kd-kkd analiza-kosto-vellim fitim & vendimarrja

Kontabiliteti i Drejtimit Ushtrime te zgjidhura

1

ANALIZA CVP

Analiza kosto vllim fitim (cost volume profit-cvp) sht e lidhur me efektetin n t ardhurn operative neto t: mimit t shitjes

Volumit t shitjes

Kostos variabl pr njsi. Kostove fikse totale.

Miksin e produkteve t shitura.

AGJENDA

1. Paraqitja e pasqyrs s t ardhurave sipas kontributit.2. Efektet e ndryshimeve n volum n t ardhurat neto operative3. Grafiku CVP.4. Norma e marzhit t kontributit.5. Analiza e pikes kritike.6. Analiza e fitimit t synuar.7. Marzhi i siguris.8. Leva operative.

Metoda e marzhit t Kontributit

Nj pasqyr t ardhurash sipas formatit t kontributit sht shum e prdorshme n analizn CVP sepse ajo jeppamjen e sjelljes s kostos.Shembull: Pasqyra e t ardhurave sipas kontributit e muajit t kaluar pr Nord Corporation, nj prodhuesbiikletash sportive, paraqitet si m posht:

Total Per Njsi PrqindjeShitjet (500 biikleta) ................ $250,000 $500 100%Minus shp variabl .................... 150,000 300 60Marzhi I kontributit ................... 100,000 $200 40%Minus shpenzime fikse.............. 80,000T ardhurat neto operative ........ $ 20,000

Marzhi i kontributit Shuma q shitjet (neto nga shpenzimet variabl) kontribuojn pr t mbuluar shpenzimet fikse dhe n realizimin

e fitimit. Marzhi i kontributit pr njsi mbetet konstant pr aq koh sa mimi i shitjes dhe kostot variabl pr njsi nuk

ndryshojn.


2

Nryshimet n volum dhe t ardhurat operative neto

Pasqyra e t ardhurave sipas kontributit jan dhn n kt faqe dhe n faqen e tjetr pr shitjet mujore t 1, 2,400 dhe 401 bicikletave.

Total Pr njsi PrqindjeShitjet (1 biiklet) ............................. $ 500 $500 100%Minus shpenzime variabl ................. 300 300 60Marzhi i kontributit ............................ 200 $200 40%Minus shpenzime fikse........................ 80,000Tr neto operative/(humbja) ................. $(79,800)

Total Pr njsi PrqindjeShitjet (2 biikleta)............................. $ 1,000 $500 100%Minus shpenzime variabl ................. 600 300 60Marzhi i kontributit ............................ 400 $200 40%Minus shpenzime fikse 80,000T ardhura neto oprative/(humbja) $(79,600)

Kini prasysh pikat e mposhtme:1. Marzhi i kontributit duhet q s pari t mbuloj shpenzimet fikse. Nse ai nuk arrin t mbuloj shpenzimet

fikse kemi nj humbje.2. Nse njsi shtes shiten, shpenzimet fikse zvoglohen deri sa ato t jen mbuluar plotsisht.

Ndryshimet n volum dhe t ardhurat neto operative

Total Pr njsi PrqindjaShitjet (400 biikleta) ......................... $200,000 $500 100%Minus shpenzime variabl ................. 120,000 300 60Marzhi i kontributit............................. 80,000 $200 40%Minus shpenzime fikse 80,000T ardhura neto oprative/(humbja) $ 0

Total Pr njsi PrqindjeShitjet (401 biikleta) ......................... $200,500 $500 100%Minus shpenzime variabl .................. 120,300 300 60Marzhi i kontributit............................. 80,200 $200 40%Minus shpenzime fikse 80,000T ardhura neto oprative/(humbja) $ 200

Kini parasysh pikat e mposhtme:1. Nse kompania shet ekzaktsisht 400 bicikleta n muaj, ajo do t ket rezultat 0, as fitim as humbje.2. Pika kritike sht:

Pika n t ciln t ardhurat totale nga shitja barazojn shpenzimet totale. (variabl dhe fikse) Pika n t ciln marzhi i kontributit total barazon shpenzimet fikse totale.


3

3. do njsi shtes e shitur rrit t ardhurn neto operative me shumn e marzhit t kontributit pr njsi.

Prgatitja e Grafikut CVP

Grafiku CVP i prfunduar/kompletuar

Raporti i marzhit t kontributit


4

Raporti i marzhit t kontributit (MK) sht raporti i marzhit t kontributit ndaj shitjeve totale:

Nse kompania ka vetm nj produkt, raporti i MK mund t llogaritet gjithashtu pr t dhnat pr njsi:

Shembull: Pr Nord Corporation, raporti i MK sht 40%, llogaritur si m posht:

Ose

Raporti i marzhit t kontributit tregon sa mund t ndikohet marzhi i kontributit nga nj ndryshim i dhn n shitjettotale.Shembull: Supozojm se shitjet e Nordit rriten me $ 150,000 muajin tjetr. Cili do t jet efekti n (1) marzhin ekontributit dhe (2) t ardhurat neto operative?(1) Efekti n marzhin e kontributit:

Rritja n shitje............................................ $150,000Shumzuar nga raporti i MK ..................... 40%Rritja n marzhin e kontributit................... $ 60,000

(2) Efekti n t ardhurat operative:Nse shpenzimet fikse nuk ndryshojn, t ardhurat neto operative pr muajin gjithashtu do t rriten me $60,000.

Aktuale E pritur NdryshimiShitjet (n njsi)........................... 500 800 300Shitjet (n dollar) ......................... $250,000 $400,000 $150,000Minus shpenzime variabl ........... 150,000 240,000 90,000Marzhi i kontributit ..................... 100,000 160,000 60,000Minus shpenzime fikse ................ 80,000 80,000 0T ardhura neto operative ............ $ 20,000 $ 80,000 $ 60,000

Analiza e piks kritike

Prmbledhje e t dhnave pr Nord Corporation:Pr

bicikletPrqindja Pr muaj


5

mimi i shitjes.................................... $500 100%Shpenzimet variabl ........................... 300 60Marzhi i kontributit............................. $200 40%Shpenzimet fikse................................. $80,000

Metoda e ekuacionitQ = Pika kritike n numr biikletash

Fitimi = Shitjet (shpenzime variabl + shpenziem fikse)Shitjet = Shpenzime variabl + Shpenzime fikse+ fitimi$500Q = $300Q + $80,000 + $0$200Q = $80,000

Q = $80,000 $200 pr biikletQ = 400 biikleta

X = Pika kritike n vlerShitjet = Shpenzimet variabl + Shpenzime fikse + Fitime

X = 0.60X + $80,000 + $00.40X = $80,000

X = $80,000 0.40X = $200,000

Metoda e marzhit t kontributit

Analiza e fitimit t synuar

Shembull: Supozojm se Fitimi i synuar i korporats Nord sht $ 70,000 pr muaj. Sa biikleta sportive duhet tshes ajo do muaj pr t arritur kt qllim?

Metada e ekuacionitQ = Numri i biikletave pr t arritur fitimin e synuar

Shitjet = Shpenzimet variabl + Shpenzimet fikse + Fitimet$500Q = $300Q + $80,000 + $70,000$200Q = $150,000


6

Q = $150,000 $200 biikletaQ = 750 biikleta

(ose, n shitje n dollar, 750 bicikleta $500 pr biiklet = $375,000)

X = shitjet n dollar pr t arritur shifrn e targetuar t fitimitShitjet = Shpenzimet variabl + Shpenzimet fikse + Fitimi

X = 0.60X + $80,000 + $70,0000.40X = $150,000

X = $150,000 0.40X = $375,000

Metoda e marzhit t kontributit

Marzhi i siguris

Marzhi i siguris sht tejkalimi i shitjeve t buxhetuara ose aktuale mbi shitjet n pikn kritike. Marzhi isiguris mund t shprehet gjithashtu si n vler ose n prqindje, formulat jan:

Kompania X Kompania YShitjet ................................................. $500,000 100% $500,000 100%Minus shp variabl ............................. 350,000 70 100,000 20Marzhi i kontributit ............................ 150,000 30% 400,000 80%Minus shpenzimet fikse ..................... 90,000 340,000T ardhurat neto operative ................. $ 60,000 $ 60,000Pika kritike:

$90,000 0.30................................ $300,000$340,000 0.80.............................. $425,000


7

Marzhi i siguris ne vler:$500,000 $300,000 ...................... $200,000$500,000 $425,000 ...................... $75,000

Marzhi i siguris n %:$200,000 $500,000...................... 40%$75,000 $500,000........................ 15%

Leva operative

Leva operative mat sesi nj ndryshim, i dhn n prqindje pr shitjet, ndikon t ardhurat operative.

Kompania X Kompania YShitjet ................................................. $500,000 100% $500,000 100%Minus shp variabl ............................. 350,000 70 100,000 20Marzhi i kontributit ............................ 150,000 30% 400,000 80%Minus shpenzimet fikse ..................... 90,000 340,000T ardhurat neto operative ................. $ 60,000 $ 60,000Shkalla e levs operative...................... 2.5 6.7

Nse shkalla e levs operative sht 2.5, ather nj rritje 10% n shitje do t rezultoj n nj rritje 25%(=2.5*10%) n t ardhurat neto operative.Shembull: Supozojm se t dy kompanit X dhe Y kan nj rritje 10% n shitje:

Kompania X Kompania YShitjet ................................................. $550,000 100% $550,000 100%Minus shp variabl ............................. 385,000 70 110,000 20Marzhi i kontributit ............................ 165,000 30% 440,000 80%Minus shpenzimet fikse ..................... 90,000 340,000T ardhurat neto operative ................. $ 75,000 $100,000Rritja n TR neto operative......................... 25% 67%

Leva operative

Shkalla e levs operative nuk sht konstante-ajo ndryshon me nivelin e shitjeve.

Shembull: N nj nivel m t lart t shitjeve, shkalla e levs operative pr Kompanin Xb bie nga 2.5 n 2.2 dhepr kompanin Y nga 6.7 n 4.4.

Kompania X(000s)

Kompania Y(000s)

Shitjet ................................................ $500 $550 $500 $550Minus shpenzime variabl................. 350 385 100 110Marzhi i kontributit ........................... 150 165 400 440Minus shpenzimet fikse..................... 90 90 340 340


8

T ardhurat neto operative ................ $ 60 $ 75 $ 60 $100Shkalla e levs operative........................... 2.5 2.2 6.7 4.4

Zakonisht shkalla e levs operative bie kur shitjet rriten

Supozimet kryesore pr analizn CVP

1. mimi i shitjes sht konstant. mimi nuk ndryshon kur ndryshon vllimi i shitjeve.2. Kostot jan lineare dhe mund t ndahen n mnyr t sakt n elementin fiks dhe at varialbl. Kostoja fikse

totale sht konstante dhe kostoja variabl sht konstante.3. Miksi i shitjeve sht konstant n kompanit me shum produkte.4. N kompanit prodhuese, inventart nuk ndryshojn. Numri i njsive t prodhuara barazon numrin e njsive

t prodhuara.

Ushtrimi 1 Funksioni i kostos, pika kritike

A Kostoja mesarare pr njsi sht $234 pr nj volum prej 1,200 njsi dhe $ 205 pr nj volum prej 1,400 njsi.Fitimi sht $ 24,000 n nivlin m t ult. Vlerso kostot variabl pr njsi.B Sparkle shet nj produkt pr $0.25 q ai e blen nga prodhuesi pr $0.12. Kostot variabl t shitjes jan $0.02pr njsi. Pika kritike sht aktualisht te nj nivel shitjes prej $10,600 pr muaj. Cilat jan kostot fikse mujore tlidhura me produktin?C Kostot fikse mujore jan $24,000 kur volumi sht te ose posht 200 njsive dhe $36,000 kur volumi mujorsht mbi 200 njsi. Kostoja variabl pr njsi sht $200 dhe mimi i shitjes sht $300 pr njsi. Cila sht sasian pikn kritike?

ZgjidhjeA. Ky problem jep informacionin n njsi kshtu q prdor formuln TC = v*q + F pr t prcaktuar kostonvariabl. Kostoja mesatare mundet s pari t kthehet n kosto totale.

Kosto totale pr 1,200 njsi sht $234*1,200 = $280,800Kosto totale pr 1,400 njsi sht $205*1,400 = $287,000

Prdorim medotn me dy hapa (ndryshimi n kosto pjestuar m ndryshimin n volum) pr t prcaktuar kostonvariabl.

Kosto variabl = (287,000 280,800)/(1,400 1,200)V = $31

Kujdes, informacioni pr fitimin nuk prdoret pr shkak se ai sht jo relevant pr kt problem. Njohja dhe veimii informacionit relevant sht nj aftsi e rndsishme.


9

B. I kthejm shitjet n njsi dhe prdorim: Fitimi = (P-V)*Q F.

Llogarisim numrin e njsive t shitura.

T ardhurat / mimi i shitjes pr njsi = Numri i njsive$10,600/$0.25 pr njsi =42,400 njsi.

Kosto variabl sht $0.12 plus kosto e shitjes $0.02 = $0.14 pr njsi.

Prdorim ekuacionin e piks kritike, dhe pastaj e zgjidhim pr shumn e panjohur t kostove fikse.

0 = ($0.25 - $0.14)*42,400 F0 = $4,664 FF = $4,664

C. sht vetm nj pik kritke brenda zons relevante, kshtu q pika kritike llogaritet n fillim pr zonn epar relevante, nse rezultatet jan brenda zons s par, nuk ka nevoj pr kalkulime shtes. Megjithat,nse pika kritike nuk sht n zonn e par relevante, ather llogaritjet duhet t bhen pr zonn tjetr.

N zonn relevante 0 < Q < 200, pika kritike llogaritet si m posht:

0 = ($300 - $200)*Q - $24,000Q = 240 njsiKy rezultat sht jasht zons relevante, nuk sht zgjidhja e prshtatshme.

N zonn relevante 200 < Q, pika kritike llogaritet si m posht:

0 = $100*Q - $36,000Q = 360 njsiKy rezultat sht n zonn relevante, kshtu q sht dhe pika kritike.

Ushtrimi 2 Kompania Martell

Fitimi, mimi pr fitimn e synuar. Kompania martell ka vendosur aktualisht operacione n nj treg konkurues.Menaxhmi ka qn agresiv n prpjekjet e tij pr t krijuar pjesn e tregut. mimi i produktit sht vendosur nnivelin $5 pr njsi, shum m posht se ai i konkurrentve kryesor t kompanis. Kostot variabl jan $4.50 prnjsi, dhe kostot fikse totale ishin $600,000 gjat vitit t par.A Supozoni se firma ishte n gjendje pr t shitur 1 milion njsi gjat vitit t par. Cili sht fitimi dhe humbjapara tatimit pr vitin?B Supozojm se kosto variabl pr njsi dhe dhe kostot totale fikse nuk rriten n vitin e dyt. Menaxhimi ka qni sukseshshm n arritjen e pjess s tregut. far mim duhet t vendoset pr t arritur fitimin e synuar para tatimitprej $25,000? Supozoni se shitjet mbeten n nivelin e 1 milion njsive.

ZgjidhjeA. Fitimi (humbja) para tatimit sht:

$5(1,000,000) - $4.50(1,000,000) -$ 600,000= $500,000 - $600,000= $(100,000)


10

B. mimi pr fitimin e synuar prej $25,000 sht:

1,000,000*P - $4.50(1,000,000) - $600,000 = $25,0001,000,000*P = $5,125,000P = $5.125

Firma duhet t ket nj mim shitje mesatar prej $5.125 pr t fituar $25,000 n shitjet prej 1,000,000 njsi.

Ushtrimi 3 Salloni Rain Beau

Funsioni i kostos, pika kritike. T dhnat pr tre muajt e fundit t operacioneve t Sallonit RainBeau jepen mposht:

Mars Prill MajNumri I takimeve 1,600 1,500 1,900

Paga e Parukjeres 14,000 14,000 18,000Paga e Manikyristes 12,000 12,000 16,000Furnizime 900 750 950Drita & uj 600 480 400Qeraja 1,000 1,000 1,000T tjera 3,500 3,450 3,580Kostot totale 32,000 31,680 39,930

Nj rritje e prgjithshme e kostove u shfaq gjat muajit Maj.Krkohet:A Cili sht funksioni total i kostos pr sallonin RainBeau?B. Nse mimi mesatar pr takim sht $25, vlersoni takimet e krkuara n Qershor pr t aritur pikn kritike.

Zgjidhje:

A.Kostot Fikse VariablPaga e parukjeres $18,000Paga e manikyristes 16,000Furnizime (materiale) 0 $0.500Drita, uj 400Qeraja 1,000T tjera 2,963 0.325Total $38,363 $0.825

TC = $38,363 + $0.825*takime

Shpjegime;

Pagat: Shuma e pagave n Maj prdoret pr t parashikuar pagat pr muajin tjetr pr shkak se ka nj rritje nkostot e lnjes s puns. Meqnse paga nuk ka ndryshuar pr dy muajt e par ajo sht marr si nj kosto fikse.Rritja n muajin e tret i adresohet nj rritje n nivelin e prgithshm t pagave q do vazhdoj n t ardhmen.


11

Materialet: nj vlersim n modelin e kostos s materialeve v n dukje se pr Prillin dhe Majin kostoja ematerialeve ishte $0.50 pr seanc. Kostoja ishte m e lart n Mars, por sht m mir t prdoret informacioni maktual. Studentt mundet ta ken mesatarizuar tre mujorin pr $0.52 pr muaj, ose ato duhet t prdorin metodn emaksimumit dhe minimumit e cila jep $0.50

Drita dhe Uj: Pr shkak se kostot dritave dhe ujit jan m s shumti n varsi t motit pr kt biznes, zgjidhjaprdor kostot e muajit t mparshm pr t parashikuar kostot e muajit tjetr.

T Tjea: Nj ekzaminim i kostove t tjera tregon se ato rriten pr shkak t rritjes s volumit por jo n mnyrproporcionale (ashtu si sht m furnizimet). Pr kt arsye prdorim metodn e minimum maksimumit. Kostotvariabl=$0.325 [($3,580 - $3,450)/(1,900 1,500)]. Duke prdorur TC = F +VC*Q dhe duke zgjidhur ekuacioninpr F jep nj kosto fikse prej $2,963 [$3,450 = F + ($0.325*1,500)].

B. 0 = ($25.00 - $0.825)Q - $38,3630 = $24.175*Q - $38,363Q = 1,587 Takime

Ushtrimi 4 Kompania Madden

Pika kritike, fitimi i synuar, ROI fitimi i synuar Kompania Madden parashikoi t ardhurat e saj para taksave prvitin tjetr si sht treguar m posht. Maden sht subjekt i nj Norme tatimi 40%.

Shitjet (160,000 njsi) 8,000,000Kostot e shitjeve:Kostot variabl 2,000,000Kostot fikse 3,000,000Fitimi para tatimit 3,000,000

Krkohet:A. Cila sht pika kritike n njsi t shitura pr vitin tjetr?B. Nse Madden krkon $4.5 milion si fitim para tatimit, cili sht niveli i krkuar i shitjeve n vler?C. Nse shitjet neto t Madden jan $36 milion, far shifre t ardhurash duhet t arrihet pr Madden pr t

marr nj fitim pas tatimeve sa 10% e shitjeve?

A. Pjestojm shitjet dhe kostot variabl me 160,000 dhe nxjerrim mimin e shitjes pr njsi prej $50 dhe kostonvariabl pr njsi prej $12.50.

Zgjidhje:A. Formula e piks kritike sht:

$50*Q - $12.50*Q - $3,000,000 = $0$37.5*Q = $3,000,000Q = 80,000 njsi


12

B. Kosto variabl sht $12.5 pr njsi/$50.00 pr njsi =25% e t ardhurave.

Pika kritike ne vlere shitjesh kur TR=Totali i t ardhurave

TR - 0.25*TR - $3,000,000 = $4,500,0000.75*TR= $7,500,000TR = $10,000,000

C. Fitimi i synuar pas taksave:

0.10*$36,000,000 = $3,600,000

Fitimi pas taksave = (1-0.40)*fitimi para taksave

Duke kombinuar kto llogaritje:

$3,600,000 = 0.60*fitimi para taksaveFitimi para taksave = $6,000,000

Llogaritja e CVP:

TR- 0.25*TR - $3,000,000 = $6,000,0000.75*TR = $9,000,000TR = $12,000,000

Ushtrimi 5 Kompania Laraby

Pika kritike, fitimi i synuar, ndryshimet n kosto, mimi i shitjes. Kompania Laraby prodhon nj produkt t vetm.Ajo shiti 25,000 njsi vitin q kaloi me rezultatet e mposhtme:

Shitjet 625,000Kostot variabl 375,000Kostot fikse 150,000T ardh para tat 100,000Tat Fitimi (45%) 45,000Fitimi pas Tatimit 55,000


13

N nj prpjekje pr t prmirsuar produktet e saj, menaxhert e Laraby jan duke diskutuar nj pjes prbrse qkushton $2.50 me nj pjes t re dhe m t mir q kushton $4.50 pr njsi gjat vitit q do t vij. Nj makin e redo t duhet gjithashtu pr t rritur kapacitet prodhuese. Makina do t kushtoj $18,000 dhe ka nj jet tprdorshme prej 6 vitesh pa vler t mbetur. Kompania prdor amortizimin linear n t gjith aktivet afatgjata.

Krkohet:A. Cila ishte pika kritike e kompanis Laraby n njsi vitin e kaluar?B. Sa njsi produkti duhet t kishte shitur kompania Laraby n vitin e kaluar pr t fituar $77,000 si fitim paratatimit?C. Nse kompania Laraby mban mimin e shitjes konstant dhe bn ndryshmin e sygjeruar sa njsi produkti duhet tshiten n vitin q do t vij pr arritur pikn kritike?D. Nse kompania Laraby mban mimin e shitjes konstant dhe bn ndryshimet e sygjeruara, sa njsi produkti duhett prodhoj dhe t shes kompania pr t realizuar t njjtin fitim para tatimit si dhe vitin e kaluar?E. Nse kompania Laraby dshiron t ket t njjtn norm t marzhit t kontributit, far mim shitje pr njsiprodukti duhet t vendos ajo vitin tjetr pr t mbuluar koston e rritur t materialeve?

Zgjidhje:

A. mimi i shitjes pr njsi;

= $625,000/25,000 njsi= $25/njsi

Kostot variabl pr njsi.

= $375,000/25,000 njsi= $15/njsi

Pika kritike

$25*Q $15*Q - $150,000 = $0Q = 15,000 njsi

B. Prshtasim targetin e t ardhurave pas tatimeve n nj target para tatimeve

T ardhurat para tatimit*(1 - .45) = $77,000T ardhurat para tatimit *0.55 = $77,000T ardhurat para tatimit = $140,000

Zgjidhja n njsi pr fitimin e synuar.

$25Q- 15Q - 150,000 = $140,000Q = 29,000 njsi

C .Kostot variabl aktuale $15.00 Kostot fikse aktuale $150,000Minus komponentt e vjetr (2.50) Plus amortizimi pr makins

Plus komponentt e rinj 4.50 e re $18,000/6 3,000Kostot e reja variabl $17.00 Kosto e reja fikse $153,000


14

Zgjidhja pr pikn kritike

$25*Q $17*Q - $153,000 = $0Q = 19,125 njsi

D. Zgjidhja pr fitimin e synuar: :

$25*Q $17*Q - $153,000 = $100,000 (para tatimit)Q = 31,625 njsi

E. Norma aktuale e marzhit t kontributit = ($25 $15)/$25 = 40%

mimi i ri:

P - $17 = 0.40*P

Termat e rinegociuar:

0.60*P = $17P = $28.33

Ushtrimi 6 Kompania All-Day Candy

Pika kritike, mimi i shitjes, fitimi i synuar me ndryshimet n mim dhe n kosto. Kompania All-Day Candysht nj shprndars me pakic i mblsirave. Kompania shrben dyqaneve n hapsira t mdha metropolitane.Rritje e vogl por e qndrueshme sht arritur nga kompania All-Day Candy gjat viteve t fundit, dhe mimet emblsirave gjithashtu kan qn n rritje. Kompania po riformulon planet e saj pr vitin fiskal t ardhshm. Tdhnat e mposhtme jan prdorur pr t projektuar t ardhurat e vitit aktual pas tatimeve prej $ 100,000.

mimi mesatar i shitjes $4.00 pr kutiKosto mesatare variablKosto e mblsirs $2.00 pr kutiKosto e shitjes 0.4 pr kutiTotal $2.40 pr kutiKostot fikse vjetore:Shitjet $160,000Admnisrative 280,000Total 440,000


15

Shitjet e pritura vjetore (390,000 kuti)=$1,560,000Prqindja e tatimit=40%Prodhuesit e mblsirave kan njoftuar se ato do ti rrisin mimet t produkteve t tyre me nj mesatare prej 15% nvitin n vijim pr shkak t rritjes s kostos s materialeve direkte (sheqer, kakao, kikirik, e t tjera) dhe kostos spuns. Kompania All-Day Candy pret q t gjitha kostot e tjera do t mbeten t njjta si jan gjat vitit aktual.

Krkohet:A. Cila sht pika kritike e kompanis n sasi kuti mblsirash t shitura pr vitin aktual?B. far mim shitje mesatar pr kuti duhet t vendos All-Day Candy pr t mbuluar rritjen 15% n kostotvariabl t mblsirave dhe t mbetet srish n normn e marzhit t kontributit aktual?C. far volumi shitjesh n vler duhet All-Day Candy Company t arrij n vitin n vazhdim pr t mbajtur tnjjtin nivel fitimi pas tatimeve si sht parashikuar pr vitin aktual nse mimi mesatar i shitjes i mblsirsmbetet n nivelin $4.00 pr kuti dhe kostoja e mblsirave rritet me 15%?

Zgjidhje:

A. $4*Q - $2.40*Q - $440,000 = $0Q = 275,000 kuti pr t arritur pikn kritike

B. Norma aktuale e marzhit t kontributit = ($4.00-$2.40)/$4.00 = 40%

Kostot variabl t vlersuara pr periudhn tjetr (vetm rritja n kostot mblsirs)

$2.00 x 1.15 + $0.40 = $2.70

mimi i shitjes i krkuar pr t arritur 40% normn e marzhit t kontributit:

P - $2.70 = 0.40*P0.60*P = $2.70P = $4.50

C. Fitimi aktual para tatimit = $4.00*390,000 njsi - $2.40*390,000 njsi - $440,000= $184,000

Shitjet e krkuara n njsi pr t arritur $184,000 fitim para tatimeve:

$4Q - 2.70Q - 440,000 = $184,000$1.30Q= $624,000Q= 480,000 pako

Shitjet n vler = 480,000 pako @ $4 = $1,920,000

Ushtrimi 7 Grupi Junior Achievement

Pika kritike, leva operative, vendimi i funksionit t kostos Ju jeni kshilluesi i Junior Achievements Group n njshkoll t mesme lokale. Ju duhet t ndihmoni grupin pr t marr nj vendim pr taksat q duhet t paguhen pr tshitur mjete kopshtarie n shtpin e Garden sho. Grupi shet nj set paisjesh pr $20.00. kostoja e prodhimit (t


16

gjitha variabl) sht $6 pr set. Kordinatori i shtpis dhe i Garden Sho lejon tre opsionet e pagesave pr grupetq ekspozojn dhe shesin n panair:T paguaj nj taks fikse n total $5,600T paguaj nj taks prej $3,800 plus 10% t t gjitha t ardhurave nga setet e paisjeve t shitura n panair.T paguaj 15% t t gjitha t ardhurave nga setet e paisjeve t shitura.

Krkohet:

A. Llogarit sasin n pikn kritike pr setet e paisjeve t shitura pr seciln alternativ.B. Cili plan pagese ka shkalln m t lart t levs operative?C. Cili plan pagese ka rriskun m t ult t humbjes pr shoqrin? Shpjego.D. N cilin nivel t ardhurash duhet t jet grupi indiferent pr opsionin 1 dhe 2?E. Cilin opsion duhet t zgjedh Junior Achievement, duke supozuar shitjet pritet t jen 1,000 sete paisjesh?Shpjego.

Zgjidhje:

A. Pika kritike pr alternativn 1:

$5,600/($20 $6) = 400 sete

Pika kritike pr alternativn 2:

Kostot e reja variabl = 0.10*$20 = $2

$3,800/($20 - $6 - $2) = 317 sete

Pika kritike pr alternativn 3:

Nuk ka kosto fikse, kshtu q pika kritike = 0 sete; nse nuk shitet asnj njsi, nuk paguhet asnj taks

B. Funksioni i kostos pr alternativn1 ka proporcionin m t lart/pjesn m t lart t kostove fikse, kshtuq ai ka levn m t lart operative.

C. Rrisku m i ult operativ sht alternativa 3 pr shkak se nuk paguhet asnj taks deri sa t jen realizuarshtije.

C. Pr t gjetur pikn e indiferencs, t dy ekuacionet e kostos barazohen si m posht:

$5,600 = $3,800 + 10%TR$1,800 = 10%TRTR = $18,000Kur t ardhurat totale jan nn $18,000, alternativa 2 sht m e preferuar. Nn $18,000 alternativa 1 shtm e preferuar.


17

E. Fitimi i alternativs 1 = ($20-$6)*1,000 - $5,600 = $8,400

Fitimi i alternativs 2= ($20-$6-$2)*1,000 - $3,800 = $8,200

Fitimi i alternativs 3= ($20-6-$20*0.15)*1,000= $11,000

Fitimi m i lart pr shitjet prej 1,000 sete sht $11,000 q i takon alternativs 3, kshtu q kjo ndoshtasht zgjidhja m e mir. (kjo prgjigjje nuk e merr n konsidetat faktort e tjer t mundshm q mundt ndikojn vendimin)

Ushtrimi 8 Neberrys Nutrition

Fitimi i synuar, marzhi i siguris, leva operative. T dhnat e mposhtme prdoren pr Neberrys Nutrition:

Shitjet (100,000 njsi) 1,000,000Kostot

Materiale direkte 300,000Pun direkte 200,000Shpp fikse 100,000Shpp variabl 150,000Marketingu dhe administrimi 160,000

Totali i kostove 910,000T ardhurat e buxhetuara para tatimeve 90,000.00

Puntort e puns direkte paguhen me paga orare dhe shkojn n shtpi kur nuk ka pun. Kostot e marketingut dhet administrimit prfshijn $50,000 q variojn proporcionalisht me volumin e prodhimit. Supozojm se shitjet dhevolumi i prodhimit jan t njjta.

Krkohet:A. Llogarit numrin e njsive q duhet t shiten pr t arritur nj t ardhur pas tatimeve prej $ $120,000, dukesupozuar se norma e tatimit sht 40%.B. Llogarisni marzhin e siguris n t ardhura dhe njsi.C. Llogarisni shkalln e levs operative.

Zgjidhje:

A. Ndajm kostotKosto Fikse VariablMateriale direkte $300,000Pun direkte 200,000Shpen t prgj fabrike $100,000Shpenzime fabrike variabl 150,000Marketingu dhe administrimi 110,000 50,000Totali $210,000 $700,000

Kosto vaiable pr njsi = $700,000/100,000 njsi = $7.00 pr njsi


18

mimi pr njsi = $1,000,000/100,000 njsi= $10.00 pr njsi

Fitimi i synuar pr njsi = $120,000/(1-.40) = $200,000

Llogaritja e piks kritike. :

($10.00 - $7.00)Q - $210,000 = $200,000$410,000 = $3.00*QQ = 136,667 njsi.

B. Prpara se t llogarisim marzhin e siguris, sht e nevojshme q t llogarisim pikn kritike.

($10.00 - $7.00)Q - $210,000 = $0Q = $210,000/$3 = 70,000 njsi

Pika kritike n vler: 70,000 njsi * $10 pr njsi = $700,000

Marzhi i sigurin n njsi

100,000 njsi 70,000 njsi = 30,000 njsi

Marzhi i siguris n vler

30,000 njsi * $10 = $300,000

Mnyr tjetr llogaritje:$1,000,000 - $700,000 = $300,000

C. Shkalla e levs operative = 1/Marzhi i siguris n %= 1/(30,000 njsi/100,000 njsi) = 3.33

Mnyr tjetr llogaritje:Shkalla e levs operative = (Kosto fikse/Te ardhurat e pritura para tatimit) + 1= ($210,000/$90,000) + 1 = 3.33

Ushtrimi 9 Pike Street Taffy

Pika kritike, fitimi i synuar, marzhi i siguris, leva operative. Pike Street Taffy prodhon dhe shet sheqerka(taffy) n nj varietet t shumt n nj dyqan t pozicionuar n tregun lokal publik. T dhnat pr javn e funditjan si m posht:

T ardhurat (2,000 njsi@$4.80 pr njsi) $9,800Kosto e prbrsve $3,200Qeraja 800Pagat 4,800 8,800Fitimi para tatimit 800Tatimi (20%) 160Fitimi pas tatimit $640


19

T gjith punonjsit punojn me turne standarde, nuk ka rndsi sesa sheqerka jan prodhuar dhe shitur.

Krkohet:A. Llogarit pikn kritike n njsi dhe n vler.B. Llogarit numrin e njsive dhe shumn e t ardhurave q duhen pr nj fitim pas tatimeve prej $3,000.C. Llogarit marzhin e siguris n njsi dhe marzhin e siguris n prqindje.D. Llogarit shkalln e levs operative.

Zgjidhje:

A. Si fillim nevoitet t prcaktohet funksioni i kostos.

Duke supozuar se kostoja e prbrsve ndryshon me sasin e produktit t prodhuar, kosto variabl pr njsi sht:

$3,200/2,000 njsi = $1.60/njsi.

Qeraja supozohet se sht fikse. Pagat jan gjishtashu fikse pr shkak se punonjsit punonj me kontrata fikse.Kostot totale fikse jan:

$800+$4800 = $5,600

Pika kritke n sasi:

$5,600/($4.80 pr cop. - $1.60 pr cop.) = 1,750 cop.

Pika kritke n vler:

1,750 cop * $4.80 pr cop. = $8,400

B. Llogarisim fitimin para tatimit q duhet pr t pasur nj fitim pas tatimit prej $3,000:

$3,000/(1-20%)=$3,750

Sasia e kerkuar pr t gjneruar nj fitima para tatimit prej $3,750:

($5,600 + $3,750)/($4.80 pr cop -$1.60 pr cop) = 2,922 cop.

T ardhurat e krkuara pr t pasur nj fitim para tatimit $3,750:

2,922 cop * $4.80 pr cop. = $14,026

Kontrollo llogaritjet duke prdour formuln e marzhit t kontributit:

Raporti i marzhit t kontributit = ($4.80-$1.60)/$4.80 = 66.6667%

($5,600 + $3,750)/66.6667% = $14,025 (diferenca pr shkak t rrumbullakimit)


20

C. Marzhi i siguris sht shitjet aktuale minus shitjet n pikn kritike:

=$9,600 - $8,400 = $1,200

Prqindja e marzhit t siguris = $1,204/$9,600 = 0.125 = 12.5%(T ardhurat jan 12.5% mbi pikn kritike)

D. Shkalla e lves oprative = marzhi i kontributit/fitimi para tatimit= ($9,600 - $3,200)/$800 = 8.0 her

Nj llogaritje alternative pr shkalln e levs operative sht:

1/marzhi i siguris n prqindje= 1/0.125 = 8.0 her

Problema

10 Oysters Aay

Funksioni i kostos, pika kritike, cilsia e informacionit, zona relevante.

Oysters Aay grumbullon, prpunon, dhe paketon guaska/fruta deti dhe pastaj i shet ato me pakic n restorantefine npr vend. Pasqyra e t ardhurave pr vitin q kaloi paraqitet si m posht:

T ardhurat (bazuar n shitjet e 2,000 kutive me guacka) $200,000ShpenzimetPagat pr punonjsit $100,000Materiale paketuese 20,000Renta dhe siguracioni 25,000Kostot administrative dhe t shitjes 45,000 190,000T ardhurat para tatimeve 10,000Tatimet 2,000T ardhuat pas tatimeve 8,000


21

Punonjsit jan t punsuar n nj baz orare dhe mund t nxirren nga puna kurdo q t jet e nevojshme. Personelii shitjes zakonisht shperndan produktin dhe paguhet n baz prqindje.

Krkohet:A. Cili sht funksioni i kostos pr Oysters Aay.B. Cila sht pika kritike n rast pr Oysters Aay?C. Menaxheri mendon se kompania zor se do t shes 3,000 kuti me guacka vitin tjetr. Vlerso t ardhurn

pas tatimeve.D. Oysters Aay grumbulloi dhe shiti 2,000 kuti n secilin nga vitet e mparshme t fundit. far sygjeron kjo

pr rreth cilsis s informacionit t t ardhurave q ju kalkuluat n pikn C?E. Prshkruani arsyet pse funksioni i kostos i zhvilluar pr zonn relevante mbi 2,000 kuti nuk mund t

qndroj pr 2,001 deri n 3,000

Zgjidhje:

A.Kostot Fikse VariablPagat $100,000Materialet Paketuese 20,000Renta dhe siguracioni $25,000Admin dhe shtije 45,000Kotot totale $70,000 $120,000

Pagat klasifikohen si variabl pasi punonjsit paguhen n baz orare dhe mund t nxirren nga puna kur nuk ka pun.Materialet paketuese mund t variojn sipas numrit t kutive me guaska. Qeraja dhe siguracioni jan fikse. Nuksht dhn informacion nse kostot administrative dhe t shitjes jan fikse apo variabl. M sipr sht klasifikuarsi fikse, por mund t jet edhe kosto mikse. N munges t informacionit shtes, kjo zgjidhje supozon q kostotjan fikse.

Kosto variabel pr kuti: $120,000/2,000 kuti = $60

Funksioni i Kostos: TC = $70,000 + $60*Q

B. Llogaritja e piks kritike:

$0 = ($100 - $60)*Q $70,000Q = $70,000/$40 pr kutiQ = 1,750 kuti

C. Prqindja e fitimit = ($100-$60)*3,000 kuti - $70,000= $120,000 - $70,000 = $50,000

Fitimi pas tatimit = $50,000 * (1-0.20) = $40,000

D. Nse vetm 2,000 kuti jan grumbulluar dhe shitur n secilin nga vitet e mparshme, nuk ka gjasa q tshiten 3,000 kuti vitin tjetr pa pasur ndryshime n operacione N munges t informacionit pr ndryshimin, cilsiae vlersimit t t ardhurave n pjesn C sht e vogl. N shtim, do ndryshim n operacione i mjaftueshm pr trritur shitjet me 50% do t ndryshoj dhe funksionin e kostos (shiko pjesn E). Kshtu q, edhe pse menaxherivlerson t rris madhsine e operacioneve, cilsia e t ardhurave sht e ult.


22

E. sht e mundshme q kostot pr punojnsit ose materialet paketuese do t ndryshojn nse prodhohen mbi2,000 kuti. Nse kompania nuk ka hapsir t mjaftueshme pr t prpunuar t gjith produktin, qeraja duhet trritet. Kompania mund ti krkohet q t paguaj punojnsit pr kohn jasht orarit ose t marr n pun punojnsshtes me nj norm m t lart ose m t ult sesa punojnsit aktual (n varsi t nivelit t aftsive dhe oferts spuns). Me volumin shtes, kompania mund t marr nj skonto pr materialet paketuese, kshtu q kostot mund tjen m t ulta. Kostot administrative mund t rriten ose jo me rritjen n volumin e operacioneve. Nj rritje prej50% n volumin e operacioneve sht shum e rndsishme, e cila mund t krkoj kosto shtes administrative ttilla si staf, furnizime, ose aktive fikse.

11 Keener Boomerangs

Miksi i shitjeve. Pika kritike e disa produkteve, pasiguria, cilsia e informacionit. Kenner prodhon dyprodukte: bumerangje t rregullta dhe bumerangje premium. Muajin q kaloi 1,200 njsi t bumerangjeve trregullta dhe 2,400 njsi t atyre premium jan prodhuar dhe shitur. mimet mesatare dhe kostot pr njsi pr muajtjan paraqitur m posht.

I rregullt Premiummimi i shitjes $22.15 $45.30Kostot variabl 4.31 6.91Kostot fikse t linjs s produktit 8.17 24.92Kostot fikse t korporats 5.62 5.62Fitimi operativ $4.05 $7.85

Kostot fikse t linjs s produktit mund t mnjanohen nse linja e produktit shkurtohet. Kostot fikse t korporatsmund t eleminohen vetm nse firma del jasht biznesit plotsisht.

Krkohet:

A. Duke supozuar se miksi i shitjeve mbetet konstant, sa njsi premium duhet t shiten do her q nj njsi ebumerangut t rregullt sht shitur.B Cilat jan kostot totale fikse t linjs s produktit pr do produkt?C Cilat jan kostot totale fikse t korporats?D. Cila sht pika kritike e korporats n t ardhuart totale dhe pr secilin produkt, duke supozuar se miksi ishitjeve sht i njjt me muajin e kaluar.E. Cila sht pika kritik n t ardhura pr bumerangjet e rregullta, duke injoruar kostot fikse t korports?F. Pse sht pika kritike pr bumerangjet e rregullta, e ndryshme kur ne llogarisim pikn kritike individualekrahasuar me pikn kritike t kombinuar?G. Kur menaxhert monitorojn prfitueshmrin e bumerangjeve t rregullta, a jan kostot fikse t korporatsrelevante? Shpjego.H. Analiza CVP supozon se miksi i shitjeve do t mbetet konstant. Shpjego pse menaxhert prgjithsisht nukmund t din me siguri sesi do t jet miksi i shitjeve pr to.I. Cili sht efekti i pasiguris pr miksin e shitjeve n cilsin e informacionit t prftuar nga Analiza CVP?

Zgjidhje:

A. Muajin e kaluar 1,200 bumerange te rreguta dhe 2,400 premium jan shitur. Duke supozuar se miksi ishitjeve mbetet konstant, dy burmerange premium jan shitur pr do bumerang t rregullt.


23

B. Kostot totale fikse pr linjn e produktit:I rregullt: 1,200 njsi x $8.17 = $9,804

Premium: 2,400 njsi x $24.92 = $59,808

C. Kostot fikse n nivel korporate: $5.62 x (1,200 + 2,400) njsi = $20,232

D. Pr t llogaritur pikn kritike t prgjithshme, sht e leht q s pari t llogarisim raportin e marzhit tkontributit t ponderuar duke prdorur metodn e pasqyrs s t ardhurave:

I rregullt Premium TotalNjsi 1,200 2,400 3,600T ardhura $26,580 $108,720 $135,300Kosto variabl 5,172 16,584 21,756Marzhi i kontributit $21,408 $ 92,136 $113,544

Raporti i marzhit t kontributit mesatarja e ponderuar ($113,544/$135,300) 83.92%

Pika kritike e prgjithshme pr korporatn (rikujtoni q jan tre kosto fikse):

Te ardhurat = ($9,804 + $59,808 + $20,232)/83.92% = $107,059

Pika kritike pr I rregullt bazuar n miksin e shitjeve n t ardhura:$107,059*($26,580/$135,300) $ 21,032

Pika kritike pr Premium bazuar n miksin e shitjeve n t ardhura:$107,059*($108,720/$135,300) 86,027

Shitjet totale t korporats te pika kritike $107,059

E. Pika kritike pr bumerangjet e rregullta duke injoruar kostot fikse te korporats:

T ardhurat = $9,804/[($22.15-$4.31)/$22.15]= $9,804/0.8054= $12,173

F. Kur bumerangjet e rregullta krkohen t mbullojn vetm kostot e tyre fikse, kompania nuk ka nevoj tshes aq shum njsi pr t arritur pikn kritike. Pika kritike e t ardhurave pr bumerangjet sht m e lart kur ajombulon kostot fikse t veta dhe ato t korporats ($21,032) sesa kur mbulon vetm kostot e veta fikse ($12,173).

G. Kosot fikse t korporats nuk jan zakonisht nn kotrollin e menaxherve t produkteve individuale.Prandaj, kostot fikse t korporats zakonisht nuk konsiderohen kur vlersohet prfitueshmria e produktitindividual. Megjithat, kompania si e tr duhet t mbuloj t gjith kostot fikse, kshtu q sht e rndsishme prt marr n konsiderat kostot fikse t korportas kur planifikohen operacionet e prgjithshme.

H. Miksi aktual i shitjeve mund t ndryshoj nga ai i planifikuar pr shum arsye. Pr shembull, preferencat ekosumatorve mund t ndryshojn, duke ndryshuar numrin dhe mimin e artikujve. mimet e konkurentve dheproduktet mund t ndikojn miksin e shitjeve. Modeli i blerjes s konsumatorit mund t ndryshoj kur ekonomiandryshon. N disa raste nj ngjarje e paparashikuar do t alteroj shum sjelljen e konsumatorit. Kto ndryshimenuk mund t parashikohen leht.


24

I. Kur miksi i shitjeve sht m i pasigurt, cilsia e informacionit nga analiza CVP sht m e ult pr shkakse supozimet e CVP ka m shum gjasa t ken ndryshuar. Prandaj, mundsia q miksi i shitjeve do t ngeletkonstant duhet t vlersohet. Analiza e ndjeshmris duhet gjithashtu t realizohet pr t ekzaminuar nj shkall mt madhe operacionesh q inkorporon ndryshime t mundshme n miksin e shitjeve. Cilsia e analizs CVPndikohet negativisht nga pasiguria m e lart mbi secilin nga variablat e prdorur.

TEMA: KOSTO RELEVANTE PR VENDIMARRJE1. Identifikimi i kostove relevante pr vendimarrje.2. Heqja apo mbajtja e nj segmenti.3. Vendimi pr t prodhuar apo pr t shitur.4. Prdorimi i burimeve t kufizuara.5. Porosit e veanta6. Zvndsimi i makinerive

Kostoja relevantedo vendim krkon q t zgjedhsh prej se paku dy alternativave.Nj kosto apo prfitim relevant sht nj kosto ose nj prfitim q ndryshon, n total, ndrmjet dy alternativave.

do kosto apo prfitim q nuk ndryshon ndrmjet alternativave sht jo relevant (i paraprshatatshm nvendimarrje) dhe mund t injorohet. Kostot dhe prfitimet relevante njihen gjithashtu edhe si kosto apo prfitmediferenciale.

Kostot e mnjanueshme jan ato kosto q mund t eleminohen n total ose pjesrisht duke zgjedhur nj alternativmbi nj tjetr.

Dy kategori t gjera kostosh nuk jan kurr relevante n vendime:1. Kostot e zhytura2. Kostot e ardhshme q nuk ndryshojn midis alternativave.

Pr t marr nj vendim:1. Eleminojm kostot dhe prfitimet q nuk ndryshojn, n total, ndrmjet alternativave.2. E mbshtesim vendimin n kostot dhe prfitimet e mbetura.

T heqim apo t mbajm nj segmentShembull: Pr shkak t rnjes s popullaritetit t orve digitale, linja e kompanis Zviceriane e Orve digitale nukka raportuar nj fitim pr vite t tra. Nj pasqyr e t ardhurave pr vitin e mparshm paraqitet si m posht:

Pasqyra e t ArdhuraveOrt Digitale

Shitjet .................................................................... $ 500,000Minus kostot variabl:Kostot variabl t prodhimit.................................. $120,000Kostot variabl t drgimit.................................... 5,000Komisionet ............................................................ 75,000 200,000Marzhi i kontributit ............................................... 300,000


25

Minus shpenzimet fikse:Shpenzimet e prgjithshme t fabriks* ............... 60,000Paga e menaxherit t linjs s produktit................ 90,000Zhvlersimi i paisjeve** ....................................... 50,000Promocioni pr linjn e produktit ......................... 100,000Hapsira e marr me qera e fabriks*** ............... 70,000Shpenzimet e prgjithshme admin* ...................... 30,000 400,000Humbja neto operative .......................................... $(100,000)

* Kosto t prbashkta t alokuara t cilat do t ishin rishprndar n linja t tjeraproduktesh nse linja e produktit Or Digitale do t eleminohej.

** Kjo paisje nuk ka nuk vler rishitje dhe nuk mund t rikuperohet n vler nprmjetprdorimit.

*** Ort digitale jan prodhuar n fabrikn e tyre. (Kjo nnkupton se sht nj ambjentvetm pr ort digitale dhe linja t tjera t produkteve t kompanis Zvicerianendodhen n ndonj fabrik tjetr. N kt rast eleminimi i segmentit t orvedigitale do ta bnte t panevojshme fabrikn e orve, q do t thot se ne mund tkursejm qeran q paguajm pr fabrikn kur eleminojm segmentin e OrveDigitale).

A duhet kompania t mbaj apo t shkurtoj linjn e produktit?

T heqim apo t mbajm nj segmentMetoda #1:

Nse me shkurtimin e Orve Digitale kompania sht n gjendje pr t mnjanuar m shum kosto fikse sesaajo humbet n Marzhin e Kontributit, ather do t ishte m mir t eleminohej linja e produktit. Zgjidhja do tjet:

Marzhi i kontributit i humbur nse Ort Digitale janshkurtuar $(300,000)Minus kostot fikse q mund t mnjanohen:Paga e menaxherit t linjs s produktit ....................... $ 90,000Reklamimi i linjs s produktit ..................................... 100,000Qeraja-siprfaqja e fabriks .......................................... 70,000 260,000Disavantazhi neto nga shkurtimi i linjs....................... $(40,000)

Linja e orve digitale nuk duhet t shkurtohet. Nse ajo shkurtohet, kompania do t jet $ 40,000 m keq dovit. Kini parasysh pikat e mposhtme:

Amortizimi i paisjeve t vjetra nuk sht relevat, pra nuk sht i prshtatshm pr vendimarrje. Ai lidhet menj kosto t zhytur.

Shpenziemet e prgjitshme t fabriks dhe shpenzimet e prgjithshme t administrimit jan kosto tprbashkta t alokuara q nuk do t mnjanohen nse linja e orve digitale eleminohet. Kto kosto do trialokohen n linjat e tjera t produkteve.

Metoda #2:Zgjdhja mund t prftohet duke duke prgatitur pasqyra t ardhurash t krahasuara q tregojn rezultatet me dhe

pa linjn e orve digitale.

Mbajm Eleminojm Diferenca:Ort Ort Rritje ose


26

digitale digitale (Rnje)Shitjet .......................................................... $ 500,000 $ 0 $(500,000)Minus kostot varialble:Kostot e prodhimit variabl ........................ 120,000 0 120,000Kostot e drgimit variabl........................... 5,000 0 5,000Komisionet 75,000 0 75,000Totali i kostove variabl.............................. 200,000 0 200,000Marzhi i kontributit ..................................... 300,000 0 (300,000)Minus shpenzimet fikse:Shpenzimet e prgjithshme t fabriks ....... 60,000 60,000 0Paga e menaxherit t linjs s produktit ..... 90,000 0 90,000Amortizimi 50,000 50,000 0Promocioni pr linjn e produktit ............... 100,000 0 100,000Qeraja-siprfaqja e fabriks ........................ 70,000 0 70,000Shpenzimet e prgjithshme administrative . 30,000 30,000 0Totali i kostove fikse................................... 400,000 140,000 260,000Humbja neto operative ................................ $(100,000) $(140,000) $ (40,000)

Vendimi prodho apo bli

Nj vendim i cili trajton problemin e prodhimit t nj produkti apo blerjen e tij nga nj furnitor i jashtm shtquajtur vendimi pr t prodhuar ose blerShembull: Kompania Essex po prodhon aktualisht nj pjes q prdoret n nj nga produktet e saj. Kostoja e njnjsie produkti sht:

Materiale direkte ...................................................... $ 9Pun direkte.............................................................. 5Shpp variabl............................................................ 1Amortizimi i paisjeve t veanta*............................ 3Paga e supervizorit ................................................... 2Shpenzimet e prgjitshme t fabriks** .................. 10Kostoja totale pr njsi produkti .............................. $30

* Paisja e veant nuk ka vler rishitje.** Kosto t prbashkta t alokuara n baz t orve t pun direkte.

Kostot m sipr jan mbshtetur n 20,000 njsi produkti do vit. Nj prodhues i jashtm ka ofruar pr tsiguruar 20,000 pjest pr vetm $ 25 pr pjes. A duhet t pranohet kjo ofert?

Vendimi prodho apo bliZgjidhja e vendimit t Kompanis Essex pr t prodhuar ose pr t bler paraqitet si m posht:

Kostot totale diferencialet 20,000 Njsive

Prodho Blimimi i jashtm i blerjes ........................................... $500,000Materiale direkte ........................................................ $180,000Pun direkte................................................................ 100,000Shpenzime t prgjithshme varialble ......................... 20,000


27

Amortizimi i paisjes (jo relevante).............................Paga e supervizorit ..................................................... 40,000Shpenzime e prgjithshme t fabriks (jo relevante) .Kostot totale ............................................................... $340,000 $500,000

Kjo zgjidhje supozon se asnjra nga shpenzimet e prgjithshme t fabriks nuk do t kursehet nse pjest blihen ngajasht; kto kosto do t rialokohen n njsit e tjera t prodhurara nga kompania.

Porosit e veantaNj porosi e veant sht nj porosi q shfaqet vetm nj her dhe nuk i ndikon shitjet e kompanis.

Shembull: Jameston Candleorks sapo ka marr nj krkes nga Fondacioni illiamrnsburg pr 800 qirinj q do tprdoren n nj event t veant pr dhuruesit m kryesor. Qirinjt do t prdoren si ndriimi i vetm n dhomn epritjes dhe do t jepen pastaj si dhurat donorve kur ato t ikin. Qirinj do t prodhohen me logon e Fonacionitilliansburg. Kjo shitje nuk do t ket efekt n rrjetin e shitjes me pakic t kompanis. mimi normal i shitjes prnj qiri me peshn dhe masn e prafrt t porosis s veant sht $ 3.95 dhe kostoja e tij pr njsi sht $ 2.30,si sht treguar edhe m posht:

Materiale direkte ............................... $1.35Pun direkte....................................... 0.15Shpenzime t prgj prodh.................. 0.80Kostoja pr njsi produkti ................. $2.30

Pjesa variabl e shpenzimeve t prgjithshme t prodhimit sht $0.05 pr qiri; pjesa tjetr $0.75 paraqet shpenzimet prgjithshme fikse q nuk do t ndikohen nga kjo porosi speciale.

Jameston Candleorks duhet t porosis nj stampues t veant ku do t shkruhet logoja e Fondacionitilliamsburg. Nj stampues i till do t kushtoj $800. N shtim, Fondacioni illiamsburg krkon nj fitil tveant q t duket si me ngjyr ari i cili shton $0.20 pr koston e do qiriu.

Pr shkak t madhsis s madhe t porosis dhe t natyrs humanitare t puns, Fondacioni illinsburg ka krkuarpr t paguar $2.95 pr do qiri.

Nse do t pranohet, far efekti do t ket kjo porosi n t ardhurat neto t kompanis?

Porosit e veantaVetm kostot dhe prfitimet incrementale (q rrjedhin nga alternativa) jan relevante. Shpenzimet aktuale tfabriks fikse nuk do t ndikohen nga porosia dhe jan jo relevante.

Pr njsiTotali pr800 qirinj

T ardhurat e shtuara........................................... $2.95 $2,360Kostot e shtuara:Kostot variabl:Materiale direkte ................................................. 1.35 1,080Pun direkte......................................................... 0.15 120Shpenzime t prgj variabl ................................ 0.05 40Fitili i veant...................................................... 0.20 160Kostot variabl totale .......................................... $1.75 1,400Kostot fikse:Stampuesi i veant............................................. 800


28

Totali i kostove incrementale/t shtuara ............. 2,200Fitimi neto operativ i shtuar ................................ $ 160

Prdorimi i burimeve t kufizuara do gj q kufizon nj shoqri pr t marr m shum nga sa ajo dshiron (pr shembull, fitimet) sht njkufizim. Nj makin e caktuar mund t mos ket kapacitet t mjaftueshm pr t prmbushur krkesn aktuale. Furnizimet e komponenti t rndsishm t produktit mund t mos jen t mjaftueshme pr t prmbushurkrkesn aktuale. Kur kufizimi sht nj makin ose nj qendr pune, ai sht quajtur bottleneck. (ngushtic) Kur kapaciteti nuk sht i mjaftueshm pr t prmbushur krkesn, dika duhet t lihet pa u realizuar ose tprodhohet m pak. Cili produkt duhet t shkurtohet dhe me sa? Kostot fikse nuk ndikohen zakonisht nga vendimi se cilit produkt duhet ti kushtohet m shum vmendjen afatshkurtr. T gjith makinat dhe shpenzimet e tjera fikse jan t vendosura-pyetja sht vetm se si duhet tprdoren ato. Kur kostot fikse nuk ndikohen nga vendimi se n cilin produkt duhet t vihet theksi, maksimizimi imarzhit total t kontributit do t maksimizonte fitimet total. Marzhi i kontributit total maksimizohet duke prodhuar produktet t cilat kan marzhin e kontributit m tlart pr njsi t burimit t kufizuar.

Prdorimi i burimeve t kufizuaraShembull: Kompania Ensign prodhon dy produkte, X dhe Y. Kufizimi aktual sht Makina N34. t dhna tprzgjedhura pr produktet paraqiten si m posht:

X Ymimi i shitjes pr njsi................................... $60 $50Minus kostot variabl pr njsi ........................ 36 35Marzhi i kontributit .......................................... $24 $15Norma e marzhit t kontributit ......................... 40% 30%Krkesa aktuale pr jave (njsi) ....................... 2,000 2,200Koha e prodhimit e krkuar n makinn N34 .. 1.0 minuta 0.5 minuta

Makina N34 sht e vlefshme pr 2,400 minuta pr jav, kapacitet i cili nuk sht i mjaftueshm pr tprbushur krkesn pr t dyja produktet X dhe Y. A duhet q kompania ti fokusoj prpjekjet e saj n produktin Xapo Y?

MK pr njsi t burimit t kufizuarX Y

Marxhi i kontributit pr njsi (a) ...................... $24 $15Burimi i kufizuar i krkuar pr t prodhuarnj njsi (b)....................................................... 1.0 minuta 0.5 minutaMarzhi i kontributit pr njsi t burimit tkufizuar (a) (b) ............................................... $24 pr minut $30 pr minut

Prdorimi i burimeve t kufizuara Produkti Y duhet t prodhohet meqnse ai ka marzhn e kontributit m t madh pr njsi t burimit tkufizuar. Nj minut e kohs s prpunimit n makinn N34 mund t prdoret pr t prodhuar nj njsi t produktitX, me nj marxh kontributi prej $24,ose 2 njsi produkti Y, me nj marzh kontributi t kombinuar prej $ 30. N munges t t dhnave t tjera pr tu marr n konsiderat ( t tilla si prmbushja e krkesave t nj


29

konsumatorit t rndsishm), plani m i mir do t jet pr t prodhuar plotsisht sasin e krkuar pr produktit Ydhe pastaj t prdor ndonj kapacitet t mbetur pr t prodhuar produktin X.

Alokimi i burimeve t kufizuara

Rezultatet e ndjekjes s planit t mposhtm

X Y TotalProdhimi dhe shitjet e planifikuar(njsi)................... 1,300 2,200Marzhi i kontributit pr njsi .................................... $24 $15Marzhi i kontributit total ........................................... $31,200 $33,000 $64,200

Vendimi i Zevendsimit t paisjeve.

Paisjet mund t jen jo t prshtatshme teknologjikisht shum m prpara se ato t prishen fizikisht. N mnyr tngjashme, vendimi pr t zvndsuar paisjet duhet t mbshtetet n baz t analizs s prfitueshmris sesa nanalizn e dmtimit fizik. Pr ta ilustruar, marrim n kosiderat analizn e zvndsimit t realizuar nga kontabilstii nj firme ndritimi. Firma ka n zotrim nj makin q ka nj kosto origjinale prej $90,000 dhe po amortizohetaktualisht me nj norm $11,000 n vit dhe ka nj amortizim t akumuluar prej $33,000 n vit. Vlera kontabile netoe makins sht $57,000($90,000-$33,000). Makina ka nj jet t mbetur prej 5 vitesh dhe nj vler t mbetur evlersuar prej $2,000. Kostot e puns t lidhura me mbajten e makins (nse makina mbahet) jan $9,000 n vit.Shoqria ka nj mundsi pr t zvndsuar paisjen ekzistuese me nj makin t re q ofron m shum efiencduke reduktuar koston e puns n gjysm ($4,500 n vit). Makina e vjetr mund t shitet n kt moment pr$14,000; makina e re kushton $29,000. Jeta e prdorshme e makins s re sht 5 vite, dhe vlera e mbetur sht$4,000. kto fakte jan prmbledhur si m posht;

Makina e Vjetr Makina e ReKostoja origjinale $90,000 Kostoja e makins s re $29,000Amortizim i akumuluar (33,000) Vlera e mbetur (pas 5 vitesh) 4,000

Vlera Kontabl Neto $57,000Shpenzimetoperative($4,500*5vite) 22,500

Vlera e tregut n kt moment $14,000Vlera e mbetur pas 5 vitesh 2,000Shpenzimi vjetor i amortiImit 11,000Shpenzimet operative ($9,000*5vite) 45,000

Totali i kohs s vlefshme n Mak N34 (a) ............................... 2,400 minutaProdhimi dhe shitjet e planifikuara pr Y .................................. 2,200 njsiKoha e krkuar pr t prodhuar nj njsi ................................... 0.5 minutaKoha e krkuar pr t prodhuar produkt Y (b)........................... 1,100 minutaKoha e vlefshm pr t prodh prod X (a) (b) .......................... 1,300 minutaKoha e krkuar pr t prodh nj njsi ........................................ 1 minut pr

njsiProdhimi i dhe shitjet e planifikuara pr prod X........................ 1,300 njsi


30

Analiza e kostove Relevante.

Hapi i par n procesin e vendimarrjes sht t prcaktojm se cilat kosto relevante do t shfaqen nse makina evjetr do t prdoret.

1. Kostoja origjinale ($90,000), Vlera Kontabile Neto ($57,000), amortizimi i akumuluar ($33,000), dheshpenzimi i amortizimit ($11,000) jan mats t ndryshm t nj kostoje q ka ndodhur n nj periudh tmparshme. Si t tilla, ato paraqesin kosto t zhytura q nuk jan relevante.

2. Vlera e tregut $14,000 paraqet nj sakrific aktuale q duhet t bhet pr t prdorur makinn ekzistuese.Me fjal t tjera, nse shoqria nuk e prdor makinn, ajo mund ta shes at pr $14,000. Kjo sht njkosto oportune e prdorimit t makins s vjetr dhe kostoja oportune sht relevante pr vendimin ezvndsimit.

3. Vlera e mbetur e makins s vjetr redukton koston oportune. Me fjal t tjera, shoqria mund t shesmakinn e vjetr sot pr $14,000 ose mund ta prdor at pr 5 vite dhe ta shes pr $2,000. si rezultatkostoja oportune e prdorimit t makins pr 5 vite sht $12,000 ($14,000-$2,000). Theksojm se kostojaoportune pr vit sht $2,400 ($14,000-2,000)/5.

4. Shuma prej $ 45,000 e shpenzimeve operative do t shfaqen nse makina e vjetr do t prdoret mund tmnjanohen nse ajo do t zvndsohet. E thn ndryshe, shpenzimet opertive jan relevante.

Hapi tjetr, prcakto se cilat kosto relevante do t shfaqen nse makina e re blihet dhe prdoret.

1. Kotoja e makins s re paraqet nj sakrific e prfitimeve ekonomike q do t shfaqet nse makina e re dot bllihet. Pra ajo sht nj kosto relevante.

2. Vlera e mbetur redukton koston e blerjes s makins s re. Edhe pse makina e re kushton $29,000, njpjes e ksaj shume ($4,000) do t mbulohet n fund t pes viteve. Pra, kostoja relevante e blerjes smakins s re sht $25,000 ($29,000-$4,000).

3. Shuma $22,500($4,500*5) e shpenzimeve operative do t shfaqet nse blihet makina e re; mund tmnjanohej nse makina e re nuk blihet.

Kostot relevante pr dy makinat jan prlbedhur si m posht:

Makina e Vjetr Makina e ReKostoja oportune $14,000 Kostoja e makins s re $29,000Vlera e mbetur (2,000) Vlera e mbetur (4,000)Shpenzimet operative $45,000 Shpenzimet operative 22,500Total $57,000 Total $47,000

Analiza sygjeron se shoqria duhet t blej makinn e re pr shkak se ajo na jep koston m t ult relevante. E thenndryshe, kostoja prej $57,000 e prdorimit t makins s vjetr mundet t mnjanohet duke shfaqur nj kosto prej$47,000 e nevojshme pr t bler makinn e re. Gjat pes viteve firma do t kursej $9,500($57,000-$47,500) ngablerja e makins s re.

Kostot relevante pr vemdimarrje (teori)

1 far sht nj kosto relevante?


31

1 Nj kosto relevante sht nj kosto q ndryshon n total ndrmjet arlternativave n nj vendim.

2 Prcakto termat e mposhtm: kosto rritse, kosto oportune, dhe kosto e zhytur.

2 Nj kosto rritse (ose prfitim) sht ndryshimi n kosto (ose prfitim) q do t rezultoj nga disa veprime tpropozuara. Nj kosto oportune sht prfitimi q sht humbur ose sakrifikuar n eleminimin e disa alternativaveveprimi. Nj kosto e zhytur sht nj kosto q ka ndodhur tashm dhe q nuk mund t ndryshohet.

3 A jan kostot variabl gjithmon relevante? Shpego.

3 Jo kostot variabl jan kosto relevante nse ato ndryshojn n total ndrmjet alternativave n konsiderat.

4 Kostot e zhytura jan t thjeshta pr tu prcaktuar-ato jan thjesht kostot fikse t lidhura me nj vendim A jenidakord? Shpjego.

4 Jo, jo t gjitha kostot fikse jan t zhytura- vetm ato pr t cilat kosto sht shkaktuar tashm n mnyr tpakthyeshme. Nj kosto variabl mund t jet nj kosto e zhytur, nse ajo ka ndodhur tashm.

5 Kostot variabl dhe kostot diferenciale nnkuptojn t njjtn gj A jeni dakord? Shpjego.

5 Jo, nj kosto variabl sht nj kosto q varion n shumn totale n proporcion direkt me ndryshimet n nivelin eaktivitetit. Nj kosto diferenciale mat diferencat n kosto ndrjmet dy alternativave. Nse niveli i aktivitetit sht injjt pr t dyja alternativat, kosto variabl do t jet e pandikuar dhe do t jet jorelevante.

6 T gjitha kostot e ardhshme jan relevante n vendimarrje. A jeni dakord? Pse?

6 Jo. Vetm ato kosto t ardhshme q ndryshojn ndrmjet alternativave q jan n konsiderat jan relevante.

7 Kompania Prentice po shqyrton shkurtimin e nj nga linjave t saj t produktit. far kostosh t linjs s produktitdo t jen relevante pr vendimin? Jo relevante?

7 Vetm ato kosto q mund t mnjanohen si rezultat i shkurtimit t linjs s produktit jan relevante n vedim.Kostot q nuk ndryshojn pavarsisht nse linja mbahet ose ndrpritet jan jo relevante.

8 Nse nj linj produkti po gjeneron humbje, ather ajo duhet t shkutohet, A jeni dakord? Shpjego.

8 Jo medoemos. Nj humbje e dukshme mund t jet rezultat i kostove t prbashkta t alokuara ose t kostove tzhytura q nuk mund t eleminohen nse linja e produktit shkurtohet, nj linj produkti duhet t shkurtohet vetmnse marzhi i kontibutit q do t humbet si rezultat i shkurtimit t linjs sht m i vogl se kostot fikse q mund teleminohen. Edhe n kt situat mund t ket argumenta pro mbajtjes s linjs s produktit nse prania e sajpromovon/nxit shitjet e produkteve t tjera.

9 Cili sht rreziku n alokimin e kostove fikse t prbashkta npr linjat e produkteve ose segmenteve t tjera tnj organizate?

9 Alokimi i kostove fikse t prbashkta mund ta bj linjn e produktit (ose segmentin tjetr) t duket sijofitimprurs, ndrkoh q n fakt ai mund t jet fitimprurs.


32

10 Si shfaqet kosto opportune n vendimin prodho ose bli?

10 Nse nj kompani vendos t prodhoj nj pjes brenda prkundrejt blerjes s saj nga nj furnitor i jashtm,ather nj pjes e kapaciteteve prodhuese t kompanis duhet t prdoren pr t prodhuar pjesn. Kosto oportune ekompanis matet nga prfitimet q mund t merreshin nga alternativa m e mir e prdorimit t kapaciteteveprodhuese.

11 Jep t paktn katr shembuj t kufizimeve t mundshme.

11 do burim q krkohet pr t prodhuar produktet dhe t drgoj at n duart e klientve mund t jet njkufizim. Disa shmbuj jan koha e makinerive, koha e puns direkte, siprfaqja e repartit t prodhimit, materialetdirekte, kapitali ivenstues, koha e mbikqyrjes, dhe hapsira magazinuese. Megjithse nuk sht prmendur n tekst,kufizimet mundet gjthashtu t jen t paprekshme dhe shpesh kan formn e nj politike formale dhe jo formale qndalon organizatn n progresimin e mtejshm t qllimeve t saj.

12 Si mundet q lidhja e marzhit t kontributit t produkteve me shumn e burimit t kufizuar q ato konsumojn tndihmoj t maksimizoj fitimet e saj?

12 Duke supozuar q kostot fikse nuk ndikohen, fitimet maksimizohen kur marzhi i kontributit total maksimizohet.Nj kompani mund t maksimizoj marzhin e saj t kontributit duke u fokusuar n produktet me shumn m tmadhe t marzheve t kontributeve pr njsi t burimit t kufizuar.

13 Prcakto termat e mposhtm: produkte t prbashkta, kosto t prbashkta, dhe pika e ndarjes:

13 Produktet e prbashkta jan dy ose m shum produkte q prodhohen nga nj input i prbashkt. Kostot eprbashkta jan kostot q shfaqen deri n pikn e ndarjes. Pika e ndarjes sht pika n procesin e prodhimit kuproduktet e prbashkta mund t njihen si produkte individuale.

14 Nga nj pik pamje vendimarrje, a duhet q kostot e prbashkta t alokohen npr produktet e prbashkta?

14 Kostot e prbashkta nuk duhet t alokohen n produktet e prbashkta. Nse kostot e prbashkta alokohen nproduktet e prbashkta, ather menaxhert mund t mendojn se ato jan kosto t eleminueshme t produkteveprfundimtare. Kshtu, kur marrim vendime pr produktet prfudimtare, kostot e prbashkta jan jo tmnjanueshme dhe jan jo relevante.

15 far guide duhet t prdoret kur prcaktojm nse nj produkt i prbashkt duhet t shitet n pikn e ndarjesose t prpunohet m tej?

15 Pr sa koh q t ardhurat shtes nga prpunimi i mtejshm tejkaloj kostot shtes t prpunimit t mtejshm,produkti duhet t prpunohet m tej.

16 Kompanit arjrore n disa raste iu ofrojn mime t reduktuara gjat ditve t caktuara t javs antarve tfamiljes s biznesmenit nse ato shoqrojn at gjat udhtimit. Si hyn koncepti i kostos relevante n vendimin ngakompania ajrore q t ofroj mime t reduktuara t ktij lloji?

16 Shumica e fluturimeve jan ose kosto t zhytura, ose kosto q nuk varen nga numri i pasagjerve n udhtim.Amortizimi i flots ajrore, pagat e personelit n tok dhe ajr, dhe kostot e karburantit, pr shmembull, jan t njjta


33

kur ftuturimi sht plot apo pothuajse bosh. Prandaj, shtimi i m shum pasagjerve me mime t redukturara ndit t caktuara t javs kur vendet mund t jen bosh mund t shtoj shum pak kostot totale t flutirimit, por mundt rris shum kontributin dhe fitimin total.

Ushtrim 1 Identifiko kostot relevante

Nj numr kostosh jan listuar n faqen tjetr q mund t jen relevante n vendimet e marra nga menaxhimi iPoulsen & Sooner A/S, nj prodhues Danez mobiljesh.

Rasti 1 Rasti 2

Zri RelevanteJo

Relevante Relevant Jo Relevantea. T ardhura nga shitjet ................................................................................b. Materiale direkte ........................................................................................c. Pun direkte ...............................................................................................d. Shpp prodhimit variabl ............................................................................e. Vlera kontablMakina model A3000.....................................................f. Vlera e shtijes Makina model A3000.....................................................g. Amortizimi Makina model A3000.........................................................h. Vlera e tregutMakina model B3800 (kosto) ..........................................i. Shpp prodhimit fikse.................................................................................j. Shpenzimet e shitjes variabl.....................................................................k. Shepzimet e shitjes fikse............................................................................l. Shpenzimet e prgjthshme administrative .................................................

Krkohet:

Vendos X n kolonn e prshtatshme pr t treguar nse do njsi ht relevante ose jo n situatat e mposhtme.Krkesa 1 lidhet me rastin 1 m lart, dhe krkesa 2 lidhet me rastin 2. Konsideroni dy rastet n mnyr t pavarur.

1. Kompania operon n kapacitet t plot dhe nj makin A3000 model i vjetr sht kufizim pr kompanin.Menaxhimi por shqyrton blerjen e nj modeli t ri B3800 pr ta prdorur duke e shtuar prve makins aktualeA3000. Makina e vjetr model A3000 do t vazhdoj t prdoret me kapacitet t plot si m prpara, memodelin e ri B3800 t prdoret pr t zgjeruar prodhimin. Rritja n volum do t jet e mjaftueshme q t krkojrritje n shpenzimet e shitjes fikse dhe n shpenzimet e prgjithshme administrative, por jo n shpenzimet eprgjithshme t prodhimit.

2. Makina model i vjetr A3000 nuk sht kufizim pr kompanin, por menaxhimi po shqyrton mundsin ezvendsimit t saj me nj model t ri B3800 pr shkak t kursimeve t mundshme n koston e materialevedirekte me makinn e re. Modeli A3000 do t shitet. Ky ndryshim nuk do t ket efekt n prodhim apo shitje,prve disa kursimeve n koston e materialeve direkte pr shak t nj humbje m t vogl.


34

Zgjidhja Ushtrimi 1

Rasti 1 Rasti 2

Zri Relevante Jo Relevante Relevante Jo Relevantea. T ardhura nga shitjet .................................................................................X Xb. Materiale direkte ........................................................................................X Xc. Pun direkte................................................................................................X Xd. Shpp prodhimit variabl .............................................................................X Xe. Vlera kontablMakina model A3000 .....................................................X Xf. Vlera e shtijes Makina model A3000 .....................................................X Xg. Amortizimi Makina model A3000 .........................................................X Xh. Vlera e tregutMakina model B3800

(kosto) X Xi. Shpp prodhimit fikse .................................................................................X Xj. Shpenzimet e shitjes variabl .....................................................................X Xk. Shepzimet e shitjes fikse ............................................................................X Xl. Shpenzimet e prgjthshme

administrative .............................................................................................X X

Ushtrimi 2 Heqja/shkutrimi apo mbajtja e nj segmentiJackson County shrbime pr t moshuarit sht nj organizat jo ftiimprurse e zhvilluar pr t ofruar shrbimeesenciale pr personat e moshuar q jetojn n shtpit e tyre brnda zons s JacksonCountry. Tre shrbimeofrohen pr t moshuarit infermier n shtpi (home nursing) , vakte n shtpi (meals on heels), dheruajtje/mirmbajtje shtpie (housekeeping). N programin e infermierit/shrbim shndetsor n shtpi, infermiertvizitojn t moshuarit periodikisht pr t kontrolluar shndetin e prgjithshm dhe pr t performuar teste tkrkuara nga mjekt e tyre. Progami vakte n shtpi drgon nj vakt t ngroht nj her n dit pr secilin tmoshuar t regjistruar n program. Shrbimi i mirmbajtjes s shtpis ofron shrbimin e pastrimit dhemirmbajtjes javore t shtpis. T dhnat pr t ardhurat dhe shpenzimet pr vitin e mparshm jan si m posht:

TotaliInfermier n

shtpiVakte nshtpi

Mirmbajtjeshtpie

T ardhurat .................................................................................................$900,000 $260,000 $400,000 $240,000Minus shpenzimet variabl ........................................................................490,000 120,000 210,000 160,000Marzhi i kontributit ....................................................................................410,000 140,000 190,000 80,000

Minus shpenzimet fikse t gjurmueshme:Amortizmi ..............................................................................................68,000 8,000 40,000 20,000Sigurimi i detyrimit ................................................................................42,000 20,000 7,000 15,000Paga e administratorit tprogramit ................................................................................................115,000 40,000 38,000 37,000Shpenzime t prgjithshmeadmin* 180,000 52,000 80,000 48,000

Totali i shpenzimeve fikse..........................................................................405,000 120,000 165,000 120,000


35

E ardhura neto (humbja) ............................................................................$ 5,000 $ 20,000 $ 25,000 $ (40,000)

*Alokuar n baz t t ardhurave t programitShefi i administrimit t kompanis, Judith Miyama, sht shqetsuar pr financat e organizats dhe po merr nkonsiderat q ardhura neto prej $5,000 vitin e kaluar sht shum e dobt. (rezultatet e vitit t kaluar ishin shumt ngjashme me rezultatet pr vitet e mparshme dhe jan prfaqsuese t asaj q do t pritej n t ardhmen). Ajondjen q organizata duhet t ndrtoj rezervat saj financiare me nj ritm m t shpejt n mnyr q t prgatispr recesionin tjetr t pamnjanueshm. Pasi pa raportin e msiprm, Z Miyama pyeti pr nj informacion m tdetajuar mbi pranueshmrin financiare ose ndoshta ndrprerjen e programit t mirmbajtjes s shtpis.Shpenzimi i amortizimit pr mbajtjet e shtpive sht pr nj kamion t vogl q prdoret pr t transportuarshrbyesit dhe pasijet e tyre nga njra pun te tjetra. Nse programi do t ndrpritet, ather kamioni do ti dhurohetnj organizate jo fitimprurse. Llogaritjet e amortizimit supozojn nj vler t mbetur zero. Asnj nga shpenzimet eprgjithshme administrative nuk do t mnjanohet nse programi i mirmbajtjes s shtpis do t shkurtohet, porsigurimi i detyrimiet dhe paga e administratorit t programit jan shpenzime t mnjanueshme.Krkohet:

1. A duhet q program i mirmbajtjes s shtpis t ndrpritet? Shpjego. Trego llogaritjet pr t mbshteturprgjigjjen tuaj.

2. Riparaqit t dhnat e msiprme n nj format q do t ishte m i prdorshm pr menaxhimin npranueshmrin afatgjat financiare t shrbimeve t ndryshme.

Zgjidhja Ushtrimi 2 (30 minuta)

1. Jo, programi i mirembajtjes s shtpis nuk duhet t ndrpitet. Aktualisht ai po gjeneron nj marzhsegmental pozitiv dhe sht, sigurisht, duke siguruar nj shrbim t vlefshm pr t moshuarit. Llogaritjetpr t suportuar kt konkluzion paraqiten si m posht:

Marzhi i kontributit i humbur nse program i mirmbajtjes sshtpis shkurtohet..................................................................................... $(80,000)

Kostot fikse q mund t eleminohen:Sigurimi i detyrimit....................................................................................$15,000Paga e administratorit t programit............................................................37,000 52,000

Ulja/rnja n t ardhurat neto operative pr organizatn si e tr. ................ $(28,000)

Amortizimi i kamionit sht nj kosto e zhytur dhe kamioni nuk ka vler t mbetur meqnse ai do ti dhurohet njortanizate tjetr. Shpenzimet e prgjithshme administrative jan alokuar dhe asnj nga ato nuk mund t eleminohetnse program shkurtohet; kshtu nuk sht relevante pr vendimin.

Nj rezultat i njjt mund t merret me analizn alternative m posht:

Totali aktual

Totali nsemirmbajtja eshtpise hiqet

Diference: Rritjan t ardhuratneto operativeose (Rnja)

T ardhurat .................................................................................................$900,000 $660,000 $(240,000)Minus shpenzimet variabl ........................................................................490,000 330,000 160,000


36

Marzhi i kontributit ....................................................................................410,000 330,000 (80,000)Minus shpenzimet fikse:

Amortizimi* ...........................................................................................68,000 68,000 0Sigurimi i detyrimit ................................................................................42,000 27,000 15,000Paga e administratorit t programit ........................................................115,000 78,000 37,000Shpp administrative................................................................................180,000 180,000 0

Shpenzimet totale fikse ..............................................................................405,000 353,000 52,000T ardhurat neto operative (humbja)..........................................................$ 5,000 $(23,000) $ (28,000)

*Prfshin humbjen e alokuar n mnyr proporcionale t shitjes s kamionit nse ai i dhurohet nj shoqatebamirse.

2 Pr ti dhn administratorit nj pamje m t qart t vlefshmris financiare t seclit prej programeve tkompanis, shpenzimet e prgjithshme administrative nuk duhet t alokohen. Ajo sht nj kosto eprbashkt q duhet t zbritet nga marzhi total i segmentit t programit. Nj pasqyr t ardhurash q paraqetm mir t ardhurat e segmentit do t ishte:

TotaliInfermieri n

shtpiVaktet n

shtpiMirmbajtja

e shtpisT ardhurat .................................................................................................$900,000 $260,000 $400,000 $240,000Minus shpenzimet variabl ........................................................................490,000 120,000 210,000 160,000Marzhi i kontributit ....................................................................................410,000 140,000 190,000 80,000Minus shpenzimet fikse:

Amortizimi* ...........................................................................................68,000 8,000 40,000 20,000Sigurimi i detyrimit ................................................................................42,000 20,000 7,000 15,000Paga e administratorit tprogramit ................................................................................................115,000 40,000 38,000 37,000

Shpenzimet totale fikse tndjekshme (traceable) ................................................................................225,000 68,000 85,000 72,000Marzhi i segmentit t programit ................................................................185,000 $ 72,000 $105,000 $ 8,000Shpenzim i prgjithshmadministrativ ..............................................................................................180,000E ardhura neto operative (humbja) ............................................................$ 5,000

Ushtrimi 3 Vendimi prodho ose bli nj komponentClimate-Controll, Inc. prodhon nj varietet t paisjeve ngrohse dhe kondicionuese t ajrit. Kompania po prodhonaktualisht t gjith komponentt e krkuar. Nj furnitor i jashtm ka ofruar pr ti shitur nj termostat Climate-Control pr nj mim prej $20 pr njsi. Pr ta vlersuar kt ofert, Climate-Control, Inc. ka mbledhurinformacionin e moshtm q ka lidhje me kostot e saj t prodhimit t termostatit brnda kompanis:

1.

Kostotdiferenciale pr

njsi15,000 njsin vit

ProdhoMateriale direkte ........................................................................................$ 6 $ 90,000Pune direkte ...............................................................................................8 120,000


37

Shpp variabl .............................................................................................1 15,000Shpp fikse, t ndjekshme1 ..........................................................................5* 75,000Shpp fikse, t prbashkta..........................................................................10 150,000Kosto totale ................................................................................................$30 $450,000

*40% jan t ardhurat (paga) e supervizorit t prodhimit; 60% amortizimi i paisjes speciale (nuk ka vler erealizueshme)Krkohet:

1. Duke supozuar se kompania nuk ka alternative tjetr pr prdorim t kapaciteteve prodhuese q tashmprdoren pr t prodhuar termostatin, a duhet q oferta e furnitorit t jashtm t pranohet? Trego t gjithallogaritjet.

2. Supozo se nse termotatet blihen, Climate Control Inc, mund t prdor kapacitetin e lir pr t lanuar njprodukt t ri. Marzhi segmental i produktit t ri do t jet $65,000 pr vit. A duhet Climate Control Inc, tpranoj ofertn pr t bler termostatin nga furnitori i jashtm pr $20 secili? Trego llogaritjet.

Zgjidhja e Ushtirmit 3 (30 minuta)

1.

1.

Kostotdiferenciale pr

njsi 15,000 njsiProdho Bli Prodho Bli

Kosto e blerjes............................................................................................$20 $300,000Materiale direkte ........................................................................................$ 6 $ 90,000Pun direkte ...............................................................................................8 120,000Shpp variabl .............................................................................................1 15,000Shpp fikse, t ndjekshme1 ..........................................................................2 30,000Shpp fikse, t prbashkta..........................................................................0 0 0 0Kosto totale ................................................................................................$17 $20 $255,000 $300,000Diferenca n favor t prodhimit t pjesve ................................................$3 $45,000

1 Vetm pagat e supervizorit t prodhimit mund t mnjanohet nse pjest blihen. Vlerakontabl e mbetur e paisjes s veant sht nj kosto e zhytur; kshtu, shpenzimi iamortizimit prej $3 pr njsi nuk sht relevant pr kt vendim. Bazuar n kto tdhna, kompania duhet t mos e pranoj ofertn dhe duhet t vazhdoj t prodhoj pjestbrenda.

2.

2. Prodho Bli

Kosto e blerjes (pjesa 1)............................................................................. $300,000Kosto e prodhimit (pjesa 1)........................................................................$255,000Koto oportunemarzhi i segmentit i humbur n linjn e 65,000


38

re t produktit t mundshme.....................................................................Kosto totale ................................................................................................$320,000 $300,000Diferenca n favor t blerjes nga furnitori i jashtm .................................$20,000

Kshtu, kompania duhet t pranoj oferten dhe blej pjest nga nj furnitor i jashtm.

Ushtrimi 4 Vlersimi i porosive t veantaMiyamoto Jeelers po konsideron nj porosi t veant pr 10 byzylyqe t ndrtuara me dor pr tu dhn sidhurata antarve t nj mbrmje martese. mimi normal i shitjes t nj byzylyku ari sht $389.95 dhe kostoja etij pr njsi sht $264.00 si sht treguar m posht:

Materiale direkte ................................................................................143.00Pun direkte........................................................................................86.00Shpenzime t prgjithshme prodhimi.................................................35.00

Totali i kostove variabl.........................................................................$264.00

Pjesa m e madhe e shpenzimeve t prgjthshme t prodhimit sht fikse dhe e pandikuar nga ndryshimet n sasine prodhuar t bizhuterive n nj periudh t caktuar. Megjithat, $7 prej shpenzimeve t prgjithshme sht variabln lidhje me numrin e byzylyqeve t prodhuara. Klienti q sht i interesuar pr porosin speciale pr byzylyqekrkon nj gdhendje t aplikuar te byzylyqet. Kjo gdhendje do t krkoj material shtes q kushton $6 pr byzylykdhe do t krkoj blerjen e nj paisje t veant me kosto $465 q nuk do t ket prdorim tjetr mbasi porosiaspeciale t jet prfunduar. Kjo porosi nuk do t ket efekt n shitjet e rregullta t kompanis dhe porosia mund tprmbushet duke prdorur kapacitetin ekzistues pa ndikuar tek porosit e tjera.

Krkohet:far efekti do t ket pranimi i porosie n t ardhurn neto operative t kompanis nse mimi special prej$349.95 ofrohet pr byzylyk t ksaj porosie? A duhet t pranohet porosia speciale tek ky mim?Ushtrimi 4 Zgjidhje (15 minuta)Vetm t ardhurat dhe kostot rritse (incremental) jan relevante. N vecanti, vetm shpenzimet e prgjithshme tprodhimit variabl dhe kostoja e paisjes speciale jan shpenzime t prgjithshme relevante n kt situat.Shpenzimet e tjera t prgjithshme t prodhimit jan fikse dhe nuk ndikohen nga vendimi.

Pr TotalNjsi 10 byzylyqe

T ardhurat shtes ......................................................................................$349.95 $3,499.50Kostot shtes:

Kostot variabl:Materiale direkte.................................................................................143.00 1,430.00Pun direkte ........................................................................................86.00 860.00Shpp variabl ......................................................................................7.00 70.00Gdhendja speciale...............................................................................6.00 60.00

Totali i kostove variabl .........................................................................$242.00 2,420.00Kostot fikse:


39

Blerja e paisjes speciale ...................................................................... 465.00Totali i kostove rritse (shtes) .................................................................. 2,885.00E ardhura neto operative shtes ................................................................. $ 614.50

Edhe pse mimi pr porosin speciale sht posht mimit t rregullt t kompanis pr nj njsi t till, porosiaspeciale do t shtoj t ardhurat neto operative dhe duhet t pranohet. Ky konkluzion nuk do t ndiqet medoemosnse porosia speciale ndikon mimin e shitjes s rregullt t byzylyqeve ose nse ajo krkon prdorimin e nj burimit kufizuar.

Ushtrimi 5 Prdorimi i burimeve t kufizuaraKompania Banner prodhon tre produkte A, B, dhe C. mimi i shitjes, kostot variabl, dhe marzhi i kontributit prnj njsi pr secilin produkt jan paraqitur si m posht.

A B Cmimi i shitjes ............................................................................................$60 $90 $80Kostot variabl:

Materiale direkte ........................................................................................27 14 40Pun direkte................................................................................................12 32 16Shpp variabl..............................................................................................3 8 4

Totali i kostove variabl .............................................................................42 54 60(1) Marzhi i kontributit pr njsi......................................................................$18 $36 $20(2) Raporti i marzhit t kontributit ...................................................................30% 40% 25%

Pr shkak t nj greve n fabrikn e njrit prej konkurentve, krkesa pr produktet e kompanis ka kaluarkapacitetin e saj t prodhimit. Menaxhimi po prpiqet t prcaktoj se cilin produkt/(e) do t prqndrohet n javntjetr pr prbushjen e porosive t prapambetura. Kosto e puns direkte sht $8 pr or, dhe vetm 3,000 or punjan t vlefshme do jav.Krkohet:

1. Llogarisni shumn e marzhit t kontributit q do t prfitohet pr or ose pun direkte t shpjeguar prsecilin produkt.

2. N cilt porosi do t prqndroheni pr t prodhuar javs tjetr-porosit pr produktin A, produktin B, apoproduktin C? Trego llogarijtet.

3. Duke paguar paga overtime (jasht orarit), m shum se 3,000 or pune direkte mund t jen t vlefshmejavs tjetr. Deri n far shum duhet t paguaj kompania pr or pune direkte n kohn e puns jashtorarit prsa koh ka krkes t paprmbushur pr t tre produktet? Shpjego.

Zgjidhje:1.

A B C(1) Marzhi i kontributit pr njsi......................................................................$18 $36 $20(2) Kosto e puns direkte pr njsi ..................................................................$12 $32 $16(3) Kosto e puns direkte pr or.....................................................................8 8 8(4) Or PD t krkuara pr njsi (2) (3)........................................................1.5 4.0 2.0

Marzhi i kontributit pr or pune direkte (1) (4).....................................$12 $ 9 $10


40

2. Kompania duhet t prqndroj kohn e saj t puns n prodhimin e produktit A:A B C

Marzhi i kontributit pr or PD..................................................................$12 $9 $10Or PD t vlefshme .................................................................................... 3,000 3,000 3,000Marzhi i kontributit total ............................................................................$36,000 $27,000 $30,000

Edhe pse produkti A ka marzhin e kontributit m t vogl pr njsi dhe raportin e dyt n marzhin e kontributit,ai ka marzhin e kontributit m t lart pr or t puns direkte. Meqnse koha e puns duket t jt nj kufizimpr kompanin, ky mats duhet t udhzoj menaxhimin n vendimet e tij t prodhimit.

3 Shuma q kompania Banner duhet t paguaj n mbikohn e puns pr pun direkte shtes varet nga mnyrasesi puna do t prdoret. Nse ka porosi t paprmbushura pr produkte, Banner duhet ta prdor kohnshtes pr t prodhuar porosit e paprmbushura t produktit A. do or pune direkte gjeneron $12 kontributmbi koston e zakonshme t puns direkte. Prandaj, Banner duhet t paguaj deri n $20 pr or (paganormale prej $8 plus marzhin e kontributit pr or $12) pr koh pune shtes, por sigurisht q do tpreferonte t paguante pak m pak. Limiti i siprm prej $20 pr or t puns direkte sinjalizon prmenaxhert sa t vlefshme jan ort e puns shtes pr kompanin.

Nse e gjith krkesa pr produktin A sht prmbushur, Kompania Banner duhet t prdor do or shtest puns direkte pr t prodhuar produktin C. n kt rast, kompania do t jet e gatshme t paguaj deri n$18 pr or (paga e zakonshme $8 plus $10 marzhi i kontributit pr or pr produktin C) pr t prodhuar mshum produkt C.

Gjithashtu, nse e gjith krkesa pr t dy produktet B dhe C sht prmbushur, or shtes pune duhet tprdoren pr t prodhuar produktin B. n kt rast, kompania duhet t jet e gatshme t paguaj deri n $17pr or pr t prodhuar produktin B.

Ushtrimi 6 Shit ose Prpuno m tej

Kompania Solex prodhon tre pordukte nga nj input i prbashkt n nj operacion prpunimi t prbashkt.Kostot e prbashkta t prpunimit deri n pikn e ndarjes jan n total $100,000 pr vit. Kompania shprndankto kosto tek produkti i prbashkt n baz t vlers s tyre t shitjes tek pika e ndarjes. Vlera e shitjes npikn e ndarjes pr secilin produkt sht si m posht: produkti X, $50,000, produkti Y, $90,000, dhe produktiA, $60,000.

do produkt mund t shitet n pikn e ndarjes ose t prpunohet m tej. Prpunimi i mtejshm nuk krkonkapacitete t veanta prodhuese. Kostot shtes t prpunimit dhe vlera e shitjes mbas prpunimit t mtejshmpr secilin produkt (n nj baz vjetore) jan treguar m posht:

Kostot shtes tprpunimit Vlera e shitjes

Produkti X $35,000 $80,000Produkti Y $40,000 $150,000


41

Produkti Z $12,000 $75,000

Ushtrimi 6 Zgjidhja (10 minuta)Produkti X Produkti Y Produkti Z

Vlera e shitjes mbas prpunimit tmtejshm $80,000 $150,000 $75,000Vlera e shitjes mbas piks s ndarjes 50,000 90,000 60,000T ardhurat shtes 30,000 60,000 15,000Kosto e prpunimit t mtejshm 35,000 40,000 12,000Fitimi shtes (humbja) $(5,000) 20,000 3,000

Produktet Y dhe Z duhett prpunohen me tej, por jo produkti X.

Ushtrimi 7 Identifikimi i kostove relevanteStiv sapo sht kthyer nga peshkimi i salmonit. Ai ishte me fat n kt udhtim dhe u kthye n shtpi me dysalmon. Gruaja e Stiv, endy, nuk e plqen peshkimin, dhe kshtu kurajon Stiv-in pr udhtime t mtejshmepeshikimi, ajo i ka paraqitur atij t dhnat e mposhtme. Kosto pr udhtim peshkimi sht bazuar n nj mesatareprej 10 udhtimesh peshkimi pr vit.

Kostot pr udhtim peshkimi:Amortizimi i varks s peshkimit* (amortizimi vjetor i $1,500/10

udhtime) $150Taksa pr vendiv e parkimit t varks (renta vjetore/10 udhtime) .............. $120Shpenzimet pr paisjet e peshkimit, prve karremave (shpenzimet vjetore

$200/10 udhtime)..................................................................................... $20Karremat 7Liensa e peshkimit (liensa vjetore prej $40/10 udhtime) ........................ 4Karburant dhe mirmbajtje e varks gjat udhtimit .................................... 25Ushqim i konsumuar gjat udhtimit ........................................................... 8Totali i kostove pr udhtim peshkimi ................

kd-kkd analiza-kosto-vellim fitim & vendimarrja

Documents