Gvenlik Felsefesi ve Kuramlar

GVENLK FELSEFES VE KAVRAMI

Do. Dr. Atilla SANDIKLI1

Takdim Plan

2Tarihsel ve Felsefi Arka PlanSouk Sava Dnemi Gvenlik YaklamlarSouk Sava Sonras Gvenlik YaklamlarGvenlik Kavramnn TanmlanmasGvenlik Kavramnn Temel zellikleri

2

TARHSEL VE FELSEF ARKA PLAN3Tarihsel ve Felsefi Arka Plan4ThucydidesPleponezya Savann nedeni Atinann glenmesinin Spartada yaratt kuku ve gvenlik kaygsyd.G dengesindeki bozulma kuku ile birleince sava iin yeterli sebep olmutu.almalarnda silahlanma yar, ittifak, caydrma, g dengesi ve strateji gibi birok kavramn uygulamasna raslanmaktadr.Adalet ve insanlk gibi kavramlar devletin karlar ve zorunluluklar karsnda gereksiz ve lks bulmaktadr.

Tarihsel ve Felsefi Arka Plan5Ibn-i Haldun (1332-1406)

Gebe toplumlarda bir devlet tekilat olmad iin topluluun her bireyi, her an olabilecek bir saldrya kar tetikte ve atik olmaldr. Srekli gvenlik sorunu yaadklarndan, yabanclara kar ekingen, ancak kendilerine gvenen, sava ve cesur kiilerdir. Bu toplumlar ehir yaamnn rehavetine dalm yerleik toplumlar iin daima tehlike olutururlar.

Tarihsel ve Felsefi Arka Plan6Ibn-i Haldun (1332-1406)

bn-i Haldunda ehir kavram, gebe iken salanan art rn sayesinde refaha ulaan halkn lks tketime ynelme istei ve gvenlik endiesinin bir sonucu olarak n plana kmaktadr.

ehir, belli bir refah dzeyine ulam halkn gvenliini salamak ve daha rahat yaama ulamak amacyla istikrarl bir yapda hayatlarn srdrme isteinden ortaya kmaktadr.

7 Niccolo Machiavelli (1469-1527)

Uluslararas sistem devaml bir kar atmasna dayanan kaotik bir ortamdr. Tm devletler birbirleri iin tehdit durumundadr.Her devlet gvenliini kar taraf bastrmak veya kardan gelen basklar bertaraf etmek olarak alglar.

Tarihsel ve Felsefi Arka PlanTarihsel ve Felsefi Arka Plan8Niccolo Machiavelli

Devletin gvenlii iyi ynetimle salanabilir.Devletin iyi ynetilebilmesi iin iyi yasalara, yasalarn iyi iletilebilmesi iin de iyi bir orduya gerek bulunmaktadr.Gvenlik, gvenlii salayan kiilerin iktidara ballyla bir tutulmaktadr.Prens merhametli, dindar, namuslu, insani grnmelidir fakat gerektiinde tersini yapabilmelidir.

Tarihsel ve Felsefi Arka Plan9Thomas Hobbes (1588-1679)

nsan davranlarndan yola karak uluslararas sistemi aklamaya almtr. nsan insann kurdudur.Eitlik gvensizliin, gvensizlik ise atmann temel sebebidir. Sava doal bir durumdur.

Tarihsel ve Felsefi Arka Plan10Thomas Hobbes (1588-1679)

stn otoritenin olmad doa durumunda, her devletin birbirleriyle sava halinde bulunduu, anarjik bir ortam vardr.Byle bir ortamda doru- yanl, hakl-haksz, adalet-adaletsizlik,gibi kavramlar grecelidir.Herkes hereye onu muhafaza etmeye gc yettii srece sahip olabilir.

Tarihsel ve Felsefi Arka Plan11Hugo Grotius (1583-1645)

Uluslararas sistem mutlak bir atma ortam olmasa da anariktir. Sebebi anariyi nleyecek devletler st bir otorite olmamasdr.Devletin Gvenlii; -Uluslararas sistemi dzenleyen gvenlik sistemleriyle,-Dardan gelen tehlikeye kar kendini savunmasyla ilikilidir.Savunma ile gvenlik arasnda ilinti kurmutur.

Tarihsel ve Felsefi Arka Plan12 Edward Hallett Carr (1892-1982)

atma zorunlu bir haldir.Uluslararas rekabetin aktr devlettir ve devletlerin karlar birbirleriyle uyumaz.Aktrler aras bir uyuma sz konusu olmadna gre, idealizmin savunduunun aksine evrensel bir bar kurulmas imkanszdr.Evrensel bar istemek, sisteme egemen olanlarn kendi deerlerini yayma giriiminden baka bir ey deildir.

SOUK SAVA DNEM GVENLK YAKLAIMLARI

Realizm ve Neo-Realizmin Gvenlik Anlay14Realizm ve mteakiben Neo-Realizm, dnya zerinde meydana gelen olaylar olmas gerektii gibi deil, olduu gibi grp aratrmay hedefleyen bir teoridir.

Realizm Gvenlik Anlay15Realizmin be temel tezi vardr ve gvenlik anlay bu be temel e zerine oturur:Uluslararas sistemin temel aktrleri egemen devletlerdir. Sistemin paralar hangi aktrlerden oluursa olusun sistem anariktir. Bu anarik durum daha ziyade belirsizlik durumudur. Bu anarik dzende devletlerin amalarn gerekletirmek iin tek engelleri dier devletlerin glerinin snrdr.

Realizm Gvenlik Anlay16Devletleraras bir uyum beklemek mmkn olmadndan, devletler karlarn her zaman maksimize etmek durumundadrlar. Savalar genel anlam ile kar atmalar sonucunda gvenlik ve g iin yaplrlar. Savalar devlet siyasetinin bir uzants durumundadrlar.

Realizm Gvenlik Anlay17Realizm, uluslararas ilikilerde insana ve zelliklerine byk nem verir. Realizme gre insan, karc, menfaati, hrsl, g tutkunu, ksacas ktdr. nsan doasna dayandrlan realizm, devletlerin d politikasn belirleyen ana unsurun tpk insanlarda olduu gibi, dierlerine hakim olma arzusu olduunu iddia eder.

Realizm Gvenlik Anlay18Uluslararas politika g iin srekli bir atma ierisindedir. Anari ortam ierisinde ama; g toplamak ve gc ulusal karlar erevesinde kullanmaktr. Bu maksatla askeri gc nemli bir etken olarak grmektedirler. Salktan ticarete ve endstriye kadar her ey askeri gcn elde edilmesi iindir.

Realizm Gvenlik Anlay19Realizme gre nemli olan, mutlak g deil greceli gtr. Bu noktada egemen bir devletin gc, ancak bakalar ile kyaslandnda ortaya kar. Bu anarik yapda devlet askeri gcne gvenmek ve onu yeterli dzeyde tutmak zorundadr. Ekonomik konular askeri konulara gre ulusal gvenlii daha az ilgilendirmektedir.Moral ve ahlaki davranlara gvenilmemelidir.

Realizm Gvenlik Anlay20Uluslararas sistemin doasn atmac bir ierikle tanmlayan realizme gre, sistemin devamll ise ancak g dengesinin devletlerin kuatc st kimlii olmasyla mmkndr. G dengesi, aslnda devletlerin kendileri iin bir tehdit olmamalar iin, dier devletlerin gcn kontrol altnda tutmaya almasdr ki, askeri ittifaklar kurmak bu anlamda nemli bir argmandr.

Realizm Gvenlik Anlay21Srekli bir gvensizlik ortamGvende olmama haliArnold Wolfers: Gvenlik; kazanlan deerlere ynelik bir tehdidin olmamas haliRealist Gvenlik Algs: g-tehdit-gvensizliknk aktrler, kazandklar deerleri koruma adna gl olmak zorundadrlar

Realizm Gvenlik Anlay22Devletler gerekli ulusal gce sahip olabilmek iin srekli askeri hazrlk iinde bulunmaldrlarMakyavel Bir prens iin bar zaman savaa hazrlanmak iin geen sredir Bir prensin savaa hazrlanmaktan baka ii olmamaldr.Platon ou kiinin bar dedii ey sadece laftan ibarettir. Gerekte ise her ehir devlet, doas gerei, daima tm dier ehir devletlerle ilan edilmemi bir harbin iindedir.

Realizm Gvenlik Anlay23Morgenthauya gre uluslararas sistem anarik bir yapda seyretmektedir. Geleneksel gvenlik anlay sava ve bara endeksli bu dorultuda gler dengesini esas alan bir anlay ierisindedir. Bu dorultuda gl ekonomiler ve ak pazarlar anarik ortamda glnn kendini daha da gvende hissetmesi asndan nemli ke taslar olmaktadr.

Realizm Gvenlik Anlay24Realist bak as atmalar ve savalar gvenlik almalarnn en temel kavramlar olarak grr. Gvenlii en basit ifadesi ile devletlerin silahl bir tehdidi bertaraf edebilme gc olarak tanmlarlar. Bu noktada devletin gvenlii ayn zamanda bireyin gvenlii olarak dnlr.

Realizm Gvenlik Anlay25Gvenlik demek askeri adan gl olmak demektir. st otoritesiz ve anarik olan yap ve bu ortamda yaamaya mahkm devletler ister istemez gvensizlik yaratmaya yatkndrlar. Devletler kendilerinden gsz devletlerle ok iyi anlaabilirken kendilerine eit gteki devletle her zaman gerilmeye msait bir iliki iinde olurlar.

Realizm Gvenlik Anlay26Bunun sebebi de devletlerin kendileri kadar gl olan devletleri her zaman potansiyel bir tehdit olarak grmeleridir. Gvensizliin hkim olduu bu ortamda devletler srekli gvenlik ikilemi yaarlar ve g dengesi peinde koarlar. Gvenlik ikilemi ve gler dengesi uluslararas ilikiler asndan ok nemli iki kavramdr.

Realizm Gvenlik Anlay27Gvenlik ikilemi bir devletin kendi gvenliini arttrmak iin yapt giriimlerin istemeden dier devlet iin tehdit oluturmas durumudur. Bunun en nemli sebebi, bir devlet gvenlii iin savunma hamlesi yaparken dier devlet bunu potansiyel bir tehlike olarak alglamaktadr. ste bu durum gvenlik ikilemi olarak adlandrlmaktadr.

Realizm Gvenlik Anlay28Gler dengesi ise mevcut durumu korumak ya da ykmak amac ile devletlerin giritikleri g mcadelesine verilen genel addr. Devletlerin uluslararas arenadaki yerlerini korumak ya da daha da glendirmek amal giritii dengeleme politikasdr.Bu politikann en nemli pratii savalardr. Realizme gre, kalc bir gler dengesi imknsza yakndr ve deien teknoloji ve imknlar dorultusunda gler dengesi srekli deime potansiyeli olan bir olgudur.

Realizm Gvenlik Anlay29Realistler uluslararas ibirliinin etkin bir sistem yaratmayacan iddia etmektedirler. Realistlere gre her devlet eittir, sistem bu denklie gre iler ve hibir aktr dierlerine bir ey dikte edemez. Realist gr iinde de iki farkl yaklam sz konusudur:Defansif (Savunucu) Realizm Ofansif (Saldrgan) Realizm

Realizm Gvenlik Anlay30Defansif (Savunucu) Realizm: Yaplanma tehdit algs zerindedir. Sistemi dengede tutan, aktrlerin birbirini ne kadar tehdit olarak algladklarna baldr. Her aktr dierlerinin gcn yok etmeye deil, olas tehditlere kar nlem almaya sarf etmektedir.Ofansif (Saldrgan) Realizm: Temel ama aktrn gcn srekli artrmasdr. Tehdit algs bir kenara braklmtr.

Realizm Gvenlik Anlay31Realistler, uluslararas ilikileri neredeyse tamamiyle ulus-devletler arasndaki g ve kar mcadelesi olarak grdklerinden dolay, uluslararas hukuk ve rgtlerin etkisi ve mmkn olan uluslararas ibirliinin ap konularnda pek iyimser deillerdir. Bir realist iin btn lkelerin nihai hedefi dman ve anarik ortamda gvenliini salamaktr.

Realizm Gvenlik Anlay32Bu nedenle btn politikalar ulusal gvenlii salayacak g hesaplaryla belirlenir. Durumlarndan memnun olan devletler d politikalarnda statkoyu korumaya alrlarken, memnun olmayanlar ise yaylmac d politika izlerIer. Politikann gereklerine bal olarak ittifaklar yaplr ve bozulur, dostluklar kurulur veya eski dostlar reddedilebilir.

Neo-Realizmim Gvenlik Anlay33Uluslararas ortamn anarik, rekabeti ve atmac yapsn kabul etmekle birlikte, devletleraras ibirlii srecini de tamamen reddetmemektedir. (Stephan Walt)Uluslararas aktrlerin davran ve gvenliklerini belirleyen yap uluslararas sistemdir.Neo Realizm, klasik olandan farkl olarak ulus devlet yaplarnn gvenlii ile birlikte uluslararas sistemin gvenliini de gz nnde bulundurarak gvenlik halkasn geniletmitir.

Neo-Realizmim Gvenlik Anlay34Neo Realistler askeri-stratejik konularn yanna ekonomik konular da eklemilerdir. Ekonominin uluslararas ilikilerin belirleyicilerinden biri olduunu kabul ederler.

Neo-Realizmim Gvenlik Anlay35Yap olarak tanmlanan sistemin devletlerin d politikas zerinde snrlayc ve belirleyici etkisi zerinde durmas, uluslararas politikada davransal dzenlilikler olduunu varsaymas, d politikalardaki benzerliklere dikkat ekmesi, bilim felsefesinin ilkelerini nemsemesi, tarihi bir yaklam yerine yapsalc bir yaklam benimsemesi ve anari kavramna ykledii anlam bakmndan Neo Realizm klasik realizmden farkllk gsterir.

Neo-Realizmim Gvenlik Anlay36Realistler uluslararas politikay kabaca devletleraras bir etkileim sreci olarak grr. Neo Realistler devletleraras etkileime bakarken yapsal nedenleri ve birim dzeyindeki nedenleri ayr ele alr.Realist dnce sadece sonuca bakarak bunun devletlerin etkileiminin bir rn ya da doal sonucu olarak deerlendirir. Neo Realistlerde sebep-sonu, ama-ara ayr deerlendirilir.

Neo-Realizmim Gvenlik Anlay37Uluslararas politikann temel aktrnn devlet olarak grlmesi, devletlerin niter yaplar olarak deerlendirilmesi, devletlerin ve devlet adamlarnn rasyonel davrandklarnn varsaylmas ve devletlerin bencil ve kendi karlar dorultusunda hareket eden birimler olarak kabul edilmesi, hem klasik realizmin hem de neo-realizmin ortak varsaymlar ve zellikleridir.

Liberal Kuramlarn Gvenlik Anlay38Sava doal deil, ykclndan tr faydaszdr.Sava kanlmaz ya da nlenemez deildir.Savalarn nlenmesi iin gizli diplomasi nlenmelidir.atma yanl alglamalardan kaynaklanr.Salt kar ve gvenlik kavramlar zerine kurgulanm sistemler sava riskini artrrNorman Angel: Savata galip gelenler bile byk zarara urarlar

Liberal Kuramlarn Gvenlik Anlay39Sava insan doasndan deil toplumdaki arpklklardan kaynaklanr.Mantk ve rasyonel hareket dnyay iyi bir yer haline getirebilirBar ve ibirlii zerinde durulmaktadr.Uluslar aras ibirliini srekli klacak devletleraras tekilatlar kurulmaldr.Uluslar aras hukuk kurallar oluturulmaldr.Devletlerin savama yetenekleri asgariye indirilmelidir.

Liberal Kuramlarn Gvenlik Anlay40Devletleraras problemleri zme kavuturabilecek bir yarg sistemi kurulmaldr.ktisadi likiler gelitirilmelidir.Birey-Toplum ilikisi kapsamnda karlarn uyumu salanmaldr.Sosyolojik Liberalizm- Ortak deerler, kimlik, ibirlii sava ihtimalini ortadan kaldrr.Kurumsal Liberalizm- Devletlerin uluslararas rgtler kanalyla kurduklar balant, ortaya kan rejimdir.Cumhuriyeti Liberalizm- Demokratik lkeler ve Bar (Demokratik Bar Kuram)

Liberal Kuramlarn Gvenlik Anlay41Ortaklaa (Kolektif) Gvenlik zerinde durulmaldr. ok tarafl aralar ieren daha geni katlm salanmaldr.kar ve gvenlik kavramlar aklanmal ve zmlenmelidir.Uluslararas nitelii olan, herkese kanksanm, ortak karlar ve ortak deerlerinin farknda, bir dizi ortak kurala bal bir toplum.yi iin Ktye kar anlay.birlii odakl Gvenlik.Birey-Devlet ve Sistem Gvenlii.

Liberal Kuramlarn Gvenlik Anlay42Liberal kuramlar bireyin gvenlik ve zgrlnn korunmasnda temel oyuncu olarak devleti ele almaktadrlar.Liberal kuramclar realistlerin aksine uluslararas ilikileri sfr toplaml oyun yerine mutlak kazan modeliyle aklamaktadr. Buna gre devletler atma yerine ibirliine yneldiklerinde daha fazla kazan elde edeceklerdir.Liberallere gre uluslararas hukuk norm ve kurallarnn tesisiyle kolektif gvenliin salanmas olasdr.

Liberal Kuramlarn Gvenlik Anlay43Liberal kuramlar kapsamnda aadaki kuramlarn gvenlik anlaylar ele alnmaktadr:levselcilik ve Yeni levselcilikoulculuk (Plralizm)Ulusarclk (Transnasyonalizm)

Liberal Kuramlarn Gvenlik Anlay44levselcilik gvenlik almalarn btnleme ekseninde ele alrken aadaki argmanlar ortaya koymaktadr: Siyasal kayg gtmeyen ilevsel uluslararas rgtler n plana karlmaldr.Ulus-devletler belli ilevlere sahip uluslararas kurumlara yetki devrinde bulunmaldr.

Liberal Kuramlarn Gvenlik Anlay

45levselci Kuramn Gvenlik Anlay:Teknik konular siyasi amalarn nnde yer almaldr.Bir alanda ilevsel amal kurulan rgtlenme zamanla genileyerek baka alanlara da yaylmaldr.Devletler uluslararas kurumlar araclyla ibirlii ve uzla ierisinde hareket etmelidirler.

Liberal Kuramlarn Gvenlik Anlay46Yeni ilevselcilik spill over modelini ortaya koymaktadr. Bu modele gre oyuncularn ekonomik ve teknik alanlarda meydana getirdikleri ortaklklar sre ierisinde kltrel ve siyasi bir nitelik kazanacaktr.Spill over modelinde oyuncularn karlkl gvenlik sorunsalna zm oluturmak ve oulcu bir gvenlik topluluu yaratmak amalanmaktadr.

Liberal Kuramlarn Gvenlik Anlay47oulcu ve ulusarc kuramlar uluslararas ilikiler disiplinin ana sorunsallarna oulcu bir anlayla yaklamakta ve analiz dzeyi olarak kresel sistemi ele almaktadr. ki kuram da realizmin devlet merkezli ve uluslararas sistemi amalamakta tek ynl yaklamlarn eletirmektedir. Bu kuramclar uluslararas sistemin yapsnn karmaklndan hareketle gvenlik kavramn eitlendirmek gerektiini savunmaktadrlar.

Liberal Kuramlarn Gvenlik Anlay48oulcu yaklamlar kreselleme sreciyle birlikte uluslararas sistem bnyesinde gvenlikle ilikilendirilebilecek sorunlarn salt devletler arasnda uzla ve ibirliiyle zlemeyeceini vurgulamaktadr.Uluslararas gvenlik sorunlarnda Devlet d aktrlerin etkinlii artmaktadr.Devletler niter yani yekpare deildirler.Kararlar eitli aktrler arasnda rekabet ve uzlama sreci sonunda alnmaktadr.

Liberal Kuramlarn Gvenlik Anlay49oulcular ayn zamanda gvenlik kavramnn salt askeri temellere ve dayandrlamayacan bu balamda ekonomik, ticari, mali, kltrel, evresel, bilimsel ve teknolojik unsurlarn da gnmz gvenlik paradigmasnn ayrlmaz bir paras olduunu savunmaktadrlar. Enerji, Eitim, salk, g konular gvenlik kavramna dahil olmutur.

Liberal Kuramlarn Gvenlik Anlay50Joseph Nyein sert g (hard power) ve yumuak g (soft power) tipolojileri gvenlik kavramnn oulcu bir anlayla ele alnmasnn somut bir gstergesidir.

Sert g bileenleri askeri, ekonomik ve siyasi alanlar kapsarken; yumuak gc daha ok sosyo kltrel deerler ve siyasi-demokratik kurumlar oluturmaktadr.

Marksizmde Gvenlik Anlay51Marksizm gvenlii snf mcadelesi ve eitsizlikler zerine kurgulamtr.Mcadele snflar aras bir mcadele olarak grldnden ulus devletlerle snrl kabul edilmemekte, evrensel bir anlam tamaktadr.atmalarn nedeni benzer retim biimlerinin bulunduu her yerde ayn olarak kabul edilmekte ve bu haliyle de gvenlik olgusu kresel biimde ele alnmaktadr.

Marksizmde Gvenlik Anlay52Lenin, kapitalizmin eitsiz gelime yasas sonucunda pazar paylamna ynelik emperyalist savalarn kanlmazlna ve yine bu yasa gereince sosyalist devrimin deiik lkelerde deiik zamanlarda olgunlaacana dikkat ekmitir. Lenine gre uluslar aras atmalar ortadan kaldrmann n koulu kapitalizmi ortadan kaldrmaktr.Bir kapitalist lkenin genilemesi mutlaka dier lkelerin zararna olacandan, bu anlamdaki kapitalist emperyalizm uluslararas savalar da kanlmaz hale getirecektir.

Marksizmde Gvenlik Anlay53Neo-marksist teorilerin ortak noktalar:Az gelimi lkeler tahlilin merkezine alnmtr. Avrupa merkezci teorilerden bir kopu olmutur.Kapitalist yaylma olumlu bir ey olarak grlmemektedir.Az gelimi lkelerin kalknma koulu kapitalizmden kopmalardr.Klasik Marksist gelenek devrimin sadece ii snf tarafndan gerekletirileceini sylerken; Neo-Marksist tezler farkl toplumsal tabakalarn da devrimde etkin olabileceini syler. Az gelimi lkelerin sorunlar az gelimi lkelerin dnrleri tarafndan ortaya konmaya balamtr.

Neo-Marksizmde Gvenlik Anlay54Bamllk Okulu olarak da adlandrlan Neo-Markist kuram temel argmanlarn uluslararas sistem okumalar zerinden ortaya koymutur.oulcu kuramn karlkl bamllk modeline kar kan Neo-Marksistler bamllnn tek ynl ve gelimi devletler lehine olduu grn savunmaktadrlar.Neo-Marksistler ekonomi eksenli gvenlik perspektifini benimseyerek merkez-evre, Kuzey-Gney, metropol-uydu, gelimi-az gelimi, nc dnyaclk kavramsallatrmalar zerinden diyalektik yntemi benimsemilerdir.

Neo-Marksizmde Gvenlik Anlay55Neo-Marksist kuram klasik Marksizmin snf mcadelesi ve eitsizlikler zerine kurgulad gvenlik sorunsaln uluslararas sistemdeki merkez-evre atmasna dayal bir gvenlik yaklamna dntrmtr.

Neo-Marksistlere gre kreselleme sreciyle birlikte atma Dou-Bat deil Kuzey-Gney ekseninde meydana gelmektedir. Bu balamda Kuzey sanayilemi smrgeci merkez lkelerini, Gney ise az gelimi ve baml evre lkelerini temsil etmektedir.

Neo-Marksizmde Gvenlik Anlay56Dnya Sistemi kuramlarn ortaya koyan Immanuel Wallerstein Souk Sava sonras kapitalizmin nihai zaferi elde ettii savna kar kmaktadr.Wallersteina gre kreselleme srecinde merkez ile evre arasndaki uurum derinlemi ve merkez lkelerin gvenliini daha tehdit eden bir hal almtr.

Neo-Marksizmde Gvenlik Anlay57Neo-Marksistlerin sermaye akm konusundaki grleri klasik marksist grlerden nemli lde farkllar. Neo-Marksism karlkl bamllk konusundaki eletirisinde bamlln tek ynl olduunu ve karlkllk iermediini savunur.Sermaye ihrac kapitalizmin ilk dnemlerinde de 20. yy.da ulat tekelci aamada da daima tek ynl olarak azgelimilerden gelimilere doru olmutur.Modernleme kuramlarnn aksine lkelerin geli(me)milik dzeyini isel nedenler yerine sistemsel faktrler ile ilikilendirerek, uluslar aras sistem zmlemelerini yapsal bir problematie dayandrmlar ve kapitalist sistemin gvensizlik sarmalna neden olduunu ileri srmlerdir.

Neo-Marksizmde Gvenlik Anlay58Neo-Marksizmin gvenlik perspektifinde, bir aktrn gvenliinin dier aktrn gvenlii tarafndan tehdit edildii, gvenlik ikilemine benzer bir model sz konusudur. Neo-Marksistlere gre merkezin gvenlii evrenin gvenliini tehdit etmekte ve evrenin gvensizlii anlamna gelmektedir.Neo-Marksist dnrler, kuzeyin gvenlii ve Gneyin gvensizlii arasnda sregelen yapsal bir gerilim olduunu vurgulamaktadrlar.

Neo-Marksizmde Gvenlik Anlay59Neo-Marksist kuram, gvenlik ile ekonomik refah ve eitsizlikler arasnda kurduu bantlarla eletirel gvenlik yaklamlarnn altyapsnn olumasnda rol oynamtr. Buna karn atmac bir gvenlik projeksiyonu sunmas nedeniyle farkl aralarla da olsa klasik gvenlik anlayn bir bakma yeniden rettii sylenebilir.

SOUK SAVA SONRASI GVENLK YAKLAIMLARI

61 SSCBnin dalmasyla;

Souk Sava Sonras Gvenlik Yaklamlar

62Souk Sava konjonktrnn simetrik tehdit alglamalarndan, 11 Eyll sonrasnn asimetrik tehdit alglamalarna geii simgeleyen, yeni bir gvensizlik ve belirsizlik ortam domutur. Frsatlarla birlikte risk ve tehditlerin de eitlilik ve karmakln artran gnmz kresel sisteminde, devlet merkezli realizmin klasik gvenlik parametreleri sorgulanmaya balamtr.

Souk Sava Sonras Gvenlik Yaklamlar63

Souk Sava Sonras Gvenlik YaklamlarGvenliin genilemesi ve derinlemesine paralel olarak kim iin, ne iin, nerede, nereye kadar ve nasl gvenlik? sorular erevesinde alternatif gvenlik almalar gndeme gelmitir.Bu kapsamda ne kan eletirel, postmodern, feminist ve konstrktivist kuramlarn gvenlik anlaylar, klasik gvenlik paradigmasn sorgulamaya balamtr. Ayrca dorudan gvenlik almalar yapan ve gvenlie ilikin yeni tezler ortaya koyan Kopenhag Okulu ve Aberystwyth Okulu da yeni gvenlik yaklamlarnn nemli temsilcileri olarak n plana kmaktadr.

Eletirel Kuramn Gvenlik Anlay64Eletirel kuramclar gvenliin znel bir kavram olduu savndan yola karak salt siyasi ve askeri gvenlie dayal anlay eletirmektedirler.Eletirel kuram hegemonya, gvenlik ve g olgular arasndaki balanty eletirel bir dzlemde ortaya koymaktadr. Bu kurama gre uluslararas sistemde hegemon olan oyucunun gvenlik algs tek tipi bir gvenlik anlayn dayatmaktadr ve bu dayatma dier oyuncularn rzas ile gerekleebilmektedir.

65Eletirel Kuramn Gvenlik Anlay

Eletirel kuram, realizmin merkeze tad gvenlik olgusunun dar bir erevede ele alnmasn ve ulusal gvenlik kavramyla e tutulmasn sorgulamaktadr. Klasik gvenlik anlaynn, devlet gvenlii adna dier gvenlik alanlarn grmezden geldiini ne srmekte ve devletin asl amacnn yurttalarnn gvenliini salamak olduunu vurgulamaktadr.

66Eletirel Kuramn Gvenlik Anlay

Cox, kresel sistemin salkl ileyebilmesi iin ABDnin milletler topluluunun eit bir yesi haline gelmesi gerektiine iaret ederek, insanln ihtiyalarn karlayan bir kresel ynetiime ihtiya duyulduunu belirtmektedir. Gvenliin g eksenli ele alnmas ve g politikalar erevesinde oluturulmas, farkllklarn grmezden gelinerek gllerin gvenliinin n plana karlmasna yol amaktadr. 67Eletirel Kuramn Gvenlik Anlay

Bu adan deerlendirildiinde kresel gvenlie ilikin ana karar alma organ olan BM Gvenlik Konseyinin sava galiplerinden olumas, yani g ile orantlandrlarak belirlenmesi simgesel bir nitelie sahiptir. Bu problem, oulcu bir dnya yaplanmasnn etkin bir biimde iletilebilmesini engellemektedir.

Eletirel Kuramn Gvenlik Anlay68Robert W. Cox uluslararas sistemin salkl ileyebilmesi iin ABDnin hegemonyas yerine insanln ihtiyalarn karlayacak kresel ynetiimin (global governance) gerekliliini vurgulamaktadr.

Eletirel Kuramn Gvenlik Anlay69Dier nl eletirel kuramclar Andrew Linklater ve Jurgen Habermas da gvenlik kavramnn kresel ve oulcu bir perspektifte ele alnmasn savunmaktadrlar.

Habermas iletiimsel akl kavramn ortaya koyarak bireyin gvenliini ne karmaktadr.

70Eletirel Kuramn Gvenlik Anlay

Gvenlik, sbjektif bir olgudur ve realizmin yapt gibi tekil bir gvenlik anlayndan bahsedilemez, Realizmin etkisindeki klasik gvenlik anlay, devlet gvenliiyle snrlandrlm; bu nedenle birey ve toplum gvenlii ihmal edilmitir,71Eletirel Kuramn Gvenlik Anlay

Gvenlik, uluslararas ilikiler disiplininin dier kavramlar gibi g ve bilgi ilikisi erevesinde ekillendirilmektedir, Kresel gvenlik konularna ilikin politikalarda hegemon aktr(ler) belirleyici bir role sahiptir, Kresel gvenliin tesisi iin etiksel evrenselliin ve kozmopolitan dnya grnn hkim klnmas gerekmektedir. 72Postmodern Kuramn Gvenlik Anlay

Modernitenin dlayc doasna atfta bulunarak modernizm eletirisi yapan postmodern kuram; sava-bar, i politika-d politika, dost-dman, dzen-anari, yerli-yabanc, merkez-evre, idealizm-realizm gibi kartlklar temelinde gelitirilen klasik uluslararas ilikiler literatrne kar kmakta ve kavramlar arasndaki bu hiyerarik yaplanmay eletirmektedir.73Postmodern Kuramn Gvenlik Anlay

Postmodern kuram, kreselleme ile e zamanl biimde yaanan kavram ve olgulardaki dnme dikkat ekmektedir. rnein klasik dost-dman ayrm, gemite belirli snrlar iinde alglara yerletirilmiken, bugn dost-dman tanmnn yaplmas daha zorlamaktadr. 74Postmodern Kuramn Gvenlik Anlay

Moderniteyi aan gelimelerin yaand gnmz kresel sisteminde postmodern yaklam, gvenlie ilikin eletirilerini iki ana eksende oluturmutur. Bat merkezli uluslararas sistem, bireyin gvenliini her adan sarsmakta,Klasik gvenlik anlay, gerekte bat deerlerini ve gvenliini ncelemektedir. 75Postmodern Kuramn Gvenlik Anlay

rnein; gvenlik gndeminin st sralarnda yer alan uluslararas g sorunu, hiyerarik bir erevede ve ben-merkezli bir tutumla ele alnmaktadr. Keza toplum gvenlii vurgusu n plana karlarak, g alan lkelerin baka bir deyile bat lkelerinin gvenlii zerinde durulurken, g etmek durumunda kalan toplumlarn ve bireylerin gvenlii ise ikincil plana atlmaktadr. G eden bireylerin ya da topluluklarn psikolojik ve gvenlik durumlarndan ise neredeyse bahsedilmemektedir. 76Postmodern Kuramn Gvenlik Anlay

Benzer ekilde 11 Eyll saldrlarnn ardndan ABDnin kendi ulusal gvenliini kresel gvenlikle zdeletirerek Afganistan ve Irakta binlerce sivili ldrmesi, bir yandan meruiyet zemini salamada kavramlara arasal bir ilev yklendiini ortaya koymakta, dier yandan klasik gvenlik anlaynn indirgemeci, ben-merkezli ve tekdze boyutunu gstermektedir.77Postmodern Kuramn Gvenlik Anlay

Postmodern dnrler, iinde bulunduumuz dijital ada savan kanl gereinden giderek uzaklaldn ve teknolojik gelimeler neticesinde savan bir tr bilgisayar oyununa dntrldn belirtmektedir.Oysaki gvenlik kavram sadece fiziksel varln korunmasn deil, bireylerin psikolojilerinin de korunmasn iermektedir.78Feminist Kuramn Gvenlik Anlay

Feminist dnrler, realist literatr tarafndan devletin bekas ve gvenlii iin olmazsa olmaz kabul edilen ulusal kar, g, egemenlik, otonomi ve rasyonalite gibi olgularn ideal erkek tipi zerine tasarlandn ileri srmektedir.Feminist Kuramn Gvenlik Anlay79Realist paradigmann reddedilmesi

Mevcut soyut sistematik sylemin sorgulanmas

Kadnlarn gnlk yaamlar ve gvenlik aras baa ynelik gl vurgu

80Feminist Kuramn Gvenlik Anlay

Gvenlii iddet eksenli kodlayan feminist kuramclara gre gvensizliin tanm; bata cinsiyet, snf ve rk olmak zere tm yapsal eitsizliklerin etkileridir.81Feminist Kuramn Gvenlik Anlay

Feminist kuramn nclerinden Tickner, gvensizlii BMin nsani Geliim Raporlarnda yer alan istatistiksel verilerle somutlatrmtr: BMin Iraka boykot kararnda asl cezalandrlanlar anne ve ailenin taycs olarak kadnlar olmutur. Gvenlik zerine alan feminist kuramclarn, Bosna Savanda yaanan tecavz olaylarn uluslararas gndeme tamalar bata insan gvenlii olmak zere devlet d tm gvenlik alanlarna ilikin tartmalara yeni bir boyut getirmitir. 82Feminist Kuramn Gvenlik Anlay

Afganistanda birok kadnn sava srasnda ailelerini yitirmi olmas ise iddetin travmatik etkilerini ortaya koymaktadr. Buradan hareketle feminist kuramclar, erkek egemen gvenlik yaklamnn yaratt gvensizlie vurgu yapmaktadr.83(Konstrktivizm) nac Kuramn Gvenlik Anlay

Konstrktivizm (nac kuram); kresellemenin yaratt ikilemlerin, krizlerin, deiim-dnmlerin, ayrmalarn ve birlemelerin aklanmasnda, G ya da piyasa etkileimi gibi maddi yaplar yerine fikirler, normlar, kltrler ve kimliklerden oluan sosyal yapy analiz dzeyi olarak ele almakta ve gvenlii bu erevede yorumlamaktadr. Ancak realizmden farkl olarak inac yaklam, devleti toplumla birlikte incelemektedir. 84nac Kuramn Gvenlik Anlay

Baka bir ifadeyle devlet, toplumdan bamsz dnlmez ve toplumla birlikte anlamlandrlr. nac kuramn norm, alglama ve nyarg gibi paralar daha iyi birletiren sosyal gerekliklere vurgu yapmas, Realizmin devlet gvenliinin dnda brakt ya da yok sayd olgular (cinsiyet, kimlik, g, insan haklar, refah toplumu vb.) gvenlik gndeminde st sralara tamtr.85nac kurama gre aktrlerin uluslararas yapdaki davran biimlerini belirleyen deikenlerin banda kimlikler gelmektedir. Devletleri atma ya da uzlamaya iten ana unsur kimliklerdir; devletleraras gven ilikilerini de kimlikler ekillendirmektedir.

nac Kuramn Gvenlik Anlay

86nac Kuramn Gvenlik Anlay

Kuramn nclerinden Wendt, Kuzey Korenin 5 nkleer silah ABD iin ngilterenin 500 nkleer silahndan ok daha fazla tehdit ierir rneiyle kimliin gvenlik algsndaki rolne iaret etmektedir. Baka bir deyile kimlik, bir lkenin dierlerini dost ya da dman olarak kategorize etmesinde veya tekiletirmesinde temel deikendir.87Konstrktivizm, bir devletin dier bir devleti tehdit olarak deerlendirmesini ya da deerlendirmemesini kendi kimlik tanmlamas zerinden oluturduu teki algsna baml klmaktadr. nac Kuramn Gvenlik Anlay

88Mesela X devletinin Y devletini tehdit olarak alglarken Z devletini tehdit olarak grmemesi, X devletinin kendisini ve tekini nasl tanmladyla ilikilidir. Wendt, bir devletin kendini ne derece tehlikede hissettiinin dier devletlerin maddi gleri tarafndan deil, o tehdidin alglan biimiyle belirlendiini ileri srmektedir.nac Kuramn Gvenlik Anlay

89nac Kuramn Gvenlik Anlay

nsanlar da, benzer kimlikler arasnda kendilerini gvenli, farkl kimlikler arasnda ise gvensiz hissederler.Bireylerin kendilerini gvende hissetmelerinin temel artlarndan biri de kimliklerinin tannmasdr. Yugoslavya ve Sovyetler Birliinin dalma srelerinde grld gibi 1990 sonrasnda ortaya kan birok i sava, atma ya da krizin temelinde farkl kimliklerin tannmamas, bask altna alnmas ya da reddedilmesi gibi nedenler bulunmaktadr.90zellikle gnmzde farkl toplumlarn ve kltrlerin birbirlerine ou zaman nyargyla yaklamalar, konstrktivizmin gvenlik denkleminde kimlie atfettii nemi pekitirmektedir. Huntington, Souk Sava sonras uluslararas sistemi yedi farkl medeniyet havzas arasndaki kltrel atmayla yorumlamtr.nac Kuramn Gvenlik Anlay

91nac kuram, geleneksel olgularn dna karak kimlik ve gvenlik arasndaki banty aklamaya alm ve klasik gvenlik anlayna yeni bir boyut getirmitir. Bu ynyle farkl bir perspektif sunan inac kuram, realizm gibi atma olgusu zerinde durarak bir anlamda klasik gvenlik paradigmasn yeniden retmitir.nac Kuramn Gvenlik Anlay

92Kopenhag Okulu Gvenlik yaklam

Kopenhag Okulu, 1990larda somutlatrd ok boyutlu gvenlik tanmlamas ve kapsaml gvenlik anlayyla yeni gvenlik almalarnn ekim merkezi haline gelmitir.Analiz birimi olarak devlet ve toplumu ele alan Kopenhag Okulunun bireye odaklanmamasna karn devlet ve toplum arasnda denge kurma arayna girmesi, bu iki birimden dorudan etkilenen birey iin de nem tamaktadr.

93Kopenhag Okulu Gvenlik yaklam

Kopenhag Okulunun gvenlik olgusuna dair ne srd temel argmanlar; liberal, post-yapsalc, neo-realist ve konstrktivist yaklamlarn bir kombinasyonudur.Kopenhag Okulunun nde gelen kuramclarndan Barry Buzan, askeri konulara politik, ekonomik, toplumsal ve evresel gvenlik konularn da eklemleyerek geniletilmi gvenlik anlayn ortaya koymutur.

Kopenhag Okulu Gvenlik yaklam94Buzann gvenlik yaklamna gre:Siyasi ve Askeri gvenlik: Devletlerin ofansif ve defansif askeri kapasiteleri + birbirlerini karlkl alglama biimiEkonomik gvenlik: Devletlerin glerini srdrmek iin gerekli finansal kaynak ve pazarlara ulaabilme kapasiteleriToplumsal gvenlik: Kimliksel ve kltrel deerler, evreden merkeze g olgusu, salt devlet merkezli gvenlik anlaynn reddievresel Gvenlik: Yaanabilir evrenin tehdit ve tehlikelerden (kresel snma, nkleer felaketler vb.) korunmas

Geniletilmi Gvenlik KavramlarGvenlik KavramlarKimin Gvenlii?Risk Altndaki DeerTehdit KaynaUlusal GvenlikDevletEgemenlik, Toprak BtnlDeer Devlet(ler), TerrizmToplumsal GvenlikMilletler, Toplumsal GruplarUlusal Birlik, KimlikMilletler, Gmenler, Yabanc Kltrlernsan GvenliiBireyler, nsanlkBeka, Hayat KalitesiDevlet, Kreselleme, Kresel evre Sorunlarevre GvenliiEkosistemSrdrebilirliknsanlkCinsiyet GvenliiCinsiyet likileri, AznlklarEitlik, Kimlik, DayanmaAtaerkil Yap, Otoriter Kurumlar

9596Klasik gvenlik paradigmas devlet gvenliini nceleyerek en nemli deer olarak egemenlik zerinde dururken, Kopenhag Okulunun yeni gvenlik yaklam egemenliin yerine kimlii ve zneler aras etkileimi n plana karmaktadr.Bu adan deerlendirildiinde Kopenhag Okulunun konu ve aktr baznda yeni gvenlik anlayn ok boyutlu bir zemine tad sylenebilir.

Kopenhag Okulu Gvenlik yaklam

97Waevera gre toplumsal gvenlik, beliren veya alglanan bir tehdide kar kimlii savunmakta; kimlikleri vurgulayarak bir anlamda devlet tesi bir nitelik tamaktadr. Waevern devlet tesi gvenlik algsn, daha ak bir ifadeyle toplum gvenliinin devletin gvenliiyle zde tutulmamas gerektiini, Gney Afrika Cumhuriyeti rneiyle somutlatrmak mmkndr.

Kopenhag Okulu Gvenlik yaklam

98Nitekim Gney Afrika Cumhuriyetinde beyaz aznln dnda kalan halk, Apartheid rejimi boyunca karar alma mekanizmalar ve srelerinin dna itilmi; ulusal gvenlik araylarnda sz sahibi olamamas nedeniyle yaamlarn kronik bir gvensizlik hali iinde idame ettirmek zorunda kalmtr. Dolaysyla Gney Afrika Cumhuriyetinin gvenlii, tm halk iin ayn anlam tamamaktayd.Kopenhag Okulu Gvenlik yaklam

99Waever nclnde Kopenhag Okulu tarafndan yeni gvenlik terminolojisine kazandrlan ve gvenlik dlatrma (desecuritization) olarak da ifade edilen bu kuram, gvenlikletirmenin anti-tezi eklinde konumlandrlabilir. Gvenlik dlatrma, daha nce tehdit olarak kabul edilen bir eyin ya da bir konunun artk tehdit olarak ina edilmemesidir.

Kopenhag Okulu Gvenlik yaklam

100Souk Savan sona ermesi, gvenlik dlatrma modeline rnek olarak dnlebilir. Zira Souk Sava dneminde gvenlik emberinin iine alnan birok ey, baka bir ifadeyle gvenlikletirilen birok konu, SSCBnin dalmasyla son bulmu ve bylece gvenlik dlatrlmtr.Kopenhag Okulu Gvenlik yaklam

101Aberystwyth Okulu Gvenlik yaklam

Aberystwyth Okulu, sorunlar ya da olaylar gvenlikletirme ya da gvenlik dlatrma ikileminden syrlarak gvenliin politik kurgulann ortaya karmaya ynelmesi nedeniyle Kopenhag Okulundan ayrmaktadr.

102Aberystwyth Okulu Gvenlik yaklam

ki kuramsal yaklam arasndaki en nemli farklln, sorunlarn zmnn gvenlikletirmeyle mi yoksa gvenlik dna karmayla m salanaca konusunda olduu sylenebilir. Aberystwyth Okulu, bu noktada sorunlar gvenlik dlatrma yerine gvenliin siyasiliinin gndeme tanmasna almaktadr.

103Aberystwyth Okulu

Boothun ortaya koyduu eletirel gvenlik anlayna gre zgrln olmad yerde gvenlik yoktur; ya da tam tersi gvenliin olmad yerde zgrlkten bahsedilemez. Ne zgr ne de gvende olan Irak toplumunun iinde bulunduu durum, Boothun bu tespitine rnek tekil etmektedir.Dolaysyla ben ve teki arasndaki snrlar, karlkl gvene ve zgrlk haklarna sayg ile kaldrlabilir ki bylece tekile(tir)melerin nne geilerek btnleme salanabilir.

GVENLK KAVRAMI

Gvenlik Kavram

105Varln, btnln, deerlerin ve karlarn korunmas, srdrlmesi ve gelitirilmesine ynelik tehdit, risk ve belirsizliklerden uzak olma haline gvenlik denir.

Gvenlik Kavram106Gvenlik yaamsal bir zorunluluktur.

Birey iin Gvenlik, eitli kademelerdeki endieler btndr.

Gvenlik, ne olunduuna , ne olunmak istendiine ve bunun hangi koullarda beklendiine gre esneyen bir kavramdr.

Gvenlik Kavram107Gvenlik, gvensizlik ihtimallerinin ortadan kaldrlmasn ifade eder.

Gvensizlik durumu ya da algs tehdittir.

Tehdit, ya bir gereklik olarak olgu veya sanal olarak bir algdr.

Gnmzde gvenlik deerlendirmeleri kresel, blgesel, ulusal ve toplumsal gvenlik olarak genilemitir.Gvenlik Kavram

108

109

Gvenlik Kavram

Gvenliin analiz birimleri:110

Gvenlik Kavram

Gvenliin Boyutlar

Gvenlikle lgili Temel Kavramlar111Tehdit: Gvenlie ynelik her eit faaliyet ve giriimlerdir. Risk: Gereklemesi olas bir durumun ortaya karaca tehlikeler ve gvensizliklerdir. Tehdit ve Riskler varla, btnle, deerlere ve karlara ynelik olabilir. karlara ynelik tehdit ve riskler siyasi, askeri, ekonomik, sosyolojik ve kltrel alanlarda olabilir.

Gvenlikle lgili Temel Kavramlar112Tehdit genel olarak biimde ortaya kar:Birincisi, eldekini yitirme riskidir. kincisi, baka bir aktrn/aktrlerin elinde ya da etkisinde olan ele geirememe ve/veya nc bir gce kaptrma riskidir.ncs, hibir aktrn tek bana neden olamad, bir tek aktrden bamsz ve kresel tehditlerdir.

Gvenlik Deerlendirmeleri 113Uluslararas sistemin gvenlii, Corafi ya da ilevsel alt sistemlerin, blgelerin gvenlii, Devletin gvenlii, Toplumun gvenlii, Toplumsal alt gruplarn gvenlii,Bireylerin gvenlii

Gvenlik stratejileri 114 Barl gvenlik stratejileriatmac gvenlik stratejileriSava Stratejileri

Gvenlik stratejileri

115Barl gvenlik stratejileri, aktrlerin atmaya varmayan yntemlerle gvenliklerini ve karlarn gerekletirme yolundaki uygulamalarn ifade eder. inde iddet kullanma ve caydrc olma hatrlatmalarn barndrsa da bunlar zerine bir eylem biimi gelitirilmeyecei alglanmasna dayanr.Bu tr stratejilerde, bir aktrn kendi gvenlii iin, dorudan karsndaki aktr zarara uratmayacana ilikin bir uzlaya dayanr, ancak kendi gvenliini dorudan kardakine balad anlamna gelmez.

Gvenlik stratejileri 116Barl Gvenlik Stratejileri Diplomatik yntemler MzakereYeni bir neri gelitirmeUzlatrclk ve arabuluculuk yi niyet gsterileriHaber alma ve karar alclar ynlendirmeEkonomik yntemler Ekonomik dllendirmeD yardmbirlii ve ortaklk kurmaEvrensel dzeydeBlgesel dzeyde

Gvenlik stratejileri 117atmac Gvenlik Stratejileri

Diplomatik alandaTek yanl karar almaOldu bittiye getirmeMzakereye ngrlmemi taraflarn katlmas Ekonomik yntemler BoykotAmbargoAbluka

Gvenlik stratejileri 118atmac Gvenlik StratejileriSavaa varmayan scak yntemlerTahrik etme, tedhi, sabotaj ve iddet olaylar yaratmaDarbe yaplmasn tevik etmekAskeri yntemlerSouk sava ortam yaratmakTek tarafl ve ift tarafl tatbikatlar yapmak

GVENLK KAVRAMININ TEMEL ZELLKLER

Gvenlik Kavramnn Temel zellikleri120Uluslararas sistemde gvenlik anlay iki biimde ortaya kmaktadr:Ulus-devlet gvenlik anlay,Sistemin btnne ynelik gvenlik anlay.Evrensel ibirlii iinde bir sorunu zen devlet(ler) sonrasnda uluslararas gvenlik kurallarn da ilan eder.Gvenlik askeri nlemler gerektirdiinden, normlar koyanlar korunmasn stlenirken bunun maliyeti altna da girerler.

Gvenlik Kavramnn Temel zellikleri121Gvenlik hi kukusuz g ile birlikte dnlen bir kavramdr.Her aktrn gvenlik salayc donanmlar kendine zgdr ve corafya, nfus, askeri hazrlk durumu gibi g unsurlaryla doru orantldr.G unsurlarn istenen seviyede tutmak iin her aktrn gereksinimleri, gereksinimlerin karlanmas iin ise kapasite artrmna ihtiya vardr. Bu nedenle kapasite artrm her aktrn gvenlik anlaynn ortasna yerletirilmitir.

Gvenlik Kavramnn Temel zellikleri122Uluslararas sistem ierisinde yer alan bir oyuncu gereksinimlerini karlayarak varln koruma ve srdrme gayretindeyken tehdit tanm yapar.Tehdit ekilde ortaya kar:Eldekini yitirme riski,Ele geirememe veya kaybetme riski,Tek aktrden bamsz ve kresel riskler.ou zaman devletler sanal tehditler oluturarak uluslararas toplum ve sistemi buna inandrmaya alr.

Gvenlik Kavramnn Temel zellikleri123Tehdidin ekli her ne olursa olsun her aktr halkal bir gvenlik sistemi kurmaktadr:Aktrn kendi i gvenlik sistemiYakn evre gvenlik halkasKresel tehdit halkas.

Sralama her lke iin deiken olabilmektedir. Dnya devleti olma beklentisindeki bir devlet iin halka da ayn neme sahip olabilmektedir.

Gvenlik Kavramnn Temel zellikleri124Gl aktrler uluslararas sistemi ekillendirmek ve kendi istedikleri sonular almak iin ortak gvenlik sistemleri kurarlar.

Uluslararas sistemi ekillendirdiklerini dnen aktrler iin nemli olan status quo nun korunmas iken; bunun tersi bir durumda ayn aktrler revizyonist bir politika izleyebilir.

Gvenlik Kavramnn Temel zellikleri125Uluslararas sistemde gvenlik anlaylar farkl dnemlere gre farkl ierikler kazanmtr.Her aktr ayn younlukta zarara uratacak bir tehdit mevcut olmasa da, tarih boyunca gvenlik endiesi hep var olmu, her koula gre tehdit kavramnn ii yeniden doldurulmutur.

Gvenlik Kavramnn Temel zellikleri126Uluslararas alanda kresel bir gvenlik sisteminin var olduundan sz etmek mmkn deildir.Farkl gvenlik anlay olan gl aktr gruplarnn karlaryla karlkl baml karlar bulunan aktrler arasnda saptanm genel kurallar sz konusudur.

126127