t.b.m.m. avrupa bİrlİĞİ uyum komİsyonu sunumu
DESCRIPTION
AVRO BÖLGESİ EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER VE TÜRKİYE EKONOMİSİNE YANSIMALARI. T.B.M.M. AVRUPA BİRLİĞİ UYUM KOMİSYONU SUNUMU. 1 Mart 2012. Avro Bölgesi Ekonomisindeki Gelişmeler. Krizin Çıkış ve Derinleşme Nedenleri. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
T.B.M.M.AVRUPA BİRLİĞİ UYUM KOMİSYONU SUNUMU
1 Mart 2012
AVRO BÖLGESİ EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER VE TÜRKİYE EKONOMİSİNE
YANSIMALARI
3
Küresel krizden çıkabilmek için uygulanan mali teşvikler özellikle Yunanistan, İspanya, İtalya, Portekiz gibi ülkelerde zaten kırılgan olan borç dinamiklerini bozmuştur.
Ülkeler arasındaki verimlilik farklılıkları ülkelerin rekabet güçlerinin farklılaşmasında etkili olmuştur. Bazı ülkeler cari işlemler fazlası verirken (Almanya, Hollanda, Finlandiya gibi) bazı ülkeler cari işlemler açığı vermiş bu da borçlanmalarının artmasına neden olmuştur.
Yunanistan’ın 2010 yılı Ocak ayında bütçe açıklarının milli gelir içindeki payının yüzde 3,7 yerine yüzde 12,7 olduğunu açıklaması Yunanistan ekonomisine olan güveni sarsılmış ve ülkenin Avro alanında çıkabileceği söylentileri yayılmıştır.
Yunanistan’ın açığı düşürmek amacıyla açıklamış olduğu tedbir paketleri yakından takip edilmiş ancak bunların yerine getirilmesine ilişkin endişeler artmıştır.
Yunanistan’daki gelişmeler kamu maliyesinde ve finans piyasalarında sorunları olan Portekiz İrlanda, İspanya ve daha sonra İtalya ile ilgili endişelerin artmasına neden olmuştur.
Bu ülkelerdeki sorunların merkez ülkelere de yayılması endişesi artmış ve kredi derecelendirme kuruluşları ülkelerin notlarında indirim yapmaya başlamıştır.
Ülkeler ağır tasarruf tedbirleri açıklamış bu da sosyal huzursuzluklar, grevler ve hükümetlerin istifalarına neden olmuştur.
Avrupa’nın birlik ve bütünlüğüne ilişkin kuşkular artmıştır.
Krizin Çıkış ve Derinleşme Nedenleri
Risk Göstergeleri
Source: Bloomberg
Seçilmiş Bölge Ülkeleri ve Almanya’nın 10 Yıl Vadeli Tahvil Faiz Oranı Arasındaki Fark
O 0
9
Ş 0
9
M 0
9
M 0
9
H 0
9
T 0
9
E 0
9
E 0
9
K 0
9
O 1
0
Ş 1
0
M 1
0
M 1
0
H 1
0
T 1
0
E 1
0
E 1
0
K 1
0
O 1
1
Ş 1
1
N 1
1
M 1
1
H 1
1
A 1
1
E 1
1
E 1
1
A 1
1
O 1
2
Ş 1
2
0
2
4
6
8
10
12
14
16
0
5
10
15
20
25
30
35Fransa
Portekiz
İspanya
İtalya
Yunanistan(Sağ Eksen)
(yü
zde
pu
an
)(yü
zde
pu
an
)
Bütçe Dengesi (GSYH’ye Oran)
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011*-32
-28
-24
-20
-16
-12
-8
-4
0
4
8
1.1
-3.1 -3.8 -4.2 -3.8 -3.3-1.6
0.2 -0.1
-3.2-4.3
-1.7
4.7
0.9-0.4
0.41.4 1.7
2.9
0.1
-7.3
-14.2
-31.3
-10.3
-3.7-4.5 -4.8
-5.6-7.5
-5.2 -5.7-6.5
-9.8
-15.8
-10.6-9.0
Almanya İrlanda
Yunanistan** İspanya
Fransa İtalya
Portekiz
(yü
zde)
* IMF Mali İzleme Raporu Eylül 2011 tahminidir.** IMF’nin Aralık ayında yayınladığı Beşinci Gözden Geçirme Raporu’nda yer alan tahminler kullanılmıştır.Kaynak: EUROSTAT 5
Borç Stoku (GSYH’ye Oran)
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011*20
30
40
50
60
70
80
90
100
110
120
130
140
150
60.2 59.1 60.764.4 66.3 68.6 68.1
65.2 66.7
74.4
83.2 82.6
103.4 103.7 101.797.4 98.6 100.0
106.1
107.4113.0
129.3
144.9
108.5 108.2105.1 103.9 103.4 105.4 106.1
103.1 105.8
115.5118.4
121.1
Almanya İrlanda
Yunanistan** İspanya
Fransa İtalya
Portekiz
(yü
zde)
6* IMF Mali İzleme Raporu Eylül 2011 tahminidir.** IMF’nin Aralık ayında yayınladığı Beşinci Gözden Geçirme Raporu’nda yer alan tahminler kullanılmıştır.Kaynak: EUROSTAT
Finansal Sektör Kırılganlığı
7Kaynak: EUROSTAT, Dünya Bankası
2007 2008 2009 20100
102030405060708090
100110120130140150160170180190200210220 Avro Bölgesi Almanya İrlanda İspanya
İtalya Portekiz
(yü
zde)
2007 2008 2009 20100
2
4
6
8
10
12 Avro Bölgesi Almanya İrlanda İspanyaİtalya Portekiz
(yü
zde)
Hanehalkı Brüt Borcu/Harcanabilir Gelir Takibe Düşen Krediler/Toplam Krediler
Sorunlu Ülkelerin Bankalardan Kullandıkları Borçların Alacaklı Ülkelere Göre Dağılımı (Eylül 2011*)
Kaynak: BIS* BIS tarafından dolar cinsinden açıklanan veriler 30 Eylül 2011 günündeki dolar/avro kuru kullanılarak çevrilmiştir. (1€=1.33$)
Sorunlu Ülkelerin Avrupa Bankalarına Borçları(Eylül 2011*)
İtalya İspanya İrlanda Portekiz Yunanistan0
100000
200000
300000
400000
500000
600000Özel Sektör (939 milyar avro)Bankacılık Sektörü (287 milyar avro)Kamu Sektörü (249 milyar avro)
(mily
ar
av
ro)
553
79
132
268
443
Kaynak: BIS* BIS tarafından dolar cinsinden açıklanan veriler 30 Eylül 2011 günündeki dolar/avro kuru kullanılarak çevrilmiştir. (1€=1.33$)
Avrupa Borç Krizine Yönelik Somut Adımlar Mali Anlaşma
Mali anlaşma ile ülkelerin yapısal bütçe açıklarının milli gelirin yüzde 0,5’inden daha fazla olmaması
hedeflenmekte ve denk bütçe kuralı getirilmektedir. Mart ayında imzalanması planlanmaktadır. İngiltere ve Çek
Cumhuriyeti bu düzenlemenin dışında kalmıştır. Denk bütçe kuralını ulusal hukuk sistemine aktarmayan ülkeler
AB Adalet Divanında yargılanacaktır. Adalet Divanının kararlarına uymayanlar GSYH’nin yüzde 0,1’i kadar para
cezası verecektir.
Avrupa Finansal İstikrar Fonu (EFSF)
2010 yılı Mayıs ayında Avro Bölgesi ülkelerine mali yardım sağlamak amacıyla kurulan, borç verme kapasitesi
440 milyar avro olan geçici destek fonudur. Yunanistan, İrlanda ve Portekiz’e aktarılan fonlarla kapasitesi 250
milyar avroya düşmüştür.
Avrupa İstikrar Mekanizması (ESM)
Kriz durumunda likidite krizi ve ödeme güçlüğü içindeki Avro alanı ülkelerine yardım yapılmasına yönelik sürekli
kredi mekanizmasıdır. Sistemin 2012 yılı Temmuz ayında yürürlüğe girmesi beklenmektedir. 500 milyar avro
kaynak ayrılmıştır. Bu kaynağın daha da artırılmasına ilişkin tartışmalar sürmektedir.
Avrupa Merkez Bankası Destekleri
Merkez Bankası ülke tahvil alımları ve bankalara sağladığı likidite destekleri ile finansal kesimi desteklemektedir.
Banka ayrıca faiz indirimi, zorunlu karşılıkların azaltılması ve teminat koşullarının gevşetilmesi gibi
düzenlemelerde yapmıştır.
Bankacılık Sektörünün Güçlendirilmesine Yönelik Düzenlemeler
Sistemin sermaye yapısının iyileştirilmesine yönelik düzenlemeler yapılmaktadır.
Avrupa 2020
Bu strateji ile kriz sonrası Birliği gelecek 10 yıla hazırlamaya yönelik yapısal reformlarla potansiyel büyümenin
artırılması hedeflenmektedir.
11
* 30 Kasım 2011 tarihi itibarıyla** 31 Ocak 2011 tarihi itibarıyla*** İşlem henüz gerçekleşmemiştir, politika yapıcılar tarafından hedeflenen miktarı göstermektedir.Kaynak: IMF, Open Europe, Ülkelerin Merkez Bankaları
Finansal Yardım Anlaşmaları
(milyar avro)
Finansal Yardım AnlaşmasıAvrupa Merkez Bankası
Destekleri
Özel Sektör Katkısı
Anlaşma TarihiPaketin
BüyüklüğüTahvil Alım Programı
Banka Likidite Provizyonları
Yunanistan2 Mayıs 2010 110
42 73,4* 107***(yüzde 53,5 iskonto)21 Temmuz 2011 130
İrlanda 28 Kasım 2010 85 14,4 92,6** ---
Portekiz 4 Mayıs 2011 78 18 46,5** ---
Avrupa Merkez Bankası Tahvil Alım Programı
Kaynak: Bloomberg
20
10
-5 6 6 7 8 8 91
01
01
11
21
22
01
1-1 2 3 3 4 5 5 6 7 7 8 9 91
01
11
21
22
01
2-1 2 2
0
50,000
100,000
150,000
200,000
250,00024 Şubat 2012:
219,5 milyar avro
(mil
yar
avro
)
İspanya ve İtalya tahvillerinin alımına
başlanması
Avrupa Merkez Bankası Bilanço Büyüklüğü
Kaynak: ECB 16
O 0
7
M 0
7
M 0
7
T 0
7
E 0
7
K 0
7
O 0
8
M 0
8
M 0
8
T 0
8
E 0
8
K 0
8
O 0
9
M 0
9
M 0
9
T 0
9
E 0
9
K 0
9
O 1
0
M 1
0
M 1
0
T 1
0
E 1
0
K 1
0
O 1
1
M 1
1
M 1
1
T 1
1
E 1
1
K 1
1
O 1
2
1,000,000
1,200,000
1,400,000
1,600,000
1,800,000
2,000,000
2,200,000
2,400,000
2,600,000
2,800,000
3,000,000
(mily
ar a
vro
)
Büyüme Oranları
18
2007 2008 2009 2010 2011 2012-8
-7
-6
-5
-4
-3
-2
-1
0
1
2
3
4
5
6Avro Bölgesi Almanya İrlanda
Yunanistan İspanya İtalya
Portekiz
(yü
zde)
Kaynak: EUROSTAT, Avrupa Komisyonu Tahminleri
Es
ton
ya
Fin
lan
diy
a
Alm
an
ya
Av
us
tury
a
Be
lçik
a
Ho
llan
da
İta
lya
Slo
va
ky
a
Fra
ns
a
Po
rte
kiz
İsp
an
ya
Slo
ve
ny
a
Yu
na
nis
tan
*
İrla
nd
a
-11.0
-10.0
-9.0
-8.0
-7.0
-6.0
-5.0
-4.0
-3.0
-2.0
-1.0
0.0
1.0
2.0
3.0
-0.1-1.0
-1.7
-3.5 -3.5-3.8 -4.0
-4.9
-5.9 -5.9 -6.1 -6.2
-9.0
-10.3
1.5
0.5 0.4
-2.1
-3.2
-0.6-1.1
-2.0-1.4
-1.7
-4.1
-3.2
-1.0
-3.7
2011 2016
(yü
zde
)
Bütçe Dengesi (GSYH’ye Oran)
Kaynak: IMF Mali İzleme Raporu, Eylül 2011* IMF’nin Aralık ayında yayınladığı Beşinci Gözden Geçirme Raporu’nda yer alan tahminler kullanılmıştır.
19
Est
on
ya
Slo
ven
ya
Slo
vaky
a
Fin
lan
diy
a
Ho
llan
da
İsp
anya
Avu
stu
rya
Alm
anya
Fra
nsa
Bel
çika
Po
rtek
iz
İrla
nd
a
İtaly
a
Yu
nan
ista
n*
0102030405060708090
100110120130140150160170180190
6.0
43.6 44.950.2
65.5 67.472.3
82.6
86.9
94.6106.0 109.3
121.1
162.0
4.6
53.545.4
52.3
64.4
77.472.9
75.0
87.7
93.0
110.5 114.3
114.1
124.0
2011 2016
(yü
zde)
Borç Stoku (GSYH’ye Oran)
Kaynak: IMF Mali İzleme Raporu, Eylül 2011* IMF’nin Aralık ayında yayınladığı Beşinci Gözden Geçirme Raporu’nda yer alan tahminler kullanılmıştır.
20
21
Bugün itibariyle Yunanistan, İspanya, Portekiz ve İtalya gibi ülkeler sorunlu ülkeler olarak görülmektedir. Sorunlar yüksek kamu açıkları ve hızla artan borç yükü olarak ortaya çıkmaktadır.
Avro Bölgesi genelinde ekonomik büyümede zayıflık gözlenmektedir.
Büyüme performansındaki olumsuzluk borç dinamiklerini etkilemekte, ülkelerin borç geri ödeme kabiliyetlerini azaltmaktadır.
Avrupa Birliğinin daha çok yapısal zafiyetlerden kaynaklanan büyüme sorununun yine yapısal politikalarla aşılması gerekmektedir.
Ülkeler arasında verimlilik farkları, ücret artışlarının bazı ülkelerde yüksek olması rekabet güçlerinin farklılaşmasına ve Avrupa Birliği içinde dış ticaret dengesizliklerine yol açmaktadır.
Ülkeler sıkı maliye politikalarıyla bütçe açıkları ve borç yükünü azaltmaya çalışmaktadırlar. Parasal birlik paralelinde bir kamu mali birliğinin sağlanmasına yönelik adımlar atılmaktadır.
Genel Değerlendirme
242424
Türkiye’nin İhracatında AB ve Diğer Ülkelerin Payı (%)
Kaynak: TÜİK
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
30
35
40
45
50
55
60
65
58.0
46.2
42.0
53.8
AB_27 Diğer Ülkeler
24
252525
AB’ye Yapılan İhracatın Ülke Dağılımı (2011, %)
Kaynak: TÜİK
22.0
12.9
12.410.7
6.2
35.8
Almanya İngiltere İtalya Fransa İspanya Diğer AB Ülkeleri
25
Türkiye’nin Turizminde AB Ülkelerinin Yeri
Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı26
19
99
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
20
11
4,000
6,000
8,000
10,000
12,000
14,000
16,000
18,000
20,000
55
57
59
61
63
65
67
69
71
73
75
4,581
6,724
7,997
9,488 9,732
12,176
14,018
12,375
14,295
16,052 16,697 16,621
18,195
65
67
71
73
71 71
68
64
62
61 61
58 58
Avrupa'dan Gelen Turist Sayısı Toplam İçindeki Pay (Sağ Eksen)
(Yü
zde
Pa
y)
272727
Doğrudan Yabancı Sermaye Girişlerinin Bölge Dağılımı (%)
Kaynak: TCMB
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
80 81 86
59
82
6675 79 76 71
20 19 14 41 18 34 25 21 24 29
AB27 Diğer Ülkeler
27
282828
Özel Sektörün Yurtdışından Sağladığı Uzun Vadeli Kredi Borcunun Dağılımı (%)
Kaynak: TCMB
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
62 65 61 5865 67 69 69 66 65
38 35 39 42 35 33 31 31 34 35
AB27 Diğer Ülkeler
28
29
Avrupa Birliğindeki gelişmeler ülkemizi ticaret, beklenti ve finansman kanalı ile etkilemektedir.
Avrupa Birliğine yapılan ihracatın toplam ihracat içindeki payı yüzde 58’lerden bugün yüzde 46’ya gerilemiştir. Bu gelişmede ihracat pazarlarımızın Asya ve Afrika ülkelerine yönelik olarak genişlemesi etkili olmuştur.
Avrupa Birliğinden gelen turistlerin toplam gelen turistlerin içindeki payı yıllar itibariyle azalmakla birlikte yüzde 58 düzeyindedir.
Yabancı sermaye yatırımlarının yüzde 70’inden fazlası Avrupa ülkeleri tarafından yapılmaktadır.
Finansal sektör dahil olmak üzere özel sektörün yurt dışından sağladığı borçların yüzde 60-70’i Avrupa ülkelerinden kaynaklanmaktadır.
Avrupa ülkelerinin yüksek ülke borçları ve kırılgan finansal sektörle mücadele ettiği bu dönemde Türkiye’de bankacılık sektörünün sermaye yapısı güçlü seyretmekte , borç stoku uygulanan sıkı maliye politikaları ile azalmakta, iyileşen makroekonomik ortam ve uygulanan borç yönetimi politikaları ile borcun döviz ve faiz risklerine karşı duyarlılığı azalmakta, güçlü büyüme performansı ve görünümü ile ülkemize olan güven artmaktadır.
Genel Değerlendirme
T.B.M.M.AVRUPA BİRLİĞİ UYUM KOMİSYONU SUNUMU
1 Mart 2012
AVRO BÖLGESİ EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER VE TÜRKİYE EKONOMİSİNE
YANSIMALARI
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011* 2012* 2013* 2014*-6
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
6.2
5.3
9.4
8.4
6.9
4.7
0.7
-4.8
9.0
7.5
4.05.0 5.0
GSYH Büyümesi (%)
32
(*) Orta Vadeli Program
Kaynak: TÜİK
3333
-2,5
-3,7
-4,6
-6,1 -5,9 -5,6
-2,2
-6,3
-3,1 -3,0-3,6
-3,5
-1,8
0,1
-3,5
-8
-6
-4
-2
0
2
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Cari İşlemler Dengesi/GSYH
Cari İşlemler Dengesi/GSYH (Enerji Fiyat Etkisi Hariç)
Cari İşlemler Dengesi / GSYH (%)
(*) 2003 yılı enerji fiyatlarıyla
Kaynak: TCMB, Hazine Müsteşarlığı
3434
Bankacılık Sektörü: Sermaye Yeterlilik Oranı (%)
Kaynak: BDDK
20,618,9
16,5
23,7
28,830,9
25,1
21,918,9 18,0
0
5
10
15
20
25
30
35
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
3535
Bankacılık Sektörü: Yabancı Para Net Genel Pozisyonu (Milyon Dolar)
(*) 17 Şubat itibarıyla
Kaynak: BDDK
-549
187
-71 -63
141
-217
16
408
41
345
1.309
-660
-330
0
330
660
990
1320
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012*
3636
Bankacılık Sektörü: Takipteki Alacaklar / Toplam Krediler (%)
11,5
3,72,7
0,6 0,6
5,3
3,73,53,74,7
6,0
21,2
0,9
7,6
0,80,50,40,60,81,5
0
4
8
12
16
20
24
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Brüt Net
Kaynak: BDDK
3737
Hanehalkı Yükümlülükleri (% GSYH)
Kaynak: TCMB, Avrupa Merkez Bankası
17
61 62 6366 66
141210
15
0
10
20
30
40
50
60
70
2006 2007 2008 2009 2010
Türkiye Avro Bölgesi
3838
5,5
3,6
1,7 1,5 1,41,01,1
1,81,6
0,6
11,911,5
8,8
5,2
0
2
4
6
8
10
12
14
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011* 2012* 2013* 2014*
Merkezi Yönetim Bütçe Açığı / GSYH (%)
(*) 2011-2014: Orta Vadeli Program hedeflerini göstermektedir.
Kaynak: Maliye Bakanlığı, 2012-2014 OVP
3939
AB Tanımlı Borç Stoku (% GSYH)
46,5 46,1
42,2
32,035,0
37,0
40,039,9
74,0
52,7
59,6
67,7
30
35
40
45
50
55
60
65
70
75
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011T 2012P 2013P
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, Kalkınma Bakanlığı, Orta Vadeli Program (2012-2014), Ekim 2011
4040
Genel Yönetim Brüt Borç Stokunun GSYH’ya Oranındaki Değişimi
2001 2010
TL’nin yüzde 5 değer kaybı/kazancı + / - 2,2 Puan + / - 0,6 Puan
TL faiz seviyesinde
Yüzde 10 oranındaki değişim* + / - 2,0 Puan + / - 0,3 Puan
Yüzde 25 oranındaki değişim* + / - 5,0 Puan + / - 0,7 Puan
GSYH büyümesinde 2 puanlık değişim + / - 1,5 Puan + / - 0,8 Puan
Faiz dışı fazla/GSYH oranında 1 puanlık değişim
+ / - 1,0 Puan + / - 1,0 Puan
(*) TL faiz seviyesinde takip eden yıldaki yüzde değişimi yansıtmaktadır.
Not: 2001 ve 2010 yıl sonu gerçekleşme rakamları kullanılarak senaryoların baz senaryoya göre ESA tanımlı Genel Yönetim Brüt Borç Stoku / GSYH oranında yol açabileceği etkiyi göstermektedir.
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
41
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20100
10
20
30
40
50
60
Kısa Vadeli Uzun Vadeli Toplam
Dış Borç Stokunun GSYH’ya Oranı (%)