starzejemy siĘ

STARZEJEMY SIĘ

Paweł Dąbrowski Oddział Kardiologii

Szpital im Papieża Jana Pawła II w Zamościu tel. 6773890

STARZENIE

• TO PROCES INWOLUCJI OBEJMUJĄCY CAŁY ORGANIZM CO PROWADZI DO UTRATY ICH REZERWY CZYNNOŚCIOWEJ

STARZENIE

• INWOLUCJA NATURALNA

• ZMIANY CHOROBOWE - nakładanie się skutków chorób

• MECHANIZMY KOMPENSACYJNE

• ODDZIAŁYWANIE ZEWNĘTRZNE- ŚRODOWISKOWE- sumowanie

• ODRĘBNOŚĆ PSYCHOLOGICZNA

STARZENIE KOMÓREK

• ZANIK• DEGENERACJA• WYMIANA• ZABURZENIA

FUNKCJI

• ROZPLEM• ODNOWA• KOMPENSACJA

ANATOMICZNA• KOMPENSACJA

CZYNNOŚCIOWA

STARZEJEMY SIĘ

8,5

9

9,5

10

10,5

11

11,5

1987 1989 1991 1993 1995 1996

% osób >65rż

%

STARZEJEMY SIĘ

• Liczba osób po 85rż w Europie zachodniej >3%

STARZENIE NATURALNE

• 0-30-65-70-100-120 LAT

• SŁABA PŁEĆ ? KOBIETY 8 LAT DŁUŻEJ

• WARUNKI ŻYCIA, PRACA, PAPIEROSY

• 100 LAT TEMU W AMERYCE– 2% 65 LAT– 50 LAT TEMU 4%– DZISIAJ >11%

OPIEKA NAD STARSZYMI

• KOSZTY: LECZENIE, 30% ŁÓZEK SZPITALNYCH W USA, 30% LEKÓW,

• REHABILITACJA FIZYCZNA, I PSYCHOLOGICZNA, KOSZTY ~300MILIARDÓW

• 25% W DOMACH STAROŚCI• 50% PO 80 RŻ- WIĘCEJ ŁÓŻEK NIŻ W

SZPITALACH

STAROŚĆ

• ZMIANA PODEJŚCIA DO STAROŚCI– PRZESUNIĘCIE GRANICY WIEKU– ZMIANA SAMOOCENY– STAREGO NIE WARTO LECZYĆ ?– MOTYWACJA– AKTYWNOŚĆ ŻYCIOWA

• ZŁOŻONY PROBLEM, BRAK PRZYGOTOWANIA– KILKA CHORÓB– EFEKT DOMINA– PSYCHOLOGIA

MASA CIAŁA• PRZYROST W WIEKU ŚREDNIM

• SPADEK W WIEKU STARCZYM– MASA MIĘŚNIOWA– MASA KOSTNA

• ZMIANY W KOMÓRCE– PRZYROST TŁUSZCZU, LIPOFUSCYNY– SPADEK WODY, POTASU

• ZMIANY CZYNNOŚCIOWE: SPADEK ZUŻYCIA TLENU I PRZEMIANY MATERII

STARZENIE - WYDOLNOŚĆ

• PŁUCA : WZROST OBJ. ZALEGAJĄCEJ, SPADEK OBJ. ZYCIOWEJ, PROCESY CHOROBOWE

• SERCE: ZMNIEJSZENIE WYDOLNOŚCI SERCA, ZMIANY NACZYŃ , PROCESY CHOROBOWE

• ZMNIEJSZENIE WYDOLNOŚCI INNYCH NARZĄDÓW: NEREK, UKŁADU ENDOKRYNNEGO I INNE

STARZENIE

• NIEDOBORY WITAMIN, ŻELAZA• NERKI: SPADEK PRZEPŁYWU KRWI I

CLEARENSU KREATYNINY• SERCE: CO, HR, CHF• NIETOLERANCJA GLUKOZY• PŁUCA VC• ODPORNOŚĆ KOMÓRKOWA• DEPRESJA, DEMENCJA, PARKINSONIZM• MIAŻDŻYCA

STAROŚĆ

• SKUTECZNOŚĆ LECZENIA I REHABILITACJI

• INNE PROBLEMY:• URAZY• BEZSENNOŚĆ• NIEDOWIDZENIE, NIEDISŁYSZENIE• BRAK PRAGNIENIA• PRZEWLEKŁY BÓL• NADUŻYWANIE LEKÓW

STAROŚĆSCHORZENIA TYPOWE DLA WIEKU

• WYPADANIE NARZĄDÓW PŁCIOWYCH

• CHOROBY NOWOTWOROWE• PÓŁPASIEC• RAK SKÓRY• PARKINSONIZM• CHOROBY TARCZYCY (MASKED

HUPERTHYREOIDISM)

STAROŚĆSCHORZENIA TYPOWE DLA WIEKU

• HYPOTERMIA (32 ST)

• ŚPIĄCZKA HYPEROSMOLARNA

• UDARY

• POLIMIALGIA REUMATYCNZA

• OSTEOPOROZA

• ZŁAMANIA SZYJKI KOŚCI UDOWEJ

• RAK GRUCZOŁU KROKOWEGO

STAROŚĆPODSTAWOWE PROBLEMY OPIEKI

SZPITALNEJ

• ZABURZENIA SNU I ZABURZENIA ŚWIADOMOŚCI, BŁĄDZENIE

• UPADKI, OMDLENIA• ZŁAMANIA BEZ UCHWYTNEGO URAZU• ODLEŻYNY• NIETRZYMANIE MOCZU / LUB ZALEGANIE• PRZEDŁUŻONA REHABILITACJA• TĘSKNOTA ZA DOMEM

FIZJOLOGIA - SERCE

• ZMNIEJSZENIE SIŁY SKURCZU• WYDŁUŻENIE CZASU SKURCZU• ZWOLNIENIE NAPEŁNIANIA• ZWOLNIENIE AKCJI SERCA• OSŁABIENIE REAKCJI NA STYM.

ADRENERGICZNĄ

• NIEWYDOLNOŚĆ PRZY WYSIŁKU

SERCE

• ZANIK MIĘŚNIA: – ZANIK BRUNATNY: WŁÓKNIENIE I NACIEKI

AMYLOIDU– KRĘTY PRZEBIEG NACZYŃ WIEŃCOWYCH– SPADEK PODATNOŚCI ROZKURCZOWEJ– DEFORMACJA KOMÓR, ZANIK

BELECZKOWANIA, POSZERZENIE OPUSZKI AORTY

– WŁÓKNIENIE UKŁADU BODŹCOPRZEWODZĄCEGO

SERCE

• TKANKA ŁĄCZNA:

• UTRATA SPRĘŻYSTOŚCI- KOLAGEN/ELASTYNA, WAPNIENIE

• WĘZEŁ ZATOKOWY: BRADYKARDIA, NIEWYDOLNOŚĆ WĘZŁA

• ZABURZONE PRZEWODZENIE ŚRÓD I MIĘDZYPRZEDSIONKOWE

SERCE

• UKŁAD BODŹCOPRZEWODZĄCY:– ZANIK KOMÓREK, DEGENERACJA,

ZASTĘPOWANIE PRZEZ KK TŁUSZCZOWE, PRZEROST TK. ŁĄCZNEJ, ZWŁÓKNIENIE, ZWAPNIENIA, FA

– REAKCJA NA REGULACJĘ AUTONOMICZNĄ

– BLOKI S-A, A-V I OBWODOWE

SERCE

• WĘZEŁ A-V:

• BLOK A-V IO

• BLOK A-V IIO

• BLOKI ODNÓG: LBBB, RBBB

• BLOK A-V III

FIZJOLOGIA - NACZYNIA KRWIONOŚNE

• MIĘŚNIE GŁADKIE- SPADEK SIŁY SKURCZU

• ŚRÓDBŁONEK: NO, ZAKRZEPY

• SZTYWNOŚĆ ŚCIANY I OPÓR

• ŻYŁY: ZMNIEJSZENIE PODATNOŚCI

• NACZYNIA PŁUCNE : WZROST OPORU

CIŚNIENIE TĘTNICZE

• RR: 100 + WIEK ?

• OPÓR X POJEMNOŚĆ MINUTOWA

• SPOŻYCIE SOLI

• DIETA, ALKOHOL, PAPIEROSY

• CZYNNIKI ŚRODOWISKOWE

• CZ. PSYCHOGENNE

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE po 65 rż > 50%

• PIERWOTNE

• WTÓRNE:

• CH. NEREK

• CH. GRUCZOŁÓW DOKREWNYCH: TARCZYCA, NADNERCZA, PRZYSADKA, PRZYTARCZYCE I INNE

• KOARKTACJA AORTY

• CZ. GENETYCZNE

NADCIŚNIENIE PRZYSPIESZA STARZENIE

• PRZYSPIESZENIE MIAŻDŻYCY

• PRZEROST SERCA

• CHF, FA, AEV

• PRZEROST BŁONY ŚRODKOWEJ TETNIC

• ZMIANY NARZĄDOWE

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

REHABILITACJA ?

TAK

BEZ WYSIŁKU IZOMETRYCZNEGO

Często inne ograniczenia

SERCE

• POWIĘKSZENIE JAM• PRZEROST ZWŁASZCZA

PRZEGRODY• ZACHOWANA F-CJA W SPOCZYNKU• ZMNIEJSZENIE SPRAWNOŚCI

WYSIŁKOWEJ: CZĘSTOŚĆ, NAPEŁNIANIE, KURCZLIWOŚĆ, CZYNNOŚĆ ENDOKRYNNA ANP

SERCE

• PRZEPŁYW WIEŃCOWY

• GORSZA REAKCJA ADAPTACYJNA I ODRUCHOWA: HRV, HYPOTONIA ORTOSTATYCZNA

• UKŁAD BODŹCO-PRZEWODZĄCY SERCA

• APARAT ZASTAWKOWY

SERCE

• APARAT ZASTAWKOWY:

• ZASTAWKA AORTY I MITRALNA:

• ZWŁÓKNIENIE, ZWAPNIENIA PO 70 RŻ 32% KOBIET, 14% MĘŻCZYZN,

• ZABURZENIA FUNKCJI: ZWĘŻENIA, NIEDOMYKALNOŚĆ

ZWĘŻENIE ZASTAWKI AORTY

• NABYTE: GORĄCZKA REUMATYCZNA

• MIAŻDŻYCOWE

• POWIERZCHNIA Z ~3 DO <1CM2

• GRADIENT

• PRZEROST LK

• ROZSTRZEŃ LK


• OBJAWY:– OBRZĘK PŁUC– UTRATY PRZYTOMNOŚCI I ZASŁABNIĘCIA– SPADEK RZUTU– TPV,FV– SPADEK PRZEPŁYWU WIEŃCOWEGO

(GRADIENT)– BÓLE WIEŃCOWE : SPADEK

PRZEPŁYWU(GRADIENT)


• OBJAWY cd:

– TOWARZYSZĄCE ZMIANY MIAŻDŻYCOWE

– NIEWYDOLNOŚĆ KRĄŻENIA– MIGOTANIE PRZEDSIONKÓW– ZATORY OBWODOWE– BAKTERYJNE ZAPALENIE WSIERDZIA

ZWĘŻENIE ZASTAWKI DWUDZIELNEJ (MITRALNEJ)

• NABYTE: – GORĄCZKA REUMATYCZNA– MIAŻDŻYCOWE

• POWIERZCHNIA ZASTAWKI ~5CM DO 1.5CM2

• GRADIENT, ROZSTRZEŃ LA, PCW

ZWĘŻENIE ZASTAWKI DWUDZIELNEJ (MITRALNEJ)

• POWIKŁANIA:– MIGOTANIE PRZEDSIONKÓW

– ZATORY OBWODOWE

– NIEWYDOLNOŚĆ KRĄŻENIA

– ZAKAŻENIA DRÓG ODDECHOWYCH

– BAKTERYJNE ZAPALENIE WSIERDZIA

• OBJAWY:– OBRZĘK PŁUC

– KASZEL, KOŁATANIA SERCA, DUSZNOŚĆ, CHRYPKA

NIEDOMYKALNOŚĆ ZASTAWKI MITRALNEJ

• NABYTA:– REUMATYCZNA– NIEDOKRWIENNA– CHF

• ROZSTRZEŃ LA I LK• OBJAWY:• OSŁABIENIE, DUSZNOŚĆ • OBRZĘK PŁUC

NIEDOMYKALNOŚĆ ZASTAWKI MITRALNEJ

• POWIKŁANIA:

• FA

• ZATOROWOŚĆ

• ZAPALENIE WSIERDZIA

• NIEWYDOLNOŚĆ KRĄŻENIA

NIEDOMYKALNOŚĆ ZASTAWKI AORTY

• NABYTA:– REUMATYCZNA– MIAŻDŻYCOWA– ZZSK

• ROZSTRZEŃ I PRZEROST LK (COR BOVINUM)

• OBJAWY:OSŁABIENIE, DUSZNOŚĆ, KOŁATANIA SERCA, ZAWROTY GŁOWY, OMDLENIA, STENOKARDIA

NIEDOMYKALNOŚĆ ZASTAWKI AORTY

• POWIKŁANIA:– FA– ZATOROWOŚĆ– BAKTERYJNE ZAPALENIE WSIERDZIA

MIGOTANIE PRZEDSIONKÓW

• 350-600/MIN

• SPADEK RZUTU

• CZĘSTOŚĆ ROŚNIE Z WIEKIEM


• PRZYCZYNY:– SAMOISTE– WADY SERCA– NADCZYNNOŚĆ TARCZYCY– NADCIŚNIENIE TĘTNICZE– CHNS– POCHP


• OBJAWY:– KOŁATANIE SERCA– OSŁABIENIE – DUSZNOŚĆ– BÓLE W KLP– OMDLENIA I ZASŁABNIĘCIA


• POWIKŁANIA:– CHF – TACHYKARDIOMIOPATIA– NIEWYDOLNOŚĆ KRĄŻENIA – ZATOROWOŚĆ OBWODOWA– POWIKŁANIA LECZENIA P-

KRZEPLIWEGO

NIEWYDOLNOŚĆ SERCA

• JEST TO STAN, W KTÓRYM WIELKOŚĆ RZUTU MINUTOWEGO SERCA JEST NIEWYSTARCZAJĄCA W STOSUNKU DO POTRZEB ORGANIZMU

• PRAWO FRANKA-STARLINGA: WYDOLNOŚĆ JEST FUNKCJĄ KURCZLIWOŚCI, OBCIĄŻENIA WSTĘPNEGO I NASTĘPCZEGO


PRELOAD, EDP,EDV

AFTERLOAD CO

CHF


• PRZYCZYNY:– CHOROBA NIEDOKRWIENNA SERCA– WADY SERCA WRODZONE I NABYTE– ZAPALENIE MIĘŚNIA SERCA– ZAPALENIE WSIERDZIA– ZAPALENIE OSIERDZIA– KARDIOMIOPATIE– ZABURZENIA RYTMU SERCA

ZAPOTRZEBOWANIE SERCA NA TLEN

• HR

• KURCZLIWOŚĆ

• AFTERLOAD

• WYSIŁEK DO GENEROWANIA CIŚNIENIA JEST WIĘKSZY NIŻ DO OBJĘTOŚCI (np. AoS vs AoI )

• RPP (RATE PRESSURE PRODUCT)

ZAPOTRZEBOWANIE SERCA NA TLEN

• METABOLIZM TLENOWY

• ZDOLNOŚĆ EXTRAKCJI TLENU (PO CS)

• KWAS MLEKOWY - METABOLIZM BEZTLENOWY

ĆWICZENIE I REZERWA SERCA

• REZERWA SERCA: ZDOLNOŚĆ DO ZWIĘKSZENIA PRACY SERCA (RZUTU) PRZY WZROŚCIE ZAPOTRZEBOWANIA TKANEK NA TLEN: HR I OBJ. WYRZUTOWA->CO 6->25L/MIN, O2 250->1500L/MIN, (TISSUE EXTRACTION)

WYSIŁEK W NIEWYDOLNOŚCI SERCA

• WZROST ZAPOTRZEBOWANIA TKANEK NA TLEN

• ZWIEKSZENIE DYSOCJACJI OXYHEMOGLOBINY

• ZWIĘKSZENIE RZUTU SERCA

• REDYSTRYBUCJA KRĄŻENIA


• ZAWARTOŚĆ TLENU:

18ml O2/dl tętnicza różnica 4ml

14 ml O2/dl żylna

• przy wysiłku różnica 12-14 ml O2/dl


• CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA WYDOLNOŚĆ:

• HEMOGLOBINA (NIEDOKRWISTOŚĆ MEGALOBLASTYCZNA, MIKROCYTARNA, NORMOBLASTYCZNA)

• KARBOXYHEMOGLOBINA• FUNKCJA PŁUC


• TRANSPORT TLENOWY

pH 7.2pH 7.4

SATURACJA100%

50%

PO250mm Hg

P50

P50~27mmHg

KURCZLIWOŚĆ W NIEWYDOLNOŚCI SERCA

• NIEWYDOLNOŚĆ SKURCZOWA -> NIEKOMPLETNE OPRÓŻNIANIE SERCA-> WZROST OBJ. PÓŹNOSKURCZOWEJ-> PRZESUNIĘCIE NA PRAWO KRZYWEJ FRANKA-STARLINGA, WZROST CIŚNIENIA KOŃCOWOROZKURCZOWEGO-> UTRZYMANIE RZUTU SERCA

KURCZLIWOŚĆ W NIEWYDOLNOŚCI SERCA

• UTRZYMANIE CIŚNIENIA ( WZROST OPORU OBWODOWEGO- AFTERLOAD)

• WZROST CIŚNIENIA PŁUCNEGO. PRZEKROCZENIE CIŚNIENIA ONKOTYCZNEGO BIAŁKA(~24MMHg) POWODUJE OBRZĘK-> WZROST WYSIŁKU ODDECHOWEGO ->OBRZĘK PŁUC

NIEWYDOLNOŚĆ PRAWEJ KOMORY

• CHOROBY PŁUC• WTÓRNIE DO NIEWYDOLNOŚCI

LEWOKOMOROWEJ• WADY SERCA, PIERWOTNE NADC.• ZNACZNE ZWIĘKSZENIE OBJ. KRWI

np.. NIEWYDOLNOŚĆ NEREK• ->PODWYŻSZONE CIŚNIENIE ŻYLNE,

OBRZĘKI OBWODOWE, WĄTROBA

ZESPÓŁ PŁUCNO-SERCOWY

• ZESPÓŁ OBJAWÓW WYSTĘPUJĄCYCH W WYNIKU NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO PŁUCNEGO

• PRZYCZYNY: CHOROBY PŁUC (ZMNIEJSZENIE ŁOŻYSKA NACZYNIOWEGO PŁUC): POCHP, ROZEDMA, ZWŁÓKNIENIE, GRUŹLICA, PYLICE, SARKOIDOZA, MUKOWISCYDOZA, NOWOTWORY

ZESPÓŁ PŁUCNO-SERCOWY

• PRZYCZYNY cd.: ZAMKNIĘCIE ŚWIATŁA TT PŁUCNYCH: ZATORY, ZAKRZEPY, UCISK Z ZEWNĄTRZ, KURCZ

• PIERWOTNE NADCIŚNIENIE PŁUCNE

ZATOR TĘTNICY PŁUCNEJ

• ZAMKNIĘCIE ŚWIATŁA TĘTNIC PŁUCNYCH MATERIAŁEM ZATOROWYM. NAJCZĘŚCIEJ FRAGMENTAMI ZAKRZEPÓW Z ŻYŁ KK DOLNYCH, RZADZIEJ ZATORY TŁUSZCZOWE


• PRZYCZYNY: – UNIERUCHOMIENIE W ŁÓŻKU– NIEWYDOLNOŚĆ KRĄŻENIA– NOWOTWORY(TRZUSTKA)– CZERWIENICA– ŻYLAKI KOŃCZYN DOLNYCH– ZAKRZEPOWO-ZATOROWE ZAPALENIE ŻYŁ– NIEWYDOLNOŚĆ ŻYLNA– PROSTATEKTOMIA, INNE ZABIEGI


• OBRAZ KLINICZNY:– GWAŁTOWNY SPADEK PRZEPŁYWU PRZEZ

KRĄŻENIE PŁUCNE– SPADEK OBJ. WYRZUTOWEJ– SPADEK SATURACJI– BÓL W KLP, DUSZNOŚĆ , SINICA– WZROST CIŚNIENIA ŻYLNEGO– WSTRZĄS, ŚMIERĆ

CHOROBA NIEDOKRWIENNA • DUSZNICA BOLESNA• ZAWAŁ SERCA 50% OSOBY PO 65 rż

– ZMIANY WIELONACZYNIOWE– WYSOKA ŚMIERTELNOŚĆ– RZADZIEJ BÓL, WYSOKA ŚMIERTELNOŚĆ– NIEWYDOLNOŚĆ ODDECHOWA, KRĄŻENIA– WSPÓŁISTNIENIE KILKU CHORÓB– ZŁOŻONE ZMIANY EKG – CZĘSTSZE POWIKŁANIA

CHOROBA NIEDOKRWIENNA

• MNIEJ INTENSYWNA TERAPIA• UTRUDNIONA I ZBYT KRÓTKA

REHABILITACJA RUCHOWA– NISKA WYDOLNOŚĆ– POWIKŁANIA, INNE SCHORZENIA – W TYM NIESPRAWNOŚĆ RUCHOWA,

NIEWYDOLNOŚĆ ODDECHOWA– ZABURZENIA ŚWIADOMOŚCI I PSYCHICZNE– ZABURZENIA NEUROLOGICZNE– ARYTMIE

CHOROBA NIEDOKRWIENNA

• UTRUDNIENIA REHABILITACJI• NIESPRAWNY UKŁAD RUCHU• CUKRZYCA, NIEDOKRWIENIE KK DLN,

PRZEPUKLINY W TYM ROZWORU PRZEŁYKU, ŻYLAKI, OWRZODZENIA, DUSZNOŚĆ, ZAWROTY GŁOWY, ZAB. RYTMU, NIEDOWIDZENIE, OBRZĘKI, CH PARKINSONA I INNE

UTRUDNIENIA REHABILITACJIW ZAWALE I CH.N.S.

• POWIKŁANIA: CHF, NIEWYDOLNOŚĆ ODDECHOWA, ZATOROWOŚĆ PŁUCNA, ZAKRZEPICA, KRWIAKI, INFEKCJE UKŁADU MOCZOWEGO, ODDECHOWEGO PO WKŁUCIACH, ODLEŻYNY, PSYCHOZA,

• ZABURZENIA RÓWNOWAGI, OSŁABIENIE SIŁY MIĘŚNIOWEJ

• PO CABG : UDAR, DRENAŻ, NIESTABILNOŚĆ MOSTKA

ZABURZENIA RYTMU SERCA

• MIGOTANIE PRZEDSIONKÓW• ZABURZENIA PRZEWODZENIA• ARYTMIE KOMOROWE• STYMULACJA STAŁA• KARDIOWERTER DEFIBRYLATOR

• OMDLENIA: HIPOTONIA ORTOSTATYCZNA• INNE OMDLENIA ODRUCHOWE• ZABURZENIA NEUROLOGICZNE I

NACZYNIOPOCHODNE

WYSIŁEK

• MAX WYDOLNOŚĆ TLENOWA 15-30RŻ

• SPADEK 5-10%/10 LAT

• MET (metabolic equiv =3.5mlO2/kg/min)

• 60-69 lat ~8 MET

• 70-79 lat ~7 MET

• 80-89 lat ~5 MET

• HR max: 220- wiek

WYSIŁEK

• RR WZROST O MAX 30mmHg

• wolny przyrost HR, zużycia O2 i poziomu CO2- gorsza reakcja na stym adrenergiczną

• wolniejszy powrót HR, RR, O2 i CO2

WYSIŁEK

• SYSTEMATYCZNY WYSIŁEK UTRZYMUJE WYDOLNOŚĆ

• PRÓBA WYSIŁKOWA PRZED REHABILITACJĄ - OCENA WYDOLNOŚCI– WYZNACZENIE BEZP. ZAKRESU HR I RR– WYKLUCZENIE IHD– 85-90% MAX

REHABILITACJA W MIAŻDŻYCY TĘTNIC ?

•TAK !!!• ROZWÓJ KRĄŻENIA OBWODOWEGO

• ZACHOWANIE SPRAWNOŚCI I SAMODZIELNOŚCI

PACJENT ZE STYMULATOREM I ICD

• ZAKAZ WSTĘPU DO PRACOWNI REHABILITACJI???

• LECZENIE CIEPŁEM:PARAFINA, PODCZERWIEŃ, DIATERMIA,

• KRIOTERAPIA• HYDROTERAPIA, KINEZYTERAPIA• ULTRADŹWIĘKI, LASEROTERAPIA• MAGNETOTERAPIA• ELEKTROSTYMULACJA

PACJENT ZE STYMULATOREM I ICD

• NIE WYMAGA SPECJALNEJ TROSKI– MOŻE OGLĄDAĆ TELEWIZJĘ– ODKURZAĆ, PRASOWAĆ, ROZMAWIAĆ PRZEZ

TELEFON ITD

• ŚRODKI OSTROŻNOŚCI: – SILNE POLA ELEKTRYCZNE I MAGNETYCZNE

(MRI), DC

– NARAŻENIE NA GWAŁTOWNE, RUCHY

ZABURZENIA KRZEPLIWOŚCI• SKAZA NACZYNIOWA, WYBROCZYNY,

PURPURA SENILIS (KRUCHOŚĆ NACZYŃ)– MAŁOPŁYTKOWOŚĆ Z HIPERAGREGACJĄ– NADKRZEPLIWOŚĆ: WZROST

FIBRYNOGENU, CZ. VII I D-DIMERÓW, SPADEK ATIII, tPA I białka C

– SPADEK SYNTEZY CZ. KRZEPNIĘCIA W WĄTROBIE (VIT K)

TĘTNIAKI

• AORTA PIERSIOWA WSTĘPUJĄCA I ZSTĘPUJĄCA

• AORTA BRZUSZNA• TĘTNICE BIODROWE, UDOWE I

PODKOLANOWE• TĘTNIAK ROZWARSTWIAJĄCY

AORTY(KRWOTOK DO BŁONY ŚRODKOWEJ)

CHIRURGIA SERCA W STARSZYM WIEKU

• CABG

• OPCAB

• MIDCAB

• EACAB

• SZTUCZNE ZASTAWKI

• PLASTYKA ZASTAWEK I SERCA

CHIRURGIA SERCA W STARSZYM WIEKU

• WYŻSZA ŚMIERTELNOŚĆ

• DŁUŻSZY CZAS HOSPITALIZACJI

• LICZNIEJSZE POWIKŁANIA:– UDARY, PSYCHOZY, ZATORY PŁUCNE I

OBWODOWE, NIEWYDOLNOŚĆ NEREK, KRWOTOKI, NIEWYDOLNOŚC ODDECHOWA

PTCA W STARSZYM WIEKU

• NISKA ŚMIERTELNOŚĆ

• LICZBA POWIKŁAŃ ROŚNIE Z WIEKIEM:– UDARY, PSYCHOZY, ZATORY PŁUCNE I

OBWODOWE, NIEWYDOLNOŚĆ NEREK, KRWOTOKI, NIEWYDOLNOŚĆ ODDECHOWA

CHOROBY TĘTNIC OBWODOWYCH

• MIAŻDŻYCA TĘTNIC• ZAKRZEPOWO-ZATOROWE ZAPALENIE TĘTNIC• OBJAWY:

– BÓLE MIĘŚNI, CHROMANIE PRZESTANKOWE– BÓLE SPOCZYNKOWE– KURCZE MIĘŚNI, PARESTEZJE– OZIĘBIENIE KOŃCZYNY– ZANIKI MIĘŚNIOWE– BLADOŚĆ POWŁOK

MIAŻDŻYCA TĘTNIC

• MĘŻCZYŹNI PO 50 RŻ• CUKRZYCA• PALENIE TYTONIU• WSPÓŁISTNIENIE CHNS• ZABURZENIA LIPIDOWE• WYWIAD RODZINNY• NADCIŚNIENIE• OTYŁOŚĆ

ŻYLAKI

• NIERÓWNOMIERNE POSZERZENIE I WYDŁUŻENIE ŻYŁ, ZWYKLE W OBRĘBIE KOŃCZYN DOLNYCH W WYNIKU WRODZONEJ , LUB NABYTEJ DYSFUNKCJI ZASTAWEK

ZAKRZEPOWE ZAPALENIE ŻYŁ

• STAN ZAPALNY ODCINKA ŻYŁY Z WYTWORZENIEM W TYM MIEJSCU ZAKRZEPU. ŻYŁY KK DLN I MIEDNICY

• ETIOPATOGENEZA: ZASTÓJ, LEPKOŚĆ ,

• NIEWYDOLNOŚĆ KRĄŻENIA,• UNIERUCHOMIENIE W ŁÓŻKU• ZABIEGI OPERACYJNE

ZAKRZEPOWE ZAPALENIE ŻYŁ• PRZYCZYNY:

– CIĄŻA I PORÓD– URAZY, ZAKAŻENIA– UCISK NA ŻYŁY– CZRWIENICA– OTYŁOŚĆ– LEKI ZWIĘKSZAJACE KRZEPLIWOŚĆ– ANTYKONCEPCJA, STERYDY

• OBRAZ KLINICZNY: OBRZĘK, BÓL, GORĄCZKA

Narząd ruchu

• STARZENIE:

• Teoria zużycia: inwolucja +kumulacja nieodwracalnych uszkodzeń

• „Zegar biologiczny” komórkowy: apoptoza, układowy, hormonalny

Choroby kości

• Kość: – Warstwa korowa – zbita– Warstwa beleczkowata rdzeniowa

• Przebudowa kości– Resorpcja – osteoliza– Nowotworzenie- osteogeneza

Osteoporoza

• Choroba metaboliczna przebiegająca z obniżeniem masy kostnej

• Nasilenie resorpcji kości• Gęstość kości maleje 3-5%/10 lat• Kobiety• Okres pomenopauzalny• Podatnośćna złamania: trzony kręgów,

kość promieniowa, szyjka kości udowej

Osteoporoza- postacie

• Pomenopauzalna• Inwolucyjna• Wtórna ( sterydy, nadcz. Przytarczyc,

niewydolność wątroby, niewydolność nerek, hiperprolaktynemia, hipogonadyzm, alkohol, polekowe, POCHP, cukrzyca, zesp złego wchłaniania, RZS,

Osteoporoza- cz. ryzyka

• Wiek• Płeć• Rasa (biała)• Genetycznie uwarunkowana• Tryb życia• Dieta• Sylwetka• Stan po usunięciu przydatków

osteoporoza

• Leczenie i rehabilitacja

• Aktywność fizyczna spacery, pływanie

• Ca(hamowanie parathormonu), Vit D, estrogeny, kalcytonina, fluor, bisfosfoniany

• Rehabilitacja naświetlanie słoneczne, balneoterapia

Osteoporoza – waga ciała

• Nadwaga: – Większe obciążenie– Większy poziom estrogenów– Mniejszy katabolozm

• Niedowaga- większe ryzyko

• Masa mięśniowa

OSTEOMALACJA

• Zmniejszenie stosunku prawidłowo zmineralizowanej tk kostnej do niezmineralizowanej bez zmniejszenia masy kostnej

• Przyczyna: niedobór Vit D, hipofosfatemia, hipokalcemia, zaburzenia wchłaniania, stan po gastrectomii, niewydolność trzustki, niewydolność nerek, niewydolnośćwątroby

• Może współistnieć z osteoporozą

Osteomalacja

• Vit D2 - wchłanianie

• Vit D3 - w skórze

• Hydroksylacja hydroxycholekalcyferolu w wątrobie do kalcytriolu

• I do dihydroxycholekalcyferolu w nerkach

Osteomalacja - objawy

• Bóle kostne: kręgosłup, żebra, kości biodrowe, miednicy, kończyn

• Bóle nasilają się przy ruchach

• Deformacje kości obciążonych

• Patologiczne złamania

Osteomalacja- postępowanie

• Vit D• Zesp. Złego wchłaniania

– Dieta– Leki żółciopędne– Enzymy trawienne

• Niewydolność nerek– Aktywna vit D i wapń– Leki wiążące fosforany

• Ch. wątroby: VitD, dieta

Choroba zwyrodnieniowa stawów

• Choroba ze zużycia chrząstki szklistej, warstwy podchrzęstnej kości i tkanek okołostawowych

• Najczęstsza przyczyna kalectwa po 65 rż. : starzenie, otyłość, liczne urazy, stany zapalne, ch. metaboliczne


• Objawy:

• Bóle

• Ograniczenie ruchopmości

• Deformacje

• Nasilenie bólu przy ruchu i obciążeniu


• Leczenie i rehabilitacja• Redukcja bólu• Leki p-zapalne?• Ćwiczenia na zakres ruchów• Ćwiczenia wzmacniające i wytrzymałościowe• Zabiegi rehabilitacyjne np.: magneto,

laseroterapia, krioterapia itd.• Powikłania leczenia : ch. wrzodowa i jej

powikłania


• Czynniki wpływające na rozwój:• Złamania• Stany bólowe, nierównomierne obciążenie• Udar mózgu• Niewydolność krążenia• Ch. naczyń obwodowych• Depresja• Neurologiczne: zanik mięśni, koordynacji

ruchowej

Polimialgia reumatycznai zapalenie tętnic olbrzymiokomórkowe

• Zespół chorobowy• Ból i sztywność mięśni obręczy

barkowej i biodrowej• Zapalenie tt. Skroniowych i tt.

Czaszkowych• Częste współistnienie, • częściej kobiety• 10 x częściej po 80 rż


• Nacieczenie komórkowe błony wewnętrznej tętnic (kk. Langerhansa)

• Ból zapalny miejscowo

• Wtórne do niedokrwienia objawy

• Powikłania niedokrwienia

zapalenie tętnic olbrzymiokomórkowe

• Objawy:

• Pulsujący ból głowy

• Zaczerwienienie , obrzęk, guzki nad tętnicą

• Martwica w ciężkich postaciach

• Objawy z innych tętnic: ocznej, szyjnej itd

Polimialgia

• Symetryczny ból• Sztywność mięśni obręczy• Poranna sztywność• Często depresja, spadek masy ciała,

gorączka• 15% cechy zapalenia stawów kolanowych,

mostkowo-obojczykowych• 10% kaszel, ból gardła, chrypka• Nerki, wątroba, tarczyca


• Rozpoznanie: morfologia, OB., CRP, biopsja t. Skroniowej

• Leczenie:

• glikokortykosterydy

RZS reumatoidalne zapalenie stawów

• Przewlekałe schorzenie przebiegające z zapaleniem stawów obwodowych, stopniowo prowadzące do zniszczenia struktury stawu i tkanek okołostawowych

• Choroba rozwija się w średnim wieku, ale pełne objawy występują u osób starszych

Objawy RZS

• Proces zapalny błony maziowej

• Przerost maziówki

• Zanik chrząstki

• Niszczenie nasad kości

• I tkanek okołostawowych

Objawy RZS

• Początek ostry lub podstępnie postępujący

• Gorączka, obrzęk, bóle, ograniczenie ruchomości

• Sztywność poranna• Najczęściej stawy: nadgarstka,

śródręczno-paliczkowe, międzypaliczkowe

Objawy RZS

• Liczne stawy przy dłuższym przebiegu

• Górne kęgi szyjne-> zniszczenie więzadła poprzecznego kręgu szczytowego

• Ulnaryzacja palców

• Zwichnięcia palców

Objawy zaawansowanego RZS

• Rozległe przykurcze

• Deformacje stawów

• Podwichnięcia wielu stawów

• kalectwo

Objawy RZS- obraz rtg

• Osteoporoza przynasadowa

• „zwężenie” szpar stawowych ( zanik chrząstki)

• Nadżerki krawędzi kostnych

• Jamki kostne nasad

RZS - leczenie

• p-bólowe niesterydowe leki p-zapalne

• Metotrexat

• Chlorochina (arechin)

• Sole złota

• Specyficzne p-ciała

• sterydy

RZS - rehabilitacja

• Zachowanie ruchomości stawów

• Utrzymanie siły mięśniowej

• Samoobsługa !!!!!

• Psychoterapia

• Zabiegi rehabilitacji wspomagające np. krioterapia, laseroterapia itp

Inne schorzenia układu ruchu

• Zespół cieśni kanału nadgarstka• Spondylo-artroza kręgosłupa• Choroby mięśni i przewodnictwa

nerwowo- mięśniowego np. miastenia, miopatie ( np. posterydowa)

• Ubytek masy mięśniowej• Schorzenia neurologiczne: np. udar

mózgu, Parkinsonizm itp

Inne schorzenia układu ruchu

• Koślawy paluch

• Ostroga piętowa

• Bóle stóp

Rehabilitacja wysiłkowa

• Cel:

• Poprawa wydolności

• Poprawa siły mięśniowej i ruchomości stawów

• Poprawa koordynacji ruchowej i równowagi

• Trening interwałowy 15-20 min

Rehabilitacja wysiłkowa

• Masa mięśniowa/tłuszcz

• Osteoporoza

• HDL

• Glikemia

• Insulinooporność

• Depresja

Ryzyko i ograniczenia wysiłku

• Zwężenie zastawki aorty• Zaawansowana choroba niedokrwienna

serca• Ciężka niewydolność krążenia• Urazy i przeciążenia• Niewydolność układu ruchu• Osoby wysokiego ryzyka rozpoczynają

ćwiczenia pod nadzorem

Kwalifikacja do rehabilitacji wysiłkowej

• Próba wysiłkowa

• Wywiad + badania dodatkowe z oceną układu ruchu

• Cukrzyca – korekta leczenia

• Przyjmowane leki

Przerwanie testu wysiłkowego

• AEV: wieloogniskowe, pary, TPV

• Spadek RR >10mmHg

• RR > 250/ lub > /115

• FAP, FLAP, TPS

• Blok a-v

• Ból w klp, duszność, inne objawy

• Chromanie przestankowe

Przerwanie testu wysiłkowego

• Obniżenie ST

• Uniesienie ST

• 85% max HR

Zalecenia dot. Treningu wysiłkowego

• Rozgrzewka i zakończenie:

• 5-10 minłagodnych ćwiczeń rozluźniających

• Docelowa czętość HR = 65-80% Max HR

• 30 min zwiększenia HR 3-4 x tyg

• Stopniowo rozpoczynając od 2-3 min

Zalecenia dot. Treningu wysiłkowego

• >75 lat mniejsze nasilenie i częściej

• Zalecenia AHA

• 3 x /tydz

• 50-60%

• 20-30 min

• Spacer, bieg, rower

Wysiłek w MET:

• 2-4 MET: – spacer 3-5km– Rower 10 km po płaskim– Pływanie z deską– Prace domowe

• 5-6 MET:– Spacer 6 km/godz– Rower 13 km/godz– Intensywna praca domowa

Wysiłek w MET:

• 7-8 MET:– Chód 8km/godz– Pływanie 800m w 30 min– Rower 15-20 km/godz

Układ oddechowy- starzenie

• Wentylacja

• Wymiana gazowa

• Odporność

• Kumulacja procesów chorobowych

wentylacja

• Podatność ściany klp

• Podatność płuc

• Funkcja przepony

• Mięśnie oddechowe pomocnicze

Podatność płuc i ściany klp

• Płuco starcze: • Nadmiernie rozszerzenie pęcherzyków, • Rozedma• Ściana klp:• Sztywność• Ustawienie wdechowe, kyfoza• Zmniejszenie ruchomości• Wzrost pojemności zalegającej

Zaburzenia wentylacji

• Natężony szczytowy przepływ wydechowy: FEV 1

• Spadek Pa O2

• Pojemność dyfuzyjna: (powierzchnia wymiany pęcherzykowo-włośniczkowej)

• Zaburzenia regulacji na hipoksję i hiperkapnię

Mechanizmy obronne płuc: oczyszczanie

• Transport rzęskowy

• Osłabienie kaszlu

• Zaburzenia połykania

Mechanizmy obronne płuc:

• odporność komórkowa (kk T)

• Odporność humoralna

• Zapalenie płuc czwarta przyczyna zgonu u osób starszych

• Przebieg podstępny ( brak gorączki)

• Przewlekłe zapalenie płuc

gruźlica

• Skąpe objawy

• Brak skuteczności szczepienia- anergia

• Gruźlica popierwotna

• Negatywny test skórny- anergia

grypa

• Cięższy przebieg

• Zapalenie płuc

• Powikłania pogrypowe

• Powikłania z układu krążenia

• Wtórne bakteryjne nadkażenie

• Wysoka śmiertelność

Przewlekła obturacyjna choroba płuc POCHP

• Obturacja dróg oddechowych• Obniżenie stos natężonej objętości

wydechowej jednosekundowej do natężonej pojemności życiowej

• Przewlekłe zapalenie oskrzeli• Rozedma oskrzeli• Choroba oskrzelików• Astma oskrzeli• Rozstrzenie oskrzeli

POCHP:

• 6-10% osób starszych• Przyczyna: palenie tytoniu, płuco farmera, • Objawy: przewlekły kaszel z wykrztuszaniem

przez co najmniej trzy miesiące w roku przez kolejne dwa lata

• Kaszel z wykrztuszaniem, duszność, świsty, oddychanie przez zasznurowane usta

• FEV1 < 80% FVC• Pink puffer, blue blotter

POCHP

• Rehabilitacja

• Utrzymanie samodzielności

• Zmniejszenie hospitalizacji

• Depresja

• Ćwiczenia fizyczne i dieta

• Tlenoterapia

• Zapobieganie zakażeniom

Układ moczowo-płciowy

• Nykturia 2/3 osób po 65 r.ż.

• Nietrzymanie moczu

• Zakażenia dróg moczowych

• Przerost gruczołu krokowego

• Wypadanie narządów rodnych

• Krwawienia z dróg rodnych

Nykturia

• Mniejsza rozciągliwość pęcherza

• Zaburzenia zagęszczania moczu

• Przerost gruczołu krokowego

• Niewydolność krążenia (l. Moczopędne)

• Stosowane leki: moczopędne, p-depresyjne, psychotropowe, antycholinergiczne, p-histaminowe

Nietrzymanie moczu

• Częściej u kobiet

• Towarzyszy schorzeniom układu moczowo-płciowego

Zakarzenia dróg moczowychi przerost gruczołu krokowego

• Dyzuria- bolesne oddawanie moczu

• Częstomocz

• Gwałtowne parcie na mocz

• Nocne oddawanie moczu

• Białko w moczu

• Skłonność do nawrotów

Przerost gruczołu krokowego

• Częstość wzrasta z wiekiem

• Różnicowanie z rakiem

• alfa-blokery

• Impotencja

• Leczenie operacyjne

Wypadanie narządów rodnych

• Osłabienie dna miednicy, stan po histerectomii

• Rectocele• Cystocele• Enterocele• Leczenie operacyjne• Zachowawcze: krążki dopochwowe• przetoki

Krwawienia z dróg rodnych

• Badanie ginekologiczne

Choroby endokrynologiczne

• Nadczynność/ niedoczynność tarczycy

• Cukrzyca

• Menopauza

• Inne

Nadczynność/ niedoczynność tarczycy u osób starszych

• Nadczynność– Zaburzenia rytmu, rzadziej tachykardia, dusznica

bolesna, niewydolność serca, rzadsza hiperfagia, utrata masy ciała, częściej zaparcia, apatia, depresje, osłabienie mięśniowe, bóle stawów

• Niedoczynność:– Zmęczenie, apatia, depresja, bóle mięśniowe,

zaparcia, suchość skóry,nietrzymanie moczu, bóle stawowe

hipoglikemia

• Poty, tachykardia, osłabienie, drżenia, nadpobudliwość, lub senność, mrowienie ust, ból głowy, zaburzenia widzenia, splątanie,

Śpiączka hiperosotyczna

• Hiperglikemia

• Diureza osmotyczna

• Niskie pragnienie

• Odwodnienie, zaburzenia elektrolitowe

Przytarczyce

• Nadczynność: Parathormon(PTH), oseoporoza, osteomalacja, hiperkalciuria, kamica nerkowa

• Niedoczynność: tężyczka,

menopauza

• Zmiany hormonalne

• Napady naczynioruchowe

• Miażdżyca

• Zmiany zanikowe narządów rodnych

Układ pokarmowy

• Ubytki uzębienia, zapalenia jamy ustnej• Przepuklina rozworu przełykowego• Zespół złego wchłaniania• Bóle brzucha• Zaparcia• Nietrzymanie stolca• Uchyłki jelita• Krew w stolcu

Ubytki uzębienia, zapalenia jamy ustnej

• Próchnica• Zużycie• Choroby przyzębia• Stany zapalne ( protezy), grzybice• Zanik i degeneracja kości szczęki i

żuchwy• Zaburzenia wytwarzania i p[rzepływu

śliny

Przepuklina rozworu przełykowego

• Przepuklina wślizgowa żołądka i przełyku:• Bóle w dołku podsercowym i w klp• Puste i kwaśne odbijania• Dolegliwości często zależne od pozycji:

nasilają się w pozycji leżącej szczególnie po posiłku

• Podobne objawy: kurcz przełyku, zaburzenia czynnościowe, czynniki psychogenne, aerofagia, dyspepsje

Zespół złego wchłaniania

• Zanikowe zapalenie i zanik błony śluzowej żołądka : niedokrwisość złośliwa, stan przedrakowy

• Utrata zewnątrzwydzielniczej f-cji tyrzustki• Gorsze wchłanianie tłuszczów i

rozpuszczonych w nim vitamin A, D, K, A• Achlorhydria i niedobór czynnika

wewnętrznego, niedobór Vit B12• Niedobór żelaza?? – głównie utrata

Bóle brzucha

• Dyspepsja

• Przepuklina rozworu przełykowego

• Choroba wrzodowa

• Zaburzenia czynnościowe

• Niedokrwienie

• Uchyłkowatość

• Zapalenie uchyłków

Zaparcia• Megacolon, zaklinowanie mas kałowych• Hipertoniczne jelito grube• Obniżone pragnienie i łaknienie• Brak aktywności fizycznej• Depresja, zaburzenia neurogenne,

niedoczynność tarczycy, niektóre leki: Ca-blokery, opioidy, p-depresyjne, spazmolityki, moczopędne itd

• Niedokrwienie jelita, nowotwory, uchyłkowatość• Nieprawidłowa dieta- ubogoresztkowa

Zaparcia

• Powikłania:

• Omdlenia przy defekacji

• Niedrożność jelit

• Toksemia

• Hemoroidy

• przetoki

Nietrzymanie stolca

• Utrata zależnej od woli kontroli nad wydalaniem stolca:

• Upośledzona funkcja zwieracza odbytu: samoistna , pourazowa, lub neurogenna

• Stany zapalne• Biegunka• Obniżenie krocza, • Zaklinowanie mas kałowych

Uchyłki jelita

• Do 40% po 65 r.ż, 50% po 80 r.ż.• Wypuklenia błony śluzowej poprzez

warstwy mięśni gładkich, którym towarzyszą bolesne skurcze

• Osłabienie i zanik mięśni gładkich, prawdopodobnie z powodu diety ubogiej w błonnik

• Zapalenia uchyłków

Krew w stolcu

• Żylaki odbytu

• Uchyłki jkelita grubego

• nowotwory

Układ nerwowy

• Starzenie

• Brak regeneracji

• Gromadzenie lipofuscyny

• Zaburzenia układu dopaminergicznego- ch Alzheimera, Parkinsonizm

• Zaburzenia snu

• Demencja, otępienie

Demencja, otępienie

• 15% osób po 65r.ż. Ma zaburzenia funkcji poznawczych

• Otępienie

• Zespoły amnestyczne

• Utrata f-cji poznawczych

Otępienie

• Osłabienie myślenia abstrakcjnego• zaburzenia orientacji w czasie i przestrzeni• Afazja, agnozja• Zmiany osobowości• Przyczyna: miażdżyca, choroby naczyniowe,

ch. Alzheimera, Parkinsona, cukrzyca, niedobory witaminowe, udary mózgu

Parkinsonizm

• > 2% po 50r.ż.• Niedobór dopaminy w mózgu• Zanik istoty czarnej• Objawy: drżenia mięśniowe, zaburzenia

chodu, sztywność mięśniowa, zaburzenia równowagi, zaburzebnia nastroju, depresja

• Leczenie inhibitorami MAO

Zaburzenia psychiki

• Upośledzenie pamięci

• Upośledzenie inteligencji

• zaburzenia snu

• Depresje

• Nerwica lękowa i psychoorganiczne

• Współzależność zdrowia fizycznego i psychicznego

Depresja

• 15-30% osób w wieku podeszłym

• Obniżenie nastroju, drażliwość, zaburzenia emocjonalne, poczucie niskiej wartości, osamotnienia, izolacji, myśli o śmierci, zaburzenia snu, łaknienia

starzejemy siĘ

Documents