RAPORT Z BADANIA:

„KIBIC – WSPÓLNA NAZWA,

RÓŻNE OBLICZA”

ŁÓDŹ, STYCZEŃ 2010

2

SPIS TREŚCI

SPIS TREŚCI ....................................................................................................................... 2

I. WSTĘP I PROBLEMATYKA BADAWCZA ................................................................... 3

II. PRZEBIEG BADANIA .................................................................................................... 14 1/ ANALIZA KART REALIZACJI BADANIA ................................................................................ 14 2/ ZASTOSOWANA TECHNIKA BADAWCZA ............................................................................. 15 3/DOBÓR PRÓBY .............................................................................................................................. 16 4/NAJWAŻNIEJSZE PROBLEMY PODCZAS BADANIA ............................................................. 18

III. CHARAKTERYSTYKA SPOŁECZNO – DEMOGRAFICZNA ................................ 19

IV. KIM SĄ KIBICE? CHARAKTERYSTYKA WSTĘPNA, TYPY KIBICÓW ............. 23

V. SPOSOBY KIBICOWANIA ......................................................................................... 31

VI. CECHY I ZASADY KIBICÓW .................................................................................... 43

VII. CO JESTEŚ W STANIE ZROBIĆ DLA KLUBU?................................................... 47

VIII. PODSUMOWANIE ................................................................................................... 55

ZAŁĄCZNIK NR 1 – KWESTIONARIUSZ WYWIADU ..................................................... 60

ZAŁĄCZNIK NR 2 – SŁOWNIK „KIBICA” ......................................................................... 76

3

I. WSTĘP I PROBLEMATYKA BADAWCZA

W ramach zajęć z Metod Badań Społecznych przygotowaliśmy projekt mający na celu

zbadanie kibiców piłki nożnej i siatkówki. Nasza grupa1 była zainteresowana tą specyficzną

zbiorowością, ponieważ na terenie województwa łódzkiego obie dyscypliny sportowe są

bardzo popularne, a jednocześnie kibice obu dyscyplin wydają się być całkowicie odmienni.

W badanej przez nas próbie znaleźli się kibice takich klubów jak:

a. Piłkarskie: Widzew Łódź, ŁKS Łódź

b. Siatkarskie: Skra Bełchatów, Organika Budowlani Łódź, AZS Częstochowa (klub

dołączony ze względu na małą liczbę klubów siatkarskich w województwie, a także

łatwy dostęp)

Chcieliśmy dowiedzieć się, kim są kibice na co dzień, jak ważna jest dla nich drużyna, jak

wygląda kibicowanie i czy wymaga ono wielu wyrzeczeń. Te informacje miały nam pomóc w

zrozumieniu pojęcia "kibic"- jego aktywności i tożsamości.

Udało nam się znaleźć kilka definicji pojęcia „kibic”. Głównie pochodzą one ze źródeł

nienaukowych, ale udało nam się dotrzeć do naukowych prób zbudowania typologii kibiców.

Kibic - osoba zainteresowana jakąś publiczną dyscypliną, najczęściej sportową. Aktywnie

uczestniczy w zdarzeniach związanych z jego ulubioną dyscypliną. Do kibiców zalicza się

przede wszystkim widzów widowisk sportowych na stadionach, halach i innych obiektach, ale

także telewidzów oglądających sport lub osoby wspominające czasami o danej dyscyplinie.

Istnieją specjalne „kluby kibica”, tworzone zazwyczaj przy klubach sportowych, a także przez

osoby prywatne. Rolą prawdziwego, wiernego kibica powinna być próba wsparcia swojej

drużyny zarówno w sytuacjach dobrych, jak i złych.

Osoby, które kibicują tylko podczas zwycięstw, a podczas porażek wyzywają na swoich

zawodników określa się mianem kibiców sukcesu.

Słowem pseudokibic lub inaczej chuligan stadionowy określa się zazwyczaj agresywnych

widzów, osoby, których „doping” polega na rzucaniu obraźliwych słów zarówno na

zawodników jak i sędziów, głoszeniu rasistowskich haseł przede wszystkim na meczach

piłkarskich, hokejowych oraz na meczach koszykówki. Przywiązanie takich osób do barw

klubowych lub reprezentacyjnych graniczy z fanatyzmem, skutkiem czego dochodzi do walk

między grupami (z wypadkami śmiertelnymi), a także gróźb i czynów (także zabójstw) wobec

sportowców, którzy zawiedli oczekiwania.

1 Badanie zaprojektowali i przeprowadzili: Małgorzata Ambrożek, Monika Augustynowicz, Małgorzata Brożyńska, Mateusz Grochowiecki,

Agnieszka Kaszuba, Malwina Kępińska, Katarzyna Koprowska, Dorota Lenkowska, Michał Lesiak, Marcin Mazurkiewicz, Agata Mielczarek,

Mateusz Sójka, Justyna Wielgus, Aleksandra Witkowska; opiekun grupy: Sylwia Męcfal

4

Fan- osoba podziwiająca człowieka, grupę ludzi, dzieło sztuki, bądź ideę. Jest to skrót od

słowa fanatyk, jednak ma mniej pejoratywny, a nawet pozytywny wydźwięk. Fani określonego

zjawiska często organizują się, tworząc tzw. fankluby, lub organizują imprezy z tym związane.

Wielu z nas nie miało dużej wiedzy na temat środowiska kibiców. Dlatego postawiliśmy sobie

szereg pytań problemowych, głównie otwartych, które miały doprowadzić nas do lepszego

poznania terminu kibicowania. Badanie miało charakter eksploracyjny.

Pytania problemowe:

1. Kim są kibice? Czy cos ich wyróżnia od innych ludzi? Co robią na co dzień? Skąd

pochodzą, jakie mają wykształcenie? W jakim są wieku? Czy są to ludzie zamożni czy

nie? Czy są różnice między kobietami a mężczyznami w postrzeganiu spraw

„kibicowskich”? czy są to osoby wierzące? Jakie mają poglądy polityczne? Gdzie

mieszkają? Jaki mają stosunek do subkultur/ do obcokrajowców (dystans społeczny)?

Czy są tolerancyjni?

2. Czy mają rodziny,- czy rodziny kibicują z nimi, czy r mają negatywny czy pozytywny

stosunek do jego kibicowania?

3. Jakie są pasje kibiców poza kibicowaniem? Co lubią robić?

4. Jak dużo czasu poświęcają na kibicowanie?

5. Jak zostali kibicami? Dzięki komu? Jak to się zaczęło?

6. Co im daje kibicowanie? [rozrywka, ucieczka od codzienności, połączenie różnych

emocji- euforia oraz stres, estetyka, podziwianie umiejętności sportowców, łączy

rodziny czy ludzi, poznaje się nowych ludzi, pławienie się w cudzej chwale-

dowartościowywanie]

7. Intensywność kibicowania (typy kibicowania): do czego ogranicza się kibicowanie

badanych? [chodzenie na mecze, wyjazdy, gadżety, klub kibica (ewentualne funkcje

czy zadania w tym klubie), czy biorą udział w tworzeniu oprawy meczów (elementy

oprawy)]; Czy kibicują przed telewizorem, we własnym mieście, kraju, w świecie?- jak

często wyjeżdżają na mecze poza miasto, kraj,- czy wyjeżdżają z rodziną?

8. Co są w stanie poświęcić dla ulubionej drużyny? Czy mecz można nagrać i obejrzeć

potem? Czy potrafi wziąć urlop i jechać np. do Barcelony, (tzn. badamy poziom jego

fanatyzmu)?

9. Atrybuty kibica (jakie są atrybuty prawdziwego kibica, jakie z tych atrybutów posiada

badany). Czy istnieje charakterystyczny styl ubioru na stadionie i poza nim?

10. Czy badani prezentują barwy klubowe na co dzień czy tylko w dzień meczu/podczas

meczu? Czy uzewnętrzniają to, że są kibicami, czy zachowuje to dla siebie?

11. Czy wiedzą coś o klubie? Czy znają historię swoich ulubionych drużyn? Czy potrafią

wymienić nazwiska zawodników danej drużyny?

5

12. Jak kibicuje się podczas meczów? (klaskanie, śpiewanie, za pomocą atrybutów kibica,

„fala” na trybunach, skakanie, bębnienie, trąbienie, inne)

13. Czy mają przyjaciół wśród kibiców? Jak się kontaktują? Czy robią coś wspólnie poza

oglądaniem meczów? Co to jest?

14. Jakiej drużynie/drużynom kibicują? Jak długo? Dlaczego tym drużynom? Czy kibicują

tylko jednej drużynie czy wielu? Czy tylko krajowym czy zagranicznym? Czy tylko

jednej dyscyplinie? Jakim innym?

15. Czy zdarzyło im się zmienić sympatie klubowe? Dlaczego? Z jakich na jakie?

16. Jakie są różnice między kibicami siatkówki i piłki nożnej? (czyli kibice o sobie samych

i sobie nawzajem) Jakie są podobieństwa?

17. Jakie najważniejsze cechy powinien posiadać prawdziwy kibic? (lojalność, być z

drużyną na dobre i na złe…)

18. Czy jest jakaś hierarchia wśród kibiców? Czy są kibice godni naśladowania?

19. Czy jest jakiś kodeks kibica? Jakie są w nim zasady? Czy istnieje kodeks

pseudokibiców?

20. Chuligan a kibic? (stopień przyzwolenia na chuligaństwo, czy chuligan to kibic?) Jaki

jest stosunek normalnych kibiców do pseudokibiców? Jakich haseł używają

pseudokibice i co dla nich znaczą? Czy są jakieś konkretne cele, którymi kierują się

pseudokibice w walce? Czy można się spotkać z kobietami- pseudokibicami?

21. Ustawki- czym są, czy badani brali udział kiedykolwiek udział w ustawkach , czy

popierają czy nie?;

22. Czy kibicowanie może być niebezpieczne? W jakich sytuacjach? (fanatyzm,

chuliganstwo);

23. Charakterystyczne słownictwo kibiców (szalikowcy, ultrasi, pseudokibice, pikniki,

inne);

24. Rodzaje kibiców2:

1) Konsumenci - (ang. consumption orientem spectators) lub „prawdziwi

widzowie”. Są to przeważnie osoby w dojrzałym wieku, o stabilnej sytuacji

finansowej i dobrej pozycji społecznej. Ta część publiczności przychodzi na

stadion przede wszystkim po to, aby uczestniczyć w dobrym widowisku

sportowym. Wynik meczu jest dla nich sprawą drugorzędną, a ich zachowania

są zgodne z regułą „fair play”. Szukają w grze doznań estetycznych, potrafią

docenić i nagrodzić oklaskami wysiłek drużyny rywala, a ich poczynania są

wolne od agresji.

2 Piotrowski P., 2000, Szalikowcy: o zachowaniach dewiacyjnych kibiców sportowych, Wyd. A. Marszałek;

6

2) Kibice/fani – tym co odróżnia ich od widzów jest stopień emocjonalnego

zaangażowania po stronie jednej z walczących drużyn. Są to w większości

młodzi ludzie, identyfikujący się silnie ze „swoim” zespołem. Przychodzą na

stadion, aby zobaczyć jak drużyna, której kibicują zwycięża rywala. Sam

przebieg gry, oraz poziom zawodów ma dla nich znaczenie marginalne.

Zwycięstwo ulubionego zespołu traktowane jest w kategoriach osobistego

sukcesu, porażka staje się osobistą porażką. Zawodnicy drużyny przeciwnej,

wspierający ich kibice, a często również sędziowie są postrzegani jako

przeszkoda, którą należy usunąć po to, aby „nasi” zwyciężyli. Porażka jest

zdarzeniem silnie frustrującym i często prowadzi do aktów agresywnego

odwetu. Celem jest poniżenie rywala- „plamę na honorze”, jaką jest przegrana

na boisku można zmazać na trybunach lub w pomeczowych starciach. Kibice

identyfikują się ze „swoim” zespołem, wierność uczciwa wobec „swojego”

klubu jest podstawą wysokiej samooceny.

3) Chuligani- (hools), główną przyczyną, dla której przychodzą na stadiony nie

jest w ich przypadku ani chęć oglądania zawodów, ani więź z ulubioną drużyną.

Wynik nie ma dla nich większego znaczenia. Stadion jest miejscem, w którym

mogą zaspokoić potrzebę silnych wrażeń, znaleźć się w sytuacji pełnej napięcia

i ryzyka, przeżyć przygodę. Grupki tego rodzaju widzów pojawiają się przede

wszystkim tam, gdzie istnieje prawdopodobieństwo starć z siłami

porządkowymi lub kibicami drużyny rywala.

25. Sposoby zapewnienia bezpieczeństwa. Czy uczestnictwo w widowiskach sportowych

jest bezpieczne (ocena badanych), co można poprawić/zmienić? Jakie są powody

obecnej złej opinii o kibicach piłkarskich?

26. Jaka jest obecna opinia o kibicach piłkarskich/siatkarskich? Dlaczego? Kibice a media.

Czy uważa, że medialny wizerunek kibica jest niesprawiedliwy? Czy kibice mają

pozytywny czy negatywny wizerunek w mediach? Którzy kibice mają lepszy/gorszy

wizerunek? Dlaczego?

27. Kluby kibica: jak się zapisać? Zasady członkostwa (opłaty?), zasady współpracy

klubów kibica (czy kibiców ogólnie) z klubem. Jeśli jest członkiem klubu, to dlaczego?

Co to daje? Jak stał się członkiem klubu kibica? Czy ktoś go zwerbował? Kto? Jak się

dowiedział, że taki klub kibica istnieje?

28. Relacje kibice a zawodnicy (reakcje na transfery do innych klubów, sposób okazywania

sympatii/antypatii);

29. Formy kibicowania i nowe formy kibicowania (śpiewniki, Internet: strony internetowe,

blogi, filmy na You Tube, Gadu-Gadu, nasza-klasa) ;

7

30. Czy zdarza im się odreagowywać stres po meczu? Czy zdarzyło się badanym niszczyć

mienie, wdawać w bójki, żeby rozładować stres?

31. Czy są agresywni wobec kibiców innych drużyn? Jakich? Kibiców których drużyn

szczególnie nie lubi?

32. Czy jest coś, co może zjednoczyć kibiców drużyn przeciwnych? (reprezentacja?)

Mieliśmy problem ze znalezieniem źródeł badań empirycznych dotyczących kibiców. Okazało

się, że nie ma ich zbyt wiele, a literatura przedmiotu jest nieliczna. Na „niedobór socjologii

sportu i deficyt analizy zjawiska kibicowania” wskazuje również Tomasz Sahaj, autor

artykułu: Kibicowanie futbolowe, religia i socjologia sportu.3 Zwraca on uwagę na to, że

artykuły dotyczące kibiców i pseudokibiców ukazywały się do tej pory głównie w gazetach,

czasopismach branżowych i lokalnych, czasopismach specjalistycznych i materiałach

pokonferencyjnych. Sport i kibicowanie były pomijane przez długi czas w naukach

społecznych. Socjologowie i filozofowie skupiają się na badaniu literatury przedmiotu a nie

zjawiska, które cały czas ma miejsce. Dopiero niedawno powstało Międzynarodowe

Towarzystwo Nauk Społecznych o Sporcie (International Society for the Social Sciences of

Sport, ISSSS), które w roku 2009 zorganizowało pierwszą międzynarodową konferencję oraz

sympozjum naukowe „Socjologiczne zmagania ze sportem” . Wydarzenia te cieszyły się

dużym zainteresowaniem. Ponadto badacze analizują problem chuligaństwa i próbują

odpowiedzieć na pytanie jak z nim walczyć. Próbą walki z nim można nazwać program

Jolanty Kowalskiej z Uniwersytetu Łódzkiego, która przy aprobacie MSWiA wprowadza

edukację poprawnych postaw kibicowania u dzieci w wieku przedszkolnym. Autor artykułu

przywołuje również typologię ponowoczesnych widzów sportowych Richarda Giulianotti:

Cztery idealne typy widzów:

1) Supporters – klasyczni i w swojej osnowie społecznej jeszcze modernistyczni fani

futbolowi utożsamiający się z lokalnym klubem;

2) Followers – pociągani przez magię jakiegoś zespołu, pasjonujący się biografami

poszczególnych idoli, podążają za nimi, nie zrywając jednaj więzów ze swoim klubem;

3) Fans- pasjonujący się różnymi wydaniami sportu, „konsumujący” kibicowską

rozrywkę na stadionach;

4) Flaneur- w pogoni za kosmopolityczną, ponadnarodową (transnacjonalną) rozrywką,

nie przywiązują wagi do godeł i sztandarów, ale raczej do wyników meczów i wrażeń z

nimi związanych (np. fani Barcelony, Manchesteru United itd.).

3 Sahaj T.,2009, Kibicowanie futbolowe, religia i socjologia sportu, Studia Socjologiczne 2009, 3 (194), Poznań

8

Odnaleźliśmy również interesującą typologię kibiców, odnoszącą się, można powiedzieć, do

skali zaangażowania. Typy porównano do religijnych określeń. :4

1. Kibice fundamentaliści

Grupę fundamentalnych kibiców tworzą ludzie całkowicie, bezwarunkowo i fanatycznie

oddani swojemu klubowi. Elementem, który odróżnia fundamentalistów od innych grup

kibicowskich jest przede wszystkim sposób zaangażowania w życie klubu. Chodzi tutaj

głównie o tworzenie opraw podczas meczów, zarządzanie wszystkim tym czym posługują się

kibice dopingując zespół (flagi, transparenty), zazwyczaj podczas każdego meczu jest jeden

lider, który prowadzi doping. Według autorów tekstu członkowie tej fundamentalnej grupy nie

muszą być osobami głęboko „wierzącymi. Twierdzą również, że bardziej, niż wiara w klub, do

wspólnoty przyciąga ich możliwość aktywności, zaangażowania i poczucie przynależności do

grupy. Fundamentalistom towarzyszy przekonanie o swojej wyjątkowości, misji jaką mają do

wykonania. Radykalne podejście do przynależności klubowych rodzi wrogość wobec kibiców

innych drużyn, wyznawców innej wiary. Celem ataków i pogardliwych stwierdzeń mogą

spodziewać się tzw. Piknicy, ludzie oglądający widowisko sportowe nie angażując się w

oprawę i doping. Życie codzienne kibiców jest całkowicie podporządkowane ich religii.

Fundamentaliści obracają się w kręgach związanych z działalnością klubową, ich tożsamość

opiera się na przynależności do grupy kibicowskiej, związane z silnym poczuciem roli

społecznej jaką pełnią.

2. Kibice ortodoksi

Ortodoksyjni kibice określani jako „głęboko wierzący”, silnie zaangażowani emocjonalnie w

życie wspólnoty kibicowskiej, uznający klub, herb, barwy za świętość. Nie są tak radykalni w

postawach jak fundamentaliści i nie są źle nastawienie do innych, mniej zaangażowanych grup

kibiców. Zaangażowanie, poczucie przynależności, gorliwość postaw stawia tę grupę kibiców

tuż za fundamentalistami. Tym co na pewno różni ortodoksów od fundamentalistów, jest to, że

istnieje dla nich życie prywatne poza wspólnotą kibiców. Kibiców ortodoksyjnych

charakteryzuje niski poziom tolerancji dla kibiców innych drużyn, która zrodziła się w wyniku

podróżowania za drużyną, gdzie kibice spotykają się z agresją ze strony miejscowych kibiców.

Ortodoksi agresję i brak tolerancji wyrażają symbolicznie, nie biorą udziału w bójkach.

3. Kibice małej wiary

Kibice małej wiary są mniej zaangażowani, bardzo tolerancyjni wobec kibiców innych drużyn.

Sakralna idea klubu nie jest tak silnie zakorzeniona w ich świadomości, nie jest dla nich

najważniejsza dominacja klubu. Charakteryzują się obojętnym stosunkiem do tradycji, historii

klubu jego barw i herbu. Najważniejsza dla kibiców małej wiary jest teraźniejszość, a obiektem

4 Dominik Antonowicz, Łukasz Wrzesiński, Kibice jako wspólnota niewidzialnej religii, Studia Socjologiczne, nr 1 (192), Poznań 2009

9

kultu obecnie występujący zawodnicy. Jako kibice są dość pragmatyczni, nie dostrzegają w

kibicowaniu głębszej idei, gdy mecz transmituje telewizja ,zostają w domu. Mówi się o nich że

przede wszystkim są kibicami dyscypliny sportu a nie danego klubu. Nie stanowią grupy

zaangażowanej emocjonalnie w życie klubu.

4. Kibice wierzący, ale niepraktykujący

Kibice stanowiący powyższą kategorię czują się częścią klubu, silnie się z nim identyfikują, ale

nie biorą czynnego udziału w meczach. Powody takiej postawy są dwa: z wyboru lub też z

konieczności. Pierwszym z nich są m.in. kalectwo, odległe miejsce zamieszkania. Kibice nie

chodzący na mecze z wyboru, argumentują swoją decyzję niechęcią do nadmiernej

obrzędowości widowisk sportowych, ceremonializm wydarzeń zniechęca ich do udziału w

meczach. Są też kibice, którzy wolą przeżywać ważne wydarzenia z życia klubu w samotności,

wtedy silniej łączą się ze swoim sacrum.

5. Kibice dewoci

Wiara tej grupy kibicowskiej przejawia się w ostentacyjnym demonstrowaniu przynależności

klubowej. Ich aktywność jako kibic sprowadza się do sfery zewnętrznej, ubrani od stóp do

głów w barwy klubowe, posiadający najnowsze gadżety z klubowego sklepu. Uczestnictwo

dewotów w meczach ogranicza się , do nieregularnego, niedzielnego pokazywania się na

meczach. Dewoci nie są związani emocjonalnie z klubem, pokazują się na meczach gdy

drużyna wiedzie od zwycięstwa do zwycięstwa. Uczestnictwo w życiu klubu jest

powierzchowne i ogranicza się w zasadzie do demonstracji dewocjonaliów w dobrym dla

klubu okresie.

6. Kibice ateiści

Nie tworzą oni wspólnoty religijnej kibiców, są za to ważnym punktem odniesienia w

analizach społecznego fenomenu kibicowania. W religijnej nomenklaturze ateistami nazywa

się ludzi którzy nie kibicują żadnemu klubowi, nie czują przynależności do żadnej wspólnoty

kibicowskiej. Są to kibice sportu, uznawani za znawców, konsumentów wydarzeń sportowych.

Charakteryzuję ich silny indywidualizm, dystans do obserwowanych wydarzeń. Według

ateistów identyfikacja z klubem, tradycją, barwami jest zaprzeczeniem ponowoczesnej

ideologii konsumenckiego niezaangażowania. Ateiści nie znajdują zrozumienia dla grup

kibiców zaangażowanych emocjonalnie, uważają ich za ludzi opętanych, tworzących coś w

rodzaju sekty. Z kolei ateiści postrzegani są jako ludzie bez wartości i sprowadzających

wszystko do sprawa biznesu i wartości estetycznych czy materialnych.

Sięgnęliśmy także do lektur, które dotyczą sportu, jako takiego, szukając odpowiedzi na to,

co bycie kibicem sportowym może dawać ludziom.

10

Pojęcie sportu

Możemy zdefiniować za pomocą czterech zmiennych:

1. Konstytutywna: odnosi się do wszystkich odmian sportu. Definiuje go jako ruch ciała,

zdolności do wykonywania ruchu. Związana jest z dążeniem ku wyczynowi, czy to w związku

z wygraną konkurencja, czy z zarobionymi za to pieniędzmi. Ponadto zmienna ta dotyczy

społecznego aspektu sportu: jest on pewną wiązką reguł, podlega regulacjom społecznym.

Ostatecznie jest nieproduktywny

2. Strukturalna : Dotyczy rodzaju organizacji, która kształtuje strukturę sportu. Organizacja

oddziałuje poprzez ideologię i światopogląd: ustala czy sport jest dobrowolny czy

przymusowy.

3. Działająca: Zmienne te działają na sport z zewnątrz. Chodzi na przykład o poparcie

finansowe, polityczne zainteresowanie, atrakcyjność i siłę przyciągania publiczności.

4. Towarzyszące: zawierają się w niej takie pojęcia jak: struktura społeczna członków,

solidarność wewnątrzgrupowa, szanse zaistnienia w sporcie.

Wpływ rodziców i grup rówieśniczych na zaangażowanie sportowe5

Istnieje wyraźny związek między przykładem aktywnych sportowo rodziców i

zainteresowaniem sportem u młodzieży. Wpływ postawy rodziców wobec sportu na

zaangażowanie sportowe rodziców zmienia się przede wszystkim zależnie od płci. Jeżeli u

młodzieży męskiej nie daje się stwierdzić między jej zaangażowaniem sportowym a

(negatywną lub pozytywną) postawą rodziców żadnego związku, ‘’obojętna postawa rodziców

wobec praktycznego wykonywania sportu przez córki oddziałuje tak że dziewczęta, których

rodzice występują na rzecz czynnego uprawiania sportu przez ich dzieci’’- Artus 1974

Jeżeli uwzględnimy, że dziecko urodzone jako pierwsze rozwija szczególnie ukształtowaną

tożsamość płci, a jednocześnie że zaangażowanie sportowe zalicza się raczej do obrazu roli

męskiej, w mniejszym stopniu zaś kobiety, spodziewać się należy, że zdolność i gotowość

dziewcząt urodzonych jako pierwsze do uprawiania sportu jest relatywnie jako pierwsze do

uprawiania sportu jest relatywnie niewielka ze względu na szczególnie konformistyczny obraz

płci, jest ona nadreprezentowana u tych zaangażowanych sportowo kobiet, które wyrastały

jako młodsze siostry zaangażowanego sportowo starszego brata. Istnieje dający się wykazać

empirycznie związek między zainteresowaniami sportowymi rodziców, kolejnością

rodzeństwa, zainteresowaniami peer-groups i sportowym zaangażowaniem jednostek.

W naszym badaniu próbowaliśmy również zbadać jakie funkcje pełni sam sport oraz

aktywności z nim związane. Według K. Heinemmana sport pełni pięć funkcji:

5 Heinemann Klaus, Wprowadzenie do socjologii sportu, COM SNP, Warszawa 1989

11

A. Społeczno-emocjonalną

Uważa się, że sport ma właściwości kanalizowania i bezpiecznego rozładowania emocji, a

szczególnie agresji. Uczestnictwo w sporcie stanowi świetną okazję do odreagowywania w

sytuacjach mniej lub bardziej niewinnych agresji i afektów, co zapobiega ujawnieniu się ich w

innym momencie relacji społecznych. Sport stanowi świetną możliwość wyrażania

ekstremalnych emocji, od agresji do euforii, w sposób, który nie zagraża współżyciu

społecznemu. Istotnym punktem odniesienia dla naszych badań jest to, że nawet obserwatorzy

widowiska sportowego mogą zmniejszyć agresję np. poprzez identyfikowanie się ze

zwycięzcą.

Agresję definiuje się jako wrogie zachowanie, które kieruje się na faktyczne lub intencjonalne

naruszanie innych istot żywych lub też uszkodzenie przedmiotów. Agresję wyjaśnia się z

reguły poprzez:

1)modele popędowe, twierdzące że zachowanie agresywne spowodowane jest przez instynkt

lub popęd dziedziczny

2)hipotezy frustracyjno-agresywne, sprowadzające agresję do reakcji na niespełnione życzenia,

rozczarowania wobec oczekiwań itp. (np. przegrana faworyzowanej drużyny)

3)modele teorii uczenia się, które mają u podstaw przekonanie, że agresja jest zachowaniem

wyuczonym w sytuacjach społecznych.

Należy również zaznaczyć obecność badań, które kwestionują tę kataryczna funkcję sportu.

Orzekają one, że sport uczy zachowań agresywnych. I tak np. dowiedziono, że obserwacja

zachowań agresywnych wywołuje zachowania agresywne u obserwatora.

Na obronę przydatności sportu w życiu przemawia argument o zaspakajaniu potrzeby

spędzania wolnego czasu w społeczeństwie nowoczesnym. Coraz więcej dziedzin życia

codziennego jest regulowana, chociaż by warunki życia-nie musimy już główkować jak

zdobyć pokarm, czy jak walczyć z dzikimi zwierzętami itp. jak to miało miejsce kilka wieków

wcześniej.

Sport dostarcza nam właśnie tych wrażeń, których nam brakuje (adrenalina, odmiana, uczucie

przygody)ponieważ przypisuje mu się funkcję wyrównawczą wobec monotonii i emocjalnego

zubożenia życia codziennego. Dotyczy to również kibicowania i emocji z tym związanych.

B. Socjalizacyjną

Sport pełni funkcję socjalizacyjną pomagając zakorzenieniu się w jednostce kulturowych

przekonań i poglądów moralnych oraz rozwinięciu się cech charakteru. Wartość sportu dla

wychowania i kształtowania charakteru jest ceniona wyjątkowo wysoko. Nacisk kładzie się

głównie na: 1)kształtowanie i umacnianie gotowości do normatywnych działań społecznych.

12

Wyznaczane są jasne reguły i role , które istnieją w przejrzystym i ograniczonym polu

działania. Zachowania, które odbiegają od norm napotykają natychmiastowe sankcje (np. faul

zawodnika i kara w postaci żółtej/czerwonej kartki). Sport stanowi wiec idealne pole

eksperymentalne dla normatywnych działań społecznych, a tym samym stwarza ważną

możliwość uspołecznienia indywiduum.

Przekłada się to również na zachowanie pewnych ról w grupie kibiców. Każdy pełni jakąś

funkcję podczas widowiska sportowego (ktoś trąbi, ktoś śpiewa, ktoś inny klaszcze i robi falę,

a jeszcze inni robią wszystko co tylko mogą), jeśli pojawi się jakiś pseudokibic, jak np.

kanapkowiec (nie wykonuje aktywności związanych z oddanym kibicowaniem) poddawany

jest on krytyce i innym sankcjom przez resztę grupy.

2) ukształtowanie osobowości, cech charakteru. Aby uzyskać sukces w sporcie trzeba się

ciągle sprawdzać w konfrontacji z rywalami, lecz także potrafić znosić własne porażki. Sport

zmusza do regularności w dążeniu do wytyczonego celu. Występuje więc podobieństwo

między uprawianiem sportu, a byciem tylko widzem. Jeśli kibice chcą stworzyć wyjątkową

oprawę widowiska muszą być zdeterminowani w swym działaniu, muszą dążyć do jak

najlepszej kooperacji-nie tu więc miejsca na negatywne cechy.

3)w sporcie przyswajane są społeczne sposoby zachowań, jest dostosowanie do wymogów

grupy, solidarność, współpraca, postępowanie fair. Kształtują się w nim cechy osobowo-

partnerskie, jak np. koleżeństwo.

4)Sport opisać można jako pole komunikacji społecznej, na którym rozwijane są specyficzne

systemy symboli werbalnych, jak i niewerbalnych, które trzeba opanować.

C. Społeczno-integrującą

Sport łączy różne jednostki z różnych grup, warstw społecznych i narodów w jedną całość.

Tworzy tym samym świadomość przynależności do wspólnoty, otwierając możliwości

identyfikacyjne, przede wszystkim zaś uświadamiając społeczne wartości i normy.

Sport może zmniejszać społeczny dystans między jednostkami. Integruje on różne jednostki,

co stanowi szansę na zrozumienie odmiennych wzorców zachowań i wartości kulturowych.

Sport pełni funkcję społecznej integracji.

Według Loya „identyfikowanie się z gwiazdorem sportu chociażby z mistrzem boksu może

wyrazić nie uświadomione pragnienie członków warstwy niższej, bo zwalczać niesprawiedliwe

społeczeństwo, może oznaczać identyfikację z kimś, kto należy do tej samej warstwy i grupy

etnicznej, a który jak to mówią-dał radę” (Klaus, 1989, str.248).

13

D. Polityczne

Sport pełni te funkcje budząc uczucia narodowej tożsamości i pomagając powiększyć prestiż

narodowy. Członkowie społeczeństwa utożsamiają się ze swą reprezentacją w zawodach

międzynarodowych. Mimo, że zwycięstwo jest osiągnięciem drużyny, oczekuje się że zostanie

ono przypisane całemu narodowi.

Sport bardzo często służył jako element propagandy politycznej, głównie w państwach

socjalistycznych.

Podczas kibicowania można zauważyć gesty polityczne, wyrażanie dezaprobaty dla

postępowania państwa w pewnych kwestiach, niekoniecznie związanych ze sportem.

E. Instrumentu mobilności społecznej

Sport pełni funkcję podwyższającą społeczną mobilność, przezwyciężającą ograniczenia

klasowe oraz rasowe. Warto skupić się na trzech grupach faktów:

1) „demokratyzacji” sportu, która prowadzi do zniesienia podziału na ekskluzywne i ludowe

rodzaje sportu, tak że wszelkie rodzaje sportu są dostępne dla większości ludzi. W sporcie nie

liczy się pochodzenie etniczne, np. w NBA gdzie przewyższa ilość osób czarnoskórych mamy

tez białych reprezentantów, w tym Polaka.

2) na wzrastającym znaczeniu osiągnięć indywidualnych w sporcie, które spychają na dalszy

plan tradycyjne wartości oraz społeczne pochodzenie sportowca.

3) na wzrastającym znaczeniu sportu jako masowej rozrywki, a tym samym na podniesieniu

jego prestiżu.

Kibicowanie w pewien sposób uwalnia ludzi od społecznych podziałów poza halą czy

stadionem. Współcześnie kibice stanowią jedność, w której nie liczy się to skąd kto pochodzi,

jaki ma status społeczny. Wiadomo, że aby pojechać na mecz zagraniczny należy dysponować

większą czy mniejszą gotówką, jednak jeśli ktoś nie może sobie na to pozwolić może spełnić

się we własnym kraju tworząc np. wspaniałą oprawę artystyczną swojemu klubowi.

Na pytanie, czy sport faktycznie może spełniać przypisywane mu funkcje, właściwie nie

usiłowano udzielić odpowiedzi. Natomiast tam, gdzie takie badania są do dyspozycji, ich

ustalenia są zbyt zróżnicowane, by mogły jednoznacznie potwierdzić tezę o pozytywnej

funkcji sportu bądź jej zaprzeczyć. Z naszych badań wynika jednak, że dzięki

rozpowszechnionym dyscyplinom sportu, widzowie mogą angażować się w kibicowanie

swoim ulubionym sportowcom. Na pewno stanowi to ciekawą formę rozrywki, o czy

wspominali nasi badani. Respondenci podkreślali też silną identyfikację z innymi kibicami, z

którymi tworzą pewną całość społeczną.

14

II. PRZEBIEG BADANIA

1/ ANALIZA KART REALIZACJI BADANIA

Przeanalizowane zostało 136 kart realizacji badania. Nie udało się dotrzeć do 4 kart

realizacji.

Oceniano karty według następujących kryteriów:

1. daty realizacji wywiadu

2. czasu trwania badania

3. godziny rozpoczęcia wywiadu

Wywiady przeprowadzane były w okresie od czerwca do października. Najwięcej

wywiadów uzyskano we wrześniu, było ich aż 71. Stanowi to 52,2% wszystkich wywiadów.

Najmniej wywiadów zrealizowane w czerwcu, bo zaledwie 5 i jest to tylko 3,7% wszystkich

wywiadów. Pozostałe wyniki przedstawiały się następująco:

Lipiec- 24 wywiady

Sierpień- 7 wywiadów

Październik- 29 wywiadów

Poniższy wykres przedstawia ilości wywiadów zrealizowanych poszczególnych

miesiącach:

Rys.1

Biorąc pod uwagę drugie kryterium, czyli czas realizacji badania stwierdzono, że wywiad

realizowany był średnio przez 31 minut. Najkrótszy wywiad trwał 15 minut a najdłuższy 60

minut. Wraz z kolejnym wywiadem prowadzonym przez danego ankietera, w ciągu jednego

15

dnia, skracał się jego średni czas od 2 minut do nawet 10 minut. Można wnioskować z tego, że

wraz z przeprowadzaniem kolejnego badania ankieterom łatwiej realizowało się wszelkie

instrukcje związane z wypełnianiem ankiet.

Trzecie kryterium wiąże się z godziną rozpoczęcia badania. Analizując wszystkie karty

nie można jednoznacznie stwierdzić preferencji ankieterów co do przystąpienia do badania.

Wywiady realizowane były zarówno w godzinach porannych jak i popołudniowych. Zaledwie

jeden z ankieterów realizował wywiady po godzinie 21.

2/ ZASTOSOWANA TECHNIKA BADAWCZA

W naszym badaniu wykorzystaliśmy technikę wywiadu kwestionariuszowego, która

należy obecnie do jednych z najpopularniejszych metod badań społecznych. Jest techniką

badań ilościowych, o wysokim stopniu standaryzacji. Do przeprowadzenia go wykorzystuje się

ujednolicony kwestionariusz. W jego skład mogą wchodzić zarówno zamknięte, jak

i otwarte pytania. W przeciwieństwie do techniki ankietowej, arkusz kwestionariusza wywiadu

może być złożony i bardziej skomplikowany. Należy jednak pamiętać, aby pytania były

sformułowane w sposób jasny i jednoznaczny, aby nie było konieczności tłumaczenia

respondentowi intencji badacza, co do poszczególnych pytań.

Cechą szczególną tej techniki jest wykorzystanie komunikacji bezpośredniej między

badaczem a respondentem. Jest swoistą rozmową przeprowadzoną – ze względu na stopień

standaryzacji - w sposób niemal jednakowy z każdym z badanych. Dzięki bezpośredniemu

kontaktowi badacz ma możliwość dokonania obserwacji np. niewerbalnych zachowań

respondenta lub sytuacji społecznej wywiadu, co może być źródłem dodatkowych informacji w

badaniu.

Dla wywiadu kwestionariuszowego charakterystyczne jest również to, że respondent

nie ma możliwości zapoznania z całością arkusza wcześniej. Tylko badacz ma do niego dostęp

i to on zadaje pytania i zapisuje odpowiedzi w przeznaczonych do tego miejscach. Obecność

ankietera zmniejsza ilość nietrafnych odpowiedzi, niezrozumienia treści pytań oraz ogranicza

braki odpowiedzi. Ankieter zawsze może powtórzyć pytanie, czy swoim zachowaniem

zachęcić respondenta do udzielenia odpowiedzi.

Właśnie ze względu na fakt, że ankieter musi wykazać się doskonałą znajomością

wywiadu i badanego zagadnienia, do każdego kwestionariusza dołączana jest specjalna

instrukcja dla ankieterów. Zawiera ona zarówno informacje ogólne, czyli dotyczące całości

badania, jego tematyki i celu oraz informacje szczegółowe – wyjaśniające sposób zadawania

poszczególnych pytań w kwestionariuszu i określające możliwości pomocy respondentom

w udzielaniu odpowiedzi.

16

Oprócz zasadniczego wywiadu kwestionariuszowego i instrukcji, do każdego

kwestionariusza dołączone są tzw. materiały pomocnicze. Należą do nich aranżacja wywiadu,

karty respondenta, listy zapowiednie oraz aneks do ankietera, który jednocześnie jest jedną z

metod kontroli ankieterów. Istotną częścią jest aranżacja wywiadu, od której zależy, czy

respondent zgodzi się wzięcie udziału w badaniu. Podczas aranżacji, ankieter wyjaśnia na

czym polega badanie, jaki jest jego cel, informuje o sposobie wykorzystania danych,

o instytucji, która badanie przeprowadza i zapewnia o anonimowości wywiadu. . W naszym

badaniu pomocne były karty respondenta, każdy ankieter oprócz aneksu do ankietera wypełniał

Kartę Realizacji Badania.

Pomimo niewątpliwych zalet, jakimi są bezpośredni kontakt z respondentem czy

możliwość obserwacji, wywiad kwestionariuszowy posiada również wady. Na pewno

znacznym minusem jest fakt, że nowe, ciekawe wątki pojawiające się podczas wywiadu, nie

mogą być włączone do kwestionariusza, a kafeteria może ograniczać i zawężać odpowiedzi

tylko do tych kategorii, które uwzględnił sam badacz.

3/DOBÓR PRÓBY

Zespół badawczy przeprowadził 140 wywiadów kwestionariuszowych z kibicami

klubów znajdujących się w obszarze badania. Rozmawialiśmy z 38 kobietami i 102

mężczyznami.

0

10

20

30

40

50

1.Kw

R esp onde nci

K ol umnow y

3- W 2

K ol umnow y

3- W 3

Podział respondentów ze wzgl ędu na płe ć.

27%

73%

Kobiety

Mężczyźni

Rys. 2

W badaniu miało wziąć udział 70 kibiców piłkarskich i 70 kibiców siatkarskich. Jeżeli chodzi

o podział na płeć wśród kibiców piłkarskich miało być to odpowiednio 9 kobiet i aż 61

mężczyzn (czyli 13% kobiet oraz 87% mężczyzn).6 Wśród kibiców siatkarskich miało być to

odpowiednio 28 kobiet i 42 mężczyzn (40% kobiet oraz 60% mężczyzn).7

6 Rozkład wg płci wśród kibiców piłkarskich został ustalony w oparciu o statystyki udostępnione przez Klub Widzew Łódź. Uzyskaliśmy informację, że wśród kibiców Widzewa karty kibica posiada 4348 kobiet oraz 25609 mężczyzna (czyli około 13% kobiet oraz 87% mężczyzn). 7 Rozkład wg płci wśród kibiców siatkarskich został ustalony w oparciu o informacje uzyskane z Klubu Kibica Skry Bełchatów, w którym jest 40% kobiet oraz 60% mężczyzn.

17

W naszym badaniu mogły brać udział tylko osoby pełnoletnie. Każda z nich musiałaby

być kibicem Widzewa Łódź, ŁKS- u Łódź (kluby piłkarskie) lub kibicem PGE Skry

Bełchatów, AZS Domex Częstochowa bądź Organiki Budowlanych Łódź (kluby siatkarskie).

Grupa badaczy sporadycznie miała w życiu kontakt z takimi ludźmi. Wspólnie więc ustalono,

że najlepszą metodą pozyskania badanych z tego środowiska będzie metoda kuli śnieżnej.

Zadaniem każdego ankietera było znalezienie pierwszego respondenta i późniejsze uzyskanie

od niego kontaktu do kolejnego badanego Za najważniejsze cechy metody kuli śnieżnej uznaje

się:

• Technika nieprobalistyczna oparta na procesie akumulacji

• Ważne, aby początek łańcucha był znaleziony przypadkowo

• Śnieżka daje rezultat zbliżony do badania losowego

• Procedura przydatna, gdy trudno jest odszukać przedstawicieli danej populacji

• Używana do celów eksploracyjnych

Okazało się jednak, że jako niedoświadczeni badacze popełniliśmy kilka błędów, czego

rezultatem było dostanie się do próby niekoniecznie tylu respondentów ze względu na płeć czy

dyscyplinę, jakich liczbę zakładaliśmy. Po dokładnej analizie kwestionariuszy okazało się, że

w naszym badaniu wzięła udział zakładana liczba respondentów 140 osób, a wyniki ze

względu na płeć i dyscyplinę rozkładały się następująco:

Wśród kibiców piłkarskich udział wzięło:10 kobiet i 63 mężczyzn - o jedną kobietę i dwóch

mężczyzn więcej.

Wśród kibiców siatkarskich udział wzięło: 28 kobiet i 39 mężczyzn - o 3 mężczyzn mniej niż

zakładaliśmy.

Wśród kibiców piłkarskich aż 54 osoby stanowili kibice Widzewa, pozostałą część 18 osób

stanowili kibice ŁKS- u. Wśród kibiców siatkarskich aż 52 osoby było kibicami Skry

Bełchatów niewiele osób, bo zaledwie 11wskazało, że jest kibicami Organiki Budowlanych

Łódź, tylko 5 osób kibicowało AZS-owi Domex Częstochowa.

18

4/NAJWAŻNIEJSZE PROBLEMY PODCZAS BADANIA

Niewątpliwie badanie środowiska, jakim są kibice nie jest łatwe. Realizacja badania wiąże

się z przeniknięciem do grup, które tylko pozornie są inkluzywne, a tak naprawdę dostanie się

do najbardziej zagorzałych kibiców jest prawie niemożliwe. Ankieterzy zatem borykali się z

licznymi problemami:

1. Głównym problemem był okres przeprowadzenia badania, czyli okres wakacyjny i brak

dostępności respondentów. Jeżeli już w jakiś sposób udało znaleźć się respondenta

ankieter napotykał kolejne problemy.

2. Większość respondentów odnosiła się do badania niechętnie. Często też deklarowali

chęć udziału w badaniu, po czym po kilku minutach zniechęcali się do niego i je

przerywali, bądź udzielali odpowiedzi, żeby je jak najszybciej skończyć, nie skupiając

się na ich treści. Wynikało to z braku czasu respondentów, bądź też ze znudzenia

badaniem.

3. Często też respondenci nie przychodzili na umówione spotkania co znacznie utrudniało

pracę ankieterów.

4. Znaczna część respondentów miała problemy ze zrozumieniem pytań, drażniły ich

pytania o wiarę, politykę i hierarchię wartości.

5. W pytaniach z użyciem skali, notorycznie chcieli zaznaczać własne punkty, bez

względu na istniejącą już podziałkę.

19

III. CHARAKTERYSTYKA SPOŁECZNO – DEMOGRAFICZNA

Do naszej próby weszli mieszkańcy Łodzi, którzy stanowili 72% respondentów, 23%

były to osoby zamieszkujące województwo łódzkie, a spoza województwa pochodziło 12%

osób objętych badaniem. Zespół badawczy przeprowadził 140 wywiadów

kwestionariuszowych z kibicami klubów znajdujących się w obszarze badania.

Rozmawialiśmy z 38 kobietami i 102 mężczyznami urodzonymi między 1942 i 1991 rokiem, z

czego najwięcej badanych (66%) urodziło się po 1986 roku.

Udział kibiców siatkarskich jak i piłkarskich był zrównoważony (52% kibice piłkarscy), (48%

kibice siatkarscy). W większości byli to kibice Widzewa Łódź (39%) (jeśli chodzi o kibiców

piłkarskich) oraz Skry Bełchatów (w przypadku kibiców siatkarskich) (37%).

Przeprowadzając badanie dotyczące kibiców Łódzkich drużyn piłkarskich dowiedzieliśmy się,

że większość z nich pochodzi z Łodzi (76% kibiców ŁKS-u oraz 76% z kibiców Widzewa

Łódź). 15% kibiców Widzew Łódź pochodzi z województwa łódzkiego, skąd również

pochodzi tylko 6% kibiców ŁKS-u. Poza województwem łódzkim mieszka 18% kibiców ŁKS-

u i 5% kibiców Widzew Łódź. Z innych regionówpochodzi 4% kibiców Widzew Łódź, kibice

ŁKS-u nie wskazali tej odpowiedzi ani razu. Zależnośc tych dwóch zmiennych w tym

przypadku jest przeciętna. (V=0,23)

Rys. 3

Rys. 4

20

Podobnych informacji dowiedzieliśmy się o kibicach drużyn siatkarskich. Kibice Skry

Bełchatów w większości pochodzą z Łodzi (73%). 21% mieszka w województwie łódzkim.

Tylko 2% pochodzi z innych województw, a 4 % wybrało odpowiedź „Inne”.

Rys. 5

Większość kobiet, z którymi były przeprowadzane wywiady zadeklarowały się jako kibice

siatkarscy (42%), mężczyźni natomiast w przeważającej większości byli kibicami piłkarskimi

(86%).

Badając kibiców z naszej próby 74% kibiców siatkówki to kobiety, a 26% kobiet kibicuje

drużynom piłki nożnej. Wśród mężczyzn podział wygląda następująco: 38% to kibice

siatkówki, a 62% kibice piłki nożnej.

Rys. 6

Większość z badanych (56%) ma wykształcenie średnie ogólnokształcące. Prawie wszyscy

badani (97%) oceniali sytuację materialną w swoim gospodarstwie jako dobrą lub raczej dobrą.

Jako swoje aktualne zajęcie badani najczęściej wskazywali odpowiedź 'studiuję' (61%) i

'pracuję' (35%), przy czym pracowali oni jako: pracownicy usług i handlu (31,3%),

robotnicy/pracownicy fizyczni (18,8%), osoby prowadzące własną działalność gospodarczą

21

(16,7%), urzędnicy/pracownicy administracyjni (16,7%), jako kadra kierownicza (6,3%) i jako

specjalista/w wolnym zawodzie (6,3%).

Rys. 7

Pytaliśmy również badanych o ich stosunek do wiary i uczęszczanie do kościoła. 76%

badanych uważa się za osoby wierzące, przy czym w większości są to osoby niepraktykujące

(33,6%) lub praktykujące nieregularnie (28,5%). Osób zainteresowanych polityką i

niezainteresowanych nią było w naszej próbie odpowiednio: 53 i 47%. Osoby zainteresowane

polityką w większości popierały stanowisko Platformy Obywatelskiej (49,2%), nie popierały

stanowiska żadnej partii politycznej (16,9%) lub popierały Unię Polityki Realnej (12,3%). W

naszym badaniu poruszyliśmy także problem tolerancji. 95 % respondentów uważa się za

osoby tolerancyjne wobec osób chorych na AIDS. Wobec osób homoseksualnych

tolerancyjnych jest 56%. Wobec osób innej rasy tolerancyjnych jest 90% osób, a wobec innej

narodowości prawie 99%. Osoby innego wyznania są traktowane tolerancyjnie przez 96%

badanych, członkowie subkultur przez 79%. Ostatnia grupa, o którą pytaliśmy w kontekście

tolerancji są to kibice innych drużyn. 76% badanych uważa się za tolerancyjnych wobec tych

kibiców, jednak zauważamy, że jest to zależne od dyscypliny jakiej badani kibicują. Kibice

piłkarscy są częściej (o 26 punktów procentowych) nietolerancyjni wobec kibiców drużyny

przeciwnej. Respondenci w jednym z pytań mieli wskazać wśród podanych, które wartości są

dla nich ważne w życiu, a które nie. Wartością, która podawana była najczęściej jest rodzina,

wskazywało ją 89 % badanych. Drugą wartością jest miłość, którą ceni 75% badanych.

Przyjaciół docenia 64% badanych. Wartością najrzadziej wskazywaną była wiara (9%) i

wykształcenie (11%). 12% badanych przywiązuje wagę do szacunku ze strony innych ludzi.

22

Co jest dla Pana/Pani ważne w życiu?

Rys. 8

74% naszych respondentów deklaruje brak jakiejkolwiek aktywności społecznej, 9% udziela

się w formie wolontariatu, a 8% bierze udział w organizacji imprez kulturalnych, bądź

inicjatyw społecznych.

RodzinaMiłość

PrzyjacieleZdrow ie

HonorUczciw ość

FinansePraca

SzacunekWykształcenie

Wiara

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

70,00%

80,00%

90,00%

100,00%89,20%

75,50%

64,50%

55,40%

29,50%

20,90%18,70%

15,10%12,20% 11,60%

8,60%

23

IV. KIM SĄ KIBICE? CHARAKTERYSTYKA WST ĘPNA, TYPY

KIBICÓW

Odpowiadając na pytanie dotyczące długości kibicowania danemu klubowi kibice

siatkówki w większości (48%) odpowiadali, że danemu klubowi kibicują 3-5 lat, kibice piłki

nożnej zaś tę odpowiedź zaznaczyli 4 razy mniej (12%). Najczęstszą odpowiedzią wśród

kibiców piłki nożnej była odpowiedź 11 i więcej lat (43% piłkarzy zaznaczyło tę odpowiedź, a

tylko 1% kibiców siatkówki). Drugą najczęściej zaznaczaną odpowiedzią wśród piłkarzy była

6-10 lat (34% - kibiców piłkarskich i 24 % kibiców siatkówki). Zależność jest silna

(VK=0,50).

Można zatem sformułować wniosek, że przebadani przez nas kibice piłkarscy byli kibicami

dłużej niż respondenci interesujący się siatkówką.

Rys. 9

Chcieliśmy się dowiedzieć, kiedy nasi respondenci poczuli się kibicem. Większość

(61%) przyznała, że w okresie od 10 do 18 lat tak się właśnie poczuli. Na drugim miejscu

respondenci wybierali odpowiedź „mniej niż 10 lat” (23%). Rzadziej zaznaczano odpowiedzi

wskazujące na to, że badani zaczęli się pasjonować sportem w wieku 19-25 lat (10%) czy 26 i

więcej (6%). Możemy wysnuć wniosek, że kibicem człowiek częściej staje się w swoich

młodzieńczych latach.

24

Rys. 10

Chcieliśmy zbadać, czy istnieje zależność pomiędzy płcią a długością kibicowania.

Wśród odpowiedzi kobiet można dostrzec, że kibicują one krócej od mężczyzn. Odpowiedzi

21 lat i więcej udzieliło 3% respondentów. 11-20 lat (5%), a 6-10 lat (16%). Mniejszość kobiet

wybrała również odpowiedź „krócej niż rok” (8%). Większość (39%) odpowiedziało, że

kibicuje już od 3-5 lat, a 29% z nich 1 rok-2 lata. Mężczyźni częściej odpowiadali, że kibicują

dłużej. Aż 34% przyznało, że kibicuje już od 6-10 lat. 26% wybrało odpowiedź „3-5 lat”, a

25% „11-20 lat”. Tylko 3% kibicuje od 21 i więcej lat. Odpowiedź krócej niż rok wybrał tylko

1% respondentów, a 11% „1 rok-2 lata”. Zależność ta jest silna, co mówi nam, że związek

pomiędzy płcią a długością kibicowania istnieje i jest zauważalny. (V=0,39)

Rys. 11

Byliśmy zainteresowani tym, co lub kto spowodował, że respondent zaczął kibicować.

Najczęściej zaznaczane odpowiedzi to „znajomi” (44%) i „ktoś z rodziny” (40%). Na trzecim

miejscu powodem wskazywanym było powszechne zainteresowanie (27%). Ok. 13%

25

odpowiedziało, że to relacje w mediach wpłynęły na rozpoczęcie kibicowania. Pozostałe

odpowiedzi „Inne”, „Trudno powiedzieć” wskazane zostały przez ok. 4% respondentów.

Możemy zatem stwierdzić, że to najbliżsi (znajomi i członkowie rodziny) mają największy

wpływ na to, czy ktoś zacznie kibicować.

Rys. 12

Można też zauważyć, że wskazywane powody różnią się wśród kibiców siatkówki i piłki

nożnej. Ci drudzy wskazywali niemal dwukrotnie częściej (52% przy 28% fanów siatkówki),

że to ktoś z rodziny wpłynął na to, że zostali kibicami. W związku tym możemy stwierdzić, że

kibice piłki nożnej byli częściej zachęcani przez rodzinę (zależność jest przeciętna; V=0,24).

Rys. 13

Kibice siatkówki z kolei częściej byli zachęcani przez relacje w mediach. Tylko 3% kibiców

piłki nożnej i 25% kibiców siatkówki wskazało na ten powód zainteresowania się ulubioną

dyscypliną (zależność jest dość silna; VK=0,33).

26

Rys. 14

Kibice siatkówki

NIE

75%

TAK

25%

Kibice piłki nożnej

TAK

3%

NIE

97%

Pytając o to, kto z rodziny wpłynął na to, że respondenci stali się kibicem, najczęściej

zaznaczaną odpowiedzią było wskazanie Taty, który to zachęcił do kibicowania (59%). 15%

respondentów wskazało rodzeństwo. Mama (4%) i Rodzice (5%) byli typowani na ostatnim

miejscu.

Interesował nas również powód kibicowania danej drużynie. Najczęściej wskazywanymi

powodami są: respondenci mieszkają w mieście, w którym kibicuje się tej drużynie (43%), taki

sam odsetek wskazań otrzymała odpowiedź, że jest to wpływ znajomych. Sukcesy drużyny,

również pomagają jej w zdobyciu fanów (31% respondentów). Dzielnica, w której się mieszka

(27%) jak i rodzinna tradycja (21%) są jednymi z ostatnich powodów, które wskazywali

badani kibice.

Rys. 15

27

Kibice piłki nożnej częściej wskazują na dzielnicę, w której mieszkają jako powód kibicowania

danej drużynie (52% przy jedynie 4% kibiców siatkówki). Możemy się tu pokusić o głębszą

analizę stwierdzając, że może wynikać to z tego, że bycie kibicem piłki nożnej jest bardziej

związane z określonym miejscem, niż bycie kibicem piłki siatkowej. Zależność pomiędzy tymi

dwiema zmiennymi jest silna. (V=0,48)

Rys. 16

Kibice piłki nożnej częsciej wskazywali także, że ich kibicowanie to rodzinna tradycja (33%

kibiców piłkarskich oraz 9% kibiców siatkarskich) Zależność jest silna. (V=0,29)

Rys. 17

Kibice siatkarscy częściej niż kibice piłki nożnej skłaniali się do kibicowania swojej ulubionej

drużynie, ponieważ odnosi ona sukcesy (46% fanów siatkówki przy 18% fanów piłki nożnej).

Zależność jest na granicy dość silnej i silnej (VK=0,30).

28

Zadaliśmy kibicom piłki nożnej i siatkówki pytanie, z iloma innymi drużynami sympatyzują.

W większości respondenci odpowiadali „z żadną inną”, 59% kibiców siatkówki oraz 36%

kibiców piłki nożnej. Na drugim miejscu odpowiadano, że z 1 klubem (23% - kibice siatkówki

i 31% kibice piłki nożnej). Z 4 lub więcej sympatyzuje tylko 1% kibiców siatkówki, a aż 11%

piłki nożnej. Odpowiedzi z dwoma lub trzema występowały o podobnej częstotliwości. (od

12% do 8%). Zależność pomiędzy ilością drużyn, którym kibicują respondenci a typem kibica

(siatkarski/piłkarski) jest dość silna. (V=0,27)

Rezultaty trochę nas zdziwiły. Spodziewaliśmy się, że to kibice piłkarscy będą bardziej lojalni.

Można jednak szukać wytłumaczenia takiego rozkładu odpowiedzi w tym, iż piłka nożna jako

taka jest bardziej popularnym sportem, a zatem fani mogą mieć swoje ulubione kluby także

wśród drużyn zagranicznych.

Rys. 18

Na pytanie o rok założenia klubu sportowego 78% respondentów podało prawidłową

odpowiedź, przy czym okazuje się, że stopień tej znajomości, jeśli chodzi o kibiców

piłkarskich, jest silnie skorelowany z klubem (V Kramera = 0,45), ponieważ wśród kibiców

Widzewa poprawną odpowiedź podawało 96% badanych, wśród kibiców ŁKS-u 59%. Kibice

na ogół wykazywali się dobrą wiedzą o klubie. Ponad 90% respondentów potrafiło podać

nazwisko trenera ulubionego klubu, wymienić kilku zawodników oraz pochwalić się

największymi sukcesami ich ulubieńców.

29

Rys. 19

Czy nasi kibice są przywiązani do swojego klubu? Czy noszą jego barwy na co dzień, czy

tylko przy okazji meczu? Zapytaliśmy badanych: „W jakiej sytuacji najczęściej reprezentuje

Pan/Pani barwy klubowe?” Kibice najczęściej odpowiadali, że barwy klubowe towarzyszą im

tylko podczas trwania meczu na stadionie lub w hali (30,9%) oraz w dzień meczu (28,8%).

Kibice piłkarscy najczęściej wybierali odpowiedź, iż barwy klubowe reprezentują tylko w

dzień meczu (27,4% spośród kibiców piłkarskich), natomiast kibice siatkarscy częściej

reprezentują barwy klubowe podczas trwania meczu (37,9%).

W jakiej sytuacji najczęściej reprezentuje Pan/Pani barwy klubowe? (dane w procentach)

Rys. 20

30

Większość osób z otoczenia respondentów wie, że są oni kibicami (65,5%), nasi badani nie

kryją się zatem ze swoją pasją.

Zastanawialiśmy się też, na ile można mówić o swego rodzaju „języku” kibiców.8

Większość kibiców uważa, że istnieją charakterystyczne tylko dla kibiców zwroty (60,3%) .

Kibice piłkarscy częściej wybierali odpowiedź „tak” (72,5%) niż kibice siatkarscy (45,2%).

Można zatem zaryzykować stwierdzenie, że w środowisku kibiców piłkarskich częściej takie

charakterystyczne zwroty występują. Zależność ta jest silna (VK=0,28).

56,0% respondentów uważa, że dla kibiców charakterystyczne są określenia związane z

kibicowaniem (np. wlepki, ultras, piknik, sektorówka, oprawa, zegar, młyn, czapa, pad,

niesiona) oraz bluźnierstwa (30%), hasła antysemickie (22%), najmniej respondentów (6%)

wskazało hasła obrażające inne kluby.

Badani, zapytani o typy kibiców najczęściej wskazywali na istnienie chuliganów (62,5%) oraz

kibiców „pozytywnych” np. ultrasów, odpowiedzialnych za doping oraz organizację oprawy

meczów (58,6%). Po tyle samo respondentów wskazało na istnienie kibiców „normalnych”

(którzy angażują się w doping, ale nie biorą udziału w jego organizacji) i

„niezaangażowanych” (czyli kibiców neutralnych, w pewnym sensie quasi-kibiców; do tej

kategorii zaliczyliśmy m.in. „pikników” – w środowisku kibiców piłkarskich jest to określenie

pejoratywne dla kibiców, którzy traktują mecz jak rozrywkę czy miejsce do spotkań

towarzyskich) (41,4%). Kibiców normalnych zdefiniowaliśmy jako takich, którzy znają rok

założenia drużyny, bez problemu potrafią wymienić kilku zawodników, znają trenera drużyny,

której kibicują, oraz aktywnie uczestniczą w spotkaniach sportowych, sporadycznie udają się

również na mecze swojej drużyny poza miejsce zamieszkania, kibice niezaangażowani

natomiast to kibice, którzy nie uczestniczą aktywnie w spotkaniach sportowych, nie potrafią

wymienić roku założenia drużyny, kibicują sporadycznie lub tylko w ważnych momentach

swojej drużyny.

8 Wyjaśnienie niektórych użytych przez nas słów oraz inne zwroty charakterystyczne dla kibiców znajdują się w Załączniku nr 2.

31

V. SPOSOBY KIBICOWANIA

Chcieliśmy się dowiedzieć, jak zachowują się nasi respondenci podczas meczów swojej

ulubionej drużyny. W jaki sposób starają się wspierać swoich ulubionych zawodników?

Rys. 21 Sposoby kibicowania podczas meczu

84,3%

81,4%

55,0%

53,6%

20,0%

6,4%

3,6%

0,0% 20,0% 40,0% 60,0% 80,0% 100,0%

Klaskanie

Śpiewanie

Za pomoc ą atrybutów

Robienie fali

Trąbienie

Inaczej

Nic nie robienie

Kibice podczas meczu najczęściej klaszczą, tak zachowuje się prawie 85% respondentów.

Kibice lubią także śpiewać podczas meczów (82% badanych). Dość często w kibicowaniu

pomagają badanym różne atrybuty (jak np. szalik) – 55% respondentów, czy trąbka – 20%

respondentów. Popularne jest także robienie „fali” (53,6% kibiców). Zaledwie 3,6% kibiców,

że podczas meczu przyjmuje pozycję bierną i nic nie robi.

Między kibicami siatkarskimi a kibicami piłkarskim wyraźna jest różnica w sposobie

kibicowania podczas meczy. Zdecydowana większość kibiców siatkarskich trąbi w czasie

trwania meczu. Najwięcej respondentów, bo około 65% twierdzi, że w czasie meczu korzysta z

trąbki. Tymczasem ponad 90% kibiców piłkarskich nie korzysta z takiego atrybutu (wartość

VK wynosi 0,38, jest to zależność bardzo silna).

Kibice, zapytani o posiadane atrybuty kibica, najczęściej wymieniali szalik, który posiadało

71,4% kibiców oraz koszulkę ulubionej drużyny - odpowiedź taką wymieniło 62,1%

respondentów. Wśród 140 kibiców, z którymi przeprowadzono badanie, aż 10% nie posiadało

żadnych atrybutów kibica. Wśród odpowiedzi – „inne”, których było dużo, wyróżniliśmy także

dwa dodatkowe typy atrybutów: - bluza – 3,6% badanych oraz mniejsze gadżety (jak smycz,

długopis czy skarpetki) – 7,1%. Trzeba je dodać na wykresie i wyrzucić z wykresu liczebności.

32

Rys. 22

71%

62%

20%

16%

22%

4%

19%

18%

13%

7%

4%

16%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

Szalik

Koszulka

Czapka

Flaga

Trąbka

Gwizdek

Kubek

Plakaty

Proporczyki

Smycz,Długopis,Skarpetki

Bluza

Nie posiada żadnych

W związku z różnicami w sposobach kibicowania, inaczej przedstawiają się też atrybuty

kibica, jakie posiadają respondenci. W przypadku kibiców piłkarskich najpopularniejszym

takim atrybutem jest szalik, wskazało go ponad 83% respondentów. Natomiast wśród kibiców

siatkarskich, co wynika ze sposobów kibicowania, najczęściej wskazywanym atrybutem była

trąbka – około 65% odpowiedzi. Tylko około 11% kibiców piłkarskich wybrało trąbkę.

Zależność ta jest dość silna i wydaje się być zgodna z powszechnym kojarzeniem kibica

piłkarskiego z szalikiem swojej drużyny, a meczy siatkarskich – ze specyficznym odgłosem

trąbek (wartość VK wynosi 0,28 i jest to zależność dość silna).

Podczas drogi na mecz kibice najczęściej zakładają tylko niektóre elementy ubioru

kibica – tak deklarowało 58% z nich. 24% fanów na mecz chodzi w ubiorze takim, jak na co

dzień. Zaledwie 17,1% kibiców w drodze na mecz zakłada kompletny strój kibica w barwach

klubowych.

Rys 23. Wygląd w drodze na mecz

17%

58%

24%

1%

Zakładam kompletny strój kibica wbarwach klubowychZakładam tylko niektóre elementyubioru kibicaNie zakładam barw klubowych,ubieram si ę tak jak co dzie ńInaczej

Zdecydowana większość kibiców posiada znajomych wśród społeczności kibiców

(95,7%). Zaledwie 4,3% kibiców nie posiada znajomych z tej grupy.

33

Rys. 24 Posiadanie znajomych wśród kibiców

96%

4%

Tak

Nie

Zdecydowana większość kibiców - 80%, na pytanie o to z kim spędza wolny czas wskazała

Kibiców tej samej drużyny, znajomych z pracy, szkoły oraz podwórka. 16% badanych

stwierdziło, że nie spędza wolnego czasu z innymi kibicami a kontakt ma z nimi tylko podczas

meczu.

Rys. 25 Spędzanie wolnego czasu z kibicami tej samej drużyny

81%

1%

16%

2%Tak, tylko i wyłącznie z kibicami tejsamej drużyny

Z kibicami tej samej drużyny iznajomymi z pracy, szkoły,podwórkaNie spędzam wolnego czasu zinnymi kibicami, spotykam się znimi tylko podczas meczówInne odpowiedzi

Podczas badania zapytaliśmy kibiców, czy zdarzyło im się zmienić sympatie klubowe.

Ogromna większość 94%, 132 osoby wskazały, że nie zmieniło nigdy sympatii klubowych.

Zaledwie 6%, 8 osób przyznało się do zmiany sympatii klubowych.

Rys. 26 Zmiana sympatii klubowych.

6%

94%

Tak

Nie

8 osób, które przyznały się do zmiany sympatii klubowych dopytaliśmy o ilość tych zmian. 5

osób wskazało, że zdarzyło im się zmienić sympatie klubowe 1 raz, a 3 badanych przyznało

34

się, że taka sytuacja zdarzyła im się 2 razy. Żadnej z osób nie zdarzyło się zmienić sympatii

klubowych 3 razy lub 4 razy i więcej.

Powody zmian sympatii były różne: trzem osobom nie podobał się styl gry klubu, dwie osoby

zniechęciła słaba gra i ciągłe przegrane klubu. Jedna osoba zmieniła swoje upodobania z

powodu przeprowadzki. Żaden z respondentów jako powodu nie podał: aspektu, że klub był

zamieszany w korupcję, faktu, że klub spadł do niższej ligi oraz złej organizacji i bałaganu w

klubie.

Zapytaliśmy badanych kibiców, jak postrzegają kibiców którzy zmienili swoje sympatie

klubowe. Prawie połowa z nich 59 osób 49% ocenia takie osoby negatywnie. Raczej

negatywnie takich kibiców oceniają 43 osoby 36%. Zaledwie 6 osób czyli 5% badanych ocenia

takich kibiców pozytywnie.

Rys. 27 Jak oceniani są kibice którzy zmienili sympatie klubowe.

10%

5%

36%49%

Pozytywnie

Raczej pozytywnie

Raczej negatywnie

Negatywnie

Zdecydowana większość kibiców piłkarskich ocenia negatywnie kibiców, którzy zmienili

sympatie klubowe. Czyni tak aż 97% badanych fanów piłki nożnej. Kibice siatkarscy również

w zdecydowanej większości mają negatywne zdanie o osobach, które zmieniły sympatie

klubowe uważa tak 71% pytanych. Tylko 3% kibiców piłkarskich ma o osobach, które

zmieniły sympatie klubowe pozytywne zdanie. Kibice siatkarscy są bardziej tolerancyjni,

prawie 30% z nich ma pozytywne zdanie o takich osobach. Da się zauważyć, że respondenci

kibicujący piłce nożnej są bardziej surowi w swoich ocenach niż fani siatkówki (VK wyniósł

0,40 zależność jest silna).

Zastanawialiśmy się także, w jaki sposób kibicują nasi badani najczęściej. Interesowało

nas między innymi, czy miejsce kibicowania w domu przed telewizorem czy bezpośrednio w

miejscu trwania meczu, zależne jest od dyscypliny sportowej, a także czy na mecze chodzą

wraz ze swoimi rodzinami.

35

Tabela nr 1 Jak często Pan/Pani kibicuje:

zawsze często raczej często raczej rzadko rzadko nigdy

w domu przed

telewizorem 14% 49% 22% 8% 6% 1%

na meczach we własnym

mieście 26% 19% 21% 19% 9% 6%

na meczach w innych

polskich miastach 1% 13% 11% 17% 24% 34%

na meczach poza

granicami kraju 0% 3% 1% 2% 11% 83%

Rys. 28 Częstość kibicowania przed telewizorem

14%

49%

22%

8%6% 1%

zawsze

często

raczej często

raczej rzadko

rzadko

nigdy

Rys. 29 Częstość kibicowania na meczach we własnym mieście

26%

19%

21%

19%

9%6%

zawsze

często

raczej często

raczej rzadko

rzadko

nigdy

Rys. 30 Częstość kibicowania na meczach w innych miastach w Polsce

1%

13%

11%

17%

24%

34%

zawsze

często

raczej często

raczej rzadko

rzadko

nigdy

36

Rys. 31 Częstość kibicowania na meczach za granicą

0% 3% 1% 2%

11%

83%

zawsze

często

raczej często

raczej rzadko

rzadko

nigdy

Najwięcej respondentów ogląda transmisje meczy w telewizji lub chodzi na mecze odbywające

się w swoim mieście – odpowiednio 85% i 66% kibiców. Raczej rzadko wybierano

możliwość wyjazdu na mecz do innego miasta w Polsce, tylko około 13% respondentów

wskazało, że wyjeżdża na takie rozgrywki regularnie. Zdecydowana większość, bo ponad 80%

przyznała, że nigdy nie była obecna na meczu za granicą. Tylko 3% respondentów wskazało,

że często zdarza się im wyjechać za granicę na mecz swojej drużyny.

Widoczne jest, że najbardziej popularną formą kibicowania i wspierania swojej drużyny wśród

naszych badanych jest oglądanie transmisji telewizyjnych. Rzadkie wyjazdy do innych miast

lub poza granice Polski mogą być spowodowane dużymi kosztami takich podróży oraz

brakiem czasu. Można więc wywnioskować, że nawet najwierniejsi kibice na pierwszym

miejscu stawiają jednak obowiązki, a nie kibicowanie swojej drużynie bez względu na

wszystko. Musimy jednak brać pod uwagę możliwość, że być może nie udało nam się dotrzeć

do najwierniejszych kibiców.

Posługując się tabelami korelacyjnymi można powiedzieć, że kibice siatkarscy zdecydowanie

częściej niż kibice piłkarscy kibicują oglądając transmisję meczy w telewizji. Ponad połowa

kibiców siatkarskich deklaruje, że często ogląda transmisje telewizyjne. Jest to zależność

silna. (Vk=0,31)

Część respondentów przyznała, że wyjeżdża specjalnie na mecze swojej drużyny. Byliśmy

więc ciekawi, czy w takich sytuacjach rodzina kibica jest gotowa mu towarzyszyć.

Tabela nr 2. Czy rodzina towarzyszy Panu/Pani , gdy wyjeżdża Pan/Pani na mecze?

liczebność częstość %

Nie, nie jeździ ze mną na

mecze 61 70

Tak, czasami towarzyszy w

wyjazdach 15 17

Tak, często wyjeżdża na mecze 4 5

Tak, zawsze towarzyszy w

wyjazdach 7 8

37

Zdecydowana większość respondentów, bo aż 70% przyznaje, że rodzina nie jeździ razem z

nimi na mecze do innych miast. Tylko 8% deklaruje, że najbliżsi zawsze towarzyszą im w

takich podróżach. Może to być związane z akceptacją kibicowania członka rodziny, ale przy

jednoczesnym braku zainteresowania i zaangażowania w jego „pasję” lub, jak było

wspomniane wcześniej, może wiązać się z kosztami takiego wyjazdu całą rodziną.

Kibicom piłkarskim rzadziej towarzyszy rodzina podczas wyjazdu na mecze, niż kibicom

siatkarskim. Siatkarze znacznie częściej wyjeżdżają na mecze razem z rodziną. Jest to silna

zależność. (Vk=0,30)

Interesowało nas również jak kobiety i mężczyźni podchodzą do kwestii zabierania rodziny na

mecze wyjazdowe. Z badań wynika, że zarówno mężczyźni jak i kobiety w większości

wyrażają się negatywnie o zabieraniu rodziny ma mecze wyjazdowe. Połowie kobiet i ponad

¾ mężczyzn rodziny nie towarzyszą na meczach w innych miastach. Zaledwie 3 kobiety i 4

mężczyzn deklaruje, że wyjeżdżają na mecze wspólnie z rodzinami. Jednak kobiety częściej

niż mężczyźni zabierają rodziny na mecze wyjazdowe. Jest to zależność dość silna VK- 0,26.

Wielu respondentów deklarowało, że ogląda transmisje meczy w telewizji. Ciekawe dla nas

było kiedy je oglądają i czy są one ważniejsze od innych obowiązków.

Tabela nr 3 Tytuł: Czy ogląda Pan/ Pani mecze swojej drużyny w telewizji?

liczebność częstość %

Tak, oglądam każdą transmisję meczy

mojej drużyny

27 19

Tak, oglądam większość transmisji 71 51

Tak, oglądam niektóre transmisje, jeśli

nie kolidują z innymi obowiązkami

32 23

Nie, nie oglądam transmisji meczy

mojej drużyny 10 7

Rys.32

19%

51%

23%

7% tak,oglądam każdą transmisję meczy mojej drużyny

tak,oglądam większość transmisji

tak,oglądam niektóre transmisje,jeśli nie kolidują z innymi obowiązkaminie,nie oglądam transmisji meczy mojej drużyny

38

Połowa badanych kibiców deklaruje, że ogląda nie wszystkie, ale większość transmisji meczy

swojej drużyny, natomiast około 20% wskazuje, że ogląda zawsze każdy mecz w telewizji

oraz ogląda transmisje, pod warunkiem, że nie koliduje z innymi obowiązkami. Z takiego

rozkładu odpowiedzi można podejrzewać, że nie duża liczba kibiców stawia mecz swojej

drużyny ponad wszystkie inne obowiązki.

Zdecydowana większość kibiców siatkarskich częściej ogląda transmisje meczy w telewizji niż

kibice piłkarscy. (VK=0,26)

Tabela nr 4 Gdy Pana/Pani drużyna gra ważny mecz, a Pan/Pani w tym czasie musi być w pracy/szkole, to:

liczebność częstość %

Idę na mecz bez względu na

wszystko 16 12

Idę na mecz, jeśli uda mi się

zwolnić ze szkoły/pracy 79 58

Nie idę na mecz, uważam, że

obowiązki są ważniejsze 41 30

Rys. 33

12%

58%

30%

idę na mecz bez względu na wszystko

idę na mecz,jeśli uda mi się zwolnić ze szkoły/pracy

nie idę na mecz,bo uważam,że obowiązki są ważniejsze

Rozkład odpowiedzi na to pytanie potwierdza przypuszczenie z pytania wcześniejszego.

Prawie 60% respondentów twierdzi, że idzie na mecz pod warunkiem, że uda im się zwolnić z

pracy lub szkoły, a 30% badanych kibiców deklaruje, że jeśli ma pewne obowiązki, nawet nie

próbuje ich pominąć i rezygnuje z meczu. Kibicowanie jest więc rodzajem hobby, którym

zajmują się w wolnym czasie, odskocznią od codzienności.

Kolejnym zagadnieniem jakim się zajęliśmy w naszym badaniu, była przynależność do klubu

kibica. Dlaczego kibice się do niego zapisują, z kim i jakie czerpią z tego korzyści?

Tabela nr 5 Przynależność do klubu kibica

liczebność częstość

tak 30 21%

nie 110 79%

39

Zdecydowana większość respondentów – prawie 80% nie należy do klubu kibica. Być może

jest to związane z faktem, że przynależność do takiego klubu kojarzona jest z dodatkowymi

obowiązkami,

a kibicowanie ma być właśnie sposobem na ucieczkę od codziennych obowiązków i pracy.

Być może nie wszyscy kibice zdają sobie sprawę z korzyści płynących z przynależności do

klubu.

Tabela nr 6 Droga do klubu kibica

liczebność

Z własnej inicjatywy 10

Razem z kolegą/ koleżanką 14

Z kimś z rodziny 2

Byłem na meczu i to mnie

zachęciło

3

Prawie połowa zapisanych (14 osób) do klubu kibica respondentów twierdzi, że zapisała się

tam razem z kolegą lub koleżanką. Na drugim miejscu uplasowała się własna inicjatywa.

Najrzadziej zapisanie się do klubu było wynikiem namowy kogoś z rodziny.

Rys. 34 Korzyści płynące z przynależności do klubu kibica

1- Czuję, że jestem oddanym kibicem – 50% 2- Mam poczucie przynależności do grupy kibiców – 57 % 3- Mam zniżki na bilety – 57% 4- Mam pierwszeństwo do zakupu biletów na mecze wyjazdowe – 43% 5- Mogę uczestniczyć w tworzeniu oprawy meczu – 43% 6- Mam poczucie wypełnienia zadania wszystkich kibiców – 13% 7- Szacunek innych kibiców – 20% 8- Zapewnia dodatkowe rozrywki – 20%

40

Respondenci wybierali najczęściej dwie korzyści, jakie widzą z przynależności do klubu kibica

– poczucie przynależności do grupy kibiców i możliwość otrzymania zniżki na bilety.

Najrzadziej respondenci wskazywali na poczucie wypełniania zadania wszystkich kibiców i

szacunek innych kibiców.

Następną ważną kwestią, którą poruszyliśmy w badaniu, było nastawienie do kibiców innych

drużyn. Ciekawi byliśmy jakie są powody ewentualnego negatywnego nastawienia i czy

respondenci uważają, że istnieje możliwość zjednoczenia się wszystkich kibiców bez względu

na to, jakiej drużynie kibicują.

Tabela nr 7 Nastawienie do kibiców drużyny konkurującej

liczebność częstość

Mam o nich bardzo złe zdanie,

żywię nienawiść do nich

10 7%

Kiedy widzę kibica innej drużyny

robię się agresywny

5 4%

Są mi obojętni 60 43 %

Nie mam im nic do zarzucenia,

jeśli oni mnie nie prowokują

38 27%

Popieram ich 6 4 %

Utrzymuję koleżeńskie stosunki z

nimi

19 14 %

7%4%

44%27%

4% 14%mam i nich bardzo złe zdanie,żywię nienawiść do nich

kiedy widzę kibica innej drużyny robię się agresywny

są mi obojętni

nie mam im nic do zarzucenia,jeśli oni mnie nie prowokują

popieram ich

utrzymuję koleżeńskie stosunki z nimi

Rys. 35

Jeśli chodzi o nastawienie do kibiców innych drużyn, to prawie połowa respondentów

deklarowała, że mają do nich nastawienie neutralne w ogóle (43%) lub do momentu, gdy nie są

przez nich prowokowani (28%). Tylko około 10% kibiców przyznaje, że ma negatywny

stosunek do kibiców przeciwnych drużyn i zdarza się, że są w stosunku do nich agresywni.

Obraz, jaki daje taki rozkład odpowiedzi, jest sprzeczny z ogólnie przyjętą opinią o agresji i

nienawiści większości kibiców do swoich „przeciwników”.

41

Istotne z punktu widzenia badań było określenie stosunku kobiet i mężczyzn do kibiców

drużyny konkurencyjnej. Zarówno kobiety jak i mężczyźni w większości wyrażają obojętny

stosunek do tych kibiców. Około 1/3 mężczyzn uważa, że nie mają im nic do zarzucenia jeśli

oni ich nie prowokują. zaledwie 2 kobiety i 13 mężczyzn wyraża się negatywnie o kibicach

przeciwnej drużyny.

Wynika z tego, że mężczyźni częściej wyrażają negatywny stosunek do kibiców drużyny

przeciwnej. Jest to zależność przeciętna VK wynosi 0,26.

Rys. 36 Powody antypatii do kibiców innej drużyny

0

20

40

60

80

100

1 2 3 4 5

tak

nie

1) Ponieważ kibicują przeciwnej drużynie z tego samego miasta/regionu – 73,3%

2) Tak się przyjęło, że nasze drużyny się nie lubią – 60%

3) Jest to grupa z innego miasta, którego nie lubimy – 33,3%

4) Czuję niechęć do konkretnych osób w tej grupie i dlatego nie lubię całej grupy – 6,7%

5) Inne powody (jakie?) – 0%

Powody, dla których niektórzy kibice czują nienawiść i antypatię do innych kibiców są dosyć

stereotypowe. Najczęściej respondenci wskazywali fakt, że przyjęte już jest, iż te konkretne

drużyny się nie lubią oraz fakt, że są to kibice z innej drużyny z tego samego miasta lub

regionu. Tylko około 5% badanych kibiców wybrało niechęć do konkretnych osób w danej

grupie.

Tabela nr 8 Czy da się zjednoczyć kibiców przeciwnych drużyn

liczebność częstość

Tak 63 45%

nie 77 55%

Potwierdza się ogólnie przyjęta opinia, że istnieje pewna niechęć do kibiców przeciwnych

drużyn, na tyle silna, by nie widzieli oni możliwości zjednoczenia się w jakikolwiek sposób.

Ponad połowa respondentów twierdzi, że nie da się zjednoczyć kibiców przeciwnych drużyn.

42

Rys. 37 Sposoby zjednoczenia się kibiców przeciwnych drużyn.

1) Organizowanie imprez sportowych dla kibiców – 54,0%

2) Prośba zawodników obu drużyn skierowana do kibiców – 34,9%

3) Zbieranie pieniędzy na jakiś cel dobroczynny – 42,9%

4) Reportaże telewizyjne o życiu codziennym kibiców przeciwnych drużyn (żeby zobaczyli, że nie

różnią się od siebie) – 15,9%

5) Budowa wspólnego obiektu (np. stadionu) – 46,0%

6) Inne sposoby (jakie?)- 6,9%

Respondenci, którzy wskazali możliwość zjednoczenia się kibiców przeciwnych drużyn

twierdzili w większości – 55%, że najlepszym na to sposobem może być organizowanie

wspólnych imprez sportowych dla kibiców. Innymi często wskazywanymi metodami, (46%),

była budowa wspólnego obiektu i zbieranie pieniędzy na cel dobroczynny (43%).

Kibice siatkarscy i piłkarscy inaczej odnoszą się do możliwości zjednoczenia się z kibicami

przeciwnej drużyny. Większość siatkarze przewiduje możliwość bratania się z innymi

drużynami. Inaczej do tej kwestii podchodzą piłkarze. Ponad 70% z nich nie przewiduje

możliwości zjednoczenia się z kibicami innych drużyn. Wynika z tego, że kibice siatkarscy są

bardziej otwarci i pozytywnie nastawieni na bratanie się z przeciwnymi drużynami. Uważają

oni, że najlepszym sposobem połączenia drużyn jest organizacja wspólnych imprez

sportowych dla kibiców. Elementem spajającym drużyny, zgodnie z opiniami piłkarskimi,

byłoby wybudowanie wspólnego obiektu np. stadionu (VK 0,37- jest to zależność bardzo

silna).

Kobiety i mężczyźni nie mają wspólnego zdania co do możliwości zjednoczenia się z kibicami

przeciwnej drużyny. Ponad 60% respondentów płci żeńskiej wierzy, że jest to możliwe. Tego

zdania nie podzielają mężczyźni którzy w większości nie widzą możliwości zjednoczenia z

przeciwnikami.

Najlepszym sposobem zjednoczenia drużyn kibice uznali wspólne zbieranie pieniędzy na jakiś

cel dobroczynny. Jest to zależność przeciętna VK wynosi 0,22.

43

VI. CECHY I ZASADY KIBICÓW

Typowy kibic siatkówki

Według większości kibiców typowy kibic siatkówki to młody mężczyzna, który jest dobrze

wykształcony, spokojny, lojalny wobec swojej drużyny, skłonny do poświęceń dla niej,

rozsądny i spontaniczny.

Fani piłki nożnej delikatnie skłaniają się ku zdaniu, że kibice siatkówki są skłonni do

poświęceń dla swojej drużyny. Fani siatkówki twierdzą to o sobie zdecydowanie, tylko 10 na

66 respondentów wybrało odpowiedź na skali po stronie, że nie są skłonni. Zależność jest

silna, V Kramera wynosi 0,37.

Na pytanie, czy kibice siatkówki są spontaniczni, czy uporządkowani zdanie pośród kibiców

piłkarskich zdanie jest wypośrodkowane z minimalną przewagą odpowiedzi, że

uporządkowani. Wśród fanów siatkówki wyraźnie częściej padały odpowiedzi, że są

spontaniczni. Siła zależności jest tu dość silna, V Kramer równa się 0,30.

Typowy kibic piłki no żnej

Większość kibiców uważa, że typowy kibic piłki nożnej to mężczyzna, który jest młody, słabo

wykształcony, agresywny, lojalny wobec drużyny, skłonny do poświęceń dla niej, porywczy i

spontaniczny.

W pytaniu o agresywność kibiców piłki nożnej 48% badanych skłania się ku ocenie, że są

agresywni, a zdanie 34% jest wypośrodkowane. Fani piłki nożnej oceniają się nieco łagodniej.

Występuje tu dość silna zależność, V Kramera wynosi 0,27.

Zastanawialiśmy się, czy kibic powinien charakteryzować się określonymi cechami oraz czy

powinien postępować w jakiś szczególny dla kibiców sposób.

Badani byli dość zgodni: najważniejsza jest lojalność wobec drużyny, którą się wspiera! (95%)

44

Rys. 38 Najważniejsze cechy kibica (dane w procentach)

0102030405060708090

100

Kolejne, ważne dla respondentów cechy to: emocjonalne zaangażowanie(91%), obecność na

meczach(85%), honor(84%) i lojalność wobec innych kibiców tej samej drużyny(72%).

26% przebadanych uważa, że ważną cechą kibica jest wrogość wobec drużyn przeciwnych,

przy czym częściej na tą cechę wskazywali kibice piłki nożnej (39%, a tylko 11% kibiców

siatkówki; V Kramera 0,33, zależność jest silna).

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

do

bro

dru

żyn

y p

on

ad

do

bro

wła

sne ho

no

r

chęć

ob

raże

nia

dru

żyn

y p

rzec

iwn

ej i

ich

kib

icó

w

chęć

zro

bie

nia

do

bre

go

wid

ow

iska

na

mec

zach

chęć

wso

iera

nia

sw

oje

j d

ruży

ny

chęć

zd

ob

ywan

ia

pre

stiż

u, s

zacu

nku

inn

ych

ki

bic

ów

nie

ma

taki

ch z

asad

-ka

żdy

po

stęp

uje

inac

zej

inn

e

Czym powinien kierować się kibic?

Rys. 39

Większość respondentów deklarowała, że kibic powinien kierować się przede wszystkim

chęcią wspierania swojej drużyny 89%, następnie chęcią zrobienia dobrego widowiska na

meczach 65% oraz honorem 48%. Pojawiły się też głosy, że kibic powinien kierować się

również dobrem drużyny ponad dobro własne 25% oraz chęcią zdobywania prestiżu, szacunku

45

innych kibiców - 20%. Zaledwie 6% zadeklarowało, że nie ma takich zasad – każdy postępuje

inaczej, 6% chęcią obrażenia drużyny przeciwnej i ich kibiców, a 4% wybrało odpowiedź inne.

Warto też wspomnieć, że kibice piłkarscy dwukrotnie częściej niż kibice siatkarscy

wskazywali honor, jako zasadę, którą powinien kierować się kibic (63% kibiców piłkarskich

przy 31% kibiców siatkarskich wskazywało honor jako jedną z głównych zasad) [VK=0,32,

zależność jest silna]

Zastanawialiśmy się także, czy badani byliby w stanie zrezygnować z kibicowania.

Rys. 40 Czy mógłbyś zrezygnować z kibicowania? (dane w %)

0%

10%

20%

30%

40%

50%

TAK RACZEJ

TAK

RACZEJ

NIE

NIE

Większość respondentów, bo aż 42% deklarowała, że nie byłaby w stanie zrezygnować z

kibicowania, 32% respondentów raczej nie dopuszcza takiej możliwości, 19% badanych

stwierdziło, że raczej byłoby w stanie zrezygnować, 7% odpowiedziało, że kibicowanie nie jest

dla nich tak ważne i byliby w stanie zrezygnować z tego rodzaju rozrywki.

Ku naszemu zdziwieniu, kibice piłkarscy nieco częściej twierdzili, że byliby w stanie

zrezygnować z kibicowania (30% kibiców piłkarskich przy 22% kibiców siatkarskich, którzy

także dopuszczali rezygnację z tej pasji). [VK=0,21, zależność jest przeciętna]

Skoro 26% kibiców przyznaje, że byliby w stanie zrezygnować z kibicowania, jakie sytuacje

by ich do tego zmusiły?

0

10

20

30

gdyb

y p

op

rosi

ła m

nie

ro

dzi

na

dla

par

tner

a/p

artn

erki

dla

sw

oic

h d

ziec

i

dla

wła

sneg

o d

ob

ra

z p

ow

od

u p

racy

z p

ow

od

u c

ho

rob

y w

ro

dzi

nie

W jakiej sytuacji zrezygnowałbyś z kibicowania?

Rys. 41

46

Najwięcej osób (22) zrezygnowałoby z powodu choroby w rodzinie, 20 osób zrezygnowałoby

dla swoich dzieci, 18 osób dla partnera, 16 osób z powodu pracy, 14 osób dla własnego dobra i

najmniej bo 10 osób na prośbę rodziny.

47

VII. CO JESTEŚ W STANIE ZROBI Ć DLA KLUBU?

Chcieliśmy także dociec, na ile poważnie traktują badani swoje kibicowanie. Czy są w

stanie poświęcić wszystko dla ulubionego klubu, czy może rodzina, praca oraz inne obowiązki

są ważniejsze? Interesowało nas również zdanie najbliższego otoczenia (rodzina, partner,

przyjaciele) respondentów na temat ich pasji.

Rys. 42 Jaki jest stosunek Twojej najbliższej rodziny do Twojej pasji?

6%

22%22%

2%

47%

1%0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Zabrania mi kibicowa ć

Jest przeciwna mojemukibicowaniu

Nie przeszkadza jej mojekibicowanie

Współkibicuje ze mn ą,alenie chodzi na mecze

Współkibicuje ze mn ą

Inne

Ciekawa jest również zależność między typem kibica a tolerancją jego najbliższego otoczenia.

Pytając o stosunek najbliższej rodziny do kibicowania, wykazaliśmy, iż w przypadku kibiców

siatkówki (46%) rodzinie nie przeszkadza kibicowanie, a 54% rodzina kibicuje razem z

badanymi. W przypadku kibiców piłki nożnej pojawiły się głosy, gdzie rodzina sprzeciwia się

kibicowaniu respondenta (VK=0,32).

Bardzo istotne dla naszego badania było sprawdzenie, co daje ludziom kibicowanie, dlaczego

to robią. Daliśmy badanym 10 możliwości do wyboru, które powstały w oparciu o lektury, a

także wnioski z badania psychologicznego prowadzonego przez D. Wanna9.

Respondenci wskazywali najczęściej następujące powody:

A. Rozrywkę aż 88% respondentów wybrało tę odpowiedź

B. Różnorodne emocje - 70%

C. Okazję do spędzania czasu ze znajomymi -64%

D. Dumę z wygranej mojej drużyny-70%

9 http://en.wikipedia.org/wiki/Fan_%28person%29#Fan_psychology, dostęp: kwiecień 2009;

48

W najmniejszym stopniu zgodzono się, że kibicowanie stanowi sens życia (8%) oraz styl życia

(17%). Dla 42% fanów kibicowanie pozwala na „ucieczkę od codzienności”, a dla ponad

połowy to okazja do „podziwiania umiejętności sportowców” (56%). Jest to też „okazja ku

temu, aby zintegrować się z innymi kibicami” (44%), a także nawiązać nowe znajomości

(39%)

Rys. 43 Co daje Ci kibicowanie?

8%

17%

39%

42%

44%

56%

64%

70%

70%

88%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

SENS ŻYCIA

STYL ŻYCIA

MOŻLIWOŚĆ NAWIĄZANIA NOWYCH ZNAJOMOŚCI

UCIECZKA OD CODZIENNOŚCI

INTEGRACJA Z INNYMI KIBICAMI

MOŻLIWOŚĆ PODZIWIANIA UMIEJĘTNOŚCI SPORTOWCÓW

OKAZJA DO SPĘDZANIA CZASU ZE ZNAJOMYMI

DUMA Z WYGANEJ MOJEJ DRUŻYNY

RÓŻNORODNE EMOCJE

ROZRYWKA

Kolejną istotną rzeczą, która nas zaciekawiła było to, jak kibice postrzegają mecze swej

drużyny pod względem bezpieczeństwa. Najwięcej osób, bo aż 68% odpowiedziało, że „czuje

się bezpiecznie, nic mi tu nie zagraża”

Tabela nr 9 Poczucie bezpieczeństwa

Liczba osób Procent

1-Czuję się bezpiecznie, nic mi tam nie zagraża 93 67,4

2-Czuję się raczej bezpiecznie, choć czasem

obawiam się ,że może wywiązać się bójka 31 22,5

3-Nie czuję się zbyt bezpiecznie, chociaż nigdy nie

przydarzyło mi się nic złego 10 7,2

4-Obawiam się o swoje bezpieczeństwo, kibice

potrafią być agresywni 4 2,9

Ogółem 138 100,0

49

Rys. 44

67%

23%

7% 3%0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100% Czuję siębezpiecznie

Czuję siębezpiecznie,choćczasem się obawiamwywiązania bójki

Nie czuję się zbytbezpiecznie

Obawiam się o swojebezpieczeństwo

Tabela nr 10 Fani siatkówki i piłki nożnej a poczucie bezpieczeństwa

Zauważyliśmy, że poczucie bezpieczeństwa różni się wśród kibiców siatkówki i piłki nożnej.

Ci pierwsi czują się zdecydowanie bardziej bezpieczni podczas dopingowania swoich drużyn

niż ci drudzy.

Badani przez nas kibice rzadko przyznają się do udziału w bójkach. Ogółem aż 85% badanych

respondentów twierdzi, że nigdy nie brało udziału w bójkach a jedyne 15% odpowiedziało

twierdząco na to pytanie. Częściej jednak ma to miejsce wśród kibiców piłkarskich (14%) niż

siatkarskich (1%). V Kramera wynosi 0,37 co oznacza bardzo silną zależność między

zmiennymi.

Jak Pan/Pani ocenia bezpieczeństwo podczas meczu Pana/Pani drużyny?

1-Czuję się

bezpiecznie, nic mi

tam nie zagraża

2-Czuję się

bezpiecznie, choć

czasem obawiam

się, że może

wywiązać się jakaś

bójka

3- Nie czuję się

zbyt bezpiecznie,

chociaż nigdy nie

przydarzyło mi się

nic złego

4--Obawiam się o

swoje

bezpieczeństwo,

kibice potrafią być

agresywni

Typ

kibica

1-Kibic piłkarski 47,2% 36,1% 12,5% 4,2%

2-Kibic siatkarski 89,4% 7,6% 1,5% 1,5%

50

Respondenci, którzy przyznali się do udziału w bójkach najczęściej odpowiadali, że był to

jednorazowy incydent (45%, 9 osób). Drugą najczęściej wybieraną odpowiedzią było 2-5 razy

(40%, 8 osób). Rzadko wśród badanych padała odpowiedź 6-10 razy (15%, 3 osoby).

Tabela nr 11 Ile razy badani brali udział w bójkach?

Liczba

osób Procent

1 Był to jednorazowy incydent 9 45,0

2. 2-5 razy 8 40,0

3. 6-10 razy 3 15,0

Ogółem 20 100,0

Zapytaliśmy także tych respondentów, co robili podczas takiej bójki. Odpowiadali najczęściej,

że bronili się przed atakami (15 osób). Drugą wybieraną odpowiedzią było to, że atakowali

kibiców drużyny przeciwnej (13 osób ). Ponadto przyznawali się do takich aktów chuligaństwa

jak: niszczenie różnych przedmiotów na drodze (3 osoby), demolowanie autobusów/

przystanków (3 osoby), atakowanie policji/ służb porządkowych (2 osoby) oraz niszczenie

sprzętu na stadionie (2 osoby).

Ośmiu kibiców, którzy brali udział w bójkach, potwierdziło, że podczas bójki byli oni pod

wpływem używek.

Pytaliśmy naszych respondentów o to, pod wpływem jakich używek byli podczas bójki.

Spośród ośmiorga respondentów, którzy przyznali się do wzięcia udziału w bójce, wszyscy

byli pod wpływem alkoholu.

Chcieliśmy się dowiedzieć także, co badani rozumieją przez „ustawkę”. Zaproponowaliśmy im

najpierw własną definicję:

„Ustawka – patologiczne zjawisko społeczne polegające na z góry umówionej bijatyce dwóch grup ludzi deklarujących przynależność do zwaśnionych grup kibicowskich.”

Otrzymaliśmy następujące odpowiedzi: ponad 87% respondentów zgodziło się z tą definicją,

12% uznało, że rozumieją „ustawkę” inaczej.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Zdecydowanie nie

Raczej nie

Raczej tak

Zecydowanie tak

Czy zgadza si ę Pan/Pani z definicj ą "ustawki"

Rys. 45

51

Zauważyliśmy, że kibice piłkarscy (21,9%) częściej niż siatkarscy (1,5%) nie zgadzają się z

definicją „ustawki”. (V Kramera wynosi 0,32, co oznacza silną zależność pomiędzy

zmiennymi)

Zapytaliśmy wobec tego, czym dla osób, które się nie zgadzają z naszą definicją, są „ustawki”?

Odpowiedzi respondentów były bardzo różne. Dla części respondentów był to pretekst do

wyładowania emocji, energii. Część badanych utożsamiała pojęcie z przyjemną formą

spędzania wolnego czasu. Przeważa odpowiedź, że nie jest to zjawisko patologiczne

Zastanawialiśmy się, dlaczego kibice biorą udział w „ustawkach”?

Tabela nr 12 Dlaczego kibice biorą udział w „ustawkach”?

Powód Dane w % Dane w liczbach

Rozładowanie emocji 36,3 49

Forma rozrywki 19,3 26

Zdobycie uznania 14,1 19

Oddanie klubowi 13,3 18

Ograniczenie umysłowe 13,3 18

Chęć sprawdzenia swoich możliwości 11,9 16

Niechęć do kibiców drużyny

przeciwnej

8,1 11

Inne odpowiedzi 9,2 12

Wśród respondentów przeważało przekonanie o chęci wyładowania nagromadzonej energii.

Na drugim miejscu wymieniona została rozrywka. Wobec tego bijatyka traktowana jest jako

przyjemna forma spędzania czasu. Na samym końcu znajduje się wrogość wobec kibiców

drużyny przeciwnej.

Nasi respondenci zauważyli również inne powody takie jak złe wzorce i wpływ środowiska, w

którym kibice się wychowali. Oczywiście miejsce w którym się wychowujemy, ma ogromny

wpływ na nasze życie. Jednak mała liczba tego typu odpowiedzi sugeruje, że kibic biorący

udział w „ustawkach”, nie wychowywał się w warunkach patologicznych. Wśród innych

odpowiedzi pojawiają się: „Bo zależy im na bijatyce, nie na wynikach meczu” czy „Aby nie

było burd na stadionach”, „Chcą wzbudzić strach na osiedlu”. Wskazuje to na chęć walki dla

niej samej, a nie bycie prawdziwym kibicem.

Jaki widzą kibiców inni ludzie? Jak przedstawiają kibiców media? Zapytaliśmy

badanych o to, jaki wizerunek mają poszczególne grupy kibiców.

Według naszych respondentów media zdecydowanie negatywnie przedstawiają kibiców

piłkarskich, aż 86% badanych skłaniało się ku negatywnemu wizerunkowi kibiców

kreowanego przez media.

Diametralnie różna sytuacja miała miejsce, gdy pytaliśmy respondentów o to, jak media

przedstawiają kibiców siatkarskich. Wynik oznaczający pozytywne odczucie naszych

52

badanych w kontekście wizerunku siatkarskich kibiców w mediach, przerósł nasze

oczekiwania, gdyż wyniósł 98%.

Dzieląc respondentów na grupy kibiców piłkarskich i siatkarskich wyniki prezentują się dość

podobnie. 81% kibiców piłkarskich z grona przebadanych przez nas, uważa, iż media

negatywnie prezentują kibiców piłkarskich i ich działalność. Kibice siatkarscy w większym

stopniu są przekonani o negatywnym wydźwięku medialnych relacji z działalności kibiców

piłkarskich. 93% z pośród naszych respondentów jest przekonanych o negatywnym wizerunku

piłkarskich kibiców w mediach. (VK=0,22,zależność przeciętna)

Rys. 46

Z naszego badania wywnioskować można, iż kibice piłkarscy w naszym kraju postrzegani są

raczej negatywnie. Prawie 82% pytanych kibiców uważa, że większość społeczeństwa patrzy

na kibiców piłkarskich nieprzychylnym okiem.

Bardzo podobne wyniki ukazuje tabela korelacyjna uwzględniająca rozgraniczenie kibiców na

siatkarskich i piłkarskich. Pośród kibiców piłkarskich 80% z nich uważa, iż są negatywnie

postrzegani w społeczeństwie. Siatkarscy kibice również są zdania, że kibice piłkarscy nie

mają dobrej opinii wśród ludzi (83%). Współczynnik V Kramera wynosi 0,24, jest to zależność

przeciętna, co świadczy o tym, że dyscyplina jaką interesują się poszczególni respondenci

wpływa w niewielkim stopniu na ocenę tego jak postrzegani są kibice piłkarscy.

Zupełnie inaczej postrzega się w naszym kraju kibiców chodzących na mecze siatkówki.

Według ogólnych danych, jakie zebraliśmy podczas badania, kibice siatkarscy cieszą się duża

akceptacją społeczną i większość odpowiedzi udzielanych przez naszych respondentów miała

taką właśnie charakterystykę. Odpowiedzi pozytywnie przedstawiające kibiców siatkówki

stanowiły 86% ogółu udzielonych odpowiedzi.

53

Rys. 47

1)pozytywne

2) raczej pozytywne

3)neutralne

4)negatywne

5)raczej negatywne

Analiza przyczyn negatywnych opinii będzie dotyczyć tylko kibiców piłkarskich, gdyż

odpowiedzi wskazujące na negatywne postrzeganie przez ludzi kibiców siatkarskich

praktycznie nie wystąpiły w naszym badaniu. Według respondentów przyczynami takiego

stanu rzeczy są przede wszystkim chuligańskie wybryki części kibiców (82%), respondenci

odpowiadali również, iż negatywną opinię wśród ludzi propagują media (39%), a także że jest

to powszechna opinia (39%), tudzież stereotyp (41%). Jako mniej znaczącą przyczynę

negatywnego postrzegania kibiców piłkarskich przez ludzi nasi respondenci wskazywali

niewiedzę na temat prawdziwych realiów meczów piłkarskich (24%).

Kibice piłkarscy i siatkarscy mają jednak różne zdanie, co jest powodem złego wizerunku

kibiców piłkarskich. Dokładnie 4 razy częściej kibice piłkarscy jako przyczynę złej otoczki

wśród kibiców wskazują na brak odpowiedniej wiedzy wśród przeciętnych ludzi jak owe

mecze piłkarskie wyglądają. Współczynnik V Kramera wynosi 0,32, wskazuje to na silną

zależność między odpowiedzią na to pytanie a tym, jakim kibicem był respondent, siatkówki

czy piłki nożnej.

Respondenci będący kibicami piłkarskimi zdecydowanie częściej obarczają winą media za zły

wizerunek tej grupy w społeczeństwie kibice siatkarscy w mniejszym stopniu zrzucają winę za

złą opinię o kibicach piłkarskich na barki prasy, radia czy telewizji. Współczynnik V Kramera

wynosi 0,21, jest to zależność przeciętna, jednak pokazuje pewne zróżnicowanie w

odpowiedziach ze względu na kibicowską przynależność do ulubionej dyscypliny sportowej.

54

Rys. 48

55

VIII. PODSUMOWANIE

Kim zatem są kibice? Co ich charakteryzuje? Nasi kibice – respondenci okazali się być

przede wszystkim bardzo zróżnicowani! Na pewno nie są to także kibice fanatycy…

Warto podkreślić, że:

1. Zdecydowana większość kibiców posiada znajomych wśród społeczności kibiców (96%).

Zaledwie 4% kibiców nie posiada znajomych z tej grupy. Jednak także zdecydowana

większość kibiców - 80%, na pytanie o to, z kim spędza wolny czaswskazała kibiców tej samej

drużyny, znajomych z pracy, szkoły oraz podwórka. 16% badanych stwierdziło, że nie spędza

wolnego czasu z innymi kibicami a kontakt ma z nimi tylko podczas meczu.

Kibice mają znajomych wśród kibiców, ale nie ograniczają się tylko do spędzania wolnego

czasu wyłącznie z nimi.

2. Prawie 60% respondentów twierdzi, że idzie na mecz pod warunkiem, że uda im się zwolnić

z pracy lub szkoły, a 30% badanych kibiców deklaruje, że jeśli ma pewne obowiązki, nawet

nie próbuje ich pominąć i rezygnuje z meczu. Kibicowanie jest więc rodzajem hobby, którym

zajmują się w wolnym czasie, odskocznią od codzienności.

Pomimo powszechnej opinii o ogromnym zaangażowaniu kibiców w swoją pasję, nasi badani

nie okazali się takimi fanatykami. Priorytetem są dla nich obowiązki życia codziennego, a nie

mecz ulubionej drużyny.

3. Przebadani przez nas kibice piłkarscy byli kibicami dłużej niż respondenci interesujący się

siatkówką. Najczęstszą odpowiedzią wśród kibiców piłki nożnej była odpowiedź 11 i więcej

lat (43% piłkarzy zaznaczyło tę odpowiedź, a tylko 1% kibiców siatkówki).

4. Byliśmy zainteresowani tym, co lub kto spowodował, że respondent zaczął kibicować.

Najczęściej zaznaczane odpowiedzi to „znajomi” (44%) i „ktoś z rodziny” (40%).

5. Można też zauważyć, że wskazywane powody różnią się wśród kibiców siatkówki i piłki

nożnej. Ci drudzy wskazywali niemal dwukrotnie częściej (52% przy 28% fanów siatkówki),

że to ktoś z rodziny wpłynął na to, że zostali kibicami. Kibice siatkówki z kolei częściej byli

zachęcani przez relacje w mediach. Tylko 3% kibiców piłki nożnej i 25% kibiców siatkówki

wskazało na ten powód zainteresowania się ulubioną dyscypliną.

56

6. Najczęściej wskazywanymi powodami kibicowania danej drużynie są: respondenci

mieszkają w mieście, w którym kibicuje się tej drużynie (43%), taki sam odsetek wskazań

otrzymała odpowiedź, że jest to wpływ znajomych. Sukcesy drużyny, również pomagają jej w

zdobyciu fanów (31% respondentów). Dzielnica, w której się mieszka (27%) jak i rodzinna

tradycja (21%) są jednymi z ostatnich powodów, które wskazywali badani kibice.

Kibice piłki nożnej częściej wskazują na dzielnicę, w której mieszkają jako powód kibicowania

danej drużynie (52% przy jedynie 4% kibiców siatkówki). Wygląda na to, że kibicowanie

drużynie piłkarskiej jest bardziej związane z określonym miejscem, niż kibicowanie drużynie

siatkarskiej.

Kibice piłki nożnej częściej wskazywali także, że ich kibicowanie to rodzinna tradycja (33%

kibiców piłkarskich oraz 9% kibiców siatkarskich).

Kibice siatkarscy częściej niż kibice piłki nożnej skłaniali się do kibicowania swojej ulubionej

drużynie, ponieważ odnosi ona sukcesy (46% fanów siatkówki przy 18% fanów piłki nożnej).

7. 78% respondentów znało rok założenia swojego klubu, przy czym okazuje się, że kibice

Widzewa (96%) częściej znali powstania swojej drużyny niż kibice ŁKS-u (59%). Kibice na

ogół wykazywali się dobrą wiedzą o klubie. Ponad 90% respondentów potrafiło podać

nazwisko trenera ulubionego klubu, wymienić kilku zawodników oraz pochwalić się

największymi sukcesami ich ulubieńców.

8. Kibice podczas meczu najczęściej klaszczą, tak zachowuje się prawie 85% respondentów.

Kibice lubią także śpiewać podczas meczów (82% badanych). Dość często w kibicowaniu

pomagają badanym różne atrybuty (jak np. szalik) – 55% respondentów, czy trąbka – 20%

respondentów. Popularne jest także robienie „fali” (53,6% kibiców). Zaledwie 3,6% kibiców,

że podczas meczu przyjmuje pozycję bierną i nic nie robi.

9. Między kibicami siatkarskimi a kibicami piłkarskim wyraźna jest różnica w sposobie

kibicowania podczas meczy. Zdecydowana większość kibiców siatkarskich trąbi w czasie

trwania meczu. Najwięcej respondentów, bo około 65% twierdzi, że w czasie meczu korzysta z

trąbki. Tymczasem ponad 90% kibiców piłkarskich nie korzysta z takiego atrybutu.

10. Kibice siatkarscy zdecydowanie częściej niż kibice piłkarscy kibicują oglądając transmisję

meczy w telewizji. Ponad połowa kibiców siatkarskich deklaruje, że często ogląda transmisje

telewizyjne.

57

11. Kibice siatkarscy i piłkarscy inaczej odnoszą się do możliwości zjednoczenia się z kibicami

przeciwnej drużyny. Większość siatkarze przewiduje możliwość bratania się z innymi

drużynami. Inaczej do tej kwestii podchodzą piłkarze. Ponad 70% z nich nie przewiduje

możliwości zjednoczenia się z kibicami innych drużyn. Wynika z tego, że kibice siatkarscy są

bardziej otwarci i pozytywnie nastawieni na bratanie się z przeciwnymi drużynami.

12.Według większości kibiców typowy kibic siatkówki to młody mężczyzna, który jest dobrze

wykształcony, spokojny, lojalny wobec swojej drużyny, skłonny do poświęceń dla niej,

rozsądny i spontaniczny.

13.Większość kibiców uważa, że typowy kibic piłki nożnej to mężczyzna, który jest młody,

słabo wykształcony, agresywny, lojalny wobec drużyny, skłonny do poświęceń dla niej,

porywczy i spontaniczny.

14. Zastanawialiśmy się, czy kibic powinien charakteryzować się określonymi cechami oraz

czy powinien postępować w jakiś szczególny dla kibiców sposób. Badani byli dość zgodni:

najważniejsza jest lojalność wobec drużyny, którą się wspiera! (95%)

15. Bardzo istotne dla naszego badania było sprawdzenie, co daje ludziom kibicowanie,

dlaczego to robią. Respondenci wskazywali najczęściej następujące powody:

A. Rozrywkę aż 88% respondentów wybrało tę odpowiedź

B. Różnorodne emocje - 70%

C. Okazję do spędzania czasu ze znajomymi -64%

D. Dumę z wygranej mojej drużyny-70%

W najmniejszym stopniu zgodzono się, że kibicowanie stanowi sens życia (8%) oraz styl życia

(17%). Dla 42% fanów kibicowanie pozwala na „ucieczkę od codzienności”, a dla ponad

połowy to okazja do „podziwiania umiejętności sportowców” (56%). Jest to też „okazja ku

temu, aby zintegrować się z innymi kibicami” (44%), a także nawiązać nowe znajomości

(39%).

16. Zauważyliśmy, że poczucie bezpieczeństwa różni się wśród kibiców siatkówki i piłki

nożnej. Ci pierwsi czują się zdecydowanie bardziej bezpieczni podczas dopingowania swoich

drużyn niż ci drudzy.

58

17.Według naszych respondentów media zdecydowanie negatywnie przedstawiają kibiców

piłkarskich, aż 86% badanych skłaniało się ku negatywnemu wizerunkowi kibiców

kreowanego przez media.

18. Diametralnie różna sytuacja miała miejsce, gdy pytaliśmy respondentów o to, jak media

przedstawiają kibiców siatkarskich. Wynik oznaczający pozytywne odczucie naszych

badanych w kontekście wizerunku siatkarskich kibiców w mediach, przerósł nasze

oczekiwania, gdyż wyniósł 98%.

19. Zdaniem naszych respondentów kibice piłkarscy w naszym kraju postrzegani są raczej

negatywnie. Prawie 82% pytanych kibiców uważa, że większość społeczeństwa patrzy na

kibiców piłkarskich nieprzychylnym okiem.

20. Zupełnie inaczej, zdaniem badanych, postrzega się w naszym kraju kibiców chodzących na

mecze siatkówki. Kibice siatkarscy cieszą się dużą akceptacją społeczną. Odpowiedzi

pozytywnie przedstawiające kibiców siatkówki stanowiły 86% ogółu udzielonych odpowiedzi.

21.Według respondentów przyczynami negatywnych opinii o fanach piłki nożnej są przede

wszystkim chuligańskie wybryki części kibiców (82%), respondenci odpowiadali również, iż

negatywny wizerunek kibiców piłkarskich wśród ludzi propagują media (39%), a także że jest

to powszechna opinia (39%), tudzież stereotyp (41%). Jako mniej znaczącą przyczynę

negatywnego postrzegania kibiców piłkarskich przez ludzi nasi respondenci wskazywali

niewiedzę na temat prawdziwych realiów meczów piłkarskich (24%).

22. Ciekawa jest również zależność między typem kibica a tolerancją jego najbliższego

otoczenia. Pytając o stosunek najbliższej rodziny do kibicowania, wykazaliśmy, iż w

przypadku kibiców siatkówki (46%) rodzinie nie przeszkadza kibicowanie, a 54% rodzina

kibicuje razem z badanymi. W przypadku kibiców piłki nożnej pojawiły się głosy, gdzie

rodzina sprzeciwia się kibicowaniu respondenta.

23. Badani, zapytani o typy kibiców najczęściej wskazywali na istnienie:

A. chuliganów (63%)

B. kibiców „pozytywnych” np. ultrasów, odpowiedzialnych za doping oraz organizację oprawy

meczów (59%)

C. kibiców „normalnych” (którzy angażują się w doping, ale nie biorą udziału w jego

organizacji, znają rok założenia drużyny, bez problemu potrafią wymienić kilku zawodników,

59

znają trenera drużyny, której kibicują, sporadycznie udają się również na mecze swojej

drużyny poza miejsce zamieszkania)

D. „niezaangażowanych” (czyli kibiców neutralnych, w pewnym sensie quasi-kibiców; do tej

kategorii zaliczyliśmy m.in. „pikników” – w środowisku kibiców piłkarskich jest to określenie

pejoratywne dla kibiców, którzy traktują mecz jak rozrywkę czy miejsce do spotkań

towarzyskich) (41%).

60

ZAŁ ĄCZNIK NR 1 – KWESTIONARIUSZ WYWIADU ZAŁĄCZNIK NR 1

Numer respondenta: Numer ankietera:

Nazywam się……………………………………………………………………...

Jestem studentem/studentką II roku Socjologii Uniwersytetu Łódzkiego.

W ramach zajęć z Metod Badań Społecznych prowadzimy badanie wśród

kibiców siatkówki i piłki nożnej. Chcemy dowiedzieć się, kim są kibice na co

dzień, jak ważna jest dla nich drużyna, której kibicują oraz zastanawiamy się, czy

kibicowanie wymaga wielu wyrzeczeń.

Prosimy Pana/Panią o wzięcie udziału w badaniu. Ma ono charakter

poufny, a zebrane informacje zostaną przedstawione w postaci zbiorczych

zestawień statystycznych i wykorzystane jedynie do celów naukowych.

Badanie polega na udzieleniu odpowiedzi na pytania zadawane przez ankietera.

Należy wybrać odpowiedź z wariantów odczytywanych przez ankietera lub

sformułować ją własnymi słowami.

Bardzo prosimy o szczere i przemyślane odpowiedzi. Zależy nam na jak

najlepszym opisie środowiska kibiców.

Z góry dziękujemy za życzliwy stosunek do naszych badań.

Łódź 2009

Katedra Metod i Technik Badań Społecznych Uniwersytet Łódzki

90-214 Łódź, Rewolucji 1905 r. 41/43, Polska Nr tel.: +48426355134

E-mail: sylwia.mecfal@wp.pl http://www.eksoc.uni.lodz.pl/is/

61

Kibicom piłkarskim zadajemy pytanie 1.1, a kibicom siatkarskim pytanie 1.2.

1) Której drużynie Pan/Pani kibicuje? 1.1. Piłkarskiej: 1) Widzew Łódź 2) ŁKS Łódź 3) Innej, jakiej?................................................................................................................. 1.2. Siatkarskiej: 1) Skra Bełchatów 2) Organika Budowlani Łódź 3) AZS Częstochowa 4) Innej/jakiej? ……………………………………………………………………………………

2) Jak długo kibicuje już Pan/Pani temu klubowi?

1) Krócej niż rok 2) 1 rok-2 lata 3) 3-5 lat 4) 6-10 lat 5) 11-20 lat 6) 21 i więcej lat

3) Ile miał/a Pan/i lat, kiedy poczuł/a się Pan/i kibicem piłkarskim(siatkarskim)? Dostosuj odczytywanie pytania odpowiednio do kibiców piłkarskich i siatkarskich.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

4) Co spowodowało lub kto spowodował, że zaczął Pan/ zaczęła Pani kibicować? (Może Pan/ Pani wybrać więcej niż jedną odpowiedź) 1) Znajomi → przejdź do pytania 6 2) Ktoś z rodziny 3) Relacje w mediach → przejdź do pytania 6 4) Powszechne zainteresowanie → przejdź do pytania 6 5) Przypadek → przejdź do pytania 6 6) Inne (jakie?)......................................................................... → przejdź do pytania 6

7) Trudno powiedzieć → przejdź do pytania 6

5) Kto z rodziny wpłynął na to, że stał/a się Pan/Pani kibicem? ............................................................................................................................................

6) Z jakiego powodu Pan/Pani kibicuje tej drużynie? (Może Pan/Pani wybrać więcej niż jedną odpowiedź)

1) Mieszkam w dzielnicy, w której kibicuje się tej drużynie 2) Mieszkam w mieście, w którym kibicuje się tej drużynie 3) Jest to rodzinna tradycja 4) Był to wpływ znajomych 5) Jest to drużyna odnosząca sukcesy 6) Inny powód (jaki)………………………………………………………………………………..

62

7) W którym roku założony został Pana/Pani ulubiony klub sportowy? …………………………………………………………………………………………… 8) Kto jest trenerem Pana/Pani ulubionego klubu sportowego? …………………………………………………………………………………………… 9) Proszę wymienić trzech zawodników Pana/Pani ulubionego klubu sportowego. …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… 10) Jakie są barwy Pana/Pani ulubionego klubu sportowego? …………………………………………………………………………………………… 11) Proszę wymienić największe sukcesy Pana/Pani ulubionego klubu sportowego. ……………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

12) Z iloma innymi drużynami piłkarskimi (siatkarskimi) Pan/Pani sympatyzuje?

Dostosuj odczytywanie pytania odpowiednio do kibiców piłkarskich i siatkarskich.

1) Z żadną inną → przejdź do pytania 15 2) 1 3) 2 4) 3 5) 4 i więcej

13) Z jakimi innymi krajowymi zespołami Pan/Pani sympatyzuje? …………………………………………………………………………………………… 14) Z jakimi innymi zagranicznymi zespołami Pan/Pani sympatyzuje? ……………………………………………………………………………………………

15) W jakich sytuacjach najczęściej reprezentuje Pan/Pani barwy klubowe?

1) Na co dzień, zawsze mam jakiś element związany z klubem 2) W dzień meczu 3) Tylko podczas trwania meczu, na stadionie/w hali 4) Tylko oglądając transmisje meczy w pubie 5) Tylko oglądając mecz w domu przed telewizorem, słuchając transmisji radiowej 6) W ogóle

16) Czy osoby z Pana/Pani otoczenia wiedzą, że jest Pan/Pani kibicem?

1) Tak 2) Raczej tak 3) Raczej nie 4) Nie

5) Nie wiem

63

17) W jaki sposób Pan/Pani kibicuje podczas meczu? (Może Pan/ Pani wybrać więcej niż jedną odpowiedź)

1) Klaszczę 2) Śpiewam 3) Za pomocą atrybutów(np. szalika) 4) Trąbię 5) Robię falę 6) Inaczej (jak?) ……………………………………………………………………… 7) Nic nie robię

18) Jakie atrybuty kibica Pan/Pani posiada?

(PYTANIE PREKATEGORYZOWANE – nie odczytuj odpowiedzi respondentowi, dopasuj jego odpowiedź do wymienionych poniżej wariantów)

1) Szalik 2) Koszulka 3) Czapka 4) Flaga 5) Trąbka 6) Gwizdek 7) Kubek 8) Plakaty 9) Proporczyki 10) Inne (jakie?) ………………………………………………………………………… 11) Nie posiada żadnych

19) Jak Pan/Pani wygląda idąc na mecz?

1) Zakładam kompletny strój kibica w barwach klubowych 2) Zakładam tylko niektóre elementy ubioru kibica 3) Nie zakładam barw klubowych, ubieram się tak jak co dzień 4) Inaczej (jak?) ………………………………………………………………………………….

20) Czy ma Pan/Pani znajomych wśród kibiców? 1) Tak 2) Nie → przejdź do pytania 22

21) Czy wolny czas spędza Pan/Pani z kibicami tej samej drużyny? 1. Tak, tylko i wyłącznie z kibicami tej samej drużyny 2. Z kibicami tej samej drużyny i znajomymi z pracy, szkoły, podwórka 3. Nie spędzam wolnego czasu z innymi kibicami, spotykam się z nimi tylko podczas

meczów (przejście) 4. Inne odpowiedzi (jakie?)……………………………………………………………………..

22) Czy zdarzyło się Panu/Pani zmienić sympatie klubowe?

1) Tak 2) Nie → przejdź do pytania 26

23) Ile razy zmienił/zmieniła Pan/Pani sympatie klubowe?

1) 1 2) 2 3) 3 4) 4 i więcej

64

24) Dlaczego zmieniał Pan/Pani sympatie klubowe?

1) Klub był zamieszany w korupcję 2) Kolega/koleżanka mnie przekonała 3) Przeprowadziłem/łam się 4) Klub grał słabo i przegrywał, dlatego się zniechęciłem/łam 5) Klub spadł do niższej ligi 6) Nie podobał mi się styl gry klubu 7) Klub był źle zorganizowany, panował w nim bałagan 8) Inne/jakie? ……………………………………………………………………………………

25) Jakim klubom kibicował/a Pan/Pani wcześniej? …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… 26) Jak ocenia Pan/Pani kibiców, którzy zmienili sympatie klubowe?

1) Pozytywnie 2) Raczej pozytywnie 3) Raczej negatywnie 4) Negatywnie

5) Trudno powiedzieć

27) Na tej karcie (Wręcz KR nr 27) są przedstawione skale z parami różnych cech. Proszę na każdej skali wskazać punkt (jedną z pionowych kresek), który najlepiej charakteryzuje typowego kibica siatkówki. Czy typowy kibic siatkówki, według Pana/Pani, to:

(UWAGA: Czytaj za każdym razem parę cech przeciwstawnych. Zaznacz punkt na skali wskazany przez respondenta, każda skala ma 6 punktów, nie należy nanosić nowych punktów)

Kobieta Mężczyzna Stary Młody Dobrze wykształcony Słabo wykształcony Agresywny Spokojny Lojalny wobec drużyny Zmienny w swoich sympatiach klubowych Porywczy Rozsądny Skłonny do poświęceń Nie jest skłonny do dla drużyny poświęceń dla drużyny Spontaniczny Uporządkowany

65

28) Na tej karcie (Wręcz KR nr 27) są przedstawione skale z parami różnych cech. Proszę na

każdej skali wskazać punkt, który najlepiej charakteryzuje typowego kibica piłki nożnej. Czy typowy kibic piłki nożnej, według Pana/Pani, to: (UWAGA: Czytaj za każdym razem parę cech przeciwstawnych. Zaznacz punkt na skali wskazany przez respondenta, każda skala ma 6 punktów, nie należy nanosić nowych punktów)

Kobieta Mężczyzna Stary Młody Dobrze wykształcony Słabo wykształcony Agresywny Spokojny Lojalny wobec drużyny Zmienny w swoich sympatiach klubowych Porywczy Rozsądny Skłonny do poświęceń Nie jest skłonny do dla drużyny poświęceń dla drużyny Spontaniczny Uporządkowany

29) Jakie są według Pani/ Pana najważniejsze cechy kibica? WRĘCZ KARTĘ

RESPONDETA NR 29 (W przypadku tego pytania można dopytać respondenta o jakieś inne cechy)

1. Tak 2. Nie 29.1 Honor 29.2 Lojalność wobec drużyny 29.3 Lojalność wobec innych kibiców tej samej drużyny

29.4 Waleczność 29.5 Emocjonalne zaangażowanie 29.6 Wrogość wobec drużyn przeciwnych

29.7 Odwaga 29.8 Posiadanie szacunku wśród innych kibiców

29.9 Pomysłowość 29.10 Przebiegłość 29.11 Obecność na meczach 29.12 Inne (jakie?) ……………………………………. ……………………………………

66

30) Czym według Pani / Pana powinien kierować się kibic? (Może Pan/ Pani wybrać więcej

niż jedną odpowiedź) 1) Dobrem drużyny ponad dobro własne 2) Honorem 3) Chęcią obrażania drużyny przeciwnej i ich kibiców przy każdej okazji 4) Chęcią zrobienia dobrego widowiska na meczach 5) Chęcią wspierania swojej drużyny 6) Chęcią zdobywania prestiżu, szacunku innych kibiców 7) Nie ma takich zasad – każdy postępuje inaczej 8) Inne (jakie?) ...................................................

31) Czy byłby Pan/byłaby Pani w stanie zrezygnować z kibicowania?

1) Tak 2) Raczej tak 3) Raczej nie → przejdź do pytania 33 4) Nie → przejdź do pytania 33 5) Nie wiem, nigdy się nad tym nie zastanawiałem → przejdź do pytania 33

32) W jakiej sytuacji byłaby Pani / byłby Pan w stanie zrezygnować z kibicowania? (Może

Pan/ Pani wybrać więcej niż jedną odpowiedź) 1) Zrezygnowałbym/ zrezygnowałabym, gdyby poprosiła mnie rodzina 2) Zrezygnowałbym/ zrezygnowałabym dla partnera / partnerki 3) Zrezygnowałbym/ zrezygnowałabym dla swoich dzieci 4) Zrezygnowałbym/ zrezygnowałabym dla własnego dobra 5) Zrezygnowałbym/ zrezygnowałabym z powodu pracy 6) Zrezygnowałbym/ zrezygnowałabym z powodu choroby we własnej rodzinie 7) Inne (jakie?) .................................................................................................................

33) Jaki jest stosunek Pana/ Pani najbliższej rodziny do Pana/ Pani kibicowania? 1) Zabrania mi kibicować 2) Jest przeciwna mojemu kibicowaniu 3) Nie przeszkadza jej moje kibicowanie 4) Współkibicuje ze mną, ale nie chodzi ze mną na mecze 5) Współkibicuje ze mną

6) Trudno powiedzieć 7) Rodzina ma podzielone zdanie, jakie?....................................................................... …………………………………………………………………………………………………

34) Co daje Panu/Pani bycie kibicem? (Może Pan/Pani wybrać więcej niż jedną

odpowiedź) WRĘCZ KARTĘ RESPONDENTA NR 34

1) Rozrywkę 2) Ucieczkę od codzienności 3) Różnorodne emocje (od euforii po stres) 4) Możliwość podziwiania umiejętności sportowców 5) Integrację z innymi kibicami 6) Okazję do spędzania czasu ze znajomymi 7) Możliwość zawarcia nowych znajomości 8) Dumę z wygranej mojej drużyny 9) Sens życia 10) Styl życia 11) Inne (jakie?) ...........................................................................................................................

67

35) Jak często Pan/Pani kibicuje:

1. Zawsze 2. Często 3. Raczej często

4. Raczej rzadko

5. Rzadko 6. Nigdy 7. Trudno powiedzieć

35.1. W domu przed telewizorem?

35.2. Na meczach we własnym mieście?

35.3. Na meczach w innych polskich miastach?

35.4. Na meczach poza granicami kraju?

Jeśli respondent odpowiedział ‘Nigdy’ jednocześnie w pytaniu 35.3 i 35.4, to nie zadawaj mu pytania 36.

36) Czy rodzina towarzyszy Panu/ Pani, gdy wyjeżdża Pan/Pani na mecze?

1) Nie, nigdy nie jeździ ze mną na mecze 2) Tak, czasami towarzyszy mi w wyjazdach na mecze 3) Tak, często wyjeżdża ze mną na mecze 4) Tak, zawsze towarzyszy mi, gdy wyjeżdżam na mecze

5) Trudno powiedzieć

37) Czy ogląda Pan/ Pani mecze swojej drużyny w telewizji?

1) Tak, oglądam każdą transmisję meczy mojej ulubionej drużyny 2) Tak, oglądam większość transmisji meczy mojej drużyny 3) Tak, oglądam niektóre transmisje, które nie kolidują z innymi obowiązkami 4) Nie, nie oglądam telewizyjnych transmisji meczy mojej drużyny

38) Gdy Pana/Pani drużyna gra ważny mecz, a Pan/Pani w tym czasie musi być w

pracy/szkole, to: 1) Idę na mecz bez względu na wszystko 2) Idę na mecz, jeśli uda mi się zwolnić z pracy/szkoły 3) Nie idę na mecz, bo uważam, że obowiązki są ważniejsze

4) Trudno powiedzieć

39) Czy jest Pan/Pani zapisany/zapisana do klubu kibica? 1) Tak 2) Nie → przejdź do pytania 42

40) Jak trafił/a Pan/Pani do tego klubu kibica?

1) Z własnej inicjatywy 2) Razem z kolegą/ koleżanką 3) Z kimś z rodziny 4) Szukałem pasji 5) Byłem na meczu i to mnie zachęciło 6) Nie pamiętam 7) Inny sposób (jaki?)……………………………………………………………………………..

68

41) Co Panu/Pani daje przynależność do klubu kibica? (Może Pan/Pani wybrać więcej niż

jedną odpowiedź)

1) Czuję, że jestem oddanym kibicem 2) Mam poczucie przynależności do grupy kibiców 3) Mam zniżki na bilety 4) Mam pierwszeństwo do zakupu biletów na mecze wyjazdowe 5) Mogę uczestniczyć w tworzeniu oprawy meczu 6) Mam poczucie wypełniania zadania wszystkich kibiców 7) Szacunek innych kibiców 8) Zapewnia dodatkowe rozrywki 9) Inne (jakie?)……………………………………………………………………………………

42) Jaki ma Pani/Pan stosunek do większości kibiców drużyny konkurującej z Pana/Pani

drużyną? 1) Mam o nich bardzo złe zdanie, żywię nienawiść do nich 2) Kiedy widzę kibica innej drużyny robię się agresywny 3) Są mi obojętni → przejdź do pytania 44 4) Nie mam im nic do zarzucenia, jeśli oni mnie nie prowokują → przejdź do pytania 44 5) Popieram ich → przejdź do pytania 44 6) Utrzymuję koleżeńskie stosunki z nimi → przejdź do pytania 44

43) Dlaczego Pan/Pani nie lubi tych grup kibiców? (Może Pan/Pani wybrać więcej niż

jedną odpowiedź)

3) Ponieważ kibicują przeciwnej drużynie z tego samego miasta/regionu 4) Tak się przyjęło, że nasze drużyny się nie lubią 5) Jest to grupa z innego miasta, którego nie lubimy 6) Czuję niechęć do konkretnych osób w tej grupie i dlatego nie lubię całej grupy 7) Inne powody (jakie?)……………………………………………………………………………

44) Czy uważa Pan/Pani, że jest jakiś sposób by zjednoczyć się z kibicami przeciwnej

drużyny? 1) Tak 2) Nie → przejdź do pytania 46

45) Jaki to sposób? (Może Pan/Pani wybrać więcej niż jedną odpowiedź)

6) Organizowanie imprez sportowych dla kibiców 7) Prośba zawodników obu drużyn skierowana do kibiców 8) Zbieranie pieniędzy na jakiś cel dobroczynny 9) Reportaże telewizyjne o życiu codziennym kibiców przeciwnych drużyn (żeby zobaczyli, że nie różnią się od siebie) 10) Budowa wspólnego obiektu (np. stadionu) 11) Inne sposoby (jakie?)……………………………………………………………………………

69

46) Jak Pan/Pani ocenia bezpieczeństwo podczas meczu Pana/Pani drużyny?

1. Czuję się bezpiecznie, nic mi tam nie zagraża 2. Czuję się raczej bezpiecznie, choć czasem obawiam się, że może wywiązać się

jakaś bójka 3. Nie czuję się zbyt bezpiecznie, chociaż nigdy nie przydarzyło mi się nic złego 4. Obawiam się o swoje bezpieczeństwo, kibice potrafią być agresywni

47) Jakie zdanie o kibicach ma, według Pana/Pani, większość ludzi?

1. Pozytywne 2. Raczej pozytywne

3. Neutralne 4. Raczej negatywne

5. Negatywne 6. Trudno powiedzieć

47.1 O kibicach piłkarskich

47.2 O kibicach siatkarskich

Pytanie 48.1 zadaj tym respondentom, którzy odpowiedzieli „raczej negatywnie” lub „negatywnie” w pytaniu 47.1 Pytanie 48.2 zadaj tym respondentom, którzy odpowiedzieli „raczej negatywnie” lub „negatywnie” w pytaniu 47.2

48) Dlaczego, według Pana/Pani, ludzie mają negatywną opinie o kibicach? (W przypadku

tego pytania można dopytać respondenta o jakieś inne powody)

48.1. Kibice piłkarscy 48.2. Kibice siatkarscy 1.Ze względu na chuligańskie wybryki

2. Ludzie nie wiedzą jak wyglądają mecze

3.Media tworzą zły obraz

4. Jest to pewien stereotyp

5. Jest to powszechna opinia

6. Inne (proszę wymienić jakie)

……………………………… ……………………………… ………………………………

………………………...... ………………………….. …………………………..

49) Jak media, według Pana/Pani, zazwyczaj przedstawiają kibiców?

1. Dobrze 2. Raczej dobrze 3. Raczej źle 4. Źle 49.1 Kibice piłkarscy 49.2 Kibice siatkarscy

50) Czy kiedykolwiek wziął Pan/Pani udział w bójce między kibicami?

1. Tak 2. Nie → przejdź do pytania 55

3. Odmowa odpowiedzi → przejdź do pytania 55

70

51) Ile razy to zdarzenie miało miejsce? 1. Był to jednorazowy incydent 2. 2-5 razy 3. 6-10 razy 4. Robię to regularnie

52) Co robił Pan/Pani podczas bójki? (Może Pan/Pani wybrać więcej niż jedną odpowiedź)

1. Niszczyłem sprzęt na stadionie 2. Atakowałem kibiców przeciwnej drużyny 3. Atakowałem każdego, kogo napotkałem 4. Demolowałem autobusy/ przystanki 5. Atakowałem policję / służby porządkowe 6. Niszczyłem różne przedmioty na drodze 7. Broniłem się przed atakami 8. Co innego (co?) ……………………………………………………………………

53) Czy podczas bójki był Pan/Pani pod wpływem używek? 1. Tak 2. Nie → przejdź do pytania 55

54) Czy był to:

1. Alkohol 2. Narkotyki? 3. Inne (jakie?) ……………………………………………………………………

55) Czy zgadza się Pani / Pan z definicją ,,ustawki’’ ?

Wręcz kartę respondenta nr 55, przeczytaj definicję ustawki, a następnie kategorie kafeterii. Ustawka – patologiczne zjawisko społeczne polegające na z góry umówionej bijatyce dwóch grup ludzi deklarujących przynależność do zwaśnionych grup kibicowskich.

1) Tak, zgadzam się całkowicie → przejdź do pytania 57 2) Raczej się zgadzam → przejdź do pytania 57 3) Raczej się nie zgadzam 4) Zdecydowanie się nie zgadzam

56) Czym są zatem ,,ustawki ‘’ dla Pana / Pani? ................................................................................................................................................................................................................................................................................................

57) Dlaczego wg Pani/ Pana kibice biorą udział w ustawkach?

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

58) Czy istnieją jakieś charakterystyczne tylko dla kibiców słowa i zwroty? 1) Tak 2) Nie → przejdź do pytania 60

3) Nie wiem, nie spotkałem się z czymś takim → przejdź do pytania 60

71

59) Proszę podać przykłady takich słów czy zwrotów: .........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

60) Jakie typy kibiców wyróżniłby Pan/wyróżniłaby Pani? .........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

61) Jaki ma Pan/Pani stosunek do kobiet-kibiców?

1. To dobrze, że kobiety też interesują się sportem 2. Nie przeszkadzają mi, ale nie traktuje ich poważnie 3. Nie obchodzi mnie płeć – kibic to kibic 4. Kobiety nie powinny kibicować- sport to męska rzecz 5. Takie kobiety mnie denerwują. Nie zgadzam się na kobiety- kibiców 6. Inne (jakie?)……………………………………………………………………………………

62) Jakie są Pana/ Pani pasje poza kibicowaniem?

(PYTANIE PREKATEGORYZOWANE – nie odczytuj odpowiedzi respondentowi, dopasuj jego odpowiedź do wymienionych poniżej wariantów)

1) Biznes i gospodarka 2) Gry komputerowe, komputery i Internet 3) Kuchnia (kulinaria) 4) Kultura, sztuka, teatr, film i kino, fotografia 5) Książki 6) Majsterkowanie, elektronika 7) Media (prasa, radio, TV), telekomunikacja 8) Medycyna i zdrowie 9) Moda 10) Motoryzacja 11) Muzyka, rozrywka, taniec 12) Nauka, edukacja 13) Polityka i życie publiczne 14) Tematy rodzinne 15) Turystyka i wypoczynek 16) Uprawianie sportu/sport 17) Uroda i kosmetyka 18) Inne (jakie?)……………………………………………………………………………………

63) Czy interesuje się Pan/Pani tylko jedną dyscypliną sportu?

1) Tak → przejdź do pytania 65 2) Nie

72

64) Jaką inną dyscypliną/innymi dyscyplinami Pan/Pani się interesuje?

(PYTANIE PREKATEGORYZOWANE – nie odczytuj odpowiedzi respondentowi, dopasuj jego odpowiedź do wymienionych poniżej wariantów)

1) Siatkówką/piłką nożną 2) Koszykówką 3) Hokejem 4) Formułą1 5) Boksem 6) Żużlem 7) Lekkoatletyką 8) Skokami narciarskimi 9) Kolarstwem 10) Inną/jaką? ………………………………………………………………………………

METRYCZKA

65) Płeć respondenta (Zaznacz płeć respondenta) 1) Kobieta 2) Mężczyzna

66) W którym roku się Pan/Pani urodził/a?

…………………………………………………………………………………………

67) Jakie posiada Pan/Pani wykształcenie?

1) Niepełne podstawowe 2) Podstawowe 3) Zasadnicze zawodowe 4) Średnie techniczne 5) Średnie ogólnokształcące 6) Policealne 7) Wyższe licencjackie 8) Wyższe

68) Jak ocenia Pan/ Pani sytuację materialną w swoim gospodarstwie domowym?

1) Dobrze 2) Raczej dobrze 3) Raczej źle 4) Źle

5) Trudno powiedzieć

69) Czym się Pan/Pani aktualnie zajmuje?

1) Pracuję 2) Uczę się/studiuję → przejdź do pytania 71 3) Jestem emerytem/rencistą → przejdź do pytania 71 4) Jestem bezrobotny → przejdź do pytania 71 5) Inna sytuacja (jaka?)...........................................................→ przejdź do pytania 71

73

70) W jakim zawodzie Pan/Pani pracuje?

(PYTANIE PREKATEGORYZOWANE – nie odczytuj odpowied zi respondentowi, dopasuj jego odpowiedź do wymienionych poniżej wariantów)

1) Osoba prowadząca działalność gospodarczą 2) Robotnik/ pracownik fizyczny 3) Urzędnik/ pracownik administracyjny 4) Pracownik usług i handlu 5) Bezrobotny 6) Kadra kierownicza 7) Wojskowy/policjant/strażak 8) Gospodyni domowa 9) Rolnik 10) Specjalista/ wolny zawód 11) Inne (jakie?)…………………………………………………………………………….

71) Z jakiej miejscowości Pan/ Pani pochodzi?

…………………………………………………………………………………………….

72) W jakiej miejscowości Pan/ Pani mieszka obecnie? 1) Na wsi 2) W mieście do 20 tys. mieszkańców 3) W mieście od 21 tys. do 100 tys. mieszkańców 4) W mieście od 101 tys. do 200 tys. mieszkańców 5) W mieście od 201 tys. do 500 tys. mieszkańców 6) W mieście powyżej 500 tys. mieszkańców

73) Czy jest Pan/ Pani osobą: 1) Wierzącą i regularnie praktykującą 2) Wierzącą i nieregularnie praktykującą 3) Wierzącą, ale niepraktykującą 4) Niewierzącą, ale przywiązaną do tradycji 5) Niewierzącą, obojętną wobec Kościoła 6) Niewierzącą, niechętnie nastawioną do Kościoła 7) Określiłbym/określiłabym to inaczej (jak?)……………………………………………….

74) Czy interesuje się Pan/Pani polityką?

1) Zdecydowanie tak 2) Raczej tak 3) Raczej nie → przejdź do pytania 76 4) Zdecydowanie nie → przejdź do pytania 76

75) Stanowisko której partii politycznej jest Panu/Pani najbliższe?

1) Ligi Polskich Rodzin (LPR) 2) Platformy Obywatelskiej (PO) 3) Polskiego Stronnictwa Ludowego (PSL) 4) Prawa i Sprawiedliwości (PiS) 5) Sojuszu Lewicy Demokratycznej (SLD) 6) Samoobrony 7) Unii Polityki Realnej (UPR) 8) Żadnej 9) Innej (jakiej?)..............................................................................................................

76) Czy uważa się Pan/Pani za osobę tolerancyjną wobec:

77) Co jest dla Pana/Pani ważne w życiu? (Proszę ponumerować podane wartości

od 1 do 11, gdzie 1 oznacza, że jest to dla Ciebie wartość najważniejsza, a 11, że jest to wartość najmniej ważna) WRĘCZ KARTĘ RESPONDENTA NR 77

1. Honor 2. Miłość 3. Przyjaciele 4. Rodzina 5. Satysfakcjonująca praca 6. Stabilność finansowa 7. Szacunek wśród ludzi 8. Uczciwość 9. Wiara 10. Wykształcenie 11. Zdrowie

78) Czy aktywnie uczestniczy Pan/Pani w życiu społecznym?

1) Tak, należę do organizacji pozarządowej 2) Tak, należę do młodzieżówki partii politycznej 3) Tak, biorę udział w organizacji imprez kulturalnych/inicjatyw społecznych 4) Tak, udzielam się jako wolontariusz 5) Uczestniczę w inny sposób

(jaki?)............................................................................ 6) Nie uczestniczę aktywnie w życiu społecznym

1.Tak 2.Raczej tak 3.Raczej nie 4.Nie 5.Trudno powiedzieć 76.1 Osób chorych na AIDS?

76.2 Osób Homoseksualnych?

76.3 Osób innej rasy?

76.4 Osób innej narodowości?

76.5 Osób innego wyznania?

76.6 Subkultur?

76.7 Kibiców innych drużyn?

75

ANEKS DLA ANKIETERA 1. Czas trwania wywiadu (w minutach)………………………………………………………… 2. Jak przebiegała aranżacja wywiadu? 1. Respondent zgodził się na wywiad bez wahania i nacisków ze strony ankietera 2. Respondent wahał się, ale dał się łatwo nakłonić do udzielenia wywiadu 3. Respondent zgodził się na wywiad pod silną presją ankietera

4. W inny sposób, proszę go opisać……………………………………………………... …………………………………………………………………………………………..

3. Czy w trakcie wywiadu były obecne jakieś inne osoby poza respondentem i ankieterem? 1. Tak, przez cały czas trwania wywiadu 2. Tak, ale tylko podczas aranżacji 3. Tak, ale tylko w pewnych fragmentach wywiadu 4. Nie przejdź do pytania 6 4. Ile osób poza respondentem i ankieterem było obecnych podczas wywiadu?......................... 5. Jak zachowywały się te osoby? 1. Nie brały udziału w rozmowie 2. Z własnej inicjatywy, spontanicznie wtrącały się do rozmowy 3. Wtrącały się do rozmowy tylko na wyraźną prośbę respondenta 4. Zachowywały się inaczej, proszę opisać jak?................................................................ …………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………... 6. Jaki był stosunek respondenta do wywiadu? 1. Zdecydowanie życzliwy 2. Raczej życzliwy 3. Obojętny 4. Raczej niechętny 5. Zdecydowanie niechętny 7. Jak ocenisz stopień zrozumienia pytań przez respondenta respondenta?

1. Respondent miał kłopoty ze zrozumieniem większości pytań lub sformułowaniem na nie odpowiedzi 2. Respondent miał kłopoty ze zrozumieniem pytań lub sformułowaniem odpowiedzi, ale występowały one incydentalnie 3. Kłopoty tego typu nie wystąpiły

8. Proszę podać numery pytań, przy których poza ich odczytaniem (literalnym odczytaniem ich tekstu) ankieter musiał respondentowi coś wyjaśniać, czy je przeformułowywać: …………………………………………………………………………………………………………… 9. Czy jakieś pytanie(a) były dla respondenta drażliwe? 1. Tak – proszę podać ich numery………………………………………………………………. 2. Nie Czytelny podpis ankietera:………………………………………………………………………………

76

ZAŁ ĄCZNIK NR 2 – SŁOWNIK „KIBICA” Awantura - w odróżnieniu od ustawki, niezorganizowana, spontaniczna bójka pomiędzy

chuliganami zwaśnionych klubów. W wyniku awantur zdobywa się lub traci trofea w postaci

szalików lub flag.

Chuligan - (od ang. Hooligan) - osoba, która atakuje wrogich kibiców, ale także, która stanie

w obronie, gdy obca grupa atakuje. Nazwa pochodzi od Patricka Hooligana - kibica z

Londynu. Istnieje kodeks chuliganów i liga chuliganów. Według niektórych to najmniej

liczna grupa kibicowska, ale bardzo widoczna. Chuligani często, bardziej niż widowiskiem

sportowym, zainteresowani są wszczynaniem burd, których finał jest nierzadko tragiczny.

Czapa – inaczej efektowny „blok” wykonany przez zawodników grających w siatkówkę.

Fana (flaga) - dla kibica rzecz święta. Wieszana na płocie, symbolizuję siłę danej grupy.

Zdobyta fana przeciwnej drużyny, zawieszana jest na fanie grupy, która ją zdobyła "do góry

kołem" (do góry nogami), a następnie przez wiele grup palona.

Fanatyk - kibic, dla którego klub jest nałogiem. Nie opuszcza żadnego meczu, jeździ

wszędzie za drużyną. Najczęściej pokrywają się z nimi ultrasi i chuligani.

KMWTW - Kto ma wiedzieć, ten wie! - skrót oznaczający, że jeśli czegoś nie wiesz, znaczy,

że nie masz wiedzieć.

Kocioł - poznańska nazwa miejsca najzagorzalszych kibiców. Jedyne miejsce gdzie nie ma

krzesełek. Na innych stadionach sektory te mają różną nazwę np.: Legia - "Żyleta", ŁKS -

"Galera", Arka - "Górka", GKS Katowice - "Blaszok", Widzew – „Młyn”, „Zegar”

Młynarz - osoba prowadząca doping.

Niesiona – nieprawidłowe odbicie piłki, które polega na zbyt długim kontakcie piłki z dłońmi

zawodnika.

Oprawa - na oprawę składają się wszelkie działania artystyczne mające na celu podniesienie

estetyki widowiska, w które są zaangażowani kibice. W oprawach wykorzystuje się flagi,

sztuczne ognie, kartony, folie etc.

Pad – przewrót w bok lub rzucenie się zawodnika do przodu, zazwyczaj w celu podbicia piłki

tak, żeby nie dotknęła ona boiska.

Piknik - jest to rodzaj kibica, którego głównym celem jest przyjść na mecz w celu tylko jego

obejrzenia i zjedzenia kiełbaski. Jest z drużyną tylko wtedy, kiedy jej idzie dobrze. Jak

rozpoznać kibica - piknika? Nie śpiewa podczas meczów, uważając to za wielki wstyd i

poniżenie. Większość z nich przychodzi tylko na najważniejsze mecze w sezonie. W każdym

klubie kibiców - pikników jest około 70%.

77

Piknik - to określenia kibica, który przychodzi na mecze ale nie angażuje się głębiej w ruch

kibicowski, np. organizowanie opraw. Często pikniki to grupa przeciwników stadionowych

burd, stojąca w opozycji do chuliganów. Pikniki, chociaż najmniej aktywni, stanowią chyba

najbardziej liczną grupę stadionowych konsumentów. Kupują karnety lub bilety w droższych

sektorach, a zasobność ich portfeli pozwala na wydawanie znaczniejszych sum na sportowe

pamiątki lub konsumpcje w trakcie widowiska.

Sektorówka - największe z rodzajów flag. Składają się z wielu kawałków materiałów

połączonych ze sobą, tworząc z daleka wzór. Największe sektorówki ważą kilkaset

kilogramów, i przykrywają kilka sektorów.

Układ antysprzętowy - zawiązany pomiędzy chuliganami pakt, który zakazuje w bójkach

używania wszelkich narzędzi. W trakcie ustawek lub awantur chuligani biją się tylko na gołe

pięści.

Ultras - kibic zajmujący się oprawami na stadionach (race, stroboskopy, serpentyny, flagi,

sektorówki), a także zorganizowanym dopingiem. Grupa kibiców zaangażowana w doping i

przygotowanie opraw na mecze swojej drużyny. W większości młodzi ludzie, którzy są

skłonni poświęcić wiele dla klubu, licznie stawiają się na wyjazdowych meczach ukochanych

piłkarzy.

Ustawka - zorganizowana i zaplanowana bójka pomiędzy chuliganami wrogich sobie

klubów. Ustawka przebiega według wcześniej ustalonych zasad dotyczących na przykład

ilości biorących w niej chuliganów.

Vlepka - najczęściej kwadratowa naklejka klubowa o wymiarach np. 7x7cm lub podobnych.

Występują także prostokątne. Przyklejana w różnych dziwnych miejscach na świecie,

symbolizuje, że kibice danej grupy już tam byli. Wrogie vlepki zdrapuje się lub nakleja się na

nie swojego klubu.

Wjazd z bramą - najczęściej na stadiony wrogów, wyrwanie bramy i wbiegnięcie na trybuny

bez płacenia biletu i kontroli.

Zasadzka - zorganizowanie barykady na trasie i zaatakowanie innej grupy jadącej na mecz

lub wracającej z meczu. Ekipa może podjąć walkę lub odmówić.

Zgoda - przyjaźń pomiędzy kibicami dwóch klubów. Zaprzyjaźnieni kibice wspierają się, a

mecze pomiędzy ich drużynami są szczególnie fetowane. Za najstarszą zgodę w kraju uznaję

się przyjaźń pomiędzy Cracovią Kraków i Polonią Warszawa.