฐาน�นด่รน�*น ล่6าด่�บน�*น พระผู้'#ม(พระภาคผู้'#ม(พระร�ศ์ม(ซั�านออกจากพระองค ด่�จล่�+มทองสุ�งค( ได่#ตร�สุกะเราด่#วยพระสุ�รเสุ(ยงอ�นเปิ1นท(+ต�*งแหั�งความย�นด่( ม(ปิรกต�น6าไปิซั@+ง มล่ท�นค:อก�เล่สุว�า ท�านจงเปิ1นผู้'#ม(ความสุ�ขุม(อาย�ย:นเถ�ด่ ปิณ�ธาน ความปิรารถนาขุองท�านจงสุ6าเร4จเถ�ด่ สุ�กการะท(+ท�านท6าในเราก�บ พระสุงฆ ก4จงม(ผู้ล่ไพบ'ล่ย ย�+งเถ�ด่ ในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* พระศ์าสุด่า ม(พระนามช:+อว�าโคด่มซั@+งสุมภพในวงศ์ พระเจ#าโอกกากราช จ�กเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นในโล่ก พราหัมณ น(* จ�กได่#เปิ1นธรรมทายาทขุองพระศ์าสุด่า พระองค น�*นเปิ1นโอรสุอ�นธรรมเนรม�ต เปิ1นสุาวกขุองพระศ์าสุด่าม(นามช:+อว�าราธะ พระนายกจ�กทรงแต�งต�*งท�านว�า เปิ1นผู้'#เล่�ศ์กว�า ภ�กษ�ท�*งหัล่ายผู้'#ม(ปิฏ�ภาณ เราได่#สุด่�บพ�ทธพยากรณ น�*นแล่#วก4เปิ1นผู้'# เบ�กบาน ม(จ�ตปิระกอบด่#วยเมตตาบ6าร�งพระพ�ช�ตมารในกาล่น�*นตล่อด่ ช(ว�ต เพราะเราเปิ1นผู้'#ปิระกอบด่#วยปิ<ญญา ด่#วยกรรมท(+เราได่#ท6าไว#ด่( แล่#วน�*น แล่ะด่#วยการต�*งเจตน จ6านงไว# เราล่ะร�างมน�ษย แล่#ว ได่#ไปิ สุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ ได่#เสุวยราชสุมบ�ต�ในเทวโล่ก ๓๐๐ คร�*ง ได่#เปิ1น พระเจ#าจ�กรพรรด่� ๕๐๐ คร�*ง แล่ะเปิ1นพระเจ#าปิระเทศ์ราชอ�นไพบ'ล่ย

โด่ยคณนาน�บม�ได่# เพราะกรรมน�*นน6าไปิเราจ@งเปิ1นผู้'#ถ@งความสุ�ขุในท�กภพ เม:+อถ@งภพสุ�ด่ท#ายเราเก�ด่ในสุก�ล่ท(+ยากจนขุาด่เคร:+องน��งหั�ม แล่ะอาหัาร ในพระนครราชคฤหั อ�นอ�ด่ม ได่#ถวายภ�กษาท�พพ(หัน@+งแก� ท�านพระสุาร(บ�ตรผู้'#คงท(+ ในเวล่าเราแก�เฒ�าเราอาศ์�ยว�ด่อย'� ใครๆ ไม�ยอมบวชใหั#เราผู้'#ชราหัมด่ก6าล่�งเร(+ยวแรง เพราะฉะน�*นคร�*งน�*น เราผู้'# เปิ1นคนยากเขุ4ญจ@งเปิ1นผู้'#ปิราศ์จากผู้�วพรรณ เศ์ร#าโศ์ก พระมหัาม�น(ผู้'#ปิระกอบด่#วยพระมหัากร�ณาทอด่พระเนตรเหั4นเขุ#าจ@งตร�สุถามเราว�าล่'กไฉนจ@งเศ์ร#าโศ์ก จงบอกถ@งโรคท(+เก�ด่ในจ�ตขุองเจ#า เราได่#กราบท'ล่ ว�าขุ#าแต�พระองค ผู้'#ม(ความเพ(ยรขุ#าพระองค ไม�ได่#บวชในศ์าสุนาขุอง พระองค ซั@+งพระองค ตร�สุด่(แล่#ว เพราะเหัต�น�*น ขุ#าพระองค จ@งม(ความ เศ์ร#าโศ์ก ขุ#าแต�พระนายก ขุอพระองค จงเปิ1นท(+พ@+งขุองขุ#าพระองค ด่#วยเถ�ด่ คร�*งน�*น พระมหัาม�น(ผู้'#สุ'งสุ�ด่ได่#ร�บสุ�+งใหั#เร(ยกภ�กษ�มาปิระช�ม พร#อมแล่#วตร�สุถามว�า ผู้'#ท(+น@กถ@งอธ�การขุองพราหัมณ น(*ได่#ม(อย'� จง บอกมาเวล่าน�*น พระสุาร(บ�ตรได่#กราบท'ล่ว�า ขุ#าพระองค น@กถ@งอธ�การ ขุองเขุาได่#อย'� พราหัมณ ผู้'#น(*ได่#ถวายภ�กษาท�พพ(หัน@+งแก�ขุ#าพระองค ผู้'# ก6าล่�งเท(+ยวบ�ณฑบาต พระเจ#าขุ#า พระผู้'#ม(พระภาคตร�สุว�า ด่(ล่ะๆ สุาร(บ�ตร เธอเปิ1นคนกต�ญญู' เธอจงย�งพราหัมณ น(*ใหั#บวช พราหัมณ น(*จ�กเปิ1นผู้'#ควรบ'ชา ล่6าด่�บน�*นเราได่#การบรรพชาแล่ะอ�ปิสุมบทด่#วย กรรมวาจา โด่ยเวล่าไม�นานเล่ย เราก4ได่#บรรล่�ธรรมเปิ1นท(+สุ�*นไปิแหั�งอาสุวะเพราะเราเปิ1นผู้'#เพล่�ด่เพล่�น สุด่�บพระพ�ทธด่6าร�สุโด่ยเคารพ ฉะน�*น พระพ�ช�ตมารจ@งทรงแต�งต�*งเราว�า เปิ1นผู้'#เล่�ศ์กว�าท�*งหัล่ายผู้'#ม(ปิฏ�ภาณ เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระราธเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ราธเถราปิทาน.

โมฆราชเถราปิทานท(+ ๑๐ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระโมฆราชเถระ-2 1 0 0 0 -11300 76 0 0 0

[๑๓๐] ในก�ปิน�บจากภ�ทรก�ปิน(*ไปิแสุนหัน@+ง พระพ�ช�ตมารพระนามว�าปิท�ม�ตระ ผู้'#ทรงร' #แจ#งโล่กท�*งปิวง เปิ1นน�กปิราชญ ม(จ�กษ� ได่#เสุด่4จ อ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว พระองค เปิ1นผู้'#ตร�สุสุอน ทรงแสุด่งใหั#สุ�ตว ร' #ช�ด่ ย�งสุรรพสุ�ตว ใหั#ขุ#ามพ#นว�ฏสุงสุาร ทรงฉล่าด่ในเทศ์นา เปิ1นผู้'#เบ�กบาน ทรงช�วยปิระช�มชนใหั#ขุ#ามพ#นไปิเสุ(ยเปิ1นอ�นมาก พระองค เปิ1นผู้'#อน�เคราะหั ปิระกอบด่#วยพระกร�ณา แสุวงหัาปิระโยชน ใหั#สุรรพสุ�ตว ย�งเด่(ยรถ(ย ท(+มาเฝั่Lาใหั#ด่6ารงอย'�ในเบญจศ์(ล่ได่#ท�กคน เม:+อเปิ1น เช�นน(* พระศ์าสุนาจ@งไม�ม(ความอาก'ล่ ว�างสุ'ญจากเด่(ยรถ(ย ว�จ�ตรด่#วยพระอรหั�นต ผู้'#คงท(+ ม(ความช6าน�ช6านาญ พระมหัาม�น(พระองค น�*นสุ'งปิระมาณ ๕๘ ศ์อก ม(พระฉว(วรรณงามคล่#ายทองค6าอ�นล่6*าค�า ม(พระล่�กษณะอ�นปิระเสุร�ฐ ๓๒ ปิระการ คร�*งน�*น อาย�ขุองสุ�ตว

แสุนปิS พระช�นสุ(หั พระองค น�*น เม:+อด่6ารงพระชนม อย'�โด่ยกาล่ปิระมาณเท�าน�*น ได่#ทรงย�งปิระช�มชนเปิ1นอ�นมาก ใหั#ขุ#ามพ#น ว�ฏสุงสุารไปิได่# คร�*งน�*น เราเปิ1นผู้'#ปิระกอบในหันทางแหั�งการงาน ขุองบ�คคล่อ:+น ในสุก�ล่หัน@+ง ในพระนครหังสุวด่( ทร�พย สุ�น อะไรๆ ขุองเราไม�ม( เราอาศ์�ยอย'�ท(+พ:*นซั@+งเขุาท6าไว#ท(+หัอฉ�น เรา ได่#ก�อไฟัท(+พ:*นหัอฉ�นน�*น พ:*นศ์�ล่าจ@งด่6าไปิเพราะไฟัล่น คร�*งน�*น พระโล่กนาถผู้'#ปิระกาศ์สุ�จจะ ๔ ได่#ตร�สุสุรรเสุร�ญพระสุาวกผู้'#ทรงจ(วรเศ์ร#าหัมองในท(+ปิระช�มชน เราชอบใจในค�ณขุองท�าน จ@งได่#ปิฏ�บ�ต�พระตถาคตปิรารถนาฐาน�นด่รอ�นสุ'งสุ�ด่ ค:อ ความเปิ1นผู้'#เล่�ศ์กว�าภ�กษ�ผู้'#ทรงจ(วรเศ์ร#าหัมอง คร�*งน�*น พระผู้'#ม(พระภาคพระนามว�าปิท�ม�ตระ ได่#ตร�สุกะพระสุาวกท�*งหัล่ายว�า จงด่'บ�ร�ษน(*ผู้'#ม(ผู้#าหั�มน�า เกล่(ยด่ ผู้อมเกร4ง ม(หัน#าผู้�องใสุเพราะปิSต�ปิระกอบด่#วยทร�พย ค:อ ศ์ร�ทธา ม(กายแล่ะใจสุ'ง เพราะปิSต� ร�าเร�ง ไม�หัว� +นไหัว หันาแน�นไปิด่#วยธรรมท(+เปิ1นสุาระ บ�ร�ษน(*ชอบใจในค�ณขุองภ�กษ�ผู้'#ทรงจ(วรเศ์ร#า หัมอง ปิรารถนาฐาน�นด่รน�*นอย�างจร�งใจ เราได่#ฟั<งพ�ทธพยากรณ น�*น แล่#ว ก4เบ�กบาน ถวายบ�งคมพระพ�ช�ตมารด่#วยเศ์(ยรเกล่#า ท6าแต� กรรมท(+ด่(งามในศ์าสุนาขุองพระช�นเจ#าตราบเท�าสุ�*นช(ว�ต เพราะกรรม ท(+ท6าไว#ด่(น�*น แล่ะเพราะการต�*งเจตน จ6านงไว# เราล่ะร�างมน�ษย แล่#วได่#ไปิสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ เพราะกรรมค:อการเอาไฟัล่นพ:*นท(+หัอฉ�นเราจ@งถ'กเวทนาเบ(ยด่เบ(ยน ไหัม#แล่#วในนรกพ�นปิS ด่#วยเศ์ษกรรม ท(+ย�งเหัล่:อน�*น เราเปิ1นมน�ษย เก�ด่ในสุก�ล่ จ@งเปิ1นผู้'#ม(รอยเปิ1นเคร:+องหัมายถ@ง ๕๐๐ ชาต�โด่ยล่6าด่�บ เพราะอ6านาจกรรมน�*น เราจ@งเปิ1นผู้'# เพ(ยบพร#อมด่#วยโรคเร:*อน เสุวยมหั�นตท�กขุ ถ@ง ๕๐๐ ชาต�เหัม:อนก�น ในภ�ทรก�ปิน(* เราม(จ�ตเล่:+อมใสุเล่(*ยงด่'พระอ�ปิร�ฏฐะผู้'#ม(ยศ์ใหั#อ�+มหัน6าด่#วยบ�ณฑบาต เพราะเศ์ษกรรมท(+ย�งเหัล่:อน�*น แล่ะเพราะการต�*งเจตน จ6านงไว# เราล่ะร�างมน�ษย แล่#ว ได่#ไปิสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ เม:+อถ@งภพสุ�ด่ท#าย ได่#บ�งเก�ด่ในสุก�ล่กษ�ตร�ย เม:+อพระชนกล่�วงไปิแล่#ว ก4ได่#เปิ1นพระมหัาราชา เราถ'กโรคเร:*อนครอบง6า กล่างค:นไม�ได่#ร�บความสุ�ขุเพราะสุ�ขุท(+เก�ด่จากความเปิ1นพระเจ#าแผู้�นด่�นหัาปิระโยชน ม�ได่# ฉะน�*น เราจ@งช:+อว�า โมฆราช เราเหั4นโทษขุองร�างกาย จ@งได่#บวชเปิ1นบรรพช�ต มอบต�วเปิ1นศ์�ษย ขุองพราหัมณ พาวร(ผู้'#ปิระเสุร�ฐ เราเขุ#าไปิเฝั่Lาพระผู้'#น6านรชนพร#อมด่#วยบร�วารเปิ1นอ�นมาก ได่#ท'ล่ถามปิ<ญหัาอ�นล่ะเอ(ยด่ล่@กซั@*งว�า โล่กน(* โล่กหัน#า พรหัมโล่ก ก�บท�*งเทวโล่ก ขุ#าพระองค ไม�ทราบความเหั4นขุองพระองค ผู้'#ทรงพระนามว�าโคด่ม ผู้'#ม(ยศ์ เม:+อเปิ1นเช�นน(* จ@งได่#ม(ปิ<ญหัามาถ@ง พระองค ผู้'#ทรงเหั4นล่�วงสุาม�ญชน ขุ#าพระองค จะพ�จารณาเหั4นโล่ก อย�างไร ม�จจ�ราชจ@งจะไม�เหั4น พระพ�ทธเจ#าผู้'#ทรงร�กษาโรคท�กอย�างใหั#หัายได่# ได่#ตร�สุกะเราว�า ด่'กรโมฆราช ท�านจงเปิ1นผู้'#ม(สุต�ท�กเม:+อ พ�จารณาเหั4นโล่กโด่ยความเปิ1นขุองว�างเปิล่�า ถอนความเหั4นว�าต�วตน เสุ(ย บ�คคล่พ@งขุ#ามพ#นม�จจ�ราชไปิได่#ด่#วยอ�บายเช�นน(* ท�านพ�จารณา

เหั4นโล่กอย�างน(* ม�จจ�ราชจ@งจะไม�เหั4น เราเปิ1นผู้'#ไม�ม(ผู้มแล่ะหันวด่ น��งหั�มผู้#ากาสุาวพ�สุตร เปิ1นภ�กษ� พร#อมก�บเวล่าจบพระคาถา เราเปิ1น ผู้'#ถ'กโรคเบ(ยด่เบ(ยน ถ'กเขุาว�ากล่�าวว�า ว�หัารอย�าเสุ(ยหัายเสุ(ยเล่ย จ@งไม�ได่#อย'�ในว�หัารขุองสุงฆ เราน6าเอาผู้#ามาจากกองหัยากเย:+อ ปิ5าช#า แล่ะหันทาง แล่#วท6าผู้#าสุ�งฆาฏ�ด่#วยผู้#าเหัล่�าน(* ทรงจ(วรท(+เศ์ร#าหัมองพระผู้'#น6าช�*นพ�เศ์ษผู้'#เปิ1นนายแพทย ใหัญ� ทรงพอพระท�ยในค�ณขุ#อน�*นขุองเรา จ@งทรงต�*งเราไว#ในต6าแหัน�งภ�กษ�ผู้'#เล่�ศ์กว�าภ�กษ�ท�*งหัล่ายฝั่5ายท(+ทรงจ(วรเศ์ร#าหัมอง เราสุ�*นบ�ญแล่ะบาปิ หัายโรคท�กอย�าง ไม�ม(อาสุวะ ด่�บสุน�ท เหัม:อนเปิล่วไฟัท(+หัมด่เช:*อ เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่าย แล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระโมฆราชเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ โมฆราชเถราปิทาน. -----------------------------

รวมอปิทานท(+ม(ในวรรคน(* ค:อ ๑. มหัาก�จจายนเถราปิทาน๖. พหั�ยเถราปิทาน๒. ว�กกล่�เถราปิทาน ๗. มหัาโกฏฐ�ตเถราปิทาน๓. มหัาก�ปิปินเถราปิทาน๘. อ�ร�เวล่ก�สุสุปิเถราปิทาน ๔. ท�พพม�ล่ล่ปิ�ตตเถราปิทาน๙. ราธเถราปิทาน ๕. ก�มารก�สุสุปิเถราปิทาน๑๐. โมฆราชเถราปิทาน ในวรรคน(* บ�ณฑ�ตปิระมวล่คาถาได่# ๓๖๒ คาถา. จบ ก�จจายนวรรคท(+ ๕๔. -----------------

ภ�ทท�ยวรรคท(+ ๕๕ ล่ก�ณฏกภ�ทท�ยเถราปิทานท(+ ๑ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระก�ณฏกภ�ทท�ยเถระ-2 1 0 0 0 -11310 64 0 0 0

[๑๓๑] ในก�ปิท(+แสุนแต�ภ�ทรก�ปิน(* พระพ�ช�ตมารพระนามว�าปิท�ม�ตระ ทรงร' #จบธรรมท�*งปิวง เปิ1นพระผู้'#น6าได่#เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นในโล่ก คร�*งน�*น เรา เปิ1นบ�ตรเศ์รษฐ(ม(ทร�พย มาก ในพระนครหังสุวด่( เท(+ยวเด่�นพ�กผู้�อนอย'�ได่#ไปิถ@งสุ�งฆาราม คราวน�*น พระผู้'#น6าผู้'#สุ�องโล่กใหั#โชต�ช�วงพระองค น�*น ทรงแสุด่งพระธรรมเทศ์นา ได่#ตร�สุสุรรเสุร�ญพระสุาวกผู้'#ปิระเสุร�ฐกว�าภ�กษ�ท�*งหัล่ายท(+ม(เสุ(ยงไพเราะ เราได่#สุด่�บพระธรรมเทศ์นา น�*นแล่#วก4ชอบใจ จ@งได่#ท6าสุ�กการะแก�พระองค ผู้'#แสุวงหัาค�ณอ�นใหัญ�ถวายบ�งคมพระบาทท�*งสุองขุองพระศ์าสุด่าแล่#ว ปิรารถนาฐาน�นด่รน�*น คร�*งน�*น พระพ�ทธเจ#าซั@+งเปิ1นผู้'#น6าช�*นพ�เศ์ษ ได่#ตร�สุพยากรณ ใน ท�ามกล่างพระสุงฆ ว�า ในอนาคตกาล่ ท�านจ�กได่#ฐาน�นด่รน(*สุมด่�ง

มโนรถความปิรารถนา ในก�ปิท(+แสุนแต�ภ�ทรก�ปิน(* พระศ์าสุด่าม(พระนามช:+อว�าโคด่ม ซั@+งสุมภพในวงศ์ พระเจ#าโอกกากราช จ�กเสุด่4จ อ�บ�ต�ขุ@*นในโล่ก เศ์รษฐ(บ�ตรผู้'#น(* จ�กได่#เปิ1นธรรมทายาทขุองพระ

ศ์าสุด่าพระองค น�*น เปิ1นโอรสุอ�นธรรมเนรม�ต เปิ1นสุาวกขุองพระ ศ์าสุด่า ม(นามช:+อว�าภ�ทท�ยะ เพราะกรรมท(+ท6าไว#ด่(น�*น แล่ะเพราะการต�*งเจตน จ6านงไว# เราล่ะร�างมน�ษย แล่#ว ได่#ไปิสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ ในก�ปิท(+ ๙๒ แต�ภ�ทรก�ปิน(* พระพ�ช�ตมารพระนามว�าผู้�สุสุะเปิ1นผู้'#น6ายากท(+จะหัาผู้'#เสุมอ ยากท(+จะขุ�มขุ(+ได่# สุ'งสุ�ด่กว�าโล่กท�*งปิวงได่#เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว แล่ะพระพ�ทธองค ทรงสุมบ'รณ ด่#วยจรณะ เปิ1นผู้'# ปิระเสุร�ฐเท(+ยงตรง ทรงม(ความเพ(ยรเผู้าก�เล่สุ ทรงแสุวงหัาปิระโยชน เก:*อก'ล่แก�สุรรพสุ�ตว ทรงเปิล่:*องสุ�ตว เปิ1นอ�นมากจาก ก�เล่สุเคร:+องจองจ6า เราเก�ด่เปิ1นนกด่�เหัว�าขุาวในพระอารามอ�นน�าเพล่�ด่เพล่�นเจร�ญใจ ขุองพระผู้�สุสุสุ�มมาสุ�มพ�ทธเจ#าพระองค น�*น เราอย'�ท(+ต#นมะม�วงใกล่#พระค�นธก�ฎ( คร�*งน�*น เราเหั4นพระพ�ช�ตมารผู้'#สุ'งสุ�ด่ เปิ1นพระท�กขุ�ไณยบ�คคล่ เสุด่4จพระราชด่6าเน�นไปิบ�ณฑบาต จ@งท6า จ�ตใหั#เล่:+อมใสุ แล่#วร#องด่#วยเสุ(ยงอ�นไพเราะ คร�*งน�*น เราบ�นไปิสุวนหัล่วงคาบผู้ล่มะม�วงท(+สุ�กด่(ม(เปิล่:อกเหัม:อนทองค6ามาแล่#วน#อม เขุ#าไปิถวายแด่�พระสุ�มพ�ทธเจ#า เวล่าน�*น พระพ�ช�ตมารผู้'#ปิระกอบ ด่#วยพระกร�ณา ทรงทราบวารจ�ตขุองเรา จ@งทรงร�บบาตรจากม:อขุอง ภ�กษ�ผู้'#อ�ปิ<ฏฐาก เราม(จ�ตร�าเร�งถวายผู้ล่มะม�วงแด่�พระมหัาม�น( เราใสุ�บาตรแล่#วก4ปิระนมปิSกร#องด่#วยเสุ(ยงอ�นไพเราะ น�าย�นด่( เสุนาะน�าฟั<ง เพ:+อบ'ชาพระพ�ทธเจ#า แล่#วไปินอนหัล่�บ คร�*งน�*น นกเหัย(+ยวผู้'#ม(ใจช�+วช#าได่#โฉบเอาเรา ผู้'#ม(จ�ตเบ�กบาน ม(อ�ธยาศ์�ยไปิสุ'�ความร�กต�อพระพ�ทธเจ#าไปิฆ�าเสุ(ย เราจ�ต�จากอ�ตภาพน�*นไปิเสุวยมหั�นตสุ�ขุในสุวรรค ช�*นด่�สุ�ต แล่#วมาสุ'�ก6าเน�ด่มน�ษย เพราะกรรมน�*นพาไปิ ใน ภ�ทรก�ปิน(* พระพ�ทธเจ#าผู้'#ม(พระนามตามพระโคตรว�าก�สุสุปิ เปิ1นเผู้�าพ�นธ� พรหัมม(พระยศ์ใหัญ� ปิระเสุร�ฐกว�าน�กปิราชญ ได่#เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#วพระองค ทรงย�งพระศ์าสุนาใหั#โชต�ช�วงครอบง6าเด่(ยรถ(ย ผู้'#หัล่อกล่วงทรงแนะน6าเวไนยสุ�ตว พระองค พร#อมท�*งพระสุาวกปิร�น�พพานแล่#ว เม:+อพระพ�ทธองค ผู้'#เล่�ศ์ในโล่กปิร�น�พพานแล่#ว ปิระช�มชนเปิ1นอ�นมากท(+เล่:+อมใสุ จ�กท6าพระสุถ'ปิขุองพระศ์าสุด่า เพ:+อต#องการจะบ'ชาพระ พ�ทธเจ#า เขุาปิร@กษาก�นอย�างน(*ว�า จ�กช�วยก�นท6าพระสุถ'ปิขุอง พระศ์าสุด่าผู้'#แสุวงหัาพระค�ณอ�นใหัญ� ใหั#สุ'งเจ4ด่โยชน ปิระด่�บ ด่#วยแก#ว ๗ ปิระการ คร�*งน�*น เราเปิ1นจอมท�พขุองพระเจ#าแผู้�นด่�นแคว#นกาสุ(พระนามว�าก�ก( ได่#พ'ด่ล่ด่ปิระมาณท(+พระเจด่(ย ขุองพระพ�ทธ เจ#า ผู้'#ไม�ม(ปิระมาณเสุ(ย คร�*งน�*น ชนเหัล่�าน�*นได่#ช�วยก�นท6าเจด่(ย ขุองศ์าสุด่า ผู้'#ม(พระปิ<ญญากว�านรชน สุ'งโยชน เด่(ยว ปิระด่�บด่#วย ร�ตนะนานาชน�ด่ ตามถ#อยค6าขุองเรา เพราะกรรมท(+ท6าไว#ด่(น�*น แล่ะ เพราะการต�*งเจตน จ6านงไว# เราล่ะร�างมน�ษย แล่#ว ได่#ไปิสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ ก4ในภพสุ�ด่ท#ายในบ�ด่น(* เราเก�ด่ในสุก�ล่เศ์รษฐ(อ�นม�+งค�+ง สุมบ'รณ ม(ทร�พย มากมาย ในพระนครสุาว�ตถ(อ�นปิระเสุร�ฐ เราได่#เหั4นพระสุ�คตเจ#าในเวล่าเสุด่4จเขุ#าพระนครก4อ�ศ์จรรย ใจ จ@งบรรพชาไม�นานก4ได่#บรรล่�อรหั�ต เพราะกรรมค:อการล่ด่ปิระมาณขุองพระเจด่(ย

เราได่#ท6าไว# เราจ@งม(ร�างกายต6+าเต(*ย ควรจะเปิ1นร�างกายกล่ม เราบ'ชา พระพ�ทธเจ#าสุ'งสุ�ด่ด่#วยเสุ(ยงอ�นไพเราะ จ@งได่#ถ@งความเปิ1นผู้'#เล่�ศ์กว�าภ�กษ�ท�*งหัล่ายท(+ม(เสุ(ยงไพเราะ เพราะการถวายผู้ล่ไม#แด่�พระพ�ทธเจ#า แล่ะเพราะการอน�สุรณ ถ@งพระพ�ทธค�ณ เราจ@งสุมบ'รณ ด่#วยสุาม�ญผู้ล่ไม�ม(อาสุวะอย'� เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระล่ก�ณฏกภ�ทท�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ล่ก�ณฏกภ�ทท�ยเถราปิทาน.

ก�งขุาเรวตเถราปิทานท(+ ๒ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระก�งขุาเรวตเถระ-2 1 0 0 0 -11320 42 0 0 0

[๑๓๒] ในก�ปิท(+แสุนแต�ภ�ทรก�ปิน(* พระพ�ช�ตมารพระนามว�าปิท�ม�ตระ ผู้'#ม( พระจ�กษ�ในธรรมท�*งปิวงเปิ1นพระผู้'#น6า ม(พระหัน�เหัม:อนราชสุ(หั พระด่6าร�สุเหัม:อนพรหัม พระสุ�ระเสุ(ยงคล่#ายหังสุ แล่ะกล่องใหัญ� เสุด่4จด่6าเน�นด่�จช#าง ม(พระร�ศ์ม(ปิระหัน@+งร�ศ์ม(ขุองจ�นทเทพบ�ตรเปิ1นต#น ม(พระปิร(ชาใหัญ� ม(ความเพ(ยรมาก ม(ความเพ�งพ�น�จมาก ม( คต�ใหัญ� ปิระกอบด่#วยพระมหัากร�ณาเปิ1นท(+พ@+งสุ�ตว ก6าจ�ด่ความม:ด่ใหัญ� ได่#เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#วคราวหัน@+ง พระสุ�มพ�ทธเจ#าผู้'#เล่�ศ์กว�าไตรโล่ก เปิ1นม�น( ทรงร' #จ�กวารจ�ตขุองสุ�ตว พระองค น�*น ทรงแนะน6าเวไนยสุ�ตว เปิ1นอ�นมาก ทรงแสุด่งพระธรรมเทศ์นาอย'� พระพ�ช�ต มารตร�สุสุรรเสุร�ญภ�กษ�ผู้'#ม(ปิกต�เพ�งพ�น�จ ย�นด่(ในฌาน ม(ความเพ(ยร สุงบระง�บ ไม�ขุ��นม�วในท�ามกล่างบร�ษ�ท ทรงท6าใหั#ปิระชาชนย�นด่(คร�*งน�*น เราเปิ1นพราหัมณ เร(ยนจบไตรเพท อย'�ในพระนครหังสุวด่(ได่#สุด่�บพระธรรมเทศ์นาก4ชอบใจ จ@งปิรารถนาฐาน�นด่รน�*น คร�*งน�*นพระพ�ช�ตมารผู้'#เปิ1นพระผู้'#น6าช�*นพ�เศ์ษ ได่#ตร�สุพยากรณ ในท�ามกล่างสุงฆ ว�าจงด่(ใจเถ�ด่พราหัมณ ท�านจ�กได่#ฐาน�นด่รน(*สุมด่�งมโนรถความ ปิรารถนาในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* พระศ์าสุด่าม(พระนามช:+อว�าโคด่ม ซั@+งสุมภพในวงศ์ พระเจ#าโอกกากราช จ�กเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นในโล่ก ท�าน จ�กได่#เปิ1นธรรมทายาทขุองพระศ์าสุด่าพระองค น�*น เปิ1นโอรสุอ�นธรรม เนรม�ตเปิ1นสุาวกขุองพระศ์าสุด่า ม(นามช:+อว�าเรวตะ เพราะกรรมท(+ท6าไว#ด่(แล่ะเพราะการต�*งเจตน จ6านงไว# เราล่ะร�างมน�ษย แล่#ว ได่#ไปิย�ง สุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ ในภพสุ�ด่ท#ายในบ�ด่น(* เราเก�ด่ในสุก�ล่กษ�ตร�ย อ�น ม�+งค�+งสุมบ'รณ ม(ทร�พย มากมาย ในโกล่�ยนคร ในคราวท(+พระพ�ทธเจ#าทรงแสุด่งพระธรรมเทศ์นาในพระนครกบ�ล่พ�สุด่� เราเล่:+อมใสุใน พระสุ�คตเจ#า จ@งออกบวชเปิ1นบรรพช�ต ความสุงสุ�ยขุองเราในสุ�+งท(+ เปิ1นก�ปิปิยะแล่ะอก�ปิปิยะน�*นๆ ม(มากมาย พระพ�ทธเจ#าได่#ทรงแสุด่งธรรมอ�นอ�ด่ม แนะน6าขุ#อสุงสุ�ยท�*งปิวงน�*น ต�อแต�น�*นเราก4ขุ#ามพ#นสุงสุารได่# เปิ1นผู้'#ย�นด่(ด่#วยความสุ�ขุในฌานอย'� ในคร�*งน�*นพระพ�ทธเจ#าทอด่พระเนตรเหั4นเรา จ@งได่#ตร�สุพระพ�ทธภาษ�ตว�า

ความสุงสุ�ยในโล่กน(*หัร:อโล่กอ:+น ในความร' #ขุองตนหัร:อในความร' #ขุองผู้'#อ:+นอย�างใด่อย�างหัน@+งน�*น อ�นบ�คคล่ผู้'#ม(ปิกต� เพ�งพ�น�จ ม(ความเพ(ยรเผู้าก�เล่สุ ปิระพฤต�พรหัมจรรย ย�อมล่ะได่#ท�*งสุ�*นกรรมท(+ท6าไว#ในก�ปิท(+แสุน ได่#แสุด่งผู้ล่แก�เราแล่#วในอ�ตภาพน(* เราพ#นก�เล่สุแล่#วเหัม:อนล่'กศ์รพ#นจากแล่�ง ได่#เผู้าก�เล่สุขุองเราเสุ(ยแล่#ว ล่6าด่�บน�*น พระม�น(ผู้'#ม(ปิร(ชาใหัญ� เสุด่4จถ@งท(+สุ�ด่ขุองโล่ก ทรงเหั4นว�าเราย�นด่(ในฌาน จ@งทรงแต�งต�*งว�าเปิ1นเล่�ศ์กว�าภ�กษ�ท�*งหัล่ายฝั่5ายท(+ได่#ฌาน เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระก�งขุาเรวตเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ก�งขุาเรวตเถราปิทาน.

สุ(วล่(เถราปิทานท(+ ๓ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระสุ(วล่(เถระ -2 1 0 0 0 -11330 81 0 0 0

[๑๓๓] ในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* พระพ�ช�ตมารพระนามว�าปิท�ม�ตระ ผู้'#ม(จ�กษ�ในธรรมท�*งปิวง เปิ1นผู้'#น6า ได่#เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว ศ์(ล่ขุองพระองค ใครๆ ก4ค6านวณไม�ได่# สุมาธ�ขุองพระองค เปิร(ยบด่#วยแก#วว�เช(ยร ฌานอ�นปิระเสุร�ฐขุองพระองค ใครๆ ก4น�บไม�ได่# แล่ะว�ม�ต�ขุอง พระองค หัาอะไรเปิร(ยบม�ได่# พระนายกเจ#าทรงแสุด่งธรรมในสุมาคมมน�ษย เทวด่า นาคแล่ะพรหัม ซั@+งเกล่:+อนกล่�นไปิด่#วยสุมณะแล่ะพราหัมณ พระพ�ทธองค ผู้'#แกล่#วกล่#าในบร�ษ�ท ทรงต�*งสุาวกขุองพระองค ผู้'#ม(ล่าภมาก ม(บ�ญ ทรงซั@+งฤทธ�Rอ�นร� �งเร:องไว#ในต6าแหัน�ง เอตท�คคะ คร�*งน�*น เราเปิ1นกษ�ตร�ย ในพระนครหังสุวด่( ได่#ย�นพระ พ�ช�ตมารตร�สุถ@งค�ณเปิ1นอ�นมากขุองพระสุาวก ด่�งน�*น จ@งได่#น�มนต พระช�นสุ(หั พร#อมท�*งพระสุาวก ใหั#เสุวยแล่ะฉ�นถ@ง ๗ ว�น คร�*น ถวายมหัาทานแล่#วก4ได่#ปิรารถนาฐาน�นด่รน�*น พระธ(รเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐ กว�าบ�ร�ษ ทอด่พระเนตรเหั4นเราหัมอบอย'�แทบพระบาทในคราวน�*นจ@งได่#ตร�สุพระด่6าร�สุด่#วยพระสุ�รเสุ(ยงอ�นด่�ง ล่6าด่�บน�*น มหัาชน ทวยเทพ คนธรรพ พรหัมผู้'#ม(ฤทธ�Rมากแล่ะสุมณพราหัมณ ผู้'#ใคร� จะฟั<งพระพ�ทธพจน ต�างปิระณตน#อมถวายนม�สุการท'ล่ว�า ขุ#าแต� พระองค ผู้'#เปิ1นบ�ร�ษผู้'#เปิ1นอาชาไนย ขุ#าพระองค ท�*งหัล่ายขุอนอบน#อม แด่�พระองค ขุ#าแต�พระองค ผู้'#เปิ1นอ�ด่มบ�ร�ษ ขุ#าพระองค ท�*งหัล่ายขุอ นอบน#อมแด่�พระองค พระมหัากษ�ตร�ย ได่#ถวายทานกว�า ๗ ว�นขุ#าพระองค ท�*งหัล่ายปิระสุงค จะฟั<งผู้ล่ขุองมหัาทานน�*น ขุ#าแต�พระ มหัาม�น( ขุอได่#ทรงโปิรด่พยากรณ เถ�ด่ ล่6าด่�บน�*นพระผู้'#ม(พระภาคได่#ตร�สุว�า ท�านท�*งหัล่ายจงคอยสุด่�บภาษ�ตขุองเรา ท�กษ�ณาท(+ต�*งไว#ในพระพ�ทธเจ#าผู้'#ม(ค�ณหัาปิระมาณม�ได่#พร#อมท�*งพระสุงฆ ใครเล่�าจะเปิ1นผู้'#ถ:อเอามากล่�าว เพราะท�กษ�ณาน�*นม(ผู้ล่หัาปิระมาณม�ได่# อ(ก

ปิระการหัน@+ง กษ�ตร�ย ผู้'#ม(โภคะมากน(* ทรงปิรารถนาฐาน�นด่รอ�นอ�ด่มว�า ถ@งเราก4พ@งเปิ1นผู้'#ได่#ล่าภมาก เหัม:อนภ�กษ�ช:+อสุ�ท�สุสุนะฉะน�*น เถ�ด่ มหัาบพ�ตรจ�กได่#ฐาน�นด่รน(*ในอนาคต ในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(*ไปิ พระศ์าสุด่าม(พระนามว�าโคด่ม ซั@+งสุมภพในวงศ์ ขุองพระโอกกากราช จ�กทรงอ�บ�ต�ขุ@*นในโล่ก กษ�ตร�ย องค น(*จ�กได่#เปิ1นธรรมทายาทขุอง พระศ์าสุด่าพระองค น�*น จ�กเปิ1นโอรสุอ�นธรรมเนรม�ต จ�กเปิ1นสุาวกขุองพระศ์าสุด่า ม(นามช:+อว�าสุ(วล่( เพราะกรรมท(+ท6าไว#ด่(แล่#ว แล่ะเพราะการต�*งเจตน จ6านงไว# เราล่ะร�างมน�ษย แล่#ว ได่#ไปิสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ ในก�ปิท(+ ๙๑ แต�ภ�ทรก�ปิน(* พระโล่กนายกพระนามว�าว�ปิ<สุสุ(ผู้'#ม(พระเนตรงด่งาม ทรงเหั4นแจ#งธรรมท�*งปิวง ได่#เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว คร�*งน�*น เราเปิ1นคนโปิรด่ปิรานขุองสุก�ล่หัน@+งในพระนครพ�นธ�มวด่(แล่ะเปิ1นคนท(+หัม�+นขุย�นขุวนขุวายในก�จการงาน คร�*งน�*น พระราชา พระองค หัน@+งตร�สุสุ�+งใหั#นายช�างสุร#างพระอาราม ซั@+งปิรากฏว�าใหัญ�โต ถวายสุมเด่4จพระว�ปิ<สุสุ(ผู้'#แสุวงหัาปิระโยชน ใหัญ� เม:+อการสุร#างพระอารามสุ6าเร4จแล่#ว ชนท�*งหัล่ายได่#ถวายมหัาทานซั@+งเขุ#าใจว�าขุองเค(*ยว ชนท�*งหัล่ายค#นคว#าหัานมสุ#มแล่ะน6*าผู้@*งไม�ได่# เวล่าน�*น เราถ:อ นมสุ#มใหัม�แล่ะน6*าผู้@*งไปิเร:อนขุองนายงาน ชนท�*งหัล่ายท(+แสุวงหัานม สุ#มใหัม�แล่ะน6*าผู้@*งพบเราเขุ#า ท�*งสุองสุ�+งเขุาได่#ใหั#ราคาต�*งพ�นกหัาปิณะก4ย�งไม�ได่#ไปิ คร�*งน�*น เราค�ด่ว�าขุองสุองสุ�+งน(*เราไม�ม(กะใจท(+จะขุายม�น ชนเหัล่�าน(*ท�*งหัมด่สุ�กการะพระตถาคต ฉ�นใด่ แม#เราก4จะท6า สุ�กการะในพระผู้'#น6าโล่กก�บพระสุงฆ ฉ�นน�*นเหัม:อนก�น คร�*งน�*น เราได่#น6าเอาไปิแล่#ว ขุย6านมสุ#มก�บน6*าผู้@*งเขุ#าด่#วยก�นแล่#วถวายแด่�พระโล่กนาถพร#อมท�*งพระสุงฆ เพราะกรรมท(+ท6าไว#ด่(แล่#ว แล่ะเพราะการต�*งเจตน จ6านงไว# เราล่ะร�างมน�ษย แล่#ว ได่#ไปิสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ ต�อมา เราได่#เปิ1นพระเจ#าแผู้�นด่�นผู้'#ม(ยศ์ใหัญ�ในพระนครพาราณสุ(ในคร�*งน�*น เราเค:องศ์�ตร'จ@งสุ�+งใหั#ทหัารท6าการล่#อมปิระต'เม:องขุอง ศ์�ตร'ไว# ปิระต'ท(+ถ'กล่#อมขุองพระราชาผู้'#ม(เด่ชร�กษาไว#ได่#เพ(ยงว�นเด่(ยวเพราะผู้ล่ขุองกรรมน�*น เราจ@งต#องตกนรกอ�นร#ายกาจท(+สุ�ด่ แล่ะในภพสุ�ด่ท#าย ในบ�ด่น(* เราเก�ด่ในโกล่�ยบ�ร( พระชนน(ขุองเราพระนาม ว�าสุ�ปิปิวาสุา พระชนกขุองเราพระนามว�ามหัาล่�ล่�จฉว( เราเก�ด่ในราช วงศ์ ก4เพราะบ�ญกรรม เพราะการล่#อมปิระต'เม:องใหั#ผู้ล่ เราจ@งต#อง ปิระสุบท�กขุ อย'�ในพระครรภ ขุองพระมารด่าถ@ง ๗ ปิS เราต#องหัล่งทวารอย'�อ(ก ๗ ว�น เพ(ยบพร#อมไปิด่#วยมหั�นตท�กขุ พระมารด่าขุองเราต#องปิระสุบท�กขุ ด่#วยเช�นน(* ก4เพราะฉ�นทะในการล่#อมปิระต'เม:องเราอ�นพระพ�ทธเจ#าทรงอน�เคราะหั จ@งออกจากพระครรภ พระมารด่าโด่ยสุว�สุด่( เราได่#ออกบวชเปิ1นบรรพช�ต ในว�นท(+เราคล่อด่ออกมาน�+นเอง ท�านพระสุาร(บ�ตรเถระเปิ1นอ�ปิ<ชฌาย ขุองเรา พระโมคค�ล่ล่านเถระผู้'#ทรงมหั�ทธ�ฤทธ�R ม(ปิร(ชามาก เม:+อปิล่งผู้มใหั# ได่#อน�ศ์าสุน พร6+าสุอนเรา เราได่#บรรล่�อรหั�ตเม:+อก6าล่�งปิล่งผู้มอย'� ทวยเทพ นาค แล่ะมน�ษย ต�างก4น#อมน6าปิ<จจ�ยเขุ#ามาถวายเรา เพราะเศ์ษขุองกรรม

ท(+เราเปิ1นผู้'#เบ�กบาน บ'ชาพระผู้'#น6าช�*นพ�เศ์ษ พระนามว�าปิท�ม�ตระแล่ะ พระนามว�าว�ปิ<สุสุ( ด่#วยปิ<จจ�ยท�*งหัล่ายโด่ยพ�เศ์ษ เราจ@งได่#ล่าภอ�นอ�ด่ม ไพบ'ล่ย ท�กแหั�งหัน ค:อ ในปิ5า ในบ#าน ในน6*า บนบก ในคราวท(+พระผู้'#ม(ภาคผู้'#น6าโล่กช�*นเล่�ศ์พร#อมด่#วยภ�กษ�สุามหัม:+นร'ปิ เสุด่4จไปิเย(+ยมท�านพระเรวตะ พระพ�ทธเจ#าผู้'#ม(พระปิร(ชาใหัญ� ม(ความเพ(ยรมาก เปิ1น นายกขุองโล่ก พร#อมด่#วยพระสุงฆ เปิ1นผู้'#อ�นเราบ6าร�งด่#วยปิ<จจ�ยท(+ เทวด่าน6าเขุ#ามาถวายเรา ได่#เสุด่4จไปิเย(+ยมท�านเรวตะแล่#ว ภายหัล่�งเสุด่4จกล่�บมาย�งพระเชตว�นมหัาว�หัารแล่#ว จ@งทรงแต�งต�*งเราไว#ในต6าแหัน�งเอตท�คคะ พระศ์าสุด่าผู้'#ทรงปิระพฤต�ปิระโยชน แก�สุ�ตว ท�*งปิวง ได่#ตร�สุสุรรเสุร�ญเราในท�ามกล่างบร�ษ�ทว�า ด่'กรภ�กษ�ท�*งหัล่าย ในบรรด่าสุาวกขุองเรา ภ�กษ�สุ(วล่(เล่�ศ์กว�าภ�กษ�ท�*งหัล่ายฝั่5ายท(+ม(ล่าภ มาก เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จ แล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระสุ(วล่(เถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ สุ(วล่(เถราปิทาน.

ว�งค(สุเถราปิทานท(+ ๔ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระว�งค(สุเถระ -2 1 0 0 0 -11340 100 0 0 0

[๑๓๔] ในก�ปิท(+แสุนแต�ภ�ทรก�ปิน(* พระพ�ช�ตมารพระนามว�าปิท�ม�ตระ ผู้'#ม(จ�กษ�ในธรรมท�*งปิวง ทรงเปิ1นผู้'#น6า ได่#เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว พระศ์าสุนาขุอง พระองค ว�จ�ตรไปิด่#วยพระอรหั�นต ท�*งหัล่ายเหัม:อนคล่:+น สุาครแล่ะเหัม:อนด่าวบนท#องฟัLา พระพ�ช�ตมารผู้'#สุ'งสุ�ด่ อ�นมน�ษย พร#อม ท�*งทวยเทพอสุ'รแล่ะนาคหั#อมล่#อมในท�ามกล่างหัม'�ชนซั@+งเกล่:+อนกล่�น ไปิด่#วยสุมณะแล่ะพราหัมณ พระพ�ช�ตมารผู้'#ถ@งท(+สุ�ด่โล่ก ทรงท6าโล่กท�*งหัล่ายใหั#ย�นด่(ด่#วยพระร�ศ์ม( พระองค ย�งด่อกปิท�ม ค:อ เวไนยสุ�ตว ใหั#บานด่#วยพระด่6าร�สุ ทรงสุมบ'รณ ด่#วยเวสุาร�ชชธรรม ๔ เปิ1น อ�ด่มบ�ร�ษ ล่ะความกล่�วแล่ะความย�นด่(ได่#เด่4ด่ขุาด่ ทรงถ@งธรรมอ�นเกษม องอาจกล่#าหัาญ พระผู้'#เล่�ศ์โล่กทรงปิฏ�ญาณซั@+งฐานะขุองผู้'#เปิ1นโจกอ�นปิระเสุร�ฐแล่ะพ�ทธภ'ม�ท�*งสุ�*น ไม�ม(ใครจะท�กท#วงได่#ในฐานะไหันๆ เม:+อพระพ�ทธเจ#าผู้'#คงท(+พระองค น�*นบ�นล่:อสุ(หันาทอ�น หัน#าสุพ@งกล่�วอย'� ย�อมไม�ม(เทวด่า มน�ษย หัร:อพรหัมบ�นล่:อตอบได่# พระพ�ทธเจ#าผู้'#แกล่#วกล่#าในบร�ษ�ท ทรงแสุด่งธรรมอ�นปิระเสุร�ฐช�วยมน�ษย พร#อมท�*งเทวด่าใหั#ขุ#ามว�ฏสุงสุาร ทรงปิระกาศ์ธรรมจ�กร พระผู้'#ม(พระภาคตร�สุสุรรเสุร�ญค�ณเปิ1นอ�นมาก ขุองพระสุาวกผู้'#ได่#ร�บ สุมมต�ด่(ว�า เล่�ศ์กว�าภ�กษ�ท(+ม(ปิฏ�ภาณท�*งหัล่าย แล่#วทรงต�*งท�านไว#ในต6าแหัน�งเอตท�คคะ คร�*งน�*น เราเปิ1นพราหัมณ ชาวเม:องหังสุวด่( เปิ1น ผู้'#ได่#ร�บสุมม�ต�ว�าเปิ1นคนด่(ร' #แจ#งพระเวทท�กค�มภ(ร ม(นามว�าว�งค(สุะ เปิ1นท(+ไหัล่ออกแหั�งน�กปิราชญ เราเขุ#าไปิเฝั่Lาพระมหัาว(ระเจ#าพระองค น�*น สุด่�บพระธรรมเทศ์นาน�*นแล่#วได่#ปิSต�อ�นปิระเสุร�ฐ เปิ1นผู้'#ย�นด่(

ในค�ณขุองพระสุาวก จ@งได่#น�มนต พระสุ�คตผู้'#ท6าโล่กใหั#เพล่�ด่เพล่�นพร#อมด่#วยพระสุงฆ ใหั#เสุวยแล่ะฉ�น ๗ ว�นแล่#ว น�มนต ใหั#ครองผู้#าในคร�*งน�*นเราได่#หัมอบล่งแทบพระบาทท�*งสุองด่#วยเศ์(ยรกล่#าได่#โอกาสุจ@งย:นปิระนมอ�ญชล่(อย'� ณ ท(+ควรสุ�วนขุ#างหัน@+ง เปิ1นผู้'#ร �าเร�ง กล่�าวสุด่�ด่(พระช�นสุ(หั ผู้'#สุ'งสุ�ด่ว�า ขุ#าแต�พระองค ผู้'#เปิ1นท(+ไหัล่ออกแหั�ง น�กปิราชญ ขุ#าพระองค ขุอนอบน#อมแด่�พระองค ขุ#าแต�พระองค ผู้'#เปิ1นฤาษ(สุ'งสุ�ด่ ขุ#าพระองค ขุอนอบน#อมแด่�พระองค ขุ#าแต�พระองค ผู้'#เล่�ศ์กว�าโล่กท�*งปิวง ขุ#าพระองค ขุอนอบน#อมแด่�พระองค ขุ#าแต�พระองค ผู้'#ทรงท6าความไม�ม(ภ�ย ขุ#าพระองค ขุองนอบน#อมแต�พระองค ผู้'#ทรงย6+าย(มาร ขุ#าพระองค ขุอนอบน#อมแต�พระองค ขุ#าแต�พระองค ผู้'# ทรงท6าท�ฏฐ�ใหั#ไหัล่ออก ขุ#าพระองค ขุอนอบน#อมแด่�พระองค ขุ#าแต�พระองค ผู้'#ทรงปิระทานด่#วยสุ�นต�สุ�ขุ ขุ#าพระองค ขุอนอบน#อมแด่�พระองค ขุ#าแต�พระองค ผู้'#ทรงท6าใหั#เปิ1นท(+น�บถ:อ ขุ#าพระองค ขุอนอบ น#อมแด่�พระองค พระองค เปิ1นท(+พ@+งขุองชนท�*งหัล่ายผู้'#ไม�ม(ท(+พ@+ง ทรง ปิระทานความไม�ม(ภ�ยแก�ตนท�*งหัล่ายท(+กล่�ว เปิ1นท(+ค�#นเคยขุองคนท�*งหัล่ายท(+ม(ภ'ม�ธรรมสุงบระง�บ เปิ1นท(+พ@+งท(+ระล่@กขุองคนท�*งหัล่ายผู้'# แสุวงหัาท(+พ@+งท(+ระล่@ก เราได่#ชมเชยพระสุ�มพ�ทธเจ#าด่#วยค6ากล่�าวสุด่�ด่(ม( อาท� อย�างน(* แล่#วได่#กล่�าวสุรรเสุร�ญพระค�ณอ�นใหัญ� จ@งได่#บรรล่�คต�ขุองภ�กษ�ผู้'#กล่#ากว�าน�กพ'ด่ คร�*งน�*น พระผู้'#ม(พระภาคผู้'#ม(พระปิฏ�ภาณไม� ม(ท(+สุ�*นสุ�ด่ได่#ตร�สุว�า ผู้'#ใด่เปิ1นผู้'#เล่:+อมใสุน�มนต พระพ�ทธเจ#าพร#อมด่#วย สุาวก ใหั#ฉ�นสุ�*น ๗ ว�น ด่#วยม:อท�*งสุองขุองตน แล่ะได่#กล่�าวสุด่�ด่(ค�ณขุองเรา ปิรารถนาต6าแหัน�งแหั�งภ�กษ�ผู้'#กล่#ากว�าน�กพ'ด่ในอนาคตกาล่ ผู้'#น�*นจ�กได่#ต6าแหัน�งน(*สุมด่�งมโนรถปิรารถนา เขุาจ�กได่#เสุวยท�พยสุมบ�ต�ม(ปิระมาณไม�น#อยในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(*ไปิ พระศ์าสุด่าม(นามว�าโคด่ม ซั@+งสุมภพในวงศ์ พระเจ#าโอกกากราช จ�กเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*น พราหัมณ น(*จ�กได่#เปิ1นธรรมทายาทขุองพระศ์าสุด่าพระองค น�*น

จ�กเปิ1นโอรสุอ�นธรรมเนรม�ต จ�กเปิ1นสุาวกขุองพระศ์าสุด่าม(นามช:+อว�าว�งค(สุะ เราได่#สุด่�บพระพ�ทธพยากรณ น�*นแล่#ว เปิ1นผู้'#ม(ความ เบ�กบานม(จ�ตปิระกอบด่#วยเมตตา บ6าร�งพระพ�ช�ตมารด่#วยปิ<จจ�ยท�*งหัล่ายในกาล่คร�*งน�*น จนตราบเท�าสุ�*นช(ว�ต เพราะกรรมท(+ท6าไว#ด่(น�*นแล่ะเพราะการต�*งเจตน จ6านงไว# เราล่ะร�างมน�ษย แล่#วได่#ไปิสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ ในภพสุ�ด่ท#ายในบ�ด่น(* เราเก�ด่ในสุก�ล่ปิร�พาชก เม:+อเราเก�ด่ในคร�*งหัล่�ง ม(อาย�ได่# ๗ ปิSแต�ก6าเน�ด่ เราเปิ1นผู้'#ร' #เวทท�กค�มภ(ร แกล่#วกล่#าในวาทศ์าสุตร ม(เสุ(ยงไพเราะ ม(ถ#อยค6าว�จ�ตร ย6+าย(วาทะ ขุองผู้'#อ:+นได่# เพราะเราเก�ด่ท(+ว�งคชนบท แล่ะเราเปิ1นใหัญ�ในถ#อยค6าเราจ@งช:+อว�าว�งค(สุะ เพราะฉะน�*น ถ@งแม#ช:+อขุองเราจะเปิ1นเล่�ศ์ ก4เปิ1นช:+อสุมมต�ตามโล่ก ในเวล่าท(+เราร' #เร(ยงสุาต�*งอย'�ในปิฐมว�ย เราได่#พบท�านพระสุาร(บ�ตรเถระในพระนครราชคฤหั อ�นร:+นรมย . จบ ภาณวารท(+ ๒๕

ท�านถ:อบาตร สุ6ารวมด่( ตาไม�ล่อกแล่ก พ'ด่แต�พอปิระมาณ แล่ด่' เพ(ยงช�+วแอก เท(+ยวบ�ณฑบาตอย'� คร�*นเราเหั4นท�านแล่#วก4เปิ1นผู้'#อ�ศ์จรรย ใจ ได่#กล่�าวบทคาถาอ�นว�จ�ตร เปิ1นหัมวด่หัม'�เหัม:อนด่อกกรรณ�การ เหัมาะสุม ท�านบอกแก�เราว�า พระสุ�มพ�ทธเจ#าผู้'#น6าโล่ก เปิ1นศ์าสุด่าขุองท�าน คร�*งน�*นท�านพระสุาร(บ�ตรเถระผู้'#ฉล่าด่เปิ1นน�ก ปิราชญ น�*น ได่#พ'ด่แก�เราเปิ1นอย�างด่(ย�+ง เราอ�นพระเถระผู้'#คงท(+ใหั# ย�นด่(ด่#วยปิฏ�ภาณอ�นว�จ�ตร เพราะถ#อยค6าท(+ปิฏ�สุ�งย�ตด่#วยว�ราคธรรม เหั4นได่#ยาก สุ'งสุ�ด่ จ@งซับศ์(รษะล่งแทบเท#าขุองท�านแล่#วก4กล่�าวว�าขุอได่#โปิรด่ใหั#กระผู้มบรรพชาเถ�ด่ ล่6าด่�บน�*น ท�านพระสุาร(บ�ตรผู้'#ม(ปิ<ญญามาก ได่#น6าเราไปิเฝั่Lาพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ เราซับเศ์(ยร ล่งแทบพระบาท น�+งล่งในท(+ใกล่#พระศ์าสุด่า พระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐกว�าน�กปิราชญ ท�*งหัล่ายได่#ตร�สุถามเราว�า ด่'กรว�งค(สุะ ท�านร' #ศ์(รษะขุองคนท(+ตายไปิแล่#วว�า จะไปิสุ'�สุ�คต�หัร:อท�คต�ด่#วยว�ชาพ�เศ์ษขุองท�านจร�งหัร:อ ถ#าท�านสุามารถก4ขุอใหั#ท�านบอกมาเถ�ด่ เม:+อเราท'ล่ร�บรองแล่#ว พระองค ก4ทรงแสุด่งศ์(รษะสุามศ์(รษะเราได่#กราบท'ล่ว�า เปิ1น ศ์(รษะขุองคนท(+เก�ด่ในนรกแล่ะเทวด่า คร�*งน�*น พระผู้'#ม(พระภาคผู้'#น6าขุองโล่กได่#แสุด่งศ์(รษะขุองพระขุ(ณาสุพ ล่6าด่�บน�*น เราหัมด่มานะ จ@งได่#ท'ล่อ#อนวอนขุอบรรพชา คร�*นบรรพชาแล่#ว ได่#กล่�าวสุ�คตเจ#า โด่ยไม�เล่:อกสุถานท(+ ท(น�*นแหัล่ะภ�กษ�ท�*งหัล่ายพาก�นโพนทนาว�าเราเปิ1นจ�นตกว( ล่6าด่�บน�*น พระพ�ทธเจ#าผู้'#น6าช�*นว�เศ์ษได่#ตร�สุถามเรา เพ:+อทด่ล่องว�า คาถาเหัล่�าน(*ย�อมแจ�มแจ#งโด่ยควรแก�เหัต�แก�คนท�*งหัล่ายผู้'#ตร@กตรองแล่#วม�ใช�หัร:อ เราท'ล่ว�า ขุ#าแต�พระองค ผู้'#ม(ความ เพ(ยร ขุ#าพระองค ไม�ใช�น�กกาพย กล่อน แต�ว�าคาถาท�*งหัล่ายแจ�มแจ#ง โด่ยควรแก�เหัต�แก�ขุ#าพระองค พระผู้'#ม(พระภาคตร�สุว�า ด่'กรว�งค(สุะถ#ากระน�*น ท�านจงกล่�าวสุด่�ด่(เราโด่ยควรแก�เหัต�ในบ�ด่น(* คร�*งน�*น เรา ได่#กล่�าวคาถาสุด่�ด่(พระธ(รเจ#าผู้'#เปิ1นพระฤาษ(สุ'งสุ�ด่แล่#ว พระพ�ช�ตมาร ทรงพอพระท�ยในคราวน�*น จ@งทรงต�*งเราในต6าแหัน�งเอตท�คคะ เราหัม�+นภ�กษ�อ:+นๆ ก4เพราะปิฏ�ภาณอ�นว�จ�ตร เราเปิ1นผู้'#ม(ศ์(ล่เปิ1นท(+ร �กจ@งเก�ด่ความสุล่ด่ใจเพราะเหัต�น�*น ได่#บรรล่�อรหั�ต พระผู้'#ม(พระภาคได่#ตร�สุว�า ไม�ม(ใครอ:+นท(+จะเล่�ศ์กว�าภ�กษ�ท�*งหัล่ายท(+ม(ปิฏ�ภาณเหัม:อนด่�งว�งค(สุะภ�กษ�น(* ด่'กรภ�กษ�ท�*งหัล่าย ท�านท�*งหัล่ายจงทรงจ6าไว# อย�างน(* กรรมท(+เราได่#ท6าไว#ในก�ปิท(+แสุน ได่#แสุด่งผู้ล่แก�เราแล่#วในอ�ตภาพน(* เราหัล่�ด่พ#นจากก�เล่สุ เหัม:อนล่'กศ์รพ#นจากแล่�ง ฉะน�*น ก�เล่สุท�*งหัล่ายอ�นเราเผู้าเสุ(ยแล่#ว เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ...พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระว�งค(สุเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ว�งค(สุเถราปิทาน.

น�นทกเถราปิทานท(+ ๕ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระน�นทกเถระ-2 1 0 0 0 -1

1350 44 0 0 0

[๑๓๕] ในก�ปิท(+แสุนแต�ภ�ทรก�ปิน(* พระพ�ช�ตมารพระนามว�าปิท�ม�ตระ ผู้'#ม(จ�กษ�ในธรรมท�*งปิวง เปิ1นพระผู้'#น6า ได่#เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว พระองค กว�าน�กปิราชญ ท�*งหัล่าย เปิ1นบ�ร�ษอาชาไนยทรงปิฏ�บ�ต�เพ:+อเก:*อก'ล่ เพ:+อปิระโยชน เพ:+อสุ�ขุแก�สุรรพสุ�ตว ถ@งความเปิ1นผู้'#เล่�ศ์ด่#วยยศ์ ในโล่กน(*พร#อมท�*งเทวโล่ก ม(ศ์�ร� ม(เก(ยรต�ค�ณเปิ1นเคร:+องอล่�งการ ทรงช6านะมาร ได่#ร�บการบ'ชาท�+วโล่ก ปิรากฏท�+วไปิท�กท�ศ์ พระองค ทรงขุ#ามพ#นว�จ�ก�จฉา ล่�วงพ#นความสุงสุ�ย ม(ความด่6าร�ชอบเต4มเปิS+ ยมทรงบรรล่�สุ�มโพธ�ญาณอ�นอ�ด่ม ทรงย�งหันทางท(+ย�งไม�เก�ด่ใหั#เก�ด่ เปิ1นผู้'#สุ'งสุ�ด่กว�านรชน ตร�สุบอกสุ�+งท(+คนอ:+นย�งไม�ได่#บอก แล่ะทรง ย�งสุ�+งท(+ย�งไม�เก�ด่ใหั#เก�ด่ม(พร#อม ทรงร' #จ�กหันทาง ทรงเขุ#าใจหันทางแจ#งช�ด่ ตร�สุบอกหันทางใหั# ปิระเสุร�ฐกว�านรชน ทรงฉล่าด่ในหันทาง เปิ1นคร' เปิ1นพระผู้'#สุ'งสุ�ด่กว�านายสุารถ(ท�*งหัล่าย คร�*งน�*น

พระโล่กนายกผู้'#ปิระกอบด่#วยพระมหัากร�ณา ได่#ตร�สุพระธรรมเทศ์นาฉ�ด่สุ�ตว ท�*งหัล่ายผู้'#จมล่งแล่#วในหัล่�มค:อโมหัะขุ@*น พระมหัาม�น(ทรงสุรรเสุร�ญพระสุาวกผู้'#ม(สุมมต�ว�าเล่�ศ์ในการใหั#โอวาทแก�นางภ�กษ�ณ(ท�*งหัล่าย ได่#ทรงแต�งต�*งไว#ในต6าแหัน�งเอตท�คคะ เราได่#ฟั<งพระพ�ทธ ด่6าร�สุน�*นแล่#ว ก4ชอบใจ จ@งน�มนต พระตถาคตพร#อมด่#วยพระสุงฆ ใหั#เสุวยแล่ะฉ�นภ�ตตาหัารแล่#วปิรารถนาฐาน�นด่รน�*น คร�*งน�*น พระโล่กนาถผู้'#แสุวงหัาค�ณอ�นย�+งใหัญ� ทรงเบ�กบานพระท�ยได่#ตร�สุกะ เราว�า ท�านจงม(สุ�ขุอาย�ย:นเถ�ด่ ท�านจ�กได่#ฐาน�นด่รน(*สุมมโนรถ ปิรารถนา ในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* พระศ์าสุด่าม(พระนามช:+อว�าโคด่มผู้'#ทรงสุมภพในวงศ์ พระเจ#าโอกกากราช จ�กเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นในโล่กท�านจ�กเปิ1นธรรมทายาทขุองพระศ์าสุด่าพระองค น�*น จ�กเปิ1นโอรสุอ�นธรรมเนรม�ต จ�กได่#เปิ1นสุาวกขุองพระศ์าสุด่าม(นามช:+อว�าน�นทกะ เพราะกรรมท(+ได่#ท6าไว#ด่(น�*น แล่ะเพราะการต�*งเจตน จ6านงไว# เราล่ะร�างมน�ษย แล่#ว ได่#ไปิสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ ก4ในภพสุ�ด่ท#ายในบ�ด่น(*เราเก�ด่ในสุก�ล่เศ์รษฐ( อ�นม�+นค�+งสุมบ'รณ ม(ทร�พย มากมาย ใน พระนครสุาว�ตถ( เราได่#พบพระสุ�คตเจ#า ในว�นท(+พระองค เสุด่4จเขุ#าพระนคร เปิ1นผู้'#ม(ใจอ�ศ์จรรย ได่#ออกบวชเปิ1นบรรพช�ตในว�นท(+พระ พ�ทธองค ทรงร�บพระเชตวนาราม ได่#บรรล่�อรหั�ตผู้ล่โด่ยกาล่ไม�นานเล่ย คร�*งน�*น เราอ�นพระศ์าสุด่าผู้'#ทรงเหั4นธรรมท�*งปิวงทรงพร6+าสุอน จ@งขุ#าม ขุ#ามพ#นสุ�งสุารว�ฏไปิได่# เราสุอนธรรมแก�พระภ�กษ�ณ( ท�*งหัล่าย พระภ�กษ�ณ(ท(+เราสุอนน�*นรวม ๕๐๐ ร'ปิด่#วยก�น ล่#วนเปิ1น ผู้'#ไม�ม(อาสุวะ คร�*งน�*น พระผู้'#ม(พระภาคผู้'#ม(ปิระโยชน เก:*อก'ล่ใหัญ� ทรง พอพระท�ย จ@งทรงต�*งเราไว#ในต6าแหัน�งแหั�งภ�กษ�ผู้'#เล่�ศ์กว�าภ�กษ� ท�*งหัล่าย ฝั่5ายใหั#โอวาทพระภ�กษ�ณ( กรรมท(+เราท6าไว#ในก�ปิท(+แสุนแสุด่งผู้ล่แก�เราในอ�ตภาพน(*แล่#ว เราเปิ1นผู้'#พ#นจากก�เล่สุด่#วยด่( เหัม:อนล่'กศ์รท(+พ#นไปิจากแล่�ง ฉะน�*น เราเผู้าก�เล่สุเสุ(ยแล่#ว เราเผู้า

ก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระน�นทกเถระได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ น�นทกเถราปิทาน.

กาฬ�ทาย(เถราปิทานท(+ ๖ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระกาฬ�ทาย(เถระ-2 1 0 0 0 -11360 62 0 0 0

[๑๓๖] ในก�ปิท(+แสุนแต�ภ�ทรก�ปิน(*ไปิ พระพ�ช�ตมารพระนามว�าปิท�ม�ตระผู้'#ม(จ�กษ�ในธรรมท�*งปิวง เปิ1นผู้'#น6า ได่#เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว พระองค เปิ1นคร'ผู้'#ปิระเสุร�ฐกว�าพวกผู้'#น6า เปิ1นพระพ�ช�ตมารผู้'#เขุ#าใจสุ�+งด่(แล่ะสุ�+งช�+ว แจ#งช�ด่ แล่ะเปิ1นคนกต�ญญู'กตเวท( ย�อมปิระกอบสุ�ตว ท�*งหัล่ายเขุ#าใน อ�บาย อ�นเปิ1นเหัต�ใหั#ถ@งน�พพาน พระองค ทรงร' #ธรรมท�*งปิวง เปิ1น ท(+อาศ์�ยอย'�แหั�งความเอ4นด่' เปิ1นท(+สุ� +งสุมแหั�งอน�นตค�ณ ทรงพ�จารณา ด่#วยพระญาณน�*นแล่#ว ทรงแสุด่งธรรมอ�นปิระเสุร�ฐ พระองค เปิ1น ผู้'#ม(ความเพ(ยรใหัญ� เจ#าปิ<ญญา บางคร�*ง ทรงแสุด่งธรรมไพเราะ ปิฏ�สุ�งย�ตด่#วยสุ�จจะ ๔ แก�หัม'�ชนไม�ม(ท(+สุ�ด่ สุ�ตว จ6านวนแสุนได่#บรรล่�ธรรม เพราะได่#ฟั<งธรรมอ�นปิระเสุร�ฐ อ�นงามในเบ:*องต#นงามท�ามกล่างแล่ะงามท(+สุ�ด่น�*น คร�*งน�*น แผู้�นด่�นสุ�+นสุะเท:อน เมฆกระหั@+ม ทวยเทพ พรหัม มน�ษย แล่ะอสุ'ร ต�างก4แซั�ซั#องสุาธ�การว�าโอ พระศ์าสุด่าปิระกอบด่#วยพระกร�ณา โอ พระสุ�ทธรรมเทศ์นา โอ พระพ�ช�ตมารทรงฉ�ด่หัม'�สุ�ตว ท(+จมล่งในสุม�ทรค:อภพขุ@*นมาแล่#วเม:+อสุ�ตว พร#อมท�*งมน�ษย เทวด่าแล่ะพรหัม เก�ด่ความสุ�งเวชเช�นน(*แล่#ว พระพ�ช�ตมารได่#ทรงสุรรเสุร�ญสุาวกผู้'#เล่�ศ์กว�าภ�กษ�ท�*งหัล่ายฝั่5ายท6าสุก�ล่ใหั#เล่:+อมใสุ คร�*งน�*น เราเก�ด่ในสุก�ล่อ6ามาตย ในพระนครหังสุวด่( เปิ1นผู้'#น6ามาซั@+งความเล่:+อมใสุ น�าด่' ม(ทร�พย แล่ะธ�ญญาหัารเหัล่:อล่#น เราเขุ#าไปิย�งพระว�หัารหั�งสุาราม ถวายบ�งคมพระตถาคต พระองค น�*น ได่#สุด่�บธรรมอ�นไพเราะ แล่ะท6าสุ�กการะแด่�พระผู้'#คงท(+ หัมอบล่งแทบบาทม'ล่แล่#ว ได่#กราบท'ล่ว�า ขุ#าแต�พระม�น(ผู้'#ม(ความเพ(ยร ใหัญ� ภ�กษ�ใด่ในศ์าสุนาขุองพระองค เปิ1นผู้'#เล่�ศ์กว�าภ�กษ�ท�*งหัล่ายฝั่5ายผู้'#ท6าสุก�ล่ใหั#เล่:+อมใสุ ขุอใหั#ขุ#าพระองค ได่#เปิ1นเหัม:อนภ�กษ�น�*นในศ์าสุนาขุองพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่เถ�ด่ คร�*งน�*น พระศ์าสุด่าผู้'#ปิระกอบด่#วยพระมหัากร�ณา เม:+อจะเอาน6*าอมฤตรด่เรา ได่#ตร�สุกะ เราว�า ล่�กขุ@*นเถ�ด่ล่'ก ท�านจะได่#ฐาน�นด่รน(*สุมมโนรถปิรารถนา บ�คคล่ท6าสุ�กการะในพระพ�ช�ตมารแล่#ว จะพ@งเปิ1นผู้'#ปิราศ์จากผู้ล่ อย�างไรได่#เล่�า ในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* พระศ์าสุด่าม(พระนามช:+อว�า โคด่ม ผู้'#สุมภพในวงศ์ พระเจ#าโอกกากราช จ�กเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นใน โล่ก ท�านจ�กได่#เปิ1นธรรมทายาทขุองพระศ์าสุด่าพระองค น�*น เปิ1นโอรสุอ�นธรรมเนรม�ตร จ�กเปิ1นสุาวกขุองพระศ์าสุด่า ม(นามช:+อว�ากาฬ�ทาย( คร�*งน�*น เราได่#สุด่�บพระพ�ทธยากรณ แล่#ว เปิ1นผู้'#เบ�กบาน ม(จ�ตปิระกอบด่#วยเมตตา บ6าร�งพระพ�ช�ตมารซั@+งเปิ1นผู้'#น6าช�*นพ�เศ์ษ

ด่#วยปิ<จจ�ยท�*งหัล่าย ตราบเท�าสุ�*นช(ว�ต เพราะว�บากขุองกรรมน�*นแล่ะเพราะต�*งเจตน จ6านงไว# เราล่ะร�างมน�ษย แล่#ว ได่#ไปิสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ ก4ในภพสุ�ด่ท#าย ในบ�ด่น(* เราเก�ด่ในสุก�ล่มหัาอ6ามาตย ขุองพระเจ#า แผู้�นด่�นพระนามว�าสุ�ทโธทนะ ในพระนครกบ�ล่พ�สุด่� อ�นร:+นรมย คร�*ง น�*น พระสุ�ทธ�ตถราชก�มารผู้'#ปิระเสุร�ฐกว�านรชน ได่#ปิระสุ'ต�แล่#ว ท(+สุวนล่�มพ�น(อ�นร:+นรมย เพ:+อปิระโยชน แล่ะความสุ�ขุแก�โล่กท�*งมวล่ เราก4เก�ด่ในว�นเด่(ยวก�น เต�บโตมาพร#อมก�นก�บพระสุ�ทธ�ตถราชก�มารน�*นแหัล่ะ เปิ1นสุหัายร�กใคร�ชอบใจขุองก�น ค�#นเคยก�น ฉล่าด่ใน ทางน�ต�บ�ญญ�ต� พระสุ�ทธ�ตถราชก�มารน�*น ม(พระชนมาย� ๒๙ พรรษาได่#เสุด่4จออกมหัาภ�เนษกรมณ ย�บย�*งอย'� ๖ พรรษา ก4ได่#เปิ1นพระ พ�ทธเจ#าผู้'#น6าช�*นพ�เศ์ษ พระพ�ทธองค ทรงช6านะมารพร#อมท�*งเสุนามารย�งอาสุวะใหั#สุ�*นไปิ ขุ#ามหั#วงอรรณพค:อภพแล่#ว เปิ1นพระพ�ทธเจ#าในโล่กน(*พร#อมท�*งเทวโล่ก เสุด่4จไปิย�งปิ5าอ�สุ�ปิตนะ ทรงแนะน6าภ�กษ�เบญจว�คค(ย ต�อจากน�*น พระผู้'#ม(พระภาคก4เสุด่4จไปิๆ ในท(+น�*นๆ แล่#วทรงแนะน6าเวไนยสุ�ตว พระพ�ช�ตมารพระองค น�*น ทรงแนะน6าเวไนยสุ�ตว ทรงสุงเคราะหั มน�ษย พร#อมท�*งทวยเทพ ได่#เสุด่4จไปิถ@งภ'เขุาในแคว#นมคธแล่#ว ปิระท�บอย'�ในคราวคร�*งน�*น คร�*งน�*น เราอ�นพระเจ#าแผู้�นด่�นพระนามว�า สุ�ทโธทนะทรงสุ�งไปิ ได่#ไปิเฝั่Lาพระทศ์พล่ บวชแล่#ว ได่#เปิ1นพระอรหั�นต คร�*งน�*น เราท'ล่อ#อนวอนพระศ์าสุด่า ผู้'#ทรงแสุวงหัาค�ณอ�นย�+งใหัญ� ใหั#เสุด่4จไปินครกบ�ล่พ�สุด่� ต�อจากน�*น เราได่#ล่�วงหัน#าไปิก�อน ท6าสุก�ล่ใหัญ�ๆ ใหั#เล่:+อมใสุ พระพ�ช�ตมารผู้'# ปิระเสุร�ฐกว�าบ�ร�ษ ทรงพอพระท�ยในค�ณขุ#อน�*นขุองเรา จ@งได่#ทรง แต�งต�*งเราไว#ว�า เปิ1นผู้'#เล่�ศ์กว�าภ�กษ�ท�*งหัล่ายฝั่5ายท(+ท6าสุก�ล่ใหั#เล่:+อมใสุเราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระกาฬ�ทาย(เถระได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ กาฬ�ทาย(เถราปิทาน.

อภยเถราปิทานท(+ ๗ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระอภยเถระ -2 1 0 0 0 -11370 55 0 0 0

[๑๓๗] ในก�ปิท(+แสุนแต�ภ�ทรก�ปิน(* พระพ�ช�ตมารผู้'#ร' #จบธรรมท�*งปิวง เปิ1นพระ ผู้'#น6า พระนามว�าปิท�ม�ตระ ได่#เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว พระตถาคตเจ#าย�งบ�คคล่บางพวกใหั#ต�*งอย'�ในสุรณคมน ย�งบ�คคล่บางพวกใหั#ต�*งอย'�ใน ศ์(ล่ ค:อ ก�ศ์ล่กรรมบถ ๑๐ อ�นอ�ด่ม พระธ(รเจ#าพระองค น�*น ทรง ปิระทานสุาม�ญผู้ล่อ�นอ�ด่มแก�บ�คคล่บางคน ทรงหัล่�+งสุมาบ�ต� ๘ แล่ะว�ชา ๓ แก�บ�คคล่บางคน พระโล่กนาถผู้'#อ�ด่มกว�านรชนพระองค น�*น ทรงปิระกอบสุ�ตว บางพวกไว#ในอภ�ญญา ทรงปิระทานปิฏ�สุ�มภ�ทา ๔ แก�บ�คคล่บางคน พระผู้'#เปิ1นสุารถ(ฝั่Tกนระ ทรงเหั4นปิระชาสุ�ตว ท(+ควรจะน6าไปิใหั#ตร�สุร' #ได่# แม#ในสุถานท(+น�บโยชน ไม�

ถ#วน ก4ร(บเสุด่4จไปิทรงแนะน6า คร�*งน�*น เราเปิ1นบ�ตรขุองพราหัมณ ในพระนครหังสุวด่( เปิ1นผู้'#เร(ยนจบท�กเวท เขุ#าใจไวยากรณ ฉล่าด่ ในน�ร�ต� แกล่#วกล่#าในค�มภ(ร น�ฆ�ณฑ� เขุ#าใจต�วบท ร' #ช�ด่ในค�มภ(ร เกฏุWภะ ฉล่าด่ในฉ�นท แล่ะกาพย กล่อน เม:+อเท(+ยวเด่�นพ�กผู้�อน ได่# ไปิถ@งพระว�หัารหั�งสุาราม ได่#เหั4นพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ อ�นมหัาชนแวด่ล่#อม เราม(มต�เปิ1นขุ#าศ์@กเขุ#าไปิเฝั่Lาพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิราศ์จากก�เล่สุธ�ล่( ซั@+งก6าล่�งทรงแสุด่งธรรม ได่#สุด่�บพระด่6าร�สุขุองพระองค อ�น ปิราศ์จากมล่ท�น ไม�ได่#พบเหั4นพระด่6าร�สุท(+ไร#ปิระโยชน ขุองพระม�น( น�*น ค:อ ค6าท(+ช�กมาผู้�ด่ ค6าท(+ต#องกล่�าวซั6*า หัร:อค6าท(+ไม�ถ'กทาง เพราะฉะน�*น เราจ@งได่#บวช โด่ยเวล่าไม�นานเล่ย เราก4เปิ1นผู้'#แกล่#ว กล่#าในธรรมท�กอย�าง ได่#ร�บสุมมต�ใหั#เปิ1นเจ#าหัม'�เจ#าคณะ ใน พระพ�ทธพจน อ�นล่ะเอ(ยด่ คร�*งน�*น เราได่#กรองคาถา ๔ คาถา ซั@+งม(พย�ญชนะสุล่ะสุล่วย ชมเชยพระพ�ทธเจ#าเปิ1นผู้'#ปิราศ์จากความ ก6าหัน�ด่ ม(ความเพ(ยรมาก ทรงอย'�ในสุงสุารท(+ม(ภ�ย ไม�เสุด่4จน�พพาน ก4เพราะพระกร�ณา ฉะน�*น พระม�น(เจ#าจ@งช:+อว�าทรงปิระกอบด่#วย พระกร�ณา เพราะเหัต�น�*น สุ�ตว ท(+เปิ1นปิ�ถ�ชนแต�ไม�ตกอย'�ในอ6านาจก�เล่สุ ม(สุ�มปิช�ญญะ ปิระกอบด่#วยสุต� บ�คคล่ไม�ควรจะค�ด่ ก�เล่สุท(+ม(ก6าล่�งท�รพล่ อ�นนอนเน:+องอย'�ในสุ�นด่านขุองเรา ถ'กเผู้าด่#วยไฟั ค:อญาณแล่#วไม�สุ�*นไปิ ขุ#อน�*นไม�เคยม(เล่ย ผู้'#ใด่เปิ1นท(+เคารพขุอง โล่กท�*งปิวง เปิ1นผู้'#เล่�ศ์ล่อยในโล่ก แล่ะเปิ1นอาจารย ขุองโล่ก โล่ก ย�อมอน�ว�ตรตามผู้'#น�*น เราปิระกาศ์พระธรรมเทศ์นาสุด่�ด่(พระสุ�มพ�ทธ เจ#า ด่#วยคาถาม(อาท�ด่�งกล่�าวมาตราบเท�าสุ�*นช(ว�ต จ�ต�จากอ�ตภาพน�*นแล่#วได่#ไปิสุวรรค ในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* เรากล่�าวสุด่�ด่(พระพ�ทธเจ#าใด่ เพราะการกล่�าวสุด่�ด่(น�*น เราไม�ร' #สุ@กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการกล่�าว สุด่�ด่( คร�*งน�*น เราได่#เสุวยราชสุมบ�ต�ใหัญ�อ�นเปิ1นท�พย ในเทวโล่ก ได่# เสุวยราชสุมบ�ต�ใหัญ�ขุองพระเจ#าจ�กรพรรด่�ก4มากคร�*ง เราเก�ด่แต�ใน สุองภพ ค:อ ในเทวด่าแล่ะมน�ษย คต�อ:+นไม�ร' #จ�ก น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการกล่�าวสุด่�ด่( เราเก�ด่แต�ในสุองตระก'ล่ ค:อ สุก�ล่กษ�ตร�ย แล่ะสุก�ล่พราหัมณ หัาเก�ด่ในสุก�ล่ท(+ต6+าทรามไม� น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการกล่�าวสุด่�ด่(ก4ในภพสุ�ด่ท#าย ในบ�ด่น(* เราเปิ1นโอรสุขุองพระเจ#าพ�มพ�สุารในพระนครราชคฤหั อ�นอ�ด่ม ม(นามว�าอภ�ย เราไปิสุ'�อ6านาจขุองปิาปิม�ตรสุมาคมก�บน�ครนถ อ�นน�ครนถ นาฏบ�ตรสุ�งไปิ จ@งได่#เฝั่Lาพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ เราท'ล่ถามปิ<ญหัาอ�นล่ะเอ(ยด่สุ�ขุ�ม ได่#สุด่�บการ พยากรณ อย�างสุ'งแล่#วจ@งบวช ไม�นานก4ได่#บรรล่�อรหั�ต เราเปิ1น ผู้'#กล่�าวสุด่�ด่(พระช�นวรเจ#าท�กเม:+อ เพราะกรรมน�*น เราจ@งเปิ1นผู้'#ม( ร�างกายแล่ะปิากม(กล่�+นหัอม เปิ1นผู้'#เพร(ยบพร#อมด่#วยความสุ�ขุ เพราะ กรรมน�*นสุ�งผู้ล่ใหั# เราจ@งเปิ1นคนม(ปิ<ญญากล่#า ม(ปิ<ญญาร�าเร�ง ม(ปิ<ญญาเบา ม(ปิ<ญญามาก แล่ะปิฏ�ภาณอ�นว�จ�ตร.

เราเปิ1นผู้'#ม(จ�ตเล่:+อมใสุ กล่�าวสุด่�ด่(พระสุย�มภ'ผู้'#ไม�ม(ใครเสุมอเหัม:อน พระนามว�าปิท�ม�ตระ เพราะผู้ล่ขุองกรรม

น�*น เราจ@งไม�ไปิอบายภ'ม�ถ@งแสุนก�ปิ.

เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#วด่�งน(* ทราบว�า ท�านพระอภยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ อภยเถราปิทาน.

โล่มสุต�ยเถราปิทานท(+ ๘ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระโล่มสุต�ยเถระ -2 1 0 0 0 -11380 52 0 0 0

[๑๓๘] ในภ�ทรก�ปิน(* พระพ�ทธเจ#าพระนามว�าก�ปิผู้'#เปิ1น (เผู้�าพ�นธ� ) พรหัม ม(พระยศ์ใหัญ� ปิระเสุร�ฐกว�าน�กปิราชญ ได่#เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว คร�*งน�*นเราแล่ะสุหัายช:+อจ�นทนะ ได่#บรรพชาในพระศ์าสุนา บ6าเพ4ญก�จพระศ์าสุนาท(+ท#ายร#านตล่าด่ จ�ต�จากอ�ตภาพน�*นแล่#ว เขุ#าถ@งสุวรรค ช�*น ด่�สุ�ตท�*งสุองคน ครอบง6าเทพบ�ตรท(+เหัล่:อในด่�สุ�ตน�*น ด่#วยการฟัLอน การขุ�บ การปิระโคม แล่ะองค ๑๐ ม(ร'ปิเปิ1นต#นอ�นเปิ1นท�พย อย'�เสุวยมหั�นตสุ�ขุตราบเท�าสุ�*นอาย� จ�ต�จากด่�สุ�ตน�*นแล่#ว จ�นทนเทพบ�ตรเขุ#าถ@งสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ สุ�วนเราเก�ด่เปิ1นโอรสุขุองเจ#าศ์ากยะในพระนครกบ�ล่พ�สุด่� ในคราวท(+พระศ์าสุด่าผู้'#นายกขุองโล่ก อ�นพระอ�ทาย( เถระเช�ญเสุด่4จมาถ@งพระนครกบ�ล่พ�สุด่� เพ:+อจะทรงอน�เคราะหั เจ#า ศ์ากยะ คร�*งน�*น พวกเจ#าศ์ากยะม(มานะจ�ด่ ไม�ร' #จ�กค�ณขุองพระพ�ทธเจ#าเปิ1นคนกระด่#างเพราะชาต� ไม�เอ:*อเฟัM* อ ไม�นอบน#อมพระสุ�มพ�ทธเจ#า พระพ�ช�ตมารผู้'#เปิ1นม�น( ทรงทราบความด่6าร�ขุองเจ#าศ์ากยะเหัล่�าน�*น จ@ง ได่#เสุด่4จจงกรมในอากาศ์ย�งธ�ล่(พระบาทใหั#ตกล่ง เหัม:อนเมฆย�งฝั่น ใหั#ตกโพล่งแล่#วเหัม:อนเปิล่วไฟัล่�กโพล่งอย'� ฉะน�*น ทรงแสุด่งพระร'ปิ ท(+ไม�กระสุ�บกระสุ�าย แล่#วทรงหัายไปิเสุ(ยอ(ก แม#พระองค เด่(ยวก4เปิ1น มากองค ได่# แล่#วกล่�บเปิ1นพระองค เด่(ยวอ(ก ทรงแสุด่งความม:ด่แล่ะแสุงสุว�าง ทรงท6าพระปิาฏ�หัาร�ย มากมาย ทรงปิราบพวกพระญาต�ใหั#หัมด่มานะ ขุณะน�*นเอง มหัาเมฆอ�นต�*งขุ@*นในทว(ปิท�*ง ๔ ย�งฝั่นใหั#ตก ล่งแล่#ว ก4ในคร�*งน�*น พระพ�ทธเจ#าได่#ตร�สุเทสุนาเวสุสุ�นด่รชาด่กคราวน�*น กษ�ตร�ย เหัล่�าน�*นท�กๆ พระองค ก6าจ�ด่ความเมาอ�นเก�ด่จาก ชาต�ได่#แล่#ว ถ@งพระพ�ทธเจ#าว�าเปิ1นสุรณะ ในการน�*น พระเจ#าสุ�ทโธทนะได่#ตร�สุว�าขุ#าแต�พระองค ผู้'#ม(ปิ<ญญาเสุมอด่#วยแผู้�นด่�น ม(จ�กษ�โด่ย รอบ คร�*งน(*เปิ1นคร�*งท(+ ๓ ท(+หัม�อมฉ�นถวายบ�งคมพระบาท ท�*งสุองขุองพระองค ก4ในคร�*งพระองค ปิระสุ'ต� แผู้�นด่�น ไหัว หัม�อมฉ�นก4ได่#ถวายบ�งคม แล่ะคร�*งท(+เงาไม#หัว#าไม� เอนเอ(ยง หัม�อมฉ�นก4ถวายบ�งคมพระองค ฯ.

คร�*งน�*น เราเหั4นพ�ทธาน�ภาพน�*นแล่#ว เปิ1นผู้'#อ�ศ์จรรย ใจจ@งได่#บรรพชา เปิ1นคนบ'ชามารด่า จ@งได่#อาศ์�ยอย'�ในพระนครกบ�ล่พ�สุด่� น�+นเอง คร�*งน�*นจ�นทเทพบ�ตรได่#เขุ#ามาหัาเราแล่#ว ถามถ@งน�ยแหั�งผู้'#ม(ราตร(เด่(ยวเจร�ญ ท�*งย�อแล่ะพ�สุด่าร คร�*งน�*น เราอ�นจ�นทเทพบ�ตรต�กเต:อนแล่#ว เขุ#าไปิ

เฝั่Lาพระศ์าสุด่าผู้'#น6าขุองนรชน ได่#สุด่�บภ�ทเทกร�ตตคาถา เปิ1นผู้'#สุล่ด่ใจ ร�กใคร�ปิ5า ได่#บอกล่ามารด่าว�า จ�กอย'�ในปิ5าแต�ผู้'#เด่(ยว เม:+อถ'กมารด่า หั#ามปิรามว�า ท�านเปิ1นคนล่ะเอ(ยด่อ�อน เราได่#ตอบว�า เราจ�กท6าหัญ#าคา หัญ#าเล่า แฝั่ก หัญ#าปิล่#อง หัญ#าม�งกระตาย ใหั#แหัล่กล่ะเอ(ยด่ท�*งหัมด่ ด่#วยอก พอกพ'นว�เวก คร�*งน�*น เราได่#เขุ#าปิ5าน@กถ@งค6าสุอนขุองพระ พ�ช�ตมาร ค:อ ภ�ทเทกร�ตโตวาทว�า ผู้'#ม(ปิ<ญญาไม�ควรค6าน@งถ@งสุ�+งท(+ล่�วงไปิแล่#ว ไม�ควรหัว�งสุ�+งท(+ย�งมาไม�ถ@งสุ�+งใด่ท(+ล่�วงไปิแล่#ว สุ�+งน�*นก4ล่ะ ไปิแล่#ว แล่ะสุ�+งใด่ท(+ย�งไม�มาถ@ง สุ�+งน�*นก4ย�งไม�ได่#ไม�ถ@ง ก4บ�คคล่ใด่เหั4นแจ#งธรรมท(+เก�ด่ขุ@*นเฉพาะหัน#า ในท(+น�*นๆ ไม�ง�อนแง�น ไม�คล่อน แคล่น บ�คคล่น�*นมาร' #แจ#งธรรมน�*นแล่#ว ควรเจร�ญธรรมน�*นไว#เน:องๆ ความเพ(ยรควรท6าเสุ(ยในว�นน(*แหัล่ะ เพราะใคร�เล่�าจะพ@งร' #ว�าความตายจะม(ในว�นพร� �งน(* การผู้�ด่เพ(*ยนก�บพระยาม�จจ�ราชผู้'#ม(เสุนาใหัญ�น�*น ย�อมไม�ม(เล่ย ม�น(ผู้'#สุงบระง�บ ย�อมกล่�าวสุรรเสุร�ญบ�คคล่ผู้'#ม(ธรรมเปิ1นเคร:+องอย'� ม(ความเพ(ยรเผู้าก�เล่สุไม�เก(ยจคร#านท�*งกล่างว�นแล่ะกล่างค:นอย�างน(*น�*นแล่ว�า ผู้'#ม(ราตร(เด่(ยวเจร�ญ ด่�งน(*แล่#ว ได่#บรรล่�อรหั�ต เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระโล่มสุต�ยเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ โล่มสุต�ยเถราปิทาน.

วนว�จฉเถราปิทานท(+ ๙ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระวนว�จฉเถระ -2 1 0 0 0 -11390 37 0 0 0

[๑๓๙] ในภ�ทรก�ปิน(* พระพ�ทธเจ#าม(พระนามว�าก�สุสุปิะผู้'#เปิ1นพงศ์ พ�นธ� ขุอง พรหัม ทรงพระยศ์ใหัญ� ปิระเสุร�ฐกว�าน�กปิราชญ ท�*งหัล่าย ได่#เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว คร�*งน�*น เราบวชในศ์าสุนาขุองพระพ�ทธเจ#าพระองค น�*น ปิระพฤต�พรหัมจรรย ตราบเท�าสุ�*นช(ว�ต จ�ต�จากอ�ตภาพน�*นแล่#ว เพราะ กรรมท(+ท6าไว#ด่(น�*น แล่ะเพราะการต�*งเจตน จ6านงไว# เราล่ะร�างมน�ษย น�*นแล่#ว ได่#ไปิสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ จ�ต�จากน�*นแล่#ว ได่#เปิ1นนกพ�ล่าปิ อย'�ในปิ5า ภ�กษ�ผู้'#สุมบ'รณ ด่#วยค�ณ ย�นด่(ในฌานท�กเม:+อ อาศ์�ยอย'�ในปิ5าน�*น ท�านเปิ1นผู้'#ม(จ�ตเมตตาปิระกอบด่#วยกร�ณา ม(หัน#าเบ�กบานท�กเม:+อ วางเฉย ม(ความเพ(ยรมาก ฉล่าด่ในอ�ปิปิม�ญญา ม(ความด่6าร�ปิราศ์จาก น�วรณ ม(อ�ธยาศ์�ยใคร�ปิระโยชน แก�สุรรพสุ�ตว โด่ยไม�นาน เราค�#น เคยในพระสุาวกขุองพระสุ�คตน�*น เม:+อเราเขุ#าไปิจ�บอย'�แทบเท#าขุองท�านผู้'#อ�านน�+งอย'�ในอาศ์รม ณ คร�*งน�*น บางคร�*งท�านก4ใหั#เหัย:+อ บางคร�*ง ท�านก4แสุด่งธรรมเทศ์นา คร�*งน�*น เราเขุ#าไปิหัาท�านผู้'#เปิ1นโอรสุขุอง พระพ�ช�ตมารด่#วยความร�กอ�นไพบ'ล่ย จ�ต�จากอ�ตภาพน�*นแล่#ว ได่#ไปิสุวรรค ปิานด่�งจากท(+อย'�แล่#วกล่�บไปิเร:อนขุองต�ว ฉะน�*น เราจ�ต�จาก สุวรรค แล่#วเก�ด่ในมน�ษย ด่#วยบ�ญกรรม ได่#ท�*งเร:อนออกบวชโด่ยมากเราเปิ1นสุมณะ ด่าบสุ พราหัมณ ปิร�พาชกอย'�ในปิ5ากว�าร#อยชาต� ก4ในภพสุ�ด่ท#าย ในบ�ด่น(* เราหัย�+งล่งสุ'�ครรภ ภรรยาขุองพราหัมณ ว�จฉโคตร

ในพระนครกบ�ล่พ�สุด่� อ�นน�าร:+นรมย เม:+อเราย�งอย'�ในครรภ มารด่าขุองเราแพ#ท#องในเวล่าท(+เราใกล่#จะคล่อด่ ท�านต�ด่สุ�นใจท(+จะอย'�ใน ปิ5า ต�อน�*น มารด่าขุองเราได่#คล่อด่เราภายในปิ5าอ�นน�าร:+นรมย เม:+อ เราออกจากครรภ มารด่า ชนท�*งหัล่ายเอาผู้#ากาสุวะร�บรองเราขุณะน�*น พระสุ�ทธ�ตถราชก�มารผู้'#เปิ1นธงช�ยขุองศ์ากยวงศ์ ก4ปิระสุ'ต� เราเปิ1น สุหัายร�กสุน�ทช�ด่ชอบขุองพระองค เม:+อพระองค ล่ะยศ์อ�นไพบ'ล่ย เสุด่4จออกมหัาภ�เนษกรมณ เพ:+อสุาระปิระโยชน แก�สุ�ตว แม#เราก4บวชแล่#วเขุ#าไปิสุ'�ปิ5าหั�มพานต เราพบท�านพระก�สุสุพผู้'#อย'�ปิ5าน�าสุรรเสุร�ญ บอกกล่�าวธ�ด่งค จ@งได่#สุด่�บขุ�าวว�า พระพ�ช�ตมารเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*น แล่#วก4ได่#เขุ#าไปิเฝั่Lาพระพ�ทธเจ#าผู้'#เปิ1นสุารถ(ฝั่Tกนระ พระองค ได่#ทรงแสุด่งพระธรรมเทศ์นา ปิระกาศ์ปิระโยชน ท�กปิระการแก�เรา ต�อน�*นเราก4ได่#บวชแล่#วเขุ#าไปิปิ5าตามเด่�ม เม:+อเราอย'�ในปิ5าน�*น เปิ1นผู้'#ไม�ปิระมาทก4ได่#เหั4นอภ�ญญา ๖ โอ เราเปิ1นผู้'#ม(ล่าภอ�นได่#ด่(แล่#ว เปิ1น ผู้'#อ�นพระศ์าสุด่าผู้'#เปิ1นก�ล่ยาณม�ตรทรงอน�เคราะหั แล่#ว เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#วด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระวนว�จฉเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ วนว�จฉเถราปิทาน.

จ'ฬสุ�ค�นธเถราปิทานท(+ ๑๐ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระจ'ฬสุ�ค�นธเถระ -2 1 0 0 0 -11400 91 0 0 0

[๑๔๐] ในภ�ทรก�ปิน(* พระพ�ทธเจ#าม(พระนามว�าก�สุสุปิผู้'#เปิ1นพงศ์ พ�นธ� พรหัม ทรงพระยศ์ใหัญ� ปิระเสุร�ฐกว�าน�กปิราชญ ท�*งหัล่าย ได่#เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*น แล่#ว พระองค สุมบ'รณ ด่#วยอน�พย�ญชนะ ม(พระล่�กษณะอ�นปิระเสุร�ฐ๓๒ ปิระการ ม(พระร�ศ์ม(ล่#อมรอบขุ#างล่ะวา ปิระกอบด่#วยขุ�ายร�ศ์ม( ทรงย�งสุ�ตว ใหั#ย�นด่(ได่#เหัม:อนพระจ�นทร แผู้ด่แสุงเหัม:อนพระ อาท�ตย ท6าใหั#เย:อกเย4นเหัม:อนเมฆ เปิ1นบ�อเก�ด่แหั�งค�ณเหัม:อนสุาคร ม(ศ์(ล่เหัม:อนแผู้�นด่�น ม(สุมาธ�เหัม:อนขุ�นเขุาหั�มว�นต ม(ปิ<ญญาเหัม:อนอากาศ์ ไม�ขุ#องเหัม:อนก�บล่ม คร�*งน�*น เราเก�ด่ใน สุก�ล่ใหัญ� ม(ทร�พย แล่ะธ�ญญาหัารมากมาย เปิ1นท(+สุ� +งสุมแหั�งร�ตนะ ต�างๆ ในพระนครพาราณสุ( เราได่#เขุ#าไปิเฝั่Lาพระองค ผู้'#เปิ1นนายกขุองโล่ก ซั@+งปิระท�บน�+งอย'�ก�บบร�วารมากมาย ได่#สุด่�บอมตธรรมอ�นน6ามาซั@+งความย�นด่(แหั�งจ�ต พระพ�ทธองค ทรงพระมหัาปิ�ร�สุล่�กษณะ๓๒ ปิระการ ม(น�กษ�ตฤกษ ด่(เหัม:อนพระจ�นทร ทรงสุมบ'รณ ด่#วยอน�พย�ญชนะ บานเหัม:อนต#นพญาร�ง อ�นขุ�ายค:อพระร�ศ์ม(แวด่วง ม(พระร�ศ์ม(ร� �งเร:อง เหัม:อนภ'เขุาทอง ม(พระร�ศ์ม(ล่#อมรอบด่#านล่ะวาม(ร�ศ์ม(น�บด่#วยร#อยเหัม:อนอาท�ตย ม(พระพ�กตร เหัม:อนทองค6าเปิ1นพระพ�ช�ตมารผู้'#ปิระเสุร�ฐ เปิ1นเหัม:อนภ'เขุาอ�นใหั#เก�ด่ความย�นด่( ม(พระหัฤท�ยเต4มด่#วยพระกร�ณา ม(พระค�ณปิานด่�งสุาคร ม(พระเก(ยรต�ปิรากฎแก�โล่ก เหัม:อนเขุาสุ�เนร�ซั@+งเปิ1นภ'เขุาสุ'งสุ�ด่ ม(พระยศ์

เปิ1นท(+ปิล่:*มใจ เปิ1นผู้'#ปิระกอบด่#วยปิ<ญญาเช�นเด่(ยวก�บอากาศ์ เปิ1น น�กปิราชญ ม(พระท�ยไม�ขุ#องในท(+ท�*งปิวงเหัม:อนล่ม เปิ1นผู้'#น6า เปิ1นท(+พ@+งขุองสุรรพสุ�ตว เหัน:อแผู้�นด่�น เปิ1นม�น(ผู้'#สุ'งสุ�ด่ อ�นโล่กไม�เขุ#า ไปิฉาบทาได่#เหัม:อนปิท�มน6*าไม�ต�ด่ ฉะน�*น เปิ1นผู้'#เช�นก�บกองไฟัเผู้า หัญ#าค:อวาทะล่วงโล่ก พระองค เปิ1นเสุม:อนยาบ6าบ�ด่โรค ท6าใหั#ยา พ�ษค:อก�เล่สุพ�นาศ์ ปิระด่�บด่#วยกล่�+นค:อค�ณเหัม:อนภ'เขุาค�นธมาทน เปิ1นน�กปิราชญ ท(+เปิ1นบ�อเก�ด่ขุองค�ณ ด่�จด่�งสุาครเปิ1นบ�อเก�ด่แหั�ง ร�ตนะท�*งหัล่าย ฉะน�*น แล่ะเปิ1นเหัม:อนม#าสุ�นธพอาชาไนย เปิ1นผู้'# น6าไปิซั@+งมล่ท�นค:อก�เล่สุ ทรงย6+าย(มารแล่ะเสุนามารเสุ(ยได่# เหัม:อน นายทหัารใหัญ�ผู้'#ม(ช�ยโด่ยพ�เศ์ษ ทรงเปิ1นใหัญ�เพราะร�ตนะค:อโพชฌงค เหัม:อนพระเจ#าจ�กรพรรด่� ทรงเปิ1นผู้'#เย(ยวยาพยาธ� ค:อโทสุะเหัม:อนก�บหัมอใหัญ� ทรงเปิ1นหัมอผู้�าฝั่Sค:อท�ฏฐ� เหัม:อน ศ์�ล่ยแพทย ผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ คร�*งน�*น พระองค ทรงสุ�องโล่กใหั#โชต�ช�วงอ�นมน�ษย แล่ะทวยเทพสุ�กการะ เปิ1นด่�งพระอาท�ตย สุ�องแสุงสุว�าง ใหั#แก�นรชน ทรงแสุด่งพระธรรมเทสุนาในบร�ษ�ทท�*งหัล่าย พระ องค ทรงพร6+าสุอนอย�างน(*ว�า บ�คคล่จะม(โภคทร�พย มากได่#เพราะใหั#ทาน จะเขุ#าถ@งสุ�คต�ก4เพราะศ์(ล่ จะด่�บก�เล่สุได่#เพราะภาวนา ด่�งน(* บร�ษ�ทท�*งหัล่ายฟั<งเทศ์นาน�*น อ�นใหั#เก�ด่ความแช�มช:+นมากไพเราะท�*งเบ:*องต#นท�ามกล่างแล่ะท(+สุ�ด่ ม(รสุใหัญ� ปิระหัน@+งน6*าอมฤต เราได่#สุด่�บพระธรรมเทศ์นาอ�นไพเราะด่( ก4เล่:+อมใสุในพระศ์าสุนาขุองพระพ�ช�ตมาร จ@งถ@งพระสุ�คตเจ#าเปิ1นสุรณะ นอบน#อมตราบเท�าสุ�*นช(ว�ต คร�*งน�*น เราน�*นได่#เอาขุองหัอมม(ชาต� ๔ ทาพ:*นพระค�นธก�ฎ(ขุองพระมหัาม�น(เด่:อนหัน@+ง ๘ ว�น โด่ยต�*งปิณ�ธานใหั#สุร(ระท(+ปิราศ์จากกล่�+นหัอมใหั#ม(กล่�+นหัอม คร�*งน�*น พระพ�ช�ตมารได่#ตร�สุพยากรณ เราผู้'#อยากได่#กายม(กล่�+นหัอมว�านระใด่ เอาขุองหัอมทาพ:*นพระค�นธก�ฎ(คราว เด่(ยว ด่#วยผู้ล่ขุองกรรมน�*น นระน(*เก�ด่ในชาต�ใด่ๆ จ�กเปิ1นผู้'#ม(ต�ว หัอมท�กชาต�ไปิ จ�กเปิ1นผู้'#เจร�ญด่#วยกล่�+นค:อค�ณ จ�กเปิ1นผู้'#ไม�ม(อาสุวะปิร�น�พพาน เพราะกรรมท(+ท6าไว#ด่(น�*น แล่ะเพราะการต�*งเจตน จ6านงไว# เราล่ะร�างมน�ษย แล่#ว ได่#ไปิสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ ก4ในภพสุ�ด่ท#ายใน บ�ด่น(* เราเก�ด่ในสุก�ล่อ�นม�+งค�+ง เม:+อเราย�งอย'�ในครรภ มารด่า มารด่า เปิ1นหัญ�งม(กล่�+นต�วหัอม แล่ะในเวล่าท(+เราคล่อด่จากครรภ มารด่าน�*นพระนครสุาว�ตถ(หัอมฟั� Lงเหัม:อนก�บถ'กอบด่#วยกล่�+นหัอมท�กอย�างขุณะน�*นฝั่นด่อกไม#อ�นหัอมหัวล่ กล่�+นท�พย อ�นน�าร:+นรมย ใจ แล่ะ ธ'ปิม(ค�ามาก หัอมฟั� Lงไปิ เราเก�ด่ในเร:อนหัล่�งใด่ เร:อนหัล่�งน�*นเทวด่าได่#เอาธ'ปิแล่ะด่อกไม#ล่#วนแต�ม(กล่�+นหัอม แล่ะเคร:+องหัอมมาอบ ก4ในเวล่าท(+เราย�งเยาว ต�*งอย'�ในปิฐมว�ย พระศ์าสุด่าผู้'#เปิ1นสุารถ(ฝั่Tกนระ ทรงแนะน6าบร�ษ�ทขุองพระองค ท(+เหัล่:อแล่#ว เสุด่4จมาย�งพระนครสุาว�ตถ( พร#อมด่#วยพระภ�กษ�สุงฆ เหัล่�าน�*นท�*งหัมด่ คร�*งน�*น เราได่#พบพ�ทธาน�ภาพจ@งออกบวช เราเจร�ญธรรม ๔ ปิระการค:อ ศ์(ล่ สุมาธ� ปิ<ญญา แล่ะว�ม�ต�อ�นยอด่เย(+ยม แล่#วบรรล่�ธรรม

เปิ1นท(+สุ�*นอาสุวะในคราวท(+เราออกบวช ในคราวท(+เราเปิ1นพระอรหั�นต แล่ะในคราวท(+เราจ�กน�พพาน ได่#ม(ฝั่นม(กล่�+นหัอมตกล่งมาก4กล่�+นสุร(ระอ�นปิระเสุร�ฐสุ�ด่ขุองเรา ครอบง6าจ�นทน อ�นม(ค�า ด่อกจ6าปิาแล่ะด่อกอ�บล่เสุ(ย แล่ะเราไปิในท(+ใด่ๆก4ย�อมจะขุ�มขุ(+กล่�+นเหัล่�าน(*เสุ(ยโด่ยปิระการท�*งปิวง ฟั� Lงไปิเช�นน�*นเหัม:อนก�น เราเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ถอนภพขุ@*นได่#หัมด่แล่#ว ต�ด่ก�เล่สุเคร:+อง ผู้'กด่�งช#างต�ด่เช:อกแล่#ว เปิ1นผู้'#ไม�ม(อาสุวะอย'� การท(+เราได่#มาย�งสุ6าน�ก ขุองพระพ�ทธเจ#าขุองเราน(* เปิ1นการมาด่(แล่#วหันอ ว�ชชา ๓ เราบรรล่� แล่#วโด่ยล่6าด่�บ พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ค�ณว�เศ์ษเหัล่�าน(* ค:อ ปิฏ�สุ�มภ�ทา ๔ ว�โมกขุ ๘ แล่ะอภ�ญญา ๖ เราท6าใหั#แจ#งช�ด่แล่#ว พระพ�ทธศ์าสุนาเราได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระจ'ฬสุ�ค�นธเถระได่#ภาษ�ตคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ จ'ฬสุ�ค�นธเถราปิทาน. ---------------------------

รวมอปิทานท(+ม(ในวรรคน(* ค:อ ๑. ล่ก�ณฏกภ�ทท�ยเถราปิทาน๒. ก�งขุาเรวตเถราปิทาน ๓. สุ(วล่�เถราปิทาน ๔. ว�งค(สุ เถราปิทาน ๕. น�นทกเถราปิทาน๖. กาฬ�ทาย(เถราปิทาน ๗. อภยเถราปิทาน ๘. โล่มสุต�ย เถราปิทาน ๙. วนว�จฉเถราปิทาน ๑๐. จ'ฬสุ�ค�นธเถราปิทาน แล่ะในวรรคน(*ม(คาถา ๓๑๖ คาถา. จบ ภ�ทท�ยวรรคท(+ ๕๕----------------

รวมวรรค๑. กณ�การวรรค ๒. ผู้ล่ทายกวรรค ๓. ต�ณทายกวรรค ๔. ก�จจายนวรรค ๕. ภ�ทท�ยวรรค บ�ณฑ�ตค6านวณคาถาไว#แผู้นกหัน@+ง รวมได่# ๙๘๔ คาถา แล่ะปิระกาศ์อปิทานรวมได่# ๕๕๖ อปิทาน พร#อมก�บอ�ทานคาถา ม(คาถารวม ๖๒๑๘ คาถา. จบ พ�ทธาปิทาน ปิ<จเจกพ�ทธาปิทาน แล่ะเถราปิทานแต�เท�าน(* ----------------

เถร(อปิทานสุ�เมธาวรรคท(+ ๑สุ�เมธาเถร�ยาปิทานท(+ ๑ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระสุ�เมธาเถร(ล่6าด่�บน(*จงสุด่�บอปิทานขุองพระเถร(ต�อไปิ -2 1 0 0 0 -11410 39 0 0 0

[๑๔๑] เม:+อพระผู้'#ม(พระภาคพระนามว�าโกนาคมน ปิระท�บอย'�ท(+สุ�งฆารามเราซั@+งเปิ1นหัญ�งสุหัายก�น ๓ คน ได่#ถวายว�หัารทาน เราท�*ง ๓ คนเก�ด่ในเทวโล่ก ๑๐ คร�*ง ๑๐๐ คร�*ง ๑๐๐๐ คร�*ง ในมน�ษยโล่กไม�จ6าต#องพ'ด่ถ@ง ในเทวโล่กเราเปิ1นคนม(ฤทธ�Rมาก ในมน�ษย ก4ไม�จ6าต#องพ'ด่ถ@ง ด่�ฉ�นเปิ1นนางแก#ว พระมเหัสุ( ขุองพระเจ#าจ�กรพรรด่� ด่�ฉ�นสุร#างสุมก�ศ์ล่ไว#ในชาต�น�*น ชน ๓ คนค:อ นางธน�ญชาน( นางเขุมา แล่ะด่�ฉ�น ม(สุก�ล่แล่ะบ�ตรอ�นสุ6าเร4จด่(แล่#ว ได่#สุร#างพระอารามอย�าง

สุวยงาม ปิระด่�บปิระด่าด่#วยเคร:+องตบแต�งท�กอย�างเสุร4จแล่#ว มอบถวายแด่�สุงฆ ม(พระพ�ทธเจ#าเปิ1นปิระม�ขุ เปิ1นผู้'#เบ�กบานใจเพราะกรรมน�*นสุ�งผู้ล่ ในก6าเน�ด่ท(+ด่�ฉ�นเก�ด่ค:อสุวรรค ด่�ฉ�นก4ถ@งความเปิ1นหัญ�งเล่�ศ์ แล่ะในมน�ษย ก4เช�นเด่(ยวก�น พระพ�ทธเจ#าพระนามว�าก�สุสุปิะ ผู้'#เปิ1นพงศ์ พ�นธ� พรหัม ม(พระยศ์ใหัญ� ปิระเสุร�ฐกว�าน�กปิราชญ ท�*งหัล่าย ได่#เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#วในก�ปิน(*เอง พระเจ#ากาสุ( พระนาม ว�าก�ก( บรมกษ�ตร�ย ในพระนครพาราณสุ(อ�นเปิ1นบ�ร(อ�ด่ม เปิ1นอ�ปิ<ฏฐากขุองพระพ�ทธองค ในคร�*งน�*น ท#าวเธอม(พระราชธ�ด่า ๗ พระองค พระราชธ�ด่าเหัล่�าน�*นย�งสุาว ด่6ารงอย'�ในความสุ�ขุ พอพระท�ยในการ อ�ปิ<ฏฐากพระพ�ทธเจ#า ปิระพฤต�พรหัมจรรย ด่�ฉ�นเปิ1นพระสุหัายขุองพระราชธ�ด่าเหัล่�าน�*น เปิ1นหัญ�งม�+นคงในศ์(ล่ ได่#ถวายทานโด่ยเคารพปิระพฤต�พรหัมจรรย ในเร:อนน�+นเอง เพราะกรรมท(+ท6าไว#ด่(น�*นแล่ะ เพราะการต�*งเจตน จ6านงไว# ด่�ฉ�นล่ะร�างมน�ษย แล่#ว ได่#ไปิสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ จ�ต�จากด่าวด่@งสุ แล่#วไปิสุวรรค ช�*นยามา จ�ต�จากสุวรรค ช�*นยามาน�*นแล่#ว ไปิช�*นด่�สุ�ต แล่ะจ�ต�จากด่�สุ�ตไปิช�*นน�มมานรด่(แล่#ว ก4ไปิช�*นวสุว�ตด่( ด่�ฉ�นผู้'#ปิระกอบด่#วยบ�ญกรรม เก�ด่ในภพใด่ชาต�ใด่ในภพน�*นชาต�น�*นก4ได่#เปิ1นพระมเหัสุ(ขุองพระมหัากษ�ตร�ย ด่�ฉ�นจ�ต�จากสุวรรค ช�*นวสุว�ตด่(น�*นแล่#วเก�ด่ในมน�ษย ได่#เปิ1นพระมเหัสุ(ขุอง พระเจ#าจ�กรพรรด่� แล่ะพระเจ#าแผู้�นด่�นปิระเทศ์เอกราช เสุวยสุมบ�ต� ท�*งในสุวรรค แล่ะมน�ษย ม(ความสุ�ขุท�กชาต� ท�องเท(+ยวไปิในชาต�เปิ1น อ�นมาก เหัต�ปิ<จจ�ยแล่ะม'ล่น�*นๆ เหัมาะสุมในพระศ์าสุนา น�+นค:อสุโมธานขุ#อต#น สุโมธานขุองด่�ฉ�นผู้'#ย�นด่(ในธรรมน�*นด่�บสุน�ทแล่#วด่�ฉ�นเผู้าก�เล่สุเสุ(ยแล่#ว ถอนภพขุ@*นได่#หัมด่แล่#ว ต�ด่ก�เล่สุเคร:+องผู้'กพ�นเหัม:อนช#างพ�งต�ด่เช:อกแล่#ว เปิ1นผู้'#ไม�ม(อาสุวะอย'� การท(+ด่�ฉ�นได่# มาในสุ6าน�กขุองพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่น(* เปิ1นการมาด่(แล่#วหันอ ว�ชชา ๓ ด่�ฉ�นบรรล่�แล่#วโด่ยล่6าด่�บ พระพ�ทธศ์าสุนาด่�ฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ค�ณว�เศ์ษเหัล่�าน(* ค:อ ปิฏ�สุ�มภ�ทา ๔ ว�โมกขุ ๘ แล่ะอภ�ญญา ๖ด่�ฉ�นได่#ท6าใหั#แจ#งแล่#ว พระพ�ทธศ์าสุนาด่�ฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระสุ�เมธาภ�กษ�ณ(ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(*ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ สุ�เมธาเถร�ยาปิทาน.

เมขุล่ทาย�กาเถร�ยาปิทานท(+ ๒ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายสุายสุะอ�*ง-2 1 0 0 0 -11420 16 0 0 0

[๑๔๒] ด่�ฉ�นได่#สุร#างพระสุถ'ปิขุองพระผู้'#ม(พระภาคพระนามว�าสุ�ทธ�ตถะ ด่�ฉ�นได่#ถวายสุายสุะอ�*งเพ:+อนวกรรมขุองพระศ์าสุด่า แล่ะเม:+อพระมหัาสุถ'ปิสุ6าเร4จแล่#ว ด่�ฉ�นเล่:+อมใสุต�อพระม�น(ผู้'#เปิ1นนาถะขุองโล่ก ได่# ถวายสุายสุะอ�*งอ(กด่#วยม:อท�*งสุองขุองตนในก�ปิท(+ ๙๔ แต�ก�ปิน(* ด่�ฉ�นได่#ถวายสุายสุะอ�*งในคร�*งน�*น ด่#วยกรรมน�*น ด่�ฉ�นไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการสุร#างพระสุถ'ปิ ด่�ฉ�นเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ถอน

ภพขุ@*นได่#ท�*งหัมด่แล่#ว ต�ด่ก�เล่สุเคร:+องผู้'กด่�งช#างพ�งต�ด่เช:อกแล่#ว เปิ1นผู้'#ไม�ม(อาสุวะอย'� การท(+ด่�ฉ�นได่#มาย�งสุ6าน�กขุองพระพ�ทธเจ#าผู้'# ปิระเสุร�ฐสุ�ด่น(* เปิ1นการมาด่(แล่#วหันอ ว�ชชา ๓ ด่�ฉ�นบรรล่�แล่#วโด่ย ล่6าด่�บ พระพ�ทธศ์าสุนาด่�ฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ค�ณว�เศ์ษเหัล่�าน(* ค:อปิฏ�สุ�มภ�ทา ๔ ว�โมกขุ ๘ แล่ะอภ�ญญา ๖ ด่�ฉ�นได่#ท6าใหั#แจ#งช�ด่แล่#ว พระพ�ทธศ์าสุนาด่�ฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระเมขุล่ทาย�กาภ�กษ�น(ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ เมขุล่ทาย�กาเถร�ยาปิทาน.

ม�ณฑปิทาย�กาเถร�ยาปิทานท(+ ๓ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการสุร#างมณฑปิ -2 1 0 0 0 -11430 9 0 0 0

[๑๔๓] ด่�ฉ�นได่#ใหั#นายช�างสุร#างมณฑปิถวายพระพ�ทธเจ#าพระนามว�าโกนาคมน แล่ะได่#สุร#างพระสุถ'ปิอ�นบวร ขุองพระพ�ทธเจ#าผู้'#เปิ1นพงศ์ พ�นธ� ขุองโล่ก ด่�ฉ�นไปิย�งชนบท น�คมหัร:อราชธาน(ใด่ๆ ย�อมได่#ร�บการบ'ชาในท(+น�*นๆ ท�กแหั�ง น(*เปิ1นผู้ล่ขุองบ�ญกรรม ด่�ฉ�นเผู้าก�เล่สุ ท�*งหัล่ายแล่#ว .... พระพ�ทธศ์าสุนาด่�ฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระม�ณฑปิทาย�กาภ�กษ�ณ(ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ม�ณฑปิทาย�กาเถร�ยาปิทาน.

สุ�งกมนทาเถร�ยาปิทานท(+ ๔ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการทอด่ตนเปิ1นทางเด่�น -2 1 0 0 0 -11440 10 0 0 0

[๑๔๔] เม:+อพระผู้'#ม(พระภาคพระนามว�า โกณฑ�ญญะ ผู้'#ปิระเสุร�ฐกว�าโล่กคงท(+ ทรงช�วยสุ�ตว ใหั#ขุ#ามว�ฏสุงสุาร เสุด่4จพระด่6าเน�นไปิท(+ถนนด่�ฉ�นออกจากเร:อนแล่#วนอนคว6+าหัน#า คร�*งน�*น สุมเด่4จพระโล่กเชษฐผู้'#ทรงพระกร�ณา ได่#เสุด่4จเหัย(ยบไปิบนศ์(รษะด่�ฉ�น คร�*นแล่#ว พระองค ก4ได่#เสุด่4จเล่ยไปิ ด่�ฉ�นได่#ไปิสุวรรค ช�*นด่�สุ�ต ก4เพราะจ�ตเล่:+อมใสุน�*นด่�ฉ�นเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว .... พระพ�ทธศ์าสุนาด่�ฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#ว.

ทราบว�า ท�านพระสุ�งกมนทาภ�กษ�ณ(ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ สุ�งกมนทาเถร�ยาปิทาน.

นฬมาล่�กาเถร�ยาปิทานท(+ ๕ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายด่อกอ#อบ'ชาพระ-2 1 0 0 0 -11450 16 0 0 0

[๑๔๕] ด่�ฉ�นได่#เก�ด่เปิ1นนางก�นร(อย'�ท(+ฝั่<+ งแม�น6*าจ�นทภาคา คร�*งน�*น ด่�ฉ�นได่#พบพระสุย�มภ'พ�ทธเจ#าผู้'#ปิราศ์จากธ�ล่( ผู้'#ไม�ทรงพ�ายแพ#อะไร ด่�ฉ�นม(จ�ต เล่:+อมใสุโสุมน�สุ เก�ด่ปิSต� ปิระนมอ�ญชล่(แล่#ว เก4บเอาด่อกอ#อมา บ'ชาพระสุย�มภ' เพราะกรรมท(+ท6าไว#ด่(น�*น แล่ะเพราะการต�*งเจตน จ6านงไว# ด่�ฉ�นล่ะร�างนางก�นร(แล่#ว ได่#ไปิสุ'�คณะไตรทศ์ ได่#เปิ1น

พระอ�ครมเหัสุ(ขุองท#าวสุ�กกเทวราช ๓๖ พระองค ได่#เปิ1นพระอ�ครมเหัสุ(ขุองพระเจ#าจ�กรพรรด่� ๑๐ พระองค ด่�ฉ�นเสุวยความด่(แล่#วก4ได่#ออกบวชเปิ1นบรรพช�ต ด่�ฉ�นเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ถอนภพขุ@*นได่#หัมด่แล่#ว อาสุวะขุองด่�ฉ�นสุ�*นไปิหัมด่แล่#ว บ�ด่น(*ภพใหัม�ไม�ม(อ(ก ในก�ปิท(+ ๙๔ แต�ก�ปิน(* ด่�ฉ�นได่#บ'ชาด่#วยด่อกไม#ใด่ ด่#วยการบ'ชาน�*นด่�ฉ�นไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา ด่�ฉ�นเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว .... พระพ�ทธศ์าสุนาด่�ฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#ว.

ทราบว�า ท�านพระนฬมาล่�กาภ�กษ�ณ(ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ นฬมาล่�กาเถร�ยาปิทาน.

เอกปิณฑปิาตทาย�กาเถร�ยาปิทานท(+ ๖ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายอาหัารบ�ณฑบาต -2 1 0 0 0 -11460 25 0 0 0

[๑๔๖] ในพระนครพ�นธ�มด่( ม(พระบรมกษ�ตร�ย พระองค หัน@+งพระนามว�าพ�นธ�มา ด่�ฉ�นเปิ1นพระอ�ครมเหัสุ(ขุองท#าวเธอ ด่�ฉ�นย�อมพ'ด่กะคนบางคน คร�*งน�*น ด่�ฉ�นอย'�ในท(+ล่�บ น�+งค�ด่อย�างน(*ว�า ก4ก�ศ์ล่ท(+จะพ@งถ:อเอาไปิท(+เราท6าไว#ไม�ม(เล่ย เราจะต#องไปินรกท(+ม(ความเร�าร#อนใหัญ�ย�+งเผู้4ด่ร#อน ร#ายกาจ ทาร�ณ โด่ยแน�นอน ในขุ#อน(*เราไม�ม(ความสุงสุ�ยเล่ย ด่�งน(* ด่�ฉ�นเขุ#าไปิเฝั่Lาพระราชา แล่#วกราบท'ล่ว�า ขุอเด่ชะ ขุอพระองค จงพระราชทานสุมณะใหั#หัม�อมฉ�นสุ�กองค หัน@+งเถ�ด่ หัม�อมฉ�น จ�กน�มนต ใหั#ท�านฉ�น พระมหัาราชาได่#พระราชทานสุมณะผู้'#ม(อ�นทร(ย อ�นอบรมแล่#วใหั#ด่�ฉ�น ด่�ฉ�นร�บบาตรขุองท�านแล่#ว น�มนต ท�านใหั#ฉ�นจนอ�+มหัน6า ด่#วยขุ#าวท(+ระคนด่#วยน6*านมแล่ะทธ� ด่�ฉ�นบ'ชาด่#วยขุ#าวท(+ ระคนด่#วยน6*านมแล่ะทธ�แล่#ว ท6าขุองหัอมแล่ะเคร:+องไล่#ทา เอาร�างแหั ปิด่แล่#วเอาผู้#าเหัล่:องคล่�มไว# ด่�ฉ�นน@กถ@งอารมณ ขุองด่�ฉ�นน(*ตราบเท�า สุ�*นช(ว�ต ย�งจ�ตใหั#เล่:+อมใสุในกรรมน�*นแล่#ว ได่#ไปิสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ ด่�ฉ�นได่#เปิ1นพระอ�ครมเหัสุ(ขุองท#าวสุ�กร�นทเทวราช ๓๐ พระองค สุ�+งท(+ด่�ฉ�นปิรารถนาด่#วยใจ ย�อมเก�ด่สุมด่�งปิระสุงค ด่�ฉ�นได่#เปิ1น พระอ�ครมเหัสุ(ขุองพระเจ#าจ�กรพรรด่� ๒๐ พระองค ด่�ฉ�นเปิ1นหัญ�งสุร#าง ต�วเอง ท�องเท(+ยวไปิในภพน#อยใหัญ� ด่�ฉ�นพ#นจากเคร:+องผู้'กพ�นท�ก อย�างแล่#ว ม(การอ�บ�ต�ไปิปิราศ์แล่#ว ม(อาสุวะสุ�*นไปิหัมด่แล่#ว บ�ด่น(* ภพใหัม�ไม�ม(อ(ก ในก�ปิท(+ ๙๑ แต�ก�ปิน(* ด่�ฉ�นได่#ใหั#ทานใด่ในกาล่น�*นด่#วยทานน�*น ด่�ฉ�นจ@งไม�ร' #จ�กท�คต�เคย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งบ�ณฑบาต ด่�ฉ�นเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว .... พระพ�ทธศ์าสุนาด่�ฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#ว.

ทราบว�า ท�านพระเอกปิณฑปิาตทาย�กาภ�กษ�ณ(ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ เอกปิณฑปิาตทาย�กาเถร�ยาปิทาน.

กฏ�จฉ�ภ�กขุาทาย�กาเถร�ยาปิทานท(+ ๗ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายภ�กษาหัารหัน@+งท�พพ(-2 1 0 0 0 -11470 21 0 0 0

[๑๔๗] ด่�ฉ�นได่#ต�กเอาภ�กษาท�พพ(หัน@+ง ถวายแด่�พระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่พระนามว�าต�สุสุะ บรมศ์าสุด่า ซั@+งก6าล่�งเสุด่4จเท(+ยวบ�ณฑบาตอย'� พระ สุ�มพ�ทธเจ#าพระนามว�าต�สุสุบรมศ์าสุด่า ผู้'#น6าช�*นเล่�ศ์ขุองโล่ก ทรงร�บ แล่#ว ปิระท�บย:นท6าอน�โมทนาแก�ด่�ฉ�นกล่างถนนว�า ท�านถวายภ�กษาท�พพ(หัน@+งแล่#ว จ�กไปิสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ จ�กได่#เปิ1นพระอ�ครมเหัสุ( ขุองท#าวสุ�กร�นทเทวราช ถ@ง ๓๖ พระองค จ�กได่#เปิ1นพระอ�ครมเหัสุ(ขุองพระเจ#าจ�กรพรรด่� ๕๐ พระองค ท�านจ�กได่#สุ�+งท(+ใจปิรารถนาในกาล่ท�*งปิวง ท�านเสุวยสุมบ�ต�แล่#ว จ�กเปิ1นผู้'#ไม�ม(ความหั�วงใยออกบวชก6าหันด่ร' #อาสุวะท�*งปิวงแล่#ว จ�กเปิ1นผู้'#ไม�ม(อาสุวะน�พพาน พระต�สุสุสุ�มมาสุ�มพ�ทธเจ#าผู้'#น6าช�*นเล่�ศ์ขุองโล่ก เปิ1นน�กปิราชญ คร�*นตร�สุด่�งน(* แล่#วก4เหัาะขุ@*นสุ'�นภากาศ์ เหัม:อนพระยาหังสุ บ�นอย'�ในอ�มพร ฉะน�*นทานด่�ฉ�นได่#ใหั#ด่(แล่#วท(เด่(ยว ย�ญสุมบ�ต�ด่�ฉ�นได่#บ'ชาด่(แล่#ว ด่�ฉ�น บรรล่�บทอ�นไม�หัว� +นไหัวได่# ก4เพราะถวายภ�กษาท�พพ(หัน@+ง ในก�ปิท(+ ๙๒ แต�ก�ปิน(* ด่�ฉ�นได่#ถวายทานใด่ในกาล่น�*น ด่#วยทานน�*น ด่�ฉ�นไม�ร' #จ�ก ท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายภ�กษา ด่�ฉ�นเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ...พระพ�ทธศ์าสุนาด่�ฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#ว.

ทราบว�า ท�านพระกฏ�จฉ�ภ�กขุาทาย�กาภ�กษ�ณ(ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ กฏ�จฉ�ภ�กขุาทาย�กาเถร�ยาปิทาน.

สุ�ตตอ�ปิล่มาล่�กาเถร�ยาปิทานท(+ ๘ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายด่อกอ�บล่ ๗ ด่อก -2 1 0 0 0 -11480 36 0 0 0

[๑๔๘] ในพระนครอร�ณวด่( ม(พระมหัากษ�ตร�ย พระองค หัน@+งพระนามว�าอร�ณ ด่�ฉ�นเปิ1นพระอ�ครมเหัสุ(ขุองท#าวเธอ ด่�ฉ�นร#อยพวงมาล่�ยอย'� ได่#หัย�บ เอาด่อกอ�บล่ม(กล่�+นหัอมเหัม:อนท�พย มา ๗ ด่อก แล่#วน�+งล่งในปิราสุาทอ�นปิระเสุร�ฐ ค�ด่ขุ@*นในขุณะน�*นเองว�า ปิระโยชน อะไร ด่#วยพวงมาล่�ยเหัล่�าน(* ซั@+งเราเอาปิระด่�บศ์(รษะแก�เรา เราเอาบ'ชาในพระญาณขุองพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ จะปิระเสุร�ฐกว�า ชนท�*งหัล่ายเขุาพาก�น น�บถ:อบ'ชาพระสุ�มพ�ทธเจ#า เราจะน�+งท(+ใกล่#ปิระต' จ�กบ'ชาพระสุ�มพ�ทธ เจ#าผู้'#มหัาม�น( ในเวล่าท(+พระองค เสุด่4จมาพระพ�ช�ตมารผู้'#งด่งามด่�งต#น รกฟัLาขุาว หัร:อม�ฉะน�*น ก4เปิร(ยบเหัม:อนไกรสุรมฤคราช พร#อมด่#วย พระภ�กษ�สุงฆ เสุด่4จมาตามถนน ด่�ฉ�นเหั4นพระร�ศ์ม(ขุองพระพ�ทธเจ#าแล่#ว ก4ร�าเร�งสุล่ด่ใจ ย�งไม�ท�นถ@งปิระต'ก4บ'ชาพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐ สุ�ด่ ด่�ฉ�นท6าด่อกอ�บล่อ�นบานเต4มท(+ ๗ ด่อก ใหั#เปิ1นขุองก�*นแด่นใน อ�มพร ด่อกอ�บล่เหัล่�าน�*น ก�*นแด่ด่อย'�เหัน:อพระเศ์(ยรพระพ�ทธเจ#าด่�ฉ�นม(จ�ตปิระกอบด่#วยปิSต� ด่(ใจ เก�ด่โสุมน�สุ ปิระนมอ�ญชล่( ย�งจ�ตใหั#เล่:+อมใสุในกาล่น�*น แล่#วได่#ไปิสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ เหัน:อศ์(รษะขุอง ด่�ฉ�นเขุาก�*นเศ์วตฉ�ตรขุนาด่ใหัญ� กล่�+นหัอมด่�งกล่�+นท�พย ฟั� Lงไปิ น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งด่อกอ�บล่ ๗ ด่อก บางคร�*ง เม:+อด่�ฉ�นถ'กหัม'�ญาต�น6าเอาออกไปิ

คร�*งน�*น เศ์วตฉ�ตรค�นใหัญ�ย�อมก�*นแด่ด่ไว#ท�+วบร�ษ�ทขุองด่�ฉ�น ด่�ฉ�น ได่#เปิ1นพระอ�ครมเหัสุ(ขุองท#าวสุ�กร�นทเทวราช ๗๐ พระองค ด่�ฉ�นเปิ1นอ�สุระท�กภพ เท(+ยวไปิในภพน#อยใหัญ� ได่#เปิ1นพระอ�ครมเหัสุ(ขุองพระเจ#าจ�กรพรรด่� ๖๓ พระองค ชนท�*งหัล่ายปิระพฤต�ตามด่�ฉ�นท�กคนด่�ฉ�นม(ถ#อยค6าน�าเช:+อถ:อ ผู้�วพรรณขุองด่�ฉ�นเหัม:อนด่อกอ�บล่ แล่ะ กล่�+นก4ฟั� Lงไปิเหัม:อนกล่�+นอ�บล่หัอม ด่�ฉ�นไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา ด่�ฉ�นเปิ1นผู้'#ฉล่าด่ในอ�ทธ�บาท ย�นด่(ในการเจร�ญโพชฌงค ม( ความบร�บ'รณ ในอภ�ญญา น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา ด่�ฉ�นเปิ1นผู้'#ฉล่าด่ใน สุต�ปิ<ฏฐาน ม(สุมาธ�ฌานเปิ1นโคจรขุวนขุวายในสุ�มม�ปิธาน น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา ความเพ(ยรขุองด่�ฉ�นน6าเอาธ�ระใหัญ�น#อยไปิ น6าเอา ธรรมท(+เปิ1นแด่นเกษมจากโยคะมาใหั# ด่�ฉ�นม(อาสุวะสุ�*นไปิหัมด่แล่#วบ�ด่น(*ภพใหัม�ไม�ม(อ(ก ในก�ปิท(+ ๓๑ แต�ก�ปิน(* ด่�ฉ�นได่#เอาด่อกไม#บ'ชาใด่ด่#วยการบ'ชาน�*น ด่�ฉ�นจ@งไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา ด่�ฉ�นเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาด่�ฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#ว.

ทราบว�า ท�านพระสุ�ตตอ�ปิล่มาล่�กาภ�กษ�ณ(ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ สุ�ตตอ�ปิล่มาล่�กาเถร�ยาปิทาน ปิ<ญจท(ปิกาเถร�ยาปิทานท(+ ๙ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการบ'ชาด่#วยปิระท(ปิ ๕ ด่วง-2 1 0 0 0 -11490 43 0 0 0

[๑๔๙] คร�*งน�*น ด่�ฉ�นเปิ1นหัญ�งน�กท�องเท(+ยวอย'�ในพระนครหังสุวด่( ด่�ฉ�นต#องการก�ศ์ล่ จ@งเท(+ยวไปิสุ'�อารามหัน@+งจากอารามหัน@+ง ได่#พบไม#โพธ�R อ�นอ�ด่ม ว�นกาฬปิ<กษ ย�งจ�ตใหั#เล่:+อมใสุในไม#โพธ�Rน�*นแล่#ว น�+งล่งท(+โคนไม#โพธ�R ด่�ฉ�นต�*งจ�ตเคารพปิระนมอ�ญชล่(เหัน:อเศ์(ยรเกล่#าสุ6าแด่งความโสุมน�สุแล่#วค�ด่อย�างน(*ในขุณะน�*นว�า ถ#าพระพ�ทธเจ#า ม(พระค�ณน�บไม�ได่# ไม�ม(บ�คคล่เปิร(ยบเสุมอไซัร# ก4ขุอใหั#ทรง แสุด่งปิาฏ�หัาร�ย แก�เราเถ�ด่ ขุอไม#โพธ�Rจงเปิล่�งร�ศ์ม( ท�นใด่น�*นเองไม#โพธ�R ก4ได่#โพล่งไปิท�+วพร#อมก�บท(+ด่�ฉ�นน@ก ร�ศ์ม(สุ6าเร4จด่#วยสุ(ทองล่#วนไพโรจน ไปิท�+วท�ศ์ ด่�ฉ�นน�+งอย'�ท(+โคนโพธ�Rน�*น ๗ ค:น ๗ ว�น เม:+อถ@งว�นเปิ1นว�นค6ารบ ๗ ด่�ฉ�นได่#ท6าการบ'ชาด่#วยปิระท(ปิ ปิระท(ปิ ๕ ด่วงล่�กโพล่งล่#อมรอบอาสุนะ คร�*งน�*น ปิระท(ปิขุองด่�ฉ�นล่�กโพล่งอย'�จนถ@งเวล่าพระอาท�ตย อ�ท�ย เพราะกรรมท(+ท6าไว#ด่(น�*น แล่ะเพราะการต�*งเจตน จ6านงไว# ด่�ฉ�นล่ะร�างมน�ษย แล่#ว ได่#ไปิสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ ว�มานท(+บ�ญกรรมสุร#างใหั#ด่�ฉ�นอย�างสุวยงามในสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ น�*น เร(ยกว�า "ปิ<ญจท(ปิว�มาน" ปิ<ญจท(ปิว�มานน�*นสุ'ง ๑๐๐ โยชน กว#าง ๖๐ โยชน ปิระท(ปิน�บไม�ถ#วนสุ�องสุว�างล่#อมด่�ฉ�นอย'� ท�+วเทพพ�ภพ โชต�ช�วงด่#วยแสุงปิระท(ปิ คนท(+หั�นหัน#าไปิทางท�ศ์บ'รพา ถ#าด่�ฉ�นปิรารถนาท(+จะด่' ด่�ฉ�นย�อมเหั4นได่#ด่#วยจ�กษ�ท�กคน ท�*งเบ:*องบนเบ:*องล่�างแล่ะเบ:*องขุวาง ด่�ฉ�นปิรารถนาจะเหั4นกรรมด่(แล่ะกรรมช�+ว

ท(+คนท6าในท(+ม(ปิระมาณเท�าใด่ ท(+ม(ปิระมาณเท�าน�*น ย�อมไม�ม(ต#นไม#หัร:อภ'เขุามาก�*นกาง ด่�ฉ�นได่#เปิ1นพระอ�ครมเหัสุ(ขุองท#าวสุ�กร�นทเทวราช ๘๐ พระองค ได่#เปิ1นพระอ�ครมเหัสุ(ขุองพระเจ#าจ�กรพรรด่�๑๐๐ พระองค ด่�ฉ�นเขุ#าถ@งก6าเน�ด่น�*นๆ ปิระท(ปิต�*งแสุนๆ สุ�องแสุงล่#อมด่�ฉ�น ด่�ฉ�นจ�ต�จากเทวโล่กแล่#ว เก�ด่ในครรภ มารด่า เม:+อด่�ฉ�นอย'�ในครรภ มารด่า จ�กษ�ขุองด่�ฉ�นไม�หัล่�บ ปิระท(ปิต�*งจ6านวนแสุนด่วง สุ�องสุว�างอย'�ในเร:อนปิระสุ'ต�ขุองด่�ฉ�น ผู้'#พร#อมเพร(ยงด่#วยบ�ญกรรม น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งปิระท(ปิ ๕ ด่วง เม:+อถ@งภพสุ�ด่ท#าย ด่�ฉ�นกล่�บฉ�นทะท(+ม(ในใจ เหั4นน�พพานอ�นเปิ1นสุภาวะเย:อกเย4น ไม�ม(ชราแล่ะมรณะ พอเก�ด่ได่#อาย� ๗ ขุวบ ด่�ฉ�นได่#บรรล่�อรหั�ต พระพ�ทธเจ#าพระนามว�าโคด่ม ทรงทราบถ@งค�ณขุองด่�ฉ�น จ@งใหั#ด่�ฉ�นอ�ปิสุมบท ด่�ฉ�นเขุ#าฌานอย'�ในมณฑปิ โคนไม# ปิราสุาท ถ6*า หัร:อเร:อนอ�นว�างเปิล่�าก4ด่( ปิระท(ปิ ๕ ด่วงสุ�องแสุงสุว�างใหั#ด่�ฉ�น ท�พพจ�กษ�ขุองด่�ฉ�นบร�สุ�ทธ�R ด่�ฉ�นฉล่าด่ในสุมาธ� ถ@งความบร�บ'รณ ในอภ�ญญา น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งปิระท(ปิ ๕ ด่วง ด่�ฉ�นเปิ1นผู้'#อย'�จบพรหัมจรรย ท�*งปิวง ท6าก�จเสุร4จแล่#วไม�ม(อาสุวะ ขุ#าแต�พระมหัาว(ระผู้'#ม(พระจ�กษ� หัม�อมฉ�นช:+อว�าปิ<ญจท(ปิาขุอถวายบ�งคมพระย�คล่บาทขุองพระองค ในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(*ด่�ฉ�นได่#ถวายปิระท(ปิใด่ในคร�*งน�*น ด่#วยการถวายปิระท(ปิน�*น ด่�ฉ�น ไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งปิระท(ปิ ๕ ด่วง ด่�ฉ�นเผู้าก�เล่สุ ท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาด่�ฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#ว.

ทราบว�า ท�านพระปิ<ญจท(ปิกาภ�กษ�ณ(ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ปิ<ญจท(ปิกาเถร�ยาปิทาน.

อ�ทกทาย�กาเถร�ยาปิทานท(+ ๑๐ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายน6*า-2 1 0 0 0 -11500 35 0 0 0

[๑๕๐] ด่�ฉ�นเปิ1นหัญ�งหัาบน6*าขุายอย'�ในพระนครพ�นธ�มด่( เล่(*ยงช(พด่#วยการ หัาบน6*า เล่(*ยงด่'เด่4กๆ ก4ด่#วยการหัาบน6*าน�*น ด่�ฉ�นไม�ม(ไทยธรรมด่�ฉ�นเขุ#าไปิย�งซั� #มน6*าแล่#ว ต�*งน6*าไว#ถวายในบ�ญเขุตอ�นยอด่เย(+ยมเพราะกรรมท(+ได่#ท6าไว#ด่(แล่#วน�*น ด่�ฉ�นจ@งได่#ไปิสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ ว�มานท(+บ�ญกรรมสุร#างใหั#แก�ด่�ฉ�นอย'�สุวยงาม ในสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ น�*น ถ'กน�รม�ตขุ@*นก4เพราะการหัาบน6*า ก4คร�*งน�*น ด่�ฉ�นปิระเสุร�ฐกว�าพวกนางอ�ปิสุรต�*งพ�น ด่�ฉ�นครอบง6านางอ�ปิสุรเหัล่�าน�*นท�*งหัมด่ด่#วยฐานะ ๑๐ ปิระการ ด่�ฉ�นได่#เปิ1นพระอ�ครมเหัสุ(ขุองท#าวสุ�กร�นทเทวราช ๕๐ พระองค ได่#เปิ1นพระอ�ครมเหัสุ(ขุองพระเจ#าจ�กรพรรด่� ๒๐พระองค ด่�ฉ�นท�องเท(+ยวอย'�แต�ในสุองภพ ค:อ เทวด่าแล่ะมน�ษย ไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายน6*า บนยอด่เขุา ยอด่ไม# ในอากาศ์ หัร:อพ:*นด่�นก4ตาม ด่�ฉ�นต#องการน6*าเม:+อใด่ ด่�ฉ�นย�อมได่#โด่ยเร4วพล่�นเม:+อน�*น ท�ศ์ท(+ไม�ม(ฝั่นม(อย'� ก4เพราะด่�ฉ�นเร�าร#อนระหัายน6*าแล่#ว มหัาเมฆร' #ความด่6าร�ขุองด่�ฉ�นย�อมย�งฝั่นใหั#ตกล่ง ในบางคร�*ง

เม:+อด่�ฉ�นถ'กหัม'�ญาต�น6าเอาออกไปิ มหัาเมฆได่#ย�งฝั่นใหั#ตกล่ง ในคราวท(+ด่�ฉ�นปิรารถนาฝั่น ในสุร(ระขุองด่�ฉ�น ไม�ม(ความเร�าร#อนหัร:อ ความกระวนกระวายเล่ย แล่ะล่ะอองธ�ล่(ก4ไม�ม(ในกายขุองด่�ฉ�น น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการใหั#น6*าเปิ1นทาน ท�กว�นน(* ด่�ฉ�นม(ใจบร�สุ�ทธ�Rปิราศ์จากใจท(+ช� +วช#า ม(อาสุวะสุ�*นไปิหัมด่แล่#ว บ�ด่น(*ภพใหัม�ไม�ม(อ(ก ในก�ปิท(+ ๙๑ แต�ก�ปิน(* ด่�ฉ�นได่#ท6ากรรมใด่ในกาล่น�*น ด่#วยกรรมน�*นด่�ฉ�นไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการใหั#น6*าเปิ1นทาน ด่�ฉ�นเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายหัมด่แล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาด่�ฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#ว.

ทราบว�า ท�านพระอ�ทกทาย�กาภ�กษ�ณ(ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ อ�ทกทาย�กาเถร�ยาปิทาน.

รวมอปิทานท(+ม(ในวรรคน(* ค:อ ๑. สุ�เมธาเถร�ยาปิทาน๒. เมขุล่ทาย�กาเถร�ยาปิทาน๓. ม�ณฑปิทาย�กาเถร�ยาปิทาน๔. สุ�งกมนทาเถร�ยาปิทาน๕. นฬมาล่�กาเถร�ยาปิทาน๖. เอกปิณฑปิาตทาย�กาเถร�ยาปิทาน๗. กฏ�จฉ�ภ�กขุาทาย�กาเถร�ยาปิทาน๘. สุ�ตตอ�ปิล่ทาย�กาเถร�ยาปิทาน๙. ปิ<ญจท(ปิกาเถร�ยาปิทาน ๑๐. อ�ทกทาย�กาเถร�ยาปิทาน แล่ะในวรรคน(* บ�ณฑ�ตค6านวณคาถาได่# ๑๓๐ คาถาก@+ง.

จบ สุ�เมธาวรรคท(+ ๑ ------------------------

เอก�โปิสุถวรรคท(+ ๒ เอก�โปิสุถ�กาเถร�ยาปิทานท(+ ๑ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการร�กษาอ�โบสุถศ์(ล่คร�*งเด่(ยว -2 1 0 0 0 -11510 33 0 0 0

[๑๕๑] ในพระนครพ�นธ�มด่( ม(พระบรมกษ�ตร�ย ทรงพระนามว�าพ�นธ�มาในว�นเพ4ญ ท#าวเธอทรงร�กษาอ�โบสุถศ์(ล่ สุม�ยน�*น ด่�ฉ�นเปิ1นนางก�มภทาสุ(ในพระนครพ�นธ�มด่(น�*น เหั4นเสุนาพร#อมด่#วยพระมหัากษ�ตร�ย จ@งค�ด่อย�างน(*ในคร�*งน�*นว�า แม#พระมหัากษ�ตร�ย ก4ย�งทรงล่ะราชก�จมาร�กษาอ�โบสุถศ์(ล่ กรรมน�*นต#องม(ผู้ล่แน�นอน หัม'�มหัาชนจ@งพาก�น เบ�กบานใจ ด่�ฉ�นพ�จารณาเหั4นท�คต�แล่ะความเปิ1นคนยากไร#โด่ยแยบ คาย ท6าใหั#จ�ตใจร�าเร�งแล่#ว ร�กษาอ�โบสุถศ์(ล่ ด่�ฉ�นร�กษาอ�โบสุถศ์(ล่ในพระศ์าสุนาขุองพระสุ�มมาสุ�มพ�ทธเจ#า เพราะกรรมท(+ท6าไว#ด่(แล่#วน�*นด่�ฉ�นได่#ไปิสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ ว�มานท(+บ�ญกรรมสุร#างใหั#ด่�ฉ�นอย�างสุวยงามในด่าวด่@งสุ น�*น สุ'งโยชน หัน@+ง ปิระกอบด่#วยเร:อนยอด่ม(ท(+น�+งใหัญ�โต ปิระด่�บแล่#วอย�างด่( นางอ�ปิสุรแสุนนางต�างบ6าร�งบ6าเรอ ด่�ฉ�นอย'�ท�กเม:+อ ด่�ฉ�นงามเก�นนางเทพอ�ปิสุรอ:+นๆ ในกาล่ท�*งปิวง ด่�ฉ�นได่#เปิ1นพระอ�ครมเหัสุ(ขุองท#าวสุ�กร�นทเทวราช ๖๔ พระองค ได่# เปิ1นพระอ�ครมเหัสุ(ขุองพระเจ#าจ�กรพรรด่� ๖๓ พระองค ด่�ฉ�นเปิ1นผู้'#ม( ผู้�วพรรณปิานด่�งทองค6า ท�องเท(+ยวอย'�ในภพท�*งหัล่าย ด่�ฉ�นเปิ1นผู้'#ปิระเสุร�ฐในท(+ท�กสุถาน น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งอ�โบสุถศ์(ล่ ด่�ฉ�นย�อมได่#ยานช#าง ยานม#า แล่ะยานรถ แม#ท�กอย�างมากมาย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�ง

อ�โบสุถศ์(ล่ ภาชนะสุ6าเร4จด่#วยทองเง�นแก#วผู้ล่@กแล่ะแก#วปิท�มราชด่�ฉ�นได่#ท�กอย�าง ผู้#าไหัม ผู้#าขุนสุ�ตว ผู้#าเปิล่:อกไม# ผู้#าฝั่Lายแล่ะผู้#าท(+ม(ราคาสุ'งๆ ด่�ฉ�นก4ได่#ท�กสุ�+ง ขุ#าว น6*า ขุองเค(*ยว ผู้#า เสุนาสุนะ ด่�ฉ�นได่#ท�กอย�าง น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งอ�โบสุถศ์(ล่ เคร:+องหัอมชน�ด่ด่(ด่อกไม# จ�รณ สุ6าหัร�บล่'บไล่# ด่�ฉ�นก4ได่#ท�กปิระการ น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งอ�โบสุถศ์(ล่ เร:อนยอด่ ปิราสุาท มณฑปิ เร:อนโล่#นแล่ะถ6*า ด่�ฉ�นก4ได่#ถ#วนท�กสุ�+ง น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งอ�โบสุถศ์(ล่ พอด่�ฉ�นอาย�ได่# ๗ ขุวบก4ได่#ออกบวชเปิ1นบรรพช�ต ได่#บรรล่�อรหั�ตเม:+อย�งไม�ท�นจะถ@งคร@+งเด่:อน ด่�ฉ�นม(อาสุวะสุ�*นไปิหัมด่แล่#ว บ�ด่น(*ภพใหัม�ไม�ม(อ(ก ใน ก�ปิท(+ ๙๑ แต�ก�ปิน(* ด่�ฉ�นได่#ท6ากรรมใด่ในกาล่น�*น ด่#วยกรรมน�*น ด่�ฉ�นไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งอ�โบสุถศ์(ล่ ด่�ฉ�นเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาด่�ฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#ว.

ทราบว�า ท�านพระเอก�โปิสุถ�กาภ�กษ�ณ(ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ เอก�โปิสุถ�กาเถร�ยาปิทาน.

สุล่ฬปิ�ปิผู้�กาเถร�ยาปิทานท(+ ๒ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายด่อกช#างน#าว -2 1 0 0 0 -11520 15 0 0 0

[๑๕๒] คร�*งน�*น ด่�ฉ�นเก�ด่เปิ1นนางก�นร(อย'�ท(+ใกล่#ฝั่<+ งแม�น6*าจ�นทภาคา ด่�ฉ�นได่# พบพระนราสุภผู้'#เปิ1นเทพขุองทวยเทพ ก6าล่�งเสุด่4จจงกรมอย'� ด่�ฉ�น ได่#เล่:อกเก4บด่อกไม#ช#างน#าวมาถวาย แด่�พระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ พระมหัาว(ระเจ#าทรงด่มกล่�+นด่อกไม#ช#างน#าว ซั@+งม(กล่�+นเหัม:อนท�พย พระมหัาว(ระผู้'#น6าโล่กพระนามว�าว�ปิ<สุสุ(สุ�มพ�ทธเจ#าทรงร�บแล่#ว ได่# ทรงด่มกล่�+น ในเม:+อด่�ฉ�นมองด่'อย'�ในคร�*งน�*น ด่�ฉ�นปิระนมอ�ญชล่(ถวายบ�งคมพระพ�ทธองค ผู้'#อ�ด่มกว�าสุ�ตว ท6าจ�ตขุองตนใหั#เล่:+อมใสุต�อจากน�*นก4ได่#เด่�นขุ@*นภ'เขุาไปิ ในก�ปิท(+ ๙๑ แต�ก�ปิน(* ด่�ฉ�นได่#ถวาย ด่อกไม#ใด่ในกาล่น�*น ด่#วยการถวายด่อกไม#น�*น ด่�ฉ�นไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ยน(*เปิ1นผู้ล่แหั�งพ�ทธบ'ชา ด่�ฉ�นเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนา ด่�ฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#ว.

ทราบว�า ท�านพระสุล่ฬปิ�ปิผู้�กาภ�กษ�ณ(ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ สุล่ฬปิ�ปิผู้�กาเถร�ยาปิทาน.

โมทกทาย�กาเถร�ยาปิทานท(+ ๓ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการถวายขุนมต#ม-2 1 0 0 0 -11530 11 0 0 0

[๑๕๓] ด่�ฉ�นเปิ1นนางก�มภทาสุ(อย'�ในพระนครพ�นธ�มด่( ด่�ฉ�นถ:อเอาขุนมต#มอ�นเปิ1นสุ�วนขุองด่�ฉ�นไปิท�าน6*า ได่#พบสุมณะผู้'#ม(จ�ตสุงบ ม(ใจเปิ1น สุมาธ�ท(+หันทางก4ม(จ�ตเล่:+อมใสุโสุมน�สุ จ@งได่#ถวายขุนมต#ม ๓ ช�*นเพราะกรรมท(+ท6าไว#ด่(น�*น แล่ะเพราะการต�*งเจตน จ6านงไว# ด่�ฉ�นจ@งไม�ได่#ไปิสุ'�ว�น�บาตเล่ยตล่อด่ ๒๙ ก�ปิ ก4ด่�ฉ�นท6าสุมบ�ต�แล่#วเสุวยสุ�*น

ท�กอย�าง ด่�ฉ�นได่#บรรล่�อจล่บทเพราะถวายขุนมต#ม ๓ ช�*น ด่�ฉ�น เผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาด่�ฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#ว.

ทราบว�า ท�านพระโมทกทาย�กาภ�กษ�ณ(ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ โมทกทาย�กาเถร�ยาปิทาน.

เอกาสุนทาย�กาเถร�ยาปิทานท(+ ๔ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการจ�ด่อาสุนะถวายสุงฆ -2 1 0 0 0 -11540 44 0 0 0

[๑๕๔] คร�*งน�*น ด่�ฉ�นเปิ1นหัญ�งช�างกรองด่อกไม#ชาวพระนครหังสุวด่( มารด่าบ�ด่าขุองด่�ฉ�นท�านไปิท6างาน ด่�ฉ�นได่#พบพระสุมณะก6าล่�งเด่�นไปิตาม ถนนในเวล่าเท(+ยงว�น ด่�ฉ�นได่#ปิ'ล่าด่อาสุนะไว# คร�*นปิ'ล่าด่อาสุนะด่#วยผู้#าโกเชาว อ�นว�จ�ตรเปิ1นต#นแล่#ว เปิ1นผู้'#ม(จ�ตเล่:+อมใสุโสุมน�สุ กล่�าว ด่�งน(*ว�า ภ'ม�ภาคแรงร#อน แก�กล่#าเวล่าเท(+ยง แด่ด่จ�ด่ ล่มไม�ร6าเพยพ�ด่ แล่ะเวล่าน(*ก4จวนจะเล่ยเวล่าแล่#ว ขุ#าแต�พระมหัาม�น( อาสุนะน(*ด่�ฉ�น ปิ'ล่าด่ไว#ถวายท�าน ขุอท�านได่#โปิรด่อน�เคราะหั น�+งบนอาสุนะขุองด่�ฉ�นเถ�ด่ พระสุมณะผู้'#ฝั่Tกตนด่(แล่#ว ม(ใจบร�สุ�ทธ�R ได่#น�+งล่งบนอาสุนะน�*น ด่�ฉ�นร�บบาตรขุองท�านแล่#ว ได่#ถวายบ�ณฑบาตตามท(+ตนหั�งต#ม ไว# เพราะกรรมท(+ท6าไว#ด่(แล่#วน�*น แล่ะเพราะการต�*งเจตน จ6านงไว# ด่�ฉ�นล่ะร�างมน�ษย แล่#วได่#ไปิสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ ว�มานท(+บ�ญกรรมสุร#างใหั#ด่�ฉ�นอย�างสุวยงามในด่าวด่@งสุ น�*น สุ'ง ๖๐ โยชน กว#าง ๓๐โยชน ได่#ถ'กสุร#างขุ@*นแล่#วเพราะอาสุนะบ�ล่ล่�งก ขุองด่�ฉ�นม(หัล่ายอย�างต�างๆ ชน�ด่ สุ6าเร4จด่#วยทองก4ม( ด่#วยแก#วมณ(ก4ม( ด่#วยแก#วผู้ล่@กก4ม( ด่#วยแก#วปิท�มราชก4ม( บ�ล่ล่�งก ขุองด่�ฉ�นปิ'ล่าด่ด่#วยนวมก4ม( ด่#วยผู้#าล่าด่ อ�นว�จ�ตรด่#วยร'ปิราชสุ(หั แล่ะเสุ:อโคร�งเปิ1นต#นก4ม( ด่#วยผู้#าล่าด่ทอด่#วย ไหัมปิระด่�บแก#วอ�นว�จ�ตรก4ม( ด่#วยเคร:+องล่าด่ม(ขุนยาวชายด่#านเด่(ยวก4ม( เม:+อใด่ ด่�ฉ�นต#องการจะเด่�นทาง เม:+อน�*น ด่�ฉ�นย�อมเปิ1นผู้'# เพร(ยบพร#อมด่#วยการร:+นเร�งสุน�กสุนานไปิสุ'�ท(+ท(+ด่�ฉ�นปิรารถนา พร#อม ก�บบ�ล่ล่�งก อ�นปิระเสุร�ฐ ด่�ฉ�นได่#เปิ1นพระอ�ครมเหัสุ(ขุองท#าวสุ�กร�นทเทวราช ๘๐ พระองค ได่#เปิ1นพระอ�ครมเหัสุ(ขุองพระเจ#าจ�กรพรรด่�R ๗๐ พระองค เม:+อด่�ฉ�นย�งท�องเท(+ยวไปิในภพน#อยใหัญ� ย�อมได่#โภคทร�พย มากมาย ด่�ฉ�นไม�บกพร�องโภคทร�พย เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�ง อาสุนะอ�นเด่(ยว ด่�ฉ�นท�องเท(+ยวไปิแต�ในสุองภพ ค:อ ในสุวรรค แล่ะมน�ษย ภพอ:+นๆ ด่�ฉ�นไม�ร' #จ�ก น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งอาสุนะอ�นเด่(ยว ด่�ฉ�นเก�ด่แต�ในสุองสุก�ล่ ค:อ สุก�ล่กษ�ตร�ย แล่ะสุก�ล่พราหัมณ ด่�ฉ�นเก�ด่ในสุก�ล่สุ'งท�กๆ ภพ น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งอาสุนะอ�นเด่(ยว ความโทมน�สุท(+ท6าจ�ตขุองด่�ฉ�นใหั#เร�าร#อนด่�ฉ�นไม�ร' #จ�ก ความเปิ1นผู้'#ม(ผู้�วพรรณแปิล่กด่�ฉ�นก4ไม�ร' #จ�ก น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งอาสุนะอ�นเด่(ยว พ(+เล่(*ยง นางนมต�างก4บ6าร�งด่�ฉ�น หัญ�งค�อมแล่ะเด่4กร�บใช#ม(มาก ด่�ฉ�นไปิสุ'� อว�ยวะหัน@+งจากอ(กอว�ยวะหัน@+ง น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งอาสุนะอ�นเด่(ยว พวก พ(+เล่(*ยงนางนมอ:+นใหั#ด่�ฉ�นอาบน6*า พวกอ:+นใหั#ร�บปิระทานขุ#าว พวกอ:+น

ปิระด่�บปิระด่าด่�ฉ�น พวกอ:+นแหั�กล่�อมด่�ฉ�นใหั#ร:+นเร�งท�กเม:+อ พวกอ:+นเอาขุองหัอมไล่#ทาด่�ฉ�น น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งอาสุนะอ�นเด่(ยว บ�ล่ล่�งก ด่�งจะร' #ความด่6าร�ขุองด่�ฉ�นผู้'#อย'�ท(+มณฑปิ ท(+โคนไม# หัร:อในเร:อนว�างเปิล่�าย�อมปิรากฏขุ@*น น(*เปิ1นอ�ตภาพสุ�ด่ท#ายขุองด่�ฉ�น ภพหัล่�งก6าล่�งเปิ1นไปิ แม#ว�นน(*ด่�ฉ�นก4ได่#สุล่ะราชสุมบ�ต�ออกบวชเปิ1นบรรพช�ต ในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* ด่�ฉ�นได่#ใหั#ทานใด่ในกาล่น�*น ด่#วยทานน�*นด่�ฉ�นไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งอาสุนะอ�นเด่(ยว ด่�ฉ�นเผู้าก�เล่สุ ท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนา ด่�ฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#ว.

ทราบว�า ท�านพระเอกาสุนทาย�กาภ�กษ�ณ(ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ เอกาสุนทาย�กาเถร�ยาปิทาน ปิ<ญจท(ปิทาย�กาเถร�ยาปิทานท(+ ๕ ว�าด่#วยผู้ล่แหั�งการบ'ชาด่#วยปิระท(ปิ ๕ ด่วง-2 1 0 0 0 -11550 45 0 0 0

[๑๕๕] คร�*งน�*น ด่�ฉ�นเปิ1นหัญ�งน�กท�องเท(+ยวอย'�ในพระนครหังสุวด่( ด่�ฉ�นต#องการก�ศ์ล่จ@งท�องเท(+ยวไปิตามว�ด่วาอาราม ด่�ฉ�นได่#พบไม#โพธ�Rอ�นอ�ด่ม ในว�นกาฬปิ<กษ ด่�ฉ�นย�งจ�ตใหั#เล่:+อมใสุในไม#โพธ�Rน�*นแล่#วน�+งล่งท(+ โคนโพธ�R ด่�ฉ�นต�*งจ�ตอ�นปิระกอบด่#วยความเคารพไว# ปิระนมอ�ญชล่(เหัน:อเศ์(ยรเกล่#า สุ6าแด่งถ@งความโสุมน�สุ แล่#วค�ด่อย�างน(*ในท�นใด่น�*นว�า ถ#าพระพ�ทธเจ#าเปิ1นผู้'#ม(พระค�ณน�บไม�ได่# ไม�ม(บ�คคล่อ:+นเปิร(ยบเสุมอจร�งไซัร# ขุอใหั#แสุด่งปิาฏ�หัาร�ย แก�เราเถ�ด่ ขุอใหั#ไม#โพธ�Rน(*จงเปิล่�งร�ศ์ม(ในท�นใด่น�*นเอง ไม#โพธ�Rก4ได่#โพล่งไปิท�+วพร#อมก�บท(+ด่�ฉ�นน@กร�ศ์ม(น�*นสุ6าเร4จด่#วยสุ(ทองล่#วน ไพโรจน ไปิท�+วท�ศ์ ด่�ฉ�น น�+งอย'�ท(+โคนโพธ�Rน�*น ๗ ค:น ๗ ว�น เม:+อถ@งว�นเปิ1นค6ารบ ๗ ด่�ฉ�น ได่#ท6าการบ'ชาด่#วยปิระท(ปิ ปิระท(ปิ ๕ ด่วงล่�กโพล่งรอบอาสุนะ คร�*งน�*น ปิระท(ปิขุองด่�ฉ�นล่�กโพล่งอย'� จนถ@งเวล่าพระอาท�ตย อ�ท�ย เพราะ กรรมท(+ท6าไว#ด่(น�*น แล่ะเพราะการต�*งเจตน จ6านงไว# ด่�ฉ�นล่ะร�างมน�ษย แล่#วได่#ไปิสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ ว�มานท(+บ�ญกรรมสุร#างสุรรค ใหั#ด่�ฉ�นอย�างสุวยงาม ในสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ น�*น เร(ยกว�า ปิ<ญจท(ปิ ว�มาน สุ'ง ๖๐ โยชน กว#าง ๓๐ โยชน ม(ปิระท(ปิน�บไม�ถ#วนสุ�องแสุงสุว�างล่#อมฉ�นท�+วเทพพ�ภพโชต�ช�วงด่#วยแสุงปิระท(ปิ ด่�ฉ�นน�+ง หั�นหัน#าไปิท�ศ์บ'รพาแล่#ว ถ#าปิระสุงค จะด่' ย�อมเหั4นท�กสุ�+งได่#ด่#วย จ�กษ�ท�*งเบ:*องบน เบ:*องล่�างแล่ะเบ:*องขุวาง ด่�ฉ�นปิรารถนาจะเหั4นกรรมด่(กรรมช�+วท(+คนท6า ในท(+ม(ปิระมาณเท�าใด่ ท(+ม(ปิระมาณเท�าน�*น

ย�อมไม�ม(ต#นไม#หัร:อภ'เขุามาก�*นกาง ด่�ฉ�นได่#เปิ1นพระอ�ครมเหัสุ(ขุอง ท#าวสุ�กกเทวราช ๘๐ พระองค ได่#เปิ1นพระอ�ครมเหัสุ(ขุองพระเจ#า จ�กรพรรด่� ๑๐๐ พระองค ด่�ฉ�นเขุ#าถ@งก6าเน�ด่ใด่ๆ ค:อ เทวด่าหัร:อ มน�ษย ในก6าเน�ด่น�*นๆ ปิระท(ปิจ6านวนแสุนสุ�องแสุงสุว�างล่#อม ด่�ฉ�น ด่�ฉ�นจ�ต�จากเทวโล่กแล่#วเก�ด่ในครรภ มารด่า เม:+อด่�ฉ�นอย'�ใน

ครรภ มารด่า น�ยน ตาขุองด่�ฉ�นไม�หัล่�บ ปิระท(ปิจ6านวนแสุนด่วง สุ�องสุว�าง ในเร:อนปิระสุ'ต� ขุองด่�ฉ�นผู้'#เพร(ยบพร#อมด่#วยบ�ญกรรม น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งปิระท(ปิ ๕ ด่วง เม:+อถ@งภพสุ�ด่ท#าย ด่�ฉ�นได่#กล่�บฉ�นทะท(+ม(ในใจเหั4นน�พพานอ�นเปิ1นสุภาวะเย:อกเย4น ไม�ม(ชราแล่ะมรณะพอเก�ด่อาย�ได่# ๗ ขุวบ ด่�ฉ�นก4ได่#บรรล่�อรหั�ต พระพ�ทธเจ#าใหั#ด่�ฉ�นอ�ปิสุมบท น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งปิระท(ปิ ๕ ด่วง เม:+อด่�ฉ�นอย'�ท(+มณฑปิ โคนไม# หัร:อในเร:อนว�างเปิล่�า ปิระท(ปิสุ�องแสุงสุว�างใหั#ท�กเม:+อ เช:+อว�น น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งปิระท(ปิ ๕ ด่วง ท�พจ�กษ�ขุองด่�ฉ�นบร�สุ�ทธ�Rด่�ฉ�นฉล่าด่ในสุมาธ�ถ@งความบร�บ'รณ ในอภ�ญญา น(*เปิ1นผู้ล่แหั�ง ปิระท(ปิ ๕ ด่วง ด่�ฉ�นเปิ1นผู้'#อย'�จบพรหัมจรรย ท�*งปิวง ท6าก�จเสุร4จแล่#ว ไม�ม(อาสุวะ ขุ#าแต�พระมหัาว(ระผู้'#ม(จ�กษ� หัม�อมฉ�นผู้'#ช:+อว�า ปิ<ญจท(ปิาขุอถวายบ�งคมพระย�คล่บาทขุองพระองค ในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* ด่�ฉ�นได่#ใหั#ทานใด่ในกาล่น�*น ด่#วยทานน�*น ด่�ฉ�นไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งปิระท(ปิ ๕ ด่วง ด่�ฉ�นเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาด่�ฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#ว.

ทราบว�า ท�านพระปิ<ญจท(ปิทาย�กาภ�กษ�ณ(ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ ปิ<ญจท(ปิทาย�กาเถร�ยาปิทาน.

นฬมาล่�กาเถร�ยาปิทานท(+ ๖ ว�าด่#วยการถวายด่อกอ#อบ'ชาพระ-2 1 0 0 0 -11560 17 0 0 0

[๑๕๖] ด่�ฉ�นเก�ด่เปิ1นนางก�นร(อย'�ท(+ฝั่<+ งแม�น6*าจ�นทภาคา คร�*งน�*น ด่�ฉ�นได่# พบพระสุย�มภ'พ�ทธเจ#าผู้'#ปิราศ์จากธ�ล่( ไม�ทรงพ�ายแพ#อะไรๆ จ@งม(จ�ตเล่:+อมใสุโสุมน�สุ เก�ด่ปิSต� ปิระนมอ�ญชล่(แล่#ว เก4บเอาด่อกอ#อมาบ'ชาพระสุย�มภ' เพราะกรรมท(+ท6าไว#ด่(น�*น แล่ะเพราะการต�*งเจตน จ6านงไว# ด่�ฉ�นล่ะร�างนางก�นร(แล่#ว ได่#ไปิสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ ด่�ฉ�น ได่#เปิ1นอ�ครมเหัสุ(ขุองท#าวสุ�กกเทวราช ๓๖ พระองค สุ�+งท(+ฉ�น ปิรารถนาด่#วยใจ ย�อมเก�ด่ตามปิรารถนา ด่�ฉ�นได่#เปิ1นผู้'#สุร#างตนท�องเท(+ยว ไปิในภพท�*งปิวง ก�ศ์ล่ขุองด่�ฉ�นม( ด่�ฉ�นได่#ออกบวชเปิ1นบรรพช�ตท�กว�นน(*ด่�ฉ�นเปิ1นปิ'ชารหับ�คคล่ในศ์าสุนาขุองพระศ์ากยบ�ตร ในก�ปิท(+ ๙๔ แต�ก�ปิน(* ด่�ฉ�นได่#บ'ชาพระพ�ทธเจ#าใด่ ด่#วยพ�ทธบ'ชาน�*น ด่�ฉ�น ไม�ร' #จ�กท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งด่อกอ#อ ท�กว�นน(*ด่�ฉ�นม(ใจบร�สุ�ทธ�R ปิราศ์จากใจท(+ช� +วช#า ม(อาสุวะสุ�*นไปิท�*งหัมด่ บ�ด่น(*ภพใหัม�ไม�ม(อ(ก ด่�ฉ�นเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาด่�ฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#ว.

ทราบว�า ท�านพระนฬมาล่�กาภ�กษ�ณ(ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบ นฬมาล่�กาเถร�ยาปิทาน.

มหัาปิชาบด่(โคตม(เถร�ยาปิทานท(+ ๗ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระมหัาปิชาบด่(โคตม(เถร(-2 1 0 0 0 -11570 468 0 0 0

[๑๕๗] ในกาล่คร�*งหัน@+ง พระผู้'#ม(พระภาคผู้'#เปิ1นปิระท(ปิแก#วสุ�องโล่กใหั#สุว�างไสุว เปิ1นนายสุารถ(ฝั่Tกนรชน ปิระท�บอย'� ณ ก'ฏาคารศ์าล่าปิ5ามหัาว�นใกล่#พระนครเวสุาล่( คร�*งน�*น พระมหัาโคตม(ภ�กษ�ณ(พระมาต�จฉาขุองพระพ�ช�ตมาร อย'�ในสุ6าน�กนางภ�กษ�ณ(ในพระนครอ�นร:+นรมย น�*น พร#อมด่#วยพระภ�กษ�ณ( ๕๐๐ องค ซั@+งล่#วนแต�พ#นจากก�เล่สุแล่#ว เม:+อ พระมหัาปิชาบด่(โคตม(น�*นอย'�ในท(+สุง�ด่ ตร@กน@กค�ด่อย�างน(*ว�า การปิร�น�พพานขุองพระพ�ทธเจ#าก4ด่( ขุองค'�พระอ�ครสุาวกก4ด่( ขุองพระ ราหั�ล่พระอานนท แล่ะพระน�นทะก4ด่( เราไม�ได่#เหั4น เราอ�นพระโล่ก นาถผู้'#แสุวงหัาค�ณอ�นใหัญ�ทรงอน�ญาตแล่#ว พ@งปิล่งอาย�สุ�งขุารแล่#วน�พพานก�อนเถ�ด่ พระภ�กษ�ณ(ท�*ง ๕๐๐ องค ก4ได่#ตร@กอย�างน�*น เหัม:อนก�น แม#พระเขุมาภ�กษ�ณ(เปิ1นต#น ก4ได่#ตร@กเช�นน(*เหัม:อนก�นคร�*งน�*น เก�ด่แผู้�นด่�นไหัว กล่องท�พย ด่�งขุ@*นเองทวยเทพท(+สุ�งอย'�ในสุ6าน�กขุองนางภ�กษ�ณ( ถ'กความโศ์กบ(บค�*น บ�นเพ#ออย'�อย�างน�าสุงสุาร หัล่�+งน6*าตาแล่#วในท(+น�*น พระภ�กษ�ณ(ท�กๆ องค พร#อมด่#วยทวยเทพเหัล่�า น�*น เขุ#าไปิหัาพระมหัาโคตม(ภ�กษ�ณ( ซับศ์(รษะแทบเท#าแล่#วกล่�าวว�าขุ#าแต�พระแม�เจ#า เพราะเราม(ปิกต�อย'�ด่#วยการเท(ยบเค(ยงในธรรมเหัล่�าน�*น เราได่#อย'�ในท(+สุง�ด่ พ:*นภ'ม�ภาคหัว�+นไหัวจล่าจล่กล่องท�พย ด่�งขุ@*นเอง แล่ะเราได่#ย�นเสุ(ยงคร6+าครวญ ขุ#าแต�พระโคตม( จะต#องม(เหัต�อะไรเก�ด่ขุ@*นแน� คร�*งน�*น พระมหัาโคตม(ภ�กษ�ณ(ท�านได่#บอกถ@งเหัต�ตามท(+ตนได่#ตร@กแล่#วท�กปิระการ ล่6าด่�บน�*นพระภ�กษ�ณ(ท�กๆ องค ก4ได่#บอกถ@งเหัต�ท(+ตนตร@กแล่#วกล่�าวว�า ขุ#าแต�พระแม�เจ#า ถ#าพระแม�เจ#าชอบใจจะปิร�น�พพานอ�นเกษมอย�างย�+งไซัร# ถ@งด่�ฉ�นท�*ง หัล่ายก4จ�กน�พพานท�*งหัมด่ ในกาล่ก�อนท(+พระพ�ทธเจ#าจะทรงพระ อน�ญาต ด่�ฉ�นท�*งหัล่ายได่#ออกจากเร:อนพร#อมด่#วยพระแม�เจ#า เม:+อ ด่�ฉ�นท�*งหัล่ายออกจากภพน(*ไปิสุ'�บ�ร(ค:อน�พพานอ�นอ�ด่ม ด่�ฉ�นท�*งหัล่าย ก4จ�กไปิพร#อมก�บพระแม�เจ#าเหัม:อนก�น พระมหัาปิชาบด่(โคตม(ได่# กล่�าวว�า เม:+อท�านท�*งหัล่ายจะไปิน�พพาน ด่�ฉ�นจ�กว�าอะไรได่#เล่�า แล่#วได่#ออกจากสุ6าน�กนางภ�กษ�ณ(ไปิพร#อมก�บพระภ�กษ�ณ(ท�*งหัมด่ในคร�*งน�*น พระปิชาบด่(โคตม(ภ�กษ�ณ(ได่#กล่�าวกะทวยเทพท�*งหัล่ายว�า ขุอทวย เทพท�*งหัล่ายท(+สุ�งอย'� ณ สุ6าน�กนางภ�กษ�ณ( จงอด่โทษแก�ด่�ฉ�นเถ�ด่ การเหั4นสุ6าน�กนางภ�กษ�ณ(ขุองด่�ฉ�นน(* เปิ1นการเหั4นคร�*งสุ�ด่ท#ายในท(+ใด่ไม�ม(ความแก�หัร:อความตาย ไม�ม(การสุมาคมด่#วยสุ�ตว แล่ะสุ�งขุารอ�นไม�เปิ1นท(+ร �ก ไม�ม(การพล่�ด่พรากจากสุ�ตว แล่ะสุ�งขุารอ�นเปิ1นท(+ร �กท(+น�*นน�กปิราชญ กล่�าวว�าเปิ1นอสุ�งขุตสุถาน พระโอรสุขุองพระสุ�คตเจ#าท�*งหัล่ายท(+ย�งไม�ปิราศ์จากราคะ ได่#สุด่�บค6าขุองพระนางน�*น เปิ1นผู้'#โศ์กก6าสุรด่ปิร�เทวนาการว�า น�าสุ�งเวชหันอ พวกเราเปิ1นคนม(บ�ญน#อยสุ6าน�กพระภ�กษ�ณ(น(*จะว�างเปิล่�า เพราะเว#นพระภ�กษ�ณ(เหัล่�าน�*นพระภ�กษ�ณ(ผู้'#ช�โนรสุจะไม�ปิรากฏ เปิร(ยบเหัม:อนด่วงด่าวท�*งหัล่ายไม�ปิรากฏในเวล่าท(+สุว�างฉะน�*น พระนางโคตม(ภ�กษ�ณ(จะไปิสุ'�น�พพานพร#อมก�บพระภ�กษ�ณ(อ(ก ๕๐๐ องค เหัม:อนก�บแม�น6*าคงคาไหัล่ไปิสุ'�

สุาครพร#อมก�บแม�น6*า ๕๐๐ สุาย ฉะน�*น อ�บาสุ�กาท�*งหัล่ายผู้'#ม(ศ์ร�ทธา เหั4น พระโคตม(ภ�กษ�ณ(น�*นก6าล่�งเด่�นไปิตามถนน ได่#พาก�นออกจากเร:อนไปิหัมอบล่งแทบเท#าแล่#วกล่�าวว�า ด่�ฉ�นท�*งหัล่ายเล่:+อมใสุในพระแม�เจ#า พระแม�เจ#าจะล่ะท�*งด่�ฉ�นท�*งหัล่ายไว#ใหั#เปิ1นคนอนาถาเสุ(ย แล่#ว พระแม�เจ#าย�งไม�ควรท(+จะปิร�น�พพานก�อน ควรท(+จะสุงสุารด่#วยอ�บาสุ�กาเหัล่�าน�*นพาก�นปิร�เวทนาการ เพ:+อจะใหั#อ�บาสุ�กาเหัล่�าน�*น ล่ะเสุ(ยซั@+งความโศ์ก พระนางจ@งได่#กล่�าวอย�างเพราะพร�*งว�า อย�าร#องไหั#ไปิเล่ยล่'กท�*งหัล่าย ว�นน(*เปิ1นเวล่าร:+นเร�งขุองท�านท�*งหัล่าย ความท�กขุ ด่�ฉ�นก6าหันด่ร' #แล่#ว ต�ณหัาอ�นเปิ1นเหัต�แหั�งความท�กขุ ด่�ฉ�นเว#น ขุาด่แล่#ว ความด่�บท�กขุ ด่�ฉ�นได่#ท6าใหั#แจ#งแล่#ว อน@+ง แม#ถ@งมรรคด่�ฉ�น ก4ได่#อบรมด่(แล่#ว.

จบภาณวารท(+ ๑.

พระศ์าสุด่าด่�ฉ�นได่#บ6าร�งแล่#ว ค6าสุอนขุองพระพ�ทธเจ#า ด่�ฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ภาระอ�นหัน�กด่�ฉ�นได่#ปิล่งล่งแล่#ว ต�ณหัาอ�นน6าไปิสุ'�ภพด่�ฉ�นได่#ถอนเสุ(ยแล่#ว ด่�ฉ�นออกบวชเปิ1นบรรพช�ตเพ:+อปิระโยชน ใด่ ปิระโยชน น�*นด่�ฉ�นบรรล่�แล่#วโด่ยล่6าด่�บ สุ�งโยชน ท�กอย�างหัมด่ไปิแล่#วพระพ�ทธเจ#าแล่ะสุ�ทธรรมขุองพระองค ม�ได่#ย�อหัย�อน ย�งด่6ารงอย'� ตราบใด่ ตราบน�*นเปิ1นกาล่ท(+ด่�ฉ�นจะน�พพาน ล่'กท�*งหัล่ายอย�าได่# เศ์ร#าโศ์กถ@งด่�ฉ�นไปิเล่ย พระโกณฑ�ญญะพระอานนท แล่ะพระน�นทะ เปิ1นต#น ก�บท�*งพระราหั�ล่พ�ทธช�โนรสุย�งม(ชนมช(พอย'� ขุอพระสุงฆ จงเปิ1นผู้'#ม(ความสุ�ขุสุ6าราญ ขุอใหั#เด่(ยรถ(ย จงเปิ1นผู้'#ม(ความโง�เขุล่าอ�น ก6าจ�ด่เสุ(ยได่#เถ�ด่ ยศ์ ค:อ การย6+าย(มารอ�นวงศ์ แหั�งพระเจ#าโอกกากราชยกขุ@*นแล่#ว ล่'กท�*งหัล่าย บ�ด่น(* ถ@งเวล่าท(+ด่�ฉ�นจะน�พพานม�ใช�หัร:อ ความปิรารถนาท(+ด่�ฉ�นได่#ต�*งไว#ต�*งแต�ต#นมานานน�กหันา จะสุ6าเร4จแก�ด่�ฉ�นในว�นน(* เวล่าน(*เปิ1นเวล่าท(+จะบ�นล่:อกล่องน�นทเภร( ล่'กท�*งหัล่ายน6*าตาจะม(ปิระโยชน อะไรแก�ท�านท�*งหัล่ายเล่�า ถ#าท�านท�*งหัล่ายจะม(ความเอ4นด่'หัร:อม(ความกต�ญญู'ในด่�ฉ�น ขุอใหั#ท�านท�กคนจงท6าความเพ(ยรม�+น เพ:+อความด่6ารงอย'�แหั�งพระสุ�ทธรรมเถ�ด่ พระสุ�มพ�ทธเจ#าอ�นด่�ฉ�นท'ล่อ#อนวอน จ@งได่#ปิระทานบรรพชาแก�สุตร(ท�*งหัล่าย เพราะฉะน�*น ด่�ฉ�นย�นด่( ฉ�นใด่ ท�านท�*งหัล่ายก4จงเจร�ญรอยตามซั@+งความ ย�นด่(น�*นฉ�นน�*นเถ�ด่ คร�*นพระนางพร6+าสุอนอ�บาสุ�กาเหัล่�าน�*นอย�างน(*แล่#ว หั#อมล่#อมด่#วยภ�กษ�ณ(ท�*งหัล่าย เขุ#าไปิเฝั่Lาพระพ�ทธเจ#า ถวาย บ�งคมแล่#วได่#กราบท'ล่ด่�งน(*ว�า ขุ#าแต�พระสุ�คตเจ#า หัม�อมฉ�นเปิ1น มารด่าขุองพระองค ขุ#าแต�พระธ(รเจ#า พระองค เปิ1นพระบ�ด่าขุองหัม�อมฉ�น ขุ#าแต�พระโล่กนาถ พระองค เปิ1นผู้'#ปิระทานความสุ�ขุอ�นเก�ด่จากพระสุ�ทธรรมใหั#หัม�อมฉ�น ขุ#าแต�พระโคด่ม หัม�อมฉ�นเปิ1นผู้'#อ�นพระองค ใหั#เก�ด่ ขุ#าแต�พระสุ�คตเจ#า ร'ปิกายขุองพระองค น(*อ�นหัม�อมฉ�นท6าใหั#เจร�ญเต�บโต ธรรมกายอ�นน�าเพล่�ด่เพล่�นขุองหัม�อมฉ�น อ�นพระองค ท6าใหั#เจร�ญเต�บโตแล่#ว หัม�อมฉ�นใหั#พระองค ด่'ด่ด่:+มน6*านมอ�นระง�บเสุ(ยได่# ซั@+งความอยากช�+วคร' � แม#น6*านม ค:อ

พระสุ�ทธรรมอ�นสุงบระง�บล่�วงสุ�วน พระองค ก4ใหั#หัม�อมฉ�นด่'ด่ด่:+ม แล่#ว ขุ#าแต�พระมหัาม�น( ในการผู้'กม�ด่แล่ะร�กษา พระองค ช:+อว�าม�ได่# เปิ1นหัน(*หัม�อมฉ�น หัม�อมฉ�นได่#ฟั<งมาว�าสุตร(ท�*งหัล่ายผู้'#ปิรารถนาบ�ตรบวงสุรวงอย'� ก4ย�อมจะได่#บ�ตรเช�นน�*น สุตร(ท(+เปิ1นพระมารด่า ขุองพระนราธ�บด่(ม(พระเจ#าม�นธาต�เปิ1นต#น ช:+อว�าเปิ1นมารด่าผู้'#ย�งบ�ตรใหั#จมอย'�ในหั#วงมหัรรณพค:อภพ ขุ#าแต�พระโอรสุ หัม�อมฉ�นผู้'#จมด่�+งอย'�ในหั#วงมหัรรณพค:อภพอ�นพระองค ใหั#ขุ#ามไปิจากสุาครค:อภพแล่#วพระนามว�า พระมเหัสุ(พ�นปิSหัล่วง สุตร(ท�*งหัล่ายได่#ง�าย พระนามว�า พระพ�ทธมารด่า น(* สุตร(ท�*งหัล่ายได่#ยากอย�างย�+ง ขุ#าแต�พระมหัาว(ร เจ#า ก4พระนามว�าพระพ�ทธมารด่าน�*น หัม�อมฉ�นได่#แล่#ว ความ ปิรารถนาน#อยใหัญ�ขุองหัม�อมฉ�นท�*งปิวงน�*น หัม�อมฉ�นได่#บ6าเพ4ญ แล่#วก�บพระองค หัม�อมฉ�นปิรารถนาเพ:+อจะท�*งร�างน(*น�พพาน ขุ#าแต� พระว(รเจ#าผู้'#ท6าท(+สุ�ด่ท�กขุ เปิ1นผู้'#น6า ขุอพระองค จงทรงอน�ญาตใหั#หัม�อม ฉ�นเถ�ด่ ขุอได่#ทรงโปิรด่เหัย(ยด่ออก ซั@+งพระย�คล่บาทอ�นเกล่:+อนกล่�นไปิด่#วยล่ายจ�กรแล่ะธง อ�นล่ะเอ(ยด่อ�อนเหัม:อนก�บด่อกบ�วเถ�ด่หัม�อมฉ�นจะถวายบ�งคมพระย�คล่บาทน�*น จะขุอท6าความร�กในบ�ตร ขุ#าแต�พระองค ผู้'#นายก หัม�อมฉ�นกระท6าสุร(ระซั@+งเปิร(ยบด่#วยกองทอง ใหั#ปิรากฏเปิ1นขุ#าวสุ�ก ได่#เหั4นพระสุร(ระขุองพระองค แล่#ว จ@งจะขุอ ไปิน�พพาน พระพ�ช�ตมารได่#ทรงแสุด่งพระกายอ�นปิระกอบด่#วยมหัา ปิ�ร�สุล่�กษณ ๓๒ ปิระการ ปิระด่�บด่#วยพระร�ศ์ม(อ�นงาม อ�นเปิ1นเหัม:อนด่วงตาขุองคนพาล่เพราะม(ค�ามาก กะพระมาต�จฉา ล่6าด่�บน�*น พระนางมหัาปิชาบด่(โคตม(เถร( ได่#ซับพระเศ์(ยรล่งแทบพ:*นพระบาท อ�นเปิ1นล่ายจ�กรคล่#ายก�บด่อกบ�วบานม(พระร�ศ์ม(ปิานด่�งพระอาท�ตย แรกทอแสุง แล่#วพระนางได่#กราบท'ล่ว�า หัม�อมฉ�นขุอน#อมม�สุการ พระนราท�จ ผู้'#เปิ1นธงขุององค พระอาท�ตย ขุอพระองค ทรงโปิรด่เปิ1น ท(+พ@+งขุองหัม�อมฉ�นในกาล่สุ�ด่ท#ายเถ�ด่ หัม�อมฉ�นจะไม�ได่#เหั4นพระองค อ(ก ขุ#าแต�พระองค ผู้'#เล่�ศ์โล่ก ธรรมด่าสุตร(ท�*งหัล่ายร' #ก�นว�าม(แต�จะก�อ โทษท�กปิระการ ถ#าโทษอย�างใด่อย�างหัน@+งขุองหัม�อมฉ�นม(อย'� ก4ขุอพระองค ได่#โปิรด่กร�ณาอด่โทษแก�หัม�อมฉ�นเถ�ด่ อน@+ง หัม�อมฉ�นได่# ท'ล่ขุอบ�อยๆ ใหั#สุตร(ท�*งหัล่ายได่#บวช ขุ#าแต�พระนราสุภ ถ#าโทษในขุ#อน�*นจะม(แก�หัม�อมฉ�น ขุอได่#ทรงโปิรด่อด่โทษน�*นเถ�ด่ ขุ#าแต� พระว(รเจ#าผู้'#ทรงไว#ซั@+งการอด่โทษ ภ�กษ�ณ(ท�*งหัล่ายอ�นหัม�อมฉ�นสุ�+ง สุอนแล่#ว ตามท(+พระองค ทรงอน�ญาต ถ#าในขุ#อน�*นจะม(การแนะน6า ได่#ยาก ขุอได่#โปิรด่ทรงอด่โทษขุ#อน�*นเถ�ด่.

พระผู้'#ม(พระภาคได่#ตร�สุว�า ด่'กรนางโคตม(ผู้'#ปิระด่�บไปิด่#วยค�ณโทษท(+ท�านจะพ@งอด่พ@งม(อะไร เม:+อท�านบอกว�าล่าจะน�พพาน ตถาคตจ�กไปิว�ากระไรใหั#มากไปิเล่�า. เม:+อภ�กษ�สุงฆ ขุองตถาคตบร�สุ�ทธ�Rไม�บกพร�อง ท�านจะออก ไปิเสุ(ยจากโล่กน(*ได่#ก4ควร เพราะเม:+อหัมด่แสุงด่าวในเวล่า ร� �งแล่#ว รอยในพระจ�นทร ก4ย�อมจะมองไม�เหั4น ฉะน�*น

พระภ�กษ�ณ(ท�*งหัล่าย นอกจากพระมหัาปิชาบด่(โคตม(เถร(พาก�นท6าปิระท�กษ�ณพระพ�ช�ตมารผู้'#เล่�ศ์ เหัม:อนหัม'�ด่าวท(+ ต�ด่ตามพระจ�นทร ท6าปิระท�กษ�ณภ'เขุาสุ�เนร� ฉะน�*น หัมอบ ล่งแทบพระบาทแล่#ว ย:นจ#องด่'พระพ�กตร ขุองพระพ�ทธเจ#ากราบท'ล่ว�า จ�กษ�ขุองหัม�อมฉ�นท�*งหัล่าย ไม�เคยอ�+มด่#วยการ เหั4นพระองค โสุตขุองหัม�อมฉ�นท�*งหัล่าย ไม�เคยอ�+มด่#วย พระภาษ�ตขุองพระองค จ�ตขุองหัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายด่วงเด่(ยว แท#ๆ ก4ไม�อ�+มด่#วยรสุแหั�งธรรมขุองพระองค . ผู้'#บ�นล่:ออย'�ในบร�ษ�ท ก6าจ�ด่เสุ(ยซั@+งท�ฏฐ�แล่ะมานะ ชนเหัล่�าใด่เหั4น พระพ�กตร ขุองพระองค ชนเหัล่�าน�*นช:+อว�าเปิ1นผู้'#ม(โชคด่( ขุ#าแต� พระองค ผู้'#ถ@งท(+สุ�ด่สุงคราม ชนเหัล่�าใด่ปิระณมน#อมพระย�คล่บาทขุอง พระองค ซั@+งม(พระองค�ล่(ยาว ม(พระนขุาแด่งงด่งาม ม(สุ#นพระบาท ยาว ถ@งชนเหัล่�าน�*นก4ช:+อว�าเปิ1นผู้'#ม(โชคด่( ขุ#าแต�พระนโรด่ม ชน เหัล่�าใด่ได่#สุด่�บพระด่6าร�สุขุองพระองค อ�นไพเราะน�าปิล่:*มใจ เผู้าเสุ(ย ซั@+งโทษ เปิ1นปิระโยชน เก:*อก'ล่ ชนเหัล่�าน�*นก4ช:+อว�าเปิ1นผู้'#ม(โชคด่( ขุ#าแต�พระมหัาว(รเจ#า หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายอ�+มไปิด่#วยการบ'ชาพระบาท ขุองพระองค ขุ#ามพ#นทางก�นด่ารค:อสุงสุารได่# ด่#วยพระสุ�นทรกถาขุองพระองค ผู้'#ทรงศ์�ร� ฉะน�*นหัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายจ@งช:+อว�าเปิ1นผู้'#ม(โชคด่(. ล่6าด่�บน�*น พระมหัาปิชาบด่(โคตม(เถร(ผู้'#ม(ว�ตรอ�นงาม ปิระกาศ์ในหัม'� พระภ�กษ�สุงฆ แล่#ว ไหัว#พระราหั�ล่พระอานนท แล่ะพระน�นทะ แล่#วได่#ตร�สุด่�งน(*ว�า ด่�ฉ�นเบ:+อหัน�ายในร�างกายซั@+งเสุมอด่#วยท(+อย'�ขุอง อสุรพ�ษ เปิ1นท(+พ�กขุองโรค เปิ1นสุถานท(+เก�ด่ท�กขุ ม(ชราแล่ะมรณะ เปิ1นโคจร อาเก(ยรณ ไปิด่#วยมล่ท�น ค:อ ซัากศ์พต�างๆ ต#องพ@+งพาผู้'#อ:+นปิราศ์จากเร(+ยวแรง ฉะน�*น ด่�ฉ�นจ@งปิรารถนาจะน�พพานเสุ(ย ขุอล่'ก ท�*งหัล่ายจงยอมอน�ญาตใหั#เถ�ด่.

พระน�นทเถรเจ#าแล่ะพระราหั�ล่ผู้'#เจร�ญ เปิ1นผู้'#ปิราศ์จากความโศ์ก ไม�ม(อาสุวะ ต�*งม�+น ไม�หัว� +นไหัว ม(ปิ<ญญา ม(ความเพ(ยร ได่#ค�ด่ตาม ธรรมด่าว�า น�าต�โล่กท(+ปิ<จจ�ยปิร�งแต�ง ปิราศ์จากแก�นสุาร เปิร(ยบด่#วย ต#นกล่#วย เช�นเด่(ยวก�บกล่ล่วงแล่ะพย�บแด่ด่ ต6+าช#า ไม�ม�+นคง พระ

โคตม(เถร( พระมาต�จฉาขุองพระพ�ช�ตมาร ซั@+งได่#เล่(*ยงด่'พระพ�ทธเจ#า ก4ย�งต#องถ@งแก�กรรม สุ�งขุตธรรมท�*งปิวงไม�เท(+ยง ก4คร�*งน�*น ท�านพระอานนท พ�ทธอน�ชา ซั@+งเปิ1นคนสุน�ทขุองพระพ�ช�ตมาร ย�งเปิ1น พระเสุขุบ�คคล่อย'� ท�านหัล่�+งน6*าตาร#องไหั#คร6+าครวญอย�างน�าสุงสุารณ ท(+น�*นว�า พระโคตม(เถร(เจ#าตร�สุอย'�หัล่�ด่ๆ ก4จะเสุด่4จไปิน�พพานเสุ(ย อ(กไม�นานเล่ยแม#พระพ�ทธเจ#าก4คงจะเสุด่4จไปิน�พพานแน�นอนเปิร(ยบเหัม:อนไฟัท(+หัมด่เช:*อแล่#ว ฉะน�*น พระโคตม(เถร(เจ#าได่#ตร�สุกะท�านพระอานนท ผู้'#ช6านาญพระปิร�ย�ต� ปิานด่�งสุาครอ�นล่@กล่6*า เอาใจใสุ�ในการอ�ปิ<ฏฐากพระพ�ทธเจ#า ซั@+งพร6+าร6าพ�นอย'�ด่�งกล่�าวมาว�า ล่'กเอZย เม:+อกาล่เปิ1นท(+ร �าเร�งปิรากฏขุ@*นแล่#ว พ�อไม�ควรท(+จะเศ์ร#าโศ์กถ@งการ

ตายขุองด่�ฉ�น ท(+สุ�ด่แหั�งการน�พพานขุองด่�ฉ�นใกล่#เขุ#ามาแล่#ว พ�อเอZย พระศ์าสุด่าพ�อได่#ท'ล่ใหั#ทรงย�นยอมจ@งได่#ทรงอน�ญาตใหั#เราบวช ล่'กเอZย พ�ออย�าเสุ(ยใจไปิเล่ย ความพยายามขุองพ�อม(ผู้ล่ ก4บทใด่ท(+ ต�ตถ�กาจารย ท�*งหัล่ายผู้'#เก�าแก�ไม�เหั4น บทน�*นอ�นเด่4กหัญ�งซั@+งม(อาย� ๗ ขุวบร' #แจ#งปิระจ�กษ แล่#ว พ�อจงร�กษาพระพ�ทธศ์าสุนาไว# การท(+ด่�ฉ�นได่#เหั4นพ�อคร�*งน(*เปิ1นคร�*งสุ�ด่ท#าย บ�คคล่ไปิในท�ศ์ใด่แล่#วไม�ปิรากฏ ด่�ฉ�นก4จะขุอล่าไปิในท�ศ์น�*นนะล่'ก ในกาล่บางคราวพระนายกเจ#าผู้'#เล่�ศ์โล่กก6าล่�งทรงแสุด่งธรรมอย'� พระองค ทรงถามแล่#วคร�*งน�*น ด่�ฉ�นเก�ด่ความสุงสุารกล่�าววาจาถวายพระพรว�า ขุ#าแต�พระมหัาว(รเจ#า ขุอ พระองค จงม(พระชนมช(พอย'�นานๆ ขุ#าแต�พระมหัาม�น( ขุอพระองค จง ด่6ารงพระชนม อย'�ตล่อด่ก�ปิ เพ:+อความเก:*อก'ล่แล่ะปิระโยชน แก�โล่ก ท�*งปิวงเถ�ด่ ขุออย�าใหั#พระองค ทรงพระชราแล่ะปิร�น�พพานเสุ(ยเล่ยพระพ�ทธเจ#าพระองค ได่#ตร�สุกะด่�ฉ�นผู้'#กราบท'ล่เช�นน�*นว�า ด่'กรพระนางโคตม( พระพ�ทธเจ#าท�*งหัล่ายเปิ1นอ�นบ�คคล่ชมเชย เหัม:อนอย�าง ท(+ท�านชมเชยอย'�ม�ได่# ด่�ฉ�นได่#ท'ล่ถามว�าก4แล่ด่#วยปิระการเปิ1นด่�งฤาพระคถาคตผู้'#สุ�พพ�ญญู'จ@งช:+อว�าอ�นบ�คคล่พ@งชมเชยด่#วยปิระการเปิ1น ด่�งฤา พระพ�ทธเจ#าจ@งช:+อว�าอ�นบ�คคล่ไม�ชมเชย พระองค อ�นหัม�อมฉ�นถามถ@งเหัต�น�*นแล่#ว ขุอได่#ตร�สุบอกเหัต�น�*นแก�หัม�อมฉ�นเถ�ด่ พระ องค ตร�สุตอบว�าท�านจงด่'พระสุาวกท�*งหัล่ายผู้'#ปิรารภความเพ(ยร ต�*งใจ แน�วแน� ม(ความบากบ�+นม�+นเปิ1นน�ตย เปิ1นคนพร#อมเพร(ยงก�นน(* การชมเชยพระพ�ทธเจ#าท�*งหัล่าย ต�อแต�น�*น ด่�ฉ�นไปิสุ'�สุ6าน�กนางภ�กษ�ณ( อย'�ผู้'#เด่(ยว ค�ด่เหั4นแจ#งช�ด่ว�า พระนาถะผู้'#ถ@งท(+สุ�ด่แหั�งไตรภพ ทรงพอพระท�ยบร�ษ�ทท(+สุาม�คค(ก�น ม�ฉะน�*น ด่�ฉ�นจะน�พพานเสุ(ย ด่�ฉ�น อย�าได่#พบความว�บ�ต�น�*นเล่ย คร�*นด่�ฉ�นค�ด่ด่�งน(*แล่#ว ได่#ไปิเฝั่Lาพระพ�ทธเจ#าผู้'#อ�ด่มกว�าฤาษ(ท�*งปิวง แล่#วได่#กราบท'ล่กาล่เปิ1นท(+ปิร�น�พพานกะผู้'#น6าช�*นพ�เศ์ษ ล่6าด่�บน�*น พระองค ได่#ทรงอน�ญาตใหั#ด่�ฉ�นด่�งน(*ว�า จงร' #กาล่เอาเถ�ด่พระนางโคตม( ด่�ฉ�นเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ...พระพ�ทธศ์าสุนา ด่�ฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#ว.

พระผู้'#ม(พระภาคได่#ตร�สุว�า ด่'กรพระโคตม(คนพาล่เหัล่�าใด่สุงสุ�ยในการตร�สุร' #ธรรมสุตร(ท�*งหัล่าย ท�านจงแสุด่งอ�ทธ�ฤทธ�Rเพ:+อล่ะเสุ(ยซั@+งท�ฏฐ� ขุองคนพาล่เหัล่�าน�*น คร�*งน�*น พระโคตม(เถร(เจ#า ถวายบ�งคมพระสุ�มมาสุ�มพ�ทธเจ#าแล่#ว เหัาะขุ@*นสุ'�อ�มพร แสุด่งฤทธ�Rเปิ1นอ�นมากตามพระพ�ทธาน�ญาต ค:อองค เด่(ยวเปิ1นหัล่ายองค ก4ได่# ท6าใหั#ปิรากฏ ก4ได่# ท6าใหั#หัายไปิก4ได่# ทะล่�ฝั่าก6าแพงภ'เขุาไปิได่#ไม�ต�ด่ขุ�ด่เหัม:อนไปิในท(+ว�างก4ได่# ผู้�ด่ขุ@*นด่6าล่งแม#ในแผู้�นด่�นเหัม:อนในน6*าก4ได่# เด่�น บนน6*าไม�แตกเหัม:อนเด่�นบนแผู้�นด่�นก4ได่# เหัาะไปิในอากาศ์เหัม:อน นกก4ได่# ใช#อ6านาจทางกายไปิตล่อด่พรหัมโล่กก4ได่# ท6าภ'เขุาสุ�เนร�ใหั#เปิ1นค�+น พล่�กมหัาปิฐพ(พร#อมด่#วยราก ท6าใหั#เปิ1นต�วร�มก�*นต�างร�มเด่�นจงกรมในอากาศ์ ท6าโล่กใหั#ร� �งโรจน ปิระหัน@+งว�าเวล่าพระอาท�ตย อ�ท�ยเหัน:อภ'เขุาย�ค�นธร แล่ะท6าโล่กน�*นใหั#เปิ1นเหัม:อนพวงด่อกไม#

ตาขุ�าย เอาพระหั�ตถ ขุ#างหัน@+งก6าภ'เขุาม�จล่�นท ภ'เขุาสุ�เนร� ภ'เขุาม�น ทาระแล่ะภ'เขุาท�ททระไว#ท�*งหัมด่ เหัม:อนด่�งก6าเมล่4ด่พ�นธ� ผู้�กกาด่เอาปิล่ายน�*วม:อ บ�งพระอาท�ตย พร#อมท�*งพระจ�นทร ไว# ท�ด่ทรงพระจ�นทร พระอาท�ตย ไว#ต�*งพ�นด่วง เหัม:อนท�ด่ทรงพวงมาล่�ย ฉะน�*น ทรงน6*าในสุาครท�*ง ๔ ไว#ได่#ด่#วยฝั่5าพระหั�ตถ ขุ#างหัน@+ง ย�งฝั่นใหัญ�อ�นม(อาการ ปิานด่�งเมฆบนภ'เขุาย�ค�นธรใหั#ตกล่ง พระนางเจ#าน�*นได่#น�รม�ตใหั#เปิ1น พระเจ#าจ�กรพรรด่� พร#อมด่#วยบร�ษ�ทในนภาด่ล่อากาศ์ แสุด่งใหั#เปิ1นคร�ฑ คชสุารราชสุ(หั ต�างบ�นล่:อสุ(หันาทนฤโฆษอย'� องค เด่(ยวน�รม�ตใหั#เปิ1นคณะพระภ�กษ�ณ(น�บไม�ถ#วน แล่#วก4อ�นตรธานกล่�บเปิ1นองค เด่(ยวกราบท'ล่พระมหัาม�น(เจ#าว�า ขุ#าแต�พระมหัาว(รเจ#าผู้'#ม(พระจ�กษ�หัม�อมฉ�นผู้'#เปิ1นพระมาต�จฉาขุองพระองค เปิ1นผู้'#ท6าตามค6าสุอนขุองพระองค บรรล่�ปิระโยชน ขุองตนโด่ยล่6าด่�บแล่#ว ขุอถวายบ�งคมพระย�คล่บาทขุองพระองค พระนางเจ#าน�*นคร�*นแสุด่งฤทธ�Rต�างๆ แล่#ว ล่งจากนภาด่ล่อากาศ์ ถวายบ�งคมพระผู้'#สุ�องโล่กแล่#ว ปิระท�บล่ง ณ ท(+ควรสุ�วนขุ#างหัน@+ง พระนางเจ#าได่#กราบท'ล่ว�า ขุ#าแต�พระมหัาม�น(ผู้'# นายกขุองโล่ก หัม�อมฉ�นม(อาย�ได่# ๑๒๐ ปิS แต�ก6าเน�ด่แล่#วเพ(ยงเท�าน(* ก4พอแล่#ว หัม�อมฉ�นจ�กขุอท'ล่ล่าน�พพาน.

คร�*งน�*น บร�ษ�ทท�*งหัมด่น�*นถ@งความพ�ศ์วงย�+งน�ก จ@งได่#พาก�นปิระนมอ�ญชล่(ถามว�า ขุ#าแต�พระแม�เจ#า พระแม�เจ#าได่#ท6าอะไรไว# จ@งม(ฤทธ�Rอ6านาจเช�นน(*.พระมหัาปิชาบด่(โคตม(เถร(เจ#า ได่#กล่�าวบ�รพจรรยาขุองท�านด่�งต�อไปิน(* ในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* พระพ�ช�ตมารพระนามว�าปิท�ม�ตระผู้'#ม(จ�กษ�ใน ธรรมท�*งปิวง เปิ1นผู้'#น6าได่#เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว คร�*งน�*น ด่�ฉ�นเก�ด่ใน สุก�ล่อ6ามาตย ซั@+งสุมบ'รณ ด่#วยเคร:+องอ�ปิการะท�กสุ�+ง เจร�ญ ร� �งเร:องร6+ารวย ในพระนครหั�งสุวด่( บางคร�*ง ด่�ฉ�นพร#อมด่#วยบ�ด่า อ�นหัม'�ทาสุ(หั#อมล่#อม เขุ#าไปิเฝั่Lาพระนราสุภพระองค น�*น พร#อมด่#วยบร�วารเปิ1นอ�นมาก ได่#เหั4นพระพ�ช�ตมารผู้'#ปิานด่�งท#าววาสุวะ ย�งฝั่นค:อธรรมใหั# ตกอย'� เปิ1นผู้'#ไม�ม(อาสุวะ เกล่:+อนไปิด่#วยระเบ(ยบแหั�งร�ศ์ม( เช�นก�บพระอาท�ตย ในสุรทกาล่ แล่#วย�งจ�ตใหั#เล่:+อมใสุ แล่ะสุด่�บสุ�ภาษ�ต ขุองพระองค ได่#สุด่�บพระผู้'#น6านรชนทรงต�*งพระภ�กษ�ณ(ผู้'#เปิ1นพระมาต�จฉาไว#ในต6าแหัน�งอ�นเล่�ศ์ จ@งถวายมหัาทานแล่ะปิ<จจ�ยเปิ1นอ�นมาก แด่�พระผู้'#เล่�ศ์กว�านรชน ผู้'#คงท(+พระองค น�*น พร#อมท�*งพระสุงฆ ๗ ว�น แล่#วได่#หัมอบล่งแทบพระบาท ม��งปิรารถนาต6าแหัน�งน�*น ล่6าด่�บน�*น พระพ�ช�ตมารผู้'#อ�ด่มกว�าฤาษ(ได่#ตร�สุในบร�ษ�ทใหัญ�ว�าสุตร(ใด่ได่#น�มนต พระผู้'#น6าโล่กพร#อมด่#วยสุงฆ ใหั#ฉ�นตล่อด่ ๗ ว�น เราจ�กพยากรณ สุตร(น�*น ท�านท�*งหัล่ายจงฟั<งเรากล่�าว ในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* พระศ์าสุด่าพระนามว�าโคด่ม ซั@+งทรงสุมภพในวงศ์ พระเจ#า โอกกากราช จ�กเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นในโล่ก สุตร(ผู้'#น(*จ�กได่#เปิ1นธรรมทายาท ขุองพระศ์าสุด่าพระองค น�*น จ�กเปิ1นโอรสุอ�นธรรมน�รม�ต จ�กได่#เปิ1นพระสุาว�กาขุองพระศ์าสุด่า ม(นามว�าโคตม( จ�กได่#เปิ1นพระมาต�จฉา

บ6าร�งเล่(*ยงช(ว�ตขุองพระพ�ทธเจ#าพระองค น�*น จ�กได่#ความเปิ1นผู้'#เล่�ศ์ กว�าภ�กษ�ณ(ท�*งหัล่ายฝั่5ายผู้'#ร' #ราตร(นาน คร�*งน�*น ด่�ฉ�นได่#สุด่�บพระพ�ทธพยากรณ น�*นแล่#ว ม(ใจปิราโมทย บ6าร�งพระพ�ช�ตมารด่#วยปิ<จจ�ย ท�*งหัล่ายตราบเท�าสุ�*นช(ว�ต ต�อจากน�*น ด่�ฉ�นก4ได่#ท6ากาล่ก�ร�ยา ด่�ฉ�นเก�ด่ในพวกเทพเหัล่�าด่าวด่@งสุ ผู้'#ซั@+งใหั#สุ6าเร4จสุ�+งน�าใคร�ได่#ท�กปิระการ ครอบง6าทวยเทพอ:+นๆ เสุ(ยด่#วยองค ๑๐ ปิระการ ค:อ ด่#วยร'ปิ เสุ(ยงกล่�+น รสุ ผู้�สุสุะ อาย� วรรณะ สุ�ขุแล่ะยศ์ ร� �งเร:องครอบง6าทวยเทพอ:+นๆ ด่#วยความเปิ1นใหัญ� ด่�ฉ�นได่#เปิ1นพระมเหัสุ(ผู้'#น�าร�กขุองท#าว อมร�นทร ในสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ น�*น ก4เม:+อด่�ฉ�นย�งท�องเท(+ยวอย'�ในสุงสุาร เปิ1นผู้'#หัว� +นไหัวเพราะพาย� ค:อกรรม จ@งเก�ด่ในบ#านขุองทาสุในอาณาเขุตขุองพระเจ#ากาสุ( คร�*งน�*น ทาสุ ๕๐๐ คน อาศ์�ยอย'�ในบ#านน�*น ด่�ฉ�นได่#เปิ1นภรรยาขุองหั�วหัน#าทาสุในบ#านน�*น พระปิ<จเจกพ�ทธเจ#า ๕๐๐ องค ได่#เขุ#าไปิสุ'�บ#านบ�ณฑบาต ด่�ฉ�นก�บญาต�ท�กคน เหั4นพระปิ<จเจกพ�ทธเจ#าเหัล่�าน�*นก4ม(ความย�นด่( เราพร#อมด่#วยสุาม(ม(จ�ตเล่:+อมใสุ สุร#างก�ฎ( ๕๐๐ หัล่�ง อ�ปิ<ฏฐากพระปิ<จเจกพ�ทธเจ#าเหัล่�าน�*นตล่อด่สุ(+เด่:อน แล่#วถวายไตรจ(วร ต�อจากน�*น เราพร#อมก�บสุาม(ก4ได่#ไปิสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ ก4ในภพสุ�ด่ท#ายในบ�ด่น(* ด่�ฉ�นเก�ด่ใน พระนครเทวทหัะ พระชนกขุองด่�ฉ�นพระนามว�าอ�ญชนศ์ากยะ พระ ชนน(ขุองด่�ฉ�นพระนามว�าสุ�ล่�กขุณา ต�อมาด่�ฉ�นได่#ไปิสุ'�พระราชว�งขุองพระเจ#าสุ�ทโธทนะ ในพระนครกบ�ล่พ�สุด่� สุตร(ท�กคนเก�ด่ในสุก�ล่ศ์ากยะแล่#ว ไปิสุ'�เร:อนขุองพวกเจ#าศ์ากยะ ก4ด่�ฉ�นปิระเสุร�ฐกว�า สุตร(ท�กคน ได่#เปิ1นคนบ6าร�งเล่(*ยงพระพ�ช�ตมาร พระโอรสุขุองด่�ฉ�น พระองค น�*น เสุด่4จออกมหัาภ�เนษกรมณ แล่#ว ได่#เปิ1นพระพ�ทธเจ#าผู้'#น6า ช�*นพ�เศ์ษ ภายหัล่�งด่�ฉ�นพร#อมด่#วยนางศ์าก�ยาน( ๕๐๐ จ@งได่#บวชแล่#วก4ได่#ปิระสุพสุ�นต�สุ�ขุพร#อมด่#วยนางศ์าก�ยาน(ผู้'#ม(ความเพ(ยร สุาม( ขุองเราท(+ได่#ท6าบ�ญร�วมก�นมาแต�ชาต�ก�อนในคร�*งน�*น เปิ1นผู้'#ท6ามหัาสุม�ย อ�นพระสุ�คตเจ#าทรงอน�เคราะหั แล่#ว ได่#บรรล่�อรหั�ต.

พระภ�กษ�ณ(ท�*งหัล่าย นอกจากพระมหัาปิชาบด่(เถร(เจ#าน�*น ได่#พาก�นเหัาะขุ@*นสุ'�นภาด่ล่อากาศ์ เปิ1นผู้'#ปิระกอบด่#วยมหั�ทธ�ฤทธ�Rร� �งโรจน เหัม:อนด่วงด่าวท�*งหัล่าย อ�นโคจรเปิ1นกล่��มก�นไปิ ฉะน�*น พระภ�กษ�ณ(เหัล่�าน�*น เปิ1นผู้'#ศ์@กษาแล่#วในบ�ญกรรม จ@งได่#แสุด่งฤทธ�Rม�ใช�น#อยเหัม:อนนายช�างทองท(+ได่#ร�บการศ์@กษาแล่#ว แสุด่งเคร:+องปิระด่�บท(+ท6าด่#วยทองชน�ด่ต�างๆ ฉะน�*น ในคร�*งน�*น พระภ�กษ�ณ(เหัล่�าน�*น แสุด่งปิฏ�หัาร�ย มากมายหัล่ายอย�าง ย�งพระม�น(ผู้'#ปิระเสุร�ฐกว�าพระอาท�ตย พร#อมท�*งบร�ษ�ทใหั#ชอบใจ แล่#วได่#พาก�นล่งจากนภาด่ล่อากาศ์ ถวายบ�งคมพระศ์าสุด่าผู้'#สุ'งสุ�ด่กว�าฤาษ( เม:+อพระศ์าสุด่าผู้'#เปิ1นยอด่ขุอง

นรชนทรงอน�ญาตแล่#ว จ@งได่#น�+ง ณ สุถานท(+อ�นสุมควร แล่#วได่#กราบท'ล่ว�า ขุ#าแต�พระว(รเจ#า โอหันอ พระโคตม(เถร(เจ#าเปิ1นผู้'# อน�เคราะหั หัม�อมฉ�นท�กๆ คน หัม�อมฉ�นท�กคน พระนางได่#อบรม

ด่#วยบ�ญ จ@งได่#บรรล่�ธรรมเปิ1นท(+สุ�*นอาสุวะ หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายเผู้าก�เล่สุเสุ(ยแล่#ว ถอนภพท�*งปิวงขุ@*นได่#แล่#ว ต�ด่ก�เล่สุเคร:+องผู้'กเหัม:อนช#างพ�งต�ด่เช:อกแล่#ว เปิ1นผู้'#ไม�ม(อาสุวะอย'� การหัม�อมฉ�นท�*งหัล่าย มาในสุ6าน�กขุองพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ เปิ1นการมาด่(แล่#วหันอว�ชา ๓ หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายบรรล่�แล่#วโด่ยล่6าด่�บ ค6าสุอนขุองพระ พ�ทธเจ#า หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายก4ได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ค�ณว�เศ์ษเหัล่�าน(* ค:อปิฏ�สุ�มภ�ทา ๔ ว�โมกขุ ๘ แล่ะอภ�ญญา ๖ หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายท6าใหั#แจ#งแล่#ว ค6าสุอนขุองพระพ�ทธเจ#า หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายได่#ท6าเสุร4จแล่#ว หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายม(ความช6านาญในฤทธ�Rแล่ะท�พโสุตธาต� ขุ#าแต�พระมหัาม�น( หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายม(ความช6าน�ช6านาญในเจโตปิร�ยญาณ ร' #ปิ�พเพน�วาสุญาณ ช6าระท�พจ�กษ�ได่#แล่#ว ม(อาสุวะท�*งหัล่ายสุ�*นไปิแล่#วบ�ด่น(*ภพใหัม�ไม�ม(อ(ก ขุ#าแต�พระมหัาว(รเจ#า หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายม(ญาณในอรรถ ธรรม น�ร�ต� แล่ะปิฏ�ภาณ ญาณน�*นเก�ด่ท(+สุ6าน�กขุองพระองค ขุ#าแต�พระองค ผู้'#เปิ1นพระนายกมหัาม�น( พระองค เปิ1นผู้'#อ�นหัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายได่#ว�สุสุาสุะแล่#ว ได่#ทรงโปิรด่ม(จ�ตเมตตาอน�ญาตใหั#หัม�อมฉ�นท�*งปิวงน�พพานเถ�ด่.

พระพ�ช�ตมารได่#ตร�สุว�า เม:+อท�านท�*งหัล่ายพ'ด่อย�างน(*ว�า จ�กน�พพาน ฉ�นจ�กไปิว�าอะไร ก4บ�ด่น(*ท�านท�*งหัล่ายจงสุ6าค�ญกาล่เวล่าเอาเองเถ�ด่.

คร�*งน�*น พระภ�กษ�ณ(เหัล่�าน�*นม(พระโคตม(เถร(เจ#าเปิ1นต#น ถวายบ�งคมพระพ�ช�ตมารแล่#วได่#พาก�นล่�กจากท(+น�+งน�*นไปิ พระธ(รเจ#าผู้'#น6าช�*นเล่�ศ์ขุองโล่ก พร#อมด่#วยหัม'�ชนเปิ1นอ�นมากได่#เสุด่4จไปิสุ�งพระมาต�จฉา จนถ@งซั� #มปิระต' คร�*งน�*น พระโคตม(เถร(เจ#าพร#อมด่#วยพระภ�กษ�ณ(ท�*งหัล่ายท�กๆ องค ได่#พาก�นหัมอบล่งแทบพระย�คล่บาทขุองพระศ์าสุด่าผู้'#เปิ1นพงศ์ พ�นธ� ขุองโล่ก กราบท'ล่ว�า น(*เปิ1นการถวายบ�งคม พระย�คล่บาทคร�*งสุ�ด่ท#ายขุองหัม�อมฉ�น การได่#เหั4นพระองค ผู้'#เปิ1นนาถะขุองโล่กคร�*งน(* ก4เปิ1นคร�*งสุ�ด่ท#าย หัม�อมฉ�นจ�กไม�ได่#เหั4นพระ พ�กตร ขุองพระองค ซั@+งม(อาการปิานน6*าอมฤตอ(ก ขุ#าแต�พระว(รเจ#าผู้'#เล่�ศ์ขุองโล่ก หัม�อมฉ�นจ�กไม�ได่#ถวายบ�งคมพระย�คล่บาทขุองพระองค ซั@+งอ�อนล่ะเอ(ยด่ด่(อ(ก ว�นน(*หัม�อมฉ�นจะเขุ#าน�พพาน.

พระศ์าสุด่าตร�สุว�า จะม(ปิระโยชน อะไรด่#วยร'ปิน(*แก�ท�านในปิ<จจ�บ�น ร'ปิน(*ล่#วนปิ<จจ�ยปิร�งแต�ง ไม�น�าย�นด่( เปิ1นขุองเล่วทราม.

พระมหัาปิชาบด่(เถร(เจ#า พร#อมด่#วยพระภ�กษ�ณ(เหัล่�าน�*นไปิสุ'�สุ6าน�ก นางภ�กษ�ณ(ขุองตนแล่#ว น�+งพ�บเพ(ยบบนอาสุนะอ�นปิระเสุร�ฐ คร�*งน�*น อ�บาสุ�กาท�*งหัล่ายในพระนครน�*น ผู้'#ม(ความเคารพร�กในพระพ�ทธ ศ์าสุนา ได่#สุด่�บพฤต�เหัต�ขุองพระนางเจ#า ต�างก4เขุ#าไปิหัานม�สุการแทบบาทม'ล่ เอากรค�อนอ�ระปิระเทศ์ร#องไหั#พ�ไรร6+าคร6+าครวญควรจะกร�ณา เต4มไปิด่#วยความโศ์กเศ์ร#า ล่#มล่งท(+พ:*นพสุ�ธา ด่�จเถาว�ล่ย รากขุาด่แล่#วล่#มล่ง ฉะน�*น พาก�นร#องไหั#ร6าพ�นด่#วยวาจาว�า ขุ#าแต�

พระแม�เจ#าผู้'#เปิ1นนาถะใหั#ท(+พ@+งขุองด่�ฉ�นท�*งหัล่าย พระแม�เจ#าอย�าได่#

ล่ะท�*งด่�ฉ�นท�*งหัล่าย ไปิเขุ#าน�พพานเสุ(ยเล่ย ด่�ฉ�นท�กคนขุอซับเศ์(ยร

อ#อนวอน พระมหัาปิชาบด่(เถร(เจ#าล่'บศ์(รษะขุองอ�บาสุ�กาผู้'#ม(ศ์ร�ทธา

ม(ปิ<ญญาซั@+งเปิ1นหั�วหัน#าขุองอ�บาสุ�กาเหัล่�าน�*นอย'� ได่#กล่�าวว�า ล่'ก

ท�*งหัล่ายเอZย การพร6+าเพ#อซั@+งเปิ1นไปิในบ�วงแหั�งมารไม�ควรเล่ย

สุ�งเขุตธรรมท�*งปิวงล่#วนไม�เท(+ยง ม(แต�จะพล่�ด่พรากจากก�น หัว� +น

ไหัวไปิมา ต�อแต�น�*น พระนางก4สุล่ะอ�บาสุ�กาเหัล่�าน�*นเสุ(ย เขุ#าปิฐม

ฌาน ท�ต�ยฌาน ตต�ยฌาน แล่ะจต�ตถฌาน แล่#วเขุ#าอากาสุาน�ญ

จายตนฌาน ว�ญญาณ�ญจายตนฌาน อาก�ญจ�ญญายตนฌาน แล่ะ

เนวสุ�ญญานาสุ�ญญายตนฌานตามล่6าด่�บ แล่#วพระโคตม(เถร(เจ#าก4เขุ#า

ฌานท�*งหัล่ายโด่ยปิฏ�โล่ม แล่#วก4เขุ#าปิฐมฌานไปิตราบเท�าถ@งจต�ตถ

ฌาน คร�*นออกจากจต�ตถฌานน�*นแล่#วก4ด่�บไปิ เหัม:อนเปิล่วปิระท(ปิ

ท(+หัมด่เช:*อด่�บไปิ ฉะน�*น ได่#เก�ด่แผู้�นด่�นไหัวใหัญ� สุายฟัLาก4ตกล่ง

จากนภากาศ์ กล่องท�พย ก4บ�นล่:อล่�+นขุ@*นเอง ทวยเทพพาก�นคร6+าครวญ

แล่ะฝั่นด่อกไม#ก4ตกจากอากาศ์ล่งย�งพ:*นแผู้�นด่�น แม#ขุ�นเขุาสุ�เมร�ราช

ก4ก�มปินาทหัว�+นไหัว เหัม:อนคนเต#นร6าในท�ามกล่างท(+เต#นร6า ฉะน�*น

สุาครก4ปิ<+ นปิ5วนต(ฟัองคะนองระล่อกฉะฉาน ทวยเทพ นาค อสุ'ร

แล่ะพรหัมต�างก4พาก�นสุล่ด่ใจ กล่�าวขุ@*นในท�นใด่น�*นเองว�า สุ�งขุาร

ท�*งหัล่ายไม�เท(+ยงหันอ เหัม:อนอย�างพระมหัาปิชาบด่(เถร(เจ#าน(*ถ@ง

ความย�อยย�บไปิแล่#ว แล่ะพระเถร(ท�*งหัล่ายผู้'#ท6าตามค6าสุอนขุองพระ

ศ์าสุด่า ซั@+งแวด่ล่#อมพระมหัาปิชาบด่(เถร(เจ#าน(* ก4พาก�นด่�บไปิแล่#ว

เหัม:อนเปิล่วปิระท(ปิหัมด่เช:*อด่�บไปิ ฉะน�*น โอ# ความปิระจวบก�น

ม(ความพล่�ด่พรากเปิ1นท(+สุ�ด่ โอ# สุ�+งท(+ปิ<จจ�ยปิร�งแต�งล่#วนแต�ไม�เท(+ยง

โอ# ช(ว�ตม(ความหัายสุ'ญเปิ1นท(+สุ�ด่ ความปิร�เทวนา ได่#ม(แล่#ว ด่#วย

ปิระการฉะน(*.

ในล่6าด่�บน�*น เทวด่าแล่ะพรหัมต�างก4ท6าความปิระพฤต�ตามโล่กธรรม

ตามสุมควรแก�กาล่แล่#ว เขุ#าไปิเฝั่Lาพระผู้'#ม(พระภาคผู้'#สุ'งสุ�ด่กว�าฤาษ(

คร�*งน�*นพระศ์าสุด่าได่#ตร�สุเร(ยกท�านพระอานนท ผู้'#พหั'สุ'ตมาสุ�+งว�า

อานนท ท�านจงไปิปิระกาศ์ใหั#ภ�กษ�ท�*งหัล่ายทราบถ@งการน�พพานขุอง

พระมารด่าเวล่าน�*น ท�านพระอานนท เปิ1นผู้'#หัมด่ความแช�มช:+น

ม(ตานองไปิด่#วยน6*าตา ได่#กล่�าวด่#วยเสุ(ยงอ�นน�าสุงสุารว�า ขุอ

พระภ�กษ�ท�*งหัล่ายผู้'#เปิ1นโอรสุขุองพระสุ�คตเจ#าซั@+งอย'�ในท�ศ์ตะว�นออก

ท�ศ์ใต# ท�ศ์ตะว�นตกแล่ะท�ศ์เหัน:อ จงมาปิระช�มก�น พระภ�กษ�ณ(

ผู้'#ย�งพระสุร(ระสุ�ด่ท#ายขุองพระม�น(ใหั#เจร�ญด่#วยน6*านม พระมารด่าขุอง

กระผู้ม พระโคตม(ภ�กษ�ณ(น�*นถ@งความสุงบ เหัม:อนด่วงด่าวในเม:+อ

พระอาท�ตย อ�ท�ย ฉะน�*น พระนางย�งความร' #พร#อมก�นว�า เปิ1น

พระพ�ทธมารด่า ใหั#ด่6ารงอย'�แล่#วไปิสุ'�น�พพาน ในท(+ใด่ถ@งคนม( ๕

ตาก4เหั4นไม�ได่# ในท(+น�*น พระผู้'#ม(พระภาคซั@+งเปิ1นผู้'#น6าทรงเหั4นได่#

ขุอพระโอรสุขุองพระสุ�คตเจ#าผู้'#ม(ความเช:+อในพระสุ�คต หัร:อเปิ1น

ศ์�ษย ขุองพระมหัาม�น(จงท6าสุ�กการะแด่�พระพ�ทธมารด่าเถ�ด่ ภ�กษ�

ท�*งหัล่ายถ@งอย'�ไกล่ ได่#ฟั<งค6าปิระกาศ์น�*นแล่#ว ก4มาได่#เร4ว บางพวก

มาด่#วยพ�ทธาน�ภาพ บางพวกท(+ฉล่าด่ในฤทธ�Rก4มาด่#วยฤทธ�Rต�างช�วยก�น

ยกเอาเต(ยงนอนท(+พระโคตม(เถร(เจ#าหัล่�บ ขุ@*นไว#ในเร:อนยอด่อ�น

ปิระเสุร�ฐ น�าย�นด่( สุ6าเร4จด่#วยทองค6าล่#วนๆ งด่งาม ท#าวโล่ก

บาล่ท�*งสุ(+เอาบ�าเขุ#ารองร�บเร:อนยอด่ ทวยเทพท(+เหัล่:อม(ท#าวสุ�กกะ

เปิ1นต#น เขุ#าช�วยร�บเร:อนยอด่ ก4เร:อนยอด่ท�*งหัมด่ม( ๕๐๐ หัล่�ง

แท#จร�ง เร:อนยอด่เหัล่�าน�*น ว�สุสุ�กรรมเทพบ�ตรน�รม�ต ม(สุ(เหัม:อน

พระอาท�ตย ในสุรทกาล่ ทวยเทพท�*งหัล่ายได่#แบกพระภ�กษ�ณ(ท�กๆ

องค ท(+นอนอย'�บนเต(ยงแล่#ว น6าเอาออกไปิตามล่6าด่�บพ:*นนภากาศ์ถ'ก เอาเพด่านบ�งไว#ท�+ว ด่วงจ�นทร ด่วงอาท�ตย พร#อมท�*งด่วงด่าวซั@+งสุ6าเร4จด่#วยทองได่#ถ'กต�ด่เปิ1นตราไว#ท(+เพด่านน�*น ธงปิฏากได่#ถ'กยก ขุ@*นไว#เปิ1นอ�นมาก จ�ตกาธารท�*งหัล่ายม(ด่อกไม#เปิ1นเคร:+องปิกคล่�ม ด่อกบ�วท(+เก�ด่ในอากาศ์เอาปิล่ายล่ง ด่อกไม#ผู้�ด่ขุ@*นจากแผู้�นด่�น พระจ�นทร แล่ะพระอาท�ตย คนมองด่'เหั4นได่# แล่ะด่าวท�*งหัล่ายสุ�องแสุง ระย�บระย�บ อน@+ง พระอาท�ตย ถ@งจะโคจรไปิในเวล่าเท(+ยงก4เปิ1นเหัม:อนพระจ�นทร ไม�ท6าใครๆ ใหั#เร�าร#อน ทวยเทพท�*งหัล่ายพาก�นบ'ชาด่#วย ขุองหัอมแล่ะด่อกไม#ท�พย อ�นน�าย�นด่( แล่ะด่#วยการขุ�บร#อง ฟัLอนร6าด่(ด่สุ(ต(เปิ5าอ�นเปิ1นท�พย พวกนาค อสุ'รแล่ะพรหัม ต�างก4พาก�นบ'ชาพระพ�ทธมารด่าผู้'#น�พพานแล่#ว ก6าล่�งถ'กเขุาน6าเอาออกไปิตามสุต� ก6าล่�ง พระภ�กษ�ณ(ผู้'#เปิ1นโอรสุขุองพระสุ�คตเจ#า ซั@+งน�พพานแล่#วท�*งหัมด่เช�ญไปิขุ#างหัน#า พระโคตม(เถร(พ�ทธมารด่าผู้'#อ�นเทวด่าแล่ะ มน�ษย สุ�กการะเช�ญเอาไปิขุ#างหัล่�ง เทวด่า มน�ษย พร#อมด่#วยนาค อสุ'รแล่ะพรหัม ไปิขุ#างหัน#า ขุ#างหัล่�งพระพ�ทธเจ#าพร#อมด่#วยพระ สุาวกเสุด่4จไปิเพ:+อจะบ'ชาพระมารด่าการปิร�น�พพานขุองพระพ�ทธเจ#าหัาได่#เปิ1นเช�นน(*ไม� การปิร�น�พพานขุองพระโคตม(เถร(เจ#า อ�ศ์จรรย ย�+งน�ก ในเวล่าพระพ�ทธเจ#าเสุด่4จน�พพานไม�ม(พระพ�ทธเจ#าแล่ะภ�กษ�ท�*งหัล่ายม(พระสุาร(บ�ตรเปิ1นต#น เหัม:อนในเวล่าพระโคตม(เถร(เจ#า น�พพาน ซั@+งม(พระพ�ทธเจ#าแล่ะภ�กษ�ท�*งหัล่ายม(พระสุาร(บ�ตรเปิ1นต#นชนท�*งหัล่ายช�วยก�นท6าจ�ตกาธารซั@+งสุ6าเร4จด่#วยขุองหัอมล่#วน แล่ะ เกล่:+อนไปิด่#วยจ�รณแหั�งเคร:+องหัอม แล่#วเผู้าพระภ�กษ�ณ(เหัล่�าน�*นบนจ�ตกาธารน�*น สุ�วนท(+เหัล่:อนอกจากอ�ฐ�ถ'กไฟัไหัม#สุ�*น ก4ในเวล่าน�*น ท�านพระอานนท ได่#กล่�าววาจาอ�นใหั#เก�ด่ความสุ�งเวชว�า พระโคตม( เถร(เจ#าเขุ#าน�พพานแล่#ว พระสุร(ระขุองพระนางก4ถ'กเผู้าแล่#ว การน�พพานขุองพระพ�ทธเจ#าน�าสุ�งเกต อ(กไม�นานก4คงจ�กม( ต�อจากน�*น ท�านพระอานนท อ�นพระพ�ทธเจ#าทรงต�กเต:อน ท�านได่#น#อมพระธาต� ขุองพระโคตม(เถร(เจ#า ซั@+งอย'�ในบาตรขุองพระนาง เขุ#ามาถวายแด่� พระโล่กนาถ พระผู้'#ม(พระภาคผู้'#สุ'งสุ�ด่กว�าฤาษ( ได่#ทรงปิระคองพระธาต�เหัล่�าน�*นด่#วยฝั่5าพระหั�ตถ แล่#วตร�สุว�า เพราะสุ�งขุารเปิ1นสุภาพไม�เท(+ยง พระโคตม(ผู้'#เปิ1นใหัญ�กว�าหัม'�พระภ�กษ�ณ(จ@งต#องน�พพาน เช�นเด่(ยวก�บล่6าต�วขุองต#นไม#ใหัญ�ท(+ม(แก�นต�*งอย'�ถ@งจะใหัญ�โตก4ต#องพ�นาศ์ ฉะน�*น ด่'เถอะอานนท เม:+อพระพ�ทธมารด่าแม#น�พพานแล่#วเพ(ยงแต�สุร(ระก4ย�งไม�เหัล่:อ ไม�น�าเศ์ร#าโศ์กปิร�เทวนาการไปิเล่ย คนอ:+นๆ ไม� ไม�ควรเศ์ร#าโศ์กถ@งพระนางผู้'#ขุ#ามสุาครค:อสุงสุารไปิแล่#ว ล่ะเว#นเหัต� อ�นท6าใหั#เด่:อด่ร#อนเสุ(ยได่# เปิ1นผู้'#เย:อกเย4นด่�บสุน�ทด่(แล่#ว พระนาง เปิ1นบ�ณฑ�ต ม(ปิ<ญญามาก แล่ะม(ปิ<ญญากว#างขุวาง ท�*งเปิ1นผู้'#ร' #ราตร( นานกว�าภ�กษ�ณ(ท�*งหัล่าย ด่'กรภ�กษ�ท�*งหัล่าย จงร' #ไว#อย�างน(*เถ�ด่ พระ โคตม(เถร(เจ#า เปิ1นผู้'#ช6านาญในฤทธ�Rท�พโสุตธาต� แล่ะม(ความช6านาญในเจโตปิร�ยญาณร' #ท�+วถ@ง ปิ�พเพน�วาสุญาณ ช6าระท�พจ�กษ�ใหั#หัมด่

จด่ อาสุวะท�*งสุ�*นขุองพระนางหัมด่สุ�*นไปิแล่#ว บ�ด่น(*ภพใหัม�ไม�ม(อ(ก พระนางม(ญาณอ�นบร�สุ�ทธ�R ในอรรถะ ธรรมะ น�ร�ต�แล่ะปิฏ�ภาณ เพราะฉะน�*นจ@งไม�ควรจะเศ์ร#าโศ์กถ@งพระนาง คต�ขุองไฟัท(+ล่�กโพล่งถ'กแผู้�นเหัล่4กท�บแล่#วด่�บไปิโด่ยล่6าด่�บ ใครๆ ก4ร' #ไม�ได่# ฉ�นใด่ บ�คคล่ผู้'#ท(+หัล่�ด่พ#นจากก�เล่สุด่#วยด่(แล่#ว ขุ#ามพ#นโอฆะค:อกามพ�นธ� บรรล่�อจล่บทแล่#ว ก4ฉ�นน�*น ย�อมไม�ม(คต�ใครๆ จะร' #ได่# เพราะฉะน�*นท�านท�*งหัล่ายจงม(ตนเปิ1นท(+พ@+ง ม(สุต�ปิ<ฏฐานเปิ1นโคจรเถ�ด่ท�าน ท�*งหัล่ายอบรมโพชฌงค ๗ ปิระการแล่#ว จ�กท6าท(+สุ�ด่แหั�งท�กขุ ได่#ทราบว�า ท�านพระมหัาปิชาบด่(โคตม(ภ�กษ�ณ(ได่#ตร�สุคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบมหัาปิชาบด่(โคตม(เถร�ยาปิทาน.

เขุมาเถร�ยาปิทานท(+ ๘ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระเขุมาเถร(-2 1 0 0 0 -11580 185 0 0 0

[๑๕๘] พระพ�ทธเจ#าพระนามว�าปิท�ม�ตระ ม(พระญาณจ�กษ�ในสุรรพธรรมเปิ1นพระโล่กนายก เสุด่4จอ�บ�ต�ในก�ปิท(+แสุนก�ปิแต�ก�ปิน(* คร�*งน�*น ด่�ฉ�นเก�ด่ในสุก�ล่เศ์รษฐ(ม(ความร� �งเร:องด่#วยร�ตนะต�างๆ ในเม:องหั�งสุวด่( เปิ1นผู้'#เพ(ยบพร#อมไปิด่#วยความสุ�ขุมาก ด่�ฉ�นเขุ#าไปิเฝั่Lาพระพ�ทธมหัาว(ระพระองค น�*นแล่#ว ได่#ฟั<งธรรมเทศ์นา เก�ด่ความเล่:+อม ใสุในพระพ�ทธเจ#าพระองค น�*น ได่#ถ@งพระองค เปิ1นสุรณะ ด่�ฉ�นขุออน�ญาตมารด่าบ�ด่าได่#แล่#ว น�มนต พระพ�ทธเจ#าผู้'#น6าช�*นพ�เศ์ษใหั# เสุวยพร#อมด่#วยพระสุาวกสุงฆ ตล่อด่สุ�ปิด่าหั หัน@+งเม:+อสุ�ปิด่าหั หัน@+งล่�วงไปิแล่#ว พระผู้'#ม(พระภาคผู้'#เปิ1นสุารถ(ฝั่Tกนระ ทรงต�*งภ�กษ�ณ(องค หัน@+ง ซั@+งอ�ด่มกว�าพวกภ�กษ�ณ(ฝั่5ายท(+ม(ปิ<ญญามากในต6าแหัน�งเอตท�คคะด่�ฉ�นได่#ฟั<งเร:+องน�*นแล่#ว ม(ความย�นด่(ท6าสุ�กการะแต�พระพ�ทธเจ#า ผู้'#แสุวงหัาค�ณใหัญ�พระองค น�*นอ(กแล่#วหัมอบล่งปิรารถนาต6าแหัน�งน�*น ในท�นใด่น�*น พระพ�ช�ตมารพระองค น�*นตร�สุกะด่�ฉ�นว�า ความ ปิรารถนาขุองท�านจ�กสุ6าเร4จ สุ�กการะท(+ท�านท6าแล่#วแก�เราพร#อมด่#วย ภ�กษ�สุงฆ ม(ผู้ล่มาก ในก�ปิท(+แสุนแต�ก�ปิน(* พระศ์าสุด่าพระนามว�าโคด่มทรงสุมภพในวงศ์ พระเจ#าโอกกากราช จ�กเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นใน โล่ก หัญ�งน(*จ�กได่#เปิ1นภ�กษ�ณ(ช:+อเขุมา ผู้'#เปิ1นธรรมทายาทขุองพระ ศ์าสุด่าพระองค น�*น เปิ1นโอรสุอ�นธรรมน�รม�ตจ�กถ@งต6าแหัน�งเอต ท�คคะ ด่#วยกรรมท(+ท6าด่(แล่#วน�*น แล่ะด่#วยการต�*งเจตน จ6านงไว#ด่�ฉ�น ล่ะร�างกายมน�ษย แล่#วได่#เปิ1นผู้'#เขุ#าถ@งสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ จ�ต�จากสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ แล่#วไปิช�*นยามา จ�ต�จากช�*นยามาแล่#วไปิช�*นด่�สุ�ต จ�ต�จาก ช�*นด่�สุ�ตแล่#ว ไปิช�*นน�มมานรด่( จ�ต�จากช�*นน�มมานรด่(แล่#วไปิช�*นปิรน�มม�ตวสุว�สุด่( เพราะอ6านาจบ�ญกรรมน�*น ด่�ฉ�นเก�ด่ในภพใด่ๆก4ได่#เปิ1นพระอ�ครมเหัสุ(ขุองพระราชาในภพน�*นๆ ด่�ฉ�นจ�ต�จากภพน�*น แล่#วมาเก�ด่เปิ1นมน�ษย ได่#เปิ1นพระอ�ครมเหัสุ(ขุองพระเจ#าจ�กรพรรด่�แล่ะ เปิ1นมเหัสุ(ขุองพระเจ#าเอกราช เสุวยท�พสุมบ�ต�แล่ะมน�ษย สุมบ�ต� ม(

ความสุ�ขุท�กภพท�องเท(+ยวไปิในก�ปิเปิ1นอเนกในก�ปิท(+ ๙๑ แต�ก�ปิน(*พระพ�ทธเจ#าพระนามว�าว�ปิ<สุสุ( เปิ1นนายกขุองโล่ก งด่งามน�าด่' ย�+งน�ก ทรงเหั4นแจ�มแจ#งในสุรรพธรรมเสุด่4จหั�บ�ต�ขุ@*นแล่#วในโล่ก ด่�ฉ�นเขุ#าเฝั่Lาพระพ�ทธเจ#าพระองค น�*น ซั@+งเปิ1นนายกขุองโล่ก ได่#ออก บวชเปิ1นบรรพช�ตในพระศ์าสุนาขุองพระว(รเจ#าพระองค น�*นอย'�หัม:+นปิS ปิระพฤต�พรหัมจรรย ปิระกอบความเพ(ยร เปิ1นพหั'สุ'ตฉล่าด่ในปิ<จจ�ย การคล่�องแคล่�วในจต�ราร�ยสุ�จ ม(ปิ<ญญาล่ะเอ(ยด่แสุด่งธรรมไพเราะ ปิฏ�บ�ต�ตามสุ�ตถ�ศ์าสุน อย'�หัม:+นปิS ด่#วยผู้ล่แหั�งพรหัมจรรย ด่�ฉ�นจ�ต� จากภพน�*นแล่#วเขุ#าถ@งสุวรรค ช�*นด่�สุ�ตเปิ1นผู้'#ม(ศ์(ล่ เสุวยสุมบ�ต�ในภพน�*นแล่ะภพอ:+น ด่�ฉ�นเก�ด่ในภพใด่ๆ ก4เปิ1นผู้'#ม(สุมบ�ต�มาก ม(ทร�พย มาก ม(ปิ<ญญา ร'ปิงาม ม(บร�วารชมก4ว�าง�าย ด่#วยบ�ญกรรมแล่ะความ เพ(ยรในศ์าสุนาขุองพระพ�ช�ตมารน�*น สุมบ�ต�ท�กอย�างด่�ฉ�นหัาได่#ง�าย เปิ1นท(+ร �กแหั�งใจ ด่#วยผู้ล่แหั�งความปิฏ�บ�ต�ขุองด่�ฉ�น เม:+อด่�ฉ�นเด่�นไปิ ณ ท(+ใด่ๆ ภ�สุด่าขุองด่�ฉ�นแล่ะใครๆ ย�อมไม�ด่'หัม�+นด่�ฉ�น ในภ�ทก�ปิน(* พระพ�ทธเจ#าพระนามว�าโกนาคมน ผู้'#เปิ1นพงศ์ พ�นธ� แหั�งพราหัมณ ม(ยศ์มาก ปิระเสุร�ฐกว�าพวกบ�ณฑ�ต เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว ในคร�*งน�*น แหัล่ะก�ล่ธ�ด่าท(+ม�+นคงด่(ในเม:องพาราณสุ( ช:+อธน�ญชาน( ๑ สุ�เมธา ๑ด่�ฉ�น ๑ รวม ๓ คนด่#วยก�น ได่#ถวายสุ�งฆารามแก�พระม�น(หัล่ายพ�นแล่ะได่#สุร#างว�หัารอ�ท�ศ์ถวายแก�พระพ�ทธเจ#า พร#อมด่#วยพระสุาวกสุงฆ เราท�*งหัมด่ด่#วยก�นจ�ต�จากภพน�*นแล่#วไปิสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ ถ@งความเปิ1นผู้'#เล่�ศ์ด่#วยยศ์กว�าเทพธ�ด่าแล่ะก�ล่ธ�ด่าในมน�ษย ในภ�ทก�ปิน(*แหัล่ะ พระพ�ทธเจ#าพระนามว�าก�สุสุปิะ ผู้'#เปิ1นพงศ์ พ�นธ� แหั�งพราหัมณ ม(ยศ์มาก ปิระเสุร�ฐกว�าพวกบ�ณฑ�ต เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*น แล่#ว ในคร�*งน�*น พระเจ#ากาสุ(พระนามว�าก�ก( ในพระนครพาราณสุ( อ�นอ�ด่ม เปิ1นอ�สุระกว�าปิระชาชน เปิ1นอ�ปิ<ฏฐากพระพ�ทธเจ#าผู้'#ทรงแสุวงหัาค�ณอ�นย�+งใหัญ� ด่�ฉ�นเปิ1นพระธ�ด่าคนใหัญ�ขุองท#าวเธอ ม(นามปิรากฏว�าสุมณ( ได่#ฟั<งธรรมขุองพระพ�ช�ตมารผู้'#เล่�ศ์แล่#ว พอใจบรรพชาแต�พระชนกนาถไม�ทรงอน�ญาตแก�เราท�*งหัล่าย เม:+ออย'�ในอาคารสุถานในคร�*งน�*น เราท�*งหัล่ายผู้'#เปิ1นราชก�ญญาม�ได่#เก(ยจคร#านปิรนพฤต�พรหัมจรรย ต�*งแต�เปิ1นก�มาร( ด่6ารงอย'�ในสุ�ขุสุมบ�ต�สุองหัม:+นปิS พระราชธ�ด่า ๗ องค ล่#วนพอใจย�นด่(ในการบ6าร�งพระพ�ทธเจ#า พระราชธ�ด่า ๗ น�*น ค:อ นางสุมณ( ๑ นางสุมณค�ตตา ๑ นางภ�กษ�ณ(๑ นางภ�กขุ�ทาสุ�กา ๑ นางธรรมา ๑ นางสุ�ธรรมา ๑ แล่ะนางสุ�งฆทาสุ�กาเปิ1นท(+ ๗ พระราชธ�ด่าท�*ง ๗ น�*น ได่#มาเปิ1นด่�ฉ�นเปิ1น พระอ�บล่วรรณาเถร( เปิ1นพระปิฏาจาราเถร( เปิ1นพระก�ณฑล่เกสุ(เถร�เปิ1นพระก�สุาโคตม(เถร(เปิ1นพระธรรมท�นนาเถร(เปิ1นนางว�สุาขุาอ�บาสุ�กา เปิ1นท(+ ๗ บางคร�*ง พระพ�ทธเจ#าพระองค น�*นผู้'#เปิ1นด่�งว�าด่วงอาท�ตย ขุองนรชน ทรงแสุด่งธรรมเปิ1นอ�ศ์จรรย ด่�ฉ�นได่#ฟั<งมหัาน�ทานสุ'ตรแล่#วเล่�าเร(ยนอย'� เพราะกรรมท(+ได่#ท6าไว#ด่(แล่#วน�*น แล่ะเพราะการต�*งเจตน จ6านงไว# ด่�ฉ�นล่ะร�างกายมน�ษย แล่#ว ได่#ไปิสุ'�สุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ

ในภพหัล่�ง คร�*งน(* ด่�ฉ�นเปิ1นพระธ�ด่าท(+พอพระท�ยกร�ณาโปิรด่ปิรานขุองพระเจ#าม�ททราช ในสุากล่นครอ�นอ�ด่ม พร#อมก�บเม:+อด่�ฉ�นเก�ด่ พระนครน�*นได่#ม(ความเกษมสุ�ขุ โด่ยค�ณน�รม�ตน�*น ช:+อด่�ฉ�นปิรากฏว�า เขุมา เม:+อใด่ ด่�ฉ�นเจร�ญว�ยโตเปิ1นสุาว ม(ร'ปิแล่ะผู้�วพรรณงาม เม:+อน�*น พระราชบ�ด่าก4โปิรด่ปิรานปิระทาน ด่�ฉ�นแก�พระเจ#าพ�มพ�สุาร ด่�ฉ�นเปิ1นท(+โปิรด่ปิรานขุองพระราชสุวาม(ย�นด่(แต�ในการบ6าร�งร'ปิ ไม� พอใจคนท(+กล่�าวโทษร'ปิเปิ1นอ�นมาก คร�*งน�*น พระเจ#าพ�มพ�สุารโปิรด่ใหั#น�ตขุ�บร#องขุ�บเพล่งพรรณนาพระมหัาว�หัารเวฬ�ว�น ด่#วยพระปิระสุงค จะทรงอน�เคราะหั ด่�ฉ�น ด่�ฉ�นสุ6าค�ญว�าพระมหัาว�หัารเวฬ�ว�น อ�นเปิ1นท(+ปิระท�บแหั�งพระสุ�คตเจ#าเปิ1นท(+น�าร:+นรมย ผู้'#ใด่ย�งม�ได่#เหั4นก4จ�ด่ว�าผู้'#น�*นย�งไม�เหั4นน�นทว�น พระมหัาว�หัารเวฬ�ว�นเปิ1นด่�งว�าน�นทว�นอ�นเปิ1นท(+เพล่�ด่เพล่�นขุองนรชน ผู้'#ใด่ได่#เหั4นแล่#ว น�บว�าผู้'#น�*นเหั4นด่(แล่#ว ซั@+งน�นทว�น อ�นเปิ1นท(+เพล่�ด่เพล่�น ขุองท#าวอมร�นทร สุ�กก เทวราชทวยเทพล่ะน�นทว�นแล่#วล่งมาท(+พ:*นด่�นเหั4นพระมหัาว�หัาร เวฬ�ว�นอ�นน�าร:+นรมย เขุ#าแล่#ว ก4อ�ศ์จรรย ใจเพล่�นชมม�ได่#เบ:+อ พระมหัาว�หัารเวฬ�ว�นเก�ด่ขุ@*นเพราะบ�ญขุองพระราชา อ�นบ�ญญาน�ภาพ แหั�งพระพ�ทธเจ#าปิระด่�บแล่#ว ใครเล่�าจะกล่�าวถ@งความเจร�ญด่#วยค�ณ แหั�งพระมหัาว�หัารเวฬ�ว�นใหั#จบได่#คร�*งน�*นด่�ฉ�นได่#ฟั<งความสุ6าเร4จแหั�งพระมหัาว�หัารเวฬ�ว�นอ�นเปิ1นท(+ชอบโสุตแล่ะชอบใจแล่#วปิระสุงค จะ เหั4นด่�ฉ�นจ@งได่#กราบท'ล่พระราชา คร�*งน�*น ท#าวมหั�บด่(จ@งโปิรด่สุ�+งด่�ฉ�นผู้'#ม��งจะชมพระมหัาว�หัารเวฬ�ว�น พร#อมด่#วยบร�วารเปิ1นอ�นมาก ด่#วยพระด่6าร�สุว�า พระนางผู้'#ม(สุมบ�ต�มาก เช�ญเสุด่4จไปิชม พระมหัาว�หัารเวฬ�ว�น อ�นเปิ1นท(+เย4นตา เปิล่�งปิล่�+งด่#วยพระร�ศ์ม(แหั�งพระสุ�คตเจ#างามด่#วยสุ�ร�ท�กสุม�ย ด่�ฉ�นท'ล่ว�า เม:+อใด่ พระพ�ทธม�น(เสุด่4จเขุ#ามา ทรงบาตรในพระนครราชคฤหั อ�นอ�ด่ม เม:+อน�*น หัม�อมฉ�นจะเขุ#าไปิชมพระมหัาว�หัารเวฬ�ว�น เวล่าน�*น พระมหัาว�หัารเวฬ�ว�นม(สุวน ด่อกไม#ก6าล่�งแย#มบาน ว' �ว�อนไปิด่#วยภมรต�างๆ ชน�ด่ แล่ะม(เสุ(ยงนกด่�เหัว�าร6+าร#องด่�งเพล่งขุ�บ ท�*งม(เหัล่�านกย'งฟัLอนร6า เง(ยบเสุ(ยง ไม�พล่�กพล่�าน ปิระด่�บไปิด่#วยท(+จงกรมต�างๆ สุะพร�+งไปิด่#วยก�ฎ(แล่ะมณฑปิท(+พระโยค(ชอบปิรารภบ6าเพ4ญเพ(ยร เม:+อด่�ฉ�นเท(+ยวไปิได่#ร' #สุ@ก ว�าน�ยน ตาขุองเราม(ผู้ล่ คร�*งน�*น ด่�ฉ�นได่#เหั4นภ�กษ�ร'ปิหัน@+งปิระกอบก�จ อย'� แล่#วค�ด่ไปิว�า ภ�กษ�น(*ต�*งอย'�ในปิฐมว�ย ม(ร'ปิน�าปิรารถนา ปิฏ�บ�ต�ด่(อย'�ในปิ5าท(+น�าร:+นรมย เช�นน(* เหัม:อนคนอย'�ในท(+ม:ด่ ภ�กษ�น(*ศ์(รษะโล่#น คล่�มสุ�งฆาฏ�น�+งอย'�ท(+โคนไม# ล่ะความย�นด่(ท(+เก�ด่แต�อารมณ เจร�ญฌานอย'�ธรรมด่าคฤหั�สุถ ควรจะบร�โภคกามตามความสุ�ขุ แก�แล่#วจ@งควรจะ ปิระพฤต�ธรรมอ�นเจร�ญงามน(*ในภายหัล่�ง ด่�ฉ�นสุ6าค�ญว�าพระค�นธก�ฎ( ท(+ปิระท�บแหั�งพระพ�ช�ตมารว�างเปิล่�าจ@งเขุ#าไปิ ได่#เหั4นพระพ�ช�ตมาร ด่�งด่วงอาท�ตย แรกอ�ท�ย ปิระท�บสุ6าราญพระองค เด่(ยว ม(หัญ�งสุาว สุวยพ�ด่ถวายอย'� คร�*นแล่#วด่6าร�ผู้�ด่ว�าพระผู้'#ม(พระภาคผู้'#องอาจกว�านรชนพระองค น(*ม�ได่#เศ์ร#าหัมองหัญ�งสุาวคนน�*น ม(ร�ศ์ม(เปิล่�งปิล่�+งด่�ง

ทองค6า ม(ด่วงตางามเช�น ด่อกบ�ว ร�มฝั่Sปิากแด่งด่�งผู้ล่มะพล่�บสุ�ก ช6าเล่:องแต�น#อยเปิ1นท(+ย�นด่(แหั�งใจแล่ะน�ยน ตา ม(ล่6าแขุนเหัม:อนทองค6า วงหัน#าสุวย ถ�นท�*งค'�เต�งต�+งด่�งด่อกบ�วต'ม ม(เอวกล่มกล่�อมตะโพกผู้@+งผู้าย ล่6าขุาน�าย�นด่( ม(เคร:+องตกแต�งงาม เคร:+องปิระด่�บสุ(แด่งแวววาว น��งผู้#าเน:*อเกล่(*ยงสุ(เขุ(ยว ม(ร'ปิสุมบ�ต�ชมไม�เบ:+อปิระด่�บด่#วยสุรรพาภรณ ด่�ฉ�นเหั4นหัญ�งสุาวน�*นเขุ#าแล่#วค�ด่ว�า โอ หัญ�งสุาวคนน(*ร'ปิงามเหัล่:อเก�น เราไม�เคยเหั4นด่#วยน�ยน ตาในคร�*ง ไหันๆ เล่ย ขุณะน�*น หัญ�งสุาวคนน�*นถ'กชราย6+าย( ม(ผู้�วพรรณแปิล่ก ไปิ หัน#าเหั(+ยว ฟั<นหั�ก ผู้มหังอก น6*าล่ายไหัล่ หัน#าไม�สุะอาด่ ใบหั' แขุ4งกระด่#าง น�ยน ตาขุาว นมยานไม�งาม ต�วตกกระท�+วไปิ ร�างกาย สุ�+นตล่อด่ศ์(รษะ หัล่�งขุด่ ม(ไม#เท#าเปิ1นค'�เด่�น ร�างกายซั'บผู้อมล่(บไปิสุ�+นง�+นงก ล่#มล่งแล่#วหัายใจถ(+ๆ ล่6าด่�บน�*น ความสุ�งเวชอ�นไม�เคย เปิ1นท6าใหั#ขุนล่�กช'ช�นได่#ม(แก�ด่�ฉ�นว�า น�าต6าหัน�ร'ปิอ�นไม�สุะอาด่ท(+พวกคนพาล่ย�นด่(ก�น ขุณะน�*น พระพ�ทธเจ#าผู้'#ทรงพระกร�ณามากม(พระท�ยปิSต�โสุมน�สุ ทอด่พระเนตรเหั4นด่�ฉ�นผู้'#ม(ใจสุ�งเวชแล่#ว ได่# ตร�สุพระคาถาน(*ว�า ด่'กรพระนางเขุมา เช�ญด่'ร�างกายอ�นกระสุ�บ กระสุ�าย ไม�สุะอาด่โสุโครก ไหัล่เขุ#า ถ�ายออก ท(+พวกพาล่ชนย�นด่( ก�นซั� ท�านจงอบรมจ�ตใหั#เปิ1นสุมาธ�ม(อารมณ เด่(ยวด่#วยอสุ�ภารมณ เถ�ด่ ท�าน จงม(กายคตาสุต�มากไปิด่#วยความเบ:+อหัน�ายเถ�ด่ ร'ปิหัญ�งน(*ฉ�นใด่ ร'ปิขุองท�านน�*นก4ฉ�นน�*น ร'ปิขุองท�านฉ�นใด่ ร'ปิหัญ�งน(*ก4เปิ1นฉ�นน�*น ท�านจงคล่ายความพอใจในกายท�*งภายในภายนอกเสุ(ยเถ�ด่ จงอบรม อน�ม�ตตว�โมกขุ จงล่ะมานาน�สุ�ยเสุ(ย ท�านจ�กเปิ1นผู้'#สุงบปิระพฤต�ไปิ เพราะล่ะมานาน�สุ�ยน�*นได่#.ชนเหัล่�าใด่ ก6าหัน�ด่ด่#วยราคะเกาะกระแสุอย'�เหัม:อน แมล่งม�มเกาะใยตรงกล่างท(+ท6าไว#เอง ชนเหัล่�าน�*นต�ด่ราคะน�*นเสุ(ย ไม�ม(ความอาล่�ย ล่ะกามสุ�ขุไปิ ย�อม ล่ะเว#นได่#.ขุณะน�*น พระบรมศ์าสุด่าผู้'#เปิ1นสุารถ(ฝั่Tกนรชน ทรงทราบด่�ฉ�นว�าม(จ�ตควรแล่#ว จ@งทรงแสุด่งมหัาน�ทานสุ'ตรเพ:+อจะทรงแนะน6าด่�ฉ�น ด่�ฉ�นได่#ฟั<งสุ'ตรอ�นปิระเสุร�ฐน�*นแล่#ว จ@งระล่@กถ@งสุ�ญญาในกาล่ก�อนได่# ด่6ารงอย'�ในสุ�ญญาน�*นแล่#ว ช6าระธรรมจ�กษ�ใหั#หัมด่จด่ ท�นใด่น�*น ด่�ฉ�นหัมอบล่งแทบพระบาทย�คล่แหั�งพระเจ#าผู้'#แสุวงหัาค�ณอ�นย�+งใหัญ�เพ:+อปิระสุงค จะแสุด่งโทษ จ@งได่#กราบท'ล่ว�า ขุ#าแต�พระองค ผู้'#ทรงเหั4นแจ#งธรรมท�*งปิวง หัม�อมฉ�นขุอถวายนม�สุการแด่�พระองค ขุ#าแต�พระองค ผู้'#ม(พระกร�ณาเปิ1นท(+อย'� หัม�อมฉ�นขุอถวายนม�สุการแด่�พระองค ขุ#าแต�พระองค ผู้'#เสุด่4จขุ#ามสุงสุารแล่#ว หัม�อมฉ�นขุอถวายนม�สุ การแด่�พระองค ขุ#าแต�พระองค ผู้'#ปิระทานอมตธรรม หัม�อมฉ�นขุอถวายนม�สุการแด่�พระองค หัม�อมฉ�นแล่�นไปิแล่#วสุ'�ท�ฏฐ�อ�นรกช�ฏหัล่ง ใหัล่เพราะกามราคะ พระองค ทรงแนะน6าด่#วยอ�บายท(+ชอบเปิ1นผู้'#ย�นด่(แล่#วในธรรมท(+ทรงแนะน6า สุ�ตว ท�*งหัล่ายเหั�นหั�างจากการเหั4นท�าน

ผู้'#แสุวงหัาค�ณอ�นย�+งใหัญ�เช�นพระองค ย�อมปิระสุบมหั�นตท�กขุ ในสุ�งสุารสุาคร เม:+อใด่หัม�อมฉ�นย�งม�ได่#มาเฝั่Lาพระองค ผู้'#เปิ1นสุรณะแหั�งสุ�ตว โล่ก ไม�เปิ1นศ์�ตร'แก�สุ�ตว โล่ก เสุด่4จถ@งท(+สุ�ด่แหั�งมรณะ ม(ธรรมเปิ1นปิระโยชน อย�างด่( หัม�อมฉ�นขุอแสุด่งโทษน�*น หัม�อมฉ�นม�วย�นด่(ในร'ปิ ระแวงว�าพระองค ไม�ทรงเก:*อก'ล่ จ@งม�ได่#มาเฝั่Lาพระองค ผู้'#ทรง เก:*อก'ล่มาก ทรงปิระทานธรรมอ�นปิระเสุร�ฐ หัม�อมฉ�นขุอแสุด่ง โทษน�*น คร�*งน�*น พระองค ผู้'#ทรงพระมหัากร�ณา ม(พระกระแสุเสุ(ยงอ�นไพเราะ เม:+อทรงเอาน6*าอมฤตรด่ด่�ฉ�น ได่#ตร�สุว�า ด่'กรพระนาง เขุมา หัย�ด่อย'�เถ�ด่คร�*งน�*น ด่�ฉ�นปิระนมนม�สุการด่#วยเศ์(ยรเกล่#าท6าปิระท�กษ�ณพระองค แล่#ว กล่�บไปิเฝั่Lาพระราชสุวาม(ผู้'#เปิ1นนรบด่(แล่#วกราบท'ล่ว�า ขุ#าแต�พระองค ผู้'#ทรงทรมานขุ#าศ์@ก น�าชมอ�บายอย�างด่(น�*น ท(+พระองค ทรงด่6าร�แล่#ว พระม�น(เจ#าผู้'#ไม�ม(ก�เล่สุเหัม:อนปิ5า หัม�อมฉ�นผู้'#ปิรารถนาจะชมพระมหัาว�หัารเวฬ�ว�นได่#เฝั่Lาแล่#ว ถ#า พระมหัาราชจะทรงพระกร�ณาโปิรด่ หัม�อมฉ�นผู้'#เบ:+อหัน�ายในร'ปิตามท(+พระพ�ทธม�น(ตร�สุสุอน จ�กบวชในศ์าสุนาขุองพระพ�ทธเจ#าผู้'#คงท(+ พระองค น�*น.

จบท�ต�ยภาณวาร.

คร�*งน�*น พระเจ#าพ�มพ�สุารพระเจ#าแผู้�นด่�นพระองค น�*น ทรงปิระนมกรอ�ญชล่(ตร�สุว�า ด่'กรพระน#องนาง พ(+อน�ญาตแก�พระน#องบรรพชาจงสุ6าเร4จแก�พระน#องเถ�ด่ คร�*งน�*น ด่�ฉ�นบวชมาแล่#วได่#เจ4ด่เด่:อน เหั4นปิระท(ปิสุว�างขุ@*นแล่ะด่�บไปิม(ใจสุ�งเวช เบ:+อหัน�ายในสุรรพสุ�งขุาร ฉล่าด่ในปิ<จจยาการขุ#ามพ#นจต�รโอฆะแล่#ว ได่#บรรล่�อรหั�ต เปิ1นผู้'#ช6านาญในฤทธ�Rในท�พโสุตธาต�แล่ะเจโตปิร�ยญาณ ร' #ช�ด่ปิ�พเพน�วาสุญาณช6าระท�พจ�กษ�ใหั#บร�สุ�ทธ�R ม(อาสุวะท�*งปิวงหัมด่สุ�*น แล่#ว บ�ด่น(*ภพใหัม�ไม�ม(อ(ก ญาณอ�นบร�สุ�ทธ�Rขุองด่�ฉ�น ในอรรถะ ธรรมะ น�ร�ต�แล่ะปิฏ�ภาณ เก�ด่ขุ@*นแล่#วในพระพ�ทธศ์าสุนา ด่�ฉ�นเปิ1นผู้'#ฉล่าด่ในว�สุ�ทธ�ท�*งหัล่าย คล่�องแคล่�วในกถาว�ตถ� ร' #จ�กน�ยแหั�ง อภ�ธรรม ถ@งความช6านาญในศ์าสุนา ภายหัล่�ง พระราชสุวาม(ผู้'#ฉล่าด่ตร�สุถามปิ<ญหัาล่ะเอ(ยด่ในโตรณว�ตถ� ด่�ฉ�นได่#ว�สุ�ชนาโด่ยควรแก�กถาคร�*งน�*น พระราชาเสุด่4จเขุ#าเฝั่Lาพระสุ�คตเจ#าแล่#ว ท'ล่สุอบถามปิ<ญหัาเหัล่�าน�*น พระพ�ทธเจ#าทรงพยากรณ เปิ1นอย�างเด่(ยวก�นก�บท(+ด่�ฉ�น ว�สุ�ชนาแล่#ว พระพ�ช�ตมารผู้'#อ�ด่มกว�านรชน ทรงพอพระท�ยในค�ณสุมบ�ต�น�*น จ@งทรงต�*งด่�ฉ�นไว#ในต6าแหัน�งเอตท�คคะว�า เปิ1นผู้'#เล่�ศ์กว�าบรรด่าภ�กษ�ณ(ท(+ม(ปิ<ญญามาก ด่�ฉ�นเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาด่�ฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#ว.

ทราบว�า ท�านพระเขุมาภ�กษ�ณ(ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบเขุมาเถร�ยาปิทาน.

อ�บล่วรรณาเถร�ยาปิทานท(+ ๙ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระอ�บล่วรรณาเถร( -2 1 0 0 0 -1

1590 165 0 0 0

[๑๕๙] พระอ�บล่วรรณาภ�กษ�ณ(ถ@งความสุ6าเร4จแหั�งฤทธ�R ถวายบ�งคมพระ ย�คล่บาทขุองพระศ์าสุด่าแล่#วท'ล่ว�า ขุ#าแต�พระมหัาม�น(หัม�อมฉ�นขุ#าม พ#นชาต� สุงสุารได่#แล่#วบรรล่�ถ@งอจล่บท หัมด่สุ�*นสุรรพท�กขุ แล่#วขุอปิระช�มชนผู้'#เล่:+อมใสุในพระพ�ทธศ์าสุนา แล่ะพวกชนท(+หัม�อมฉ�น ได่#ท6าความผู้�ด่ใหั# จงอด่โทษใหั#หัม�อมฉ�นเฉพาะพระพ�กตร พระ พ�ช�ตมาร ขุ#าแต�พระมหัาว(รเจ#า หัม�อมฉ�นขุอกราบท'ล่ว�า เม:+อ หัม�อมฉ�นท�องเท(+ยวอย'�ในสุงสุาร ถ#าม(ความผู้�ด่พล่าด่ขุอพระองค ได่#ทรงโปิรด่ปิระทานโทษแก�หัม�อมฉ�นเถ�ด่.

พระผู้'#ม(พระภาคตร�สุว�า ด่'กรอ�บล่วรรณา ผู้'#ท6าตามค6าสุอนขุองเราท�านจงแสุด่งฤทธ�Rต�ด่ความ สุงสุ�ยแหั�งบร�ษ�ทสุ(+ในว�นน(*เถ�ด่.

พระอ�บล่วรรณาเถร(กราบท'ล่ว�าขุ#าแต�พระองค ผู้'#ม(ความเพ(ยรมาก ม(ปิ<ญญาทรงไว#ซั@+งความร� �งเร:อง หัม�อมฉ�นเปิ1นธ�ด่าแหั�งพระองค ม(กรรมท(+ท6ายากมากม(กรรมท(+ท6าแสุนยากท6าไว#แล่#ว ขุ#าแต�พระมหัาว(ระผู้'#ม(จ�กษ�หัม�อมฉ�นม(นามว�าอ�บล่ วรรณา เพราะม(สุ(กายเหัม:อนสุ(ด่อกอ�บล่ เปิ1นธ�ด่าแหั�งพระองค ขุอถวายบ�งคมพระบาทย�คล่ พระราหั�ล่เถระแล่ะหัม�อมฉ�น เก�ด่ในสุมภพเด่(ยวก�นมากหัล่ายร#อยชาต� เปิ1นผู้'#ม(ฉ�นทจ�ตเสุมอก�น ม(ความเก�ด่ร�วมสุมภพร�วมชาต�ก�น ในภพน(*ซั@+งเปิ1นภพหัล่�งก4ม(นามเหัม:อนก�นท�*งค'� พระราหั�ล่เถระผู้'#เปิ1นโอรสุ หัม�อมฉ�นม(นามว�าอ�บล่วรรณาเปิ1นธ�ด่า ขุ#าแต�พระว(รเจ#า ขุอเช�ญทอด่พระเนตรฤทธ�Rขุองหัม�อมฉ�นเถ�ด่ หัม�อมฉ�นจะแสุด่งก6าล่�งถวายพระศ์าสุด่า พระอ�บล่วรรณาเถร( เหัย(ยด่ม:อไปิว�กเอาน6*าในมหัาสุม�ทรท�*ง ๔ มาใสุ�ไว#ในฝั่5าม:อเหัม:อน เด่4กล่งเล่�นน6*าม�นท(+อย'�ในฝั่5าม:อเหัย(ยด่ฝั่5าม:อไปิพล่�กแผู้�นด่�นแล่#ว เอามาใสุ�ไว#บนฝั่5าม:อเหัม:อนเด่4กหัน��มฉ�ด่ปิล่าเค#า ฉะน�*น เอาฝั่5าม:อปิด่ ครอบจ�กรวาล่แล่#ว ย�งเม4ด่ฝั่นสุ(ต�างๆ ใหั#ตกล่ง ณ เบ:*องบนบ�อยๆเอาแผู้�นด่�นท6าเปิ1นครก เอาเม4ด่กรวด่ท6าเปิ1นขุ#าวเปิล่:อก เอาภ'เขุาสุ�เนร�ท6าเปิ1นสุาก แล่#วซั#อมอย'� เหัม:อนเด่4กหัญ�งซั#อมขุ#าว ฉะน�*นขุ#าแต�พระองค ผู้'#ม(พระจ�กษ�หัม�อมฉ�นม(นามว�าอ�บล่วรรณา เปิ1นธ�ด่าแหั�งพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐ ม(ความช6านาญในอภ�ญญาท�*งหัล่ายเปิ1นผู้'#ท6าตามค6าสุอนขุองพระองค จ�กแผู้ล่งฤทธ�Rต�างๆ ถวายแด่� พระองค ผู้'#เปิ1นนายกขุองโล่ก ปิระกาศ์นามแล่ะโคตรแล่#วขุอถวาย บ�งคมพระย�คล่บาท ขุ#าแต�พระมหัาม�น( หัม�อมฉ�นเปิ1นผู้'#ม(ความช6านาญในฤทธ�R ในท�พโสุตธาต� แล่ะในเจโตปิร�ยญาณ ร' #ปิ�พเพน�วาสุญาณ ช6าระท�พจ�กษ�บร�สุ�ทธ�Rอาสุวะท�*งปิวงหัมด่สุ�*นแล่#ว บ�ด่น(*ภพใหัม�ไม�ม(อ(ก หัม�อมฉ�นม(ญาณในอรรถะ ธรรมะ น�ร�ต�แล่ะปิฏ�ภาณ กว#างขุวาง หัมด่จด่ตามสุภาพแหั�งพระองค ผู้'#แสุวงหัาค�ณอ�นย�+งใหัญ� ขุ#าแต�พระมหัาม�น( อธ�การเปิ1นอ�นมาก ท(+หัม�อมฉ�นแสุด่งแล่#วใน

พระพ�ช�ตมารผู้'#ปิระเสุร�ฐท�*งหัล่ายในปิางก�อน โด่ยความพ�นาศ์ไปิแหั�งม�จฉร�ยะท(+สุ'#รบก�นเพ:+อปิระโยชน แก�พระองค ขุ#าแต�พระมหัาม�น(ผู้'#ม(ความเพ(ยรมาก ขุอพระองค จงทรงระล่@กถ@งก�ศ์ล่กรรมเก�าขุองหัม�อม ฉ�น แล่ะบ�ญท(+หัม�อมฉ�นสุ�+งสุมไว#เพ:+อปิระโยชน แก�พระองค ขุ#าแต�พระมหัาว(รเจ#าเม:+อพระองค ทรงล่ะเว#นอนาจารในสุถานท(+ไม�ควรอบรม พระญาณ ใหั#แก�กล่#าอย'�ช(ว�ตอ�นสุ'งสุ�ด่หัม�อมฉ�นสุล่ะแล่#ว เพ:+อปิระโยชน แก�พระองค ขุ#าแต�พระมหัาม�น( พระองค ได่#ปิระทานช(ว�ตแก� หัม�อมฉ�นหัล่ายหัม:+นโกฏ�ก�ปิ แม#หัม�อมฉ�นก4บร�จาคช(ว�ตขุองหัม�อมฉ�นเพ:+อปิระโยชน แก�พระองค ขุ#าแต�พระองค ผู้'#ม(ฤทธ�Rม�ได่#ม(สุ�+งอะไรเปิร(ยบปิาน ม(พระว�ร�ยะก#าวหัน#าในกาล่น�*นหัม�อมฉ�นอ�ศ์จรรย ใจท�กอย�าง ปิระนมกรอ�ญชล่(ด่#วยเศ์(ยรกล่#า ได่#ท'ล่ว�า กรณ(ยก�จน(*หัม�อมฉ�นได่#ท6าแล่#วในก�ปิท(+แสุนแต�ภ�ทรก�ปิน(* คร�*งน�*น หัม�อมฉ�นเปิ1นนางนาคก�ญญาม(นามว�าว�มล่า คณะนาคสุมมต�ว�า เปิ1นผู้'#ด่(กว�าพวกนาคก�ญญามหัา นาคราชนามว�ามโหัรคะ เล่:+อมใสุในพระพ�ทธศ์าสุนา น�มนต พระ พ�ทธเจ#าพระนามว�าปิท�ม�ตระผู้'#ม(เด่ชมาก พร#อมด่#วยพระสุาวก ตกแต�งมณฑปิอ�นสุ6าเร4จด่#วยร�ตนะบ�ล่ล่�งก สุ6าเร4จด่#วยร�ตนะ โปิรยทรายร�ตนะ เคร:+องอ�ปิโภคสุ6าเร4จด่#วยร�ตนะ แล่ะมรรคาก4ปิระด่�บด่#วย ธงร�ตนะ ต#อนร�บพระสุ�มพ�ทธเจ#า ปิระโคมด่#วยด่นตร(หัล่ายชน�ด่ พระสุ�มพ�ทธเจ#าผู้'#เปิ1นนายกขุองโล่ก ทรงแผู้�ไปิด่#วยบร�ษ�ท ๔ ปิระท�บ น�+งบนอาสุนะอ�นปิระเสุร�ฐในภพนาคราชมโหัรคะ นาคราชได่#ถวายขุ#าวน6*า แล่ะขุาทน(ยโภชน(ยาหัารอย�างด่(ๆ ม(ค�ามาก แต�พระผู้'#ม(พระภาคผู้'#ม(บร�วารมาก พระสุ�มมาสุ�มพ�ทธเจ#า พระองค น�*น คร�*นเสุวยเสุร4จ ทรงล่#างบาตรด่#วยด่(แล่#ว ได่#ทรงท6าก�จค:อการอน�โมทนา นางนาคก�ญญาผู้'#ม(ฤทธ�Rมาก เหั4นพระสุ�พพ�ญญู' ม(ร�ศ์ม(เปิล่�งปิล่�+ง ม( ยศ์มาก ม(จ�ตเล่:+อมใสุม(ใจเคารพในพระศ์าสุด่า ในขุณะน�*น พระ พ�ทธเจ#าผู้'#ม(ความเพ(ยรมาก พระนามว�าปิท�ม�ตระทรงทราบวาระจ�ต ขุองหัม�อมฉ�นแล่#ว ทรงแสุด่งภ�กษ�ณ(ร'ปิหัน@+งด่#วยฤทธ�R ภ�กษ�ณ(น�*น คล่�องแคล่�ว แสุด่งฤทธ�Rเปิ1นอเนก หัม�อมฉ�นเก�ด่ปิSต�ปิราโมทย ได่#ท'ล่ถามพระศ์าสุด่าว�า หัม�อมฉ�นได่#เหั4นฤทธ�Rท�*งหัล่ายท(+ภ�กษ�ณ(ร'ปิน(*แสุด่งแล่#ว ขุ#าแต�พระธ(รเจ#า ภ�กษ�ณ(น�*นเปิ1นผู้'#คล่�องแคล่�วด่(ด่#วยฤทธ�Rเพราะเหัต�ไร.

พระผู้'#ม(พระภาคพระองค น�*นตร�สุตอบว�า ภ�กษ�ณ(น�*นเปิ1นโอรสุธ�ด่าเก�ด่แต�ปิากเรา ม(ฤทธ�Rมาก ท6าตาม อน�ศ์าสุน(ขุองเรา เปิ1นผู้'#คล่�องแคล่�วด่(ด่#วยฤทธ�R.หัม�อมฉ�นได่#สุด่�บพระพ�ทธพจน แล่#ว ม(ความย�นด่(ได่#ท'ล่ว�า แม# หัม�อมฉ�นก4ขุอเปิ1นผู้'#คล่�องแคล่�วด่(ด่#วยฤทธ�R เหัม:อนภ�กษ�ณ(องค น�*นขุ#าแต�พระองค ผู้'#เปิ1นนายก หัม�อมฉ�นเบ�กบานโสุมน�สุม(ใจอ�ด่มถ@งท(+แล่#ว ขุอใหั#ได่#เปิ1นเช�นภ�กษ�ณ(น(*ในอนาคตกาล่ หัม�อมฉ�นตกแต�งบ�ล่ล่�งก อ�นงามด่#วยแก#วมณ(แล่ะมณฑปิอ�นผู้�ด่ผู้�องแล่#ว ท'ล่อ�ญเช�ญ พระพ�ทธเจ#าผู้'#เปิ1นนายกขุองโล่ก พร#อมด่#วยพระสุงฆ ใหั#เสุวย

แล่ะฉ�น อ�+มหัน6าสุ6าราญ ด่#วยขุ#าวแล่ะน6*า แล่#วได่#บ'ชาพระพ�ทธเจ#า ด่#วยด่อกอ�บล่อ�นเปิ1นด่อกไม#อย�างด่( ท(+พวกนาคเร(ยกก�นในสุม�ยน�*น ว�าด่อกอร�ณ โด่ยต�*งความปิรารถนาว�า ขุอใหั#สุ(ต�วขุองเราจงเปิ1น เช�นก�บสุ(ด่อกอ�บล่น(* ด่#วยบ�ญกรรมท(+ท6าไว#ด่(แล่#วน�*นแล่ะด่#วยการต�*ง เจตน จ6านงไว# หัม�อมฉ�นล่ะร�างกายมน�ษย แล่#วได่#ไปิสุ'�สุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ จ�ต�จากน�*นแล่#วมาเก�ด่ในมน�ษย ได่#ถวายบ�ณฑบาต พร#อม ด่#วยด่อกอ�บล่เปิ1นอ�นมากแก�พระสุย�มภ' ในก�ปิท(+ ๙๑ แต�ภ�ทรก�ปิน(* พระพ�ทธเจ#าพระนามว�าว�ปิ<สุสุ( ม(พระเนตรงาม ม(พระญาณจ�กษ�ในธรรม เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว คร�*งน�*นหัม�อมฉ�นเปิ1นธ�ด่าขุองเศ์รษฐ(ใน เม:องพาราณสุ(อ�นอ�ด่ม ได่#น�มนต พระสุ�มมาสุ�มพ�ทธเจ#าผู้'#เปิ1นนายก ขุองโล่ก พร#อมด่#วยพระสุงฆ ถวายมหัาทานแล่ะบ'ชาพระพ�ทธเจ#าน�*นด่#วยด่อกอ�บล่เปิ1นอ�นมากแล่#ว ได่#ปิรารถนาใหั#ม(ผู้�วพรรณงาม เหัม:อนด่อกอ�บล่ ในภ�ทรก�ปิน(* พระพ�ทธเจ#าม(พระนามว�าก�สุสุปิะ ผู้'#เปิ1นพงศ์ พ�นธ� แหั�งพราหัมณ ม(บร�วารยศ์มากปิระเสุร�ฐกว�าพวก บ�ณฑ�ต เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว คร�*นน�*น พระเจ#ากาสุ(พระนามว�าก�ก( ในเม:องพาราณสุ( อ�นอ�ด่มเปิ1นอ�สุระกว�าชนท�*งหัล่าย เปิ1นอ�ปิ<ฏฐากขุองพระพ�ทธเจ#าผู้'#แสุวงหัาค�ณอ�นย�+งใหัญ� หัม�อมฉ�นเปิ1นธ�ด่าคนท(+ สุองขุองท#าวเธอ ม(นามปิรากฏว�าสุมณค�ตตา ได่#ฟั<งพระธรรมขุองพระพ�ช�ตมารผู้'#เล่�ศ์แล่#ว พอใจบรรพชา แต�พระชนกนาถม�ได่#ทรงอน�ญาตใหั#พวกหัม�อมฉ�น เม:+อต#องอย'�ในอาคารสุถาน ในคร�*งน�*น พวกหัม�อมฉ�นผู้'#เปิ1นราชก�ญญา ต�*งอย'�ในความสุ�ขุม�ได่#เก(ยจคร#าน ปิระพฤต�พรหัมจรรย ต�*งแต�เปิ1นก�มาร(อย'�สุองหัม:+นปิS ราชธ�ด่าท�*ง ๗ พระองค ค:อ นางสุมณ( ๑ นางสุมณค�ตตา ๑ นางภ�กขุ�ณ( ๑ นางภ�กขุ�ทาสุ�กา ๑ นางธรรมา ๑ นางสุ�ธรรมา ๑ แล่ะนางสุ�งฆทาสุ(เปิ1นท(+ ๗ เปิ1นผู้'#ย�นด่(พอใจในการบ6าร�งพระพ�ทธเจ#า ได่#มาเปิ1น หัม�อมฉ�น เปิ1นพระเขุมาเถร�ผู้'#ม(ปิ<ญญา เปิ1นพระปิฏาจาราเถร( เปิ1นพระก�สุาโคตม( เปิ1นพราธรรมท�นนาเถร(แล่ะเปิ1นว�สุาขุาอ�บาสุ�กาคนท(+ ๗ ด่#วยบ�ญกรรมท(+ท6าไว#ด่(น�*น แล่ะด่#วยการต�*งเจตน จ6านงไว#หัม�อมฉ�นล่ะร�างกายมน�ษย แล่#ว ได่#ไปิสุ'�สุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ จ�ต�จาก น�*นแล่#วมาเก�ด่ในสุก�ล่ใหัญ�ในพวกมน�ษย ได่#ถวายผู้#าอย�างด่(ม(สุ( เหัล่:อง เน:*อเกล่(*ยง แก�พระอรหั�นต องค หัน@+งเคล่:+อนจากอ�ตภาพน�*นแล่#ว ไปิเก�ด่ในสุก�ล่พราหัมณ ในเม:องอร�ฏฐะ เปิ1นธ�ด่าขุอง พราหัมณ ช:+อต�ร�ฏ�ว�จฉะ ม(ช:+อว�าอ�มมาท�นต(ม(ร'ปิงามเปิ1นท(+จ'งใจใหั# ย�นด่( เคล่:+อนจากอ�ตภาพน�*นแล่#วไปิเก�ด่ในสุก�ล่หัน@+งซั@+งไม�ม(ความในชนบท เปิ1นผู้'#ขุวนขุวายเฝั่Lาไร�ขุ#าวสุาล่( ในคร�*งน�*น หัม�อมฉ�น ได่#เหั4นพระปิ<จเจกพ�ทธเจ#าองค หัน@+ง ได่#ถวายขุ#าวตอกหั#าร#อยด่อกก�บ ด่อกปิท�ม ปิรารถนาใหั#ม(บ�ตร ๕๐๐ คน เม:+อม(บ�ตรเท�าน�*นแล่#ว ได่#ถวายน6*าผู้@*งแก�พระปิ<จเจกพ�ทธเจ#า เคล่:+อนจากอ�ตภาพน�*นแล่#ว ได่# เก�ด่ในปิ5าท(+ม(สุระบ�ว ได่#เปิ1นพระมเหัสุ(ขุองพระเจ#ากาสุ(เปิ1นท(+ทรงสุ�กการะโปิรด่ปิาน ม(พระราชโอรสุครบ ๕๐๐ องค เม:+อพระราชบ�ตร

เหัล่�าน�*นทรงเจร�ญว�ยแล่#วไปิทรงเล่�นน6*า ทรงเหั4นด่อกบ�วเขุ#าแล่#วต�างก4น6ามาเฉพาะองค ล่ะด่อก หัม�อมฉ�นน�*นไม�ม(ด่อกบ�ว เพราะพระราชบ�ตรเหัล่�าน�*นเก4บเสุ(ย ก4ม(ความโศ์ก เคล่:+อนจากอ�ตภาพน�*นแล่#ว ไปิเก�ด่ในหัม'�บ#านขุ#างภ'เขุาอ�สุ�ค�ล่� เม:+อพวกบ�ตรขุองหัม�อมฉ�นร' #ธรรมขุองพระปิ<จเจกขุองพระพ�ทธเจ#าแล่#ว น6ายาค'ไปิถวาย บ�ตร ๘ คน ได่#บวชเปิ1นพระปิ<จเจกพ�ทธเจ#า ไปิสุ'�บ#านเพ:+อภ�กษา ใน ขุณะน�*น หัม�อมฉ�นเหั4นเขุ#าแล่#วระล่@กได่# ม(ขุ(รธาราพล่�านออกเพราะ ความร�กบ�ตร หัม�อมฉ�นม(ความเล่:+อมใสุ ได่#ถวายยาค'ด่#วยม:อขุองตนแก�พระปิ<จเจกพ�ทธเจ#าเหัล่�าน�*น หัม�อมฉ�นจ�ต�จากอ�ตภาพน�*นแล่#ว ไปิเก�ด่ในน�นทว�นในภพด่าวด่@งสุ ขุ#าแต�พระมหัาว(รเจ#า หัม�อมฉ�นท�องเท(+ยวไปิในภพน#อยภพใหัญ�ได่#เสุวยสุ�ขุแล่ะท�กขุ แล่ะบร�จาคช(ว�ตเพ:+อปิระโยชน แก�พราหัมณ หัม�อมฉ�นม(ท�กขุ ก4มาก ม(สุมบ�ต� ก4มากด่�งท(+กราบท'ล่มาน(* ในภพหัล่�งสุ�ด่ท(+ถ@งแล่#วน(* หัม�อมฉ�น เก�ด่ในสุก�ล่เศ์รษฐ(ทร�พย มากปิระกอบด่#วยสุ�ขุสุมบ�ต� ม(ความร� �งเร:องด่#วยร�ตนะต�างๆ ม�+งค�+งด่#วยกามสุ�ขุท�*งปิวงในพระนครสุาว�ตถ(เปิ1นผู้'#ท(+ ปิระช�มชนสุ�กการะบ'ชาน�บถ:อย6าเกรง ปิระกอบด่#วยร'ปิสุมบ�ต� อ�น พหั�ชนในสุก�ล่ท�*งหัล่ายสุ�กการะแล่ะปิรารถนาอย�างย�+ง เพราะร'ปิสุ�ร�แล่ะโภคสุมบ�ต� พวกเศ์รษฐ(บ�ตรหัล่ายร#อยต�างม��งหัมายก�น หัม�อมฉ�นล่ะเร:อนออกบวช ย�งไม�ถ@งก@+งเด่:อนก4ได่#บรรล่�จต�สุ�จจธรรม หัม�อมฉ�นน�รม�ตรถเปิ1นสุ(+เหัล่(+ยมจต�ร�สุด่#วยฤทธ�Rแล่#ว ขุอถวายบ�งคมพระ ย�คล่บาทขุองพระพ�ทธเจ#าผู้'#เปิ1นพระโล่กนาถม(พระสุ�ร�. มารกล่�าวกะหัม�อมฉ�นว�าท�านเขุ#ามาสุ'�กอไม#ท(+ม(ด่อกแย#มบานด่( ย:นอย'�โคนต#นร�งผู้'#เด่(ยวม�ได่#ม(ใครเปิ1นเพ:+อน ท�านผู้'#โง�เขุล่าท�านไม�กล่�วพวกน�กเล่งหัร:อ.

หัม�อมฉ�นกล่�าวว�า พวกน�กเล่งต�*งแสุนคนมาในท(+น(*เหัม:อนก�บท�าน ก4ไม�ท6าใหั#ขุนขุอง เราหัว�+นไหัว ด่'กรมาร ท�านผู้'#เด่(ยวจ�กท6าอะไรเราได่#.เราน(*จ�กหัายไปิเสุ(ย หัร:อว�าเขุ#าไปิในท#องท�าน ท�านจ�กไม�เหั4นเราแม# ย:นอย'�ท(+ระหัว�างค�*วท�าน เราม(ความช6านาญในจ�ตเจร�ญอ�ทธ�บาทด่(แล่#วพ#นจากสุรรพก�เล่สุเคร:+องผู้'กท�*งปิวงแล่#วด่'กรมารผู้'#ม(อาย� เราม�ได่#กล่�ว ท�าน กามท�*งหัล่ายเปิร(ยบด่#วยหัอกแล่ะหัล่าว แม#ขุ�นธ ท�*งหัล่ายก4 คล่#ายกองไฟั ท�านกล่�าวถ@งความย�นด่(ในกาม บ�ด่น(* เราไม�ม(ความ ย�นด่(ในกาม ความเพล่�นในอารมณ ท�*งปิวง เราก6าจ�ด่แล่#ว กองม:ด่เราท6าล่ายแล่#ว ด่'กรมารผู้'#ล่ามก ท�านจงร' #อย�างน(* ท�านจงหัายไปิเถ�ด่พระพ�ช�ตมารผู้'#เปิ1นนายกช�*นพ�เศ์ษ ทรงพอพระท�ยในค�ณสุมบ�ต�น�*นจ@งทรงต�*งด่�ฉ�นไว#ในต6าแหัน�งเอตท�คคะในหัม'�บร�ษ�ทว�า อ�บล่วรรณาภ�กษ�ณ(เปิ1นผู้'#เล่�ศ์กว�าพวกภ�กษ�ณ(ท(+ม(ฤทธ�R ด่�ฉ�นบ6าร�งพระบรมศ์าสุด่าแล่#ว ท6าพระพ�ทธศ์าสุนาเสุร4จแล่#ว ปิล่งภาระอ�นหัน�กล่งแล่#ว ปิล่งภาระอ�นหัน�กล่งแล่#ว ถอนต�ณหัาท(+น6าไปิสุ'�ภพหัมด่แล่#ว ด่�ฉ�นบรรล่�ถ@งปิระโยชน ค:อ ธรรมเปิ1นท(+สุ�*นสุ�งโยชน ท�*งปิวง ท(+ก�ล่บ�ตร

ท�*งหัล่ายออกบวชเปิ1นบรรพช�ตต#องการน�*นแล่#ว พวกทายกน#อมเขุ#ามาซั@+งจ(วร บ�ณฑบาตเสุนาสุนะแล่ะเภสุ�ชปิ<จจ�ย โด่ยขุณะหัน@+งมากหัล่ายพ�น.

ทราบว�า ท�านพระอ�บล่วรรณาภ�กษ�ณ(ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบอ�บล่วรรณาเถร�ยาปิทาน.

ปิฏาจาราเถร�ยาปิทานท(+ ๑๐ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระปิฏาจาราเถร( -2 1 0 0 0 -11600 77 0 0 0

[๑๖๐] ในก�ปิท(+หัน@+งแสุนแต�ภ�ทรก�ปิน(* พระพ�ช�ตมารผู้'#นายกขุองโล่กพระนามว�าปิท�ม�ตระ ทรงร' #จบธรรมท�*งปิวง เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#วคร�*งน�*น ด่�ฉ�นเก�ด่ในตระก'ล่เศ์รษฐ( อ�นม(ความร� �งเร:องด่#วยร�ตนะต�างๆ ในเม:อง หังสุวด่( เปิ1นผู้'#เพ(ยบพร#อมด่#วยความสุ�ขุเปิ1นอ�นมาก ด่�ฉ�นเขุ#าไปิเฝั่Lา พระมหัาว(รเจ#าพระองค น�*นแล่#วได่#ฟั<งพระธรรมเทศ์นา ม(ความเล่:+อม ใสุอ�นเก�ด่ในพระพ�ทธเจ#าพระองค น�*นได่#ถ@งพระองค เปิ1นสุรณะ คร�*งน�*น พระผู้'#ม(พระภาคทรงสุรรเสุร�ญภ�กษ�ณ(องค หัน@+ง ผู้'#ม(ความล่ะอาย คงท(+คล่�องแคล่�วในก�จท(+ควรแล่ะก�จท(+ไม�ควร ว�าเปิ1นผู้'#เล่�ศ์กว�าภ�กษ�ณ( ท�*งหัล่ายฝั่5ายทรงว�น�ย ด่�ฉ�นม(จ�ตย�นด่(ปิรารถนาต6าแหัน�งน�*น จ@งน�มนต พระทศ์พล่ผู้'#เปิ1นนายกพร#อมด่#วยพระสุงฆ ใหั#เสุวยแล่ะฉ�นตล่อด่ สุ�ปิด่าหั หัน@+ง ถวายบาตรแล่ะจ(วรแล่#วซับศ์(รษะล่งแทบพระบาทแล่#วได่#กราบท'ล่ว�า ขุ#าแต�พระธ(รม�น(ผู้'#นายกขุองโล่ก ภ�กษ�ณ(องค ใด่ พระองค ทรงสุรรเสุร�ญในต6าแหัน�งอ�นปิระเสุร�ฐกว�าภ�กษ�ณ(สุงฆ น(* ถ#าต6าแหัน�งน�*นมะสุ6าเร4จแก�หัม�อมฉ�น หัม�อมฉ�นจ�กเปิ1นเช�นภ�กษ�ณ( องค น�*น คร�*งน�*น พระศ์าสุด่าได่#ตร�สุกะด่�ฉ�นว�า นางผู้'#เจร�ญ อย�างกล่�วเล่ย จงเบาใจเถ�ด่ ท�านจ�กได่#ต6าแหัน�งน�*นตามใจปิรารถนาใน อนาคตกาล่ ในก�ปิท(+หัน@+งแสุนแต�ก�ปิน(* พระศ์าสุด่าพระนามว�าโคด่มม(สุมภพในวงศ์ พระเจ#าโอกกากราช จ�กเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นในโล่ก ท�าน ผู้'#เจร�ญน(* จ�กได่#เปิ1นภ�กษ�ณ(ธรรมทายาทขุองพระศ์าสุด่าพระองค น�*นเปิ1นโอรสุอ�นธรรมน�รม�ต เปิ1นสุาว�กาขุองพระศ์าสุด่า ม(นามว�าปิฏาจารา คร�*งน�*น ด่�ฉ�นย�นด่(ม(จ�ตปิระกอบด่#วยเมตตา บ6าร�งพระพ�ทธเจ#าผู้'#เปิ1นนายกขุองโล่กก�บพระสุงฆ จนตล่อด่ช(ว�ต ด่#วย ก�ศ์ล่กรรมท(+ได่#ท6าไว#แล่#วน�*น แล่ะด่#วยการต�*งเจตน จ6านงไว# ด่�ฉ�นล่ะร�างกายมน�ษย แล่#ว ได่#ไปิสุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ ในภ�ทรก�ปิน(* พระ พ�ทธเจ#าพระนามว�าก�สุสุปิ ผู้'#เปิ1นพงศ์ พ�นธ� แหั�งพราหัมณ ม(บร�วาร ยศ์มากปิระเสุร�ฐกว�าพวกบ�ณฑ�ต เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว คร�*งน�*น พระเจ#ากาสุ(พระนามว�าก�ก(ผู้'#เปิ1นใหัญ�กว�านรชน ในพระนครพาราณสุ(อ�นอ�ด่ม ทรงเปิ1นอ�ปิ<ฏฐากขุองพระศ์าสุด่าผู้'#แสุวงหัาค�ณอ�นย�+งใหัญ� ด่�ฉ�นเปิ1น พระธ�ด่าคนท(+สุามขุองท#าวเธอม(นามปิรากฏว�าภ�กษ�ณ( ได่#ฟั<งธรรมขุอง พระพ�ช�ตมารผู้'#เล่�ศ์แล่#ว พอใจบรรพชา ... ด่#วยก�ศ์ล่กรรมท(+ได่#ท6าไว# แล่#วน�*น แล่ะด่#วยการต�*งเจตน จ6านงไว#ด่�ฉ�นล่ะร�างกายมน�ษย แล่#วได่#

ไปิสุ'�สุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ ในภพหัล่�ง บ�ด่น(* ด่�ฉ�นเก�ด่ในสุก�ล่เศ์รษฐ( ท(+ม� +งค�+งเจร�ญ ม(ทร�พย มากในพระนครสุาว�ตถ( เม:+อใด่ ด่�ฉ�นเจร�ญว�ย เปิ1นสุาวตกอย'�ในอ6านาจว�ตก พบบ�ร�ษชาวชนบทผู้'#หัน@+งแล่#วได่#ไปิก�บเขุา ด่�ฉ�นคล่อด่บ�ตรคนหัน@+ง ม(ท#องบ�ตรคนท(+สุอง เม:+อน�*นด่�ฉ�นปิรารถนาว�า จะไปิเย(+ยมมารด่าบ�ด่า คร�*งน�*น ด่�ฉ�นม�ได่#บอกสุาม( เม:+อสุาม(ขุองด่�ฉ�นเขุ#าไปิปิ5า ด่�ฉ�นคนเด่(ยวออกจากเร:อน จะไปิย�งพระนครสุาว�ตถ(อ�นอ�ด่ม ภายหัล่�งสุาม(ขุองด่�ฉ�นมาตามท�นท(+หันทางเวล่าน�*น ล่มกรรมชวาตอ�นท6าใหั#เจ4บปิวด่เหัล่:อทนเก�ด่ขุ@*นแก�ด่�ฉ�น ท�*งมหัาเมฆก4เก�ด่ขุ@*นในเวล่าท(+ด่�ฉ�นจะคล่อด่ สุาม(ไปิหัาท(+ก6าบ�งก4ถ'กง'ก�ด่ตาย เวล่าน�*นด่�ฉ�นม(ท�กขุ ท(+จะคล่อด่ หัมด่ท(+พ@+ง เปิ1นคนก6าพร#าเด่�นไปิเหั4นแม�น6*าน#อยแหั�งหัน@+ง ซั@+งม(น6*าเต4มเปิ1นท(+อย'�แหั�งสุ�ตว น6*าอ� #มบ�ตรน#อยขุ#ามไปิ ท(+ฝั่<+ งขุ#างโน#นคนเด่(ยว ใหั#บ�ตรน#อยด่:+มนมแล่#ว ปิระสุงค จะใหั#บ�ตรคนใหัญ�ขุ#าม จ@งกล่�บมา เหัย(+ยวต�วหัน@+ง เฉ(+ยว บ�ตรน#อยท(+ร #องจ#าไปิเสุ(ยแล่#ว บ�ตรคนใหัญ�ก4ถ'กกระแสุน6*าพ�ด่ไปิ ด่�ฉ�นน�*นมากไปิด่#วยความโศ์กเด่�นไปิย�งพระนครสุาว�ตถ( ได่#ย�นขุ�าวว�า มารด่าบ�ด่าแล่ะพ(+ชายขุองตนตายเสุ(ยแล่#ว เวล่าน�*น ด่�ฉ�นแน�นไปิ ด่#วยความโศ์กเปิS+ ยมไปิด่#วยความโศ์กมาก ได่#กล่�าวว�า บ�ตรสุองคน ตายเสุ(ยแล่#ว สุาม(ขุองเราก4ตายเสุ(ยในปิ5า มารด่าบ�ด่าแล่ะพ(+ชาย ขุองเรา ก4ถ'กเผู้าท(+เช�งตะกอนเด่(ยวก�น คร�*งน�*น ด่�ฉ�นท�*งซั'บผู้อม ท�*งผู้�วเหัล่:อง ไม�ม(ท(+พ@+ง ตรอมใจท�กว�น เม:+อเด่�นไปิขุ#างน(*ขุ#างน�*นได่# เหั4นพระผู้'#ม(พระภาค ผู้'#เปิ1นสุารถ(ฝั่Tกนรชน ขุณะน�*น พระศ์าสุด่า ได่#ตร�สุกะด่�ฉ�นว�า ท�านอย�าโศ์รกเศ์ร#าถ@งบ�ตรเล่ยจงเบาใจเถ�ด่ จง แสุวงหัาตนขุองท�านเถ�ด่เด่:อด่ร#อนไปิไม�ม(ปิระโยชน อะไรเล่ย บ�ตร ธ�ด่า ญาต�แล่ะพวกพ#องไม�ปิLองก�นคนผู้'#ถ@งท(+ตายได่#เล่ย ความปิLองก�นไม�ม(ในญาต�ท�*งหัล่าย ด่�ฉ�นได่#ฟั<งพระพ�ทธพจน น�*นแล่#ว ได่#บรรล่�ถ@งปิฐมผู้ล่ บวชแล่#วไม�นานก4ได่#บรรล่�อรหั�ตผู้ล่ เปิ1นผู้'#ม(ความ ช6านาญในฤทธ�Rแล่ะท�พโสุตธาต� ร' #ปิรจ�ตตว�ชา เปิ1นผู้'#ปิฏ�บ�ต�ตามค6า สุอนขุองพระพ�ทธเจ#าร' #ปิ�พพน�วาสุญาณช6าระท�พยจ�กษ�ใหั#บร�สุ�ทธ�R ท6าอาสุวะท�*งปิวงใหั#สุ�*นไปิแล่#ว เปิ1นผู้'#บร�สุ�ทธ�Rหัมด่มล่ท�นด่#วยด่( ในกาล่น�*น ด่�ฉ�นศ์@กษาพระว�น�ยท�*งปิวงในสุ6าน�กพระบรมศ์าสุด่า ผู้'#ทรง เหั4นธรรมท�*งปิวงแล่ะกล่�าวพระว�น�ยท�*งมวล่กว#างขุวางได่#ตามจร�ง พระพ�ช�ตมารทรงพอพระท�ยในค�ณสุมบ�ต�น�*น จ@งทรงต�*งด่�ฉ�นไว#ในต6าแหัน�งเอตท�คคะว�าปิฏาจาราภ�กษ�ณ(ผู้'#เด่(ยวเล่�ศ์กว�าพวกภ�กษ�ณ(ฝั่5ายท(+ ทรงพระว�น�ย ... ทราบว�า ท�านพระปิฏาจาราภ�กษ�ณ(ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบปิฏาจาราเถร�ยาปิทาน.

๑. เอก�โปิสุถ�กาเถร�ยาปิทาน ๒. สุล่ฬปิ�พพ�กาเถร�ยาปิทาน ๓. โมทกทาย�กาเถร�ยาปิทาน๔. เอกาสุนทาย�กาเถร�ยาปิทาน ๕. ปิ<ญจะท(ปิทาย�กาเถร�ยาปิทาน ๖. นฬมาล่�กาเถร�ยาปิทาน๗. มหัาปิชาบด่(โคตม(เถร�ยาปิทาน ๘. เขุมาเถร�ยาปิทาน ๙. อ�บล่วรรณเถร�ยาปิทาน

๑๐. ปิฏาจาราเถร�ยาปิทาน ในวรรคน(*บ�ณฑ�ค6านวณคาถาได่# ๕๐๙ คาถา. จบเอก�โปิสุถวรรคท(+ ๒. -------------------------------

ก�ณฑล่เกสุวรรคท(+ ๓ ก�ณฑล่เกสุ(เถร�ยาปิทานท(+ ๑ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระก�ณฑล่เกสุ(เถร( -2 1 0 0 0 -11610 87 0 0 0

[๑๖๑] ในก�ปิท(+หัน@+งแสุนแต�ภ�ทรก�ปิน(* พระพ�ช�ตมาร พระนามว�าปิท�มม�ตระผู้'#ทรงร' #จบธรรมท�*งปิวง เปิ1นนายกขุองโล่ก เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว คร�*งน�*น ด่�ฉ�นเก�ด่ในสุก�ล่เศ์รษฐ(อ�นม(ความร� �งเร:องด่#วยร�ตนะต�างๆ ในเม:องหังสุวด่( เปิ1นผู้'#เพร(ยบพร#อมไปิด่#วยความสุ�ขุมาก ด่�ฉ�นเขุ#าไปิเฝั่Lาพระมหัาว(รเจ#าพระองค น�*นแล่#ว ได่#ฟั<งธรรมอ�นอ�ด่ม ม(ความ เล่:+อมใสุเก�ด่ในพระพ�ทธเจ#าพระองค น�*น ได่#ถ@งพระองค เปิ1นสุรณะคร�*งน�*น พระพ�ช�ตมารผู้'#เปิ1นนายกพระนามว�าปิท�ม�ตระ ทรงปิระกอบ ด่#วยพระมหัากร�ณา ทรงต�*งภ�กษ�ณ(องค หัน@+ง ผู้'#ม(ปิ<ญญาด่(ว�า เปิ1นผู้'# เล่�ศ์กว�าภ�กษ�ณ(ท�*งหัล่าย ฝั่5ายขุ�ปิปิาภ�ญญา ด่�ฉ�นได่#ฟั<งพระพ�ทธพจน น�*นแล่#วม(ความพอใจ ถวายทานแด่�พระพ�ทธเจ#าผู้'#แสุวงหัาค�ณอ�นย�+ง ใหัญ�แล่#ว ซับเศ์(ยรล่งแทบพระบาท ปิรารถนาต6าแหัน�งน�*น พระ มหัาว(รเจ#าทรงอน�โมทนาตร�สุว�า นางผู้'#เจร�ญ ต6าแหัน�งใด่ท�านปิรารถนาแล่#ว ต6าแหัน�งน�*นท�*งหัมด่จ�กสุ6าเร4จแก�ท�าน ท�านจงเปิ1น ผู้'#ม(สุ�ขุเย4นใจเถ�ด่ ในก�ปิท(+หัน@+งแสุนแต�ก�ปิน(* พระศ์าสุด่าพระนาม ว�าโคด่ม ม(สุมภพในวงศ์ พระเจ#าโอกกากราช จ�กเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นใน โล่ก ท�านผู้'#เจร�ญน(*จ�กได่#เปิ1นภ�กษ�ณ(ธรรมทายาทขุองพระศ์าสุด่าพระ องค น�*น เปิ1นโอรสุอ�นธรรมเนรม�ต จ�กเปิ1นสุาว�กาขุองพระศ์าสุด่า ช:+อว�าภ�ททาก�ณฑล่เกสุาด่#วยก�ศ์ล่กรรมท(+ได่#ท6าไว#แล่#วน�*น แล่ะด่#วยการต�*งเจตน จ6านงไว# ด่�ฉ�นล่ะร�างกายมน�ษย แล่#ว ได่#ไปิสุ'�สุวรรค ช�*น ด่าวด่@งสุ จ�ต�จากภพน�*นแล่#วไปิสุ'�ช� *นยามา จ�ต�จากน�*นแล่#วได่#ไปิสุ'�ช� *นด่�สุ�ต จ�ต�จากน�*นแล่#วไปิสุ'�ช� *นน�มมานรด่( จ�ต�จากน�*นแล่#วไปิสุ'�ช� *นปิรน�มม�ตวสุว�สุด่( ด่#วยอ6านาจก�ศ์ล่กรรมน�*น ด่�ฉ�นเก�ด่ในภพใด่ๆก4ได่#ครองต6าแหัน�งราชมเหัสุ(ในภพน�*นๆ จ�ต�จากปิรน�มม�ตวสุว�สุด่(แล่#วได่#ครองต6าแหัน�งพระมเหัสุ(แหั�งพระเจ#าจ�กรพรรด่� แล่ะพระราชาท(+เปิ1นเอกราชในหัม'�มน�ษย ด่�ฉ�นได่#เสุวยราชสุมบ�ต�ในเทวด่าแล่ะมน�ษย เจร�ญด่#วยความสุ�ขุท�กๆ ภพ ท�องเท(+ยวไปิในก�ปิเปิ1นอเนก ในภ�ทรก�ปิ น(* พระพ�ทธเจ#าพระนามว�า ก�สุสุปิ ผู้'#เปิ1นพงศ์ พ�นธ� แหั�งพราหัมณ ม(ยศ์มาก ปิระเสุร�ฐกว�าพวกบ�ณฑ�ต เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#วคร�*งน�*นพระเจ#ากาสุ(พระนามว�าก�ก( เปิ1นใหัญ�กว�านรชนในพระนครพาราณาสุ( อ�นอ�ด่ม เปิ1นอ�ปิ<ฏฐาก พระพ�ทธเจ#าผู้'#แสุวงหัาค�ณอ�นย�+งใหัญ� ด่�ฉ�น เปิ1นพระธ�ด่าคนท(+ ๔ ขุองท#าวเธอม(นามปิรากฏว�าภ�กขุ�ทาสุ(ได่#ฟั<ง ธรรมขุองพระพ�ช�ตมารผู้'#เล่�ศ์แล่#ว พอใจบรรพชา ... ด่#วยก�ศ์ล่กรรม

ท(+ท6าไว#แล่#วน�*นแล่ะด่#วยการต�*งเจตน จ6านงไว# ด่�ฉ�นล่ะร�างกายมน�ษย แล่#วได่#ไปิสุ'�สุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ ในภพหัล่�ง บ�ด่น(* ด่�ฉ�นเก�ด่ในสุก�ล่เศ์รษฐ(ท(+ม(ความเจร�ญ ในพระนครราชคฤหั อ�นอ�ด่มเม:+อด่6ารงอย'�ในความเปิ1นสุาว ได่#เหั4นราชบ�ร�ษน6าโจรไปิเพ:+อจะฆ�า ม(ความร�กในโจรคนน�*น บ�ด่าขุองด่�ฉ�นปิล่ด่เปิล่:*องโจรน�*นใหั#หัล่�ด่พ#น จากการฆ�าด่#วยทร�พย พ�นหัน@+ง ร' #จ�กใจด่�ฉ�นแล่#ว ยกด่�ฉ�น ใหั#ก�บโจรน�*น ด่�ฉ�นร�กใคร�เอ4นด่'เก:*อก'ล่แก�โจรน�*นมาก แต� โจรน�*นพาด่�ฉ�นผู้'#ช�วยขุนเคร:+องบวงสุรวงไปิท(+ภ'เขุาม(เหัวเปิ1นท(+ท�*งโจรค�ด่จะฆ�าด่�ฉ�น ด่#วยความโล่ภในเคร:+องปิระด่�บขุองด่�ฉ�น เวล่าน�*นด่�ฉ�นจะร�กษาช(ว�ตขุองต�วไว# จ@งปิระนมม:อไหัว#โจรผู้'#เปิ1นศ์�ตร'เปิ1นอย�างด่( แล่#วกล่�าวว�า นายผู้'#เจร�ญ สุร#อยทองค6า แก#วม�กด่า แล่ะแก#วไพฑ'รย เปิ1นอ�นมากท�*งหัมด่น(* นายเอาไปิเถ�ด่ แล่ะจงปิระกาศ์ว�าฉ�นเปิ1น ทาสุ(เถ�ด่ แน�ะนางงาม จงตายเสุ(ยเถ�ด่ อย�าม�วร6าพ�นน�กเล่ย เราม��งจะฆ�านางผู้'#มาถ@งปิ5าแล่#ว ต�*งแต�ฉ�นระล่@กถ@งต�วได่# ถ@งความเปิ1นผู้'#ร' #ช�ด่ แล่#ว ฉ�นไม�ร' #จ�กบ�ร�ษอ:+นว�าเปิ1นท(+ร �กย�+งกว�านาย มาเถ�ด่ ฉ�นจ�กขุอกอด่นาย ท6าปิระท�กษ�ณแล่#วจะไหัว#นาย เพราะนายก�บด่�ฉ�นจะไม�ได่#ร�วมก�นต�อไปิ ในท(+ท�กแหั�งใช�ว�าบ�ร�ษเท�าน�*นจะเปิ1นบ�ณฑ�ต ถ@งสุตร(ก4เปิ1นบ�ณฑ�ตเฉล่(ยวฉล่าด่ในท(+น�*นๆ แล่ะในท(+ท�กแหั�ง ใช�ว�าบ�ร�ษเท�าน�*นจะเปิ1นบ�ณฑ�ตค�ด่ความได่#ว�องไว ใช�ว�าบ�ร�ษจะค�ด่เหัมาะสุมในเร:+องเด่(ยวเร4วพล่�น ด่�ฉ�นฆ�าศ์�ตร'ได่#ในคร�*งน�*น ก4เพราะเน:+องด่#วย ปิ<ญญาเต4มอย'�ในจ�ต ผู้'#ใด่ไม�ร' #จ�กเร:+องท(+เก�ด่ขุ@*นเร4วไว ผู้'#น�*นม(ปิ<ญญา เขุล่า ย�อมถ'กเขุาฆ�า เหัม:อนโจรท(+ถ'กฆ�าท(+เหัว ฉะน�*น ผู้'#ใด่ ร' #จ�ก เร:+องท(+เก�ด่ขุ@*นได่#ว�องไว ผู้'#น�*นก4พ#นจากพวกศ์�ตร' เหัม:อนด่�ฉ�นพ#นจากโจรท(+เปิ1นศ์�ตร'ในคร�*งน�*น ฉะน�*น เม:+อด่�ฉ�นผู้ล่�กศ์�ตร'ใหั#ตกไปิในเหัว แล่#ว เขุ#าไปิบวชในสุ6าน�กพวกปิร�พาชกท(+ครองผู้#าขุาว คร�*งน�*น พวกปิร�พาชกเอาแหันบถอนผู้มด่�ฉ�นหัมด่แล่#ว ใหั#บวชแล่#วบอกล่�ทธ�ใหั# เน:องๆ ด่�ฉ�นเร(ยนล่�ทธ�น�*นแล่#ว น�+งค�ด่ล่�ทธ�น�*นอย'�ผู้'#เด่(ยวว�า คณะปิร�พาชกเปิ1นด่�งว�าสุ�น�ขุท6ากะเราซั@+งเปิ1นมน�ษย ถ:อเอาก�+งหัว#าท(+หั�กแล่#วปิ<กไว# ณ ท(+ใกล่#เราแล่#วก4หัล่(กไปิ ด่�ฉ�นเหั4นแล่#วได่#น�ม�ต ท(+ต�*ง อย'�เหัม:อนเปิ1นหัม'�หันอน ด่�ฉ�นล่�กจากท(+น�*นแล่#ว ม(ความสุล่ด่ใจ มาถามพวกปิร�พาชก ท(+ม(ล่�ทธ�ร�วมก�น พวกน�*นบอกว�า พวกภ�กษ�ศ์ากยบ�ตรย�อมร' #เร:+องน�*น ด่�ฉ�นเขุ#าไปิหัาพ�ทธสุาวกแล่#วถามเร:+องน�*นพ�ทธสุาวกเหัล่�าน�*นพาด่�ฉ�นไปิในสุ6าน�กพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐ พระองค ผู้'#เปิ1นนายกขุองโล่ก ทรงแสุด่งธรรมแก�ด่�ฉ�นว�า ขุ�นธ อายตนะแล่ะธาต�ท�*งหัล่าย ไม�งาม ไม�เท(+ยง เปิ1นท�กขุ แล่ะเปิ1นอน�ตตา ด่�ฉ�นได่#ฟั<งธรรมขุองพระองค แล่#ว ย�งธรรมจ�กษ�ใหั#หัมด่จด่ว�เศ์ษ ร' #สุ�ทธรรมแล่#ว ได่#ท'ล่ขุอบรรพชาอ�ปิสุมบท คร�*งน�*น พระพ�ทธเจ#า อ�นด่�ฉ�นท'ล่ขุอแล่#ว ได่#ตร�สุว�า มาเถ�ด่ นางผู้'#เจร�ญ ด่�ฉ�นอ�ปิสุมบทแล่#ว ได่#เหั4นน6*าน#อยหัน@+ง ร' #จ�กสุ�งขุาร อ�นม(ความเก�ด่แล่ะความด่�บ ด่#วยน6*าล่#างเท#า ค�ด่เหั4นว�า สุ�งขุารท�*งปิวงย�อมเปิ1นอย�างน�*น ล่6าด่�บน�*น

จ�ตขุองด่�ฉ�นพ#นแล่#วเพราะไม�ถ:อม�+นโด่ยปิระการท�*งปิวง คร�*งน�*น พระพ�ช�ตมารทรงต�*งด่�ฉ�นว�าเปิ1นผู้'#เล่�ศ์กว�าพวกภ�กษ�ณ(ท�*งหัล่ายฝั่5าย ขุ�ปิปิาภ�ญญา ด่�ฉ�นเปิ1นผู้'#ม(ความช6านาญในฤทธ�Rแล่ะท�พโสุตธาต�ผู้'#วารจ�ตผู้'#อ:+น เปิ1นผู้'#ท6าตามสุ�ตถ�ศ์าสุน ร' #ปิ�พเพน�วาสุญาณ ช6าระ ท�พจ�กษ�บร�สุ�ทธ�R ย�งอาสุวะท�*งปิวงใหั#สุ�*นไปิ เปิ1นผู้'#บร�สุ�ทธ�R หัมด่ มล่ท�นด่#วยด่( ด่�ฉ�นบ6าร�งพระศ์าสุด่าแล่#ว ปิฏ�บ�ต�พระพ�ทธศ์าสุนาเสุร4จแล่#ว ปิล่งภาระอ�นหัน�กล่งแล่#ว ด่�ฉ�นบรรล่�ถ@งปิระโยชน ค:อธรรมเปิ1นท(+สุ�*นสุ�งโยชน ท(+ก�ล่บ�ตรท�*งหัล่าย ออกบวชเปิ1นบรรพช�ตต#องการน�*นแล่#ว ญาณขุองด่�ฉ�น ในอรรถะ ธรรมะ น�ร�ต� แล่ะปิฏ�ภาณไพบ'ล่ย หัมด่จด่ เพราะอ6านวยพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ ด่�ฉ�นเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาด่�ฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#ว.

ทราบว�า ท�านพระภ�ททาก�ณฑล่เกสุ(ภ�กษ�ณ( ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(*ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบก�ณฑล่เกสุ(เถร�ยาปิทาน.

ก�สุาโคตม(เถร�ยาปิทานท(+ ๒ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระก�สุาโคตม(เถร( -2 1 0 0 0 -11620 76 0 0 0

[๑๖๒] ในก�ปิท(+หัน@+งแสุนแต�ภ�ทรก�ปิน(* พระพ�ช�ตมารพระนามว�า ปิท�ม�ตระ ผู้'#ทรงร' #จบธรรมท�*งปิวง เปิ1นนายกขุองโล่กเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว คร�*งน�*น ด่�ฉ�นเก�ด่ในสุก�ล่หัน@+งในพระนครหังสุวด่( เขุ#าไปิเฝั่Lาพระพ�ทธเจ#า ผู้'#ปิระเสุร�ฐกว�านรชนพระองค น�*นแล่#ว ถ@งพระองค เปิ1นสุรณะ ได่#ฟั<งธรรมขุองพระองค ซั@+งปิระกอบด่#วยสุ�จจะ ๔ ไพเราะจ�บใจอย�างย�+งน6ามาซั@+งสุ�นต�สุ�ขุแหั�งจ�ต คร�*งน�*น พระธ(รเจ#าผู้'#อ�ด่มกว�าบ�ร�ษ เม:+อทรง ต�*งภ�กษ�ณ(องค หัน@+งผู้'#ทรงจ(วรเศ์ร#าหัมอง ทรงสุรรเสุร�ญในต6าแหัน�งเอตท�คคะ ด่�ฉ�นได่#ฟั<งค�ณขุองภ�กษ�ณ(แล่#ว เก�ด่ปิSต�มาก ท6าสุ�กการะ แด่�พระพ�ทธเจ#าตามความสุามารถ ตามก6าล่�ง หัมอบล่งใกล่#พระธ(รม�น( แล่#ว ปิรารถนาต6าแหัน�งน�*น คร�*งน�*น พระสุ�มพ�ทธเจ#าผู้'#เปิ1นนายกขุองโล่ก ทรงอน�โมทนาเพ:+อการได่#ต6าแหัน�งว�า ในก�ปิท(+หัน@+งแสุนแต�ก�ปิน(* พระศ์าสุด่าพระนามว�าโคด่ม ซั@+งม(สุมภพในวงศ์ พระเจ#าโอกกากราชจ�กเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นในโล่ก ท�านผู้'#เจร�ญจ�กเปิ1นธรรมทายาท ขุองพระศ์าสุด่าพระองค น�*น เปิ1นโอรสุอ�นธรรมน�รม�ต เปิ1นสุาว�กา ขุองพระศ์าสุด่า ม(นามช:+อว�าก�สุาโคตม( คร�*งน�*น ด่�ฉ�นได่#ฟั<งพระพ�ทธพจน น�*นแล่#ว ม(ความย�นด่( ม(จ�ตปิระกอบด่#วยเมตตา บ6าร�งพระ พ�ช�ตมารผู้'#น6าช�*นพ�เศ์ษ ด่#วยปิ<จจ�ยท�*งหัล่ายจนตล่อด่ช(ว�ต ด่#วย ก�ศ์ล่กรรมท(+ท6าไว#แล่#วน�*น แล่ะด่#วยการต�*งเจตน จ6านงไว# ด่�ฉ�นล่ะ ร�างกายมน�ษย แล่#ว ได่#ไปิสุ'�สุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ ในภ�ทรก�ปิน(* พระพ�ทธเจ#าพระนามว�า ก�สุสุปิ ผู้'#เปิ1นพงศ์ พ�นธ� แหั�งพราหัมณ ม(ยศ์มาก ปิระเสุร�ฐกว�าพวกบ�ณฑ�ต เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว คร�*งน�*น พระเจ#ากาสุ( พระนามว�าก�ก( เปิ1นใหัญ�กว�านรชนในพระนครพาราณสุ( อ�นอ�ด่ม เปิ1นอ�ปิ<ฏฐากขุองพระพ�ทธเจ#าผู้'#แสุวงหัาค�ณอ�นย�+งใหัญ� ด่�ฉ�นเปิ1น

พระธ�ด่าองค ท(+ ๕ ขุองท#าวเธอ ม(นามปิรากฏว�าธรรมา ได่#ฟั<งธรรมขุองพระพ�ช�ตมารผู้'#เล่�ศ์แล่#ว พอใจบรรพชา แต�พระชนกนาถม�ได่#ทรงอน�ญาตใหั#พวกเรา เม:+อต#องอย'�ในอาคารสุถาน คร�*งน�*น พวกเรา ผู้'#เปิ1นราชก�ญญาต�*งอย'�ในความสุ�ขุ ม�ได่#เก(ยจคร#าน ปิระพฤต�พรหัมจรรย ต�*งแต�เปิ1นก�มาร(อย'�สุองหัม:+นปิS พระราชธ�ด่าท�*ง ๗ พระองค ค:อนางสุมณ( ๑ นางสุมณค�ตตา ๑ นางภ�กขุ�น( ๑ นางภ�กขุ�ทาสุ�กา ๑ นางธรรมา ๑ นางสุ�ธรรมา ๑ แล่ะนางสุ�งฆทาสุ(เปิ1นท(+ ๗เปิ1นผู้'#ย�นด่(พอใจในการบ6าร�งพระพ�ทธเจ#า ได่#มาเปิ1นพระเขุมาเถร(พระอ�บล่วรรณาเถร( พระปิฏาจาราเถร( พระก�ณฑล่เกสุ(เถร( ด่�ฉ�นพระธรรมท�นนาเถร( แล่ะว�สุาขุาอ�บาสุ�กาเปิ1นท(+ ๗ ด่#วยก�ศ์ล่กรรมท(+ท6าไว#แล่#วน�*น แล่ะด่#วยการต�*งเจตน จ6านงไว# ด่�ฉ�นล่ะร�างกายมน�ษย แล่#ว ได่#ไปิสุ'�สุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ ในภพหัล่�งคร�*งน(* ด่�ฉ�นเก�ด่ในสุก�ล่เศ์รษฐ(ท(+ตกยาก จนทร�พย เปิ1นวงศ์ ต6+า ไปิสุ'�สุก�ล่ท(+ม(ทร�พย พวกเล่สุชนก4ร�บรองแสุด่งว�าด่�ฉ�นจนทร�พย เม:+อด่�ฉ�นคล่อด่บ�ตรแล่#ว ก4เปิ1นท(+เอ4นด่'แหั�งชนท�*งปิวง ก�มารซั@+งเปิ1นบ�ตรอ�อนน�*นด่6ารงอย'�ในความสุ�ขุ เปิ1นท(+ร �กใคร�ขุองด่�ฉ�นเหัม:อนว�าช(ว�ตขุองตน ได่#ถ@งอ6านาจ ยมราชเสุ(ยแล่#ว ด่�ฉ�นอ�ด่อ�*นด่#วยความโศ์กเศ์ร#า ม(หัน#าเศ์ร#าตล่อด่ว�น ม(ตาช��มด่#วยน6*าตา เปิ1นคนม(หัน#าร#องไหั# อ� #มศ์พล่'กท(+ตายพ'ด่เพ#อไปิคร�*งน�*น บ�ร�ษผู้'#หัน@+งเหั4นเขุ#าแล่#ว พาเขุ#าไปิเฝั่Lาพระพ�ทธเจ#าผู้'#เปิ1นหัมอด่(เล่�ศ์อ�ด่ม ด่�ฉ�นได่#ท'ล่ว�า ขุ#าแต�พระองค ผู้'#เจร�ญ ขุอพระองค ได่#โปิรด่ปิรานปิระทานยาท(+แก#บ�ตรใหั#กล่�บเปิ1นเถ�ด่ พระพ�ช�ตมารผู้'# ฉล่าด่ในอ�บายแนะน6าร�บสุ�+งว�าในเร:อนใด่ไม�ม(คนตาย ท�านจงไปิหัาเมล่4ด่พ�นธ� ผู้�กกาด่จากเร:อนน�*นมา คร�*งน�*น ด่�ฉ�นเท(+ยวไปิหัาจนท�+ว เม:องสุาว�ตถ(ไม�ได่#เมล่4ด่พ�นธ� ผู้�กกาด่แต�เร:อนท(+ไม�ม(คนตายไหันๆเพราะฉะน�*น ด่�ฉ�นจ@งกล่�บได่#สุต�ท�*งศ์พเสุ(ย แล่#วเขุ#าไปิเฝั่Lาพระ พ�ทธเจ#าผู้'#เปิ1นนายกขุองโล่ก พระบรมศ์าสุด่าผู้'#ม(พระกระแสุเสุ(ยง อ�นไพเราะ ทอด่พระเนตรเหั4นด่�ฉ�นแต�ท(+ไกล่แล่#วตร�สุว�า ก4ความเปิ1นอย'�เพ(ยงว�นเด่(ยวขุองบ�คคล่ผู้'#พ�จารณาเหั4นความเก�ด่แล่ะความเสุ:+อมไปิ ปิระเสุร�ฐกว�าความเปิ1นอย'� ๑๐๐ ปิS ขุองบ�คคล่ผู้'#ม�ได่# พ�จารณาเหั4นความเก�ด่ขุ@*นแล่ะความเสุ:+อมไปิอน�จจาธรรมน(* ไม�ใช�ธรรมเฉพาะบ#าน ไม�ใช�ธรรมเฉพาะน�คม ไม�ใช�ธรรมเฉพาะสุก�ล่เด่(ยว เปิ1นธรรมขุองโล่กท�*งปิวงพร#อมท�*งเทวโล่ก.

ด่�ฉ�นน�*น ได่#สุด่�บคาถาเหัล่�าน(*แล่#ว ย�งธรรมจ�กษ�ใหั#หัมด่จด่ว�เศ์ษ เม:+อร' #สุ�ทธรรมแล่#วได่#ออกบวช แม#เม:+อบวชแล่#วอย�างน�*น ปิระกอบความเพ(ยรในพ�ทธศ์าสุนา ไม�ช#านานก4ได่#บรรล่�อรหั�ตผู้ล่ ด่�ฉ�นเปิ1น ผู้'#ม(ความช6านาญในฤทธ�R แล่ะท�พโสุตธาต� ร' #วาระจ�ตขุองผู้'#อ:+น แล่ะท�พจ�กษ�บร�สุ�ทธ�R ย�งอาสุวะท�*งปิวงใหั#สุ�*นไปิแล่#ว เปิ1นผู้'#บร�สุ�ทธ�R หัมด่มล่ท�นด่#วยด่( ด่�ฉ�นบ6าร�งพระศ์าสุด่าแล่#ว ปิฏ�บ�ต�พระพ�ทธศ์าสุนา เสุร4จแล่#ว ปิล่งภาระอ�นหัน�กล่งแล่#ว ถอนต�ณหัาอ�นน6าไปิสุ'�ภพขุ@*น

แล่#ว ด่�ฉ�นบรรล่�ปิระโยชน ค:อ ธรรมเปิ1นท(+สุ�*นสุ�งโยชน ท�*งปิวงท(+ก�ล่บ�ตรท�*งหัล่ายออกบวชเปิ1นบรรพช�ตต#องการน�*นแล่#ว ญาณขุอง ด่�ฉ�นในอรรถะ ธรรมะ น�ร�ตต� แล่ะปิฏ�ภาณ ไพบ'ล่ย หัมด่จด่เพราะ อ6านาจพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ ด่�ฉ�นน6าผู้#ามาจากกองหัยากเย:+อปิ5าช#าแล่ะถนนเอามาท6าเปิ1นผู้#าสุ�งฆาฏ� ทรงจ(วรอ�นเศ์ร#าหัมอง พระพ�ช�ตมารผู้'#เปิ1นนายกช�*นพ�เศ์ษ ทรงพอพระท�ยในค�ณบ�ต� ค:อ การทรงจ(วรอ�นเศ์ร#าหัมองน�*น จ@งทรงต�*งด่�ฉ�นไว#ในต6าแหัน�งเอตท�คคะ ใน บร�ษ�ทท�*งหัล่าย ด่�ฉ�นเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาด่�ฉ�นท6าเสุร4จแล่#ว.

ทราบว�า ท�านพระก�สุาโคตม(ภ�กษ�ณ(ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบก�สุาโคตม(เถร�ยาปิทาน.

ธรรมท�นนาเถร�ยาปิทานท(+ ๓ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระธรรมท�นนาเถร( -2 1 0 0 0 -11630 67 0 0 0

[๑๖๓] ในก�ปิท(+หัน@+งแสุนแต�ภ�ทรก�ปิน(* พระพ�ช�ตมารผู้'#เปิ1นนายกขุองโล่กพระนามว�าปิท�ม�ตระ ผู้'#ทรงร' #จบธรรมท�*งปิวง เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว คร�*งน�*น ด่�ฉ�นเก�ด่ในสุก�ล่หัน@+งในเม:องหังสุวด่(ร�บจ#างท6าการงานขุองคนอ:+น เปิ1นผู้'#ม(ปิ<ญญาสุ6ารวมอย'�ในศ์(ล่พระเถระนามว�าสุ�ชาตะอ�ครสุาวกขุองพระพ�ทธเจ#า พระนามว�าปิท�ม�ตระ ออกจากว�หัารไปิเพ:+อ บ�ณฑบาตเวล่าน�*น ด่�ฉ�นเอาหัม#อไปิต�กน6*า เหั4นท�านแล่#วเล่:+อมใสุได่#ถวายขุนมด่#วยม:อขุองตน ท�านร�บแล่#วน�+งฉ�น ณ ท(+น�*นแหัล่ะ ด่�ฉ�นน�มนต ท�านไปิสุ'�เร:อนได่#ถวายโภชนะแก�ท�าน ต�อมา นายขุองด่�ฉ�น ทราบเขุ#าแล่#วม(ความย�นด่( ได่#แต�งด่�ฉ�นใหั#เปิ1นล่'กสุะใภ#ขุองท�านด่�ฉ�นไปิก�บแม�ผู้�ว ได่#ถวายอภ�วาทพระสุ�มพ�ทธเจ#า คร�*งน�*น พระ บรมศ์าสุด่าทรงปิระกาศ์ต�*งภ�กษ�ณ(องค หัน@+งผู้'#เปิ1นธรรมกถ@ก ใน ต6าแหัน�งเอตท�คคะ ด่�ฉ�นได่#ฟั<งพระพ�ทธพจน น�*นแล่#ว ม(ความย�นด่(น�มนต พระสุ�คตเจ#าพร#อมด่#วยพระสุงฆ ถวายมหัาทานแล่#ว ปิรารถนา ต6าแหัน�งน�*น ในท�นใด่น�*น พระสุ�คตเจ#าผู้'#ม(พระกระแสุเสุ(ยงไพเราะ ได่#ตร�สุกะด่�ฉ�นว�าท�านย�นด่(บ6าร�งเรา อ�งคาสุเราก�บสุาวกสุงฆ ขุวนขุวายในการฟั<งสุ�ทธรรม ม(ใจเจร�ญด่#วยค�ณ ท�านผู้'#เจร�ญ ท�านย�นด่( เถ�ด่ ท�านจะได่#ต6าแหัน�งน�*นอ�นเปิ1นผู้ล่แหั�งความปิรารถนา ในก�ปิ ท(+หัน@+งแสุนแต�ก�ปิน(* พระพ�ทธเจ#าพระนามว�าโคตม ซั@+งม(สุมภพในวงศ์ พระเจ#าโอกกากราช จ�กเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นในโล่ก ท�านผู้'#เจร�ญจ�กได่# เปิ1นธรรมทายาทขุองพระศ์าสุด่าพระองค น�*น เปิ1นโอรสุอ�นธรรม น�รม�ตเปิ1นสุาว�กาขุองพระศ์าสุด่า ม(ช:+อว�า ธรรมท�นนา ด่�ฉ�นได่#ฟั<ง พระพ�ทธพจน น�*นแล่#วม(ความย�นด่( ม(จ�ตปิระกอบด่#วยเมตตา บ6าร�ง พระมหัาม�น(ผู้'#เปิ1นนายกช�*นพ�เศ์ษ ด่#วยปิ<จจ�ยท�*งหัล่ายจนตล่อด่ช(ว�ตด่#วยก�ศ์ล่กรรมท(+ท6าไว#แล่#วน�*น แล่ะด่#วยการต�*งเจตน จ6านงไว# ด่�ฉ�น ล่ะร�างกายมน�ษย แล่#วได่#ไปิสุ'�สุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ ในภ�ทรก�ปิน(* พระ

พ�ทธเจ#าพระนามว�าก�สุสุปิ ผู้'#เปิ1นพงศ์ พ�นธ� แหั�งพราหัมณ ม(ยศ์มาก ปิระเสุร�ฐกว�าบ�ณฑ�ตท�*งหัล่ายเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว คร�*งน�*น พระเจ#า กาสุ(พระนามว�าก�ก( ผู้'#เปิ1นใหัญ�กว�านรชนในพระนครพาราณสุ(อ�นอ�ด่ม ทรงเปิ1นอ�ปิ<ฏฐากขุองพระพ�ทธเจ#าผู้'#แสุวงหัาค�ณอ�นย�+งใหัญ� ด่�ฉ�นเปิ1นพระธ�ด่าคนท(+หักขุองท#าวเธอ ม(นามปิรากฏว�าสุ�ธรรมา ได่#ฟั<งธรรมขุองพระพ�ช�ตมารผู้'#เล่�ศ์แล่#ว พอใจบรรพชา แต�พระชนกนาถม�ได่#ทรงอน�ญาตใหั#พวกเรา เม:+ออย'�ในอาคารสุถาน คร�*งน�*น พวกเราผู้'#เปิ1นราชก�ญญาต�*งอย'�ในความสุ�ขุ ม�ได่#เก(ยจคร#านปิระพฤต�พรหัมจรรย ต�*งแต�เปิ1นก�มาร(อย'�สุองหัม:+นปิS. จบภาณวารท(+ ๓ราชธ�ด่าท�*ง ๗ พระองค ค:อนางสุมณ( ๑ นางสุมณค�ตตา ๑นางภ�กขุ�น( ๑ นางภ�กขุ�ทาสุ�กา ๑ นางธรรมา ๑ นางสุ�ธรรมา ๑ แล่ะนางสุ�งฆทาสุ(เปิ1นท(+ ๗ เปิ1นผู้'#ย�นด่(พอใจบ6าร�งพระพ�ทธเจ#าได่#มา เปิ1นพระเขุมาเถร( พระอ�บล่วรรณาเถร( พระปิฏาจาราเถร( พระก�ณ ฑล่เกสุ(เถร( เปิ1นพระก�สุาโคตม(เถร( แล่ะด่�ฉ�นเปิ1นว�สุาขุาอ�บาสุ�กาคนท(+ ๗ ด่#วยก�ศ์ล่กรรมท(+ได่#ท6าไว#แล่#วน�*น แล่ะด่#วยการต�*งเจตน จ6านง ไว# ด่�ฉ�นล่ะร�างกายมน�ษย แล่#วได่#ไปิสุ'�สุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ ในภพ หัล่�งคร�*งน(* ด่�ฉ�นเก�ด่ในสุก�ล่เศ์รษฐ( ม(ความเจร�ญม�+นค�+งด่#วยกามสุ�ขุท�*งปิวง ในพระนครราชคฤหั อ�นอ�ด่ม เม:+อด่�ฉ�นปิระกอบด่#วยร'ปิสุมบ�ต�ต�*งอย'�ในปิฐมว�ย ไปิสุ'�สุก�ล่อ:+น เพร(ยบพร#อมด่#วยความสุ�ขุ สุาม(ขุองด่�ฉ�น เขุ#าไปิเฝั่Lาพระพ�ทธเจ#าผู้'#เปิ1นสุรณะแหั�งสุ�ตว โล่ก ฟั<ง ธรรมเทศ์นา แล่#วได่#บรรล่�อนาคาม�ผู้ล่ เปิ1นผู้'#ม(ปิ<ญญาด่( คร�*งน�*นด่�ฉ�นได่#ร�บอน�ญาตจากสุาม(น�*นแล่#ว ออกบวชไม�ช#านานก4ได่#บรรล่�อรหั�ตผู้ล่ อ�บาสุกน�*นเขุ#าไปิหัาด่�ฉ�น แล่#วถามปิ<ญหัาท(+ล่@กซั@*งสุ�ขุ�มมากด่�ฉ�นแก#ปิ<ญหัาท�*งหัมด่น�*นได่# พระพ�ช�ตทรงมารทรงพอพระท�ยใน ค�ณสุมบ�ต�น�*นจ@งทรงต�*งด่�ฉ�นไว#ในต6าแหัน�งเอตท�คคะ ด่#วยพระด่6าร�สุ ว�าเราม�ได่#เหั4นภ�กษ�ณ(ร'ปิอ:+น ผู้'#เปิ1นธรรมกถ@กเหัม:อนธรรมท�นนาภ�กษ�ณ(น(* ด่'กรภ�กษ�ท�*งหัล่าย ท�านท�*งหัล่ายจงทรงจ6าภ�กษ�ณ(ธรรม ท�นนาผู้'#ม(ปิ<ญญาไว#อย�างน(*เถ�ด่ ด่�ฉ�นอ�นพระผู้'#ม(พระภาคทรงอน�เคราะหั แล่#ว ช:+อว�าเปิ1นบ�ณฑ�ตอย�างน(* ด่�ฉ�นบ6าร�งพระศ์าสุด่าแล่#ว ท6าก�จ พระพ�ทธศ์าสุนาเสุร4จแล่#วปิล่งภาระอ�นหัน�กล่งแล่#ว ถอนต�ณหัาอ�น น6าไปิสุ'�ภพขุ@*นได่#แล่#ว บรรล่�ถ@งปิระโยชน ค:อ ธรรมเปิ1นท(+สุ�*น สุ�งโยชน ท�*งปิวง ท(+ก�ล่บ�ตรท�*งหัล่ายออกบวชเปิ1นบรรพช�ต ต#องการ น�*นแล่#ว ด่�ฉ�นเปิ1นผู้'#ม(ความช6านาญในฤทธ�R แล่ะในท�พโสุตธาต� ร' #วาระจ�ตขุองผู้'#อ:+น เปิ1นผู้'#ท6าตามสุ�ตถ�ศ์าสุน ด่�ฉ�นร' #ปิ�พเพน�วาสุ ญาณแล่ะท�พจ�กษ� อ�นหัมด่จด่ว�เศ์ษย�งอาสุวะท�*งปิวงใหั#สุ�*นไปิแล่#วเปิ1นผู้'#บร�สุ�ทธ�Rหัมด่มล่ท�นด่#วยด่( ด่�ฉ�นเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ...พระพ�ทธศ์าสุนาด่�ฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#ว.

ทราบว�า ท�านพระธรรมท�นนาภ�กษ�ณ(ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบธรรมท�นนาเถร�ยาปิทาน.

สุก�ล่าเถร�ยาปิทานท(+ ๔ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระสุก�ล่าเถร( -2 1 0 0 0 -11640 65 0 0 0

[๑๖๔] ในก�ปิท(+หัน@+งแสุนแต�ภ�ทรก�ปิน(* พระพ�ช�ตมารผู้'#เปิ1นนายกขุองโล่กพระนามว�าปิท�ม�ตระ ผู้'#ทรงร' #จบธรรมท�*งปิวง เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#วพระองค เปิ1นบ�ร�ษอาชาไนย ปิระเสุร�ฐกว�าบ�ณฑ�ตท�*งหัล่าย ทรงปิฏ�บ�ต�เพ:+อเก:*อก'ล่ เพ:+อความสุ�ขุเพ:+อปิระโยชน แก�สุ�ตว ท�*งปิวงในโล่กก�บท�*งเทวโล่ก เปิ1นผู้'#ถ@งซั@+งยศ์อ�นเล่�ศ์ ทรงสุ�ร� ทรงม(เก(ยรต�ค�ณฟั� LงเฟัM+ อง อ�นชาวโล่กท�*งปิวงบ'ชาแล่#ว ม(พระค�ณปิรากฏไปิท�+วท�ศ์พระองค เปิ1นผู้'#อ�ด่มกว�านรชน ทรงขุ#ามพ#นจากความสุงสุ�ยแล่#ว ทรง ล่�วงความเคล่:อบแคล่งไปิแล่#ว ทรงม(ความด่6าร�ในพระหัฤท�ยบร�บ'รณ เต4มท(+ ทรงบรรล่�พระสุ�มโพธ�ญาณอ�นอ�ด่ม ทรงย�งมรรคาท(+ย�งไม�เก�ด่ ใหั#เก�ด่ขุ@*น ตร�สุบอกมรรคาท(+ย�งไม�ม(ใครบอก ทรงย�งธรรมท(+ย�งไม� เก�ด่พร#อมใหั#เก�ด่พร#อม พระองค เปิ1นบ�คคล่ผู้'#องอาจ ทรงร' #จ�กมรรคา ทรงทราบมรรคา ตร�สุบอกมรรคา เปิ1นพระศ์าสุด่าผู้'#ฉล่าด่ในมรรคาปิระเสุร�ฐสุ�ด่กว�านายสุารถ( เปิ1นพระโล่กนาถผู้'#ทรงปิระกอบด่#วย พระมหัากร�ณา เปิ1นนายกขุองโล่ก ทรงแสุด่งธรรม ถอนเหัล่�าสุ�ตว ผู้'#จมอย'�ในเปิMอกตมค:อกาม คร�*งน�*น ด่�ฉ�นเก�ด่ในเม:องหังสุวด่(ม( นามว�าขุ�ตต�ยน�นทนา ม(ร'ปิสุวย รวยทร�พย เปิ1นท(+พ@งใจ ม(สุ�ร� เปิ1น พระธ�ด่าขุองพระราชาผู้'#ใหัญ� พระนามว�าอาน�นทะ งด่งามอย�างย�+งเปิ1นพระภค�น(ต�างพระมารด่าแหั�งพระพ�ทธเจ#าพระนามว�าปิท�ม�ตระหั#อมล่#อมด่#วยราชก�ญญาท�*งหัล่าย ปิระด่�บด่#วยสุรรพาภรณ เขุ#าไปิ เฝั่Lาพระว(รเจ#า แล่#วได่#ฟั<งธรรมเทศ์นาคร�*งน�*นพระผู้'#ม(พระภาคผู้'#ทรงร' #แจ#งโล่กโล่กพระองค น�*น ทรงต�*งภ�กษ�ณ(องค หัน@+งผู้'#ม(ท�พจ�กษ�ในต6าแหัน�งอ�นเล่�ศ์ ในท�ามกล่างบร�ษ�ทสุ(+ ด่�ฉ�นได่#ฟั<งพระพ�ทธพจน น�*นแล่#ว ม(ความร�าเร�ง ถวายทานแล่ะบ'ชา พระสุ�มพ�ทธเจ#าแล่#วได่#ปิรารถนาท�พจ�กษ� ท�นใด่น�*น พระบรมศ์าสุด่าได่#ตร�สุกะด่�ฉ�นว�า ด่'กรขุ�ตต�ยน�นทนา เธอจ�กได่#ต6าแหัน�งท(+ตนปิรารถนาต6าแหัน�งท(+เธอปิรารถนาน(*เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายปิระท(ปิท(+ชอบธรรม ในก�ปิท(+หัน@+ง แสุนแต�ก�ปิน(* พระศ์าสุด่าพระนามว�าโคด่ม ม(สุมภพในวงศ์ พระเจ#าโอกกากราชจ�กเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นในโล่ก เธอจ�กได่#เปิ1นธรรมทายาทขุองพระศ์าสุด่าพระองค น�*น เปิ1นโอรสุอ�นธรรมน�รม�ต จ�กเปิ1นพระสุาว�กาขุองพระศ์าสุด่าม(นามว�าสุก�ล่า ด่#วยก�ศ์ล่กรรมท(+ได่#ท6าไว#แล่#วน�*นแล่ะด่#วยการต�*งเจตน จ6านงไว# ด่�ฉ�นล่ะร�างกายมน�ษย แล่#วได่#ไปิสุ'� สุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ ในภ�ทรก�ปิน(* พระพ�ทธเจ#าพระนามว�าก�สุสุปิ ผู้'#เปิ1นพงศ์ พ�นธ� แหั�งพราหัมณ ม(ยศ์มากปิระเสุร�ฐกว�าบ�ณฑ�ตท�*งหัล่ายเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว คร�*งน�*นด่�ฉ�นปิร�พาช�กา ปิระพฤต�อย'�ผู้'#เด่(ยวเท(+ยว ไปิเพ:+อภ�กษาได่#น6*าม�นมาน#อยหัน@+ง ม(ใจผู้�องใสุ เอาน6*าม�นน�*นตามปิระท(ปิบ'ชาพระเจด่(ย ช:+อสุ�พพสุ�งวร แหั�งพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐ

กว�าสุ�ตว ด่#วยก�ศ์ล่กรรมท(+ได่#ท6าไว#แล่#วน�*นแล่ะด่#วยการต�*งเจต จ6านง ไว# ด่�ฉ�นล่ะร�างกายมน�ษย น�*นแล่#ว ได่#ไปิสุ'�สุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ ด่#วยอ6านาจบ�ญกรรมน�*น ด่�ฉ�นไปิเก�ด่ในท(+ใด่ๆ ปิระท(ปิเปิ1นอ�นมาก ก4สุว�างไสุวแก�ด่�ฉ�นในท(+น�*นๆ ด่�ฉ�นปิรารถนาจะได่#สุ�+งท(+อย'�นอกฝั่าหัร:อสุ�+งท(+อย'�นอกภ'เขุาศ์�ล่า ก4เหั4นได่#ทะล่�ปิร�โปิร�ง น(*เปิ1นผู้ล่แหั�ง การถวายปิระท(ปิ ด่�ฉ�นม(น�ยน ตาแจ�มใสุ ร� �งเร:องด่#วยยศ์ ม(ศ์ร�ทธา ม(ปิ<ญญา น(*ก4เปิ1นผู้ล่แหั�งการถวายปิระท(ปิในภพหัล่�งคร�*งน(* ด่�ฉ�นเก�ด่ในสุก�ล่พราหัมณ อ�นม(ทร�พย แล่ะขุ#าวเปิล่:อกมากมาย มหัาชน ย�นด่( พระราชาทรงบ'ชา ด่�ฉ�นสุมบ'รณ ไปิด่#วยองคสุมบ�ต�ท�*งปิวง ปิระด่�บด่#วยสุรรพาภรณ ย:นอย'�ท(+หัน#าต�าง ได่#เหั4นพระสุ�คตเจ#า เสุด่4จเขุ#าไปิในเม:องทรงร� �งเร:องด่#วยยศ์อ�นเทวด่าแล่ะมน�ษย สุ�กการะบ'ชาทรงสุมบ'รณ ด่#วยพระอน�พย�ญชนะปิระด่�บด่#วยพระล่�กษณะท�*งหัล่าย ม(จ�ตเล่:+อมใสุโสุมน�สุ พอใจบรรพชาคร�*นได่#บรรพชา แล่#วไม�นานน�ก ก4ได่#บรรล่�อรหั�ตผู้ล่ ด่�ฉ�นม(ความช6านาญในฤทธ�Rแล่ะท�พโสุตธาต� ร' #วาระจ�ตขุองผู้'#อ:+น เปิ1นผู้'#ปิฏ�บ�ต�ตาม สุ�ตถ�ศ์าสุน ร' #ปิ�พเพน�วาสุญาณ ช6าระท�พจ�กษ�อ�นหัมด่จด่ว�เศ์ษใหั#อาสุวะท�*งปิวงสุ�*นไปิแล่#วเปิ1นผู้'#บร�สุ�ทธ�Rหัมด่มล่ท�นด่( ด่�ฉ�นบ6าร�งพระศ์าสุด่าแล่#วท6าก�จพระพ�ทธศ์าสุนาเสุร4จแล่#วปิล่งภาระอ�น หัน�กล่งได่#แล่#ว ถอนต�ณหัาอ�นน6าไปิสุ'�ภพขุ@*นได่#แล่#ว บรรล่�ถ@งปิระโยชน ค:อ ธรรมเปิ1นท(+สุ�*นสุ�งโยชน ท�*งปิวงท(+ก�ล่บ�ตรท�*งหัล่าย ออกบวชเปิ1นบรรพช�ต ต#องการน�*นแล่#ว แต�น�*น พระผู้'#ม(พระภาคผู้'#ทรงพระมหัากร�ณา ผู้'#อ�ด่มกว�านรชน ทรงต�*งด่�ฉ�นไว#ในต6าแหัน�งเอตท�คคะว�า สุก�ล่าภ�กษ�ณ( เปิ1นผู้'#เล่�ศ์กว�าภ�กษ�ณ(ท�*งหัล่าย ฝั่5ายท(+ม( ท�พจ�กษ� ด่�ฉ�นเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาด่�ฉ�นได่#ท6า เสุร4จแล่#ว.

ทราบว�า ท�านพระสุก�ล่าภ�กษ�ณ(ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบสุก�ล่าเถร�ยาปิทาน.

น�นทาเถร�ยาปิทานท(+ ๕ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระน�นทาเถร( -2 1 0 0 0 -11650 99 0 0 0

[๑๖๕] ในก�ปิท(+หัน@+งแสุนแต�ภ�ทรก�ปิน(* พระพ�ช�ตมารผู้'#เปิ1นนายกขุองโล่กพระนามว�าปิท�ม�ตระ ผู้'#ทรงร' #จบธรรมท�*งปิวงเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว พระองค เปิ1นพระพ�ทธเจ#าผู้'#ฉล่าด่ในว�ธ(เทศ์นา ตร�สุสุอนเหัล่�าสุ�ตว ใหั# ร' #แจ#ง ทรงช�วยสุรรพสุ�ตว ใหั#ขุ#ามไปิ ทรงช�วยใหั#หัม'�ชนขุ#ามพ#นได่#เปิ1นอ�นมาก ทรงพระกร�ณาอน�เคราะหั แสุวงหัาปิระโยชน แก�สุ�ตว ท�*งปิวงทรงต�*งพวกเด่(ยรถ(ย ท(+มาถ@งแล่#วท�*งหัมด่ไว#ในเบญจศ์(ล่ พระศ์าสุนาขุองพระองค ไม�อาก'ล่ ว�างเปิล่�าจากพวกเด่(ยรถ(ย งด่งามไปิด่#วยพระอรหั�นต ท�*งหัล่ายท(+ม(ความช6านาญ เปิ1นผู้'#คงท(+พระองค เปิ1นพระมหัาม�น(ม(พระกายสุ'ง ๕๘ ศ์อก ม(พระร�ศ์ม(งามปิานทองค6าท(+ม(ค�า

ม(พระล่�กษณะอ�นปิระเสุร�ฐ ๓๒ ปิระการม(พระชนมาย�แสุนปิS พระ องค ด่6ารงอย'�โด่ยกาล่เท�าน�*น ทรงช�วยใหั#หัม'�ชนขุ#ามพ#นได่#เปิ1นอ�นมาก คร�*งน�*น ด่�ฉ�นเก�ด่ในสุก�ล่เศ์รษฐ(ม(ความร� �งเร:องด่#วยร�ตนะต�างๆ ใน เม:องหังสุวด่( เปิ1นผู้'#เพร(ยบพร#อมไปิด่#วยความสุ�ขุมาก ด่�ฉ�น เขุ#าไปิ เฝั่Lาพระมหัาว(รเจ#าพระองค น�*น ได่#ฟั<งพระธรรมเทศ์นา อ�นปิระกาศ์ ปิรม�ตถธรรมอย�างจ�บใจย�+ง ซั@+งเปิ1นอมตธรรม คร�*งน�*น ด่�ฉ�นม(ความเล่:+อมใสุ ได่#น�มนต พระพ�ทธเจ#าผู้'#เปิ1นนายกขุองโล่กพร#อมด่#วยพระ สุงฆ ได่#ถวายมหัาทานแด่�พระองค ด่#วยม:อขุองตน ได่#ซับเศ์(ยรล่ง ใกล่#พระมหัาว(รเจ#าพร#อมด่#วยพระสุงฆ ปิรารถนาต6าแหัน�งท(+เล่�ศ์กว�าภ�กษ�ณ(ท�*งหัล่ายฝั่5ายท(+ม(ฌาน คร�*งน�*นพระสุ�คตเจ#าผู้'#ฝั่Tกนรชนท(+ย�งไม�ได่#ฝั่Tก เปิ1นสุรณะขุองโล่กสุามผู้'#เปิ1นใหัญ� ทรงนรชนไว#ใหั#ด่( ทรง พยากรณ ว�า ท�านจ�กได่#ต6าแหัน�งท(+ปิรารถนาด่(แล่#วน�*น ในก�ปิท(+ หัน@+งแสุนแต�ก�ปิน(*พระศ์าสุด่าพระนามว�าโคด่ม ม(สุมภพในวงศ์ พระเจ#าโอกกากราช จ�กเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นในโล่ก ท�านผู้'#เจร�ญจ�กได่#เปิ1น ธรรมทายาทขุองพระศ์าสุด่าพระองค น�*น เปิ1นโอรสุอ�นธรรมน�รม�ต จ�กเปิ1นสุาว�กาขุองพระองค ม(นามช:+อว�าน�นทา คร�*งน�*น ด่�ฉ�นได่#ฟั<ง พระพ�ทธพจน น�*นแล่#วม(ใจย�นด่(ม(จ�ตปิระกอบด่#วยเมตตา บ6าร�งพระพ�ช�ตมารผู้'#เปิ1นนายกช�*นพ�เศ์ษ ด่#วยปิ<จจ�ยท�*งหัล่ายตล่อด่ช(ว�ต ด่#วย ก�ศ์ล่กรรมท(+ได่#ท6าไว#ด่(น�*นแล่ะด่#วยการต�*งเจตน จ6านงไว# ด่�ฉ�นล่ะ ร�างกายมน�ษย แล่#ว ได่#ไปิสุ'�สุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ จ�ต�จากสุวรรค ช�*นน�*นแล่#ว ด่�ฉ�นไปิสุ'�สุวรรค ช�*นยามา จ�ต�จากน�*นแล่#วไปิสุวรรค ช�*น ด่�สุ�ต จ�ต�จากน�*นแล่#วไปิสุวรรค ช�*นน�มมานรด่( จ�ต�จากน�*นแล่#วไปิสุวรรค ช�*นปิรน�มม�ตวสุว�สุด่( ด่#วยอ6านาจบ�ญกรรมน�*น ด่�ฉ�นเก�ด่ในภพใด่ๆ ก4ได่#ครองต6าแหัน�งราชมเหัสุ(ในภพน�*นๆ จ�ต�จากสุวรรค ช�*น ปิรน�มม�ตวสุว�ตด่(แล่#วมาเก�ด่เปิ1นมน�ษย ได่#ครองต6าแหัน�งอ�ครมเหัสุ( ขุองพระเจ#าจ�กรพรรด่� แล่ะพระเจ#าเอกราช เสุวยสุมบ�ต�ในเทวด่าแล่ะมน�ษย เปิ1นผู้'#ม(ความสุ�ขุในท(+ท�กสุถานท�องเท(+ยวไปิในก�ปิเปิ1นอเนกในภพหัล่�งท(+มาถ@งบ�ด่น(* ด่�ฉ�นเปิ1นพระธ�ด่าแหั�งพระเจ#าสุ�ทโธทนะในกร�งกบ�ล่พ�สุด่� เปิ1นผู้'#ม(ร'ปิสุมบ�ต�อ�นปิระชาชนสุรรเสุร�ญ ราชสุก�ล่ น�*น เหั4นด่�ฉ�นม(ร'ปิงามด่�งด่วงอาท�ตย จ@งพาก�นช:+นชม เพราะฉะน�*นด่�ฉ�นจ@งม(นามว�าน�นทา เปิ1นผู้'#ม(ร'ปิล่�กษณะสุวยงาม ในพระนคร กบ�ล่พ�สุด่� ซั@+งเปิ1นธาน(ท(+ร :+นรมย น�*น นอกจากพระนางยโสุธรา ปิรากฏว�าด่�ฉ�นงามกว�าย�วนาร(ท�*งปิวง พระภาด่าพระองค ใหัญ�เปิ1น พระพ�ทธเจ#าผู้'#เล่�ศ์ในไตรโล่ก พระภาด่าองค รองก4เปิ1นพระอรหั�นต ด่�ฉ�นย�งเปิ1นคฤหั�สุถ อย'�ผู้'#เด่(ยว พระมารด่าทรงต�กเต:อนว�า ด่'กรพระ ราชสุ�ด่าล่'กร�กเก�ด่ในศ์ากยสุก�ล่ เปิ1นพระอน�ชาแหั�งพระพ�ทธเจ#า เม:+อเว#นจากน�นทก�มารแล่#วจ�กได่#ปิระโยชน อะไรในว�งเล่�า ร'ปิถ@งม( ความเจร�ญ ก4ม(ความแก�เปิ1นอวสุาน บ�ณฑ�ตร' #ก�นว�าไม�สุะอาด่เม:+อย�งเจร�ญม�ได่#ม(โรค แต�ก4ม(โรคในตอนปิล่าย ช(ว�ตม(มรณะเปิ1น ท(+สุ�ด่ร'ปิขุองเธอน(* แม#ว�าจะงามจ'งใจใหั#น�ยม ด่�จด่วงจ�นทร ท(+ใคร�ก�น

เม:+อตกแต�งด่#วยเคร:+องปิระด่�บมากอย�าง ก4ย�+งม(ความงามเปิล่�งปิล่�+งเปิ1นท(+ก6าหันด่ เปิ1นท(+ย�นด่(แหั�งน�ยน ตาท�*งหัล่ายคล่#ายกะว�าทร�พย ขุอง ขุองโล่กท(+บ'ชาก�น เปิ1นร'ปิท(+ใหั#เก�ด่ความสุรรเสุร�ญเพราะบ�ญมากท(+บ6าเพ4ญไว# เปิ1นท(+ช:+นชมแหั�งวงศ์ โอกกากราชไม�ช#านานเท�าไร ชรา ก4จ�กมาย6+าย( ล่'กร�กจงล่ะพระราชฐานแล่ะร'ปิท(+บ�ณฑ�ตต6าหัน� ปิระพฤต�พรหัมจรรย เถ�ด่ ด่�ฉ�นผู้'#ย�งหัล่งใหัล่ด่#วยความเจร�ญแหั�งร'ปิ ได่#ฟั<งพระด่6าร�สุขุองพระมารด่าแล่#ว ก4ออกบวชแต�ร�างกาย แต�ม�ได่#ออกบวชด่#วยความเต4มใจ ด่�ฉ�นระล่@กถ@งต�วเองอย'�ด่#วยความเพ�งฌานเปิ1นอ�นมาก พระมารด่าตร�สุต�กเต:อนเพ:+อใหั#ปิระพฤต�ธรรม แต�ด่�ฉ�นม�ได่#ขุวนขุวายในธรรมจร�ยาน�*น คร�*งน�*น พระพ�ช�ตมารผู้'#ทรงพระมหัากร�ณา ทอด่พระเนตรเหั4นด่�ฉ�นผู้'#ม(ผู้�วหัน#าด่�งด่อกบ�ว ทรงน�รม�ตหัญ�งคนหัน@+ง งามน�าชม น�าชอบใจย�+งน�ก ม(ร'ปิงามกว�าด่�ฉ�น ในคล่องจ�กษ�ขุอง ด่�ฉ�น ด่#วยอาน�ภาพขุองพระองค เพ:+อใหั#ด่�ฉ�นเบ:+อหัน�ายในร'ปิ ด่�ฉ�นเปิ1นคนสุวย เหั4นหัญ�งม(ร�างกายสุวยย�+งกว�า ค�ด่เพ#อไปิว�าเราเหั4นหัญ�งมน�ษย ด่�งน(*ม(ผู้ล่ด่( เปิ1นล่าภน�ยน ตาขุองเรา เช�ญเถ�ด่แม�คนงามแม�จงบอกสุ�+งท(+ต#องปิระสุงค แก�ฉ�น ฉ�นจะใหั#แม�จงบอกสุก�ล่ นาม แล่ะโคตรขุองแม� ซั@+งเปิ1นท(+ร �กแหั�งแม�แก�ฉ�นเถ�ด่ แม�คนงาม เวล่าน(*ย�งไม�ใช�กาล่แหั�งปิ<ญหัา แม�จงใหั#ฉ�นอย'�บนต�ก อว�ยวะท�*งหัล่ายขุองฉ�นจะท�บอย'� แม�ใหั#ฉ�นหัล่�บสุ�กคร' �เถ�ด่ แต�น�*นแม�คนสุวยงามพ@งพ�งศ์(รษะท(+ต�กฉ�นนอนไปิ แม�คนสุวยถ'กขุองแขุ4งหัยาบตกล่งท(+หัน#าผู้ากต�อมก4ปิรากฏขุ@*นพร#อมก�บขุองแขุ4งตกล่งถ'ก แตกออกแล่#วก4ม(เคร:+อง โสุโครกหันองแล่ะเล่:อด่ไหัล่ออก หัน#าแตกแล่#วม(กล่�+นเน�าปิฏ�ก'ล่ ต�วท�+วไปิก4บวมเขุ(ยว แม�คนสุวยม(สุรรพางค สุ�+น หัายใจถ(+ เสุวยท�กขุ ขุองตนอย'� ร6าพ�นอย�างหัน#าสุมเพช เพราะแม�คนสุวยปิระสุบท�กขุ ฉ�นก4ม(ท�กขุ ต#องท�กขุเวทนา จมอย'�ในมหัาท�กขุ ขุอแม�คนสุวยจงเปิ1นท(+พ@+งขุองฉ�น หัน#าท(+งามขุองแม�หัายไปิไหัน จม'กท(+โด่�งงามขุองแม�หัายไปิไหัน ร�มฝั่Sปิากท(+สุวยเหัม:อนสุ(ล่'กมะพล่�บสุ�กขุองแม�หัาย ไปิไหัน วงหัน#างามคล่#ายด่วงจ�นทร แล่ะล่6าคอล่ะม#ายต�อมทองค6าขุองแม�หัายไปิไหัน ใบหั'ขุองแม�เปิ1นด่�งว�าพวงด่อกไม# ม(สุ(เสุ(ยไปิแล่#วถ�นท�*งค'�ขุองแม� เหัม:อนด่อกบ�วต'ม แตกแล่#ว ม(กล่�+นเหัม4นฟั� Lงไปิ คล่#ายกะว�าศ์พเน�า แม�ม(เอวกล่มกล่�อม ม(ตะโพกผู้@+งผู้าย แม�เต4มไปิด่#วยสุ�+งช�+วถ�อยโอ ร'ปิไม�เท(+ยง อว�ยวะท(+เน:+องในสุร(ระท�*งหัมด่ ม(กล่�+นปิฏ�ก'ล่น�ากล่�ว น�าเกล่(ยด่ เหัม:อนซัากศ์พท(+เขุาท�*งไว#ในปิ5าช#า เปิ1นท(+ย�นด่(ขุองพวกพาล่ชน คร�*งน�*น พระภาด่าขุองด่�ฉ�นผู้'#เปิ1นนายกขุองโล่ก ผู้'#ปิระกอบด่#วยพระมหัากร�ณา ทอด่พระเนตรเหั4นด่�ฉ�น ม(จ�ตสุล่ด่ ได่#ตร�สุพระคาถาเหัล่�าน(*ว�า ด่'กรน�นทาท�านจงด่'ร'ปิท(+กระสุ�บกระสุ�าย เปิM+ อยเน�าด่�งซัากศ์พ จงอบรมจ�ตใหั#ต�*งม�+น ม(อารมณ เด่(ยว ด่#วยอสุ�ภารมณ ร'ปิน(*เปิ1นฉ�นใด่ ร'ปิท�านก4เปิ1นฉ�นน�*น ร'ปิท�านเปิ1นฉ�นใด่ ร'ปิน(*ก4เปิ1นฉ�นน�*น ร'ปิน(*ม(กล่�+นเหัม4นเน�าฟั� Lงไปิ พวกคนพาล่ย�นด่(ย�+งน�ก พวกบ�ณฑ�ตผู้'#ม�ได่#เก(ยจคร#าน ย�อมพ�จารณาเหั4นร'ปิ

เปิ1นอย�างน�*นท�*งกล่างค:นกล่างว�น ท�านจงเบ:+อหัน�าย พ�จารณาด่'ร'ปิน�*น ด่#วยปิ<ญญาขุองตน ล่6าด่�บน�*น ด่�ฉ�นได่#ฟั<งคาถาเปิ1นสุ�ภาษ�ต แล่#วม(ความสุล่ด่ใจ ต�*งอย'�ในธรรมน�*น ได่#บรรล่�ซั@+งอรหั�ตผู้ล่ในกาล่น�*น ด่�ฉ�นน�+งอย'�ในท(+ไหันๆ ก4ม(ฌานเปิ1นเบ:*องหัน#าพระพ�ช�ตมารทรงพอพระท�ยในค�ณสุมบ�ต�น�*น จ@งทรงต�*งด่�ฉ�นไว#ในต6าแหัน�งเอตท�คคะ ด่�ฉ�นเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาด่�ฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#ว.

ทราบว�า ท�านพระน�นทาภ�กษ�ณ(ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบน�นทาเถร�ยาปิทาน.

โสุณาเถร�ยาปิทานท(+ ๖ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระโสุณาเถร(-2 1 0 0 0 -11660 43 0 0 0

[๑๖๖] ในก�ปิท(+หัน@+งแสุนแต�ภ�ทรก�ปิน(* พระพ�ช�ตมารผู้'#เปิ1นนายกขุองโล่กพระนามว�าปิท�ม�ตระ ผู้'#ทรงร' #จบธรรมท�*งปิวง เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว คร�*งน�*น ด่�ฉ�นเก�ด่ในสุก�ล่เศ์รษฐ( เปิ1นผู้'#ม(สุ�ขุชอบตกแต�ง เปิ1นท(+ร �กขุองบ�ด่า เขุ#าไปิเฝั่Lาพระม�น(ผู้'#ปิระเสุร�ฐพระองค น�*น ได่#ฟั<งพระด่6าร�สุ อ�นไพเราะ พระพ�ช�ตมารทรงสุรรเสุร�ญภ�กษ�ณ(องค หัน@+งว�า เปิ1นผู้'#เล่�ศ์ กว�าภ�กษ�ณ(ท�*งหัล่ายฝั่5ายผู้'#ปิรารภความเพ(ยร คร�*งน�*น ด่�ฉ�นได่#ฟั<งพระพ�ทธพจน น�*น แล่#วม(ความย�นด่( ได่#ท6าสุ�กการะแด่�พระศ์าสุด่า ถวายบ�งคมพระพ�ทธเจ#าแล่#วได่#ปิรารถนาต6าแหัน�งน�*น พระมหัา ว(รเจ#าทรงอน�โมทนาว�า ความปิรารถนาขุองท�านจะสุ6าเร4จในก�ปิท(+แสุนหัน@+งแต�ก�ปิน(* พระศ์าสุด่าพระนามว�าโคด่ม ม(สุมภพในวงศ์ พระเจ#าโอกกากราชจ�กเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นในโล่ก ท�านน(*จ�กได่#เปิ1นธรรม ทายาทขุองพระศ์าสุด่าพระองค น�*น จ�กเปิ1นโอรสุอ�นธรรมน�รม�ตจ�กได่#เปิ1นพระสุาว�กาขุองพระศ์าสุด่า ม(ช:+อว�าโสุณา คร�*งน�*น ด่�ฉ�นได่# ฟั<งพ�ทธาน�โมทนาน�*นแล่#ว ม(ความย�นด่( ม(จ�ตปิระกอบด่#วยเมตตาบ6าร�งพระพ�ช�ตมารผู้'#เปิ1นนายกช�*นพ�เศ์ษด่#วยปิ<จจ�ยท�*งหัล่ายจนตล่อด่ช(ว�ต ด่#วยก�ศ์ล่กรรมท(+ท6าไว#แล่#วน�*น แล่ะด่#วยการต�*งเจตน จ6านงไว# ด่�ฉ�นล่ะร�างกายมน�ษย แล่#วได่#ไปิสุ'�สุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ ในภพหัล่�ง คร�*งน(* ด่�ฉ�นเก�ด่ในสุก�ล่เศ์รษฐ(ท(+ม�+งค�+งเจร�ญ ม(ทร�พย มากในพระนครสุาว�ตถ( เม:+อด่�ฉ�นเต�บโตเปิ1นสุาว ได่#ไปิสุ'�สุก�ล่ผู้�ว คล่อด่บ�ตรชาย ๑๐ คนล่#วนแต�ม(ร'ปิงามย�+งน�กบ�ตรท�กคนน�*นต�*งอย'�ในความสุ�ขุ จ'งตา แล่ะใจขุองชนใหั#น�ยมแม#แต�พวกศ์�ตร'ก4ชอบใจ เปิ1นท(+ร �กขุองด่�ฉ�น มาก ในกาล่น�*นโด่ยท(+ด่�ฉ�นไม�ปิรารถนา สุาม(ขุองด่�ฉ�นพร#อมด่#วยบ�ตรท�*ง ๑๐ คน พาก�นไปิบวช ในพระพ�ทธศ์าสุนา ด่�ฉ�นอย'�ผู้'#เด่(ยวค�ด่ว�า เราพล่�ด่พรากจากสุาม(แล่ะบ�ตรเปิ1นก6าพร#าอย'�ไม�ควรจะเปิ1นอย'�แม#เราก4จ�กไปิในอารามท(+ภ�กษ�ผู้'#เคยเปิ1นสุาม(อย'� คร�*นค�ด่อย�างน(*แล่#ว จ@งออกบวช คร�*งน�*น พวกภ�กษ�ณ(ล่ะด่�ฉ�นไว#ในสุ6าน�กท(+อย'�อาศ์�ยแต�ผู้'# เด่(ยว สุ�+งด่�ฉ�นว�าท�านจงต#มน6*าไว#แล่#วก4ไปิก�น เวล่าน�*น ด่�ฉ�นต�กน6*า มาใสุ�ในหัม#อเล่4กต�*งท�*งไว#แล่#วน�+งอย'� แต�น�*นด่�ฉ�นก4เร�+มเพ(ยรทางจ�ต

ได่#พ�จารณาเหั4นขุ�นธ ท�*งหัล่ายโด่ยความเปิ1นขุองไม�เท(+ยง เปิ1นท�กขุ แล่ะเปิ1นอน�ตตา ย�งอาสุวะท�*งปิวงใหั#สุ�*นไปิแล่#ว ได่#บรรล่�อรหั�ตผู้ล่เม:+อพวกภ�กษ�ณ(กล่�บมาแล่#วถามถ@งน6*าร#อน ด่�ฉ�นอธ�ษฐานเตโชธาต� ใหั#น6*าร#อนเร4วพล่�น ภ�กษ�ณ(เหัล่�าน�*นพาก�นพ�ศ์วง ไปิกราบท'ล่พระ พ�ช�ตมารผู้'#ปิระเสุร�ฐ ใหั#ทรงทราบเร:+องน�*น พระโล่กนาถทรงสุด่�บ เร:+องน�*นแล่#ว ทรงช:+นชม ได่#ตร�สุพระคาถาน(*ว�า แท#จร�ง บ�คคล่ผู้'#ปิรารภความเพ(ยรม�+น ม(ช(ว�ตเปิ1นอย'�เพ(ยงว�นเด่(ยว ก4ปิระเสุร�ฐกว�าคนเก(ยจคร#านล่ะความเพ(ยรเปิ1นอย'� ๑,๐๐๐ ปิS พระมหัาม�น(มหัาว(รเจ#า อ�นด่�ฉ�นใหั#โปิรด่แล่#วเพราะความปิฏ�บ�ต�ด่( ตร�สุว�าด่�ฉ�นเปิ1นผู้'#เล่�ศ์กว�า ภ�กษ�ณ(ท�*งหัล่ายฝั่5ายปิรารภความเพ(ยร ด่�ฉ�นเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาด่�ฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#ว.

ทราบว�า ท�านพระโสุณาภ�กษ�ณ(ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบโสุณาเถร�ยาปิทาน.

ภ�ททกาปิSล่าน(เถร�ยาปิทานท(+ ๗ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระภ�ททกาปิSล่าน(เถร(-2 1 0 0 0 -11670 131 0 0 0

[๑๖๗] ในก�ปิท(+หัน@+งแสุนแต�ภ�ทรก�ปิน(* พระพ�ช�ตมารผู้'#เปิ1นนายกขุองโล่กพระนามว�าปิท�ม�ตระ ผู้'#ทรงร' #จบธรรมท�*งปิวง เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#วคร�*งน�*น ด่�ฉ�นเปิ1นภรรยาขุองเศ์รษฐ(ม(ช:+อว�าว�เทหัะม(ร�ตนะมาก ใน เม:องหังสุวด่( บางคร�*ง เศ์รษฐ(น�*นพร#อมก�บชนท(+เปิ1นบร�วาร เขุ#าไปิ เฝั่Lาพระพ�ทธเจ#าซั@+งเปิ1นด่�งด่วงอาท�ตย แหั�งนรชน ได่#ฟั<งธรรมขุองพระองค อ�นเปิ1นเหัต�น6ามาซั@+งความสุ�*นท�กขุ ท�*งปิวง พระผู้'#ม(พระภาค ทรงปิระกาศ์พระสุาวกองค หัน@+งว�า เปิ1นผู้'#เล่�ศ์กว�าภ�กษ�ท�*งหัล่ายฝั่5าย กล่�าวก6าจ�ด่ เศ์รษฐ(ผู้'#เปิ1นสุาม(แหั�งด่�ฉ�นได่#ฟั<งแล่#ว ได่#ถวายทานแด่� พระพ�ทธเจ#าผู้'#คงท(+ตล่อด่ ๗ ว�น แล่#วซับเศ์(ยรล่งแทบพระบาทปิรารถนาต6าแหัน�งน�*น ก4ในกาล่น�*นพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐกว�านรชนเม:+อจะทรงใหั#บร�ษ�ทร:+นเร�ง ได่#ตร�สุพระคาถาเหัล่�าน(*เพ:+อทรงอน�เคราะหั เศ์รษฐ(ว�าด่'กรบ�ตร ท�านจะได่#ต6าแหัน�งท(+ตนปิรารถนา จงเปิ1นผู้'#เย4นใจเถ�ด่ ในก�ปิท(+หัน@+งแสุนแต�ก�ปิน(* พระศ์าสุด่าพระนามว�าโคด่ม ม(สุมภพในวงศ์ พระเจ#าโอกกากราช จ�กเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นในโล่ก ท�านน(*จ�กได่#เปิ1นธรรมทายาท ขุองพระศ์าสุด่าพระองค น�*น จ�กเปิ1นโอรสุอ�นธรรมน�รม�ต จ�กเปิ1นสุาวกขุองพระศ์าสุด่า ม(นามว�าก�สุสุปิะ เศ์รษฐ(ได่#ฟั<งพระพ�ทธพยากรณ น�*นแล่#ว ม(ความเบ�กบานใจ ม(จ�ตปิระกอบด่#วยเมตตา บ6าร�งพระพ�ช�ตมารผู้'#เปิ1นนายกช�*นพ�เศ์ษ ด่#วย ปิ<จจ�ยท�*งหัล่ายจนตล่อด่ช(ว�ต พระผู้'#ม(พระภาคพระองค น�*นทรงย�ง พระศ์าสุนาใหั#ร� �งเร:องแล่#ว ทรงก6าจ�ด่เด่(ยรถ(ย ท(+ช� +วแล่ะทรงแนะน6าปิระชาชนท(+ควรแนะน6าแล่#ว พระองค ก�บท�*งพระสุาวกก4ปิร�น�พพาน เม:+อพระสุ�คตเจ#าซั@+งเปิ1นผู้'#เล่�ศ์ในโล่กพระองค น�*นปิร�น�พพานแล่#วเศ์รษฐ(น�*นเช�ญญาต�แล่ะม�ตรมาปิระช�มแล่#ว พร#อมก�บญาต�แล่ะม�ตร

เหัล่�าน�*นได่#สุร#างพระสุถ'ปิสุ6าเร4จด่#วยร�ตนะ สุ'ง ๗ โยชน งด่งาม เหัม:อนด่วงอาท�ตย แล่ะต#นพญาร�งท(+ม(ด่อกบาน เพ:+อสุ�กการะบ'ชา พระศ์าสุด่า ด่�ฉ�นได่#ใหั#ช�าง ๗ คนเอาร�ตนะ ๗ อย�างท6าตะเก(ยง ๗แสุนด่วงแล่#ว เอาน6*าม�นหัอมใสุ�เต4มท�กถ#วย ตามปิระท(ปิไว# ณท(+น�*น ล่�กโพล่งด่�งไฟัไหัม#ปิ5าอ#อ เพ:+อบ'ชาพระศ์าสุด่าผู้'#แสุวงหัาค�ณอ�นย�+งใหัญ� ผู้'#ทรงอน�เคราะหั สุรรพสุ�ตว ด่�ฉ�นใหั#ช�างท6าหัม#อ ๗แสุนหัม#อ เต4มด่#วยร�ตนะต�างๆ ม(พวงทองต�*งไว#ในระหัว�างหัม#อ ๘ ใบ ร� �งเร:องด่#วยสุ(เหัม:อนด่วงอาท�ตย ในสุารทสุม�ย เพ:+อบ'ชาพระศ์าสุด่าผู้'#แสุวงหัาค�ณอ�นย�+งใหัญ� ท(+ปิระต'ท�*ง ๔ ม(เสุาระเน(ยด่สุ6าเร4จด่#วยร�ตนะ ม(แท�นมากสุ6าเร4จด่#วยร�ตนะต�*งไว#งด่งามน�าย�นด่( ท�*งม(ค' ปิล่'กพรรณด่อกไม#น6*าเปิ1นระเบ(ยบด่( แล่ะม(ธงร�ตนะยกขุ@*นไว# ล่#วน แต�งามไพโรจน พระเจด่(ย ท(+สุ6าเร4จด่#วยร�ตนะน�*นๆ สุร#างไว#ม(สุ(สุ�กงามด่( ร� �งโรจน ด่#วยสุ(เหัม:อนด่วงอาท�ตย ท(+ม(ร�ศ์ม(งาม พระสุถ'ปิขุอง ด่�ฉ�นม( ๓ ด่#าน ด่#านหัน@+งด่�ฉ�นบรรจ�เต4มไปิด่#วยหัรด่าล่ ด่#านหัน@+ง ด่�ฉ�นบรรจ�เต4มไปิด่#วยมโนศ์�ล่า ด่#านหัน@+งด่�ฉ�นบรรจ�เต4มไปิด่#วยแร�พล่วง ด่�ฉ�นใหั#ช�างสุร#างเคร:+องบ'ชาท(+น�าย�นด่(เช�นน(*แล่#ว ได่#ถวายทานแก�พระสุงฆ ผู้'#กล่�าวธรรมอ�นปิระเสุร�ฐตามก6าล่�ง ตล่อด่ช�+วช(ว�ต ด่�ฉ�น ก�บเศ์รษฐ(น�*นท6าย�ญเหัล่�าน�*นโด่ยปิระการท�*งปิวงจนตล่อด่ช(ว�ต แล่#ว ได่#ไปิสุ'�สุ�คต�ภพพร#อมก�น เสุวยสุมบ�ต�ท�*งหัล่ายในเทวด่าแล่ะมน�ษย ท�องเท(+ยวไปิก�บเศ์รษฐ(น�*น ปิานปิระหัน@+งว�าเงาต�ด่ตามไปิก�บต�ว ฉะน�*น ในก�ปิท(+ ๙๑ แต�ภ�ทรก�ปิน(*พระพ�ทธเจ#าพระนามว�าว�ปิ<สุสุ( ผู้'#เปิ1นนายกขุองโล่ก ม(พระเนตรงาม ทรงเหั4นแจ�มแจ#งในธรรมท�*งปิวง เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว คร�*งน�*น พราหัมณ ท(+ปิระช�มชนสุมมต�ว�าเปิ1นผู้'#ด่( สุมบ'รณ ด่#วยความด่( ม�+งม(ทร�พย ม(อย'�ในพระนครพ�นธ�มด่( แม#คร�*งน�*น ด่�ฉ�นเปิ1นพราหัมณ(ขุองพราหัมณ น�*น ม(จ�ตเสุมอก�นบางคร�*ง พราหัมณ น�*นเขุ#าไปิเฝั่Lาพระมหัาม�น( ซั@+งปิระท�บในหัม'�ชน ทรงแสุด่งธรรมสุ�วนอมตบทอย'� ได่#ฟั<งธรรมแล่#วเบ�กบานใจ ได่#ถวายผู้#าหั�มผู้:นหัน@+ง ม(ผู้#าน��งผู้:นเด่(ยวกล่�บไปิถ@งเร:อน แล่#วได่#บอกด่�ฉ�นว�า ด่'กรน#องผู้'#ม(บ�ญมาก เช�ญอน�โมทนาเถ�ด่ผู้#าหั�มฉ�นถวายพระพ�ทธเจ#าแล่#ว ขุณะน�*นด่�ฉ�นปิระนมอ�ญชล่(กล่�าวอน�โมทนาว�า นายขุา ผู้#าหั�ม ท�านถวายด่(แล่#วแด่�พระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐ คงท(+ พราหัมณ ก�บด่�ฉ�น เปิ1นผู้'#เจร�ญด่#วยสุ�ขุสุมบ�ต� ท�องเท(+ยวไปิในภพน#อยภพใหัญ�พราหัมณ ได่#เปิ1นพระเจ#าแผู้�นด่�นในพระนครพาราณสุ( คร�*งน�*น ด่�ฉ�นได่#เปิ1น พระมเหัสุ(สุ'งกว�าพวกพระสุนม เปิ1นท(+สุองขุองท#าวเธอ ท#าวเธอ โปิรด่ปิรานด่�ฉ�น เพราะสุ�เนหัาเน:+องมาแต�ภพก�อนๆ พระเจ#าแผู้�นด่�นน�*นทอด่พระเนตรเหั4นพระปิ<จเจกพ�ทธเจ#า ๘ พระองค ผู้'#ก6าล่�งเท(+ยวไปิเพ:+อบ�ณฑบาตทรงพอพระท�ย ได่#ถวายบ�ณฑบาตท(+ควรแก�ค�ามาก คร�*นแล่#วทรงน�มนต ไว# ทรงสุร#างมณฑปิแก#วปิระด่�บด่#วยทอง ม(ความเปิล่�งปิล่�+ง อ�นพวกช�างทองท6าไว# ม(สุ�วน ๑๐๐ ศ์อก ท#าวเธอทรงเล่:+อมใสุ ร�บสุ�+งใหั#อาราธนาพระปิ<จเจกพ�ทธเจ#าท�*งหัมด่ แล่#วได่#

ทรงถวายทานแก�พระปิ<จเจกพ�ทธเจ#าเหัล่�าน�*น ซั@+งเขุ#ามาในพระราช น�เวศ์น ด่#วยพระหั�ตถ ขุองพระองค เอง แม#คร�*งน�*น ด่�ฉ�นก4ได่#ถวาย ทานน�*นร�วมก�นก�บพระเจ#ากาสุ(ด่�ฉ�นมาเก�ด่ในกาสุ�กคาม ในพระนครพาราณสุ(อ(ก พระเจ#ากาสุ(ก�บพระภาด่ามาเก�ด่ในสุก�ล่ก�ฎุWมพ( ม(ความเจร�ญ เพร(ยบพร#อมด่#วยความสุ�ขุ ด่�ฉ�นเปิ1นภรรยาขุองพราหัมณ คนพ(+ม(ว�ตรในสุาม(เปิ1นอย�างด่( น#องชายขุองสุาม(ด่�ฉ�น เหั4นพระ ปิ<จเจกพ�ทธเจ#าแล่#ว เอาอาหัารขุองพ(+ชายถวายแก�พระปิ<จเจกพ�ทธเจ#าเม:+อพ(+ชายซั@+งเปิ1นสุาม(ด่�ฉ�นมาแล่#ว บอกว�าพระปิ<จเจกพ�ทธเจ#าท�านม�ได่#ย�นด่(ทาน ขุณะน�*น ด่�ฉ�นก4ถวายทานแก�พระปิ<จเจกพ�ทธเจ#าน�*นสุาม(ขุองด่�ฉ�น ถวายอาหัารอ�นไม�ควรแก�พระปิ<จเจกพ�ทธเจ#า เวล่าน�*นด่�ฉ�นโกรธเททานขุองพระปิ<จเจกพ�ทธเจ#าน�*นเสุ(ยแล่#ว ได่#ใหั#บาตร อ�นเต4มด่#วยเปิMอกตมแก�พระปิ<จเจกพ�ทธเจ#าผู้'#คงท(+น�*น คร�*งน�*น ด่�ฉ�นเหั4นสุาม(ม(สุ(หัน#าแสุด่งว�าม(จ�ตสุงบในการใหั# การร�บ การไม�เคารพแล่ะการปิระท�ษร#าย จ@งสุล่ด่ใจมาก สุาม(ขุองด่�ฉ�นร�บบาตรมาแล่#วเอาน6*าหัอมอย�างด่(ล่#างใหั#สุะอาด่ด่�ฉ�นม(จ�ตเล่:+อมใสุ เอาน6*าตาล่กรวด่ก�บเปิร(ยงใสุ�บาตรจนเต4มแล่#ว ถวายพระปิ<จเจกพ�ทธเจ#าองค น�*นด่�ฉ�นม(ความย�นด่(เก�ด่ในภพไหันๆ ก4ม(ร'ปิสุวยเพราะถวายทาน แต�ม( กล่�+นต�วเหัม4น เพราะท6าความไม�ด่( หัยาบหัยามต�อพระปิ<จเจกพ�ทธเจ#า เม:+อพระเจด่(ย แหั�งพระก�สุสุปิธ(รเจ#าซั@+งสุาม(ใหั#สุ6าเร4จแล่#ว ด่�ฉ�นม(ความย�นด่(ได่#ถวายแผู้�นอ�ฐทองค6าอย�างด่(เอาแผู้�นอ�ฐน�*นช�บจนเปิSยก ด่#วยน6*าหัอมท(+เก�ด่แต�เคร:+องหัอมสุ(+ชน�ด่ จ@งพ#นจากโทษท(+ม(กล่�+นต�ว เหัม4น งด่งามด่(ท�+วสุรรพางค แล่ะใหั#ช�างเอาร�ตนะ ๗ ปิระการท6า ตะเก(ยง ๗ แสุนด่วง ใสุ�เปิร(ยงเต4มแล่#ว ใหั#ใสุ�ไสุ#พ�นไสุ#ตามปิระท(ปิ ต�*งไว# ๗ แถว เพ:+อบ'ชาพระพ�ทธเจ#า ผู้'#เปิ1นท(+พ@+งขุองสุ�ตวโล่ก ด่#วยจ�ตอ�นเล่:+อมใสุ แม#ในคร�*งน�*น ด่�ฉ�นม(สุ�วนในบ�ญน�*นโด่ยพ�เศ์ษสุาม(ขุองด่�ฉ�นไปิเก�ด่ในแคว#นกาสุ( ม(นามปิรากฏว�าสุ�ม�ตตะ ด่�ฉ�นเปิ1นภรรยานายสุ�ม�ตตะน�*น เปิ1นผู้'#เจร�ญด่#วยสุ�ขุสุมบ�ต� เปิ1นท(+ร �กขุองสุาม( คร�*งน�*น สุาม(ขุองด่�ฉ�นได่#ถวายผู้#าโพกศ์(รษะเน:*อด่(แก�พระปิ<จเจกม�น( แม#ด่�ฉ�นก4ม(สุ�วนแหั�งทานน�*นอน�โมทนาทานอ�นอ�ด่มสุาม(ไปิเก�ด่ในก6าเน�ด่แหั�งชาวโกล่�ยะในแคว#นกาสุ( คร�*งน�*น สุาม(ขุองด่�ฉ�น พร#อมก�บบ�ตรขุองชาวโกล่�ยะ ๕๐๐ คน ได่#บ6าร�ง พระปิ<จเจกพ�ทธเจ#า ๕๐๐ องค อาราธนาพระปิ<จเจกพ�ทธเจ#า เหัล่�าน�*นใหั#อย'�จ6าพรรษาตล่อด่ไตรมาสุแล่#ว ได่#ถวายไตรจ(วรคร�*งน�*น ด่�ฉ�นเปิ1นภรรยาแหั�งโกล่�ยบ�ตรคนน�*นด่#วยก�ศ์ล่กรรมบถท(+บ6าเพ4ญมา โกล่�ยบ�ตรน�*นเคล่:+อนจากอ�ตภาพน�*นแล่#ว เก�ด่เปิ1น พระราชาพระนามว�าน�นทะ ม(อ�สุร�ยยศ์มาก แม#ด่�ฉ�นเก�ด่เปิ1นมเหัสุ( ขุองท#าวเธอ เปิ1นผู้'#ม�+งค�+งด่#วยกามสุ�ขุท�*งปิวง พระเจ#าน�นทะน�*นเคล่:+อนจากอ�ตภาพน�*นแล่#วเก�ด่เปิ1นพระเจ#าพรหัมท�ตต เปิ1นใหัญ�ใน ปิฐพ( คร�*งน�*น ด่�ฉ�นก�บพระเจ#าพรหัมท�ตต ได่#อาราธนาพระปิ<จเจก พ�ทธเจ#า ๕๐๐ องค ผู้'#เปิ1นพระโอรสุแหั�งพระนางปิท�มวด่( ใหั#มา

อย'�ในพระราชอ�ทยานแล่#วบ6าร�งอย'� แล่ะบ'ชาพระปิ<จเจกพ�ทธเจ#าเหัล่�าน�*นผู้'#น�พพานแล่#ว จนตล่อด่ช(ว�ต เราท�*งสุองใหั#สุร#างเจด่(ย หัล่ายองค แล่#วก4บวชก�น เจร�ญอ�ปิปิม�ญญาแล่#วได่#ไปิสุ'�พรหัมโล่ก จ�ต�จากพรหัมโล่กแล่#ว สุาม(ขุองด่�ฉ�น เก�ด่เปิ1นพราหัมณ ช:+อปิปิ ผู้ล่ายนะ ท(+ปิระเทศ์มหัาต�ตถะ มารด่าช:+อสุ�มนเทว( บ�ด่าเปิ1นพราหัมณ โกสุ�โคตร ด่�ฉ�นเก�ด่เปิ1นธ�ด่าขุองพราหัมณ นาสุว�ากปิล่ะ มารด่าช:+อ สุ�จ�มด่( ในม�ททชนบท เม:องสุากล่บ�ร(ท(+อ�ด่ม บ�ด่าขุองด่�ฉ�นหัล่�อร'ปิ ด่�ฉ�นด่#วยแท�งทองค6าแล่#ว ถวายร'ปิหัล่�อแก�พระพ�ทธก�สุสุปิผู้'#เว#นจาก กามค�ณ พราหัมณ ปิปิผู้ล่ายนะน�*นเปิ1นหัน��ม ไปิตรวจด่'การงานใน กาล่บางคร�*ง เหั4นสุ�ตว ท�*งหัล่ายท(+ถ'กกาเปิ1นต#นก�ด่ก�นแล่#วสุล่ด่ใจ คร�*งน�*นด่�ฉ�นเหั4นน6*าม�นงาท(+ม(ในเร:อน เอาออกผู้@+งแด่ด่ ม(เหัล่�าหันอนอาศ์�ยก�นแล่#ว ได่#ความสุล่ด่ใจ คร�*งน�*นปิปิผู้ล่ายนพราหัมณ ออกบวชแล่#ว ด่�ฉ�นก4บวชตาม อย'�ในสุ6าน�กปิร�พาชก ๕ ปิS เม:+อพระนาง โคตม( ผู้'#เปิ1นพระมาต�จฉาบ6าร�พระพ�ช�ตมารมาทรงผู้นวชแล่#ว ด่�ฉ�น เขุ#าไปิหัาท�าน ต�อมา พระพ�ทธเจ#าโปิรด่สุ�+งสุอนแล่#วไม�นานเท�าไร ก4ได่#บรรล่�อรหั�ตผู้ล่ ได่#อ�ทานว�าน�าชม เราม(พระก�สุสุปิเถระผู้'#ม(สุ�ร� เปิ1นก�ล่ยาณม�ตร พระก�สุสุปิเถระเปิ1นบ�ตรทายาทแหั�งพระพ�ทธเจ#า ม(จ�ตต�*งม�+นด่(ร' #ปิ�พเพน�วาสุญาณ เหั4นสุวรรค แล่ะอบาย ล่�ถ@งแล่#วซั@+ง ความสุ�*นชาต� เปิ1นม�น(อย'�จบอภ�ญญา เปิ1นพราหัมณ ม(ไตรว�ชชาด่#วย ว�ชชา ๓ น(* ด่�ฉ�นช:+อภ�ททกาปิล่าน(ก4เหัม:อนก�นได่#ไตรว�ชชาล่ะ ม�จจ�ราช ทรงร�างกายเปิ1นท(+สุ�ด่น(* ชนะมารพร#อมท�*งพล่มารแล่#ว เรา ท�*งสุองเหั4นโทษในโล่กแล่#วออกบวชก�น เปิ1นผู้'#หัมด่อาสุวะ ทรมานเสุร4จแล่#ว ม(ความเย4น ด่�บสุน�ทแล่#ว ด่�ฉ�นเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ...พระพ�ทธศ์าสุนาด่�ฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#ว.

ทราบว�า ท�านพระภ�ททกปิล่าน(ภ�กษ�ณ(ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบภ�ททกาปิล่าน(เถร�ยาปิทาน.

ยโสุธราเถร�ยาปิทานท(+ ๘ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระยโสุธราเถร( -2 1 0 0 0 -11680 165 0 0 0

[๑๖๘] ด่�ฉ�นม(ฤทธ�Rมาก ม(ปิ<ญญามาก ม(ภ�กษ�ณ( ๑,๑๐๐ องค เปิ1นบร�วารเขุ#าไปิเฝั่Lาพระสุ�มพ�ทธเจ#า ถวายอภ�วาทแล่#วเหั4นล่ายล่�กษณ กงจ�กรขุองพระศ์าสุด่า แล่#วน�+งอย'� ณ ท(+ควรสุ�วนหัน@+ง ได่#กราบท'ล่ว�าหัม�อมฉ�นม(อาย� ๗๘ ปิS ล่�วงเขุ#าปิ<จฉ�มว�ยแล่#ว ถ@งความเปิ1นผู้'#ม(กายเง:*อมล่งแล่#วขุอกราบท'ล่ล่าพระมหัาม�น( หัม�อมฉ�นม(ว�ยแก� ม(ช(ว�ตน#อย จ�กล่ะพระองค ไปิ ม(ท(+พ@+งขุองตนได่#ท6าแล่#ว ม(มรณะใกล่#เขุ#ามาในว�ยหัล่�ง ขุ#าแต�พระมหัาว(รเจ#า หัม�อมฉ�นจ�กถ@งความด่�บในค:นว�นน(*ม�ได่#ม(ชาต� ชรา พยาธ�แล่ะมรณะ จ�กไปิสุ'�น�พพานท(+ไม�ม(ปิ<จจ�ยปิร�งแต�ง เปิ1นบ�ร(อ�นไม�ม(ความแก� ความตายแล่ะไม�ม(ภ�ย บร�ษ�ทเขุ#าเฝั่Lาพระองค อย'� ร' #จ�กความผู้�ด่ ขุอปิระทานโทษ ณ ท(+เฉพาะพระพ�กตร พระองค

เม:+อหัม�อมฉ�นท�องเท(+ยวไปิในสุงสุาร หัากม(ความพล่�*งพล่าด่ใน พระองค ขุอพระองค ทรงโปิรด่ปิระทานโทษแก�หัม�อมฉ�นเถ�ด่.

พระม(ผู้'#พระภาคตร�สุว�า ด่'กรท�านผู้'#ปิฏ�บ�ต�ตามค6าสุอนขุองเรา ท�านจงแสุด่งฤทธ�R แล่ะต�ด่ความ สุงสุ�ยขุองบร�ษ�ทท�*งปิวงในศ์าสุนาเถ�ด่.

พระยโสุธราเถร(กราบท'ล่ว�า ขุ#าแต�พระมหัาว(รเจ#า หัม�อมฉ�นช:+อยโสุธราเปิ1นปิชาบด่(ขุองพระองค เม:+อย�งทรงครองอาคารว�สุ�ย เก�ด่ในศ์ากยสุก�ล่ต�*งอย'�ในองค สุมบ�ต�ขุองหัญ�ง ปิระเสุร�ฐกว�าหัญ�ง ๑๖๙,๐๐๐ นาง ขุ#าแต�พระมหัาว(รเจ#าหัม�อมฉ�นเม:+ออย'�ในพระราชว�งขุองพระองค เปิ1นปิระธานเปิ1นใหัญ� กว�าหัญ�งท�*งปิวง สุมบ'รณ ด่#วยร'ปิสุมบ�ต� แล่ะอาจารสุมบ�ต� ด่6ารงอย'�ในความเจร�ญท�กสุม�ย นาร(ท�*งมวล่ย�อมเคารพหัม�อมฉ�น เหัม:อนพวกมน�ษย เคารพเทวด่า ฉะน�*น หัม�อมฉ�นเปิ1นปิระม�ขุ แหั�งนางก�ญญาหัน@+งพ�น ในราชพระน�เวศ์น ขุองพระศ์ากยบ�ตร นางก�ญญาเหัล่�าน�*นร�วมสุ�ขุร�วมท�กขุ ก�น ปิานปิระหัน@+งว�าพวกเทวด่าในน�นทว�น ฉะน�*น หัม�อมฉ�นเปิ1นบ�ณฑ�ต ล่�วงกามธาต�ด่#วยร'ปิธาต�ม�ได่#ม(ใครๆ ม(ร'ปิเหัม:อนร'ปิขุองหัม�อมฉ�น เว#นแต�พระองค ผู้'#เปิ1น นายกขุองโล่ก หัม�อมฉ�นขุอภ�วาทพระสุ�มพ�ทธเจ#าแล่#ว จ�กแสุด่งฤทธ�Rถวาย พระยโสุธราเถร( แสุด่งฤทธ�Rชน�ด่ต�างๆ มากมาย แสุด่งกายเท�าภ'เขุาจ�กรวาล่ แสุด่งศ์(รษะเท�าอ�ตรก�ร�ทว(ปิ แสุด่งแขุน สุองขุ#างเท�าทว(ปิท�*งสุอง แสุด่งสุร(ระเปิ1นต#นหัว#าปิระจ6าทว(ปิม(ก�+งด่#านใต#ม(ล่'กเปิ1นพวง ก�+งต�างๆ ก4ม(ล่'กด่ก แสุด่งด่วงจ�นทร แล่ะ ด่วงอาท�ตย เปิ1นน�ยน ตา แสุด่งเขุาสุ�เมร�เปิ1นกระหัม�อมแสุด่งเขุาจ�กรวาล่เปิ1นหัน#า เอาต#นหัว#าพร#อมท�*งรากท6าเปิ1นพ�ด่เด่�นเขุ#าไปิ เฝั่Lาถวายบ�งคมพระศ์าสุด่าผู้'#เปิ1นนายกขุองโล่กแสุด่งเพศ์ช#าง เพศ์ม#าภ'เขุา แล่ะทะเล่ ด่วงจ�นทร ด่วงอาท�ตย เขุาสุ�เมร� แล่ะเพศ์ท#าว สุ�กกเทวราช กราบท'ล่ว�า ขุ#าแต�พระมหัาว(รเจ#าผู้'#ม(พระจ�กษ� หัม�อมฉ�น ผู้'#ช:+อว�ายโสุธรา ขุอถวายบ�งคมพระย�คล่บาท พระเถร(เอาด่อกไม# ปิด่พ�นโล่กธาต�ไว# แล่ะน�รม�ตเปิ1นเพศ์พรหัมแสุด่งสุ�ญญตธรรมอย'�กราบท'ล่ว�า ขุ#าแต�พระว(รเจ#าผู้'#ม(พระจ�กษ� หัม�อมฉ�นผู้'#ช:+อว�ายโสุธรา ขุอถวายบ�งคมพระย�คล่บาท หัม�อมฉ�นเปิ1นผู้'#ม(ความช6านาญในฤทธ�R ม(ความช6านาญในท�พโสุตธาต� ม(ความช6านาญในเจโตปิร�ยญาณ ย�อม ร' #ปิ�พเพน�วาสุญาณ แล่ะท�พจ�กษ�อ�นหัมด่จด่ว�เศ์ษ ม(อาสุวะท�*งปิวงหัมด่สุ�*นแล่#ว บ�ด่น(* ภพใหัม�ไม�ม(อ(ก ขุ#าแต�พระมหัาว(รเจ#า หัม�อมฉ�นม(ญาณในอรรถะ ธรรมะ น�ร�ตต� แล่ะปิฏ�ภาณเก�ด่ขุ@*นในสุ6าน�กขุองพระองค ความพร#อมเพร(ยงแหั�งพระพ�ทธเจ#าท�*งหัล่าย ผู้'#เปิ1นนาถะขุองโล่ก พระองค ทรงแสุด่งด่(แล่#ว ขุ#าแต�พระมหัาม�น( อธ�การเปิ1น อ�นมากขุองหัม�อมฉ�นย�อมเปิ1นไปิเพ:+อปิระโยชน แก�พระองค ขุ#าแต� พระม�น(มหัาว(รเจ#า ขุอพระองค พ@งทรงระล่@กถ@งก�ศ์ล่กรรมเก�าขุองหัม�อมฉ�นเถ�ด่ขุ#าแต�พระมหัาว(รเจ#า หัม�อมฉ�นสุ�+งสุมบ�ญไว#เพ:+อ

ปิระโยชน แก�พระองค ขุ#าแต�พระมหัาว(รเจ#า หัม�อมฉ�นงด่เว#น อนาจารในสุถานท(+ไม�ควร แม#ช(ว�ตก4ยอมสุล่ะเพ:+อปิระโยชน แก�พระองค ได่# ขุ#าแต�พระมหัาม�น( พระองค ปิระทานหัม�อมฉ�นเพ:+อใหั# เปิ1นภรรยาผู้'#อ:+นหัล่ายพ�นโกฏ�ก�ปิ ก4เพ:+อปิระโยชน แก�พระองค หัม�อมฉ�นม�ได่#เสุ(ยใจในเร:+องน�*นเล่ย ขุ#าแต�พระมหัาม�น( พระองค ปิระทานหัม�อมฉ�นเพ:+ออ�ปิการะหัล่ายพ�นโกฏ�ก�ปิ เพ:+อปิระโยชน แก�พระองค หัม�อมฉ�นม�ได่#เสุ(ยใจในเร:+องน�*นเล่ย ขุ#าแต�พระมหัาม�น( พระองค ปิระทานหัม�อมฉ�นเพ:+อปิระโยชน เปิ1นอาหัารหัล่ายพ�นโกฏ�ก�ปิ หัม�อม ฉ�นม�ได่#เสุ(ยใจในเร:+องน�*นเล่ย หัม�อมฉ�นบร�จาคช(ว�ตหัล่ายพ�นโกฏ�ก�ปิ ปิระช�มชนจ�กท6าการพ#นจากภ�ย ก4ยอมสุล่ะช(ว�ตขุองหัม�อมฉ�นใหั# ขุ#าแต�พระมหัาม�น( หัม�อมฉ�นย�อมไม�เคยหัวงเคร:+องปิระด่�บแล่ะผู้#า นานาชน�ด่ซั@+งอย'�ท(+ต�ว แล่ะภ�ณฑะค:อต�วหัญ�ง เพ:+อปิระโยชน แก�พระองค ขุ#าแต�พระมหัาม�น�มหัาว(รเจ#า ทร�พย ขุ#าวเปิล่:อกปิ<จจ�ยเคร:+องบร�จาค บ#าน น�คม ไร�นา บ�ตร ธ�ด่า ช#าง ม#า โค ทาสุ(ภรรยา มากมายน�บไม�ถ#วน พระองค ทรงบร�จาคแล่#วเพ:+อปิระโยชน แก�พระองค (พระองค ตร�สุบอกหัม�อมฉ�นว�า) เราย�อมใหั#ทานกะพวก ยาจก เม:+อเราใหั#ทานอ�นอ�ด่ม เราย�อมไม�เหั4นหัม�อมฉ�นเสุ(ยใจ ขุ#าแต�พระมหัาม�น( หัม�อมฉ�นยอมร�บท�กขุ มากมายหัล่ายอย�างจนน�บไม�ถ#วน ในสุงสุารเปิ1นอเนกเพ:+อปิระโยชน แก�พระองค ขุ#าแต�พระมหัาม�น( หัม�อมฉ�นได่#ร�บสุ�ขุย�อมอน�โมทนา แล่ะในคราวท(+ได่#ร�บท�กขุ ก4ไม�เสุ(ยใจ เปิ1นผู้'#ย�นด่(แล่#วในท(+ท�กแหั�งเพ:+อปิระโยชน แก�พระองค ขุ#าแต� พระมหัาม�น( พระสุ�มพ�ทธเจ#าทรงแสุด่งธรรมโด่ยมรรคาอ�นสุมควรเสุวยสุ�ขุแล่ะท�กขุ แล่#ว ได่#บรรล่�ซั@+งพระโพธ�ญาณ หัม�อมฉ�นได่#ร�วมมาเปิ1นอ�นมาก ก�บพระสุ�มพ�ทธเจ#าพระนามว�าโคด่มผู้'#เปิ1นนายกขุอง โล่ก เปิ1นเทพผู้'#ปิระเสุร�ฐ พระองค ก4ได่#ร�วมมาเปิ1นอ�นมาก ก�บพระสุ�มพ�ทธเจ#าพระองค อ:+นๆ ผู้'#เปิ1นนาถะขุองโล่ก ขุ#าแต�พระมหัาม�น(อธ�การขุองหัม�อมฉ�นม(มากเพ:+อปิระโยชน แก�พระองค หัม�อมฉ�นเม:+อ แสุวงหัาพ�ทธธรรมอย'�ก4ได่#เปิ1นบร�จาร�กาผู้'#ร �บใช#ขุองพระองค ในสุ(+ อสุงไขุยแสุนก�ปิ พระมหัาว(รเจ#าพระนามว�าท(ปิ<งกร ผู้'#เปิ1นนายกขุองโล่ก เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว ปิระชาชนในปิ<จจ�นตปิระเทศ์ ม(จ�ตใจ ย�นด่(น�มนต พระตถาคตเจ#าแล่#ว ช�วยก�นแผู้#วถางหันทางสุ6าหัร�บเปิ1น ท(+เสุด่4จพระพ�ทธด่6าเน�น ณ กาล่คร�*งน�*น พระองค เปิ1นพราหัมณ นามว�าสุ�เมธ ตกแต�งหันทางยาว เพ:+อพระสุ�คตเจ#าผู้'#ทรงเหั4นธรรม ท�*งปิวง หัม�อมฉ�นม(สุมภพในสุก�ล่พราหัมณ เปิ1นหัญ�งสุาวม(นามว�า สุ�ม�ตตาเขุ#าไปิสุ'�สุมาคม ถ:อด่อกบ�วไปิ ๘ ก6า เพ:+อบ'ชาพระศ์าสุด่าแต�ได่#ถวายพระองค ผู้'#เปิ1นฤาษ(อ�ด่ม ในท�ามกล่างปิระช�มชน คร�*งน�*น หัม�อมฉ�นได่#เหั4นพระองค ปิระกอบสุ�ภก�จอย'�นาน ม(ความกร�ณา เม:+อ ฤาษ(น�*นเด่�นเล่ยไปิแล่#วย�งด่@งใจหัม�อมฉ�นใหั#น�ยม จ@งได่#สุ6าค�ญว�า ช(ว�ตขุองเราม(ผู้ล่ คร�*งน�*น หัม�อมฉ�นเหั4นความพยายามขุองพระองค น�*นม(ผู้ล่จ@งได่#ถวายด่อกบ�วแก�พระองค ผู้'#เปิ1นฤาษ( ด่#วยบ�ญท(+ท6ามาก�อน

แม#จ�ตขุองหัม�อมฉ�นก4เล่:+อมใสุในพระสุ�มพ�ทธเจ#า หัม�อมฉ�นย�+งม(จ�ต เล่:+อมใสุในพระองค ผู้'#เปิ1นฤาษ(ม(มน�สุสุ'ง ม�ได่#เหั4นสุ�+งอ:+นท(+ควรถวาย จ@งได่#ถวายด่อกบ�วแก�พระองค ผู้'#เปิ1นฤาษ(พร#อมด่#วยกล่�าวว�า ขุ#าแต� พระฤาษ( ด่อกบ�ว ๕ ก6า จงม(แก�ท�าน ด่อกบ�ว ๓ ก6า จงม(แก�ด่�ฉ�นขุ#าแต�ท�านพระฤาษ(ด่อกบ�วเหัล่�าน�*นจงม(เสุมอก�บด่#วยท�านน�*น เพ:+อ ปิระโยชน แก�โพธ�ญาณขุองท�าน จบภาณวารท(+ ๔.

สุ�เมธฤาษ(ร�บด่อกบ�ว แล่#วบ'ชาพระพ�ทธท(ปิ<งกร ผู้'#แสุวงหัาค�ณธรรมใหัญ� ม(บร�วาร ยศ์มาก เสุด่4จด่6าเน�นมาในท�ามกล่างปิระช�มชน เพ:+อ ปิระโยชน แก�โพธ�ญาณ พระมหัาม�น(มหัาว(รเจ#าท(ปิ<งกร ทอด่พระเนตร เหั4นสุ�เมธฤาษ(ผู้'#ม(มน�สุสุ'งแล่#ว ทรงพยากรณ ในท�ามกล่างปิระช�มชนขุ#าแต�พระมหัาม�น(ในก�ปิอ�นปิระมาณม�ได่#แต�ก�ปิน(* พระมหัาม�น( ท(ปิ<งกรทรงพยากรณ กรรมขุองหัม�อมฉ�นอ�นเปิ1นกรรมตรงว�า ด่'กรฤาษ(ผู้'#ใหัญ� อ�บาสุ�กาผู้'#น(* จ�กเปิ1นผู้'#ม(จ�ตเสุมอก�น ม(ก�ศ์ล่กรรมเสุมอก�น ท6าก�ศ์ล่ร�วมก�น เปิ1นท(+ร �กขุองบ�ญกรรม เพ:+อปิระโยชน แก�ท�าน น�าด่' น�าชม น�าร�กย�+ง น�าชอบใจ ม(วาจาอ�อนหัวาน จ�กเปิ1นธรรมทายาท ผู้'#ม(ฤทธ�Rขุองท�าน อ�บาสุ�กาน(* จ�กร�กษาก�ศ์ล่ธรรมท�*งหัล่ายเหัม:อนพวก เจ#าขุองทร�พย ร�กษาทร�พย ท(+เก4บไว#เองในคล่�ง ฉะน�*น ปิระชาชนจะ อน�เคราะหั อ�บาสุ�กาผู้'#ท(+เปิ1นท(+ร �กขุองท�านน�*น อ�บาสุ�กาน(*จ�กม(บารม(เต4ม จ�กล่ะก�เล่สุได่#ด่�งราชสุ(หั ล่ะกรง แล่#วจ�กบรรล่�โพธ�ญาณ ในก�ปิอ�นปิระมาณม�ได่#แต�ก�ปิน(* พระพ�ทธเจ#าทรงพยากรณ หัม�อมฉ�นด่#วยพระวาจาใด่ หัม�อมฉ�นเม:+ออน�โมทนาพระวาจาน�*น เปิ1นผู้'#ท6ากรณ(ยก�จอย�างน(* หัม�อมฉ�นย�งจ�ตใหั#เล่:+อมใสุในก�ศ์ล่กรรมท(+ได่#ท6าไว# แล่#วน�*น ได่#เสุวยผู้ล่ในก6าเน�ด่เทวด่าแล่ะมน�ษย มากมาย ได่#เสุวย สุ�ขุแล่ะท�กขุ ในเทวด่าแล่ะมน�ษย ท�*งหัล่าย ในภพน(*ซั@+งเปิ1นภพหัล่�ง หัม�อมฉ�นเก�ด่ในศ์ากยสุก�ล่ ม(ร'ปิสุมบ�ต� ม(โภคสุมบ�ต� ม(ยศ์ ม(ศ์(ล่ สุมบ'รณ ด่#วยองคสุมบ�ต�ท�*งปิวง ได่#ร�บสุ�กการะอย�างย�+งในสุก�ล่ท�*งหัล่าย ม(ล่าภ สุรรเสุร�ญแล่ะสุ�กการะ พร�+งพร#อมไปิด่#วยโล่กธรรม ม(จ�ตไม�ปิระกอบด่#วยท�กขุ ไม�ม(ภ�ยแต�ท(+ไหันๆ สุมจร�งตามพระด่6าร�สุท(+พระผู้'#ม(พระภาคตร�สุว�า ในกาล่น�*นยโสุธรานาร(ผู้'#ม(เพ(ยร แสุด่ง อ�ปิการะท�*งภายในพระราชฐานแล่ะแก�พวกเจ#าในพระนคร ม(อ�ปิการะท�*งในยามสุ�ขุแล่ะยามท�กขุ เปิ1นผู้'#บอกปิระโยชน ใหั#แล่ะท6าความอน�เคราะหั หัม�อมฉ�นย�งมหัาทานใหั#เปิ1นไปิแล่#วแก�พระพ�ทธเจ#า หั#าร#อยโกฏ�แล่ะพระพ�ทธเจ#าเก#าร#อยโกฏ� ขุ#าแต�พระมหัาราช ขุอพระองค ทรงสุด่�บอธ�การเปิ1นอ�นมากขุองหัม�อมฉ�น หัม�อมฉ�นย�งมหัาทานใหั# เปิ1นไปิ แก�พระพ�ทธเจ#าร#อยสุ�บเอ4ด่โกฏ� ซั@+งเปิ1นนายกผู้'#เล่�ศ์ขุองโล่กขุ#าแต�พระมหัาราช ... หัม�อมฉ�นย�งมหัาทานใหั#เปิ1นไปิแก�พระพ�ทธเจ#าร#อยย(+สุ�บโกฏ� แล่ะแก�พระพ�ทธเจ#าร#อยสุามสุ�บโกฏ� ... หัม�อมฉ�นย�งมหัาทานใหั#เปิ1นไปิแก�พระพ�ทธเจ#าร#อยสุ(+สุ�บโกฏ�แล่ะแก�พระพ�ทธเจ#าร#อยหั#าสุ�บโกฏ� ... หัม�อมฉ�นย�งมหัาทานใหั#เปิ1นไปิ แก�พระพ�ทธเจ#า

ร#อยหักสุ�บโกฏ� แล่ะแก�พระพ�ทธเจ#าร#อยเจ4ด่สุ�บโกฏ� ... หัม�อมฉ�นย�งมหัาทานใหั#เปิ1นไปิแก�พระพ�ทธเจ#าร#อยแปิด่สุ�บโกฏ� แล่ะแก�พระพ�ทธเจ#าร#อยเก#าสุ�บโกฏ� ... หัม�อมฉ�นย�งมหัาทานใหั#เปิ1นไปิแก�พระ พ�ทธเจ#าแสุนโกฏ� ซั@+งเปิ1นนายกผู้'#ปิระเสุร�ฐขุองโล่ก ... หัม�อมฉ�นย�ง มหัาทานใหั#เปิ1นไปิแก�พระพ�ทธเจ#าเก#าพ�นโกฏ� แล่ะแก�พระพ�ทธเจ#าอ:+นอ(กซั@+งเปิ1นนายกขุองโล่ก ... หัม�อมฉ�นย�งมหัาทานใหั#เปิ1นไปิแก� พระพ�ทธเจ#าแสุนโกฏ� แล่ะแก�พระพ�ทธเจ#าแปิด่สุ�บหั#าโกฏ�แก�พระพ�ทธเจ#าร#อยแปิด่สุ�บหั#าโกฏ� แก�พระพ�ทธเจ#าย(+สุ�บเจ4ด่โกฏ� ... หัม�อมฉ�นย�งมหัาทานใหั#เปิ1นไปิ แก�พระปิ<จเจกพ�ทธเจ#าผู้'#ปิราศ์จาก ราคะ ม(แปิด่โกฏ�เปิ1นท(+สุ�ด่ ขุ#าแต�พระมหัาราช ... หัม�อมฉ�นย�งมหัาทานใหั#เปิ1นไปิแก�พระขุ(ณาสุพผู้'#ปิราศ์จากมล่ท�น เปิ1นพระพ�ทธ สุาวกมาก น�บไม�ถ#วน ขุ#าแต�พระมหัาราช ขุอพระองค จงทรงฟั<งอธ�การเปิ1นอ�นมากขุองหัม�อมฉ�น แต�หัม�อมฉ�น หัม�อมฉ�นย�ง มหัาทานใหั#เปิ1นไปิแล่#วแก�พระพ�ทธเจ#าผู้'#ทรงปิระพฤต�ธรรมท�*งหัล่ายแล่ะพระอร�ยสุงฆ ผู้'#ปิระพฤต�ในสุ�ทธรรม ในกาล่ท�*งปิวง ด่#วย ปิระการอย�างน(* บ�คคล่ผู้'#ปิระพฤต�ธรรม ย�อมอย'�เปิ1นสุ�ขุท�*งในโล่กน(*แล่ะโล่กหัน#า ควรปิระพฤต�ธรรมใหั#เปิ1นสุ�จร�ต ไม�ควรปิระพฤต� ธรรมใหั#เปิ1นท�จร�ต เพราะบ�คคล่ผู้'#ปิระพฤต�ธรรมย�อมอย'�เปิ1นสุ�ขุท�*งใน โล่กน(*แล่ะโล่กหัน#า หัม�อมฉ�นเบ:+อหัน�ายในสุงสุาร จ@งออกบวชพร#อมด่#วยบร�วารชนพ�นหัน@+ง คร�*นบวชแล่#วก4หัมด่ก�งวล่ ล่ะอาคารสุถานแล่#วออกบวช ย�งไม�ท�นถ@งคร@+งเด่:อนก4ได่#บรรล่�จต�ราร�ยสุ�จคนเปิ1นอ�นมากน6าจ(วรบ�ณฑบาต เสุนาสุนะ แล่ะเภสุ�ชปิ<จจ�ยเขุ#ามาถวาย เหัม:อนล่'กคล่:+นในทะเล่ ด่�ฉ�นเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาด่�ฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#ว หัม�อมฉ�นได่#ร�บท�กขุว�บ�ต�มากอย�าง แล่ะสุ�ขุสุมบ�ต�มากอย�างเช�นน(* ถ@งพร#อมแล่#วซั@+งความเปิ1นผู้'#บร�สุ�ทธ�Rสุมบ'รณ ด่#วยค�ณท�*งปิวง บ�คคล่ผู้'#ถวายตนขุองตนแก�พระพ�ทธเจ#าผู้'#แสุวงหัาค�ณอ�นย�+งใหัญ� เพ:+อปิระโยชน แก�บ�ญ ก4ย�อมพร�+งพร#อมไปิ ด่#วยสุหัาย ล่�ถ@งน�พพานบทอ�นเปิ1นอสุ�งขุตะ กรรมท�*งปิวงสุ�วนอด่(ตปิ<จจ�บ�นแล่ะอนาคต ขุองหัม�อมฉ�นหัมด่สุ�*นไปิแล่#ว ขุ#าแต�พระองค ผู้'#ม(พระจ�กษ� หัม�อมฉ�นขุอถวายบ�งคมพระย�คล่บาท.

ทราบว�า ท�านพระยโสุธราภ�กษ�ณ(ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(*เฉพาะพระพ�กตร ผู้'#ม(พระภาค ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบยโสุธราเถร�ยาปิทาน.

อปิทานแหั�งพระเถร(หัน@+งหัม:+นท(+ ๙ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระเถร(หัม:+นร'ปิ -2 1 0 0 0 -11690 31 0 0 0

[๑๖๙] ในสุ:+อสุงไขุยแสุนก�ปิ พระพ�ช�ตมารผู้'#เปิ1นนายกขุองโล่กพระนามว�า ท(ปิ<งกร เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว พระพ�ทธท(ปิ<งกรมหัาว(รเจ#าผู้'#เปิ1นนายกช�*น พ�เศ์ษ ทรงพยากรณ ว�า สุ�เมธบ�ณฑ�ตก�บนางสุ�ม�ตตาม(สุ�ขุแล่ะท�กขุ

ร�วมก�น เม:+อเสุด่4จเท(+ยวทรงด่'โล่กก�บท�*งเทวโล่ก เสุด่4จเขุ#ามาสุ'�สุมาคมแหั�งหัม�อมฉ�นท�*งหัล่าย ในการทรงพยากรณ สุ�เมธบ�ณฑ�ตแล่ะนางสุ�ม�ตตาน�*นสุ�เมธบ�ณฑ�ตย�อมเปิ1นใหัญ�กว�าชนท�*งปิวงใน สุมาคมอนาคตแหั�งหัม�อมฉ�นท�*งหัล่าย ภรรยาท�*งหัมด่ กล่�าววาจา เปิ1นท(+ร �กเปิ1นท(+พอใจแหั�งท�าน ขุ#าแต�พระมหัาม�น( ทานศ์(ล่ท�*งปิวงแล่ะ ภาวนาท(+บ6าเพ4ญด่(แล่#ว ทานท�*งปิวงน(* ค:อ ขุองหัอม ด่อกไม# เคร:+องไล่#ทา ปิระท(ปิ แล่ะทานว�ตถ�อ�นสุ6าเร4จด่#วยร�ตนะ หัม�อมฉ�น ท�*งหัล่ายบร�จาคแล่#วตล่อด่กาล่นาน ขุ#าแต�พระมหัาม�น( ฐานะอย�างใด่ อย�างหัน@+ง หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายปิรารถนาไว#แล่#วทานท�*งปิวงบร�จาคแล่#ว ขุ#าแต�พระมหัาม�น( ก�ศ์ล่กรรมอย�างอ:+นแล่ะว�ตถ�เคร:+องบร�โภคเปิ1น ขุองมน�ษย หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายท6าไว#แล่#ว หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายบร�จาคทานท�*งปิวงในพระมหัาม�น(ตล่อด่กาล่นาน บ�ญเปิ1นอ�นมากหัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายท6าแล่#วในสุงสุารม(ชาต�เปิ1นอเนก หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายได่# เสุวยความเปิ1นอ�สุระ ท�องเท(+ยวไปิในภพน#อยภพใหัญ� ในภพน(*ซั@+งเปิ1นภพหัล่�ง หัม�อมฉ�นเก�ด่แล่#วในน�เวศ์น แหั�งพระศ์ากยบ�ตร พวกสุตร(เก�ด่แล่#วในสุก�ล่ต�างๆ งด่งามด่�งนางฟัLา ม(วรรณะเปิ1นท(+ชอบใจหัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายม(ล่าภเปิ1นอย�างเล่�ศ์ถ@งยศ์แล่#วได่#ร�บบ'ชาสุ�กการะแต�ชนท�*งปิวง หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายได่#อ�นนปิานาหัาร ปิระช�มชน น�บถ:อเสุมอไปิ ล่ะอาคารสุถานแล่#วออกบวช ย�งไม�ท�นถ@งคร@+งเด่:อน ก4ได่#ถ@งแล่#วซั@+งความด่�บท�กขุ ท�*งหัมด่ด่#วยก�น หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายได่#ขุ#าว น6*า ผู้#า เสุนาสุนะแล่ะสุรรพปิ<จจ�ยท(+พวกทายกทาย�กาน6าเขุ#า มาสุ�กการะบ'ชาเสุมอไปิ หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ...พระพ�ทธศ์าสุนา หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายท6าเสุร4จแล่#ว.

ทราบว�า ภ�กษ�ณ(หัน@+งหัม:+นม(พระยโสุธราเถร(เปิ1นปิระธาน ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* เฉพาะพระพ�กตร พระผู้'#ม(พระภาค ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบอปิทานแหั�งพระเถร(หัน@+งหัม:+น.

อปิทานแหั�งพระเถร(หัน@+งหัม:+นแปิด่พ�นท(+ ๑๐ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระเถร(หัม:+นแปิด่พ�นร'ปิ -2 1 0 0 0 -11700 128 0 0 0

[๑๗๐] ภ�กษ�ณ(ท(+ม(สุมภพในศ์าก�ยสุก�ล่ ๑๘,๐๐๐ ม(พระยโสุธราเถร(เปิ1นปิระธาน เขุ#าเฝั่Lาพระสุ�มพ�ทธเจ#า ภ�กษ�ณ(ท�*ง ๑๘,๐๐๐ ล่#วนแต�ผู้'#ม( ฤทธ�R ถวายบ�งคมพระย�คบาทแหั�งพระม�น( ได่#กราบท'ล่ตามก6าล่�งว�า ขุ#าแต�พระมหัาม�น(ผู้'#นายก หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายม(ชาต� ชรา พยาธ�แล่ะ มรณะสุ�*นแล่#ว ย�อมถ@งอมตบทอ�นสุงบไม�ม(อาสุวะ ขุ#าแต�พระมหัา ม�น(ผู้'#เปิ1นนายกช�*นพ�เศ์ษปิระชาชนย�อมร' #ความผู้�ด่ ค:อ ความพล่�*งพล่าด่ท(+ม(ในก�อนขุองหัม�อมฉ�น ท�*งปิวง ขุอพระองค โปิรด่ปิระทานโทษแก�หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายเถ�ด่.

พระบรมศ์าสุด่าตร�สุว�าท�านท�*งหัล่ายเปิ1นผู้'#ปิฏ�บ�ต�ตามค6าสุ�+งสุอนขุองเรา จงแสุด่งฤทธ�Rแล่ะ

ต�ด่ความสุงสุ�ยขุองบร�ษ�ทท�*งมวล่เถ�ด่ฯ ขุ#าแต�พระมหัาว(รเจ#า พระยโสุธราเถร(ผู้'#เปิ1นปิชาบด่(แหั�งพระองค เม:+อย�งด่6ารงอย'�ในอคารว�สุ�ย เปิ1นท(+พอพระท�ยน�าร�ก น�าชมท�กอย�าง เปิ1นหั�วหัน#าแหั�งสุตร( ๑๙๖,๐๐๐ ขุ#าแต�พระองค ผู้'#ม(ความเพ(ยร หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายน�*นเปิ1นอ�สุระกว�าสุตร(ท�*งสุ�*น สุมบ'รณ ด่#วยร'ปิสุมาบ�ต�แล่ะอาจารสุมบ�ต� ด่6ารงอย'�ในความเจร�ญ ม(วาจาเปิ1นท(+ร �กสุตร(ท�*งปิวงย�อมเคารพเหัม:อนพวกมน�ษย เคารพเทวด่า สุตร(ท(+ม( สุมภพในศ์าก�ยวงศ์ ๑๘,๐๐๐ ม(พระยโสุธราเถร( เปิ1นปิระม�ขุเปิ1น ใหัญ� ขุ#าแต�พระมหัาม�น( พระยโสุธราเถร(ล่�วงกามธาต� ด่6ารงอย'� ในร'ปิธาต� สุตร(หัน@+งพ�นม�ได่#ม(คนไหันม(ร'ปิเหัม:อนพระเถร(น�*น ท�าน พระยโสุธราเถร(จงถวายอภ�วาทพระสุ�มพ�ทธเจ#าแสุด่งฤทธ�Rถวายเถ�ด่ภ�กษ�ณ(ม(พระยโสุธราเถร(เปิ1นต#นน�*นแสุด่งฤทธ�Rชน�ด่ต�างๆ เปิ1นอ�นมาก แสุด่งกายเท�าภ'เขุาจ�กรวาล่ แสุด่งศ์(รษะเท�าอ�ตรก�ร�ทว(ปิแสุด่งแขุนสุองขุ#างเท�าทว(ปิท�*งสุอง แสุด่งสุร(ระเปิ1นต#นหัว#าปิระจ6า ทว(ปิ ม(ก�+งด่#านใต#ม(ล่'กเปิ1นพวงก�+งต�างๆ ม(ล่'กด่ก แสุด่งด่วงจ�นทร ด่วงอาท�ตย เปิ1นน�ยน ตา แสุด่งเขุาสุ�เมร�เปิ1นกระหัม�อม แสุด่งเขุา จ�กรวาล่เปิ1นหัน#าเอาต#นหัว#าพร#อมท�*งรากเด่�นพ�ด่เขุ#ามาถวายบ�งคม พระโล่กนายกแสุด่งเพศ์ช#าง เพศ์ม#า ภ'เขุา ทะเล่ ด่วงจ�นทร ด่วงอาท�ตย เขุาสุ�เมร�แล่ะเพศ์ท#าวสุ�กกเทวราช ขุ#าแต�พระว(รเจ#าผู้'#ม( พระจ�กษ� เปิ1นนายกขุองนรชน พระยโสุธราเถร(แล่ะหัม�อมฉ�น ท�*งหัล่าย ขุอถวายบ�งคมพระย�คล่บาท เปิ1นผู้'#สุ6าเร4จแล่#วด่#วยก�ศ์ล่ธรรมท(+อบรมมานานเพ:+อพระองค ขุ#าแต�พระมหัาม�น(หัม�อมฉ�น ท�*งหัล่ายเปิ1นผู้'#ม(ความช6านาญในฤทธ�R ม(ความช6านาญในท�พโสุตธาต� ม(ความช6านาญในเจโตปิร�ยญาณ ร' #ปิ�พเพน�วาสุญาณแล่ะท�พจ�กษ�อ�น หัมด่จด่ว�เศ์ษ ม(อาสุวะท�*งปิวงหัมด่สุ�*นแล่#ว บ�ด่น(*ภพใหัม�ไม�ม(อ(ก ขุ#าแต�พระมหัาว(รเจ#าหัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายม(ญาณในอรรถะ ธรรมะ น�ร�ต�แล่ะปิฏ�ญาณเก�ด่ขุ@*นแล่#วในสุ6าน�กขุองพระองค หัม�อมฉ�น ท�*งหัล่ายแสุด่งความสุมาคมแหั�งพระพ�ทธเจ#าท�*งหัล่าย ผู้'#เปิ1นนาถะขุองโล่กแต�ขุ#าพระมหัาม�น( อธ�การเปิ1นอ�นมากขุองหัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายย�อมเปิ1นปิระโยชน แก�พระองค ขุอพระองค ทรงระล่@กถ@งก�ศ์ล่กรรม เก�าขุองหัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายเถ�ด่ ขุ#าแต�พระมหัาว(รเจ#าหัม�อมฉ�น ท�*งหัล่ายสุ�+งสุมบ�ญ ก4เพ:+อปิระโยชน แก�พระองค หัม�อมฉ�นท�*งหัล่าย งด่เว#นอนาจารในสุถานท(+ไม�ควร แม#ช(ว�ตก4ยอมสุล่ะเพ:+อปิระโยชน พระองค ขุ#าแต�พระมหัาม�น(พระองค ปิระทานหัม�อมฉ�นท�*งหัล่าย เพ:+อต#องการใหั#เปิ1นภรรยาขุองผู้'#อ:+นหัล่ายพ�นโกฏ�ก�ปิ ก4เพ:+อปิระโยชน แก�พระองค หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายม�ได่#เสุ(ยใจ ขุ#าแต�พระมหัาม�น( พระองค ปิระทานหัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายเพ:+ออ�ปิการะหัล่ายพ�นโกฏ�ก�บ เพ:+อ ปิระโยชน แก�พระองค หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายม�ได่#เสุ(ยใจในเร:+องน(*เล่ยขุ#าแต�พระมหัาม�น( พระองค ปิระทานหัม�อมฉ�นท�*งหัล่าย เพ:+อปิระโยชน เปิ1นอาหัารหัล่ายพ�นโกฏ�ก�ปิ เพ:+อปิระโยชน แก�พระองค

หัม�อมฉ�นท�*งหัล่าย ม�ได่#เสุ(ยใจในเร:+องน(*เล่ยหัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายยอม สุล่ะช(ว�ต ท6าความพ#นภ�ยหัล่ายพ�นโกฏ�ก�ปิ ขุ#าแต�พระมหัาม�น(หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายไม�เคยหัวงเคร:+องปิระด่�บ แล่ะผู้#ามากชน�ด่ซั@+งอย'�ท(+ ต�ว แล่ะภ�ณฑะค:อ ต�วหัญ�งเพ:+อปิระโยชน แก�พระองค ขุ#าแต� พระมหัาม�น(มหัาว(รเจ#า ทร�พย ขุ#าวเปิล่:อก ปิ<จจ�ยเคร:+องบร�จาค บ#าน น�คม นา บ�ตร ธ�ด่า ช#าง ม#า โค ทาสุ( ภรรยา มากน�บไม�ถ#วน พระองค ทรงบร�จาคแล่#ว เพ:+อปิระโยชน แก�พระองค พระองค ตร�สุบอกหัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายว�า เราท�*งหัล่ายจ�กใหั#ทานกะพวกยาจกเม:+อเราใหั#ทานอ�นอ�ด่มเราท�*งหัล่ายก4ไม�เหั4นความเสุ(ยใจก�น ขุ#าแต� พระมหัาว(รเจ#า หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายยอมร�บท�กขุ มากมายหัล่ายอย�างน�บไม�ถ#วน ในสุงสุารเปิ1นอเนก เพ:+อปิระโยชน แก�พระองค หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายได่#ร�บความสุ�ขุ ย�อมอน�โมทนา แล่ะในคราวได่# ร�บท�กขุ ก4ไม�เสุ(ยใจ เปิ1นผู้'#ย�นด่(แล่#วในท(+ท�กแหั�ง เพ:+อปิระโยชน แก� พระองค ขุ#าแต�พระมหัาม�น( พระสุ�มพ�ทธเจ#าทรงแสุด่งธรรมโด่ย มรรคาอ�นสุมควรเสุวยสุ�ขุท�กขุ แล่#ว ได่#บรรล่�ซั@+งโพธ�ญาณ หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายได่#ร�วมก�บพระสุ�มพ�ทธเจ#าพระนามว�าโคด่ม ผู้'#เปิ1นนายก ขุองโล่ก เปิ1นเทพผู้'#ปิระเสุร�ฐ มาเปิ1นอ�นมาก พระองค ก4ได่#ร�วมก�บพระสุ�มพ�ทธเจ#าพระองค อ:+นๆ ผู้'#เปิ1นนาถะขุองโล่กมาเปิ1นอ�นมากขุ#าแต�พระมหัาว(รเจ#า อธ�การขุองหัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายม(มากเพ:+อ ปิระโยชน แก�พระองค เม:+อพระองค ทรงแสุวงหัาพ�ทธธรรมอย'�หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายก4ยอมเปิ1นบร�จาร�การ�บใช#พระองค ในสุ(+อสุงไขุย แสุนก�ปิ พระพ�ทธเจ#าพระนามว�าท(ปิ<งกร เปิ1นพระมหัาว(ระ เปิ1นนายกขุองโล่ก เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว ปิระชาชนในปิ<จจ�นตปิระเทศ์ ม(ใจย�นด่( น�มนต พระตถาคตเจ#าแล่#ว ช�วยก�นแผู้#วถางหันทางเปิ1นท(+ เสุด่4จพระพ�ทธด่6าเน�น กาล่คร�*งน�*น พระองค เปิ1นพราหัมณ นามว�าสุ�เมธตกแต�งหันทางยาว เพ:+อพระสุ�คตเจ#าผู้'#ทรงเหั4นธรรมท�*งปิวง คราวน�*น หัม�อมฉ�นท�กคนม(สุมภพในสุก�ล่พราหัมณ ถ:อด่อกบ�ว เปิ1นอ�นมากน6าไปิสุ'�สุมาคม สุม�ยน�*น พระพ�ทธเจ#าท(ปิ<งกรผู้'#ม(บร�วาร ยศ์มาก เปิ1นพระมหัาว(ระทรงพยากรณ สุ�เมธฤาษ(ผู้'#ม(มน�สุสุ'ง เม:+อพระพ�ทธท(ปิ<งกรก6าล่�งทรงปิระกาศ์กรรมขุองสุ�เมธฤาษ(ผู้'#ม(มน�สุสุ'ง แผู้�นด่�นหัว�+นไหัวสุะเท:*อนสุะท#านไปิในโล่กพร#อมท�*งเทวโล่ก พวก เทพก�ญญา มน�ษย แล่ะหัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายก�บท�*งเทวด่า พาก�น บ'ชาพระองค ผู้'#เปิ1นสุ�เมธฤาษ(ด่#วยสุ�+งขุองท(+ควรบ'ชาต�างๆ แล่#วก4ปิรารถนา พระพ�ทธเจ#าพระนามว�าท(ปิ<งกร ทรงพยากรณ แก�เขุาเหัล่�าน�*นว�า ในว�นน(* ชนเหัล่�าใด่ม(ความปิรารถนา ชนเหัล่�าน�*นจ�กม(ในท(+เฉพาะหัน#าในก�ปิอ�นปิระมาณม�ได่#แต�ก�ปิน(*พระพ�ทธเจ#าทรง พยากรณ หัม�อมฉ�นท�*งหัล่าย ด่#วยพระวาจาใด่หัม�อมฉ�นท�*งหัล่าย เม:+ออน�โมทนาพระวาจาน�*นเปิ1นผู้'#ท6ากรณ(ยก�จอย�างน(* หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายย�งจ�ตใหั#เล่:+อมใสุในก�ศ์ล่กรรมท(+ได่#ท6าไว#แล่#วน�*น จ@งได่#เสุวย สุมบ�ต�ในก6าเน�ด่เทวด่าแล่ะมน�ษย น�บไม�ถ#วน คร�*นได่#เสุวยสุ�ขุแล่ะ

ท�กขุ ในเทวด่าแล่ะมน�ษย แล่#ว ในภพน(*ซั@+งเปิ1นภพหัล่�ง จ@งมาเก�ด่ใน ศ์าก�ยสุก�ล่ ม(ร'ปิสุมบ�ต� โภคสุมบ�ต� ยศ์แล่ะศ์(ล่ สุมบ'รณ ด่#วยองค สุมบ�ต�ท�*งปิวงได่#ร�บสุ�กการะอย�างย�+งในสุก�ล่ท�*งหัล่าย ม(ล่าภ สุรรเสุร�ญแล่ะสุ�กการะ พร�+งพร#อมไปิด่#วยโล่กธรรม ม(จ�ตไม�ปิระกอบด่#วยท�กขุ ไม�ม(ภ�ยแต�ท(+ไหันๆ สุมจร�งตามพระด่6าร�สุท(+พระผู้'#ม(พระภาคตร�สุว�าในกาล่น�*น ยโสุธรานาร( แสุด่งอ�ปิการะท�*งในภายในราชฐานแล่ะแก� พวกเจ#าในพระนคร ม(อ�ปิการะท�*งในยามสุ�ขุแล่ะในยามท�กขุ เปิ1นผู้'#บอกปิระโยชน ใหั#แล่ะท6าความอน�เคราะหั ควรปิระพฤต�ธรรมใหั#เปิ1น สุ�จร�ตไม�ควรปิระพฤต�ธรรมใหั#เปิ1นท�จร�ต เพราะว�าบ�คคล่ผู้'#ปิระพฤต�ธรรม ย�อมอย'�เปิ1นสุ�ขุท�*งในโล่กน(*แล่ะโล่กหัน#า หัม�อมฉ�นท�*งหัล่าย ล่ะอคารสุถานออกบวช ย�งไม�ท�นถ@งคร@+งเด่:อนก4บรรล่�จต�ราร�ยสุ�จ คนเปิ1นอ�นมากน6าจ(วร บ�ณฑบาต เสุนาสุนะ แล่ะเภสุ�ชปิ<จจ�ยมา ถวาย เหัม:อล่'กคล่:+นในทะเล่ หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่าย แล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนา หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายได่#ท6าเสุร4จแล่#ว หัม�อม ฉ�นท�*งหัล่ายได่#ท�กขุว�บ�ต�มากอย�าง แล่ะสุ�ขุสุมบ�ต�ก4มากอย�างเช�นน(*ถ@งพร#อมแล่#ว ซั@+งความเปิ1นผู้'#บร�สุ�ทธ�R สุมบ'รณ ด่#วยค�ณท�*งปิวง บ�คคล่ ผู้'#ถวายตนขุองตนแก�พระเจ#าผู้'#แสุวงหัาค�ณอ�นย�+งใหัญ� เพ:+อปิระโยชน แก�บ�ญ ก4ย�อมพร�+งพร#อมไปิด่#วยสุหัาย ล่�ถ@งน�พพานบทเปิ1นอสุ�งขุตะกรรมท�*งปิวงสุ�วนอด่(ตปิ<จจ�บ�นแล่ะอนาคตขุองหัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายหัมด่สุ�*นไปิแล่#ว ขุ#าแต�พระองค ผู้'#ม(พระจ�กษ� หัม�อมฉ�นท�*งหัล่าย ขุอถวายบ�งคมพระย�คล่บาท.

พระพ�ทธเจ#าตร�สุว�าเม:+อเธอท�*งหัล่ายบอกล่าเพ:+อจะน�พพาน เราจะกล่�าวอะไรใหั#ย�+งกะเธอ ท�*งหัล่ายเล่�า บ�คคล่ท(+เปิ1นทาสุท(+น�บว�าสุ�ตว ก4ล่�ถ@งอมตบทแล่#ว.

ทราบว�า ภ�กษ�ณ(หัน@+งหัม:+นแปิด่พ�นม(พระยโสุธราเถร(เปิ1นหั�วหัน#า ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(*ในท(+เฉพาะพระพ�กตร พระผู้'#ม(พระภาค ด่#วยปิระการฉะน(*แล่ ฯจบอปิทานแหั�งพระเถร(หัน@+งหัม:+นแปิด่พ�น.

รวมอปิทานท(+ม(ในวรรคน(* ค:อ ๑. ก�ณฑล่เกสุ(เถร�ยาปิทาน ๒. ก�สุาโคตม(เถร�ยาปิทาน ๓. ธรรมท�นนาเถร�ยาปิทาน๔. สุก�ล่าเถร�ยาปิทาน ๕. น�นทาเถร�ยาปิทาน ๖. โสุณาเถร�ยาปิทาน ๗. ภ�ททกาปิล่าน(เถร�ยาปิทาน ๘. ยโสุธราเถร�ยาปิทาน ๙. ทสุสุหั�สุสุเถร�ยาปิทาน ๑๐. อ�ฏฐารสุเถร(สุหั�สุสุานมาปิทาน บ�ณฑ�ตค6านวณคาถาได่# ๔๗๘ คาถา. จบก�ณฑล่เกสุวรรคท(+ ๓----------------

ขุ�ตต�ยก�ญญาวรรคท(+ ๔ อปิทานแหั�งพระเถร(ท(+เคยเปิ1นขุ�ตต�ยก�ญญา หัม:+นแปิด่พ�นท(+ ๑ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระเถร(หัม:+นแปิด่พ�นร'ปิ -2 1 0 0 0 -11710 27 0 0 0

[๑๗๑] ขุ#าแต�พระมหัาม�น( หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายม(ภพท�*งปิวงสุ�*นไปิแล่#ว ปิล่ด่ เปิล่:*องท(+ต�อแหั�งภพแล่#ว ม�ได่#ม(อาสุวะท�*งปิวงเล่ย ขุอกราบท'ล่ว�า ขุ#าแต�พระมหัาม�น( หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายม(กรรมเก�า สุ�วนก�ศ์ล่ท�กอย�างบ6าเพ4ญไว#ด่(แล่#ว ว�ตถ�เคร:+องบร�โภคก4ใหั#แล่#วเพ:+อปิระโยชน แก� พระองค ขุ#าแต�พระมหัาม�น( หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายบ6าเพ4ญก�ศ์ล่กรรม ถวายเคร:+องบร�โภคแก�พระพ�ทธเจ#า พระปิ<จเจกพ�ทธเจ#า แล่ะ พระสุาวกท�*งหัล่ายเพ:+อปิระโยชน แก�พระองค ขุ#าแต�พระมหัาม�น( หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายม(กรรมอย�างสุ'งแล่ะอย�างต6+าบ6าเพ4ญด่(แล่#ว แก�ภ�กษ�ท�*งหัล่ายม(กรรมเก�าท�*งสุ�วนสุ'งท�*งสุ�วนต6+าท6าไว#แล่#ว หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายอ�นกรรมเด่�ม ท(+เปิ1นก�ศ์ล่น�*นน�+นแหัล่ะเต:อนแล่#ว เปิ1นผู้'#พร�+งพร#อมไปิด่#วยก�ศ์ล่กรรม ล่�วงว�บ�ต�ขุองมน�ษย แล่#ว มาเก�ด่ใน สุก�ล่กษ�ตร�ย เพราะหัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายร�วมก�อสุร#างกรรมโด่ยชาต� เด่(ยวก�นจ@งได่#มาเก�ด่ม(สุมภพในตระก'ล่กษ�ตร�ย ร�วมก�น ในภพหัล่�งขุ#าแต�พระมหัาว(รเจ#า หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายเปิ1นผู้'#ม(ร'ปิสุมบ�ต� ม(โภค สุมบ�ต� ม(ล่าภสุ�กการะ อ�นมหัาชนบ'ชาแล่#ว ณ ภายในบ�ร( เหัม:อน น�นทนว�นขุองทวยเทพ หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายเบ:+อหัน�ายจ@งพาก�นออก บวชเปิ1นภ�กษ�ณ( ม(อ�ปิาทานอย'�สุองสุามว�น ก4บรรล่�ถ@งความด่�บ ท�กขุ ท�*งหัมด่ด่#วยก�น หัม�อมฉ�นท�*งหัล่าย อ�นชนเปิ1นอ�นมากน6าจ(วรบ�ณฑบาต เสุนาสุนะเภสุ�ชปิ<จจ�ยเขุ#ามาสุ�กการะบ'ชาแล่#ว หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาหัม�อมฉ�นท�*งหัล่าย ได่#ท6าเสุร4จแล่#ว.

ทราบว�า ภ�กษ�ณ(ผู้'#เคยเปิ1นขุ�ตต�ยก�ญญา ๑๘,๐๐๐ ม(พระยสุวด่(เถร(เปิ1นหั�วหัน#า ได่#กล่�าวคาถาน(*เฉพาะพระพ�กตร พระผู้'#ม(พระภาค ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบอปิทานแหั�งพระเถร(พระธ�ด่ากษ�ตร�ย ๑๘,๐๐๐.

อปิทานแหั�งพระเถร(บ�ตร(พราหัมณ แปิด่หัม:+นสุ(+พ�นท(+ ๒ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระเถร(แปิด่หัม:+นสุ(+พ�นร'ปิ -2 1 0 0 0 -11720 86 0 0 0

[๑๗๒] ขุ#าแต�พระม�น( หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายม(สุมภพในสุก�ล่พราหัมณ จ6านวน๘๔,๐๐๐ ม(ม:อแล่ะเท#าล่ะเอ(ยด่อ�อน เก�ด่ในศ์าสุนาขุองพระองค ขุ#าแต�พระมหัาม�น( หัญ�งท(+เก�ด่ในเวสุสุสุก�ล่ แล่ะสุ�ททสุก�ล่ เทวด่านาค ก�นนร แล่ะท(+อย'�ในทว(ปิท�*งสุ(+ม(มาก เก�ด่ในศ์าสุนาขุองพระองค หัญ�งบางพวกบวชแล่#ว ม(ความเหั4นธรรมท�*งปิวงก4ม(มาก พวกเทวด่า ก�นนร นาค จ�กตร�สุร' #ในอนาคต ชนท�*งหัล่ายได่#เสุวยเก(ยรต�ยศ์ท�*งปิวง ม�+งค�+งด่#วยสุรรพสุมบ�ต�ได่#ความเล่:+อมใสุในพระองค จ�กตร�สุร' #ในอนาคต ขุ#าแต�พระมหัาว(รเจ#าผู้'#ม(พระจ�กษ� สุ�วนหัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายเก�ด่ในสุก�ล่พราหัมณ เปิ1นธ�ด่าขุองพราหัมณ เปิ1นผู้'#ม(โชคด่( ขุอถวายบ�งคมพระย�คล่บาท หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายก6าจ�ด่ภพท�*งหัมด่แล่#วถอนต�ณหัาอ�นเปิ1นรากเง�าขุ@*นแล่#ว ต�ด่อน�สุ�ยขุาด่แล่#ว ท6าล่ายสุ�งขุาร

ค:อบ�ญหัมด่แล่#ว หัม�อมฉ�นท�*งปิวงม(สุมาธ�เปิ1นโคจรช6านาญใน สุมาบ�ต� จ�กอย'�ด่#วยฌานแล่ะความย�นด่(ในธรรมท�กเม:+อ ขุ#าแต�พระ องค ผู้'#นายก หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายย�งต�ณหัาท(+น6าไปิสุ'�ภพ อว�ชชา แล่ะ แม#สุ�งขุารใหั#สุ�*นไปิแล่#ว บรรล่�ถ@งบทท(+แสุนยากจะเหั4นได่#แล่#ว ทราบอย'�. พระผู้'#ม(พระภาคตร�สุว�า ท�านท�*งปิวงม(อ�ปิการะแก�เราผู้'#เด่�นทางไกล่ตล่อด่กาล่นานมา จงต�ด่ ความสุงสุ�ยขุองบร�ษ�ทสุ(+แล่#วจ@งถ@งความด่�บท�กขุ เถ�ด่.

พระเถร(เหัล่�าน�*น ถวายบ�งคมพระย�คล่บาทขุองพระม�น(แล่#วแสุด่งฤทธ�Rต�างๆ บางพวกแสุด่งแสุงสุว�าง บางพวกแสุด่งม:ด่ บางพวกแสุด่งพระจ�นทร พระอาท�ตย บางพวกแสุด่งทะเล่ พร#อมด่#วยปิล่าบางพวกแสุด่งเขุาสุ�เนร� บางพวกแสุด่งเขุาสุ�ตตบร�ภ�ณฑ บางพวกแสุด่งต#นปิาร�ฉ�ตตกะ บางพวกแสุด่งภพด่าวด่@งสุ บางพวกแสุด่ง ภพยามาด่#วยฤทธ�Rบางพวกแสุด่งเปิ1นเทวด่าชาวด่�สุ�ต บางพวกแสุด่ง เปิ1นเทวด่าชาวน�มมานรด่( บางพวกแสุด่งเปิ1นเทวด่าชาวปิรน�มม�ต วสุว�ตด่(ม(อ�สุระมาก บางพวกแสุด่งเปิ1นพรหัม บางพวกแสุด่งท(+จงกรมอ�นควรแก�ค�ามาก บางพวกน�รม�ตเพศ์เปิ1นพรหัมแสุด่งสุ�ญญตธรรม พระเถร(ท�*งปิวงคร�*นแสุด่งฤทธ�Rม(ชน�ด่ต�างๆ แล่#วก4แสุด่งก6าล่�งถวายพระศ์าสุด่า คร�*นแล่#ว ก4ถวายบ�งคมพระย�คล่บาท กราบท'ล่ว�า ขุ#าแต�พระมหัาม�น(หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายเปิ1นผู้'#ม(ความช6านาญ ในฤทธ�R ม(ความช6านาญในท�พโสุตธาต� ม(ความช6านาญในเจโตปิร�ยญาณ ร' #บ�พเพน�วาสุญาณแล่ะท�พจ�กษ�อ�นหัมด่จด่ว�เศ์ษ ม(อาสุวะท�*งปิวงสุ�*นไปิแล่#ว บ�ด่น(* ภพใหัม�ม�ได่#ม(อ(ก ขุ#าแต�พระมหัาว(รเจ#า หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายม(ญาณในอรรถะธรรมะน�ร�ตต� แล่ะปิฏ�ภาณเก�ด่ขุ@*นแล่#วในสุ6าน�กขุองพระองค ความสุมาคมก�บพระพ�ทธเจ#าท�*งหัล่ายผู้'#เปิ1นนาถะขุองโล่ก พระองค ทรงแสุด่งแล่#ว ขุ#าแต�พระมหัาม�น(หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายม(อธ�การเปิ1นอ�นมาก เพ:+อปิระโยชน แก�พระองค ขุ#าแต�พระม�น(มหัาว(รเจ#า ขุอพระองค จงทรงระล่@กถ@งก�ศ์ล่กรรมก�อนขุองหัม�อมฉ�นท�*งหัล่าย หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายก�อสุร#างบ�ญก4เพ:+อปิระโยชน แก�พระองค ในก�ปิท(+หัน@+งแสุนแต�ภ�ทรก�ปิน(*พระมหัาม�น(พระนามว�าปิท�ม�ตระ เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว พระนครหังสุวด่(เปิ1นท(+อย'� อาศ์�ยแหั�งสุก�ล่ขุองพระสุ�มพ�ทธเจ#า ม(แม�น6*าคงคาไหัล่ผู้�านทางปิระต'พระนครหังสุวด่( ในกาล่ท�*งปิวงภ�กษ�ท�*งหัล่ายเด่:อด่ร#อนเพราะแม�น6*าไปิไหันไม�ได่# น6*าเต4มเปิS+ ยมว�นหัน@+งบ#าง สุองว�นบ#าง สุามว�นบ#าง สุ�ปิด่าหั หัน@+งบ#าง เด่:อนหัน@+งบ#าง สุ(+เด่:อนบ#าง ภ�กษ�เหัล่�าน�*นจ@งไปิไม�ได่# คร�*งน�*น ร�ฐบ�ร�ษผู้'#หัน@+งม(นามว�าช�ชช�ยะ ม(ทร�พย เปิ1นสุาระ ขุองปิระโยชน ขุองตนเหั4นภ�กษ�ท�*งหัล่าย ได่#ใหั#นายช�างจ�ด่สุร#าง สุะพานท(+ฝั่<+ งน(*แหั�งแม�น6*าคงคา คร�*งน�*นปิระชาชน ใหั#นายช�างสุร#างสุะพานท(+แม�น6*าคงคาด่#วยทร�พย หัล่ายแสุนแล่ะร�ฐบ�ร�ษน�*น ได่#ใหั#นายช�างสุร#างว�หัารท(+ฝั่<+ งโน#นถวายแก�สุงฆ สุตร( บ�ร�ษ สุก�ล่สุ'งแล่ะต6+า

เหัล่�าน�*น ได่# ใหั#สุร#างสุะพานแล่ะว�หัาร ใหั#ม(สุ�วนเท�าก�นก�บขุองร�ฐบ�ร�ษน�*นหัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายแล่ะมน�ษย เหัล่�าอ:+น ในพระนครแล่ะในชนบท ม(จ�ตเล่:+อมใสุ ย�อมเปิ1นธรรมทายาทแหั�งพระพ�ทธเจ#า พระองค น�*น สุตร( บ�ร�ษ ก�มารแล่ะก�มาร(มากด่#วยก�นต�างก4ขุนเอาทรายมาเกล่(+ยล่งท(+สุะพานแล่ะว�หัาร กวาด่ถนนแล่#วยกต#นกล่#วยหัม#อม(น6*าเต4มแล่ะธงขุ@*น จ�ด่ธ'ปิ จ�รณ แล่ะด่อกไม#เปิ1นสุ�กการะ แด่�พระศ์าสุด่า คร�*นสุร#างสุะพานแล่ะว�หัารแล่#ว น�มนต พระพ�ทธเจ#า ถวายมหัาทานแล่#วปิรารถนาความตร�สุร' # พระมหัาม�น(ปิท�ม�ตระมหัา ว(รเจ#าผู้'#เปิ1นท(+เคารพแหั�งสุรรพสุ�ตว ทรงท6าอน�โมทนาแล่#ว ตร�สุ พยากรณ ว�า เม:+อแสุนก�ปิล่�วงไปิแล่#ว จ@งม(ภ�ทรก�ปิ บ�ร�ษน(*ได่#ความสุ�ขุในภพน#อยภพใหัญ�แล่#ว จ�กบรรล่�โพธ�ญาณ บ�ร�ษแล่ะสุตร(ท(+ท6าหั�ตถกรรมท�*งหัมด่ จ�กม(ในท(+เฉพาะหัน#าในอนาคตกาล่ ด่#วยว�บาก แหั�งกรรมน�*นแล่ะด่#วยการต�*งเจตน จ6านงไว# ปิระชาชนเหัล่�าน�*นเก�ด่ ในเทวโล่กแล่#ว เปิ1นบร�จาร�กาแหั�งพระองค เสุวยท�พยสุ�ขุแล่ะมน�ษยสุ�ขุมากมายท�องเท(+ยวไปิในภพน#อยภพใหัญ�ตล่อด่กาล่นาน ใน ก�ปิท(+หัน@+งแสุนแต�ภ�ทรก�ปิน(* หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายม(ก�ศ์ล่กรรมอ�นท6าด่( แล่#ว ย�อมได่#ร'ปิสุมบ�ต� โภคสุมบ�ต� ยศ์ ความสุรรเสุร�ญแล่ะความสุ�ขุเปิ1นท(+ร �ก ซั@+งเปิ1นผู้ล่ท(+ปิรารถนาท�*งปิวงเน:องๆ ในหัม'�มน�ษย ท(+ล่ะเอ(ยด่อ�อน แล่ะในเทวโล่ก ในภพน(*ซั@+งเปิ1นภพหัล่�ง หัม�อมฉ�น ท�*งหัล่ายเก�ด่ในสุก�ล่พราหัมณ ม(ม:อแล่ะเท#าล่ะเอ(ยด่อ�อน แล่ะได่#มาในพระพ�ทธศ์าสุนาซั@+งเปิ1นด่�งว�าพระน�เวศ์น แหั�งพระศ์ากยบ�ตร ขุ#าแต�พระมหัาม�น( หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายย�อมไม�เหั4นแผู้�นด่�นท(+เขุาไม�ตกแต�ง แล่ะไม�เหั4นภาคพ:*นท(+เปิ1นทางเด่�นล่:+น แม#ตล่อด่กาล่ท�*งปิวงเม:+อหัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายอย'�ในอคารสุถาน ปิระช�มชนก4น6าสุ�กการะท�กอย�างมาใหั#ตล่อด่กาล่ท�*งปิวงเพราะผู้ล่แหั�งก�ศ์ล่กรรมในกาล่ก�อนหัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายล่ะอคารสุถานแล่#ว บวชเปิ1นภ�กษ�ณ(ขุ#ามทางสุงสุารได่#แล่#ว บ�ด่น(*ภพใหัม�ม�ได่#ม(อ(ก พวกทายกทาย�กาหัล่ายพ�นแต�ท(+น�*นๆ น6าจ(วร บ�ณฑบาต เสุนาสุนะแล่ะเภสุ�ชปิ<จจ�ยมาใหั# เสุมอไปิ หัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาหัม�อมฉ�นท�*งหัล่ายได่#ท6าเสุร4จแล่#ว.

ทราบว�า ภ�กษ�ณ(บ�ตร(พราหัมณ ๘๔,๐๐๐ ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(*เฉพาะพระพ�กตร พระผู้'#ม( พระภาค ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบอปิทานแหั�งพระเถร(บ�ตร(พราหัมณ ๘๔,๐๐๐.

อ�ปิล่ทาย�กาเถร�ยาปิทานท(+ ๓ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระอ�ปิล่ทาย�กาเถร(-2 1 0 0 0 -11730 48 0 0 0

[๑๗๓] พระเถร(กราบท'ล่พระผู้'#ม(พระภาคว�า ม(กษ�ตร�ย องค หัน@+งพระนามว�าอร�ณ ครองราชสุมบ�ต�ในพระนครอร�ณวด่( หัม�อมฉ�นเปิ1นมเหัสุ(ขุองท#าวเธอ บอกบ�คคล่บางคนว�า

หัม�อมฉ�นน�+งอย'�ในท(+ล่�บค�ด่อย�างน(*ว�า ก�ศ์ล่ท(+เราจะเอาไปิท(+เราท6าไว#ไม�ม(เล่ย เราจะต#องไปิสุ'�นรกอ�นม(ความเร�าร#อนมาก ท�*งเผู้4ด่ร#อนร#ายแรง แสุนทาร�ณเปิ1นแน�ในเร:+องน(*เราไม�ม(ความสุงสุ�ยเล่ย คร�*นหัม�อมฉ�นค�ด่อย�างน(*แล่#ว ย�งใจใหั#ร�าเร�งเขุ#าไปิเฝั่Lาพระราชสุวาม(แล่#ว กราบท'ล่ว�า ขุ#าแต�พระขุ�ตต�ยาธ�บด่(ผู้'#ปิระเสุร�ฐ หัม�อมฉ�นเปิ1นสุตร( จะไม� เคยเปิ1นบ�ร�ษม�ได่#ม( ขุอพระองค ได่#โปิรด่ปิระทานสุมณะองค หัน@+งแก�หัม�อมฉ�นเถ�ด่ หัม�อมฉ�นจ�กน�มนต ท�านใหั#ฉ�น คร�*งน�*นพระราชาได่#ปิระทานสุมณะองค หัน@+งผู้'#อบรมอ�นทร(ย แล่#วแก�หัม�อมฉ�น หัม�อมฉ�นม(ใจย�นด่(ร�บบาตรขุองท�านมาแล่#ว เอาภ�ตตาหัารอย�างปิระณ(ตใสุ�จน เต4ม คร�*นแล่#วได่#ถวายผู้#าผู้:นใหัญ�ใหั#ท�านครอง แล่#วได่#ถวายบาตรน�*น พร#อมด่#วยด่อกไม#ม(กล่�+นหัอมแล่ะน6*าม�นเคร:+องไล่#ทาอย�างด่(ด่#วยก�ศ์ล่กรรมท(+ได่#ท6าไว#แล่#วน�*น แล่ะด่#วยการต�*งเจตน จ6านงไว#หัม�อมฉ�นล่ะร�างกายมน�ษย แล่#วได่#ไปิภพด่าวด่@งสุ ได่#ครองต6าแหัน�ง พระมเหัสุ(แหั�งเทวราชหัน@+งพ�นองค ได่#ครองต6าแหัน�งพระมเหัสุ(แหั�งพระเจ#าจ�กรพรรด่�หัน@+งพ�นองค แล่ะครองต6าแหัน�งพระมเหัสุ(แหั�ง พระเจ#าปิระเทศ์ราชอ�นไพบ'ล่ย โด่ยจะคณาน�บม�ได่# ท�*งได่#ศ์�ภผู้ล่อ:+น ม(อย�างต�างๆ มากมายซั@+งเปิ1นผู้ล่กรรมแหั�งบ�ณฑบาตในคราวน�*นหัม�อมฉ�นม(สุ(กายเหัม:อนด่อกบ�ว เปิ1นหัญ�งม(ร'ปิงาม น�าด่' น�าชมถ@งพร#อมด่#วยองค สุมบ�ต�ท�*งปิวงเปิ1นอภ�ชาตสุตร( ทรงไว#ซั@+งความเปิล่�งปิล่�+งในภพน(*ซั@+งเปิ1นภพหัล่�ง หัม�อมฉ�นเก�ด่ในศ์าก�ยสุก�ล่ เปิ1นธ�ด่าแหั�งพระเจ#าสุ�ทโธนมหัาราช เปิ1นหั�วหัน#าแหั�งนาร(หัน@+งพ�นเบ:+อหัน�ายในอาคารสุถาน จ@งออกบวชเปิ1นภ�กษ�ณ(ถ@งราตร(ท(+ ๗ ก4ได่#บรรล่� จต�ราร�ยสุ�จ หัม�อมฉ�นไม�สุามารถจะปิระมาณจ(วร บ�ณฑบาต เสุนาสุนะ แล่ะเภสุ�ชปิ<จจ�ย ท(+ทายกทาย�กาน6ามาถวายได่# น(*เปิ1น ผู้ล่แหั�งบ�ณฑบาต ขุ#าแต�พระม�น(มหัาว(รเจ#า ขุอพระองค พ@งทรง ระล่@กถ@งก�ศ์ล่กรรมคร�*งก�อนขุองหัม�อมฉ�น หัม�อมฉ�นสุล่ะว�ตถ�ทานเปิ1นอ�นมากเพ:+อปิระโยชน แก�พระองค ในก�ปิท(+ ๙๑ แต�ก�ปิน(* หัม�อมฉ�นได่#ถวายทานใด่ในคร�*งน�*น ด่#วยผู้ล่แหั�งทานน�*น หัม�อมฉ�นไม�ร' #สุ@ก ท�คต�เล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งบ�ณฑบาตทาน หัม�อมฉ�นร' #จ�กคต�สุอง ค:อ เทวด่า หัร:อมน�ษย ม�ได่#ร' #จ�กคต�อ:+นเล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งบ�ณฑบาตทานร' #จ�กแต�สุก�ล่สุ'งซั@+งเปิ1นสุก�ล่มหัาศ์าล่ม(ทร�พย มาก ม�ได่#ร' #จ�กสุก�ล่อ:+น น(+เปิ1นผู้ล่แหั�งบ�ณฑบาตทาน หัม�อมฉ�นท�องเท(+ยวไปิในภคน#อยภพใหัญ� อ�นก�ศ์ล่ม'ล่ต�กเต:อนแล่#ว ย�อมไม�เหั4นสุ�+งท(+ไม�พอใจเล่ย น(*เปิ1นผู้ล่แหั�งโสุมน�สุ ขุ#าแต�พระมหัาม�น( หัม�อมฉ�นเปิ1นผู้'#ม(ความ ช6านาญในฤทธ�R ม(ความช6านาญในท�พโสุตธาต� ม(ความช6านาญในเจโตปิร�ยญาณ ย�อมร' #ปิ�พเพน�วาสุญาณแล่ะท�พจ�กษ�อ�นหัมด่จด่ว�เศ์ษม(อาสุวะท�*งปิวงสุ�*นไปิแล่#ว บ�ด่น(* ภพใหัม�ม�ได่#ม(อ(ก ขุ#าแต�พระมหัาว(รเจ#า หัม�อมฉ�นม(ญาณในอรรถะ ธรรมะ น�ร�ตต�แล่ะปิฏ�ญาณเก�ด่ขุ@*น แล่#วในสุ6าน�กขุองพระองค ด่�ฉ�นเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาด่�ฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#ว.

ทราบว�า พระอ�ปิล่ทาย�กาภ�กษ�ณ(ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(*เฉพาะพระพ�กตร พระผู้'#ม(พระภาค ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบอ�ปิล่ทาย�กาเถร�ยาปิทาน.

สุ�งคาล่มาตาเถร�ยาปิทานท(+ ๔ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระสุ�งคาล่มาตาเถร(-2 1 0 0 0 -11740 55 0 0 0

[๑๗๔] ในก�ปิท(+หัน@+งแสุนแต�ภ�ทรก�ปิน(* พระพ�ช�ตมารผู้'#เปิ1นนายกขุองโล่กพระนามว�าปิท�ม�ตระ ทรงร' #จบธรรมท�*งปิวงเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว คร�*งน�*นด่�ฉ�นเก�ด่ในสุก�ล่อ6ามาตย ท(+ร� �งเร:องด่#วยร�ตนะต�างๆ เปิ1นตระก'ล่ ม�+งค�+ง เจร�ญ ม(ทร�พย มาก ในพระนครหังสุวด่( ด่�ฉ�นม(มหัาชนเปิ1นบร�วารไปิก�บบ�ด่า ได่#ฟั<งธรรมขุองพระพ�ทธเจ#าแล่#วออกบวชเปิ1นภ�กษ�ณ( คร�*นบวชแล่#ว เว#นบาปิกรรมทางกาย ล่ะวจ(ท�จร�ตช6าระอาช(วะบร�สุ�ทธ�R ม(ความเล่:+อมใสุเพราะเคารพมากในพระพ�ทธเจ#าพระธรรม แล่ะพระสุงฆ ขุวนขุวายในการฟั<งธรรม ม(ความเหั4น พระพ�ทธเจ#าเปิ1นปิกต� ในคร�*งน�*น ด่�ฉ�นได่#ฟั<งภ�กษ�ณ(องค หัน@+งซั@+ง เปิ1นผู้'#เล่�ศ์กว�าภ�กษ�ณ(ท�*งหัล่าย ฝั่5ายสุ�ทธาธ�ม�ต� จ@งปิรากฏต6าแหัน�งน�*นแล่#วได่#บ6าเพ4ญไตรสุ�กขุา คร�*งน�*น พระสุ�คตเจ#าผู้'#ม(พระอ�ธยาศ์�ย ปิระกอบด่#วยกร�ณา ตร�สุกะด่�ฉ�นว�าบ�คคล่ผู้'#ม(ศ์ร�ทธาไม�หัว� +นไหัว ต�*งม�+นด่(ในพระตถาคต ม(ศ์(ล่งามท(+พระอร�ยะร�กใคร�สุรรเสุร�ญ ม(ความเล่:+อมใสุในพระสุงฆ ม(ความเหั4นตรง น�กปิราชญ เร(ยกผู้'#น�*นว�า เปิ1น ผู้'#ไม�ขุ�ด่สุน ช(ว�ตขุองผู้'#น�*นไม�เปิ1นหัม�น เพราะฉะน�*น บ�คคล่ผู้'#ม( ปิ<ญญา เม:+อระล่@กถ@งค6าสุ�+งสุอนขุองพระพ�ทธเจ#าท�*งหัล่าย พ@งหัม�+น ปิระกอบศ์ร�ทธา ศ์(ล่ ความเล่:+อมใสุแล่ะความเหั4นธรรม ด่�ฉ�นได่# ฟั<งพระพ�ทธด่6าร�สุน�*นแล่#ว ม(ความเบ�กบานใจ ได่#ท'ล่ถามถ@งความปิรารถนาด่(ขุองด่�ฉ�น คร�*งน�*นพระสุ�คตเจ#าผู้'#น6าช�*นพ�เศ์ษผู้'#ม(ปิ<ญญาไม� ทราม ม(พระค�ณน�บไม�ถ#วน ทรงพยากรณ ว�าท�านเล่:+อมใสุใน พระพ�ทธเจ#า ม(ธรรมงาม จ�กได่#ต6าแหัน�งน�*นท(+ท�านปิรารถนาด่(แล่#ว ในก�ปิท(+หัน@+งแสุนแต�ก�ปิน(* พระศ์าสุด่าพระนามว�าโคด่ม ม(สุมภพในวงศ์ พระเจ#าโอกกากราช จ�กเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นในโล่ก ท�านจ�กได่#เปิ1น ธรรมทายาทแหั�งพระศ์าสุด่าพระองค น�*น จ�กเปิ1นโอรสุอ�นธรรม น�รม�ต เปิ1นมารด่าแหั�งสุ�งคาล่มาณพ จ�กได่#เปิ1นสุาว�กา ขุองพระศ์าสุด่าคร�*งน�*น ด่�ฉ�นได่#ฟั<งพระพ�ทธพยากรณ น�*นแล่#ว ม( ความย�นด่( ม(จ�ตปิระกอบด่#วยเมตตา บ6าร�งพระพ�ช�ตมารผู้'#เปิ1นนายกขุองโล่ก ด่#วยความปิฏ�บ�ต�ท�*งหัล่าย จนสุ�*นช(ว�ต ด่#วยก�ศ์ล่กรรม ท(+ได่#ท6าไว#แล่#วน�*นแล่ะด่#วยการต�*งเจตน จ6านงไว# ด่�ฉ�นล่ะร�างกายมน�ษย แล่#ว ได่#ไปิสุ'�สุวรรค ช�*นด่าวด่@งสุ ในภพหัล่�งคร�*งน(* ด่�ฉ�นเก�ด่ในสุก�ล่เศ์รษฐ(ม(ความเจร�ญ สุ�+งสุมร�ตนะไว#มาก ในพระนคร ราชคฤหั อ�นอ�ด่ม บ�ตรขุองด่�ฉ�นช:+อสุ�งคาล่มณพ ย�นด่(ในทางผู้�ด่แล่�นไปิสุ'�ท�ฏฐ�อ�นรกช�ฏ ม(การบ'ชาท�ศ์เปิ1นเบ:*องหัน#า ย�อมไหัว#ท�ศ์

ต�างๆ พระพ�ทธเจ#าผู้'#น6าช�*นพ�เศ์ษ เสุด่4จเขุ#าไปิสุ'�พระนครราชคฤหั เพ:+อทรงร�บบ�ณฑบาต ทอด่พระเนตรเหั4นบ�ตรขุองด่�ฉ�นแล่#ว ปิระท�บอย'�ท(+หันทาง ตร�สุแสุด่งธรรมแก�บ�ตรขุองด่�ฉ�น แต�เขุาย�งม(ความเหั4นผู้�ด่อย'�อย�างเด่�ม ธรรมาภ�สุม�ยได่#ม(แก�บ�ร�ษแล่ะสุตร( ๒ โกฏ� คร�*งน�*นด่�ฉ�นไปิในท(+ปิระช�มน�*นได่#ฟั<งสุ�คตภาษ�ตแล่#ว ได่#บรรล่�โสุด่าปิ<ตต�ผู้ล่แล่#วออกบวชเปิ1นภ�กษ�ณ( ได่#เหั4นพระพ�ทธเจ#าเปิ1นปิกต� เจร�ญพ�ทธาน�สุสุต�อย'�ไม�นาน ก4ได่#บรรล่�อรหั�ตผู้ล่ ด่�ฉ�นได่#เหั4น พระพ�ทธเจ#าอย'�ร 6+าไปิม�ได่#เบ:+อชมพระร'ปิเปิ1นท(+เพล่�นตา เปิ1นพระร'ปิ ท(+เก�ด่แต�พระบารม(ท�*งปิวง เปิ1นด่�งว�าเร:อนหัล่วงท(+ปิระกอบด่#วยสุ�ร�ม(พระล่�กษณะงามท�+วไปิ พระพ�ช�ตมารโปิรด่ในค�ณสุมบ�ต�น�*น จ@งทรงต�*งด่�ฉ�นไว#ในต6าแหัน�งเอตท�คคะว�า ภ�กษ�ณ(มารด่าขุองสุ�งคาล่มาณพเปิ1นผู้'#เล่�ศ์กว�าภ�กษ�ณ(ท�*งหัล่ายฝั่5ายสุ�ทธาธ�ม�ต ขุ#าแต�พระมหัาม�น( หัม�อมฉ�นเปิ1นผู้'#ม(ความช6านาญในฤทธ�R ม(ความช6านาญในท�พโสุตธาต� ม(ความช6านาญในเจโตปิร�ยญาณ ย�อมร' #ปิ�พเพน�วาสุญาณแล่ะท�พจ�กษ�อ�นหัมด่จด่ว�เศ์ษ ก6าหันด่ร' #อาสุวะท�*งปิวงแล่#ว บ�ด่น(* ภพใหัม�ม�ได่# ม(อ(ก ขุ#าแต�พระมหัาว(รเจ#า หัม�อมฉ�นม(ญาณในอรรถะ ธรรมะน�ร�ตต� แล่ะปิฏ�ภาณ เก�ด่ขุ@*นในสุ6าน�กขุองพระองค ด่�ฉ�นเผู้าก�เล่สุ ท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาด่�ฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#ว.

ทราบว�า ท�านพระภ�กษ�ณ(มารด่าสุ�งคาล่มาณพได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบสุ�งคาล่มาตาเถร�ยาปิทาน.

สุ�กกาเถร�ยาปิทานท(+ ๕ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระสุ�กกาเถร( -2 1 0 0 0 -11750 61 0 0 0

[๑๗๕] ในก�ปิท(+ ๙๑ แต�ภ�ทรก�ปิน(* พระพ�ทธเจ#าผู้'#นายกขุองโล่กพระนามว�า ว�ปิ<สุสุ( ม(พระเนตรงาม ทรงเหั4นแจ#งซั@+งธรรมท�*งปิวง เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*น แล่#ว คร�*งน�*น หัม�อมฉ�นเก�ด่ในสุก�ล่หัน@+งในพระนครพ�นธ�มด่( ได่#ฟั<ง ธรรมขุองพระม�น(แล่#ว ออกบวชเปิ1นภ�กษ�ณ( เปิ1นผู้'#ม(สุ�ตะมาก ทรง ธรรม ม(ปิฏ�ภาณ กล่�าวธรรมกถาไพเราะ ปิฏ�บ�ต�ตามพระพ�ทธศ์าสุนา คร�*งน�*น หัม�อมฉ�นแสุด่งธรรมกถาเพ:+อปิระโยชน แก�ปิระช�มชนท�กสุม�ย หัม�อมฉ�นเคล่:+อนจากอ�ตภาพน�*นแล่#วไปิเก�ด่ในภพด่�สุ�ต เปิ1น เทพธ�ด่าม(ยศ์ ในก�ปิท(+ ๓๑ แต�ภ�ทรก�ปิน(* พระพ�ช�ตมารพระนามว�าสุ�ขุ( ม(พระร�ศ์ม(ด่�งไฟั สุง�าอย'�ในโล่กด่#วยยศ์ปิระเสุร�ฐกว�าพวกบ�ณฑ�ต เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว แม#ในคร�*งน�*น หัม�อมฉ�นบวชแล่#ว เปิ1นผู้'#ฉล่าด่ในพ�ทธศ์าสุนา ย�งพระพ�ทธพจน ใหั#กระจ�างแล่#วไปิสุ'�ภพด่าวด่@งสุ ในก�ปิท(+ ๓๑ แต�ภ�ทรก�ปิน(* พระพ�ทธเจ#าผู้'#เปิ1นนายกขุองโล่ก พระ นามว�าเวสุสุภ'ม(ธรรมด่�งว�ายานใหัญ� เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว หัม�อมฉ�นก4เปิ1นเหัม:อนอย�างก�อน บวชแล่#วเปิ1นผู้'#ทรงธรรม ย�งพ�ทธศ์าสุนาใหั#กระจ�างแล่#ว ไปิสุ'�เม:องมร�น�าย�นด่( ได่#เสุวรความสุ�ขุมากในภ�ทร ก�ปิน(* พระพ�ช�ตมารผู้'#อ�ด่มพระนามว�ากก�สุ�นธะปิระเสุร�ฐกว�านรชน

เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว แม#ในคร�*งน�*น หัม�อมฉ�นก4เปิ1นเหัม:อนอย�างก�อนบวชแล่#ว ก4ย�งพ�ทธศ์าสุนาใหั#กระจ�างจนตล่อด่ช(ว�ต เคล่:+อนจากอ�ตภาพน�*นแล่#ว ได่#ไปิสุ'�ภพด่าวด่@งสุ เหัม:อนด่�งไปิสุ'�ท(+อย'�ขุองตนในภ�ทรก�ปิน(*แล่ พระพ�ทธเจ#าผู้'#เปิ1นนายกขุองโล่ก พระนามว�า โกนาคมน ผู้'#ปิระเสุร�ฐกว�าพวกบ�ณฑ�ต อ�ด่มกว�าสุรรพสุ�ตว เสุด่4จอ�บ�ต� ขุ@*นแล่#ว แม#ในคร�*งน�*น หัม�อมฉ�นบวชในศ์าสุนาขุองพระองค ผู้'#คงท(+เปิ1นพหั'สุ'ตทรงธรรม ย�งพ�ทธศ์าสุนาใหั#กระจ�างในภ�ทรก�ปิน(*เหัม:อนก�น พระม�น(พระนามว�าก�สุสุปิ ม(พระค�ณปิระเสุร�ฐ เปิ1นสุรณะ แหั�งสุ�ตว โล่ก ไม�ม(ขุ#าศ์@ก ถ@งท(+สุ�ด่แหั�งมรณะ เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#วหัม�อมฉ�นบวชในศ์าสุนาขุองพระพ�ทธเจ#าผู้'#ทรงพระปิร(ชากว�าปิระชากร พระองค น�*นศ์@กษาพระสุ�ทธรรมแล่#วคล่�องแคล่�วในปิร�ปิ�จฉา ขุ#าแต� พระมหัาม�น( หัม�อมฉ�นม(ศ์(ล่งาม ม(ความล่ะอาย ฉล่าด่ในไตรสุ�กขุาแสุด่งธรรมกถามากจนตล่อด่ช(ว�ต ด่#วยว�บากแหั�งกรรมน�*น แล่ะด่#วย การต�*งเจตน จ6านงไว# หัม�อมฉ�นล่ะร�างกายมน�ษย แล่#ว ไปิสุ'�ภพ ด่าวด่@งสุ ในภพหัล่�งคร�*งน(* หัม�อมฉ�นเก�ด่ในสุก�ล่เศ์รษฐ(ท(+เจร�ญสุ�+งสุมร�ตนะไว#มาก ในพระนครราชคฤหั อ�นอ�ด่ม เม:+อพระผู้'#ม(พระภาคผู้'#เปิ1นนายกขุองโล่กอ�นภ�กษ�ขุ(ณาสุพหัน@+งพ�น เปิ1นบร�วารสุรรเสุร�ญแล่#ว เสุด่4จเขุ#าไปิสุ'�เม:องราชคฤหั .พระผู้'#ม(พระภาคทรงฝั่Tกอ�นทร(ย แล่#ว พ#นขุาด่จากสุรรพก�เล่สุ ม(วรรณะเปิล่�งปิล่�+งด่�งแท�งทองสุ�งค( พร#อมด่#วยพระขุ(ณาสุพซั@+ง เคยเปิ1นชฏ�ล่ ผู้'#ฝั่Tกอ�นทร(ย แล่#ว พ#นขุาด่จากสุรรพก�เล่สุเสุด่4จเขุ#าไปิสุ'�เม:องราชคฤหั .หัม�อมฉ�นได่#เหั4นพระพ�ทธาน�ภาพ แล่ะได่#ฟั<งธรรมม(ค�ณเปิ1นท(+ปิระช�มแล่#ว ย�งจ�ตใหั#เล่:+อมใสุในพระพ�ทธเจ#า บ'ชาพระองค ผู้'#ม(พล่ธรรมมาก เวล่าต�อ หัม�อมฉ�นออกบวชเปิ1นภ�กษ�ณ(ในสุ6าน�กพระธรรมท�นนาเถร(หัม�อมฉ�นเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายในเม:+อก6าล่�งปิล่งผู้ม บวชแล่#วไม�นาน ศ์@กษาศ์าสุนธรรมท�+วแล่#ว แต�น�*นได่#แสุด่งธรรมในสุมาคมแหั�ง มหัาชน เม:+อหัม�อมฉ�นก6าล่�งแสุด่งอย'� ธรรมาภ�สุม�ยได่#ม(แก�ปิระช�มชนหัล่ายพ�นม(ย�กษ ตนหัน@+งได่#ฟั<งธรรมน�*นแล่#ว เก�ด่อ�ศ์จรรย ใจ เล่:+อมใสุ ต�อหัม�อมฉ�น ได่#ไปิย�งพระนครราชคฤหั พวกมน�ษย ในพระนครราชคฤหั อ�นหัม�อมฉ�นท6าแล่#วอย�างไร ได่#ด่:+มธรรมด่�งว�าน6*าผู้@*งอย'�มน�ษย เหัล่�าใด่ไม�น�+งใกล่#ภ�กษ�ณ(ช:+อสุ�กกาผู้'#แสุด่งอมตบท อ�นเปิ1นเหัต�ไม�ใหั#ถอยกล่�บ ใหั#เก�ด่ความช:+นใจ ม(รสุโอชา มน�ษย เหัล่�าน�*นเหั4นจะเปิ1นเหัม:อนพวกคนม(ปิ<ญญาเด่�นทางไกล่หัาน6*าฝั่นด่:+ม ขุ#าแต�พระมหัาม�น( หัม�อมฉ�นเปิ1นผู้'#ม(ความช6านาญในฤทธ�R ม(ความช6านาญใน ท�พโสุตธาต� ม(ความช6านาญในเจโตปิร�ยญาณ ร' #ปิ�พเพน�วาสุญาณแล่ะท�พจ�กษ�อ�นหัมด่จด่ว�เศ์ษ ม(อาสุวะท�*งปิวงสุ�*นไปิแล่#ว บ�ด่น(*ภพใหัม�ม�ได่#ม(อ(ก ขุ#าแต�พระมหัาว(รเจ#า หัม�อมฉ�นม(ญาณในอรรถะ ธรรมะ น�ร�ตต�แล่ะปิฏ�ภาณ เก�ด่ขุ@*นแล่#วในสุ6าน�กขุองพระองค ด่�ฉ�นเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนาด่�ฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#ว.

ทราบว�า ท�านพระสุ�กกาภ�กษ�ณ(ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบสุ�กกาเถร�ยาปิทาน.

จบภาณวารท(+ ๕.

อภ�ร'ปิน�นทาเถร�ยาปิทานท(+ ๖ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระอภ�ร'ปิน�นทาเถร( -2 1 0 0 0 -11760 45 0 0 0

[๑๗๖] ในก�ปิท(+ ๙๑ แต�ภ�ทรก�ปิน(* พระพ�ทธเจ#าผู้'#เปิ1นนายกขุองโล่กพระนามว�าปิ<สุสุ( ม(พระเนตรงาม ม(พระจ�กษ�ในธรรมท�*งปิวง เสุด่4จ อ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว คร�*งน�*น ด่�ฉ�นเก�ด่ในสุก�ล่ใหัญ�ท(+ม�+งค�+งเจร�ญ ในพระนคร พ�นธ�มด่( เปิ1นหัญ�งม(ร'ปิงาม น�าพ@งใจแล่ะเปิ1นท(+บ'ชาขุองปิระช�มชน ได่#เขุ#าเฝั่Lาพระพ�ทธว�ปิ<สุสุ(ผู้'#ม(ความเพ(ยรมาก เปิ1นนายกขุองโล่ก ได่# ฟั<งธรรมแล่#วถ@งพระองค เปิ1นสุรณะ สุ6ารวมอย'�ในศ์(ล่ เม:+อพระผู้'#ม(พระภาคพระองค น�*นผู้'#ม(พระค�ณสุ'งสุ�ด่กว�านรชน ปิร�น�พพานแล่#วด่�ฉ�นได่#เอาฉ�ตรทองบ'ชาไว# ณ เบ:*องบนแหั�งพระสุถ'ปิท(+บรรจ�พระธาต�ด่�ฉ�นเปิ1นผู้'#ม(จาคะอ�นสุล่ะแล่#ว ม(ศ์(ล่จนตล่อด่ช(ว�ตเคล่:+อนจากอ�ตภาพ น�*น ล่ะร�างกายมน�ษย แล่#ว ได่#ไปิสุ'�ภพด่าวด่@งสุ คร�*งน�*น ด่�ฉ�น ครอบง6าเทพธ�ด่าท�*งหัมด่ด่#วยฐานะ ๑๐ ปิระการ ค:อ ด่#วยร'ปิ เสุ(ยงกล่�+น รสุ โผู้ฏฐ�พพะ อาย� วรรณะ สุ�ขุ ยศ์ แล่ะความเปิ1น อธ�บด่( ร� �งโรจน ปิรากฏอย'� ในภพหัล่�งคร�*งน(* ด่�ฉ�นเก�ด่ในพระนครกบ�ล่พ�สุด่� เปิ1นธ�ด่าขุองศ์ากยราชนามว�าเขุมกะ ม(นามปิรากฏว�าน�นทาปิระช�มชนกล่�าวว�า ด่�ฉ�นเปิ1นผู้'#หัน@+งซั@+งม(ความถ@งพร#อมด่#วยร'ปิงามน�าชม เม:+อด่�ฉ�นเต�บโตเปิ1นสุาว (ร' #จ�ก) ตกแต�งร'ปิแล่ะผู้�วพรรณพวกศ์ากยราชม(ความว�วาทก�นมากเพราะต�วด่�ฉ�น คร�*งน�*น พระบ�ด่าขุองด่�ฉ�นกล่�าวว�า พวกศ์ากยราชอย�าฉ�บหัายเสุ(ยเล่ย จ@งใหั#ด่�ฉ�นบวชเสุ(ย คร�*นด่�ฉ�นบวชแล่#วได่#ฟั<งว�า พระตถาคตเจ#าผู้'#ม(พระค�ณสุ'งสุ�ด่กว�านรชน ทรงต�ร'ปิ จ@งไม�เขุ#าไปิเฝั่Lา เพราะด่�ฉ�นชอบร'ปิกล่�ว จะพบพระพ�ทธเจ#า จ@งไม�ไปิร�บโอวาท คร�*งน�*น พระพ�ช�ตมารทรง ใหั#ด่�ฉ�นเขุ#าไปิสุ'�สุ6าน�กขุองพระองค ด่#วยอ�บาย พระองค ทรงฉล่าด่ในทางอ�บาย ทรงแสุด่งหัญ�ง ๓ ชน�ด่ ด่#วยฤทธ�R ค:อ หัญ�งสุาวสุวยเหัม:อนร'ปิเทพอ�ปิสุร หัญ�งแก� หัญ�งตายแล่#ว ด่�ฉ�นเหั4นหัญ�งท�*ง ๓ แล่#ว ม(ความสุล่ด่ใจ ไม�ย�นด่(ในซัากศ์พหัญ�งท(+ตายแล่#ว ม(ความ เบ:+อหัน�ายในภพเฉยอย'� ขุณะน�*นพระผู้'#ม(พระภาคนายกขุองโล่ก ตร�สุกะด่�ฉ�นว�า ด่'กรน�กทาท�านจงด่'ร�างกายท(+ท�รนท�ราย ไม�สุะอาด่โสุโครก ไหัล่เขุ#าถ�ายออกอย'� ท(+พวกพล่าชนปิรารถนาก�น ท�านจงอบรมจ�ตใหั#เปิ1นสุมาธ�ม(อารมณ อย�างเด่(ยวด่#วยอสุ�ภเถ�ด่ ร'ปิน(*เปิ1นฉ�น ใด่ ร'ปิท�านน�*นก4เปิ1นฉ�นน�*น ร'ปิท�านน�*นเปิ1นฉ�นใด่ ร'ปิน(*ก4เปิ1นฉ�นน�*น เม:+อท�านพ�จารณาเหั4นร'ปิน�*น อย�างน(* ม�ได่#เก(ยจคร#านท�*งกล่าง ค:นกล่างว�น แต�น�*นก4จะเบ:+อหัน�ายอย'�ด่#วยปิ<ญญาขุองตน ด่�ฉ�นผู้'#ไม�ปิระมาท พ�จารณาในร�างกายน(*อย'�โด่ยแยบคาย ก4เหั4นกายน(*ท�*งกาย

ในภายนอกตามความเปิ1นจร�ง เม:+อเปิ1นเช�นน�*น ด่�ฉ�นจ@งเบ:+อหัน�ายในกาย แล่ะไม�ย�นด่(เปิ1นภายใน ไม�ปิระมาท ไม�เกาะเก(+ยว เปิ1น ผู้'#สุงบเย4นแล่#ว ขุ#าแต�พระมหัาม�น( หัม�อมฉ�นเปิ1นผู้'#ม(ความช6านาญในฤทธ�R ในท�พโสุตธาต� แล่ะในเจโตปิร�ยญาณ ร' #ปิ�พเพน�วาสุญาณแล่ะท�พจ�กษ�อ�นหัมด่จด่ว�เศ์ษ หัม�อมฉ�นสุ�*นอาสุวะท�*งปิวงแล่#ว บ�ด่น(*ภพใหัม�ไม�ม( ขุ#าแต�พระมหัาว(รเจ#า หัม�อมฉ�นม(ญาณในอรรถะธรรมะ น�ร�ตต� แล่ะปิฏ�ภาณ เก�ด่ขุ@*นแล่#วในสุ6าน�กขุองพระองค ด่�ฉ�นเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ... พระพ�ทธศ์าสุนา ด่�ฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#ว.

ทราบว�า ท�านพระอภ�ร'ปิน�นทาภ�กษ�ณ(ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบอภ�ร'ปิน�นทาเถร�ยาปิทาน.

อ�ฑฒกาสุ(เถร�ยาปิทานท(+ ๗ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระอ�ฑฒกาสุ(เถร( -2 1 0 0 0 -11770 21 0 0 0

[๑๗๗] ในภ�ทรก�ปิน(* พระพ�ทธเจ#าผู้'#เปิ1นพงศ์ พ�นธ� แหั�งพราหัมณ ทรงพระยศ์มาก ม(พระนามว�าก�สุสุปิ ปิระเสุร�ฐกว�าพวกบ�ณฑ�ตเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*น แล่#ว คร�*งน�*น ด่�ฉ�นบวชในศ์าสุนาขุองพระองค สุ6ารวมในปิาต�โมกขุ แล่ะอ�นทร(ย ๕ ร' #จ�กปิระมาณในอาสุนะต6+า ปิระกอบความเพ(ยรในความเปิ1นผู้'#ต:+นอย'� บ6าเพ4ญเพ(ยรม(จ�ตช�+ว ได่#ด่�าภ�กษ�ณ(องค หัน@+งผู้'#ปิราศ์จากอาสุวะคร�*งเด่(ยวว�านางเพศ์ยา ด่#วยบาปิกรรมน�*นน�+นแหัล่ะ ด่�ฉ�นต#องหัมกไหัม#อย'�ในนรก ด่#วยกรรมท(+ย�งเหัล่:ออย'�น�*น ด่�ฉ�นเก�ด่ ในสุก�ล่หัญ�งแพศ์ยา ถ'กขุายใหั#บ�ร�ษอ:+นอย'�โด่ยมาก ในชาต�หัล่�ง ด่�ฉ�นเก�ด่ในสุก�ล่เศ์รษฐ(ในแคว#นกาสุ( ม(ความถ@งพร#อมด่#วยร'ปิด่�จด่�งนางเทพอ�ปิสุรในหัม'�เทวด่า ด่#วยผู้ล่แหั�งพรหัมจรรย ปิระช�มชนเหั4นด่�ฉ�นม(ร'ปิน�าชม จ@งต�*งด่�ฉ�นไว#ในความเปิ1นหัญ�งแพศ์ยาในพระนครราชคฤหั ท(+อ�ด่ม ด่#วยผู้ล่ท(+ด่�าภ�กษ�ณ(น�*นด่�ฉ�น ได่#ฟั<งพระสุ�ทธรรมท(+ พระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐตร�สุแล่#วเปิ1นผู้'#ปิระกอบด่#วยบ�พพวาสุนา ได่#บวชเปิ1นภ�กษ�ณ( แต�เม:+อไปิสุ'�สุ6าน�กพระพ�ช�ตมารเพ:+อจะอ�ปิสุมบทพบพวกน�กเล่งด่�กอย'�ท(+หันทาง ได่#แล่#วซั@+งท'ตอ�ปิสุมบท ด่�ฉ�นม(กรรมท�กอย�างท�*งบ�ญแล่ะบาปิหัมด่สุ�*นไปิแล่#ว ขุ#ามพ#นสุงสุารท�*งปิวงแล่#วแล่ะความเปิ1นหัญ�งแพศ์ยาก4สุ�*นไปิแล่#ว.

ทราบว�า ท�านพระอ�ฑฒกาสุ(ภ�กษ�ณ(ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบอ�ฑฒกาสุ(เถร�ยาปิทาน.

ปิ�ณณ�กาเถร�ยาปิทานท(+ ๘ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระปิ�ณณ�กาเถร(-2 1 0 0 0 -11780 33 0 0 0

[๑๗๘] ด่�ฉ�นบวชเปิ1นภ�กษ�ณ(ในศ์าสุนาขุองพระพ�ทธเจ#า ๖ พระองค ค:อพระว�ปิ<สุสุ( พระสุ�ขุ( พระเวสุสุภ' พระกก�สุ�นธะ พระโกนาคมน ผู้'#คงท(+ พระก�สุสุปิ เปิ1นผู้'#ถ@งพร#อมด่#วยศ์(ล่ม(ปิ<ญญา สุ6ารวมอ�นทร(ย

เปิ1นพหั'สุ'ต ทรงธรรมสุอบถามอรรถแหั�งธรรม ศ์@กษาธรรมแล่#วม(กระแสุธรรม เปิ1นผู้'#น�+งใกล่#แสุด่งพ�ทธศ์าสุนาในท�ามกล่างปิระช�มชน ด่�ฉ�นม(ศ์(ล่เปิ1นท(+ร �กแต�ถ:อต�วจ�ด่เพราะความเปิ1นพหั'สุ'ตน�*นในภพคร�*งหัล่�งน(*ด่�ฉ�นเก�ด่ในเร:อนแหั�งนางก�มภทาสุ( ขุองอนาถ บ�ณฑ�กเศ์รษฐ(ในพระนครสุาว�ตถ(อ�นอ�ด่ม ด่�ฉ�นไปิต�กน6*า ได่#เหั4นโสุตถ�ยพราหัมณ หันาวสุ�+นอย'�ในกล่างน6*า คร�*นเหั4นแล่#วได่#กล่�าวว�า ด่�ฉ�นมาต�กน6*าในคราวหันาว กล่�วภ�ยแต�อาชญา แล่ะระแวงภ�ย ค:อ การด่�าด่#วยวาจาขุองเจ#านายจ@งต#องล่งน6*าร6+าไปิ ด่'กรพราหัมณ ท�านกล่�ว อะไร จ@งล่งน6*าเสุมอ ม(ต�วสุ�+น ร' #สุ@กหันาวมากด่'กรนางปิ�ณณ�กา ผู้'#เจร�ญ ท�านร' #จ�กสุอบถามขุ#าพเจ#าผู้'#ท6าก�ศ์ล่กรรม ก6าจ�ด่บาปิกรรม (ด่�ฉ�นกล่�าวว�า) บ�คคล่ใด่เปิ1นผู้'#ใหัญ�ก4ตาม เปิ1นเด่4กก4ตาม ท6าบาปิกรรม บ�คคล่น�*น จะพ#นจากบาปิกรรม เพราะความอาบน6*าได่#หัร:อ เม:+อพราหัมณ น�*นกล่�บขุ@*นมาด่�ฉ�นได่#บอกซั@+งบทอ�นปิระกอบด่#วยธรรมแล่ะอรรถ พราหัมณ ได่#ฟั<งธรรมบทน�*น แล่#วม(ความสุล่ด่ใจ บวช แล่#วได่#เปิ1นพระอรหั�นต เพราะด่�ฉ�นเก�ด่ในสุก�ล่ทาสุ( ย�งทาสุทาสุ( ๙๙ คนใหั#ครบ ๑๐๐ คน เจ#านายน�*นจ@งต�*งช:+อใหั#ด่�ฉ�นว�าปิ�ณณาแล่ะปิล่ด่ด่�ฉ�นใหั#เปิ1นไทย ด่�ฉ�นใหั#เศ์รษฐ(อน�โมทนาบ�ญน�*นแล่#ว ออกบวชเปิ1นภ�กษ�ณ( โด่ยกาล่ไม�นานน�กก4ได่#บรรล่�อรหั�ต ขุ#าแต�พระมหัาม�น( หัม�อมฉ�นเปิ1นผู้'#ม(ความช6านาญในฤทธ�R ในท�พโสุตธาต�แล่ะในเจโตปิร�ยญาณ ร' #ปิ�พเพน�วาสุญาณแล่ะท�พจ�กษ�อ�นหัมด่จด่ว�เศ์ษ ม(อาสุวะท�*งปิวงสุ�*นไปิแล่#ว บ�ด่น(*ภพใหัม�ม�ได่#ม(อ(ก หัม�อมฉ�นม(ญาณอ�นปิราศ์จาก มล่ท�น บร�สุ�ทธ�Rในอรรถะ ธรรมะ น�ร�ตต�แล่ะปิฏ�ภาณ เพราะอ6านาจพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ หัม�อมฉ�นม(ปิ<ญญามากเพราะภาวนา ม(สุ�ตะเพราะพาหั�สุ�จจะเก�ด่ในสุก�ล่ต6+าเพราะ มานะ แต�ม�ได่#ม(ก�ศ์ล่กรรมว�บ�ต�ไปิเล่ย ด่�ฉ�นเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ...พระพ�ทธศ์าสุนา ด่�ฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#ว.

ทราบว�า ท�านพระปิ�ณณ�กาภ�กษ�ณ(ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบปิ�ณณ�กาเถร�ยาปิทาน.

อ�มพปิาล่(เถร�ยาปิทานท(+ ๙ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระอ�มพปิาล่(เถร( -2 1 0 0 0 -11790 34 0 0 0

[๑๗๙] ด่�ฉ�นเก�ด่ในสุก�ล่กษ�ตร�ย เปิ1นภค�น(แหั�งพระมหัาม�น(พระนามว�าปิ�สุสุะ ผู้'#ม(พระร�ศ์ม(งามร� �งเร:อง ม(ธรรมด่�งว�าเทร�ด่ด่อกไม#บนศ์(รษะ ด่�ฉ�นได่# ฟั<งธรรมขุองพระองค แล่#วม(จ�ตเล่:+อมใสุถวายมหัาทานแล่#ว ปิรารถนาซั@+งร'ปิสุมบ�ต� ในก�ปิท(+ ๓๑ แต�ภ�ทรก�ปิน(* พระพ�ช�ตมารพระนามว�าสุ�ขุ(ผู้'#เปิ1นนายกช�*นเล่�ศ์ขุองโล่ก ทรงย�งโล่กใหั#ร� �งเร:อง เปิ1นสุรณะในไตรโล่กเสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#ว คร�*งน�*น ด่�ฉ�นเก�ด่ในสุก�ล่พราหัมณ ในเม:องอร�ณอ�นน�าร:+นรมย โกรธแล่#ว ด่�าภ�กษ�ณ(องค หัน@+งผู้'#ม(จ�ตพ#นแล่#ว จากก�เล่สุว�า ท�านเปิ1นหัญ�งเพศ์ยา ปิระพฤต�อนาจารปิระท�ษร#าย

พ�ทธศ์าสุนา คร�*นด่�าอย�างน(*แล่#ว ด่�ฉ�นต#องไปิสุ'�นรกอ�นร#ายกาจเพร(ยบพร#อมไปิด่#วยมหั�นตท�กขุ เพราะกรรมอ�นล่ามกน�*น เคล่:+อนจากนรกน�*นแล่#วมาเก�ด่ในหัม'�มน�ษย เปิ1นผู้'#ม(ล่ามกธรรม เปิ1นเหัต�ใหั# เด่:อด่ร#อนครองความเปิ1นหัญ�งเพศ์ยาอย�างหัม:+นชาต�ย�งม�ได่#พ#นจากบาปิ กรรมน�*น เปิร(ยบเหัม:อนคนก�นยาพ�ษอ�นร#ายแรง ด่�ฉ�นได่#บวชเปิ1น ภ�กษ�ณ(ม(เพศ์ปิระเสุร�ฐในศ์าสุนาพระพ�ทธก�สุสุปิ ได่#ไปิเก�ด่ในภพ ด่าวด่@งสุ เพราะผู้ล่แหั�งบรรพชากรรมน�*น ในภพน(*ซั@+งเปิ1นภพหัล่�งด่�ฉ�นเปิ1นอ�ปิปิาต�กสุ�ตว เก�ด่ในระหัว�างก�+งต#นมะม�วง จ@งม(ช:+อว�าอ�มพปิาล่(ตามน�ม�ตน�*น ด่�ฉ�นม(ปิระชาชนหัล่ายพ�นโกฏ� แหั�หั#อมมาบวช ในพ�ทธศ์าสุนาเปิ1นโอรสุธ�ด่าแหั�งพระพ�ทธเจ#า บรรล่�ถ@งฐานะอ�นไม� หัว� +นไหัว ขุ#าแต�พระมหัาม�น( หัม�อมฉ�นเปิ1นผู้'#ม(ความช6านาญในฤทธ�R ในท�พโสุตธาต�แล่ะในเจโตปิร�ยญาณ ร' #บ�พเพน�วาสุญาณแล่ะท�พจ�กษ�อ�นหัมด่จด่ว�เศ์ษ ม(อาสุวะท�*งปิวงสุ�*นไปิแล่#ว บ�ด่น(*ภพใหัม�ม�ได่#ม(อ(ก หัม�อมฉ�นม(ญาณอ�นปิราศ์จากมล่ท�น บร�สุ�ทธ�R ในอรรถะ ธรรมะน�ร�ตต� แล่ะปิฏ�ภาณ เพราะอ6านาจพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ หัม�อมฉ�นเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ถอนภพขุ@*นได่#หัมด่สุ�*นแล่#ว ต�ด่ก�เล่สุเคร:+องผู้'กด่�งช#างพ�งต�ด่เช:อกแล่#วเปิ1นผู้'#ไม�ม(อาสุวะอย'� การท(+ หัม�อมฉ�นได่#มาในสุ6าน�กพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ เปิ1นการมาด่( แล่#วหันอ ว�ชชา ๓ หัม�อมฉ�นบรรล่�แล่#วโด่ยล่6าด่�บ พระพ�ทธศ์าสุนาหัม�อมฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ค�ณว�เศ์ษเหัล่�าน(* ค:อ ปิฏ�สุ�มภ�ทา ๔ว�โมกขุ ๘ แล่ะอภ�ญญา ๖ หัม�อมฉ�นท6าใหั#แจ#งช�ด่แล่#ว พระพ�ทธ ศ์าสุนาหัม�อมฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#วด่�งน(*.ทราบว�า ท�านพระอ�มพปิาล่(ภ�กษ�ณ(ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบอ�มพปิาล่(เถร�ยาปิทาน.

เสุล่าเถร�ยาปิทานท(+ ๑๐ ว�าด่#วยบ�พจร�ยาขุองพระเสุล่าเถร(-2 1 0 0 0 -11800 37 0 0 0

[๑๘๐] ในภ�ทก�ปิน(* พระพ�ทธเจ#าพล่ะนามว�าก�สุสุปิ ผู้'#เปิ1นพงศ์ พ�นธ� แหั�ง พราหัมณ ม(ยศ์มากปิระเสุร�ฐกว�าพวกบ�ณฑ�ต เสุด่4จอ�บ�ต�ขุ@*นแล่#วคร�*งน�*น ด่�ฉ�นเก�ด่ในสุก�ล่อ�บาสุก ในพระนครสุาว�ตถ(อ�นปิระเสุร�ฐเหั4นพระพ�ช�ตมารผู้'#ปิระเสุร�ฐพระองค น�*น แล่ะฟั<งธรรมเทศ์นาแล่#ว ถ@งพระองค ผู้'#ม(เพ(ยรเปิ1นสุรณะแล่#วสุมาทานศ์(ล่ท�*งหัล่าย คร�*งหัน@+งพระมหัาว(รเจ#าพระองค น�*น ผู้'#องอาจกว�านรชน ทรงปิระกาศ์อภ�สุ�มโพธ�ญาณขุองพระองค ในสุมาคมแหั�งมหัาชนว�า เราม(จ�กษ� ญาณ ปิ<ญญา ว�ชชาแล่ะแสุงสุว�าง ในธรรมท(+ไม�เคยฟั<งมาในกาล่ก�อนแล่ะ ในอร�ยสุ�จม(ท�กขุอร�ยสุ�จเปิ1นต#น ด่�ฉ�นได่#ฟั<งธรรมน�*นแล่#ว เล่�าเร(ยน สุอบถามภ�กษ�ณ(ท�*งหัล่าย ด่#วยก�ศ์ล่กรรมท(+ได่#ท6าแล่#วน�*น แล่ะด่#วยการเจตน จ6านงไว# ด่�ฉ�นล่ะร�างกายมน�ษย แล่#ว ได่#ไปิสุ'�ภพด่าวด่@งสุ ในภพหัล่�งคร�*งน(* ด่�ฉ�นเก�ด่ในสุก�ล่แหั�งเศ์รษฐ(ใหัญ� ด่�ฉ�นได่#เขุ#าเฝั่Lา

พระพ�ทธเจ#า ได่#ฟั<งสุ�ทธรรมอ�นปิระกาศ์ม�จจ� บวชแล่#ว ค#นคว#า อรรถธรรมท�*งปิวง ย�งอาสุวะท�*งปิวงใหั#สุ�*นไปิแล่#ว ได่#บรรล่�อรหั�ตโด่ยกาล่ไม�นานเล่ย ขุ#าแต�มหัาม�น( หัม�อมฉ�นเปิ1นผู้'#ม(ความช6านาญในฤทธ�R ในท�พโสุตธาต� แล่ะในเจโตปิร�ยญาณร' #ปิ�พเพน�วาสุญาณ แล่ะท�พจ�กษ�อ�นหัมด่จด่พ�เศ์ษ ม(อาสุวะท�*งปิวงสุ�*นไปิแล่#ว บ�ด่น(*ภพใหัม�ม�ได่#ม(อ(ก หัม�อมฉ�นม(ญาณอ�นปิราศ์จากมล่ท�น บร�สุ�ทธ�R ในอรรถะ ธรรมะ น�ร�ตต� แล่ะปิฏ�ญาณเพราะอ6านาจพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่หัม�อมฉ�นเผู้าก�เล่สุท�*งหัล่ายแล่#ว ถอนภพขุ@*นได่#หัมด่สุ�*นแล่#วต�ด่ก�เล่สุเคร:+องผู้'กด่�งช#างพ�งต�ด่เช:อกแล่#ว เปิ1นผู้'#ไม�ม(อาสุวะอย'� การท(+หัม�อมฉ�นได่#มาในสุ6าน�กขุองพระพ�ทธเจ#าผู้'#ปิระเสุร�ฐสุ�ด่ เปิ1นการมาด่(แล่#วหันอ ว�ชชา ๓ หัม�อมฉ�นบรรล่�แล่#วโด่ยล่6าด่�บพระพ�ทธศ์าสุนาหัม�อมฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ค�ณว�เศ์ษเหัล่�าน(* ค:อ ปิฏ�สุ�มภ�วาท ๔ ว�โมกขุ ๘ แล่ะอภ�ญญา ๖ หัม�อมฉ�นท6าใหั#แจ#งช�ด่แล่#ว พระพ�ทธศ์าสุนาหัม�อมฉ�นได่#ท6าเสุร4จแล่#ว ด่�งน(*. ทราบว�า ท�านพระเสุล่าภ�กษ�ณ(ได่#กล่�าวคาถาเหัล่�าน(* ด่#วยปิระการฉะน(*แล่.

จบเสุล่าเถร�ยาปิทาน.

รวมอปิทานท(+ม(ในวรรคน(* ค:อ ๑. อ�ฏฐารสุหั�สุสุขุ�ตต�ยก�ญญาเถร�ยาปิทาน ๒. จต�ราสุ(ต�สุหั�สุสุพราหัมณก�ญญาเถร�ยาปิทาน ๓. อ�ปิล่ทาย�กาเถร�ยาปิทาน ๔. สุ�งคาล่มาตาเถร�ยาปิทาน ๕. สุ�กกาเถร�ยาปิทาน ๖. อภ�ร'ปิน�นทาเถร�ยาปิทาน ๗. อ�ฑฒกาสุ(เถร�ยาปิทาน ๘. ปิ�ณณ�กาเถร�ยาปิทาน ๙. อ�มพปิาล่(เถร�ยาปิทาน ๑๐. เสุล่าเถร�ยาปิทาน.

จบขุ�ตต�ยก�ญญาวรรคท(+ ๔.

จบอปิทาน. ------------------------------