Część 1.

Wprowadzenie

dr Tomasz Cecot www.anatomiczny.blogspot.com

Wiadomości o rozwoju ośrodkowego układu nerwowego (OUN) są niezbędne do zrozumienia terminologii używanej przy opisie mózgowia osobnika dorosłego.

1. Zrozumienie przyczyn piętrowej budowy OUN poprzez prześledzenie rozwoju zarodkowego.

Cel zajęć

Mózgowie i rdzeń kręgowy rozwijają się z ektodermalnej, cewkowatej struktury nazwanej cewą nerwową (neural tube).

Cewa nerwowa

Cewa nerwowa

przód

tył

Przednia część cewy nerwowej rozwija się szybciej tworząc trzy pierwotne pęcherzyki mózgowe (primary brain vesicles):

Trzy pierwotne pęcherzyki

• Przodomózgowie (prosencephalon)

• Śródmózgowie (mesencephalon)

• Tyłomózgowie (rhombencephalon)

Ściany pęcherzyków rozwiną się w tkankę tworzącą mózgowie (brain), a jama przekształci się w komory (ventricles) mózgowia.

Trzy pierwotne pęcherzyki

Ściana

Jama

Zarówno przodo- jak i tyłomózgowie ulegną jeszcze podziałowi tworząc wtórne pcherzyki mózgowe (secondary brain vesicles).

Pięć wtórnych pęcherzyków

Z przodomózgowia powstanie

Pięć wtórnych pęcherzyków

kresomózgowie (telencephalon) i

międzymózgowie (diencephalon).

Śródmózgowie nie ulega podziałowi.

Pięć wtórnych pęcherzyków

Z tyłomózgowia powstanie

Pięć wtórnych pęcherzyków

tyłomózgowie wtórne (metencephalon) oraz

rdzeniomózgowie (myelencephalon)

A teraz krótki trening mózgu! Odpowiedz na jedno pytanie testowe.

Które wtórne pęcherzyki mózgowe bezpośrednio sąsiadują ze śródmózgowiem?

a) Tyłomózgowie wtórne i kresomózgowie

b) Międzymózgowie i tyłomózgowie

c) Przodomózgowie i tyłomózgowie

d) Międzymózgowie i tyłomózgowie wtórne

e) Przodomózgowie i rdzeniomózgowie

Pytanie 1

Które wtórne pęcherzyki mózgowe bezpośrednio sąsiadują ze śródmózgowiem?

a) Tyłomózgowie wtórne i kresomózgowie

b) Międzymózgowie i tyłomózgowie

c) Przodomózgowie i tyłomózgowie

d) Międzymózgowie i tyłomózgowie wtórne

e) Przodomózgowie i rdzeniomózgowie

Pytanie 1

Teraz zobacz w jakie struktury rozwiniętego mózgowia przekształcą się pęcherzyki wtórne. Zaczynam od kresomózgowia.

W dojrzałym mózgowiu kresomózgowie rozwinie się w półkule mózgu (cerebral hemisphere), a z jamy pierwonej cewy powstaną komory boczne (lateral ventricles)

Kresomózgowie

Zwróć uwagę na wielkość kresomózgowia u człowieka. W porównaniu do pozostałych części mózgowia ten pecherzyk rozwinął się najbardziej.

Międzymózgowie utworzy wzgórzomózgowie (thalamus)...

Międzymózgowie

oraz podwzgórze (hypothalamus), a przestrzeń pomiędzy nimi stanie się komorą trzecią (third ventricle).

Międzymózgowie

Śródmózgowie (midbrain) rozrasta się tylko nieznacznie, a istniejąca w nim przestrzeń to wodociąciąg mózgu (aqueductus cerebri).

Śródmózgowie

Zuważ, że u człowieka śródmózgowie jest najmniej rozwijającą się strukturą mózgową.

Tyłomózgowie wtórne utworzy móżdżek (cerebelllum)...

Tyłomózgowie wtórne

i most (pons) oraz górną część komory czwartej (fourth ventricle).

Tyłomózgowie wtórne

Rdzeniomózgowie przekształci się w rdzeń przedłużony (medulla oblongata) oraz dolną część komory czwartej (lower part of fourth ventricle).

Rdzeniomózgowie

A teraz krótki trening mózgu! Odpowiedz na dwa pytania testowe.

Pytanie 1

Z jakiego pierwotnego pęcherzyka mózgowego pochodzi struktura mózgowa zaznaczona na rycinie?

a) Tyłomózgowie wtórne b) Międzymózgowie c) Tyłomózgowie d) Śródmózgowie e) Przodomózgowie

Pytanie 1

Z jakiego pierwotnego pęcherzyka mózgowego pochodzi struktura mózgowa zaznaczona na rycinie?

a) Tyłomózgowie wtórne b) Międzymózgowie c) Tyłomózgowie d) Śródmózgowie e) Przodomózgowie

Podaj pełną nazwę (polską/angielską) struktry zaznaczonej na rycinie

Pytanie 2

Podaj pełną nazwę (polską/angielską) struktry zaznaczonej na rycinie

Pytanie 2

MOST/PONS

Wniosek

Skutkiem rozwoju ontogenetycznego jest charakterystyczna dla mózgowia

piętrowa budowa

Ontogeneza – rozwój osobniczy; rozwój danego organizmu od zapłodnienia do śmierci

A teraz czas na podsumowanie. Ryciny podsumowujące mogą być

świetnym materiałem do powtórki.

Możesz przerysować i uzupełnić schemat. Po polsku i po angielsku...

2

1

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13 14 15

16

Odpowiedzi na ostatnich slajdach prezentacji.

Uzupełnij tabelę. Przyda się, aby powiązać topograficznie części

mózgowia z poszczególnymi komorami.

Wtórny pęcherzyk mózgowy Przestrzeń w rozwiniętym mózgowiu

1 2

3 4

(5) Śródmózgowie (6) Wodociąg mózgu

7 8

9 10

(a) cewa nerwowa (b) trzy pierwotne pecherzyki (c) pięć wtórnych pęcherzyków (d) struktury rozwiniętego mózgowia 1. Pierwotna cewa nerwowa; 2. Przodomózgowie; 3. Śródmózgowie; 4. Tyłomózgowie; 5. Kresomózgowie; 6. Międzymózgowie; 7. Śródmózgowie; 8. Tyłomózgowie wtórne; 9. Rdzeniomózgowie; 10. Półkule mózgu; 11. Wzgórzomózgowie i podwzgórze; 12. śródmózgowie; 13. most; 14. móżdżek 15. Rdzeń przedłużony; 16. Rdzeń kręgowy.

1. Kresomózgowie 2. Komory boczne 3. Międzymózgowie 4. Komora trzecia 5. Śródmózgowie 6. Wodociąg mózgu 7. Tyłomózgowie wtórne 8. Górna część komory czwartej 9. Rdzeniomózgowie 10. Dolna częśc komory czwartej

1. Telencephalon 2. Lateral ventricles 3. Diencephalon 4. Third ventricle 5. Mesencephalon/Midbrain 6. Cerebral aqueduct 7. Metencephalon 8. Upper part of 4th ventricle 9. Myelencephalon 10. Lower part of 4th ventricle