uyum ve davranış sorunları

Uyum ve Uyum ve Davranış Davranış SorunlarıSorunları

2

Uyum Ve Davranış SorunlarıUyum Ve Davranış Sorunları

Gelişim basamaklarında çocukların Gelişim basamaklarında çocukların karşılaştığı sorunlar çok çeşitlidir. karşılaştığı sorunlar çok çeşitlidir. Bunların bir çoğu döneme özgü olan Bunların bir çoğu döneme özgü olan ana babanın desteğiyle çözümlenebilir ana babanın desteğiyle çözümlenebilir sorunlardır. Eğer çocuk karşılaştığı sorunlardır. Eğer çocuk karşılaştığı sorunlar karşısında uygun baş etme sorunlar karşısında uygun baş etme yolları ararken anne babadan yeterli yolları ararken anne babadan yeterli destek görmezse çocuk içinde destek görmezse çocuk içinde bulunduğu sorun çözümlenebilecekken bulunduğu sorun çözümlenebilecekken daha karmaşıklaşır. daha karmaşıklaşır.

3


Çocuğun ruhsal gelişiminde anne Çocuğun ruhsal gelişiminde anne babanın desteğiyle birlikte tutumu da babanın desteğiyle birlikte tutumu da çok önemlidir. Örneğin;çocuğa kendi çok önemlidir. Örneğin;çocuğa kendi başına yemek yeme alışkanlığı başına yemek yeme alışkanlığı verilemezse tuvalet eğitimi 2-3 verilemezse tuvalet eğitimi 2-3 yaşlarında sağlanamazsa sorunlar bir yaşlarında sağlanamazsa sorunlar bir sonraki döneme aktarılır ve yeni dönem sonraki döneme aktarılır ve yeni dönem sorunlarıyla giderek büyür. sorunlarıyla giderek büyür.

4


Çocuklardaki sorunlar aşağıdaki Çocuklardaki sorunlar aşağıdaki durumlardan kaynaklanabilmektedir.durumlardan kaynaklanabilmektedir.

Dış etkenler (anne baba tutumu, ev Dış etkenler (anne baba tutumu, ev yaşantısı vs. )yaşantısı vs. )

Çocuğun yapısı ve hastalıklarÇocuğun yapısı ve hastalıklar Uyumsuzluklar (aile içi iletişim ve Uyumsuzluklar (aile içi iletişim ve

etkileşim, yaşantılar veya yanlış etkileşim, yaşantılar veya yanlış yetiştirme vs. sonucu oluşan uyum yetiştirme vs. sonucu oluşan uyum sorunları)sorunları)

5


İstenmeyen uyum ve davranış İstenmeyen uyum ve davranış sorunlarının çocuğun gelişim döneminin sorunlarının çocuğun gelişim döneminin getirdiği normal bir davranış sorunu mu getirdiği normal bir davranış sorunu mu yoksa gerçekten bir davranış problemi yoksa gerçekten bir davranış problemi söz konusu mu şeklindeki soruları doğru söz konusu mu şeklindeki soruları doğru yanıtlayabilmek için bu davranışları yanıtlayabilmek için bu davranışları dikkatli bir şekilde değerlendirmek dikkatli bir şekilde değerlendirmek gerekir. gerekir.

6


Bunun içinde dikkate alınması gereken Bunun içinde dikkate alınması gereken bazı kriterler aşağıdaki gibidir:bazı kriterler aşağıdaki gibidir:

1. Çocuğun gelişim dönemi: 1. Çocuğun gelişim dönemi: Davranış belli Davranış belli bir gelişim döneminde görülen geçici bir bir gelişim döneminde görülen geçici bir durum olabilir. Örn: 4-5 yaşına kadar durum olabilir. Örn: 4-5 yaşına kadar olan gece işemeleri, 2-3 yaşlarında olan gece işemeleri, 2-3 yaşlarında ortaya çıkan uyku bozuklukları, kısa ortaya çıkan uyku bozuklukları, kısa süren konuşma düzensizlikleri kaygı süren konuşma düzensizlikleri kaygı duyulmasını gerektirmez. duyulmasını gerektirmez.

7


2. Belirtinin sıklığı: 2. Belirtinin sıklığı: Çocuğun yaptığı Çocuğun yaptığı davranışın ne kadar sıklıkta yapıldığı davranışın ne kadar sıklıkta yapıldığı önemlidir. Ara sıra söz dinlememe, önemlidir. Ara sıra söz dinlememe, yaramazlık yapma, evde huysuz ve yaramazlık yapma, evde huysuz ve hırçın ama dışarıda uyumlu olan hırçın ama dışarıda uyumlu olan çocukların davranışları olağandır. Her çocukların davranışları olağandır. Her söylenene zıt davranışlar gösteren, söylenene zıt davranışlar gösteren, okulda ve çevrede sürüp giden okulda ve çevrede sürüp giden davranışlar ruhsal açıdan davranışlar ruhsal açıdan incelenmelidir. incelenmelidir.

8


3. Davranışın şiddeti: 3. Davranışın şiddeti: Davranışın Davranışın yoğunluğu hat safhalara geldiğinde yoğunluğu hat safhalara geldiğinde sorun sinyali verir. Örn: çocuk mikrop sorun sinyali verir. Örn: çocuk mikrop korkusundan sürekli ellerini yıkıyorsa, korkusundan sürekli ellerini yıkıyorsa, üstünün tozlanmasından huylanıp giysi üstünün tozlanmasından huylanıp giysi değiştiriyorsa titizliği sorun boyutlarına değiştiriyorsa titizliği sorun boyutlarına ulaşmış demektir. ulaşmış demektir.

9


4. Davranışın sürekliliği: 4. Davranışın sürekliliği: Süreklilik Süreklilik gösteren davranışlarla bir müddet olup gösteren davranışlarla bir müddet olup kaybolan davranışlar aynı düzeyde kaybolan davranışlar aynı düzeyde tutulamaz. Örn: kardeş kıskançlığı tutulamaz. Örn: kardeş kıskançlığı nedeniyle hırçın ve huysuz olan çocuk nedeniyle hırçın ve huysuz olan çocuk davranışı normal problem davranış davranışı normal problem davranış olarak nitelendirilebilir. Ancak çeşitli olarak nitelendirilebilir. Ancak çeşitli nedenlerle sorunların sürmesi nedenlerle sorunların sürmesi uyumsuzluk olarak saptanabilir. uyumsuzluk olarak saptanabilir.

10

Genel Olarak Davranış Genel Olarak Davranış Problemlerinin NedenleriProblemlerinin Nedenleri

Dikkat çekmekDikkat çekmek Güç kazanma isteğiGüç kazanma isteği İntikam alma isteğiİntikam alma isteği Yetersizlik, kendine güvensizlikYetersizlik, kendine güvensizlik

11


Uyumsuzluk Çeşitleri:Uyumsuzluk Çeşitleri:

1. Davranış bozuklukları:Çocuğun ruhsal ve 1. Davranış bozuklukları:Çocuğun ruhsal ve bedensel etkenlere bağlı olarak iç bedensel etkenlere bağlı olarak iç çatışmalarını davranışına aktarması çatışmalarını davranışına aktarması sonucu ortaya çıkar.sonucu ortaya çıkar.

İnatçılıkİnatçılık Yalan söylemeYalan söyleme ÇalmaÇalma SaldırganlıkSaldırganlık Küfür etmeKüfür etme Okuldan kaçmaOkuldan kaçma Sinirlilik, geçimsizlik, kavgacılıkSinirlilik, geçimsizlik, kavgacılık

12



2. Duygusal bozuklukları: Çocuğun çevresinden 2. Duygusal bozuklukları: Çocuğun çevresinden çok kendisini tedirgin eden ruhsal belirtilerdir. çok kendisini tedirgin eden ruhsal belirtilerdir.

KorkularKorkular KaygıKaygı

KaçınmaKaçınma Aşırı kaygıAşırı kaygı

Ayrılık kaygısı ve Okul fobisiAyrılık kaygısı ve Okul fobisi Obsesiflik (kuruntu ve saplantılı düşünceler)Obsesiflik (kuruntu ve saplantılı düşünceler) TiklerTikler

13


Uyku bozukluklarıUyku bozuklukları Beslenme sorunlarıBeslenme sorunları KekemelikKekemelik

14



3. Alışkanlık bozuklukları : Alışkanlıkların 3. Alışkanlık bozuklukları : Alışkanlıkların düzensizliği ile ilgilidir.düzensizliği ile ilgilidir.

Parmak emmeParmak emme Tırnak yemeTırnak yeme Altını ıslatmaAltını ıslatma Kaka kaçırmaKaka kaçırma

15



4. Ağır ruhsal bozukluklar: Çocuğun 4. Ağır ruhsal bozukluklar: Çocuğun uyumunu her alanda ve sürekli olarak uyumunu her alanda ve sürekli olarak bozan durumlardır.bozan durumlardır.

İçe Kapanıklık/Çocuk psikozlarıİçe Kapanıklık/Çocuk psikozları OtizmOtizm

16



5. Hiperaktivite ve dikkat eksikliği5. Hiperaktivite ve dikkat eksikliği

6. Öğrenme güçlükleri 6. Öğrenme güçlükleri

17


İNATÇILIKİNATÇILIK

İnatçı çocuk saldırganlığını pasif direniş yoluyla İnatçı çocuk saldırganlığını pasif direniş yoluyla açığa vurur. Her işi ağır yapar. Ağır giyinir, açığa vurur. Her işi ağır yapar. Ağır giyinir, okula geç gider, çalışmam demez ama masa okula geç gider, çalışmam demez ama masa başına geçip hiçbir şey yapmadan oturur. Okulda başına geçip hiçbir şey yapmadan oturur. Okulda da öğrenmeye karşı isteksizdir. Ancak da öğrenmeye karşı isteksizdir. Ancak geçebilecek kadar not alabilir. Anne baba ve geçebilecek kadar not alabilir. Anne baba ve öteki yetişkinlere karşı olumsuz bir tutum öteki yetişkinlere karşı olumsuz bir tutum içindedir. Arkadaşları ile tam olarak kavga içindedir. Arkadaşları ile tam olarak kavga etmese de geçimsiz ve uyumsuzdur. İnatçı çocuk etmese de geçimsiz ve uyumsuzdur. İnatçı çocuk gergin ana çocuk ilişkisinin bir sonucudur ve gergin ana çocuk ilişkisinin bir sonucudur ve başlangıcı özerklik dönemine kadarbaşlangıcı özerklik dönemine kadar

18


gider. Annenin tuvalet eğitimi veya gider. Annenin tuvalet eğitimi veya yemek konusunda çok katı ve ısrarcı yemek konusunda çok katı ve ısrarcı oluşu çocuğu pasif direnmeye götürür. oluşu çocuğu pasif direnmeye götürür. Çok karışan çok söylenen ayrıntılar Çok karışan çok söylenen ayrıntılar üzerinde çok duran bir anne çocuğunu üzerinde çok duran bir anne çocuğunu böyle bir savunma yoluna kolayca iter. böyle bir savunma yoluna kolayca iter. Kardeşler arasında ayırım yapılması Kardeşler arasında ayırım yapılması da yine inatçılığı tetikleyen bir durum da yine inatçılığı tetikleyen bir durum olabilir. olabilir.

19

Çocuğun İnatçı Davranışı İle Çocuğun İnatçı Davranışı İle Başa Çıkmaya Yönelik Öneriler Başa Çıkmaya Yönelik Öneriler

Aile tutum ve davranış çeşitlerinden olan Aile tutum ve davranış çeşitlerinden olan baskıcı ve katı olma çocuğun inatçılık baskıcı ve katı olma çocuğun inatçılık davranışını artırır.davranışını artırır.

Aile sosyalleşmeyi öğrenebilmesi için Aile sosyalleşmeyi öğrenebilmesi için kabul edilmiş uygun davranış biçimlerini kabul edilmiş uygun davranış biçimlerini içeren birer model oluşturmalıdır.içeren birer model oluşturmalıdır.

Çocuğa isteklerini ertelemesi ve bu Çocuğa isteklerini ertelemesi ve bu istekleri kontrol altına alması konusunda istekleri kontrol altına alması konusunda destek olunmalıdır.destek olunmalıdır.

Çocuğun benlik saygısını geliştirmesine Çocuğun benlik saygısını geliştirmesine destek olun.destek olun.

20

Çocuğun İnatçı Davranışı İle Çocuğun İnatçı Davranışı İle Başa Çıkmaya Yönelik ÖnerilerBaşa Çıkmaya Yönelik Öneriler

Arkadaşları ve diğer yetişkinlerle nasıl Arkadaşları ve diğer yetişkinlerle nasıl sağlıklı iletişim kurulabileceği konusunda sağlıklı iletişim kurulabileceği konusunda yardımcı olun.yardımcı olun.

İnatçı olan bir çocuğun inatçılık davranışını İnatçı olan bir çocuğun inatçılık davranışını pekiştirebilecek ve devamını sağlayacak her pekiştirebilecek ve devamını sağlayacak her türlü tutum ve davranışlardan kaçının.türlü tutum ve davranışlardan kaçının.

Çocuk yetiştirme konusunda uygulanacak Çocuk yetiştirme konusunda uygulanacak disiplin ve konacak kurallar konusunda disiplin ve konacak kurallar konusunda tutarlı ve kararlı bir davranış sergileyin.tutarlı ve kararlı bir davranış sergileyin.

Okul ortamında inatçı çocuğun davranışları Okul ortamında inatçı çocuğun davranışları karşısında öğretmen zıtlaşma şeklinde karşısında öğretmen zıtlaşma şeklinde ortamların olmasına izin vermemelidir. ortamların olmasına izin vermemelidir.

21

Çocuğun İnatçı Davranışı İle Çocuğun İnatçı Davranışı İle Başa Çıkmaya Yönelik Öneri Başa Çıkmaya Yönelik Öneri

Kategorileri Kategorileri

Öğretmen inatçı bir çocuğun istek ilgi Öğretmen inatçı bir çocuğun istek ilgi ve ihtiyaçlarını çok iyi belirlemelidir.ve ihtiyaçlarını çok iyi belirlemelidir.

Öğretmen inatçı bir davranışla Öğretmen inatçı bir davranışla karşılaştığında çocuğu örselemeden karşılaştığında çocuğu örselemeden uzlaşabilecekleri bir orta nokta uzlaşabilecekleri bir orta nokta bulmalıdır.bulmalıdır.

Öğretmenin bu davranışın ortadan Öğretmenin bu davranışın ortadan kaldırılmasına yönelik aile ve uzman kaldırılmasına yönelik aile ve uzman kişiler ile işbirliği yapması gereklidir. kişiler ile işbirliği yapması gereklidir.

22


YALAN SÖYLEME:YALAN SÖYLEME:

Yalanlar önemli ve önemsiz olmak üzere iki Yalanlar önemli ve önemsiz olmak üzere iki şekilde olabilir. Önemsiz yalanlar abartmalı şekilde olabilir. Önemsiz yalanlar abartmalı övgüler, günlük yaşamda görgü kurallarına övgüler, günlük yaşamda görgü kurallarına uygun düşen küçük yalanlar sayılabilirken uygun düşen küçük yalanlar sayılabilirken önemli yalanlar başkasını bilerek aldatmak önemli yalanlar başkasını bilerek aldatmak amacıyla söylenen yalanlardır. amacıyla söylenen yalanlardır.

Çocukların söylediği yalanlarda çocuğun Çocukların söylediği yalanlarda çocuğun gerçeği iyi değerlendirememesi, gördüğü ve gerçeği iyi değerlendirememesi, gördüğü ve duyduğu şeyleri uydurması veya olmamış duyduğu şeyleri uydurması veya olmamış şeyleri olmuş gibi anlatması söz konusudur. şeyleri olmuş gibi anlatması söz konusudur.

23


Çocukları yalana iten çoğunlukla yetişkinlerin Çocukları yalana iten çoğunlukla yetişkinlerin gerçek karşısındaki çelişkili tutumlarıdır. Çocuk gerçek karşısındaki çelişkili tutumlarıdır. Çocuk bol yalan söylese bile anne babasının yalanlarına bol yalan söylese bile anne babasının yalanlarına çok duyarlıdır. çok duyarlıdır.

Anne ve babanın yalanına çocuğunu ortak etmesi Anne ve babanın yalanına çocuğunu ortak etmesi ve bunun sonucunda çocuğa susması konusunda ve bunun sonucunda çocuğa susması konusunda ödüller vaat etmesi ile çocuk yalanlardan kendine ödüller vaat etmesi ile çocuk yalanlardan kendine kazanç sağlamak gibi bir alışkanlık elde eder.kazanç sağlamak gibi bir alışkanlık elde eder.

Bazı çocuk yalan söylerken bir özlemini dile Bazı çocuk yalan söylerken bir özlemini dile getirebilir veya bunun tam karşıtı bir tutum getirebilir veya bunun tam karşıtı bir tutum takınabilir. Örneğin; babasız bir çocuğun babası takınabilir. Örneğin; babasız bir çocuğun babası olduğunu olduğunu

24


söylemesi ve annesi olan bir çocuğun söylemesi ve annesi olan bir çocuğun annesinin öldüğünü söylemesi. annesinin öldüğünü söylemesi.

Çocuk anne ve babasının beklentilerini Çocuk anne ve babasının beklentilerini karşılamakta güçlük çekiyorsa ya da karşılamakta güçlük çekiyorsa ya da ceza korkusu varsa yalana başvurur. ceza korkusu varsa yalana başvurur.

25

Yalan Söyleme Davranışının Yalan Söyleme Davranışının Ortadan Kaldırılmasına Yönelik Ortadan Kaldırılmasına Yönelik

ÖnerilerÖneriler Kendine güven duygusu aşılanmalıdır.Kendine güven duygusu aşılanmalıdır. Anne baba tutumlarında çelişkili durumlardan Anne baba tutumlarında çelişkili durumlardan

kaçınılmalıdır.kaçınılmalıdır. Çocuğa uygun modeller sunulmalıdır.Çocuğa uygun modeller sunulmalıdır. Çocuğu doğru söylemeye teşvik edici Çocuğu doğru söylemeye teşvik edici

pekiştireçler kullanılmalıdır.pekiştireçler kullanılmalıdır. Çocuğun söylediği yalanı doğrudan yargılamak Çocuğun söylediği yalanı doğrudan yargılamak

yerine yalan söylemeye teşvik eden nedenleri yerine yalan söylemeye teşvik eden nedenleri araştırılmalıdır.araştırılmalıdır.

Çocukla sağlıklı iletişim ve etkileşim Çocukla sağlıklı iletişim ve etkileşim kurulmalıdır.kurulmalıdır.

Çocuğun yapacağı olumsuz davranışları Çocuğun yapacağı olumsuz davranışları karşısında alacağı tepkilerle başa çıkma yolları karşısında alacağı tepkilerle başa çıkma yolları öğretilmeli ve yalandan uzaklaştırılmalıdır.öğretilmeli ve yalandan uzaklaştırılmalıdır.

26

Yalan Söyleme Davranışının Yalan Söyleme Davranışının Ortadan Kaldırılmasına Yönelik Ortadan Kaldırılmasına Yönelik

ÖnerilerÖneriler Çocuğun okul ve sosyal yaşamda başarılı olması Çocuğun okul ve sosyal yaşamda başarılı olması

için çocuğun yeteneklerini ön plana çıkarmalı ve için çocuğun yeteneklerini ön plana çıkarmalı ve yalan söyleme davranışının doğru olmadığı yalan söyleme davranışının doğru olmadığı açıklanmalıdır.açıklanmalıdır.

Okul ortamındaki kuralların, verilen Okul ortamındaki kuralların, verilen sorumlulukların ve beklentilerin çocuğu sorumlulukların ve beklentilerin çocuğu başarabileceği düzeyde olmasına dikkat başarabileceği düzeyde olmasına dikkat edilmelidir.edilmelidir.

Öğretmenin hoşgörülü ve arkadaşlık ilişkileri Öğretmenin hoşgörülü ve arkadaşlık ilişkileri içinde belli bir saygı ve sevgi çerçevesinde içinde belli bir saygı ve sevgi çerçevesinde iletişimi, çocuğun kendini değerli hissetmesini iletişimi, çocuğun kendini değerli hissetmesini sağlar. Anlayışla karşılanacağını bilen çocuk sağlar. Anlayışla karşılanacağını bilen çocuk yalandan uzaklaştırabilir.yalandan uzaklaştırabilir.

27


ÇALMAÇALMA

Çalma davranışı yalandan daha çok Çalma davranışı yalandan daha çok ayıplanan sıklıkla da cezalandırılan bir ayıplanan sıklıkla da cezalandırılan bir suçtur. 2 yaş çocuğunda sahiplik kavramı suçtur. 2 yaş çocuğunda sahiplik kavramı yoktur her şey onundur. Çocuk yaşı yoktur her şey onundur. Çocuk yaşı ilerledikçe kendinin olan ile olmayanı ayırt ilerledikçe kendinin olan ile olmayanı ayırt etmeye başlar ama bencil tutumu uzun süre etmeye başlar ama bencil tutumu uzun süre değişmez. Örneğin 3-4 yaş çocuğu sormadan değişmez. Örneğin 3-4 yaş çocuğu sormadan bir yerden şeker alınmayacağını bilir ama bir yerden şeker alınmayacağını bilir ama alma isteğine karşı koyamaz. Hatta gezmeye alma isteğine karşı koyamaz. Hatta gezmeye gittiği yerlerden cebinde kendine ait olmayan gittiği yerlerden cebinde kendine ait olmayan oyuncak ve nesnelerle dönebilir.oyuncak ve nesnelerle dönebilir.

28


5-8 yaş arasında parlak ve kağıt paralar daha çekici 5-8 yaş arasında parlak ve kağıt paralar daha çekici gelirken, birbirinin renkli kalemleri ve silgilerinde gelirken, birbirinin renkli kalemleri ve silgilerinde gözleri kalır. Çoğu çocuk izinsiz alıp eve getirdiği gözleri kalır. Çoğu çocuk izinsiz alıp eve getirdiği nesneleri “buldum” “kendi paramla aldım” “değiş-nesneleri “buldum” “kendi paramla aldım” “değiş-tokuş ettim” veya “ödünç aldım” diye açıklar. tokuş ettim” veya “ödünç aldım” diye açıklar.

Okul çağlarında yinelenen çalmalar üzerinde önemle Okul çağlarında yinelenen çalmalar üzerinde önemle durulmalıdır. Çünkü bu çalmalar ruhsal sorundan durulmalıdır. Çünkü bu çalmalar ruhsal sorundan ileri gelebilir. Şu olasılıklar üzerinde durulmalıdır:ileri gelebilir. Şu olasılıklar üzerinde durulmalıdır:

Yaşına göre olgunlaşması geri kalmış bir çocuğun Yaşına göre olgunlaşması geri kalmış bir çocuğun evden aldığı paralar veya nesneleri başka çocuklaraevden aldığı paralar veya nesneleri başka çocuklara

29


dağıtarak kazanamadığı arkadaşlığı dağıtarak kazanamadığı arkadaşlığı sağlamaya çalışır.sağlamaya çalışır.

Yaşına uygun olgunlukta olmayan bir çocuk Yaşına uygun olgunlukta olmayan bir çocuk durmadan almaya alışmış olabilir ne istediyse durmadan almaya alışmış olabilir ne istediyse alınmış ve çocuğun istekleri kısıtlanmadığı alınmış ve çocuğun istekleri kısıtlanmadığı için sürekli almakta sakınca görmez.için sürekli almakta sakınca görmez.

Çalmanın en önemli nedeni kısa süreli ya da Çalmanın en önemli nedeni kısa süreli ya da uzun süreli çocuğun doyumsuz olmasında uzun süreli çocuğun doyumsuz olmasında aranmalıdır.aranmalıdır.

Sevgi eksikliği ile çalma davranışını arasında Sevgi eksikliği ile çalma davranışını arasında belirli bir ilişki vardır.belirli bir ilişki vardır.

30


Çocuğun anne babasından öc alma Çocuğun anne babasından öc alma isteği nedeniyle de çalma davranışı isteği nedeniyle de çalma davranışı görülebilir.görülebilir.

Çocuğa yeterli harçlık verilmiyorsa ve Çocuğa yeterli harçlık verilmiyorsa ve çocukta mülkiyet duygusu gelişmediyse çocukta mülkiyet duygusu gelişmediyse yine çalma davranışı görülebilir.yine çalma davranışı görülebilir.

31

Çalma Davranışının Ortadan Çalma Davranışının Ortadan Kaldırılmasına Yönelik ÖnerilerKaldırılmasına Yönelik Öneriler

Çocuğa karşı ağır suçlamalar yapılmamalı Çocuğa karşı ağır suçlamalar yapılmamalı ve çocuğu örseleyici cezalar ve çocuğu örseleyici cezalar verilmemelidir.verilmemelidir.

Anne babaların çocuğa olan sevgi ve Anne babaların çocuğa olan sevgi ve ilgisini her zaman göstermesi ve çocuğun ilgisini her zaman göstermesi ve çocuğun bunu hissetmesini sağlamak gerekir.bunu hissetmesini sağlamak gerekir.

Çocuğun yaptığı bu olumsuz davranış Çocuğun yaptığı bu olumsuz davranış karşısında duyarsız kalınmayıp çocukla karşısında duyarsız kalınmayıp çocukla açık olarak konuşulmalıdır.açık olarak konuşulmalıdır.

Çocuğu bu davranışı yapmaya iten Çocuğu bu davranışı yapmaya iten nedenler araştırılmalıdır.nedenler araştırılmalıdır.

32

Çalma Davranışının Ortadan Çalma Davranışının Ortadan Kaldırılmasına Yönelik ÖnerilerKaldırılmasına Yönelik Öneriler

Çocuğun her istediği şeyi anında yapmak yerine Çocuğun her istediği şeyi anında yapmak yerine kendi isteklerini erteleyebilmesini ve kontrol kendi isteklerini erteleyebilmesini ve kontrol etmesini öğreterek destek olunmalıdır. etmesini öğreterek destek olunmalıdır.

Çocuk başkalarına ait eşyaları aldığında anne Çocuk başkalarına ait eşyaları aldığında anne babanın bu durum karşındaki tutumu çok babanın bu durum karşındaki tutumu çok önemlidir. Anne baba alınan eşyaların özür önemlidir. Anne baba alınan eşyaların özür dileyerek sahibine verilmesi konusunda çocuğu dileyerek sahibine verilmesi konusunda çocuğu teşvik etmelidir. teşvik etmelidir.

Çocuğa empatik düşünme aşılanmalıdır.Çocuğa empatik düşünme aşılanmalıdır. Okul ortamında arkadaşlık kurabilmeye yönelik Okul ortamında arkadaşlık kurabilmeye yönelik

çalmalar karşısında öğretmen çocuğa sosyal çalmalar karşısında öğretmen çocuğa sosyal kabulün farklı yollarla da sağlanabileceği kabulün farklı yollarla da sağlanabileceği konusunda destek olmalıdır.konusunda destek olmalıdır.

33

Çocuğa ihtiyacı olduğunda, kendisine ait Çocuğa ihtiyacı olduğunda, kendisine ait olmayan bir eşyayı nasıl ödünç olmayan bir eşyayı nasıl ödünç alabileceği ve onu nasıl geri vereceği alabileceği ve onu nasıl geri vereceği öğretilmelidir.öğretilmelidir.

Çocuğa gereksinimlerini karşılayabilecek Çocuğa gereksinimlerini karşılayabilecek belirli miktarda harçlık verilmelidir.belirli miktarda harçlık verilmelidir.

Çocuğun kendisine ait eşyaları olmalı ve Çocuğun kendisine ait eşyaları olmalı ve anne-baba çocuğun eşyalarını anne-baba çocuğun eşyalarını kullanacağı zaman ondan izin almalıdır.kullanacağı zaman ondan izin almalıdır.

34


SALDIRGANLIKSALDIRGANLIK

Saldırganlık insanda varolan bir dürtüdür. Saldırganlık insanda varolan bir dürtüdür. Varolan bu dürtü yok olmaz veya tümüyle Varolan bu dürtü yok olmaz veya tümüyle bastırılmaz ancak biçim değiştirir. bastırılmaz ancak biçim değiştirir. Saldırganlığın sözel, fiziksel, pasif ve aktif Saldırganlığın sözel, fiziksel, pasif ve aktif olmak üzere çeşitleri vardır. Bebeklik olmak üzere çeşitleri vardır. Bebeklik döneminde amaçsız olan ağlama vurma gibi döneminde amaçsız olan ağlama vurma gibi öfke tepkileri görülür. 1-4 yaşları arasında öfke tepkileri görülür. 1-4 yaşları arasında fiziksel saldırganlık daha çok görülürken, 4-fiziksel saldırganlık daha çok görülürken, 4-5 yaşlarında ise sözel saldırganlık ifadeleri 5 yaşlarında ise sözel saldırganlık ifadeleri artar. Orta çocukluk döneminde çocukların artar. Orta çocukluk döneminde çocukların saldırganlığı daha amaçsaldır.saldırganlığı daha amaçsaldır.

35


Çocuk çok sert veya gevşek disiplinle Çocuk çok sert veya gevşek disiplinle yetiştiğinde bu davranış oluşabilir. yetiştiğinde bu davranış oluşabilir. Kendine güvensiz çocuk saldırgan Kendine güvensiz çocuk saldırgan davranışlar gösterebilir. Çocuğun davranışlar gösterebilir. Çocuğun engellenmesi ile saldırganlık oluşabilir. engellenmesi ile saldırganlık oluşabilir.

Saldırganlık kendine ve çevresine zarar Saldırganlık kendine ve çevresine zarar verme şeklinde de görülebilir. Aile verme şeklinde de görülebilir. Aile içerisindeki sorunlar, iletişim bozukluğu, içerisindeki sorunlar, iletişim bozukluğu, sevgi yetersizliği, çocuğu suça teşvik edici sevgi yetersizliği, çocuğu suça teşvik edici davranışlar, örselenme, kendi dürtülerine davranışlar, örselenme, kendi dürtülerine engel olamama gibi nedenler engel olamama gibi nedenler saldırganlığın ortaya çıkmasını sağlar.saldırganlığın ortaya çıkmasını sağlar.

36

Saldırgan Davranışların Saldırgan Davranışların Oluşmasını Engellemeye Yönelik Oluşmasını Engellemeye Yönelik

Öneriler Öneriler Aile içindeki dengesiz ve olumsuz ilişkilerden Aile içindeki dengesiz ve olumsuz ilişkilerden

kaçınılmalıdır.kaçınılmalıdır. Çocuğun saldırganlık dürtüsünün kaba Çocuğun saldırganlık dürtüsünün kaba

üstünlük sağlamak için değil de yeteneklerini üstünlük sağlamak için değil de yeteneklerini ve zekasını kullanarak toplumsal amaçlara ve zekasını kullanarak toplumsal amaçlara yönlenmesi sağlanmalıdır.yönlenmesi sağlanmalıdır.

Çocukta güven duygusu geliştikçe beklemeyi Çocukta güven duygusu geliştikçe beklemeyi ve tepkisini dizginlemeyi öğrenir. Bu yüzden ve tepkisini dizginlemeyi öğrenir. Bu yüzden çocuğa güven aşılanmalıdır.çocuğa güven aşılanmalıdır.

Başkaldırma yerine uysal davranmanın kendi Başkaldırma yerine uysal davranmanın kendi yararına sonuçlandığını gördüğünde yararına sonuçlandığını gördüğünde saldırganlık azlr.saldırganlık azlr.

37

Anne-baba saldırganlık modeli Anne-baba saldırganlık modeli olmamalıdır.olmamalıdır.

Saldırgan davranışlar kesinlikle dayakla Saldırgan davranışlar kesinlikle dayakla cezalandırılmamalıdır. cezalandırılmamalıdır.

Sürekli olumsuz davranışlar üzerinde Sürekli olumsuz davranışlar üzerinde durmaktansa, yaptığı ilk olumlu davranış durmaktansa, yaptığı ilk olumlu davranış pekiştirilmelidir.(10 dk kavga etmeden ve pekiştirilmelidir.(10 dk kavga etmeden ve bağırmadan oynadığın için teşekkür bağırmadan oynadığın için teşekkür ederim.)ederim.)

Şiddet içeren TV programlarını Şiddet içeren TV programlarını seyretmesi engellenmelidir.seyretmesi engellenmelidir.

38


Öneriler Öneriler

Saldırgan dürtüyü boşaltmak için spor gibi Saldırgan dürtüyü boşaltmak için spor gibi çeşitli faaliyetlere yönlendirilmelidir.çeşitli faaliyetlere yönlendirilmelidir.

Okul ortamında çocuğun ilgi istek ihtiyaç Okul ortamında çocuğun ilgi istek ihtiyaç ve gelişimsel düzeyine uygun programların ve gelişimsel düzeyine uygun programların yapılması, fiziksel ortamların hazırlanması yapılması, fiziksel ortamların hazırlanması ve materyal seçimi önemlidir. ve materyal seçimi önemlidir.

Saldırgan çocuğa aktif olmasını sağlayacak Saldırgan çocuğa aktif olmasını sağlayacak hareketli oyunlar veya etkinlikler hareketli oyunlar veya etkinlikler hazırlanmalıdır.( yumruklanabilen kil, hazırlanmalıdır.( yumruklanabilen kil, çakılabilen çiviler, resim çizme,boyama çakılabilen çiviler, resim çizme,boyama vb.)vb.)

39


Öneriler Öneriler

Saldırganlık davranışını Saldırganlık davranışını pekiştirebilecek her türlü davranış pekiştirebilecek her türlü davranış biçiminden kaçınılmalıdır.biçiminden kaçınılmalıdır.

Sınıf içi disiplin ve kurallar çocukların Sınıf içi disiplin ve kurallar çocukların başarabileceği düzeyde olmalıdır. başarabileceği düzeyde olmalıdır.

Çocuğun saldırgan davranışını Çocuğun saldırgan davranışını engellemek için motivasyon arttırıcı engellemek için motivasyon arttırıcı etkinlikler ve başarabileceği etkinlikler ve başarabileceği sorumluluklar verilmelidir. sorumluluklar verilmelidir.

Bu çocukların özellikle baba ile daha Bu çocukların özellikle baba ile daha çok birlikte olması sağlanmalıdır.çok birlikte olması sağlanmalıdır.

40


KAYGIKAYGI

Korku ve kaygı birbirine çok yakın ilişkili Korku ve kaygı birbirine çok yakın ilişkili ancak farklı kavramlardır. Korku belli bir ancak farklı kavramlardır. Korku belli bir nesne yada durumdan oluşurken, kaygı da nesne yada durumdan oluşurken, kaygı da daha çok nesne belirsizdir. daha çok nesne belirsizdir.

Kaygılı çocuk gergin, endişeli ve Kaygılı çocuk gergin, endişeli ve duygusaldır. Kaygılı çocuk karşılaştığı yeni duygusaldır. Kaygılı çocuk karşılaştığı yeni durumlarda fazla heyecanlıdır. Bu durum durumlarda fazla heyecanlıdır. Bu durum tırnak yeme, saçı ile oynama gibi bazı tırnak yeme, saçı ile oynama gibi bazı fiziksel davranışlar göstermesini sağlar. fiziksel davranışlar göstermesini sağlar. Kaygılı çocuk kurallara uymaya özen Kaygılı çocuk kurallara uymaya özen gösterir. Kendisine kızılmasına veya gösterir. Kendisine kızılmasına veya eleştiriye eleştiriye

41


karşı duyarlıdır. Ayrıca çocuktaki kaygı karşı duyarlıdır. Ayrıca çocuktaki kaygı fizyolojik bir rahatsızlığın kalıntıları olabilir. fizyolojik bir rahatsızlığın kalıntıları olabilir. Kendi gelişimsel uygunluğu içinde çocuklar Kendi gelişimsel uygunluğu içinde çocuklar pek çok kaygı yaşayabilir.Ancak uygunluk pek çok kaygı yaşayabilir.Ancak uygunluk yaşını çoktan aşmış ise o zaman geçici yaşını çoktan aşmış ise o zaman geçici olmayan bir hal almış olabilir. Kaygı olmayan bir hal almış olabilir. Kaygı düzeyinin yüksek olması çocukların diğer düzeyinin yüksek olması çocukların diğer insanlarla olan ilişkilerine bakıldığında; insanlarla olan ilişkilerine bakıldığında; sosyal ortamlardan izole olma, iyi ilişkiler sosyal ortamlardan izole olma, iyi ilişkiler geliştirememe gibi güçlükler görülebilir. Bu geliştirememe gibi güçlükler görülebilir. Bu durum çocuğu saldırgan yapabileceği gibi, durum çocuğu saldırgan yapabileceği gibi, içe kapanık, itaatkar ve çekingen de içe kapanık, itaatkar ve çekingen de yapabilir.yapabilir.

42

Kaygının Oluşmasını Kaygının Oluşmasını Engellemeye Yönelik ÖnerilerEngellemeye Yönelik Öneriler

Çocuğa kaygı veren ortamlardan Çocuğa kaygı veren ortamlardan kaçınılmalıdır. kaçınılmalıdır.

Kaygı durumunun organik kökenli bir Kaygı durumunun organik kökenli bir rahatsızlık sonucu olup olmadığını belirlemek rahatsızlık sonucu olup olmadığını belirlemek için tıbbi yardım almak gerekir. için tıbbi yardım almak gerekir.

Çocuğun kendine olan güvenini arttırıcı Çocuğun kendine olan güvenini arttırıcı faaliyetlerde bulunmasına destek olunmalıdır.faaliyetlerde bulunmasına destek olunmalıdır.

Ailevi sorunlar çocuktaki kaygıyı arttırdığı Ailevi sorunlar çocuktaki kaygıyı arttırdığı unutulmamalıdır. unutulmamalıdır.

Okul ortamında arkadaşları ve öğretmenleri Okul ortamında arkadaşları ve öğretmenleri ile olan ilişkilerinde kaygı düzeyini azaltmak ile olan ilişkilerinde kaygı düzeyini azaltmak için onun ilgisini çeken materyaller ve için onun ilgisini çeken materyaller ve etkinlikler etkinlikler

43


düzenlenerek kafasında oluşturduğu kaygı düzenlenerek kafasında oluşturduğu kaygı yumağı dağıtılmaya çalışılmalıdır.yumağı dağıtılmaya çalışılmalıdır.

Sınıftaki aktivitelerde etkin rol alması, Sınıftaki aktivitelerde etkin rol alması, başarabileceği sorumluluklar verilmesi ve başarabileceği sorumluluklar verilmesi ve sürekli olumlu pekiştireçler kullanarak sürekli olumlu pekiştireçler kullanarak özgüveni desteklenmelidir.özgüveni desteklenmelidir.

Çocuğun aktif katılımı ve arkadaşları Çocuğun aktif katılımı ve arkadaşları arasındaki kabulünü kolaylaştırmak gerekir.arasındaki kabulünü kolaylaştırmak gerekir.

Kaygı durumlarında çocuğun Kaygı durumlarında çocuğun arkadaşlarından destek alarak kaygı arkadaşlarından destek alarak kaygı düzeyini azaltmak yararlı olur. düzeyini azaltmak yararlı olur.

Kaygının nedenlerini araştırmak ve çocuğaKaygının nedenlerini araştırmak ve çocuğa

44


anlayabileceği bir dille bu kaygıların anlayabileceği bir dille bu kaygıların önemli olmadığını açıklamak uygun önemli olmadığını açıklamak uygun olacaktır.olacaktır.

45


KaçınmaKaçınma

Çocuk yabancılarla karşılaştığında Çocuk yabancılarla karşılaştığında yoğun olarak kaçınma davranışı yoğun olarak kaçınma davranışı gösterir. Yabancılardan korkma gösterir. Yabancılardan korkma gelişimsel olarak uygun olduğunun gelişimsel olarak uygun olduğunun düşünüldüğü yaştan sonra gelişirse, düşünüldüğü yaştan sonra gelişirse, kaçınma davranışı çekingen olma, kaçınma davranışı çekingen olma, güvensiz ve sosyal ortamdan izole güvensiz ve sosyal ortamdan izole olma şeklinde kendini gösterir.olma şeklinde kendini gösterir.

46

KÜFÜRKÜFÜR

Üç çeşit küfür vardır.Üç çeşit küfür vardır.

-Birine zarar verilmesi dileğini -Birine zarar verilmesi dileğini yansıtan konuşma biçimiyansıtan konuşma biçimi

-Cinsel içerikli konuşmalar-Cinsel içerikli konuşmalar

-kişiliğe yönelik küfürler; manyak, -kişiliğe yönelik küfürler; manyak, salak…..salak…..

47

NEDENLERİNEDENLERİ İlgi görme, dikkat çekme İlgi görme, dikkat çekme Yetişkinleri rahatsız etmeYetişkinleri rahatsız etme Ağzından kaçırma(çok baskı altına alınan Ağzından kaçırma(çok baskı altına alınan

çocuk)çocuk) SavunmaSavunma Olgunlaştığını, yetişkin olduğunu Olgunlaştığını, yetişkin olduğunu

göstermegösterme Akranları tarafından onaylanmaAkranları tarafından onaylanma Çocukça bir zevkÇocukça bir zevk Büyüklerini model almaBüyüklerini model alma

48

Ne yapılmalıdır?Ne yapılmalıdır? Örnek olunmalıdır. Örnek olunmalıdır. Çocuk baskı altına alınmamalı olumsuz Çocuk baskı altına alınmamalı olumsuz

duygularını dile getirebilmelidir.duygularını dile getirebilmelidir. Kullandığı kelimeler bir kağıda yazılarak Kullandığı kelimeler bir kağıda yazılarak

tanımlanmalı daha sonra üzerinde tanımlanmalı daha sonra üzerinde tartışılmalıdır.tartışılmalıdır.

Uygun olmayan bu sözcüklerin yerine, Uygun olmayan bu sözcüklerin yerine, uygun kabul edilebilir sözcükler uygun kabul edilebilir sözcükler kullanması için çocuk bilgilendirlmeli ve kullanması için çocuk bilgilendirlmeli ve olumlu sözcükleri kullandığında olumlu sözcükleri kullandığında övülmelidir.övülmelidir.

49

Anne-babalar bu sözcükleri duyduklarında Anne-babalar bu sözcükleri duyduklarında şok olmaktan çok, sessizlik oyunu şok olmaktan çok, sessizlik oyunu oynamalı yada senin kullandığın bu oynamalı yada senin kullandığın bu sözcüğün anlamı nedir? Diyerek çocuktan sözcüğün anlamı nedir? Diyerek çocuktan yanıtlaması istenmelidir.yanıtlaması istenmelidir.

Çocuk bu sözcüğü kullandığında 5 dk Çocuk bu sözcüğü kullandığında 5 dk boyunca bu kelimeyi söylemesini isteyin, boyunca bu kelimeyi söylemesini isteyin, kesinlikle şiddet uygulamayın, şiddet kesinlikle şiddet uygulamayın, şiddet uygulamak olumsuz davranışları pekiştirir uygulamak olumsuz davranışları pekiştirir ve çocuk nasıl olsa cezamı çektim diyerek ve çocuk nasıl olsa cezamı çektim diyerek aynı davranışı tekrar yapar.aynı davranışı tekrar yapar.

50


TİKLERTİKLER

Beden kaslarında istem dışı beliren aralıklı Beden kaslarında istem dışı beliren aralıklı kasılmalardır. Örneğin; Göz kırpma, baş kasılmalardır. Örneğin; Göz kırpma, baş yada omuz oynatma, kaş kaldırma gibi. yada omuz oynatma, kaş kaldırma gibi. Tikler aşırı bir heyecan ve korku yaratan Tikler aşırı bir heyecan ve korku yaratan olaylar sonucu oluşabilir. Erken yaşlarda olaylar sonucu oluşabilir. Erken yaşlarda görülse de 6 yaşından sonra başlar. Tiki görülse de 6 yaşından sonra başlar. Tiki olan çocuklar genelde tedirgin, kaygılı ve olan çocuklar genelde tedirgin, kaygılı ve gergindir. gergindir.

Tike sahip olan çocuklarda kekeme Tike sahip olan çocuklarda kekeme çocuklarda olan özellikler gözlenir. Çocuğu çocuklarda olan özellikler gözlenir. Çocuğu örseleyici davranışlara tepki olarak tikler örseleyici davranışlara tepki olarak tikler gelişebilir. Tikler genellikle kaygılı gelişebilir. Tikler genellikle kaygılı durumlardan kurtulmak amaçlıdurumlardan kurtulmak amaçlı

51


gerçekleşir. Tiklerde kekemelik gibi gerçekleşir. Tiklerde kekemelik gibi dikkat çektikçe artış gösterir. Yüzdeki dikkat çektikçe artış gösterir. Yüzdeki tikler büyük çoğunlukla ruhsal tikler büyük çoğunlukla ruhsal nedenlere bağlıdır. Ancak bütün nedenlere bağlıdır. Ancak bütün bedene yayılan geniş hareketler bedene yayılan geniş hareketler biçimindeki tiklerde bedensel bir neden biçimindeki tiklerde bedensel bir neden bulunabilir. Tikler çoğu zaman bulunabilir. Tikler çoğu zaman geçicidir. Ergenlik çağından önce geçicidir. Ergenlik çağından önce sönerler.sönerler.

52

Tik Davranışının Ortadan Tik Davranışının Ortadan Kaldırılmasına Yönelik ÖnerilerKaldırılmasına Yönelik Öneriler

Tiki olan bir çocukla konuşurken çocuğa sık Tiki olan bir çocukla konuşurken çocuğa sık sık tik davranışını yapmaması gerektiğini sık tik davranışını yapmaması gerektiğini anımsatmak bu davranışın yapılma sıklığını anımsatmak bu davranışın yapılma sıklığını attırır.attırır.

Tiklerin çocukta gerginlik yaratması Tiklerin çocukta gerginlik yaratması nedeniyle bu durumun kaynağını bulup nedeniyle bu durumun kaynağını bulup çıkarmak ve düzeltici değişikliklere gitmek çıkarmak ve düzeltici değişikliklere gitmek uygun olur. uygun olur.

Çocuğa korku veren olaylar, ortamlar, Çocuğa korku veren olaylar, ortamlar, durumlar kişiler ve nesneler belirlenmeli ve durumlar kişiler ve nesneler belirlenmeli ve kaçınması sağlanmalıdır.kaçınması sağlanmalıdır.

Çocukla kurulan iletişimde çocuğun tikine çok Çocukla kurulan iletişimde çocuğun tikine çok fazla dikkat çekilmemelidir.fazla dikkat çekilmemelidir.

53

Tik Davranışının Ortadan Tik Davranışının Ortadan Kaldırılmasına Yönelik ÖnerilerKaldırılmasına Yönelik Öneriler

Çocuğun gösterdiği tik davranışının Çocuğun gösterdiği tik davranışının alay konusu olmasına izin alay konusu olmasına izin verilmemelidir.verilmemelidir.

Tik davranışını engellemek amaçlı Tik davranışını engellemek amaçlı çocuğa özgüven kazandırılmalıdır.çocuğa özgüven kazandırılmalıdır.

54


TIRNAK YEMETIRNAK YEMETırnak yeme alışkanlığına 3-4 Tırnak yeme alışkanlığına 3-4 yaşlarından önce sıklıkla yaşlarından önce sıklıkla rastlanılmaz.Tırnak yeme bir rastlanılmaz.Tırnak yeme bir güvensizlik belirtisi olarak kabul edilir. güvensizlik belirtisi olarak kabul edilir. Aile içinde aşırı baskıcı ve otoriter bir Aile içinde aşırı baskıcı ve otoriter bir eğitimin uygulanması, kıskançlık, eğitimin uygulanması, kıskançlık, yetersiz sevgi, gerginlik, azarlanma yetersiz sevgi, gerginlik, azarlanma yada örseleyici davranışlara maruz yada örseleyici davranışlara maruz kalma tırnak yemeye neden olan kalma tırnak yemeye neden olan etkenler arasında sayılabilir. etkenler arasında sayılabilir.

55

Tırnak Yeme Davranışının Tırnak Yeme Davranışının Ortadan Kaldırılmasına Yönelik Ortadan Kaldırılmasına Yönelik

ÖnerilerÖneriler Çocuğun tırnak yeme davranışı küçük Çocuğun tırnak yeme davranışı küçük

yaşlarda görmemezlikten gelinmelidir. yaşlarda görmemezlikten gelinmelidir. Çocuğun kendine olan güveninin arttırılması Çocuğun kendine olan güveninin arttırılması gerekir. Bu yüzden başarabileceği küçük gerekir. Bu yüzden başarabileceği küçük sorumluluklar verilmelidir.sorumluluklar verilmelidir.

Çocuğun çevresindeki yetişkinler ve Çocuğun çevresindeki yetişkinler ve arkadaşları ile olan iletişimin etkili olması arkadaşları ile olan iletişimin etkili olması sağlanmalıdır.sağlanmalıdır.

Baskıcı ve otoriter aile tutumlarından Baskıcı ve otoriter aile tutumlarından kaçınılmalıdır.kaçınılmalıdır.

Okul ortamında grup içinde etkili olabileceği Okul ortamında grup içinde etkili olabileceği roller verilmelidir.roller verilmelidir.

56

Tırnak Yeme Davranışının Tırnak Yeme Davranışının Ortadan Kaldırılmasına Yönelik Ortadan Kaldırılmasına Yönelik

Öneriler:Öneriler:

Çocuğu örselemeden bu davranışın Çocuğu örselemeden bu davranışın onun çirkin ellere sahip olmasını onun çirkin ellere sahip olmasını sağlayacağı açıklanmalıdır.sağlayacağı açıklanmalıdır.

Kız çocuklarına manikür malzemesi Kız çocuklarına manikür malzemesi alınarak ve tırnaklarına oje sürülerek alınarak ve tırnaklarına oje sürülerek tırnak yememeye özendirilmelidir.tırnak yememeye özendirilmelidir.

57


ALTINI ISLATMAALTINI ISLATMA

Çocuklar mesane kontrolü gerçekleşinceye Çocuklar mesane kontrolü gerçekleşinceye kadar gece ve gündüz altlarını ıslatırlar. Gündüz kadar gece ve gündüz altlarını ıslatırlar. Gündüz kontrol 2 yaş dolaylarında, gece kontrol ise 3,5 - kontrol 2 yaş dolaylarında, gece kontrol ise 3,5 - 4,5 yaşları arasında kazanılır. Alt ıslatma 4,5 yaşları arasında kazanılır. Alt ıslatma davranışı 4 yaşından sonra hala devam ediyorsa davranışı 4 yaşından sonra hala devam ediyorsa bir sorun olabileceği düşünülebilir. İki biçimde bir sorun olabileceği düşünülebilir. İki biçimde görülebilir. Bunlardan ilki sinir kas kontrolünün görülebilir. Bunlardan ilki sinir kas kontrolünün gelişmesindeki gecikmeden kaynaklanabilir. gelişmesindeki gecikmeden kaynaklanabilir. İkincisinde ise tuvalet kontrolü oluştuktan sonra İkincisinde ise tuvalet kontrolü oluştuktan sonra bir gerileme durumu söz konusudur. İkinci bir gerileme durumu söz konusudur. İkinci durum daha çok ruhsal nedenlere bağlıdır. durum daha çok ruhsal nedenlere bağlıdır.

58


Çocuğun aşırı sevgi ve hoşgörü, yetersiz ilgi Çocuğun aşırı sevgi ve hoşgörü, yetersiz ilgi kıskançlık, korku ve kaygı gibi nedenlerden kıskançlık, korku ve kaygı gibi nedenlerden kaynaklanabilir. kaynaklanabilir.

Ailesel bir yatkınlık durumu söz konusu Ailesel bir yatkınlık durumu söz konusu olabilir. Bedensel hastalıklar (böbrekte veya olabilir. Bedensel hastalıklar (böbrekte veya idrar yollarında sorun) altını ıslatma idrar yollarında sorun) altını ıslatma davranışına neden olabilir.davranışına neden olabilir.

Anne baba tarafından kendi kendine bir Anne baba tarafından kendi kendine bir şeyler öğrenerek olgunlaşmasına fırsat şeyler öğrenerek olgunlaşmasına fırsat verilmeyen çocuklarda da çocuksu kalmak verilmeyen çocuklarda da çocuksu kalmak isteyişle ilgili altını ıslatma görülebilir.isteyişle ilgili altını ıslatma görülebilir.

Erkeklerde kızlara oranla 2 kat daha fazladır.Erkeklerde kızlara oranla 2 kat daha fazladır.

59

Altını Islatma Davranışının Altını Islatma Davranışının Ortadan Kaldırılmasına Yönelik Ortadan Kaldırılmasına Yönelik

ÖnerilerÖneriler Altını ıslatma davranışının tıbbi bir nedenden Altını ıslatma davranışının tıbbi bir nedenden

olup olmadığını belirlemek gerekir. olup olmadığını belirlemek gerekir. Ailenin çocuğu ile kurduğu iletişimde tutarlı ve Ailenin çocuğu ile kurduğu iletişimde tutarlı ve

kararlı olması önemlidir.kararlı olması önemlidir. Ailenin tuvalet eğitimi için çocuğun idrar Ailenin tuvalet eğitimi için çocuğun idrar

kontrolü konusunda belli bir olgunluğa kontrolü konusunda belli bir olgunluğa ulaşmasını beklemesi gerekir.ulaşmasını beklemesi gerekir.

Anne baba tuvalet eğitimi verirken çocuğa Anne baba tuvalet eğitimi verirken çocuğa korku ve endişe vermemeye özen göstermelidir.korku ve endişe vermemeye özen göstermelidir.

Anne baba hiçbir zaman çocuğunun altına Anne baba hiçbir zaman çocuğunun altına yapması konusunda çocuğun yanında yada yapması konusunda çocuğun yanında yada çocuğa rahatsızlığını dile getirmemelidir.çocuğa rahatsızlığını dile getirmemelidir.

60

Altını Islatma Davranışının Altını Islatma Davranışının Ortadan Kaldırılmasına Yönelik Ortadan Kaldırılmasına Yönelik

ÖnerilerÖneriler

Çocukta tek başına görülen yatak ıslatma Çocukta tek başına görülen yatak ıslatma dengeli, mutlu ve uyumlu çocuklarda kaygı dengeli, mutlu ve uyumlu çocuklarda kaygı uyandırıcı olmayabilir. uyandırıcı olmayabilir.

Çocuğun uykusunun derin olması nedeniyle Çocuğun uykusunun derin olması nedeniyle oluşan altını ıslatma sorununun çözümüne oluşan altını ıslatma sorununun çözümüne yönelik çocuğu sık sık tuvalete kaldırmak yönelik çocuğu sık sık tuvalete kaldırmak ve gece yatarken çok sulu besinleri ve gece yatarken çok sulu besinleri vermemek uygun olur.vermemek uygun olur.

Altını ıslatma problemi ciddi boyutlara Altını ıslatma problemi ciddi boyutlara ulaştığında bir çocuk ruh sağlığı hekimi ile ulaştığında bir çocuk ruh sağlığı hekimi ile görüşülmelidir.görüşülmelidir.

61

DAVRANIŞ DEĞİŞTİRMEDAVRANIŞ DEĞİŞTİRME

Bir davranışın değiştirilmesine karar Bir davranışın değiştirilmesine karar verilmesi o davranışın istendik olup verilmesi o davranışın istendik olup olmadığını belirlemek gerekir. Yani olmadığını belirlemek gerekir. Yani davranış problem bir davranış mıdır? davranış problem bir davranış mıdır? Değil midir? Buna karar verilir.O yüzden Değil midir? Buna karar verilir.O yüzden davranış pek çok açıdan ele alınıp dikkatle davranış pek çok açıdan ele alınıp dikkatle incelenmelidir. Bunlar:incelenmelidir. Bunlar:

1. Problem davranışı belirleme ve 1. Problem davranışı belirleme ve değerlendirmedeğerlendirme

2. Çocuk açısından2. Çocuk açısından3. Aile açısından3. Aile açısından

62

DAVRANIŞ DEĞİŞTİRMEDAVRANIŞ DEĞİŞTİRME

4. Okul ve öğretmen açısından4. Okul ve öğretmen açısından

5. Disiplin ve kurallar5. Disiplin ve kurallar

6. İletişim ve etkileşim6. İletişim ve etkileşim

63

DAVRANIŞ DEĞİŞTİRME DAVRANIŞ DEĞİŞTİRME

Davranış değerlendirilirken; Davranış değerlendirilirken;

1. davranışın oluşmasını tetikleyici ortam, 1. davranışın oluşmasını tetikleyici ortam, kişi, nesne ve durumkişi, nesne ve durum

2. Davranış2. Davranış

3. Davranış sonrası sonuç-tepki3. Davranış sonrası sonuç-tepki

önemlidir.önemlidir.

64

GENEL OLARAK DAVRANIŞ GENEL OLARAK DAVRANIŞ DEĞİŞTİRMEDEĞİŞTİRME

1. Görmezlikten gelme( olumlu davranışları 1. Görmezlikten gelme( olumlu davranışları görme)görme)

2. Mola( mola yeri ve zamanı belirleme)2. Mola( mola yeri ve zamanı belirleme)

3. Ödül ( Daha çok manevi ödüller)3. Ödül ( Daha çok manevi ödüller)

4. Ceza (En sevdiği şeylerden yoksun bırakma)4. Ceza (En sevdiği şeylerden yoksun bırakma)

5. Model olma5. Model olma

6.Tutarlı olma(Aynı davranışı bir gün 6.Tutarlı olma(Aynı davranışı bir gün cezalandırma, başka bir hoşgörme olmamalıdır)cezalandırma, başka bir hoşgörme olmamalıdır)

7.Koşulsuz sevgi7.Koşulsuz sevgi

65

DAVRANIŞ DEĞİŞTİRME DAVRANIŞ DEĞİŞTİRME

Sonuçta davranış değiştirirken önemli Sonuçta davranış değiştirirken önemli olan nokta şudur ki istendik davranışların olan nokta şudur ki istendik davranışların sıklığı artırılmalı ve istenmedik sıklığı artırılmalı ve istenmedik davranışların sıklığı azaltılmalıdır. davranışların sıklığı azaltılmalıdır. Davranış değiştirme de dikkat edilmesi Davranış değiştirme de dikkat edilmesi gereken bir diğer noktada çocuk için ilk gereken bir diğer noktada çocuk için ilk önce ceza yerine ödülü kullanmak ve önce ceza yerine ödülü kullanmak ve çocuk haklarına ters düşen davranış ve çocuk haklarına ters düşen davranış ve tutumlardan kaçınmaktır.tutumlardan kaçınmaktır.

uyum ve davranış sorunları

Documents