management การขนส่งและสินค้า...
TRANSCRIPT
& Management
May-June 2016, Vol.43 No.246 21 <<<
ตอจากฉบบทแลว
เศรษฐภม เถาชารสาขาวชาการจดการโลจสตกส วทยาลยนานาชาตพระนคร มหาวทยาลยราชภฏพระนคร
คงคลงระดบการผลตทคงทไปพรอม ๆ กน จะตองมการผลตทงปเพอเกบ
สนคาคงคลงส�ารองส�าหรบชวงนน การเปลยนแปลงของอปทานยง
อาจจะเกดขนเพราะวามการผลตผลตภณฑนนแคบางชวงเวลาใน
หนงป ซงมกจะเปนการผลตอาหารทมสนคาคงคลงสงในชวงเวลา
เกบเกยว
7. เพอจะรองรบการเปลยนแปลงหรอการเกงราคา ราคา
ของผลตภณฑอาจมการเปลยนแปลงได เนองจากหลาย ๆ สาเหต
ดงนน บางบรษทจงซอในปรมาณมาก ๆ เพอรองรบการเปลยนแปลง
ราคาเหลาน
8. เพอชวยใหการผลตและปฏบตการกระจายสนคา
ราบรนมากขน กคอ เกบสนคาคงคลงไวเพอแยกกจกรรมทงสอง
ออกจากกน
9. เพอใหการบรการลกคาไดทนท ในบางตลาดทมการ
แขงขนกนอยางรนแรง บรษทตาง ๆ จะตองจดหาสนคาใหกบลกคา
ไดทนททตองการ กคอ เอาจากสนคาคงคลง
10.เพอลดความลาชาในการผลตทเกดจากการขาดชนสวน
อะไหล ประเดนนมความส�าคญ นอกเหนอจากการบ�ารงรกษาทว ๆ
ไปดวย กคอ ส�าหรบโรงงานและเครองจกรราคาแพงทเสยหาย
การมอะไหลส�ารองจะชวยลดการหยดงานในโรงงานได
11.งานระหวางผลต งานในสวนนจะชวยเหลอกระบวนการ
ผลต โดยการเกบสนคาคงคลงของงานระหวางผลตไวส�าหรบชวง
ระหวางกระบวนการ 2 กระบวนการ
สนคาคงคลงและความสามารถในการทำากำาไร
การประเมนความสามารถในการท�าก�าไรของกจการจะ
พจารณาจากตวเลขในงบการเงนถงผลตอบแทนทกจการไดรบจาก
การประกอบการ ซงประกอบดวยอตราสวนทส�าคญ 3 อตราสวน คอ
1. ก�าไรสทธตอยอดขาย (net profit margin)
2. อตราผลตอบแทนตอสนทรพย (return on assets)
3. อตราผลตอบแทนตอสวนของเจาของ (return on net
worth)
การบรหารสนคาคงคลง (inventory management)
การบรหารสนคาคงคลงซงอาจจะเปนวตถดบ (raw material)
สนคาส�าเรจรป (finished product) งานระหวางผลต (work in pro-
cess) สนคาทเปนสวนประกอบ (part) วสดสนเปลอง ใหมตนทน และ
มระดบความพงพอใจของลกคาทเหมาะสม และใหมความสมดลกน
ระหวางอปสงค (demand) กบอปทาน (supply)
ความสำาคญของการจดการสนคาคงคลง
1. เพอลดตนทนในการผลต โดยมากแลวการตดตง
เครองจกรเปนกระบวนการทมตนทนสง ดงนน การผลตจะตองผลต
เปนระยะยาวทสดเทาทจะท�าได เพอใหตนทนตอหนวยต�าลง แตเรา
กตองเปรยบเทยบตนทนตอหนวยนกบตนทนในการถอครองสนคา
คงคลงดวย
2. เพอรองรบความแปรปรวนของอปสงค อปสงค
(demand) ของผลตภณฑไมไดเทาเทยมกนตลอดไปเสมอ แตจะม
การเปลยนแปลงไปในระยะสน ๆ ตามฤดกาล เพอทจะหลกเลยงการ
ขาดสนคาคงคลง เราจงตองรกษาสนคาคงคลงส�ารอง (safety stock)
ไวระดบหนง
3. เพอรองรบเวลาในการอปทาน (เวลาน�า) ชวงตางๆ
สนคาคงคลงส�ารองสวนอนจะถอครองไว เพอใชรองรบชวงความ
ลาชาในการจดสงจากซพพลายเออร (supplier)
4. ตนทนในการจดซอ มตนทนในการบรหารสวนหนงท
เกยวของกบการสงซอ และเพอทจะลดตนทนสวนน เราจะตองถอ
ครองสนคาคงคลงเพมเตม เราจ�าเปนทจะตองเทยบตนทนในการ
บรหารสวนนกบตนทนในการถอครองสนคาคงคลง ดงนน เราจง
ตองใชการค�านวณปรมาณสงซอทคมคาทสด (Economic Order
Quantity: EOQ)
5. เพอฉวยโอกาสสวนลดจากปรมาณการสงซอ ผลตภณฑ
บางชนจะมราคาตอหนวยถกลงถาซอในปรมาณมาก ๆ
6. เพอรองรบการเปลยนแปลงตามฤดกาล การเปลยน-
แปลงเหลาน อาจมสาเหตจากอปสงคทผลตภณฑมความนยมในบาง
ชวงเวลาเทานน การจะรองรบความเปลยนแปลงเหลานและรกษา
เทคนคการบรหารจดการ
การขนสงและสนคา ตอนจบ
Management&
>>> 22 May-June 2016, Vol.43 No.246
จากรปท 4 จะเหนวา ก�าไรสทธตอยอดขาย คอ รายได
หกลบออกจากคาใชจายในการด�าเนนงาน โดยรายได ประกอบดวย
ยอดขายสนคาหรอบรการ คา Royalties คาดอกเบยรบ และรายได
อน ๆ สวนคาใชจายในการด�าเนนงาน ประกอบดวย คาโสหยอน ๆ
คาแรงงาน คาวตถดบ คาภาษ คาบรการลกคา คาบ�ารงรกษา คาวจย
และคาใชจายอน ๆ ซงการทมสนคาคงคลงมากเกนไป จะท�าใหความ
สามารถในการท�าก�าไรลดลง ดวยเหตผลทส�าคญ 2 ประการ คอ
1. ก�าไรสทธลดลงจากการทมตนทนเกยวของกบการม
สนคาคงคลงเพมขน เชน คาใชจายในการเกบรกษาสนคาคงคลง
คาประกนภย คาภาษ ตนทนสนคาเสอมสภาพ และสนคาเสยหาย
2. การทมสนคาคงคลงมากท�าใหยอดรวมของสนทรพยสง
ซงจะสงผลใหอตราการหมนเวยนของสนทรพย (asset turnover)
ลดลง ท�าใหโอกาสของการลงทนในสนทรพยอนลดลง นอกจากน
ยงท�าใหอตราผลตอบแทนตอสวนของเจาของลดลงไปดวย
จงมความจ�าเปนทจะตองมการบรหารจดการ การขนสงและ
การบรหารจดการสนคาคงคลงไปพรอมกน โดยใชกลยทธทส�าคญ
คอ Mill Run, Cross Docking, HUB & SPOKE และ Roll-on-Roll-off
ระบบการขนสงแบบ Milk Run เลยนแบบมาจากระบบการ
ขนสงนมในประเทศสหรฐอเมรกา โดยทในทก ๆ เชาของวน ฟารมนม
จะจดรถรบ-สงนมไปจอดรออยทหนาบานในแตละหลง ทมการน�าขวด
นมเปลามาวางไวหนาบานตามจ�านวนทตองการเพอเปนสญลกษณ
วาบานหลงนตองการรบนมจ�านวนกขวด หลงจากนนรถรบ-สงนมจะ
น�าขวดนมใหมมาเปลยนใหกบลกคา แลวท�าการเกบขวดนมเปลากลบ
ขนรถไปยงฟารมนม ซงจะเปนอยางนในตอนเชาของทก ๆ วน ดงแสดง
ในรปท 5
ปจจบนระบบอตสาหกรรมไดมการประยกตใชรปแบบการ
ขนสงแบบ Milk Run กนมากขน โดยทบรษทฯ จะสงรถไปรบวตถดบ-
สนคาทบรษทของผจดหาวตถดบ-สนคา (supplier) ตาง ๆ แลวน�ามา
สงใหกบบรษท ทงนเพอใหเกดความคลองตวในการบรหารจดการ
วตถดบมากยงขน ดงแสดงในรปท 6
ปจจบนการจดสงหรอหนวยงานดานการขนสงในระบบ
อตสาหกรรม แบงออกไดเปน 2 ระบบดวยกน คอ
1. ระบบMilkRun คอ ระบบทบรษทผผลต (manufacturer)
จดรถบรรทกมารบวตถดบ-สนคาทบรษทของผจดหาวตถดบ-สนคา
(supplier) เอง ซงบรษทผผลตทรเรมใชระบบนแหงแรก คอ บรษท
โตโยตา จ�ากด
2. ระบบNonMilkRun คอ ระบบทผจดหาวตถดบ-สนคา
(supplier) จะจดสงวตถดบ-สนคาไปใหกบบรษทผผลต (manufac-
turer) เอง ซงโดยทวไปแลวบรษทผผลตสวนมากจะนยมใชระบบน
MilkRun เปนรปแบบการจดการงานจดสงทบรหารโดยบรษท
ผผลต (manufacturer) ท�าการสงซอวตถดบหรอชนสวนเพอน�าไปใช
ท�าการประกอบ ซงความสามารถในการบรรทก การออกแบบ Supply
Part ของ Milk Run Delivery System จะตองยดถอหลกทางดานการ
เคลอนยาย หรอจดสง (logistics) โดยมหวขอหลก ดงน
➠ Cyclic Rotation รปแบบการจดสงจะตองเปนลกษณะวง
รอบ สามารถหมนเวยนได
▲ รปท 4 แสดงสวนประกอบของกำ�ไรสทธตอยอดข�ย (net profit margin)
▲ รปท 6 แสดงระบบก�รขนสงแบบ Milk Run ของระบบอตส�หกรรม
กำ�ไรสทธ
ค�ใชจ�ย
ในก�รดำ�เนนง�น
ร�ยได
➢ ค�โสหยอน ๆ
➢ ค�แรงง�น
➢ ค�วตถดบ
➢ ค�ภ�ษ
➢ ค�บรก�รลกค�
➢ ค�บำ�รงรกษ�
➢ ค�วจย
➢ ค�ใชจ�ยอน ๆ
➢ ยอดข�ยสนค� หรอบรก�ร
➢ ค� Royalties
➢ ค�ดอกเบยรบ
➢ ร�ยไดอน ๆ
▲ รปท 5 แสดงระบบก�รขนสงแบบ Milk Run ของฟ�รมนมในประเทศสหรฐอเมรก�
Management&
May-June 2016, Vol.43 No.246 23 <<<
➠ Short Lead Time ในการ Supply Part จะตองสนมาก
แมนย�ากบการผลตทแทจรง
➠ High Loading Efficiency รถบรรทกมขดความสามารถ
ในการบรรทกสง
➠ Flexible to Change สามารถยดหยนในรปแบบการ
จดสงได
การสงสนคาผานคลง (cross docking) เปนกระบวนการท
ตอเนองในการน�าสนคาจากผผลตเพอทจะไปถงจดมงหมายสดทาย
ซงผาน Cross Dock โดยปราศจากการเกบสนคาและวสดภายใน
คลงสนคา ซง Cross Docking เปนวธการหนงในระบบบรหารการจด
การเชงโลจสตกส โดยมหลกการ คอ การน�าสนคาทมาจากสถานท
ผลตทหลากหลายน�ามารวบรวมไวใน Cross Dock และสนคาจะถก
เคลอนยายจาก Cross Dock ไปยงจดมงหมายในแตละแหงตาม
ล�าดบ กระบวนการไหลของวธการ Cross Docking ดงรปท 7
CrossDock จงเขามามบทบาทและเปนปจจยส�าคญตอการ
สนบสนนรปแบบการขนสง ซง Cross Dock จะท�าหนาทส�าคญ ดงน
1. เปนสถานเปลยนถายสนคาของรถบรรทกสนคา(termi-
naltrucktransfer) ท�าหนาทในการเปลยนถายสนคาจากพาหนะหนง
ไปอกพาหนะหนง ในรปแบบการขนสงสนคา ทงทเปนประเภท
เดยวกนและแตกตางกน เชน จากรถบรรทกหนงไปเปนอกรถบรรทก
หนง หรอจากรถบรรทกหนงไปเปนการขนสงทางรถไฟ หรอบรรจสนคา
เขาตคอนเทนเนอร เพอจดสงสนคาไปทางเรอ หรอทางอากาศ เปนตน
คอ ท�าหนาทเปนสถานในการขนถายสนคาระหวางการเปลยนรปแบบ
การขนสง
2. บรรทกและขนถาย(loading&unloading) คอ ท�าหนาท
รวบรวม คดแยกสนคา และกระจายสนคา ทงบรเวณตนทาง หรอ
ปลายทาง และท�าหนาทในการจดเกบชวคราวของสนคากอนการสงมอบ
3. เปนสถานในการรวบรวมขอมลขาวสาร (information
center) เพอเชอมโยงการผลตและการสงมอบสนคาจากผผลตไปสผรบ
สนคา
4. เปนศนยบรรจและคดแยกสนคาเพอการน�าเขาและ
สงออก(inbound&outbound) ซงกรณเชนน จะมการท�าทศลกากร
คลงสนคาเพอรอการสงมอบ ซงจะท�าหนาทในการรบสนคาจากเรอ
หรอเครองบน แลวน�ามาจดเรยงกอง หรอจดเกบเพอรอการขนสงหรอ
สงมอบ
5. ศนยรวมสนคา (regional hub) ท�าหนาทเปนสถาน
รวบรวมและกระจายสนคาประจ�าภาค คอ เปนสถานเปลยนถาย
สนคาจากพาหนะหนงไปอกพาหนะหนง (intermodal linkage) โดย
หนาทหลกจะท�าหนาทเปนศนยเปลยนถายและกระจายสนคาเพอ
เชอมโยงระหวางภาค หรอจงหวด
Hub&Spoke โดยท Hub คอ การใชประโยชนเชงพนทในการ
เปนจดศนยกลางโลจสตกสเชอมโยงกจกรรมทางเศรษฐกจ ซง
เกยวของกบระบบโลจสตกสทงหมดไวอยางเปนระบบ อนประกอบไป
ดวย การขนสง การเคลอนยายสนคา-บรการ ขอมลขาวสาร และการ
เคลอนยายทน มความพรอมเกยวกบโครงสรางพนฐาน ระบบ
คมนาคมขนสงและระบบสาธารณปการ สวน Spoke คอ ซ หรอ
เสนทาง เพอเชอมโยงกจกรรมทางเศรษฐกจไปยงจดศนยกลาง (hub)
หลกการของแบบจ�าลองปญหาโครงขายแบบ Hub คอ Hub หมายถง
จดทใชรวมการไหลของ Node อน ๆ และจดกลมใหมเพอสงตอไปยง
Hub (หรอ Node) อน หรอท�าการสงตอไปยงจดหมายปลายทางของ
สนคานน สามารถแยกเปน 2 ระดบ คอ
1. Hub Level Network เปนระดบของการเชอมโยงระหวาง
จดศนย (hub) กบจดศนยกลาง (hub)
2. Spoke Level Network เปนระดบของการเชอมโยง
ระหวาง Node กบ Hub
ดงแสดงระบบ Hub & Spoke ในรปท 8
จากรปท 8 ขางบน แสดงการเปรยบเทยบระหวางรปแบบ
การขนสงแบบเดมกบการขนสงโดยการประยกตใช Hub & Spoke จะ
เหนวา การขนสงรปแบบเดมจะเปนแบบตางคนตางขน ซงถามโรงงาน
ผผลต (manufacturer) จ�านวน 3 โรงงาน แตละโรงงานตองบรการ
▲ รปท 7 แสดงกระบวนก�รไหลของวธก�ร Cross Docking
▲ รปท 8 แสดงก�รเปรยบเทยบระหว�งรปแบบก�รขนสงแบบเดมกบก�รขนสง โดยประยกตใช Hub & Spoke
Management&
>>> 24 May-June 2016, Vol.43 No.246
ลกคา จ�านวน 3 รายจะใชเสนทางการขนสงถง 3 เสนทางตอหนง
โรงงานผผลต ท�าใหตองใชทรพยากร เพอรองรบ 3 เสนทางทส�าคญ
คอ รถบรรทก คาประกนภย คาน�ามน คาจางคนงานขบรถ คาเสอม
สภาพของถนน และคาน�าชา-กาแฟส�าหรบเจาหนาท ซงถามถง 3
โรงงานคาใชจายเหลานกจะมผลรวมทเพมมากขนถง 3 เทาตวทจะ
สงผลตอตนทนระบบโลจสตกส แตเมอมาประยกตใชกลยทธ Hub &
Spoke จะเหนไดวามการรวมศนย (hub) ของการขนสงเกดขน
ดงแสดงในภาพท 3 กลาวคอ 3 โรงงานผผลตดงกลาวจะขนมารวมท
ศนย (hub) แลวขนสงดวยกนโดยใชการขนสงทางน�า ทางรถไฟ หรอ
ทางทอ แลวรวมศนย (hub) อกครงหนง เพอขนสงไปยงลกคา ซงจาก
การประยกตใชกลยทธ Hub & Spoke โดยเปนการรวมศนยเพอ
ประสานระบบการขนสงท�าใหใชเพยง 7 เสนทางจาก 9 เสนทาง ท�าให
ประหยดทรพยากรไดถง 2 เสนทาง สงผลตอตนทนโดยรวมของระบบ
โลจสตกสทลดลงจากการรวมศนย (hub) และแยกกนขนสงไปให
ลกคา (spoke)
การใหบรการขนสงโดยเรอ Roll-on-Roll-off เปนความรวมมอ
ระหวาง รสพ. และ บทด. ในการใหบรการขนสงชายฝงระหวาง
แหลมฉบง-สงขลา โดยใชเรอ Roll-on-Roll-off ดงแสดงในรปท 9
จากรปท 9 จะเหนวาการขนสงโดยใช Roll-on-Roll-off
ซงเปนความรวมมอระหวาง รสพ. และ บทด. ในการใหบรการชายฝง
ระหวางทาเรอแหลมฉบง-ทาเรอสงขลา จะมงเนนท Reliable คอ
ความนาเชอถอ ทใหบรการทกวนออกจากทาถงปลายทางตามก�าหนด
เวลา และ Security คอ ความปลอดภย ซงจะสงผลใหสามารถลด
ตนทน (cost reduction) ทส�าคญ คอ
ระยะเวลา ถาขนสงโดยรถบรรทกใชเวลา 24 ชวโมง แตทาง
เรอใชเวลา 18 ชวโมง เวลาลดลง 6 ชวโมง
ตนทน ถาขนสงโดยรถบรรทกใชตนทน 380 บาท/ตน แตทาง
เรอใชตนทน 340 บาท/ตน ตนทนลดลง 40 บาท/ตน
น�ามน ถาขนสงโดยรถบรรทก ซงใชน�ามนดเซลจะใชน�ามน
12 ลตร/กโลเมตร (30 คน) แตทางเรอซงใชน�ามนเตาจะใชน�ามน 1
ลตร/กโลเมตร (1 เทยว/30 คน)
บทสรป
เนองจากในปจจบนประเทศไทยมตนทนโลจสตกสประมาณ
18 เปอรเซนต ตอ GDP ซงเปนสดสวนทคอนขางสง โดยมตนทน
คาขนสงสนคา และตนทนการเกบรกษาสนคาคงคลง เปนองค-
ประกอบหลก ซงรปแบบการขนสงม 5 รปแบบทส�าคญ คอ ทางรถ
บรรทก ทางรถไฟ ทางอากาศ ทางน�า และทางทอ สวนคลงสนคา
(warehouse) คอ การเปนจดพกในการเคลอนยายของสนคาผาน
โซอปทานถงลกคาปลายทาง โดยมวตถประสงคการถอครองสนคาท
แตกตางกน ซงสนคาทถกจดเกบในคลงสนคาเรยกวา สนคาคงคลง
(inventory) ประกอบดวย วตถดบ (raw material) สนคาส�าเรจรป
(finished product) งานระหวางผลต (work in process) สนคาทเปน
สวนประกอบ (part) และ วสดสนเปลอง โดยมกลยทธทนยมใช
บรหารจดการการขนสงและสนคาคงคลงไปพรอมกนทส�าคญ คอ
ระบบการขนสงแบบ Milk Run โดยทบรษทจะสงรถไปรบวตถดบ-
สนคาทบรษทของผจดหาวตถดบ-สนคา (supplier) ตาง ๆ แลวน�ามา
สงใหกบบรษท ทงนเพอใหเกดความคลองตวในการบรหารจดการ
วตถดบมากยงขน การสงสนคาผานคลง (cross docking) คอ การน�า
สนคาทมาจากสถานทผลตทหลากหลายน�ามารวบรวมไวใน Cross
Dock โดยปราศจากการเกบสนคาและวสดภายในคลงสนคา และ
สนคาจะถกเคลอนยายจาก Cross Dock ไปยงจดมงหมายในแตละ
แหงตามล�าดบ Hub & Spoke หลกการของแบบจ�าลองปญหาโครง
ขายโดยท Hub หมายถง จดทใชรวมการไหลของ Node อน ๆ และ
จดกลมใหมเพอสงตอไปยง Hub (หรอ Node) อน ๆ หรอท�าการสงตอ
ไปยงจดหมายปลายทางของสนคานน การใหบรการขนสงโดยเรอ
Roll-on-Roll-off เปนความรวมมอระหวาง รสพ. และ บทด.ในการให
บรการขนสงชายฝงระหวางแหลมฉบง-สงขลา โดยใชเรอ Roll-on-
Roll-off เพอเพมประสทธภาพโดยรวมของระบบโลจสตกสและ
โซอปทาน
เอกสารอางอง
1. สนน เถาชาร. (2551). การบรหารจดการระบบโลจสตกสโดยใชกลยทธ
Milk Run. Industrial Technology Review,14 (183), 123-128.
2. สนน เถาชาร. (2554). บรหารจดการระบบโลจสตกสดวยกลยทธ HUB
& SPOKE. Industrial Technology Review, 17(225), 100-105.
3. สนน เถาชาร. (2555). แนวทางประเมนประสทธภาพโซอปทานดวย
การประยกตใชตวแบบอางองการด�าเนนงานโซอปทาน
4. Supply Chain Operation Reference Model (SCOR Model). Indus-
trial Technology Review, 17 (ฉบบพเศษ), หนา 74-80.
5. http://www.thailandindustry.com/guru/view.php?id=3398&
section=9&rcount=Y
6. https://www.wikipedia.org/
▲ รปท 9 แสดงเสนท�ง Ro-Ro ทใหบรก�ร