Istorijat fudbala

Istorijat fudbala

SADRAJ

1.UVOD22.PREDMET I PROBLEM RADA33.CILJ RADA44.METODOLOGIJA RADA5 4.1. NASTANAK FUDBALA55.RAZVOJ FUDBALA U SVIJETU6 5.1. RAZVOJ SISTEMA IGRE KROZ ISTORIJU86. SAVREMENA IGRA I NJENI SISTEMI127.ZAKLJUAK138.LITERATURA14

1. UVODIgre sline fudbalu postojale su jo prije 2000 godina u Kini, Grkoj i Rimu, a takoe sline igre poznate su od davnina Eskimima i amerikim Indijancima. U Engleskoj je bio zabranjivan zakonom od strane njihovih kraljeva 1200-te i 1300-te godine zbog prevelike grubosti i povreda pa je tako tek 1857. godine u Sefildu u Engleskoj osnovan je prvi fudbalski klub, dok se 1863. godina moe smatrati roenjem modernog fudbala, kakvog ga danas znamo, kada je u Engleskojosnovan Londonski fudbalski savez i objavljena pravila igre. Fudbal je igra milionske populacije djece, omladine i odraslih rasprostranjena na svim kontinentima. Kao kreativni izraz irokog socijalnog i kulturnog spektra, fudbal se kree u prostoru od pet ljudskih fenomena. O tome svjedoi i veoma razuena sportska infrastruktura (od improvizovanih terena na kojima dominira igra do fudbalskih dvoraca na kojima se isprobanom komunikacijom demonstriraju rezultati rada), bogat kadrovski potencijal (igrai oba pola, menaderi, naunici, novinari i dr.), dominacija medijskim prostorom, finansijske mega dimenzije, kao i drugi brojni indikatori.U svemu tome, posebno mjesto zauzimaju viemilionske socijalne grupe stratifikovane po posebnim kriterijumima (od emocionalnih i racionalnih do lokalnih i nacionalnih ) oznaene kao publika i navijai koji sa fudbalom i meu sobom komuniciraju na sebi svojstven nain. Ta komunikacija ima posebno, spektakularna obiljeja u zavrnim klupskim i reprezentativnim takmienjima kao to su: Kup evropskih klubskih prvaka, Prvenstvo Evrope i Prvenstvo svijeta u kojima uestvuju nacionalne selekcije.

Fudbal na naim prostorima je poeo 1896. godine sa donoenjem prve fudbalske lopte u Beogradu, a prvi oficijalni fudbalski klub je osnovan 1903. Godine u Beogradu pod imenom Soko. Jednu godinu kasnije osnovana je FIFA-Federation Internationale des Football Associations- Meunarodna fudbalska federacija, a 1919. godine osnovan Jugoslovenski fudbalski savez koji postaje lan FIFA 1921. god.

2. PREDMET I PROBLEM RADA

Predmet ovog rada se odnosi istorijat fudbala, i to na: Nastanak fudbala, Razvoj fudbala u svijetu, Razvoj sistema igre, te Savremenu igru i njene sisteme..Predmet ovog seminarskog rada predstavlja osvr na istorijski razvoj fudbala u svijetu, odnosno pitanja povezana sa nastankom fudbala i njegovim razvojem. Problem kojim se ovaj rad bavi jeste teorisko istraivaanje istorijskog razvoja fudbala u svijetu.

3. CILJ RADA

Cilj ovog seminarskog rada se odnosi na: Nastanak fudbala, Razvoj fudbala u svijetu, Razvoj sistema igre prije i poslije 1962. godine, te Savremena igra i njeni sistemi..

4. METODOLOGIJA RADA

Metodologija ovog seminarskog rada je utemeljena na sintetikoj metodi, odnosno na sagledavanju metodolokih postupaka. Preciznije su istraene i sagledane smjernice, koje nam je omoguila literatura, vezana za istorijski razvoj fudbala u svijetu.

4.1. NASTANAK FUDBALA

Pouzdani istorijski izvori govore da seprva igra loptom pojavila kodKineza. Naime, kineski imperatorHuang Ti, poznat kao ujedinitelj kineske imperije, podsticao je upranavanje borbene igre loptom pod imenom cu ki ( zu-ki ) ( cu gurati; ki lopta ). Lopta je bila od koe, punjena perjem i krznom ivotinja. Igra je ubrzo postala veoma popularna u narodu. Smisao igre sastojao se u tome da su dvije ekipe, postavljene jedna nasuprot druge, gurale loptu svim dijelovima tijela, osim ruku, u pravcu dvaju vertikalno postavljenih bambusovih trski. Pobjednikom se smatrala ekipa koja bi prva protjerala loptu izmeu bambusovih trski. U igri je uestvovao veliki broj igraa. Taan broj igraa nije poznat. Postoji sumnja da li je taj broj bio i podjednak sa obje strane.Ova igra kasnije prelazi granice Kine i pojavljuje se u Japanu.

Slika br. 1.

5. RAZVOJ FUDBALA U SVIJETU

Istorijisje korijene fudbala nalazimo u veoma davnoj prolosti. Prema mnogim autorima, ovi korijeni potiu, u prvom redu, od drevih igara Kineza, Grka i Rimljana. Tu udesnu stvar, mislei na loptu koju je sam avo izmislio, treba zabraniti naredila je Kraljica Elizabeta jo u XIII vijueku. Lopta je oduvijek plijenila panju kako bogatih kada je privilegovana, tako i siromanih od pjeaniuh plaa Brazila pa do snijenih tajgi hladen Rusije. Po izvorima, do kojih su doli Radosav, Gabrijeli i drugi priznati strunjaci iz ove oblasti, igre s loptom su se rpvi put pojavile kod kineza 2500 godine p.n.e. Uopteno gledajui, sve igre loptom su ostavile snaan i neizbrisiv trag u velikom dijelu istorije ljudske civilizacije. Svi ljudi nisu shvatili igru lopotm iz istih razgloga, niti na isti nain. Meksika plemena Indijanci, Maje, Asteci, Toteci prije dolaska panaca su igrala igru slunu fudbalu, koristei pri tome glavu, kukove, bedra, natkoljenice da bi loptu odrali u vazduhu i da je smjeste u protivnike stube. Pri tome bi se ilo do krajnjih morbidnosti, pa bi se voi pobjeene ekipe odrubljivala glava, a njegova krv bi se prinosila kao rtva bogu Sunca.Mnogo kasnije, oko 600 godine p.n.e., ova igra poinje da se igra loptom napunjenom vazduhom. U to vrijeme, ova igra prelazi u Japan pod nazivom Kemari. Japanski kemari je bio varijacija Tsu Chu koji je 587. Godine preao iz Kine u Japan. Tu igru su igrali plemii pred carem.U natikoj Grkoj, takoe, pominje se jedna slina igra pod imenom Episkyros, a negdje su je zvali Epikoinos. Prema nekim zapisima, naime postojale su dvije igre, i to jedna se igrala malom punjenom loptom (pilla), a drgua velikom loptom od mjehura opivenim koom (follis). I ovdje, kao i u Kini nije bio tvren broj igraa s tim to se lopta, osim nogama mogla gurati i rukama. Sline igre, ali pod nazivom Harpastum, koja se igrala malom punjenom loptom, kao i Calico koja se igrala velikom loptom bile su poznate i u starom Rimu. Zbog slinosti, vjeruje se da su i nastale po grkom uzoru. Stari Grci su igrali Episkyros (800. p.n.e.) od koje se kasnije u starom Rimu razvio harpastum (146. p.n.e.), gruba i otra igra rimskih legionara. Pod uticajem harpastuma od XI vijeka u Engleskoj, Italiji, a posebno u Francuskoj pojavljuju se igre koje jo vie lie dananjem modernom fudbalu. Zajedno sa humanizmom i renesansom u XIV i XV vijeku dolazi i zlatno doba fudbala na prostoru Italije. Iako se igrao u Padovi, Livornu i nekim drugim gradovima, sredite te fudbalske renesanse je bila Firenca.Fiorentinski fudbal se bitno razlikovao od Padovanskog. Njime su se bavili pripadnici plemstva, a igrao se uglavnom u vrijeme nekih crkvenih sveanosti. Igralite je bilo dimenzije 100x50 m, omeeno po duine sa jedne strane zidom, a sa druge jarkom, dok su obje ue strane sluile kao golovi. Sa svake strane je uestvovale po 27 igraa, rasporeenih u etiri linije koji su nosili dresove specifinih boja (crvene i plave). Igrao se nogama i rukama, s tim da se lopta nije smjela nositi ve samo udarati nogama i rukama. Gol je bio postignut kada je lopta protjerena kroz oznaene kapije. Interesantno je napomenuti da je Fiorentinski fudbal imao utvrena pravila koja je detaljno opisao grof Bardi 1580. godine.Padovinski fudbal su igrali uglavnom studenti u vrijeme vjerskih praznika. Igralo se neto manjom loptom od dananje na terenu koji je po obliku i dimenzijama odgovarao dananjem fudbalskom igralitu. Broj igraa je varirao 20 40 na svakoj strani, a igra je bila bilia dananjem ragbiju poto se moglo igrati rukama i nogama. U srednjoevropskoj Francuskoj poznate su bile igre s loptom, i to Soule ili Choule i Choulage koje su se neto razlikovale od ranije opisanih igara. U Choulage cilj je bio ubaciti loptu teku 3 4 kg u kolut oblijepljen papirom koji j ebio objeen o jedan kolac na sredini igralita. Ova igra sauvana je do dananjeg dananjeg dana u jestu Rolot. Jedad od poznatih naziva za tu igru je bio eolar. Francuski kralj arl V., 1939. Godine je zajedno sa nekim drugim igrama zabranio i eolar, jer je smatrao da odvraa narod od ratnikih vjebi. Soule je igra kouja se igrala u Francuskoj za Boi i Uskr nadmetanjem dva sela ili kraja. Teren igre je bio pravougaonog oblika, duina je iznosila 300 m, a cilj igre je bio ubaciti loptu u protivniki obru. Ige loptom su bile popularne i u Engleskoj. Ve u XII vijeku se pominje takva igra, pa su esto bile i zabranjivane. Iako je jo u XII vijeku, kaluer iz Cabridgea, William Fictefens spominje u svojoj hronologiji, u Engleskoj istorija biljei mnogobrojne zabrane ove igre. Poznato je, na primjer, da je kralj Filip V., 1319. godine zabranio ovu igru, a kasnije i Karlo V., 1359. Godine u Francuskoj. Igru je zabranio i Edvar II (1314. Godine, Edvard III 1349. godine), a engelska kraljica Elizabeta I je ak donijela i zakon kojim se za igrane fudbala igra kanjava sa sedamdana zatvora uz obaveznu crkvenu pokoru.Poetkom XIX vijeka u engleskim kolama poinju se igrati dvije vrste fudbalskih igara, i to Dribling Game i Rugby Running. Od prve varijante je formiran savremeni fudbal. Period druge polovine XIX vijeka predstavlja poetak nove etape u razvoju fudbala, a Engleska zauzima mjesto gdje su udareni temelji modernog fudbala. Najstariji amaterski klub je osnovan 1857, godine u Engleskoj, a zvao se Sheffield Club, a prvi profesionalni Notss Contry iz Nottingema je osnovan 1862. Godine. Igre loptom su se igrale od najstarijih vremena, ali nastanak savremnog fudbala je vezan za Englesku.Uoljivo je da su ove igre smo predhodile pojavi savremenog gudbala, odnosno da one zaista nose korijene ove igre, ali da se u sutini, ipak bitno razlikuju od savremenog fudbala. Zbog toga, istoriari fudbala obino biljee da je kolijevka savremenog fudbala Engleska, odnosno da je fudbalska igra u dananjem znaenju, tj. u priblino dananjem obliku, nastala 1863. Godine. Kada se konano odvojila od ragbija i dobila svoja prva pravila. Ova, istorijski gledano, II faza razvoja fudbalske igre, najee se izuaava kao istorija savremenog fudbala. U poetnoj fazi razvoja, igra je bila dosta neorganizovana, a glavna panja je bila posveena napadu u kojem je uestvovala veina igraa. Tada se i uvode prva fudbalska pravila sa dimenzijama igralita 180x90, irina gola 7,28 m, kao i 11 igraa u svakoj ekipi.

5.1. RAZVOJ SISTEMA IGRE KROZ ISTORIJU

U okviru razvoja sistema igre kroz istoriju, razlikujemo sljedee: Razvoj sistema igre do 1962. godine; Razvoj sistema igred poslije 1962. godine.Razvoj sistema igre do 1962. godine - Sistem igre je odreeni raspored igraa na terenu sa ciljem organizovanog djelovanja pojedinaca ili itave ekipe tokom utakmice. Dobar sistem treba da bude jednostavan, razuljiv, uravnoteen, kolektivan i podreen taktici. Taktika jedne ekipe moe da se sastoji od uzastopne i vremenski razliite primjene vie sistema igre u toku jedne utakmice.Prvi sistemi fudbalske igre su zapoeli onog momenta kada su igrai shvatili da ne moraju svi istovremeno juriti za loptom i kada su u igri poeli da koriste odreene elemente tehnike fudbalske igre (dodavanje, voenje i slino), pa su se na taj nain tedjeli i na snazi. Sljedei korak u formiranju planske igre je uslijedio onog momenta kada su igrai shvatili da se u igri treba braniti i napadati.Formacije su opisane u obliku brojeva za svaki dio terena. Tako, na primjer, formacija 4-4-2 oznaava da se u ekipi nalaze 4 odbrambena, 4 vezna igraa i 2 napadaa. Vidljivo, formacija 4-4-2 je opisana s tri broja iako formacije mogu biti opisane s etiri broja (na primjer, 3-4-1-2) ili ak sa pet brojeva (na primjer, 4-1-2-1-2). Prvi potpuni sistem igre se pojavio 1883, godine i to u pet u jednoj liniji, a do te godine formacije igraa na terenu su predstavljale samo tragove, odnosno nagovjetaje sistema. Godine 1863., raspored igraa na terenu je bio 1-1-9.U toj fazi razvoja, fudbalska igra je bila siromana tehniko-taktikim elementima, dok se fizikoj, kao i psihikoj pripremljenost nije pridavao poseban znaaj. U to vrijeem se nije koristilo dodavanje, tako da da je jedan odbrambeni igra koji je imao pravo zaustavljana lopte rukom, vrlo lako izlazio na kraj sa napadaima. Ipak, u tom prvom sistemu usavrava se tehnika voenja lopte, jer je jedino tako bilo mogue savladati dimenzije tadanjeg igralita. Dvije godine kasnje (1865.), vraen je jedan igra iz napada u odbranu, tkao da se dobija nova formacija igraa 1-1-1-8. Ovaka raspored, odnosno formacija igraa je poznat i kao T sistem. U kolikoj m jeri su izmjena i usavravanje pravila uticali na razvoj fudbalske igre, pokazuje i injenica da su se nakon usvajanja pravila ofsajda 1866. Godine intenzivnije poeli razvijati sistemi igre. Uvoenejm ofsajda podstaklo je kolektivnu igru koja je svakako zahtijeva veu angaovanst igraa napada i odbrane. Uvoenje pravila koja dozvoljavaju igranje glavom (1870.), takoe je uticalo na razvoj tehnike i dinamike fudbalske igre, jer je igra postajala sve sloenija i bogatija, emu su doprinijele dalje izmjene pravila. Godine 1870. pojaan je srednji red sa jo jednim igraem i sistem dobija ime sedam u istoj liniji, 1-1-2-7. Na taj nain napad praktino nije ni oslabljen, a odbrana je dobila na veoj sigurnsoti u obezbjeivanju pristupu gola. Ta dva igraa su se nalazila izmeu napadaa i gola. Tada je ve koriteno dodavanje kao tehniki element koje e sluilo kao veza izmeu odbrane i napada. Iste godine, koti su vratili jo jednog igraa napada u odbranu, i na taj nain znato bolej organizvoali odbranu, tako da su igrai bili rasporeeni u formaciji 1-1-3-6 ili kao sistem est u i istoj liniji. Ovu formaciju igraa Englesu su prihvatili tek 1875. godine kada su ih koti savladali sa 3:2. Neto kasnije, 1883. godine, vraen je jo jedan igra iz napada u odbranu, tako da se uspostalja ravnotea izmeu igraa napada i dobrane i dolazi do stvaranja nove formacije igraa 1-2-3-5 poznatog kao sistem pet u istoj liniji.U ovom sistemu se prvi put primjenjuje preuzimanje, i to uglavnom u sluaju da prednji bek ubde izbaen iz igre. itava odbrana je djelovala zonski jer su se halfovi postavljali u prostor izmeu protivnikih krila i polutki. Centralni igr4a u tom sistemu je bio centarhalf. On je imao zadatak da se neprekidno pridruuje napadaima i da uestvuje u zavrnici. Vrlo je rijetko imao i odbrambene zadatke. Od njega su poinjale sve akcije, pogotovo u smislu organizacije napada.Klasini sisem pet u istoj liniji je promjenom pravila ofsajda pokazao svoje nedostatke. Napad koji bio rasporeen u liniji, nije mogla efikasno da djeluje, dok se odbrana nije mogla uspjeno suprostaviit protivnikom napadau. Iz tih razloga, menader londonskog Arsenala Herbert empen povukao dva krila, dajui im istovremeno djelimino i odbrambene zadatke. Zahvaljujui tome, teret u igri se ravnomjernije rasporedio, a i organizovanost u fazi napada i odbrane je bila bolja. Bekovi i halfovi su se i dalje postavljali zonski i imali su iskljuivo odbrambene zadatke. U organizaciji napada uestvovale su i krila, pored centarhalfa. Centarfor i dva krila bili su iskljuivo napadai. Krila su dejstvovala iroko pored same aut linije, dok je centarfor bio glavni realizator. Taj sistem se prihvata i dobija naziv W-W.Prednost W-W sistema nad sistem pet u istoj liniji se ogledala u nainu realizacije napada odbrane. Napad se realizovao sa 6 igraa, proti najee 4 odbrambena igraa, jer centarhalf u sistem pet u istoj liniji nije imao gotovo nikakve odbrambene zadatke, a ekipa se branila sa sedam igraa. Primjenjujui ovaj sistem, empen je sa Arsenalom postiazo izuzetno dobre rezultate u engleskom prvenstvu. Meutim, prednost je ubrzo nestala, jer su svi timovi u Engleskoj, pa i u Evropi prihvatili taj sistem. Ovaj sistem je dugo dominirao i primjenjivan je do 1925. godine, ali je poeo pokazivati svoje slabe strane i nedostatke koji su usporaviali dalji razvoj i osavremenjavenje igre. Kratki pasovi, prenaglaena individualna igra, te sputanost akcija koju joj je nametnula zonska odbrana, ograniavale su veu efikasnost u igri. Godine 1925. Dolazi do promjene ofsaj pravila koja imaju za cilj, prije svega, da poveavaju dinaminost igre u napadu, kako bi se mogle razvijati napadake sposobnosti igraa. Pednost koju su napdai dobili nad odbrambenim, nunoje zahtijevala korjenite promjene u raspodjeli zadataka odbrambenih igraa. Raspored igraa u novonastalom sistemu u napadu je ostao nepromijenjen: tri isturena napdaa lijevo i desno krilo i centarfor, dvije polutke lijeva i desna rasporeeni u obliku slova W. U odbrani dolazi do znaajnih promjena u rasporedu igaa: centarhalf koji je bio u liniji halfa u ovom sistemu povuen je nazad u liniju bekova sa zadatkom da pokriva protivnikog centarfora, pa se umnjesto tri halfa pojavljuju tri beka. Zato se ovaj sistem i naziva sistemom beka. Bekovi su pomjereni u stranu, do uzdunih linija, sa zadatkom da pokrivaju protivnika krila, a halfovi (dananji zadnji vezni) su zadueni za protivnike polute. Raspored igraa u novom sistemu je imao sljedeu formaciju 1-3-2-2-3. Poto su igrai odbrane raspoeeni u obliku slova M, a igrai napada u obliku slova W, ovaj sistem je nazvan WM sistem.U ovom sistemu se bitno mijenja nain odbrane. Bio je jednostavan i zasnivao se na igri ovjek-ovjeka. Donio je pravilniji raspored igraa na terenu. M-W sistem se najdue zadrao i snano podstakao razvoj tehnike, vladanja loptom, igru kratkog pasa, dribling, akciju i kombinaciju kao osnovno sredstvo taktike. Ovaj sistem je formiran 1930. godine i zadrao se sa svojim varijantama do pedesetih godina. U okviru M-W sistema, u pojedinim zemljama, razraene su razliite varijante, uglavnom, defanzivne, a najpozantije su: Bunker, gdje je osnovni zadatak ne primiti gol. U odbrani je igralo 7 8 igraa, a u n apadu 2 3. Odbrana je djelovala statiki, te je loptu izbijala to dalje od svog gola; Brava je sistem kojeg naizivaju jo vajcarska brava, jer je njen tvorac Karl Rapann. Taj sistem je dozvoljavao veu slobudu igri. Napda je djelovao sa tri napadaa, dok je u odbrani centarhalf koji je bio slobdan i rukovodio je odbrambenom linijom; Kantao je sistem kojeg je lansirao italijanski reprezentativac Foni, 1953. Godine. Taj sistem je pedstavljao kombinovanu odbranu, jer se igralo zonski, sa slobodnim cenarhalfom; Beton je sisetm koji se igrao u Francuskoj. Igrai su rasporeeni u 4 linije sa glavnim zadatkom kontrola sredine terena.M-W sistem je nastao 1930. godine i praktino od tada, od Prvog svjetskog prvenstva u Urugvaju pa do Njemake 2006. godine, fudbal se mijenja, napreduje, bre ili sporije, a pobjednici uvijek daju poseban peat i obiljeje fudbalskoj igri. Prvu korjenitu projmjenu M-W sistema u Evropi, primijenili su Maari koji su u periodu 1950.-1956. godine bili jedna od vodeih fudbalskih reprezentacija. Novi raspored sa 4 istruena napdaa, to znai odstupanje od M-W sistema, uspjeno je djelovao zahvaljujui drugaijem odnosu snaga u svim linijama. U ovoj formaciji, srednji red djeluje sa tri igraa koji imaju zadatak da pripremaju zavrnicu i da se ukljuuju u nju ako to situacija dozvoljava. Poto su u odbrani i dalje djelovala tri beka, cio ovaj sistem je dobio sasvim nove konture, odnosno formaciju 1-3-3-4. To je bio ujendo i prvi pokuaj u Evropi da se napad sprovodi sa 4 isturena napadaa, to je maarskoj reprezentaciji u periodu od 1950. do 1960. godine donijelo niz znaajnih uspjeha.Razvoj sistema igre poslije 1962. godine U igri nekih reprezentacija tokom ezdetih i poetkom sedamdesetih godine poinju da se primjenjuju nova tehniko-taktika rjeenja. Toi se prije svega odnosi na reprezentaciju Engleske i SR Njemake koje su na svjetskom prvenstvu 1966. Godine igrali sa tri igraa u veznoj liniji. To je period nastajanja industrijskog fudbala, u kome jre rad vaniji od igre. Veliki broj rjeenja trai se van igre i igra podsjea na zahtjev iz radnih industrijskih obaveza i zato je dobio ime industrijski fudbal. Ovakav nain igre su prihvatile i druge prezentacije, tako da se sve vie upotrebljava formacija 1-4-3-3.U zadnjoj liniji su i dalje bila 4 igraa koji su bili zadueni za tri napdaa. Krilne napdae su pokrivali bekovi dok su centarfora preuzimala 2 centralna beka. Na sredini su bili vezni igrai sa istim zadacima kao i u brazilskom sistemu. U liniji napada bila su tri igraa umjesto etiri, sa uglavnom istim zadacima. Analizom i uporeivanjem sa prethodnom varijantom, rekli bismo da nije dolo do nekih znaajnih promjena. Meutim, ako se osvrnemo na igru u novom sistemu, vidi se da postoje sutinske razlike. Neophodno je analizirati ulogu libera koja predstavlja obiljeje novog sistema. Do ove formacije i uloge libera je dolo tako to je centralni bek vraen unazad iza linije bekova sa zadatkom da osigurava poredak odbrane, a pogotovo najosjetljiviji dio terena neposredno ispred gola. To je ujedno bila i njegova osnovna uloga. Uloga libera se ne svodi kod svih ekipa samo na obezbjeivanje odbrane, ve i organizovanje napada, a ponekad, kad za to postoje uslovi i u direktnom napdau na protivniki gol. Kod nekih ekipa skoro se ne osjeca da libero ima prije svega odbrambene zadatke, ve djeluje stvaralaki sa irokom djapazonom taktikih zadataka. Naravno, kakak e efekat u krajenjem sluaju imati igra libera zavisi i od individualnih mogunosti igraa koji igrau na tom mejstu, kao i mogunosti ostalih njegovih igraa. Engleska je po drugi put u istoriji razvoja fudbala bila pozornica raanja novog sistema sa rasporedom igraa 1-4-3-3.Igrajui ovim sistemom reprezentacija SR Njemake je 1972. godine na kupu evropskih nacija pobijedila reprezentaciju Engleske.. Vrlo brzo su taj raspored prihvatili i Holanani, tako da su fudbaleri SR Njemake i Holandije postali nosioci i uzori novog naina igre koji se vrlo brzo poistovjeuje sa pojmom totalni fudbal. U periodu izmeu dva svjetska prevenstva 1947.-1978. godine raspored igraa na terenu uglavnom ostaje isti, tako da je kod veine reprezentacija koje su se visoko plasirale na svjetskom prvenstvu u Argentini 1978. godine, raspored igraa na terenu bio 1-1-3-3-3, a kod reprezentacija Italije i Argentine na nekim utakmicama i 1-1-3-4-2. Ovakav raspored graa sa neznatnim izmjenama se pojavio i na svjetskom prvenstu u paniji 1982. godine. Sve visoko plasirane reprezentacije uglavnom su odigrale svoje utakmice u formaciji 1-1-2-4-3, a reprezentacija Italije igrala je uglavnom u formaciji 1-2-5-2. Gotovo isti raspored igraa ili sa neznatnim izmjenama se pojavio i na svjetskom prvenstvu 1986. godine u Meskiku, kao i u 1990. godini u Italiji. Veina ekipa koje su bile visoko plasirane u Meksiku i Italiji igrale su u formaciji 1-1-3-4-2 i 1-1-2-5-2, s tim to su promjene u Italiji koje su evidentne bile sljedee: Gotovo sve ekipe (vie od 95%) su igrale sa korektorom (liberom), dok je u Meksiku igralo samo 53% ekipa sa liberom; Uoljiva promjena je bila i da su sve ekipe igrale sa tzv. prednjim korektorom ispred centralnog beka. U Jugoslaviji je to inio Katanec, u Njemakoj Mateus, dok se kod reprezentacije Italije na tom mjestu mijenjalo vie igraa: anini, Donadoni, Berti.to se tie vezano reda tu je bilo 4 -5 igraa koji su zatvarali prostor po irini i dubini, mnogo direktnih duela, presinga na loptu presinga na ovjeka i drugo. U zavrnici dolazi do izraaja upornost kao i tehniko-taktika i fizika pripremljenost gdje igrai moraju biti spremni na duel igru 1:1. Pozicija zadnje linije je pomjerena na 25 30 m.

Slika br. 2.

6. SAVREMENA IGRA I NJENI SISTEMI

Savremena igra ima svoje karakteristike i ne razlikuje se od prethodni sistema samo rasporedu igrraa na terenu, nego po bitnim promjenama u odnosu prema igri. U savremenoj igri nema vie stroge formacije, teren je u svakom trenutku dobro pokriven odreenim brojem igraa, radi se o maksimalnim i submaksimalnim intenzivitetom. Vrijeme i prostor su dva osnovna faktora od kojih zavisi uspjenost u igri. U napadu se igra poveazno sa manje ili vie rizika to zavisi od objektivnog odnosa snaga na terenu, pogotovu rezultata. Posjedovanje lopte u to duem vremenskom periodu i to manje dodira, zahtijeva od igraa sposobnost razumijevanja i komunikacije, visok nivo tehniko-taktikih, fizikih, brzinskih sposobnosti, naporno angaovanje, upornost i borbenost do granice grubosti. Prostori za igru je drastino smanjen (plitke formacije), sporo i dugo voewe je apsolutno iskljueno, dribling je korisno sredstvo, samo ako je u slubi kolektiva, a nikada sam sebi cilj. Transformacija, izmjena mjesta po irini i dubini, povezivanje linija posebno po dubini i to u oba pravca, potiskuje zastarjele ablone i statiki fudbal. U savremenom fudbalu se koriste fleksibilne transformacije i one koje omoguavaju prilagoavanje potrebama ekipe, kao i potrebama igraa. Varijante na svaku pojedinu taktiku ukljuuju i promjene u pozicijama igraa.Osnovne karakteristike formacije 1-4-3-3 su jaka odbrana i mogunost veznih igraa za obavljanje vie dunosti. Ova tri vezna igraa uobiajeno igraju vrlo blizu jedan drugog u strogoj koordiniranoj jedinici. Tri napdaa se raire i nastoje pritisnuti odbranu. Kada se ova formaicja poene koristiti od poetka utakmice, smatra se hrabrom odbranbenom taktikom. Zato se treba mijeati formacija 1-4-3-3 s formacijom 1-4-4-2 u kojoj se jedan vezni igra prebaci u napad u zavrnoj fazi utakmice, najee kada se hvata rezultat.

Slika br. 3.

7. ZAKLJUAK

Tokom izrade ovog seminarskog rada, cilj nam je bio da predstavimo istorijat fudbala, odnosno da ukaemo na nastanak fudbala, razvoj fudbala u svijetu, kao i na razvoj sistema igre prije i poslije 1962. godine. Prilikom izrade ovog rada, panja je posveena i savremenoj igri, kao i njenim sistemima.Pouzdani istorijski izvori govore da seprva igra loptom pojavila kodKineza. Naime, kineski imperatorHuang Ti, poznat kao ujedinitelj kineske imperije, podsticao je upranavanje borbene igre loptom pod imenom cu ki ( zu-ki ) ( cu gurati; ki lopta ). Istorijisje korijene fudbala nalazimo u veoma davnoj prolosti. Prema mnogim autorima, ovi korijeni potiu, u prvom redu, od drevih igara Kineza, Grka i Rimljana. Tu udesnu stvar, mislei na loptu koju je sam avo izmislio, treba zabraniti naredila je Kraljica Elizabeta jo u XIII vijueku. Lopta je oduvijek plijenila panju kako bogatih kada je privilegovana, tako i siromanih od pjeaniuh plaa Brazila pa do snijenih tajgi hladen Rusije. U okviru razvoja sistema igre kroz istoriju, razlikujemo sljedee: Razvoj sistema igre do 1962. godine; Razvoj sistema igred poslije 1962. godine.Razvoj sistema igre do 1962. godine - Sistem igre je odreeni raspored igraa na terenu sa ciljem organizovanog djelovanja pojedinaca ili itave ekipe tokom utakmice. Dobar sistem treba da bude jednostavan, razuljiv, uravnoteen, kolektivan i podreen taktici. Taktika jedne ekipe moe da se sastoji od uzastopne i vremenski razliite primjene vie sistema igre u toku jedne utakmice.Razvoj sistema igre poslije 1962. godine U igri nekih reprezentacija tokom ezdetih i poetkom sedamdesetih godine poinju da se primjenjuju nova tehniko-taktika rjeenja. Toi se prije svega odnosi na reprezentaciju Engleske i SR Njemake koje su na svjetskom prvenstvu 1966. Godine igrali sa tri igraa u veznoj liniji. To je period nastajanja industrijskog fudbala, u kome jre rad vaniji od igre. Veliki broj rjeenja trai se van igre i igra podsjea na zahtjev iz radnih industrijskih obaveza i zato je dobio ime industrijski fudbal. Ovakav nain igre su prihvatile i druge prezentacije, tako da se sve vie upotrebljava formacija 1-4-3-3.Savremena igra ima svoje karakteristike i ne razlikuje se od prethodni sistema samo rasporedu igrraa na terenu, nego po bitnim promjenama u odnosu prema igri. U savremenoj igri nema vie stroge formacije, teren je u svakom trenutku dobro pokriven odreenim brojem igraa, radi se o maksimalnim i submaksimalnim intenzivitetom. Vrijeme i prostor su dva osnovna faktora od kojih zavisi uspjenost u igri.

8. LITERATURA

1. Goranovi S., Fulurija D.: Osnove fudbala teorija i metodika, Fakultet fizikog vaspitanja i sporta, Banja Luka, 20112. Jankovi A.: Teorija i praksa fudbala, Fakultet fizikog vaspitanja i sporta, Beograd, 2008.3. Novitovi B.: Fudbal primenjena tehnika taktika, Fakultet fizikog vaspitanja i sporta, Beograd, 20064. Stanii S.: Fudbal - tehnika, taktika, kondicija, kreativni trening, Delfi, Beograd, 2008.5. www.sribijasport.net 6. www.fsrs.org 7. www.okbih.ba

1