Më 14 mars në mbrëmje, dikush më

dha me telefon një lajm, prej të ci-

lit e ndjeva se e shtuna do të niste

me deklarata të nxehta politike. Një

nxehtësi që parashikohej të zgjaste

me javë.

Në fakt, të nesërmen, ngjarjet rezul-

tuan më të nxehta se parashikimi dhe

zgjati më shumë se një javë. Shpër-

thimi i Gërdecit përmbysi jo vetëm

parashikimet, por edhe axhendat po-

litike të fi ksuara deri në detaje.

Kështu, lajmit që Shqipëria u pezul-

lua për një afat të pacaktuar nga ak-

tivitetet e FIFA-s i mbeti në media

një hapësirë si të ishte një raport i

policisë për një aksident rrugor pa

viktima.

Duke e lënë mënjanë rëndësinë që

meritonte ngjarja e Gërdecit, e parë

nga fati që pësoi lajmi më pozitiv për

federatën dhe më negativ për qeve-

rinë, në lidhje me sportin, 15 marsi

ishte i mbushur me ironi.

FSHF nuk arriti dot të fi tonte pikë

në opinion, për shkak të pezullimit

që i bëhej Shqipërisë, një ndëshkim

që do t’i faturohej qeverisë. Ndërsa

qeverisë, e cila do të kishte dashur vër-

tet të kishte një lajm të madh atë ditë

për të zbehur disi lajmin e keq nga

FIFA, i ndodhi edhe më keq: ndërsa

ajo ka akuzuar shpesh federatën për

korrupsion, lajmi i Gërdecit e zhyti

atë në ditët e saj më të vështira – kor-

rupsioni, për të cilin ishte akuzuar

federata, ishte i fl orinjtë...

Gati akuza ndaj Mediutpër shpërdorim detyreProkuroria e Përgjithshme merr në dorë dosjen nga prokuroria e Tiranës, për shkak se ka dyshime se ish-ministri ka konsumuar këtë vepër penale. Gazeta risjell dosjen e shkeljeve të Mediut

Presidenti amerikan, George Bush, ka përsëri-tur sërish mbështetjen amerikane për zgjerimin e NATO-s me anëtarë të rinj. Shtëpia e Bardhë ka përsëritur se zgjerimi i NATO-s është një sukses historik që synon nxi-tjen e paqes, sigurisë dhe përparimin demokratik dhe rritjen e shkallës së lirisë në vendet e Evropës Qendrore dhe Lindore

Presidenti amerikan, George Bush,

do të takohet në Kroaci me presiden-

tin dhe kryeminisitrin kroat, si dhe

me udhëheqësit e ven-

deve aleate, të cilave do

t’iu jepet ftesa për anë-

tarësim në NATO gjatë

Samitit të Bukureshtit.

Vizita e presidentit

Bush në Kroaci do të

zhvillohet pas takimit

të Bukureshtit, ku do

diskutohet zgjerimi i

Aleancës Veriatlantike.

Pritet që në Kroaci të

shkojnë dhe përfaqësue-

sit më të lartë të Shqi-

përisë. Turneu evropian

i presidentit amerikan

Bush fi llon më 1 Prill në

Ukrainë, ku kreu i Shtëpisë së Bardhë

do takohet me homologun ukrainas

dhe kryeministrin e vendit.

Ukraina së bashku me Gjeorgjinë

shpreson të marrë ftesën për t’iu

bashkangjitur “Planit të NATO-s për

Veprim” gjatë takimit të Bukureshtit.

Një numër vendesh, përfshi dhe Shte-

tet e Bashkuara e mbështesin një hap

të tillë. Por, disa vende evropiane nuk

besojnë se ky do të ishte një veprim i

përshtatshëm për shkak të zhvillimit

të demokracive në këto vende dhe

kundërshtimeve të Rusisë.

Pas pjesëmarrjes në takimin e

Bukureshtit ndalesa e radhës, sipas

Shtëpisë së Bardhë, është Kroacia.

Shtëpia e Bardhë ka përsëritur

sërish në prag të fi llimit të turneut

evropian të presidentit amerikan, se

zgjerimi i NATO-s është një sukses

historik, që synon nxitjen e paqes,

sigurisë dhe përparimin demokra-

tik dhe rritjen e shkallës së lirisë në

vendet e Evropës Qendrore dhe Lin-

dore. Presidenti Bush gjatë vizitave

në Evropë do përsërisë qëndrimin

amerikan sesa e rëndësishme është

liria dhe paqja në një Evropë të tërë

e të bashkuar.

�

Bush takohet me krerët e vendeve që do marrin ftesën për në NATO

Ministri i Mbrojtjes, Gazmend

Oketa, deklaroi se “prioritet i punës së

tij do të jetë pikërisht kthimi i zonës

së Gërdecit në një zonë të sigurt dhe

padyshim anëtarësimi i vendit tonë

në NATO”.

Gjatë një prononcimi për mediat,

zoti Oketa vuri në dukje se “një ndër

porositë e para që kam dhënë me

marrjen e kësaj detyre ishte shpje-

gimi mbi përplasjen mediatike mi-

dis Shtabit të Përgjithshëm dhe Mi-

nistrisë së Mbrojtjes për ezaurimin

e ngjarjes së Gërdecit”. “Me njohjen

e zonave të prekura nga shpërthimi,

shumë shpejt gjithë kësaj zone do t’i

kthehet siguria”, - tha ai.

Për sa i përket hapave që do të

ndërmerren në këtë aspekt, ministri

i Mbrojtjes, Oketa, tha se “me njo-

hjen e detajeve të të gjithë situatës në

zonën e Gërdecit do të ndërmerren

hapa dhe veprime konkrete”.

I pyetur lidhur me çështjen e de-

montimit të armëve, z. Oketa u për-

gjigj se “më tepër sesa çështje priva-

tësie, kjo duhet të trajtohet si çështje

standardesh dhe respektime procedu-

rash dhe në rast se nuk tregohet ky

kujdes, si nga organet shtetërore, po

kështu edhe nga ato private, tragjedi

të tilla edhe mund të përsëriten”.

“Për këtë arsye duhet të ndërmer-

ren të gjitha masat e sigurisë, të gji-

tha standardet dhe pas një analize

të hollësishme do të dalim edhe me

veprimet e duhura”, - deklaroi minis-

tri Oketa.

Oketa: Prioritet i punës, anëtarësimi në NATO

LSI nis organizimin e protestave kundër qeverisë për GërdecinKthehet beteja politike brenda së majtës. PS dhe LSI, rivalitet me protestat pas Samitit të Bukureshtit

Tragjedia e Gërdecit, e ndodhur

dy javë më parë, do të vazhdojë të

jetë në qendër të sulmeve politike të

opozitës kundër qeverisë, por edhe

pretekst për të vazhduar betejën po-

litike ndërmjet partive të opozitës,

kryesisht ndërmjet krerëve të PS dhe

LSI. Samiti i Bukureshtit dhe shpresat

e Shqipërisë për të marrë ftesën për

në NATO, kanë mbajtur peng rea-

gimet e Edi Ramës dhe PS kundër

qeverisë, por njëherësh kanë mbaj-

tur peng edhe betejën e fortë poli-

tike ndërmjet Ramës dhe Ilir Metës,

e cila kishte nisur prej disa javësh dhe

që nuk u ndërpre plotësisht as për-

gjatë ditëve të tragjedisë së Gërdecit.

Opozita që i bëri qeverisë, kryetari i

PS, Edi Rama, e para e këtij lloji në

kushte të përafërta, në 17 vite të plu-

ralizimit, sjell një situatë të re bren-

da së majtës. Kryetari i PS mundi të

menaxhojë me qetësi situatën dhe të

garantojë një opozitë të qetë në ditët

e tragjedisë së Gërdecit, duke ndaluar

reaksionet e elementeve dhe rrymave

brenda partisë së tij, të prirura për të

sulmuar politikisht qeverinë deri në

rrëzimin e saj. Për këtë arsye, krye-

tari i PS, Edi Rama, mori vlerësimet e

faktorëve politikë të brendshëm dhe

atyre ndërkombëtarë. Ambasadori i

SHBA në Shqipëri, dy ditë më parë,

e cilësoi Ramën si burrë shteti, për

mënyrën sesi ai menaxhoi të bërit

opozitë në të mirë të vendit dhe

procesit të integrimit në NATO, duke

mundur presionet që vazhdojnë të

vijnë nga elektorati për të shfrytëzuar

tragjedinë e Gërdecit, për të ardhur

në pushtet. Rama krijoi imazhin e një

opozite krejt tjetër nga ajo opozitë që

shqiptarët janë mësuar të shikojnë në

17 vitet e pluralizimit, në kushte të

ngjashme.

E gjithë merita që mori kryetari so-

cialist për mënyrën e të bërit opozitë

në më shumë se dy javët e post-tragje-

disë së Gërdecit, pritet të jetë pikëris-

ht pika, tek e cila do të mbështeten

të gjithë kundërshtarët e tij brenda

koalicionit opozitar, për ta cilësuar

si bashkëpunëtor të Berishës dhe për

të konsideruar Gërdecin një shans të

humbur për opozitën. I pari që pritet

ta sulmojë drejtpërdrejt është krye-

tari i LSI, Ilir Meta, i mbështetur edhe

nga deputetë të PS, të cilët janë të

njohur si kundërshtarë të Ramës në

PS dhe që i kanë humbur shpresat për

të qenë sërish deputetë të kësaj partie.

Bashkë me ta pritet të kenë një rol në

këtë skemë sulmesh edhe deputetë të

caktuar në radhët e mbështetësve të

Ramës, të cilët kanë nisur të ndjejnë

ethet e zgjedhjeve të ardhshme par-

lamentare, si dhe mundësinë për të

mos qenë sërish në krah të kryetarit

të PS, dhe më keq akoma, pjesë e gru-

pit parlamentar të kësaj partie.

Një javë më parë, kryesia e PS ven-

dosi të vazhdojë protestat kundër

qeverisë, të cilat nisën rreth dhjetë

ditë më parë me marshimin e hes-

htur në bulevardin “Dëshmorët e

Kombit”, në nderim të viktimave të

tragjedisë së Gërdecit. Në mbledhjen

e kryesisë rikonfirmuan kërkesën për

dorëheqjen e kryeministrit, si dhe u

miratua strategjia e lëvizjeve politike

pas tragjedisë së Gërdecit. Në këtë

mbledhje u ngrit një grup pune që

do të kishte për objekt pune vetëm

tragjedinë e Gërdecit. Ka kaluar një

javë dhe ende nuk ka patur asnjë

protestë apo ndonjë organizim kon-

kret të kësaj partie për të vazhduar

protestat, ndërsa grupi i punës ende

nuk ka nisur të funksionojë. Gjithçka

është në pritje të Samitit të NATO-s,

i cili do të zhvillohet pas tri ditësh,

në datën 2 deri në 4 prill. Përgjatë

kësaj kohe, rivali i Ramës, Ilir Meta,

po harton strategjinë e tij për protesta

ndaj qeverisë, si dhe për sulmet që LSI

do të drejtojë ndaj PS dhe kryetarit të

saj. LSI është e vendosur të zhvillojë

protesta në të gjithë vendin, ku do të

ftojë të jetë pjesë edhe PS, duke ten-

tuar të marrë në dorë frerët e të bërit

opozitë kundër qeverisë. Në daljet e

tij në protesta, Ilir Meta pritet të sul-

mojë në çdo rast kryetarin e PS, Edi

Rama, për mungesën e reagimit opo-

zitar, duke e cilësuar si një bashkëpu-

nim të tij me kryeministrin Berisha, i

nisur sipas LSI në momentin, kur nisi

debati për reformën zgjedhore, çast

në të cilin nisi konkretisht edhe lufta

politike ndërmjet kryetarit të PS, Edi

Rama dhe atij të LSI, Ilir Meta.

Burime pranë LSI thanë dje, se ka ni-

sur konkretisht puna për organizimin

e protestave, në qendër të të cilave do

të jetë kërkesa për dorëheqje drejtuar

kryeministrit Berisha, por njëherësh

edhe sulmet drejtuar Ramës si “trad-

htar” i së majtës, akuzë e cila dikur i

bëhej ish-kryetarit të PS, Fatos Nano.

Burimet bëjnë të ditur, se në protestat

e LSI do të bashkohen edhe krerët e

PDS dhe PAD. Sekretari politik i PDS,

Artur Duçkollari tha dje, se PDS fton

qytetarët më 5 prill në shesh për të

protestuar kundër qeverisë. “Qeveria

është peng i fishekëve të skaduar dhe

Shqipëria nuk mund të qeveriset nga

një kabinet i demontuar. Gërdeci ës-

htë skaneri i qeverisë më të inkrimi-

nuar në historinë e Shqipërisë.

Më 5 prill ftojmë të gjithë të jemi

bashkë në shesh të protestojmë:

“Berisha ik!”, - tha dje Duçkollari.

Kryetari i PS, Edi Rama, i shoqëruar

nga grupi i punës i përbërë nga depu-

tetë të PS për të ndihmuar të mbije-

tuarit e tragjedisë së Gërdecit, shkuan

dje në ambientet e konvaleshencës

së Durrësit, me një sasi ndihmash të

grumbulluara nga kontributi i anë-

tarëve dhe simpatizantëve e kësaj

partie. Në takim me banorët Rama

u shpreh, se ka mungesë të plotë

transparence nga ana e qeverisë, në

administrimin e këtyre kontributeve

të solidaritetit qytetar, të cilat nuk

janë shpërndarë në mënyrë të plotë

te njërëzit në nevojë, por vetëm po

shërbejnë për të mbushur xhepat

e buxhetit të qeverisë. “Është e pa-

tolerueshme, që qeveria kërkon të

mbushë xhepat e buxhetit me fondet

e dhuruara nga qytetarët, organizatat,

miqtë për viktimat dhe të mbijetua-

rit e tragjedisë. Këto fonde dhe këto

ndihma janë ndihma të solidaritetit

qytetar me viktimat dhe të mbijetua-

rit. Nuk janë ndihma për qeverinë, e

cila është përgjegjëse dhe fajtore dhe e

cila nuk mund ta përdorë në mënyrë

kaq cinike këtë solidaritet, duke marrë

nga njëra anë taksat dhe kontributet e

qytetarëve për buxhetin dhe nga ana

tjetër, duke futur dhe dhuratat dhe

ndihmat e solidaritetit në buxhet,

me arsyetimin absurd se po tejkalo-

het fondi i emergjencës, i cili është i

paqartë, i cili është jotransparent, i cili

është fiktiv, për sa kohë nuk ka një

fond të përcaktuar në bazë të të dhë-

nave dhe të kostove”, - tha dje Rama.

Rama: Ka mungesë transparence me ndihmat e qytetarëve për të mbijetuarit e Gërdecit

Partia Republikane ka deklaruar se nuk do vende në qeveri, pa u zbardhur misteri i Gërdecit, megjithëse ndonjë prej deputetëve të saj synon ministri të rëndësishme. Pollos dhe Xhuvelit ndoshta do i duhet të kënaqen me këto tre vjet që kanë kaluan në qeveri, ndërsa për Ndokën dhe Barkën, për shkak të numrave, mund të shikohet për ndonjë ministri të nivelit të dytë

Kryeministri, Sali Berisha, u zhgën-

jye dhe njëherë nga qeveria e tij e dytë

që pas 3 korrikut 2005, pas mundë-

sisë që ish-ministri i Jashtëm, Besnik

Mustafaj, i dha për të bërë një rro-

kadë vendesh si pasojë e dorëheqjes

së tij. I gjendur mes presionit dhe me

ngjarjen e Gërdecit në shpinë, ngjarje

e shkaktuar nga njëri prej aleatëve

të tij, me marrjen e ftesës për anë-

tarësim në NATO në fillim të prillit,

duket se do hedhë dhe njëherë “zarat”

për të krijuar një kabinet të ri. Këtë

pozicion të tij ai e ka shprehur në një

nga mbledhjet e grupit parlamentar

të PD, madje, sipas burimeve nga

ky grup, mësohet të jetë shprehur

se “ndoshta nuk do i përfshijë më

aleatët në qeveri”, gjë e cila ka gjasa

të ndodhë, vetëm në rast se republi-

kanët ia kalojnë votat për moral po-

litik pas deklaratës së Godos, se nuk

do të kërkojnë asnjë vend tjetër në

qeveri.

E megjithatë, duket se jo të gjithë

republikanët po i binden vendimit

të kryesisë. Një pjesë e deputetëve

nuk pajtohen me penalizimin që

do iu bëhet të gjithë deputetëve të

këtij grupi, vetëm e vetëm se krye-

tari i tyre bëri atë që bëri. Kështu,

burime nga brenda grupit shprehen

se, me gjithë qetësinë që vihet re në

pamje të parë, ka shumë prej tyre që

e pretendojnë me forcë një vend në

qeverinë ‘Berisha’. Arian Madhi, një

prej deputetëve, i cili mori mandatin

e deputetit në zgjedhjet e 2005, në

një prej bastioneve të PD, edhe pas

thirrjes së Berishës për të votuar PR

në proporcional, tashmë duket se i

ka sytë në një tjetër drejtim, te Minis-

tria e Drejtësisë, e cila në momentin e

tanishëm po drejtohet nga Enkelejd

Alibeaj, i ardhur në këtë post pas

dorëheqjes së Rusmalit. Megjithëse

duket e vështirë që ky synim i njërit

prej deputetëve më aktivë të PR

të bëhet realitet, sërish mësohet se

Madhi me një grup mbështetës të tij,

tashmë që Mediu ka dalë jashtë loje,

po lufton fort për këtë post. Nga ana

tjetër, duket se mandati i deputetit i

ka dhënë një superioritet dhe brenda

partisë, duke lënë në hije dhe figura

të tjera të njohura të kësaj partie si

Sekretarin e Përgjithshëm, Aleksan-

dër Garuli, apo dhe nënkryetarin

Alibali, që në zgjedhjet e 2005 nuk

arritën të marrin një mandat depu-

teti dhe sot janë në postet e zëven-

dësministrave. Nga ana tjetër, mbetja

në hije e Mediut, i cili, pas asaj që

shkaktoi, ka ulur dukshëm influen-

cën e tij në parti, janë faktorë të tjerë

ndihmës që mund të çojnë përpara

ëndrrën e Madhit, i cili njihet në

opinionin publik për prononcimet

e tij të shpeshta, sidomos në lidhje

me pronat, pozicion që para 2005 e

kishte Maks Begeja.

Ndërkohë, aleatët e tjerë hë për hë

presin lëvizjet politike, për të marrë

më pas një qëndrim politik. Humbja

e pozicioneve që ata kanë aktualisht,

do të ishte një goditje për elektorain

e tyre dhe, në rast se Berisha reali-

zon vërtet atë për të cilën është sh-

prehur, atëherë atyre s’iu mbetet gjë

tjetër vetëm të shohin sesi dita-ditës

rrjedh elektorati i tyre, duke qenë se

përkrahësit e këtyre partive në më

të shumtën e rasteve janë të afërm

dhe njerëz të njohur, të cilët mbësh-

tetjen dhe përkrahjen e tyre e kanë

bazuar më së shumti te pozicionet

që ata kanë zënë në administratë në

sajë të njohjes me kryetarin. Më i rre-

zikuari për këtë çështje duket Pollo,

i cili ka Ministrinë e Arsimit që prej

tre vjetësh dhe pesha e tij në vendim-

marrje ka rënë së tepërmi. Nga katër

deputetë që ka pasur dikur, tashmë i

kanë mbetur vetëm dy. Rokada në

arsim do të bënte që Pollo të hum-

biste shumë drejtorë drejtorish arsi-

more, por edhe drejtorë shkollash

që pozicionet e tyre i kanë zënë nën

siglën e PDR. Këta të fundit, në rast

ndërrimi të ministrit, në rastin më të

mirë duhet të shikojnë të ndërrojnë

parti, dhe në rastin më të keq duhet

të lëshojnë pozicionet e tyre në admi-

nistratë. (Kjo ka ndodhur dhe kur në

ministri janë ndërruar dhe ministra

që kanë qenë deputetë brenda PD).

Për sa i përket Ndokës, duket se pesha

e tij në Kuvend për shkak të numrave

që ka dhe marrjes së deputetëve sa

nga e majta dhe sa nga e djathta,

është rritur dis. dhe mund të ruajë

një vend në kabinetin qeveritar, por

gjithsesi mbetet shumë i rrezikuar në

postin e Ministrisë së Shëndetësisë.

Sa për Xhuvelin, ai duket se duhet

të kënaqet me tre vjet qeverisje në

krye të Ministrisë së Ambientit. Sa

për PBDNJ, për shkak të natyrës që ka

dhe të qëndrimeve që ka mbajtur, du-

ket se kryeministri do ta ketë shumë

të vështirë të vendosë...

Ndërkohë, për sa i përket rokadës

brenda PD, janë një sërë ministrash

që duhet të lenë vendin, por tashmë

kanë mbetur shumë pak elementë

për t’i zëvendësuar. Gjithsesi, ajo

çka është e sigurt, është se riforma-

timi do të prekë ato institucione, të

cilat përgjatë kësaj kohe kanë treguar

një përformancë të ulët në arritjen

e objektivave. Në këtë një vit qeve-

risje që i ka mbetur kryeministrit, së

pari i duhet të përmirësojë imazhin,

i cili me ngjarjen e Gërdecit duket se

ka kuota shumë të ulëta. Gjithsesi,

dhe në kabinetin “Berisha 3” duket

se një influencim shumë të madh do

të kenë klanet në PD, të cilat do të im-

ponojnë kandidaturat e tyre dhe në

këto kushte, përzgjedhja e kabinetit

‘Berisha’ sërish duket e zymtë dhe rre-

zikohet të shndërrohet përsëri në kë-

naqje interesash, pasi klanet nuk lënë

shumë hapësira për të zgjedhur.

Kryetarja e Kuvendit të Shqi-

përisë, Jozefina Topalli, iu përgjigj

interesit të disa gazetarëve të televi-

zioneve shqiptare mbi pritshmëritë

e Samitit të Bukureshtit dhe me

sfidat që e presin vendin pas këtij

Samiti, ku Shqipëria pret të marrë

ftesën për anëtarësim në NATO.

Zonja Topalli, Samiti i NATO-s po

afron, si e shihni këtë moment për

Kuvendin, qeverinë dhe shqip-

tarët?

Në fakt, në historinë tonë 17-vje-

çare, kjo është padyshim ngjarja më e

madhe historike, suksesi më i madh.

Është substanca reale e asaj që shqip-

tarët kanë pasur si projektin e tyre

më të madh. Dhe besoj se, nëse në da-

ten 3 prill ne do të marrim lajmin e

marrjes së ftesës së Shqipërisë, Kroa-

cisë dhe Maqedonisë për t’iu bash-

kangjitur Aleancës më të madhe, ky

është një moment, për të cilin të gji-

thë shqiptarët pa përjashtim duhet

të jenë shumë krenarë. Në fakt, vite

më parë, edhe për optimistin më të

madh, marrja e ftesës për në NATO

ishte shumë e largët, gati e pamun-

dur. Besoj se Bukureshti është kësaj

radhe vendi ku do të kthehet për-

gjigjja e meritës dhe përpjekjeve 17-

vjeçare për të gjithë progresin e rea-

lizuar në demokracinë funksionale

tashmë në Shqipëri, për reformat e

ndërmarra në shtetin ligjor, në forcat

ushtarake, në mënyrë të veçantë për

kontributin që forcat tona ushtarake

kanë sjellë së bashku me misionet e

tjera partnere në Afganistan, Irak, në

Bosnjë. Me marjen e ftesës më 3 prill,

dhe besoj se shanset janë shumë të

mëdha, kjo do të thotë se marrim

përgjigjen e meritës së progresit të

reformave, por në të njëjtën kohë

kjo nënkupton një axhendë të re për

politikën shqiptare. Kjo nënkupton

detyrime të reja që progresin e arri-

tur gjatë kësaj periudhe, ta avanco-

jmë në atë që unë mendoj se duhet

të shihet si një reformë e madhe e

shtetit, që nënkupton një demokraci

që të përformojë akoma më mirë një

ekonomi edhe më solide, një bashkë-

punim i forcave politike edhe më i

ngushtë në reformat e shtetit, gjë që

do të sjellë një sinergji të madhe për

shqiptarët dhe do të afronte dhe më

shpejt atë që ne e kemi si projektin

tjetër të rëndësishëm që është

Topalli: Pas samitit të NATO-s, reformë e madhe e shtetit

Riformatimi i qeverisë pas ftesës së NATO-s, aleatët rrezikojnë të mbeten pa vende

Besnik Mustafaj, ish-ministër i Jashtëm, ka mbledhur dje 12 deputetë të mazhorancës në një takim, gjatë të cilit i është dhënë mundësia Fatmir Mediut për të sqaruar pozicionin e tij. Burimet shprehen se brenda PD ekziston një lëvizje e ndërmarrë prej kohësh prej Besnik Mustafajt dhe deputetit tjetër, Aleksandër Biberaj, në prag të riformatimit të qeverisë, por dhe mbijetesës politike

Në një kohë kur të gjithë flasin për

përgjegjësinë që ka Fatmir Mediu në

çështjen e Gërdecit, ish-ministri i Jas-

htëm, Besnik Mustafaj, ka mbledhur

dje në një kafe në afërsi të Ministrisë

së Drejtësisë, rreth 12 deputetë, për

të sqaruar pozicionin e Mediut në

këtë çështje. Burime nga takimi i de-

putetëve thanë për gazetën “TemA”

se kryefjala e bisedës ka qenë roli i

Mediut në të gjithë këtë histori dhe

pesha e tij e përgjegjësisë, megjithëse

shumë nga deputetët pjesëmarrës e

justifikuan takimin si një “kafe miqë-

sore”. Takimi vjen në një moment kur

shigjetat e akuzave janë drejtuar nga

ish-ministri i Mbrojtjes dhe vetëm një

ditë më parë kryeministri shmangu

komentet për Mediun gjatë prezan-

timit të Gazmend Oketës si ministri

i ri Mbrojtjes.

Por, moda e grupimit të deputetëve

të mazhorancës, e filluar që në kohën

kur Bamir Topi luftonte fort për pos-

tin e presidentit, ka dhe një prapas-

kenë, veç justifikimit “kafe miqsh” apo

“ sqarim pozicioni”. Ashtu sikundër

Topi atëherë dhe tani jemi në prag të

një riformatimi të qeverisë ‘Berisha’,

e cila pritet të ndodhë pas Samitit

të Bukureshtit. Burime brenda PD

shprehen, se deputetët Mustafaj dhe

Biberaj prej kohësh kanë nisur formi-

min e një lobingu brenda Kuvendit, i

cili ka si synim tërheqjen e një mase

deputetësh, mes tyre dhe përkrahës të

Topit brenda PD dhe “samiti” i radhës

ka pikërisht si qëllim këtë, që Mustafaj,

ose ndonjë tjetër t’i tregojë Berishës,

se mund të mbledhin një numër të

konsiderueshëm deputetësh. Qëllimi

natyrisht është që të zihet një vend në

kabinetin e ri qeveritar, ku një nga

kandidatët mund të jetë dhe deputeti

Biberaj, i cili ka synuar post qeveritar

që në kabinetin “Berisha 1”.

Ndërkohë, duket se tragjedia e Gër-

decit ka lënë në hije atë që përpara

15 marsit ishte çështja e ditës që ka të

bëjë me reformën zgjedhore. Megji-

thëse opozita nuk i dëshiron zgjed-

hjet e parakohshme dhe kërkon që

në zgjedhjet e 2009 të shkojë me Be-

rishën kryeministër, sërish ajo është

përqendruar te dorëheqja e tij, për

shkak të pozicionit të saj. Ajo çka të

dy liderët e dy partive të mëdha kishin

rënë dakord në distancë, tashmë ka

ngecur në vend, për shkak të ngjarjes

së pazakontë që ndodhi vetëm 20 ki-

lometra larg Tiranës. Ideja e propor-

cionalit rajonal u hodh nga PS dhe u

përkrah që në fillim nga kryeministri,

Sali Berisha dhe jo më kot. Sistemi

proporcional rajonal, i huazuar nga

modeli spanjoll, i jep një rëndësi shu-

më të madhe kryetarit në zgjedhjet e

përgjithshme, por, nga ana tjetër, “heq

qafe” dhe aleatët e bezdisshëm, të cilët,

kur vjen puna te ndarja e pushtetit,

kërkojnë një copë jo të vogël nga

torta. Nga ana tjetër, ky sistem largon

nga skena politike me diplomaci dhe

kundërshtarët brenda partisë, të cilët

në rast mosbindjeje ndaj kryetarit, ose

të një qëndrimi kundër, duhet të kë-

naqen me renditjen andej nga fundi i

listës dhe të shpresojnë që partia e tyre

të marrë 100% të votave që të kenë

një karrige në Kuvendin e Shqipërisë.

Sepse, në sistemin proporcional rajo-

nal garohet në grup dhe shanset për

të hyrë në Kuvendin e Shqipërisë i

kanë vetëm ata që janë afër kreut ose

që janë përfaqësues të një lobingu

vendimmarrës brenda PD. Për të tje-

rët, kryetari i jep vetes të drejtën të

fusë në listë kë të dojë të parin dhe të

lërë në fund deputetët “mistrecë”, që

përgjatë mandatit paraardhës s’kanë

mbajtur një qëndrim koherent me

të. Kjo çështje nuk ka ndezur deba-

tet vetëm brenda PS, por dhe brenda

kampit të mazhorancës. Deputetë

të ndryshëm, që nuk shihen me sy

të mirë nga kryetari, e shohin këtë

zgjidhje si një heqje të pavarësisë së

deputetit, ndërsa të tjerë si një mënyrë

spastrimi e lehtë nga të pakënaqurit.

Kjo ka bërë që shumë prej deputetëve

aktivë, që deri më dje nuk kanë mun-

guar të thonë dhe mendimin e tyre

kundër ndonjë qëndrimi të kryetarit

të partisë, sot janë të detyruar të ulin

tonin e debatit. Pse jo dhe mbledhja

e djeshme e 12 deputetëve të PD në

kafen e organizuar nga Mustafaj ka si

qëllim në vetvete edhe këtë çështje.

Krijimin e një faktori, i cili të jetë ven-

dimmarrës në politikat brenda PD,

me qëllim ruajtjen e pozicioneve të

tyre në politikë.

Nga ana tjetër, sistemi proporcio-

nal rajonal do i shpëtonte dy partitë e

mëdha dhe nga aleatët, për të cilët në

këtë sistem nuk mbetet asgjë, vetëm

nëse ata marrin rreth 11 për qind

nëpër qarqe, që të arrijnë të marrin

të paktën një deputet, gjë e cila për

momentin dhe për mënyrën sesi

zhvillohen ngjarjet në fushatë, ata

nuk arrijnë të marrin as 2.5 për qind

dhe në shumë raste kjo falë “zemër-

gjerësisë” së komisionerëve të dy par-

tive të mëdha. Pra, me pak fjalë, në

sistemin proporcional rajonal, do të

kemi deputetë vetëm nga dy partitë

e mëdha dhe deputetë krejtësisht të

varur nga ajo çka thotë kryetari, një

ëndërr që të paktën kryetari i PS, Edi

Rama, e ka pasur që prej momentit,

kur u vu në krye të PS.

perspektiva evropiane. Kjo do të

thotë që reformat e realizuara nga

qeveria dhe Kuvendi do të hyjnë në

një fazë të re, do të hyjnë në fazën e

sfidave të reja dhe të një serioziteti, të

një urtësie dhe të një bashkëpunimi,

që në mënyrë të veçantë do të forma-

lizohet në parlament, por që kërkon

mbështetjen e liderëve kryesorë të

forcave politike në Shqipëri.

Zonja Topalli, mendoni se do të

ketë një mirëkuptim dhe bashkë-

punim të të gjitha partive politike

pas Samitit të Bukureshtit, sepse

duket së deri më tani ky mirëkup-

tim ka qenë në funksion të këtij

qëllimi?

Marrja e ftesës nënkupton detyri-

me të reja dhe sfida të reja. Prandaj

thashë se kjo kërkon një axhendë

të re politike. Axhenda e re do të

thotë bashkëpunim dhe unë besoj

te ky bashkëpunim, sepse besoj në

sinqeritetin dhe seriozitetin në ar-

tikulimin më një zë të të gjithë for-

cave politike për perspektivën, inte-

grimin në NATO dhe BE. Në fakt,

Samiti i Bukureshtit në përgjigje të

gjithë meritës dhe progresit të bërë

gjatë kësaj periudhe është sfidë, është

detyrim, por është dhe një test për

të gjithë forcat politike për të çuar

përpara këtë bashkëpunim, në atë që

unë vazhdoj të insistoj: në domos-

doshmërinë e reformës së shtetit. Të

gjitha vendet e tjera që kanë ndjekur

këtë rrugë, kanë kuptuar se sinergjia

midis forcave politike është e vetmja

rrugë, është e vetmja zgjidhje për të

bërë të mundur që vendi i tyre të

ecë më tej në proceset dhe në sfidat

që sjell ky shekull i ri dhe nuk janë

sfida të vogla. Vetë NATO në Samitin

e ardhshëm do hapë një debat mbi

perspektivën, por dhe mbi sfidat e

mëdha që ajo është e detyruar t’ia

njohë vetes, me gjithë partnerët e

saj në këtë shekull të ri. Ajo që unë

konsideroj si shumë të rëndësishme

për shqiptarët dhe që përjetohet në

mënyrë të veçantë dhe me një sens të

madh përgjegjësie, por dhe me sen-

sin e meritës, është fakti se të bëhesh

pjesë e asaj që është aleanca e lirisë,

për shqiptarët në mënyrë të veçantë

ka një substancë krejt të ndryshme

nga shumica e vendeve të tjera, me-

qenëse ne lirinë e kemi jetuar më

pak se kushdo tjetër gjatë historisë.

Mustafaj, lobing me 12 deputetë të mazhorancës në mbrojtje të Mediut

Në një intervistë për gazetën

“TemA”, drejtori i Përgjithshëm

i Auditit, Pajtim Shehu, duke

ravijëzuar punën e institucionit të

drejtuar prej tij, thotë se janë gjetur

shkelje të mëdha financiare në

Ministrinë e Arsimit dhe të Shën-

detësisë. Sipas drejtorit të Auditit,

skema e kthimit të parave të librit

shkollor, ndonëse shumë e mirë

në letër, ishte një

dështim i madh i

Ministrisë së Ar-

simit. Ai thotë se

janë bërë tendera,

ku ka patur abu-

zime të mëdha,

aq të mëdha, sa

janë bërë hyrjet

për mallrat e blera

dhe në magazina

nuk ka asgjë. Në

drejtoritë arsimo-

re të kontrolluara

nga Ministria e

Arsimit janë blerë mallra dhe në

magazina nuk kanë përfunduar as

kancelari, as pajisje të tjera. “Edhe

Ministria e Shëndetësisë po ashtu,

- thotë drejtori i Auditit, - ka qenë

e mbushur me abuzime të mëdha.”

Auditi duket se ka bërë një punë

të jashtëzakonshme, pasi janë bërë

2907 kontrolle gjatë vitit 2007 dhe

janë kapur shkelje të rëndësishme.

“Drejtoria e Auditit do të nisë shu-

më shpejt, - thotë drejtori Shehu,

- të kontrollojë financat e KLD,

Prokurorisë së Përgjithshme dhe të

mjaft institucioneve të tjera.”

Cilat janë institucionet kryesore që

jeni duke audituar aktualisht?

Aktualisht, Drejtoria e Përgjithsh-

me e auditit (DPA), në bazë të progra-

mit vjetor është duke ushtruar kon-

troll në disa institucione të pavarura,

të cilat kanë qenë të paaudituara për

një periudhë relativisht të gjatë. Kon-

kretisht, veçojmë KLD, Komisionin e

Shërbimit Civil, Avokatin e Popullit

dhe Inspektoriatin e Lartë të Dekla-

rimit të Pasurive. Lidhur me këto dy

të fundit, sqaroj se nuk ka tërheqje

nga DPA, por presioni i ushtruar nga

këto institucione është një argument

më shumë që ne të zbardhim situatën

financiare në to. Brenda tremujorit

të dytë, një numër tjetër institucio-

nesh të pavarura si KQZ, Avokati i

Shtetit, Zyra e Pushtetit Gjyqësor,

Prokuroria e Përgjithshme, AMF dhe

Autoriteti i Konkurrencës etj., do të

jenë pjesë e punës sonë. Gjithashtu,

javën tjetër do të fillojë auditimi në

tri entet kryesore, ERE, ERT dhe

ERU, ku auditimi do të fokusohet jo

vetëm në anën financiare, por edhe

në vendimmarrjen e tyre lidhur me

çmimet që prekin interesat e gjera

të popullatës. Aktualisht, kemi për-

funduar auditimin në Shërbimin

Gjeologjik Shqiptar dhe përfitoj nga

rasti të them që abuzimet në këtë

institucion kanë qenë të paimagji-

nueshme edhe për ne financierët,

duke e shndërruar këtë institucion

në një institucion bamirësie, me të

vetmin ndryshim që, në qoftë se një

i papunë merr 5 deri në 6 mijë lekë

të reja, pagesat për të ashtuquajtu-

rit “shkencëtarë” janë deri në dhjetë

herë më të larta, përveç rrogës. Ma-

teriali i është dorëzuar kryeministrit

dhe ministrit Ruli bashkë me reko-

mandimet përkatëse që konsistojnë

në transformimet e këtij institucioni

në një institucion të mirëfilltë shken-

cor, ashtu si edhe procedimet penale

dhe administrative të titullarëve të

këtij institucioni. Ndërkohë, vazhdo-

jmë punën në Drejtorinë Arsimore

në prefekturën e Vlorës, komunën

Maqellarë, në Institutin Shkencor të

Sportit etj. Një tjetër mision shumë

i rëndësishëm, i zhvilluar në këtë

periudhë është edhe inspektimi i

fondeve të shpenzuara në datat 21-

31 dhjetor 2007, në Ministrinë e

Mbrojtjes, Arsimit, Shëndetësisë dhe

në atë të Punëve Publike. Materiali

përkatës brenda javës që vjen do të

bëhet publik, por përfitoj nga rasti

të theksoj që abuzimet në fundin e

vitit kanë qenë të mëdha, kryesisht në

Ministrinë e Arsimit dhe të Shëndetë-

sisë, lidhur me likuidimet e kryera,

shpeshherë fiktive, apo në paraqitje

të dokumenteve në zyrat e Thesarit

për mallra ende të pabëra hyrje. Një

problem më vete ka qenë skema e

subvencionit për librin parashkollor

dhe tetëvjeçar, ku padyshim abuzi-

met janë evidente.

Cilat janë abuzimet e vërejtura

këtu?

Paratë e përcaktuara për të kom-

pensuar prindërit nuk kanë shkuar

tek ata. Pavarësisht se skema në letër

ka qenë perfekte, në zbatim ka hasur

në burokraci, abuzime dhe keqpër-

dorim të momentit të transferimit

të parave nga buxheti i shtetit drejt

shkollave ku janë bërë edhe blerjet e

librave. Bashkëpunimi me Drejtorinë

Arsimore ka qenë jashtëzakonisht i

dobët, dhe arsyetimi për disa rrethe

të largëta me motin e keq nuk i jus-

tifikon shpërdorimet e ndodhura.

Gjithashtu, edhe rektoratet dhe

universitetet që mbulohen nga kjo

ministri nuk kanë qenë larg abuzi-

meve dhe shpërdorimeve të detyrës.

Kondicionerë që nuk ekzistojnë në

magazinë, rezultojnë të likuiduar, po

ashtu kompjutera të blerë me vlera

të konsiderueshme dhe parametra

të para dy-tre viteve. Materiale dhe

kancelari shkollore, gjithashtu të

deklaruara hyrje, të cilat mungojnë

në magazinë dhe elementë të tjerë

janë abuzimet e radhës të kryera nga

këto institucione. Sigurisht, misioni

i auditimit nuk ka mbetur vetëm në

konstatim, por janë bërë ndërhyrjet

në udhëzimet përkatëse dhe konkre-

tisht nuk do të ketë asnjë procedurë

tenderimi të zhvilluar pas datës 31 te-

tor, nuk do të ketë likuidime faturash

me afat të lëshuar më shumë se 30

ditë dhe situata në fund të vitit do të

ndiqet në bashkëpunim me struktu-

rat tatimore për deklarimet e kryera

nga subjektet. Gjithashtu, ligji i ri

organik i buxhetit është një kuadër

ligjor më shumë për parandalimin e

këtyre shkeljeve.

Çfarë shkeljesh janë vërejtur gjatë

kontrolleve të ushtruara gjatë vi-

tit 2007? Sa llogaritet të jetë dëmi

ekonomik i evidentuar prej këtyre

shkeljeve dhe çfarë masash keni pro-

pozuar ju ndaj përgjegjësve të këtij

dëmi ekonomik?

Gjatë vitit 2007, janë realizuar 2907

misione auditimi dhe janë evaduar

materialet për 2425 misione të krye-

ra. Zbulimet e realizuara për misione

të kryera gjatë vitit 2007, por që i për-

kasin aktivitetit ekonomik 2005, pra

para ardhjes së qeverisë demokratike

në pushtet, janë në shumën e 5.9 mi-

liardë lekëve të reja. Të ndara në 2.8

miliardë evazion fiskal, 1.9 miliardë

janë mungesa dhe dëmtime dhe 1.2

miliardë janë shkelje të disiplinës

financiare.

Janë përcaktuar përgjegjësitë dhe

është kërkuar zhdëmtimi i tyre në

masën mbi 90 për qind. Për këtë pe-

riudhë janë dhënë masa për zhdëm-

time në raste 9001 dhe në persona,

në rreth 210 000. Për masa organi-

zative dhe disiplinore kemi 2158 në

raste, nga të cilat 114 largime nga

shërbimi civil. Denoncime të krye-

ra, në raste 54, në persona 96. Prej

tyre janë hapur padi gjyqësore të

kërkuara nga ne, në raste kërkesash

23, në persona 50. Përfitoj të theksoj

bashkëpunimin me Prokurorinë e

Përgjithshme pas vendosjes së pro-

kurores së re. Rekomandime gjithsej

të dhëna janë 11 817, nga të cilat 10

545 janë të pranuara nga menaxhimi.

Auditi: Abuzime të mëdha nga Ministria e Arsimit në tendera dhe në blerjen e librit shkollor

Në intervistën e dhënë gazetës

“TemA”, drejtori i Drejtorisë së Për-

gjithshme të Auditit të Brendshëm,

Pajtim Shehu, ka bërë publike për

herë të parë shkeljet e vërejtura në

Federatën Shqiptare të Futbollit. Si-

pas Shehut, nga auditimi i bërë në

këtë institucion janë vërejtur një

sërë shkeljesh të rënda, të cilat i janë

dërguar prokurorisë për hetim të më-

tejshëm. Shkeljet e vërejtura kanë të

bëjnë me një sërë fushash, si lidhur

me të drejtën e transmetimit televi-

ziv të ndeshjeve kombëtare, lidhur

me kompleksin sportiv të Kamzës,

të ndërtuar nga federata, lidhur me

shitjen e biletave të ndeshjeve të

kombëtares shqiptare, në lidhjë me

mosdeklarimin real të të ardhurave

dhe shpenzimeve etj. Shehu thekson,

se nga shkeljet e vërejtura në FSHF,

rezultojnë shuma të mëdha parash, të

cilat janë lëvruar në mënyrë abuzive

prej drejtuesve të lartë të federatës.

Z. Shehu, Drejtoria e Auditit është

përfshirë në një debat mbi kon-

trollet financiare në Federatën e

Futbollit. A është bërë ky kontroll

dhe cilat janë rezultatet e para të

punës së këtyre kontrolleve në këtë

institucion?

Siç jeni në dijeni, në janar të vitit

2008, u fillua procesi i auditimit në

Federatën Shqiptare të Futbollit. Ky

proces është një punë rutinë e DPA.

Ky auditim bëhet në frekuencën

dyvjeçare që ka misioni i auditimit,

misioni i fundit ka përfunduar në

mars të vitit 2006. Gjatë këtij audi-

timi nuk do të auditohen fondet e

dhëna nga FIFA dhe nga UEFA, por

do të kontrollohen fondet e dhëna

nga buxheti i shtetit dhe të gjitha ato

fonde apo raste, ku përfituesit janë

kompani private shqiptare. Që në

fillim, auditimi ka hasur në pengesë

institucionale nga FSHF, siç edhe

pritej, gjë që tregon për një “frikë”

të pashpjegueshme nga zyrtarët e

FSHF. Megjithatë, për të shmangur

keqkuptimet e lindura nga programi

i parë dhe grupi i parë, ministri i Fi-

nancave lëshoi urdhrin e dytë në da-

tën 21 shkurt dhe aktualisht, afati për

kryerjen e auditimit ka përfunduar,

por është shtyrë në rreth 4-5 ditë, pasi

duhen përfunduar disa kryqëzime të

tjera që kanë dalë rrugës gjatë misio-

nit dhe në mesin e javës së ardhshme,

ky raport do të bëhet publik.

Mund të na përmendni disa prej

shkeljeve të gjetura, pavarësisht

se ende raporti nuk është bërë pu-

blik?

Shkeljet e konstatuara janë në shu-

ma të mëdha, pavarësisht nga numri

i rasteve. Duke ruajtur pavarësinë e

grupit të auditimit, po bëjmë publi-

ke për herë të parë në një media të

shkruar disa prej këtyre abuzimeve

siç janë: e drejta televizive, blerja e

ambienteve të FSHF, kompleksi spor-

tiv në Kamëz, mosdeklarimi real i të

ardhurave dhe shpenzimeve etj.

Konkretisht, për të drejtën televi-

zive procedura nuk ka qenë trans-

parente dhe për më tepër është e

legalizuar nga FSHF. Për më tepër,

shprehimisht, në dokumentacionin

e FSHF drejtuar kompanive pjesë-

marrëse në tenderin për të drejtat

televizive thuhet: “Për më tej, FSHF

nuk është e detyruar të njoftojë palët

jofituese rreth vendimit të saj dhe/ose

t’iu japë shpjegime për vendimet e

saj”. Më tej, në këtë dokumentacion

gjithashtu thuhet se FSHF nuk ka të

drejtën e vendimit të saj të pakun-

dërshtueshëm të modifikojë ose anu-

lojë këtë ftesë në çdo kohë. Dhe për

ta kuptuar këtë, ka edhe një ankesë

zyrtare nga kompania “KENTARO”,

e cila akuzon drejtpërsëdrejti drejtue-

sit e FSHF për mostransparencë në

procesin e tenderimit dhe hapje të

ofertave jo në të njëjtën kohë. Është

e çuditshme që shuma prej 2.7 mi-

lionë eurosh, e cila ka të bëjë me të

drejtat televizive, është përdorur dhe

kontraktuar vetëm nga një kompani

dhe veç kësaj, kjo është një kompani

me qendër në Durrës. Gjithashtu,

publikun shqiptar e bëjmë me dije

që standardet në tender kanë qenë jo

të njëjta. Për shembull, kjo e drejtë

televizive për territorin e abonentëve

me pagesë i është dhënë kompanisë

“SAT +” kundrejt një vlere prej 5

mijë eurosh për pesë ndeshje, pra

1000 euro për ndeshje. Ndërkohë,

RTK dhe RTSH, për të njëjtin numër

ndeshjesh, kanë paguar shumë më

shtrenjtë, megjithëse transmetojnë

pa pagesë. Shifra e paguar prej tyre

shkon në mbi dhjetëfish, gjë që për-

bën një provë më se të mjaftueshme

për të filluar hetimet.

Lidhur me kompleksin sportiv të

Kamzës, të ngritur disa kohë më parë

nga FSHF, në të cilin stërviten edhe

ekipet kombëtare, ka një sërë të dhë-

nash për veprime abuzive dhe arbi-

trare të federatës. Bëhet fjalë për një

investim në shumën 432 mijë euro

të kryer nga dy kompani të huaja,

njëra holandeze dhe tjetra zvicerane.

Këto kompani kanë vepruar me një

nënkontraktor shqiptar dhe kësaj

here, përsëri jo nga Tirana, por nga

një qytet i vogël në jug të vendit. Nga

kompania nënkontraktore, nga 54 mi-

lionë lekë (432 mijë euro) janë dekla-

ruar vetëm 31 milionë. Gjithashtu, i

dyshimtë dhe nën hetim është edhe

fakti që ky ndërtim është ngritur mbi

sipërfaqen e një trualli, për të cilin

nuk ekziston as pronësia nga FSHF,

dhe që veç të tjerash i është bërë dhu-

ratë nga ish-ministri Duka, të vëllait të

tij me një urdhër të pabazuar në ligj.

Gjithashtu, për këto punime të kryera

nuk disponohet situacioni përfundi-

mtar i punimeve dhe zërat e tij, çka

na përforcon dyshimin që vlera prej

432 mijë eurosh nuk ka qenë vlera e

vërtetë, pasi ajo vlerë i korrespondon

shumës 250 mijë euro. Gjithashtu, sh-

kelje të tjera janë vërejtur edhe lidhur

me të ardhurat dhe shpenzimet nga

stadiume për ndeshjet ndërkombëta-

re, shkelje këto, të cilat janë evidente.

Për shembull, të ardhurat e fede-

ratës nga ndeshjet e zhvilluara nga

kombëtarja shqiptare brenda vendit

rezultojnë në një shumë prej vetëm 5

milionë lekësh. Ndërkohë, gjithkush

nga ne me një llogari të thjeshtë,

duke ditur çmimin e biletës, si dhe

duke llogaritur numrin e madh të

tifozëve në stadiume gjatë ndeshjeve

të kombëtares, e kupton se kjo shifër

nuk mund të jetë reale. Gjithashtu,

një tjetër problem që lidhet me të

ardhurat është që FSHF raporton një

numër të madh biletash të pashitura,

në një kohë kur stadiumet tona gjatë

ndeshjeve të kombëtares kanë qenë

të mbushura plot. Ndryshe nga ç`ka

bërë FSHF, tashmë ne do të bëjmë

një raport, i cili do të jetë publik dhe

transparent, i cili do t’i dërgohet gji-

thashtu edhe FIFA-s dhe UEFA-s.

Zoti Shehu, siç dihet, Federata Shqip-

tare e Futbollit është pezulluar nga

organizmat botërorë, për shkak se,

sipas federatës, ka ndërhyrje në pu-

nët e saj nga politika. A është në

përputhje me ligjin kontrolli juaj

në federatë? Cila është baza ligjore

e kontrollit tuaj?

Federata Shqiptare e Futbollit

(FSHF), funksionimin e saj e bazon

ne Ligjin nr. 8788, datë 7.5.2001

“Për organizatat jofitimprurese”, në

të cilin përcaktohen rregullat për

themelimin, regjistrimin, funksioni-

min, organizimin dhe veprimtarinë

e organizatave jofitimprurëse, të ci-

lat ndjekin qëllime në të mirë dhe

në interes të publikut. Në vijim të

përkufizime të bëra në këtë ligj dhe

frymës që e përshkon atë, flitet për

“mbledhje publike të fondeve” apo

“veprimtari në të mirë dhe në interes

të publikut”. Ndërkohë, në nenin 41

të këtij ligji thuhet shprehimisht: “Or-

ganet kompetente shtetërore kanë të

drejtë të mbikëqyrin organizatat jo-

fitimprurëse për sa i përket zbatimit

të legjislacionit tatimor, doganor, të

sigurimeve shoqërore, të lejimit të us-

htrimit të veprimtarisë ekonomike,

të kontraktimit të ushtrimit të shër-

bimeve publike e sociale, si dhe për

përmbushjen e veprimtarive të tyre

me fonde të buxhetit të shtetit”, ku

me “organe kompetente shtetërore”

kuptohet “organi shtetëror, fusha e

kompetencës së të cilit është e njëjtë

ose e ngjashme me fushën e veprimta-

risë së organizatës jofitimprurëse ose

organi shtetëror i përcaktuar në ligj”,

sipas përcaktimit të bërë në nenin 2,

pika 2 të këtij ligji. Dhe në Kapitul-

lin e VII, “Licencimi, të ardhurat dhe

veprimtaria ekonomike”, të këtij ligji

nuk flitet për një skemë të pastër të

sektorit privat, sepse përfitimet që

mund t’i vijnë këtyre OJQ nga vepri-

mtaria ekonomike dhe joekonomike

kushtëzohen vetëm për përdorim të

realizimit të qëllimeve të përcaktuara

në statutet e këtyre organizatave (neni

2, pika 4). Gjithashtu, përkufizime për

OJQ si organizma “veprimtaria e të

cilave zhvillohet në mënyrë të pava-

rur dhe pa u ndikuar nga shteti”, apo

përcaktimet e bëra në nenin 6 të kë-

tij ligji, nuk nënkuptojnë kufizime të

mënyrave të kontrollit, përderisa në

këtë ligj nuk thuhet sesi bëhet auditi-

mi i burimeve të financimit të këtyre

organizmave, çka nënkupton që ligje

të tjera të shtetit e përcaktojnë atë.

Kjo pavarësi nga organet shtetërore

lidhet me themelimin, regjistrimin,

funksionimin, organizimin dhe ve-

primtaritë e këtyre OJQ. Besoj se

është e qartë gjithçka dhe zhurma

që bën federata s’ka aspak qëllim

të mbrojë pavarësinë e saj të garan-

tuar me ligj.

Shehu: Shkeljet e konstatuara nga auditimi në FSHF

Drejtori i përgjithshëm i korporatës, Gjergj Bojaxhi, tha dje se, KESH-i do të shesë energji ose do të shkëmbejë energji në bursë në oraret pik të konsumit të energjisë, pasi në këto orare çmimi i energjisë është më i lartë. Gjergj Bojaxhi tha se, pavarësisht faktit se Shqipëria është një vend importues energjie dhe do të jetë një importues energjie edhe për disa vite. Në periudhën e marsit, të prillit dhe ndoshta të majit mund të shesë energji ose ta depozitojë këtë energji në vende të caktuara

Korporata Elektroenergjitike Shqip-

tare do të shesë energji në bursë dhe

këtë do ta bëjë që nga dita e djeshme.

Drejtori i përgjithshëm i korporatës,

Gjergj Bojaxhi, tha dje se KESH-i do

të shesë energji ose do të shkëmbejë

energji në bursë në oraret pik të kon-

sumit të energjisë, pasi në këto orare

çmimi i energjisë është më i lartë.

Gjergj Bojaxhi tha se, pavarësisht

faktit se Shqipëria është një vend

importues energjie dhe do të jetë

një importues energjie edhe për disa

vite, në periudhën e marsit, të prillit

dhe ndoshta të majit mund të shesë

energji ose ta depozitojë këtë energji

në vende të caktuara.

Duke qenë në bursë, KESH-i ka

mundësi ta shesë energjinë me çmi-

me të përditësuara dhe në oraret kur

ajo është më e shtrenjtë. Çmimet e

energjisë elektrike janë rreth 40-50

% më të shtrenjta në oraret pik të

konsumit sesa në oraret e zakons-

hme të ditës. Aktualisht, korporata

shqiptare e energjisë është duke de-

pozituar energji elektrike në Kosovë

dhe këtë energji do ta marrë në verë.

Kosova e ka të gjithë prodhimin e

energjisë së saj me termocentrale

dhe kësisoj nuk është e varur nga

rezervat ujore. Kaskada e lumit Drin

është në gjendje shumë të mirë dhe

duke shkuar në pikën e saj më të

lartë dhe kjo garanton një prodhim

energjie në nivele të larta. Sasia e

energjisë që mund të prodhohet në

hiodrocentralet e lumit Drin është

më e madhe sesa konsumi ditor në

pranverë, kur konsumi i energjisë

në këtë stinë është më i ulëti në vit.

Konsumi ditor në një klimë si kjo

e tashmja është rreth 14-16 milionë

kilovat-orë energji elektrike. Kaskada

e Drinit, në rast se nuk do të punojnë

me kapacitet të plotë të gjithë hidro-

centralet e saj, mund të kërkojë që

një pjesë e rezervës ujore të derdhet

kot. Futja në bursë, jo vetëm që nuk

lejon çuarjen dëm të ujit, por bën

të mundur që korporata të shesë me

çmimin më të mirë të mundshëm

sasinë më të mundshme të energjisë.

Shqipëria është një vend që ka ne-

vojë për mbi 7 miliardë kilovat-orë

energji elektrike në vit, në një kohë

që prodhimi vendas nuk i kalon ka-

tër miliardë kilovat-orët në një vit.

Korporata shqiptare e energjisë, me

anë të importit dhe të depozitimit

të energjisë mund të bëjë të mundur

që konsumatorët të furnizohen pa

ndërprerje.

KESH do të shesë energji në bursë në oraret më të shtrenjta

Projekti Interreg III do të certifikojë biznesin shqiptar

Një projekt i ri, që u prezantua dje

në Tiranë, financuar nga programi In-

terreg III, do të zbatohet në vendin

tonë për mbështetjen e certifikimit të

produkteve organike shqiptare.

Presidenti i Këshillit të Agrobiznesit

Shqiptar, Enver Ferizaj, u shpreh se,

“ky projekt do të synojë përgatitjen

e kuadrit ligjor sipas standardeve

europiane në fushën e certifikimit

të prodhimeve organike, si dhe dhë-

nien e asistencës teknike për ngritjen

e një qendre të specializuar pranë Mi-

nistrisë së Bujqësisë për certifikimin

e tyre.” Sipas përfaqësuesit italian të

këtij programi, Damiano Perisi, pro-

jekti synon të kualifikojë specialistët

shqiptarë të këtij sektori, ndërkohë që

certifikimi i produkteve organike do

të rrisë eksportet në tregjet europiane.

Certifikimi përbën një prej interesave

kryesore të kompanive, të cilat kërko-

jnë të shtrijnë shitjet e tyre në tregjet e

huaja. Sipas agjencisë “Albinvest”, pje-

sa më e madhe e prodhuesve shqiptarë

që kanë aplikuar në agjenci kanë pa-

sur për qëllim arritjen e certifikimit të

cilësisë së produkteve të tyre. Në këtë

mënyrë, rreth 60 për qind të këtyre

aplikimeve kanë kërkuar pikërisht

të bëhen pjesë e projekteve të kësaj

agjencie për certifikimin. Rritja e inte-

resimit për këtë, lidhur me kompanitë

eksportuese, ka ardhur pas domosdos-

hmërisë që këto kompani hasin lidhur

me këtë në futjen e tyre në tregjet e

huaja. Certifikimi është tashmë i do-

mosdoshëm për t’u futur në këto tre-

gje dhe plotësimi i standardeve për ta

arritur këtë përbën interesin kryesor

për të gjithë prodhuesit të cilët duan

të shesin në këto tregje. Në këtë më-

nyrë, pas certifikimit, i cili ka zënë 60

për qind të aplikimeve në “Albinvest”

nga kompanitë eksportuese, vendin

e kryesor e zë certifikimi i produk-

teve BIO, i cili ka zënë rreth 13 për

qind të tyre. Në përfundim të vitit të

parë të këtij projekti, i cili do të vijojë

edhe në 2008-ën me financim po nga

buxheti i shtetit, rezulton se mbi 70

firma private iu drejtuan njësisë së “Al-

binvest”-it, prej të cilave u vlerësuan

45 aplikime. Ndër to u miratuan 38

projekte të propozuara, të cilat janë

në monitorim, ndërkohë që 13 të tjera,

kanë përfunduar.

Shpërndanin drogë në zonën e ish-Bllokut, tre në prangaDorjan Leci, Sadrino Nika dhe Albjon Goxhaj kanë përfunduar në orët e vona të së premtes në prangat e policisë gjatë operacionit të koduar me emrin “Ura e Vogël”, pasi janë kapur në flagrancë duke shpërndarë drogë në disa prej lokaleve të zonës së ish-Bllokut. Tre të dyshuarit janë ndaluar në afërsi të rrugës “Vaso Pasha”, teksa kanë qenë duke shitur një sasi lënde narkotike, e dyshuar si heroinë

Prangosen tre shpërndarës droge

në zonën e ish-Bllokut në kryeqytet.

Policia e Tiranës ka bërë të ditur ditën

e djeshme se në prangat e saj kanë për-

funduar tre të dyshuar si shpërndarës

të lëndëve narkotike. Të prangosurit

janë 30-vjeçari Dorjan Leci, 25-vjeçari

Sadrino Nika dhe 18-vjeçari Albjon

Goxhaj, të tre banues në kryeqytet.

Sipas burimeve të policisë, arrestimi

i tyre u krye pas hetimeve 2-mujore

të kryera nga uniformat blu.

Shpërndarja e lëndëve narkotike në

kryeqytet ka çuar në prangat e forcave

të policisë edhe tre persona të tjerë.

Dorjan Leci, Sadrino Nika dhe Alb-

jon Goxhaj kanë përfunduar në orët

e vona të së premtes në prangat e po-

licisë, gjatë operacionit të koduar me

emrin “Ura e Vogël”, pasi janë kapur

në flagrancë duke shpërndarë drogë

në disa prej lokaleve të zonës së ish-

Bllokut. Sipas burimeve të policisë, tre

të dyshuarit janë ndaluar në afërsi të

rrugës “Vaso Pasha”, teksa kanë qenë

duke shitur një sasi lënde narkotike, e

dyshuar si heroinë. Këto burime bënë

të ditur se të dyshuarit kishin disa muaj

që shpërndanin lëndë narkotike nëpër

lokalet dhe rrugët e kryeqytetit, krye-

sisht në zonën e ish-Bllokut. Ndërkohë,

prangosja e tyre është bërë e mundur

vetëm ditën e djeshme, ndërsa, sipas

burimeve të policisë, ata kishin mbi

8 muaj që kryenin shpërndarje të he-

roinës në kryeqytet. Në momentin e

arrestimit, tre të dyshuarve iu është

bllokuar një sasi prej 36.6 gramësh plu-

hur, i dyshuar si lëndë narkotike e llojit

heroinë, një motor tip “Jamaha”dhe 5

telefona celularë. Ato u sekuestruan

nën cilësinë e provës materiale nga

uniformat blu të kryeqytetit. Ndërkaq,

sipas burimeve të policisë, dyshohet se

pjesë e këtij rrjeti të shpërndarjes së

drogës në zonën e ish-Bllokut në krye-

qytet janë edhe disa persona të tjerë,

për të cilët po punohet për identifiki-

min dhe prangosjen e tyre.

Prangosja e tre të dyshuarve si

shpërndarës së drogës në kryeqytet

u krye pas hetimeve disamujore nga

ana e uniformave blu të kryeqytetit.

Kështu, sipas burimeve të policisë krye-

qytetase, prangosja e Dorjan Lecit, Sa-

drino Nikës dhe Albjon Goxhajt u krye

pas hetimeve dymujore nga strukturat

e luftës kundër drogës. Ata janë mba-

jtur nën vëzhgimin e këtyre të fundit

për dy muaj me radhë, deri në grum-

bullimin e provave dhe materialeve

që i implikojnë tre të prangosurit në

shpërndarjen e lëndëve narkotike. Si-

pas burimeve policore, tre të ndaluarit

trafikonin kryesisht lëndë narkotike të

llojit heroinë, të cilën e shpërndanin

në lokalet e ish-Bllokut në kryeqytet.

Ndërkohë, hetimet për këtë rrjet të

shpërndarjes së lëndëve narkotike va-

zhdojnë ende, duke qenë se dyshohet

që pjesë e këtij rrjeti të jenë edhe disa

persona të tjerë. Të tre të ndaluarit e

ditës së premte nga uniformat blu do

të procedohen penalisht për veprën

penale të “Prodhimit dhe shitjes së lën-

dëve narkotike”, ndërkohë që mësohet

se ata kanë qenë edhe më parë të proce-

duar penalisht për vepra të tilla si vjed-

hje dhe mbajtje të lëndëve narkotike.

Kryeqyteti gjatë vitit të kaluar ka

qenë qendra e trafiqeve të ndryshme,

kryesisht i shpërndarjes së lëndëve

narkotike. Kështu, sipas statistikave të

policisë, gjatë vitit 2007, në kryeqytet

janë bllokuar plot 450 kilogramë lëndë

narkotike të llojeve të ndryshme. Për-

gjatë vitit të kaluar, në kryeqytet është

sekuestruar nga punonjësit e policisë

një sasi prej 73 kg. e 560 gr. heroinë e

pastër, 10 kg. e 800 gr. kokainë, si 374

kg. e 358 gr. kanabis sativa. Kryesisht,

puna e policisë për parandalimin e

trafikimit të lëndëve narkotike ka

qenë e përqendruar në zonat dhe lo-

kalet në afërsi të shkollave të mesme,

ku është edhe më e përhapur shpërn-

darja e drogave të ndryshme. Për këtë

vepër, gjatë vitit të kaluar janë ndaluar

nga policia 124 persona, nga të cilët

115 prej tyre gjenden në ambientet e

burgut, ku dhe po procedohen pena-

lisht. Parandalimi dhe goditja e tar-

fikimit të lëndëve narkotike ka bërë

që punonjësit e policisë të kryejnë një

sërë aksionesh, ku është sekuestruar

dhe sasia e mësipërme e lëndës narko-

tike. Kështu, një nga operacionet më

të rëndësishme të policisë ka qenë

“Dritare e Hapur”, ku u sekuestrua

një sasi prej 317 kg. kanabis sativa, si

dhe u arrestua Avdi Lusha. Ndërkaq,

një tjetër operacion ka qenë “Vazhdi-

mësia”, gjatë të cilit u sekuestrua një

sasi prej 52 kg. lëndë narkotike e llojit

kanabis sativa, si dhe u prangosën 6

persona. Ndalimi i lëndëve narkotike

ka vazhduar me sekuestrimin e 14 kg

e 575 gr. heroinë, 6 kg. e 355 gr. plu-

hur me përmbajtje kafeine dhe 6 kg.

e 695 gr. përzierës, gjatë operacionit

“Segmenti i Ndërprerë”, ku u arres-

tuan edhe Adhurim Nela e Kujtim

Karamuçasi. Një operacion i rëndë-

sishëm ka qenë dhe ai “Stop drogës

afër shkollave”, ku, megjithëse janë

ndaluar vetëm 120 gr. heroinë, 3 kg.

kokainë dhe 18 gr. kanabis sativa, ës-

htë bërë i mundur eliminimi i shitjes

së lëndëve narkotike në ambientet e

shkollave. Ndërkaq, gjatë këtij viti janë

kryer edhe një sërë aksionesh të tilla

si “Medikamenti”, “Segmenti 2”, “Ko-

bra”, “Bukuria që vret”, etj., ku është

bërë i mundur sekuestrimi i një sasie

të konsiderueshme lëndësh narkotike.

Trafiku i drogës në lokale e shkolla, më 2007 në kryeqytet u sekuestruan 450 kg.

...krahasuar me korrupsionin, për të

cilin u akuzua Ministria e Mbrojtjes,

për pasojë të të cilit pati edhe viktima.

Megjithatë, me kalimin e situatës

së emergjencës në Gërdec, jeta du-

het të fi tojë prioritete të tjera. Për-

jashtimi i Shqipërisë nga aktivitetet

futbollistike në këtë periudhë, gjë që

nuk ka ndodhur as në vitin 1997, du-

het parë me seriozitetin e duhur.

Qeveria, duke trajtuar me trans-

parencë çdo zhvillim me ngjarjen e

Gërdecit, sidomos në lidhje me heti-

met dhe me marrjet e përgjegjësisë,

do të ishte moralisht më e justifi kuar

që të vazhdonte të mbante të njëj-

tin qëndrim të palëkundur për të

verifi kuar fi nancat e FSHF. Me një

veprim të tillë, ajo do të karikohej

moralisht dhe do të rifi tonte besi-

min, se hetimi i fi nancave të FSHF

nuk bëhet, ngaqë ajo drejtohet, sipas

fjalorit të fushatës elektorale 2005,

nga “Duka i krimit” apo vëllai tij.

Ndërsa FSHF nuk ka shumë për të

bërë. Në qoftë se ajo do të mbahet fort

pas faktit që ka me vete FIFA-n, do ta

acarojë edhe më tepër opinionin. Të

kërkosh përfi tim moral prej ndëshki-

mit që merr sporti ynë, do të tingëllojë

më shumë se cinike – ligësi.

Qytetarëve shqiptarë iu ka ardhur

në majë të hundës prej burokracisë

së shtetit të tyre, megjithatë nuk pu-

nojnë kundër tij.

Edhe sikur të supozojmë se FSHF

ka të drejtë, pra që nuk është e dety-

ruar t’i nënshtrohet auditimit nga

qeveria, nëse ajo është e bindur që

në fi nancat e saj nuk ka asnjë parre-

gullsi, nuk do të humbiste asgjë që

të ishte e hapur, edhe sikur auditimi

të kërkonte ta vizitonte tri herë në

ditë, rreth vitit.

Qytetarët shqiptarë e dinë shumë

mirë këtë dhe nuk besojnë shumë

në retorikën mbrojtëse. Atyre ua

kërkojnë dokumentet e makinës

policët disa herë në ditë dhe pa

asnjë arsye dhe tek të harxhijnë

energji me policët, të cilët të kërcë-

nojnë me gjobë, qytetarët nxjerrin

dokumentet në heshtje. Vetëm ata

shoferë që s’janë në rregull me do-

kumentat e ngrenë zërin ose i futin

marshin makinës dhe zhduken me

shpresën se nuk do të kapen kurrë.

FSHF dhe një lajm i keq

Rajoni që dikur është besuar se ka

qenë urë përmes së cilës kanë ndodhur

migrimet e para njerëzore nga Euroa-

zia në Amerikë, sot premton, si rezultat

i ndryshimit klimatik, të shndërrohet

në një kanal detar të shkëmbimeve

globale.

Kjo ka potencial t’i bëjë kombet së

bashku për paqe dhe zhvillim. Gjithas-

htu, ka potencial për mosmarrëveshje

dhe konfl ikt. Në këtë pikë kemi mun-

dësi të zgjedhim. Të gjithë marrim pjesë

në atë që ndodh në Arktik, kur është në

pyetje mjedisi, politika, ushtria dhe çdo

gjë tjetër, derisa akulli shkrihet.

Para se “ethet e arit” modern për

naftë, gaz, diamante dhe minerale të

shkaktojnë tensione në mes të tetë shte-

teve që rrethojnë arktikun - Kanadasë,

Danimarkës, Finlandës, Islandës, Nor-

vegjisë, Rusisë, Suedisë dhe SHBA-ve

duhet të themelohet një rregull global

për Arktikun, për të zbutur efektet e

ndryshimit klimatik dhe për përdori-

min e paanshëm të burimeve të saj. Kur

është në pyetje siguria ushtarake, mund

të bëhet një zgjedhje mes kthimit në ri-

valitetin e Luftës së Ftohtë ose një mar-

rëveshjeje kooperative si Marrëveshja e

Antarktikut e vitit 1959, e cila ka ruaj-

tur rajonin përreth polit “ekskluzivisht

për qëllime paqësore.”

Tashmë, këto tetë shtete janë të lid-

hura me Marrëveshjen e Shtratit të De-

tit të vitit 1971, e cila ndalon vënien

e armëve për shkatërrim në masë në

shtratin e detit më larg se 12 milje nga

bregdeti i tyre. Shtatë nga këto shtete,

gjithashtu janë të lidhura në Konven-

tën e OKB-së për Ligjin e Detit, i cili

mund të qetësojë mosmarrëveshjet

rreth marrjes së territoreve në këtë

rajon të pasur me minerale (SHBA-të

ende duhet të miratojë konventën).

Tashmë, gjithashtu, tetë shtetet kanë

punuar përgjegjshëm gjatë një dekade

me Këshillin e Arktikut, posaçërisht në

çështjet mjedisore, së bashku me pjesë-

marrjen e vazhdueshme të organiza-

tave të popujve vendas. Por, gjersa thye-

sit e akullit fi llojnë hulumtimin dhe

hartimin e shtratit detar të Arktikut, ka

shenja kërcënuese të kthimit të aktivi-

teteve ushtarake me nëndetëse të arma-

tosura me armë nukleare, patrulla nga

ajri dhe vëzhgim të shtuar. Ndaj është

koha që të propozohet një lloj i traktatit

të Antarktikut për Arktikun.

Ka pasur propozime më herët. Në

një fazë të hershme, popujt vendas

vetë kanë propozuar një zonë të lirë

nga armët nukleare në Arktik. Në vitin

1958, Bashkimi Sovjetik propozoi një

zonë në Europën Veriore, të lirë nga

“bombat atomike dhe ato të hidrogje-

nit.” Në tetor të vitit 1987, presidenti

sovjetik, Mikhail Gorbachev, e thirri

Murmanskun për një “zonë paqësore”

të Arktikut, duke ua drejtuar thirrjen

posaçërisht shteteve nordike. Gjithash-

tu, është biseduar për një zonë nordike

të lirë nga armët nukleare, kryesisht në

qarqe akademike, pa u bërë kurrë sub-

jekt i marrëveshjeve mes qeverive.

Në gusht të vitit 2007, si pjesë e një

stuhie të marrjes dhe kundër marrjes

së Arktikut, një grup kanadez, i quaj-

tur Konferenca Pugwash mbi Shkencë

dhe Marrëdhënie Botërore, organizatë

ndërkombëtare që kërkon të zvogëlojë

rrezikun e konfl ikteve të armatosura,

nxori një letër që thërriste për një zonë

të lirë nga armët nukleare.

Duke shtyrë masa për rritje të vetë-

besimit të shumanshëm për të ndalur

hovin e militarizimit derisa pritet for-

cimi i regjimit legal arktik, grupi thirri

për një zonë të lirë nga nuklearet në

territorin dhe ujërat në veri të Arktikut,

duke filluar nga ujërat e Korridorit

Veriperëndimor për të cilin ka pasur

gjithnjë konfl ikt.

Kanadezët tërhoqën vëmendjen

te Marrëveshja e Antarktikut të vitit

1959. Ky shkrim përmendi daljen nga

afati të Traktatit START në vitin 2009,

si një mundësi për fi llimin e bisedi-

meve mbi Arktikun mes SHBA-ve dhe

Rusisë. Aleanca e NATO-s, e cila e sheh

përmbajtjen nga nuklearet si pjesën

kyçe të doktrinës së saj ushtarake, ishte

identifi kuar si edhe një pengesë dhe

me siguri kjo ka qenë arsyeja pse pro-

pozimi nuk u prit ngrohtë nga qeveria

kanadeze.

Bazuar në kushtet e traktatit të nda-

ljes së shtimit të armëve nukleare të

vitit 1968, marrëveshjet ekzistuese për

rajone të pastra nga armët nukleare

mbulojnë rreth 113 shtete dhe lënë

shumicën e hemisferës jugore dhe

Azinë Qendrore të pastër nga armët

nukleare. Arritja e një marrëveshjeje të

tillë në një rajon që përfshin dy shtetet

që së bashku kanë 95 për qind të 26 000

armëve nukleare të botës, si dhe shtetet

e NATO-s, do të ishte shumë e vështi-

rë. Por, nëse shtetet rreth Arktikut që

nuk kanë armë nukleare, bashkë me

popujt vendas, i bashkohen shoqërisë

civile, mund të mblidhet presion ndaj

SHBA-ve dhe Rusisë që këta të merren

vesh për një zonë Arktike të pastër nga

armët nukleare, së pari si një masë mje-

disore për ta ruajtur Arktikun.

Ashtu si kanadezët propozuan një

marrëveshje, gjithashtu mund të ven-

doset në kontekst të bisedave që du-

het të fi llojnë tani për ta zëvendësuar

traktatin START të Rusisë dhe SHBA-

ve dhe Traktatin e Moskës, të cilit i del

afati në vitin 2012.

Modeli i Traktatit të Antarktikut,

natyrisht është këtu. Derisa sigurohen

ndalimet e zakonshme, si ato kundër

vendosjes së armëve nukleare apo

zbrazjes së mbeturinave nukleare në

detin Arktik, një marrëveshje mund

të garantojë të drejtën e tranzitit në

shtetin ku ka armatim nuklear, ashtu

si bën Traktati i Rarotongas i vitit 1985

në Pacifi kun Jugor.

Një mundësi tjetër është të konver-

tohet marrëveshja e tanishme mes

Rusisë dhe SHBA-ve mbi ndaljen e

incidenteve në det në një marrëveshje

të gjithanshme. Si masat e tjera të rri-

tjes së vetëbesimit, marrëveshja nuk

ndikon direkt në masën, armatimin

apo strukturën e fuqisë së palëve. Në

vend të kësaj, shërben në reduktimin

e mundësisë së konfl iktit aksidental,

llogaritjeve të gabuara apo dështimit

të komunikimit dhe të rritë stabilitetin

në kohë të krizës dhe të qetësisë.

Thënë shkurt, ka shumë mënyra, por

koha është tani.

Ta mbajmë Arktikun pa nukleare

Një mik i mirë dhe koleg më tregon-

te sesi gjatë kohës që përcillte luftën e

lajmeve të agjencive botërore për atë

se kush do ta fitonte titullin e kryela-

jmit të ditës – “crash”-i në Wall Street

apo “kaosi në Kosovë”, nga mesi i

kësaj dite plot trazira, nuk kishte

ngurruar të kapte telefonin dhe të

thërriste njërën prej agjencive më të

mëdha të lajmeve të botës. Jo për të

lobuar për atë, nëse kriza e Kosovës

duhej të zinte vendin e parë apo të

dytin, por për t’iu tërhequr vërejtjen

redaktorëve të asaj agjencie për një

të pavërtetë të madhe: nuk ishte e

vërtetë që në Mitrovicë, ose siç aty

dhe gjithandej në lajme thuhej, se

në Kosovë po zhvilloheshin përles-

hje mes “serbëve e shqiptarëve”, por

mes “serbëve dhe ndërkombëtarëve”.

Miku im kishte arritur që ta fshinte

atë titull lajmi, por fakt është që 17

marsi, nuk u shënua vetëm nga tra-

zirat në Mitrovicë, por përkundrazi,

të gjitha agjencitë e lajmeve, mediat

elektronike, radio e televizione, dhe

të nesërmen edhe gazetat, konsumue-

sit e tyre i njoftonin për atë sesi “në

Kosovë” kishte pasur “kaos, përleshje,

granata, armë” dhe të lënduar e më

pas edhe të vdekur. Vetëm në plan

të dytë apo edhe të tretë vinin de-

tajet për Mitrovicën, serbët, policinë

e UNMIK, trupat ndërkombëtare të

KFOR-it, etj. Ajo që dua të them: një

muaj punë për qetësi dhe maturi, sjel-

lje të civilizuar dhe rrezatim energjie

pozitive, nga shumica e qytetarëve të

Kosovës, brenda një mëngjesi dhe disa

orësh ra në ujë. Gjëma e pritur ngjau.

Gazi lotsjellës dhe plumbat e gomës

u nxorën në përdorim. Një ogur që

Kosovës i ngjau që i ngjau. Pesimis-

tët ndiheshin të vërtetuar. Analistët

dhe konferencierët latentë fërkonin

duart pse do të na tregonin sesi është

dashur të jetë, është dhe do të bëhet.

Kurse politikanët bënin atë që zako-

nisht në këso situatash dinë: futeshin

në strofullin e të fortëve. Rezultati:

ata pak investitorë që kishin plani-

fikuar të mësynin drejt Kosovës për

të parë ndonjë truall për ngritje fabri-

kash, sanime rrugësh, hapje filialesh

apo biseda për investime parash në

shtetin më të ri të Evropës me forcën

më të lirë të krahut i fshinë prenoti-

met e tyre të biletave a hoteleve, de-

risa situata të qetësohet. Ajo që dua

të them: askush, ose pakkush nga kjo

anë e botës i ka parë trazirat e Mi-

trovicës si trazira të një rripi toke a

nënqielli, ku nuk jetojnë as 2 për qind

e kosovarëve (50.000 njerëz duhet të

jetojnë në anën tjetër të Ibrit). Shu-

më më tepër ky problem është parë

dhe vazhdon të shihet si një fitil, i cili

mund ta kallë krejt Kosovën. Edhe as-

htu të vogël, edhe ashtu me probleme

të panumërta sociale e ekonomike.

Mundet të jetë që ne i jemi gëzuar

faktit që serbët morën “dajak”, por,

nëse nisemi nga fakti logjik që Kosova

është një dhe e pandarë, por edhe e

pandashme, atëherë kjo e hënë nuk

ka qenë gjë tjetër pos një ditë e rëndë

për të tashmen dhe të ardhmen e ven-

dit. Dhe, kur them e vendit, atëherë

kam parasysh edhe qytetarët e këtij

vendi. Dhe këta qytetarë të këtij vendi

nuk janë vetëm shqiptarët - në këtë

pajtohemi të gjithë, por edhe serbët

dhe të tjerët. Prandaj, është koha që

sidomos nga gjuha dhe terminologjia

e politikanëve, por edhe e kursivit

të publicistikës kosovare të provo-

het të hiqet nga mendja sidomos

gjuha, ndarja dhe Serbia, serbët dhe

shqiptarët... Sepse, nëse hiqen nga

itinerari njerëzit e Koshtunicës dhe

të Samarxhiçit, të cilët ato dhe këto

ditë kishin ardhur që këtij vendi t’i

vinin zjarrin, atëherë duhet theksuar

po kështu që në rrugët dhe në rrugi-

cat e veriut të Mitrovicës nuk kishin

dalë 50.000 serbët e Mitrovicës, por

as ata të enklavave në Kosovë. Këta

qytetarë të Kosovës janë dhe duhet

të jenë caku dhe shpresa e politikës

së Kosovës. Këtyre qytetarëve, edhe

ashtu të manipuluar dhe të frikësuar

nga shteti më i ri i Evropës, iu duhet

çuar sinjali, i cili tejkalon simbolikën

e traktorit të dhuruar nga kryemi-

nistri i vendit. Thënë ndryshe, ka

ardhur koha që politika kosovare të

mendojë mirë dhe të sillet siç flet.

Kur thotë që “Kosova është tërësi e

pandashme” dhe kufijtë e saj ruhen

nga “trupat e NATO”-s, atëherë kjo

politikë edhe duhet t’i lusë miqtë

perëndimorë dhe para së gjithash të

punojë që jeta e serbëve të bëhet më

e lehtë. Dhe jo të flasë për “serbët e

dhunshëm”, sepse atëherë vërtet do

të jenë të dhunshëm. Apo i kemi har-

ruar “demonstruesit dhe terroristët”

shqiptarë që “vrisnin” me gurë policët

serbë rrugëve të përgjakura të Koso-

vës nga soldateska e Millosheviçit? Ka

ardhur koha, pra, që politika koso-

vare të kalojë nga politika e gjuhës

së paqme dhe gjesteve simbolike,

më tepër për hir të sjelljes së mirë

kundruall ndërkombëtarëve sesa për

vetë të ardhmen e Kosovës... Ta bëjmë

një llogari të thjeshtë: për gjendjen

e sigurisë në nënqiellin e veriut të

Mitrovicës me 50.000 banorët e saj, të

cilët jetojnë si në vitet ‘80 të shekullit

të kaluar, bashkësia ndërkombëtare

harxhon së paku 50.000 euro në ditë

(UNMIK, KFOR, SHPK, etj.). Si do të

ishte, nëse politika jonë, qeveria jonë,

të fillonin të mendonin dhe të har-

tonin ca projekte serioze, të cilat Pe-

rëndimit do t’ia vendosnin në tryezë

dhe do t’i thoshin: “Le t’i reduktojmë

paksa shpenzimet për sigurinë dhe të

punojmë për infrastrukturën e këtyre

njerëzve.” Të ngremë ndonjë shkollë,

spital, rrugë, fabrikë apo vend pune.

Mund të tingëllojë naive, por shkaku

pse serbët e Mitrovicës janë tubuar

aty ku janë tubuar është se ata pre-

sin ditë më të mira. Dhe ndërkohë

e dinë që këto ditë më të mira, me

siguri nuk do t’ua sjellë as Beogradi,

por as Prishtina. Ose thënë edhe më

ndryshe, Prishtina me dhe përmes

bashkësisë ndërkombëtare, serbëve

të Kosovës, pra edhe atyre të veriut,

mundet dhe do të duhej që t’ua japë

shansin që sidomos përmes emer-

gjencës ekonomike t’u ofrojë sigurinë

dhe lehtësinë, me të cilën ata do ta

kalonin këtë traumë të madhe që

po përjetojnë përmes pavarësimit të

vendit. Ta lëmë pra kohën, kur kërko-

jmë fajtorin vetëm në Beograd, sepse

Beogradi as vetë nuk është duke ditur

ku është e lëre më që mundet diçka

të bëjë për serbët e Kosovës. Apo nuk

na mjafton për këtë shembulli, kur

Samarxhiçi i Koshtunicës thotë: “Do

t’ua kthejmë”, kurse Shutanovac i Ta-

diçit i përgjigjet: “Në emrin tonë ti

nuk po flet”!

Shqiptarët si shumicë në Kosovë

me shtetësinë e tyre duhet ta prano-

jnë që janë në një fazë dhe pikënisje

të re; atë të mentalitetit shtetformues

dhe qeverisës. Dhe, nëse politikanët

shqiptarë mendojnë që me dhunë

(prej kujtdo qoftë ajo e orkestruar)

mund të zgjidhin problemin që kanë

- atë të serbëve pra, gabohen rëndë.

Prandaj nuk na mbetet gjë tjetër pos

të presim hapa konkretë dhe qasje

civilizuese për serbët e Kosovës. Ata

janë pjesë e këtij vendi. Ka ardhur

koha që më të mos iu themi vetëm

“ndihuni të sigurt”, sepse “nuk do

t’ju bëjmë asgjë”, por edhe “ne do të

provojmë t’ju ndihmojmë” dhe t’ua

zgjasim dorën. Ka kaluar koha e da-

jakut. Këtë gjë, sidomos këtë gjë, ne

shqiptarët e njohim më mirë se krejt

të tjerët në Ballkan. Prandaj, duhet t’i

ikim shpurës së të kaluarës. Nëse ua

duam të mirën - së paku fëmijëve tanë.

Qasje politike civilizuese

I dashur Montanelli,

Prej “rubrikës” së 6 marsit na

shfaqet “terrori i kuq”. Është më

se e vërtetë që “komunistët” nuk

ekzistojnë më, përjashto këta që

duan “të rithemelojnë”; të tjerët

kanë ndërruar emrin dhe simbo-

lin; por mendësinë, këtë jo, nuk e

kanë ndërruar.

Si mund të gjykohet pjesa më

e madhe e vendimeve që qeveria

ka marrë mbështetur në shumicë

(simbas vendeve të fituara, jo të

votave), vendime që lejojnë “dik-

taturën e demokracisë”?

Ju keni thënë njëherë, në

Telemontekarlo, se Prodi ka bërë

shumë. Dhe është e vërtetë: atij

dhe pasuesve të tij nuk iu mungo-

nin as përqendrimi dhe as aftësia

për të operuar. Kanë trashëguar

një situatë që unë nuk do ta kisha

dashtë, por është filozofia e tyre

e stilit të komunistizuar. Dhe do

t’i shohim pasojat, nëse Ju dhe

unë do të kemi kohë për të jetuar:

uroj që të ndodhë, por nuk jam

i sigurt, se duhet të besoj te kjo

mirësjellje.

Po t’i rikthehesha “Librit të zi”

dhe trurit të lexuesve të tij, kam

frikë të marr me mend gjykimin

që ju do të jepnit për mua: mun-

det që të mos e shoh, edhe sikur

të botohet, sepse nuk duhet të më

llogarisni një lexues të rregullt.

- Giorgio D.Garavaglia, Bologna

* * *

I dashur Garavaglia,

Fakti që ju nuk jeni një lexues i

rregullt i imi, nuk më përjashton

nga detyra që t’iu përgjigjem,

edhe ngaqë letra yte është bazuar

në argumente që shoh se i kanë

edhe shumë lexues të tjerë, sido-

mos nga anët tuaja. Nuk e di se sa

vjeç jeni, dhe se çfarë përvojash

keni kaluar në jetë. Por, duke u

nisur nga përcaktimi i juaj “dik-

tatura e demokracisë” (dy emra

të veçantë që shpesh nuk mund

të bashkëjetojnë), merret me

mend se ju keni pak dijeni për

diktaturat. Siç e tregon edhe fakti

i thjeshtë që ju flisni dhe shkruani

me emër e mbiemër, çka nuk do

ta bënit, nëse do të ishte dikta-

tura. Kam një dyshim megjithatë:

që ju, duke qenë bolonjez, ose të

paktën duke banuar në Bologna,

quani diktaturë atë që vjen prej

ushtruesve të pushteteve lokale

emiliane.

Dhe, për sa i përket kësaj, jam

i gatshëm t’ju jap të drejtë, sepse

edhe mua më rezulton që këto

pushtete, të mbetura gjithmonë

në duart e ish-komunistëve,

vazhdojnë të jenë asisoji, dhe

kështu ish-komunistët tregojnë

se vërtet janë “ish”, teksa nuk i

lëshojnë pushtet askujt.

Nëse është kjo ajo që ju doni

të thoni, përsëris: jam gati të bije

në një mendje me ju, por me

një variant semantik. Sepse kjo

mënyrë kuptimi e ushtrimit të

pushtetit, nuk është një eksklu-

zivitet i komunistëve, edhe pse

komunistët e bartin përmes një

paragjykimi dhe prepotence që

mbërrin deri në shtypje. I përket

“korporativizmit” italik, sinonim

i “mafiozitetit”, sëmundje që nuk

ka prekë vetëm Jugun, por gjithë

jetën kombëtare, ku privilegji, që

me delikatesë quhet “e drejta për

të fituar”, nuk preket dhe kush e

prek, vdes. Dihet, në Emilia thua-

jse gjithë pushtetet lokale janë në

duart e ish-komunistëve. Ju më

thoni se kush nuk është komu-

nist, ka administruar mjaft mirë.

Por dua të theksoj se edhe këta

reagojnë duke u mbështetur pa u

shqetësuar prej asaj mënyre push-

teti dhe pra bashkëpunojnë. Dhe

ky tip vërtet nuk është komunist;

është italian. Çka nuk na ndalon

as ju dhe as mua për ta paditë.

Dhe ju mandej këtë e quani

një regjim? Ju quani regjim një

qeveri, që edhe pse me ndonjë

sukses, kërkon që të shkatërrojë,

qoftë edhe duke privatizuar,

industrinë e Shtetit; dhe që duke

pasë në dorë tri rrjete televi-

zive (si profesionist, akuzoj për

vulgaritet, shije të keqe, ndonëse

të paanshëm në emisionet e

lajmeve), lejon edhe tri hapësira

të barabarta në duart e kreut të

opozitës, i cili ia beson emisionet

e tij të lajmeve kampionëve të

paanshmërisë, të tillë si Fede dhe

Liguori? Jepi, i dashur Garavaglia,

veçse pak respekt për gjuhën

italiane, ku fjala “diktaturë” ka

krejt kuptim tjetër dhe na kujton

kohë të tjera. Si përfundim. As

unë nuk uroj të jetoj shumë gjatë,

por jo për arsyet që thoni ju. Ato

janë të vetmet që nuk më ngjallin

asnjë frikë.

29 mars 1998

Diktatura e rrugës Emilia

&

Shpërthimi rrezikon Institutin e Shëndetit Publik

Jeta e njëqind e tetëdhjetë punonjës-

ve që shërbejnë në Institutin e Shën-

detit Publik “Hulo Hadëraj” është e

kërcënuar në çdo moment nga prania

brenda territorit të tij të një sasie të

konsiderueshme lënde me përmbajtje

eksplozive. Përvoja e hidhur e “har-

resës” së punishtes famëkeqe të Gër-

decit ka sjellë denoncimin e këtij fakti,

deri tani të toleruar, por që mund të

sjellë një katastrofë të re jetësh nje-

rëzore. Këtë herë, jo nga predhat apo

baruti, por nga disa lëndë të gazta të

ndodhura nën presion e që qëndrojnë

në ruajtje jashtë të gjitha rregullave e

kushteve teknike.

Të inkurajuar nga shpërthimi që

ndodhi në fshatin Gërdec të bash-

kisë Vorë, një grup punonjësish të

Institutit të Shëndetit Publik kanë

denoncuar faktin që një sasi e konsi-

derueshme lënde eksplozive në trajtë

të gaztë qëndron në katin e katërt të

ndërtesës. Bëhet fjalë për bombula

të mëdha të mbushura me helium,

hidrogjen, argon, azot dhe acetilen,

të klasifikuar si elementë kimikë me

rrezikshmëri të lartë shpërthyese. Si-

pas denoncuesve, janë gjithsej gjashtë

bombula të tilla. Çdonjëra prej tyre

ka si kapacitet mbajtës rreth njëqind

kilogram gaz të presuar, që do të thotë

se rreth gjashtëqind kilogram lëndë

kimikë e përbërë nga elementët e si-

përpërmendur janë rrezik potencial

kërcënues për jetët e punonjësve e

më tej. Në sqarim të mëtejshëm të

këtij fakti mëson se vendndodhja e

kësaj sasie gazi në katin e katërt të

ndërtesës qendrore të institutit lid-

het me faktin se në këtë kat ndodhet

edhe Laboratori i Kimisë Analitike

Instrumentale, në funksion të të cilit

ato janë. Lidhur me destinacionin e

bombulave mësohet se me ndihmën

e gazrave që ato përmbajnë bëhet e

mundur kryerja e një sërë analizash

të rëndësishme. Pra, një nevojë e

domosdoshme prania e tyre në am-

bientet e institutit, por që, të lëna në

kushte të mjera konservuese mund

të sjellë në çdo çast katastrofën an-

tihumane.

Përveç denoncimit të punonjësve,

jeta e të cilëve është e kërcënuar nga

prania e kësaj sasie gazi, dhënien e

alarmit e stimulojnë edhe shpjegimet

që japin specialistët përkatës. Sikurse

kanë komentuar specialistë të struk-

turave ushtarake xheniere, por edhe

efektiva të repartit të zjarrfikësave,

qëndrimi i bombulave me gaz nën

presion brenda godinave publike ës-

htë një shkelje e rëndë e ligjit, i cili

përcakton qartë mënyrën e mbajtjes

dhe të konservimit të lëndëve të tilla.

Për sa i përket rastit konkret, specialis-

tët thonë se bombulat, jo vetëm nuk

duhet të qëndrojnë brenda ndërtesës

së Institutit të Shëndetit Publik, por

duhet të ishin vendosur në një distan-

cë mbi njëqind metra larg saj. Përveç

kësaj, bombulat duhet të qëndrojnë

në një ambient gjysmëbunker, tërë-

sisht të thatë dhe të mbuluar nga si-

për jo me soletë betoni, por me mate-

rial lehtësisht të shkatërrueshëm. Kjo,

për të amortizuar hapjen e presionit

horizontalisht në rast shpërthimi.

Për sa i përket shkallës së dëmit

që vjen nga shpërthimi i sasisë së

sipërpërmendur të gazit, ekspertët

xhenierë thonë se, përveç fuqisë së

madhe shpërthyese, heliumi, hidro-

gjeni, argoni, azoti dhe acetileni kanë

edhe veti të tjera mbytëse dhe hel-

muese për organizmin e qenieve të

gjalla. “Janë elementë kimikë tepër

të rrezikshëm. Disa prej tyre, dikur

përdoreshin në industrinë e armati-

mit ushtarak, për prodhimin e disa

bombave tymuese që sillnin vdekjen

dhe helmonin jo vetëm organizmat

e gjalla, por krejt zonat ku ato për-

doreshin. Për këtë arsye, për nga

përmbajtja e elementëve kimikë:

heliumi, hidrogjeni, argoni, azoti

dhe acetileni klasifikohen si elementë

me shkallë të lartë rrezikshmërie”, -

shpjegojnë ekspertët ushtarakë. Sipas

tyre, nisur nga rrezja e veprimit, në

rast shpërthimi të bombulave dëmet

nuk përfshijnë vetëm territorin e Ins-

titutit të Shëndetit Publik, por një

sipërfaqe shumë herë më të madhe,

që parakupton shtrirjen e rrezes së

dëmit edhe jashtë mureve rrethuese

të këtij insitucioni, ku ndodhen jo

pak ndërtesa institucionesh të tjera,

por edhe shtëpi banimi.

Prania e gazit të rrezikshëm bren-

da godinës së institutit është pre-

zente prej më shumë se dy vitesh.

Çështja është bërë problem disa herë

në dyert e titullarëve, por alarmi nuk

është marrë asnjëherë seriozisht. I

kontaktuar prej nesh, shefi i sektorit

të higjienës së këtij instituti, z. Arben

Luzati, i cili është edhe personi që

ka në administrim këtë kontigjent

bombulash të rrezikshme, u shpreh

i pafuqishëm për ta tjetërsuar gjen-

djen. Luzati pranoi praninë e bom-

bulave, pranoi se e dinte rrezikun që

mbartte lënda e gaztë dhe se për këtë

arsye, më shumë se një herë i kishte

alarmuar drejtuesit e institucionit.

“E di që duke qenë brenda ndërtesës

ato bombula janë një rrezik poten-

cial. Heqja dhe zhvendosja e tyre

jashtë godinës dhe sistemimi sipas

kushteve që parashikon ligji, gjith-

monë ka qenë emergjente, mirëpo

për nga përmasa që kërkon ndër-

marrja e një zhvendosjeje të tillë del

jashtë kompetencave të mia”, - shpre-

het Luzati. Pasi sqaron se vendosja e

kësaj sasie gazi në katin e katërt të

godinës është bërë prej vitesh, Ar-

ben Luzati pohon se jo njëherë ka

kërkuar nga personat përgjegjës të

korrigjojnë gabimin, por askush nuk

e ka dëgjuar. “Para disa ditësh kam

urdhëruar të bllokohet funksionimi

i këtyre bombulave dhe veprimtaria

e laboratorit. Këtë herë jam i ven-

dosur të mos bëj lëshime, deri sa

gjithçka të realizohet në përputhje

me atë që parashikon ligji. Unë deri

kaq mund të bëj. Ata që kanë kom-

petencën ligjore për ta çuar më tej

domosdoshmërinë e heqjes së bom-

bulave nga brenda godinës, le ta us-

htrojnë këtë të drejtë”, - thotë Luzati.

Shpërthimi rrezikon Institutin e Shëndetit Publik

Nëna 28-vjeçare, Alma Spaho, ishte paraqitur në maternitet në orën 09:10, kishte patur një lindje normale dhe fëmija ishte i seksit mashkull

Pogradec - Një nënë 28-vjeçare, ba-

nore e qytetit të Pogradecit, ka brak-

tisur në maternitet fëmijën e saj të

porsalindur. Ende nuk dihen arsyet

përse kjo grua ka braktisur foshnjën

e saj, ndërsa po punohet për zbard-

hjen e rrethanave të kësaj ngjarjeje.

Tashmë, ndaj kësaj gruaje ka filluar

procedimi penal për veprën penale të

“braktisjes së fëmijëve të mitur”. Infor-

macioni në fjalë është bërë i ditur nga

burime pranë Drejtorisë së Policisë

në qarkun e Korçës, të cilat pohuan

se shtetësja që ka braktisur fëmijën e

vet është Alma Spaho, banore e lagjes

nr. 3 të këtij qyteti. Sipas burimeve në

fjalë, Spaho ishte paraqitur në mater-

nitetin e qytetit të Pogradecit në orën

09.10 minuta. Saktësohet gjithashtu se

gruaja kishte patur një lindje normale

dhe se fëmija e saj ishte i seksit mas-

hkull. Por, ndërsa ka qëndruar vetëm

24 orë me fëmijën e saj, të nesërmen

është larguar nga materniteti, me sy-

nimin për të mos u kthyer më. Heti-

met e deritanishme pohojnë se, Alma

Spaho është larguar ditën e shtunë në

orën 09.10 minuta. Gjatë largimit të

saj, gruaja është kujdesur që të mos

bjerë në sy të mjekëve, infermierëve,

por edhe të personave të tjerë. Alarmi

për mosprezencën e saj është dhënë

vetëm kur është konstatuar mungesa

e saj e tejzgjatur. Hetimet parprake

pohojnë gjithashtu se, Spaho ishte

e martuar, ndërsa nuk janë sqaruar

ende rrethanat e braktisjes së fëmi-

jes. Ndërkohë, burimet spitalore të

maternitetit të Pogradecit konfirmo-

jnë se foshnja e seksit mashkull, ak-

tualisht ndodhet në gjendje të mirë

shëndetësore, në repartin e fëmijëve

pranë këtij marterniteti, nën kujdesin

e personelit mjeksor. Gjithsesi, tashmë

ka filluar procedimi penal për veprën

penale “Braktisje e fëmijëve të mitur”

parashikuar nga neni 124 i K. Penal,

ndërsa po punohet për identifikimin

e prindërve të fëmijës. Materialet he-

timore në ngarkim të kësaj shtetase i

kaluan Prokurorisë së Rrethit Gjyqë-

sor Pogradec, përfundojnë burimet

policore.

Vlorë - Pikat e pasigurta të tregtimit

të gazit të lëngshëm që ndodhen në

qytetin e Vlorës dhe zonat e tjera të

rrethit do të mbyllen. Gjatë një pro-

noncimi për shtyp, prefekti i qarkut të

Vlorës, Xhevahir Rexhepi, tha se ka urd-

hëruar ngritjen e një grupi kontrolli

me specialistë të shërbimit zjarrfikës,

që ka nisur nga puna një ditë më parë,

duke verifikuar gjendjen në terren. Pas

përfundimit të këtij procesi në qytetin

e Selenicës, specialistët u zhvendosën

dje në qytetin e Vlorës, për të vazhduar

më pas në të gjitha qendrat urbane, ku

ka probleme me sigurinë në pikat e

tregtimit të gazit të lëngshëm. Prefekti

Rexhepi konfirmoi se në përfundim

të këtij procesi do të përcaktohet edhe

tabloja përfundimtare, mbi të cilën

do të vendoset për pikat e tregtimit

të gazit që nuk do të lejohen të ush-

trojnë aktivitetin për shkak të proble-

meve që ato krijojnë për komunitetin.

Kreu i prefekturës së Vlorës shtoi

se, vlerësimi i gjendjes do të bëhet nga

një komision i përbashkët me degën e

tatim-taksave dhe inspektoriatin e kon-

trollit të enëve nën presion. Ai garantoi

se nuk do të lejohet asnjë pikë e tillë të

vazhdojë aktivitetin, nëse gjykohet se

nuk përmbush kushtet e nevojshme të

përcaktuara në bazë të ligjit. Gjithashtu,

Rexhepi nënvizoi se i njëjti proces do

të kryhet edhe për pikat me shumicë

të tregtimit të gazit të lëngshëm, si

dhe distributorët e karburanteve. Ak-

tualisht, në qytetin e Vlorës, Selenicës,

Orikumit, Himarës, etj., konstatohen

mjaft probleme me njësitë e tregti-

mit të gazit të lëngshëm. Ky produkt

tregtohet shpesh në njësi tregtare të

vendosura në katet e para të godinave

të banimit apo në njësi që nuk garan-

tojnë kushtet më minimale të sigurisë.

Durrës - Forcat e policisë së Dur-

rësit në bashkëpunim me ato të

mbrojtjes do të nisin kontrollin

në dy pikat e grumbullimit të lën-

dëve plasëse që ndodhen brenda

territorit të qarkut. Nëndrejtori i

policisë së qarkut, Hamza Bodlli

tha se, në repartet ushtarake të

Rromanatit, 12 km larg Durrësit

dhe në atë të Borizanës, 6 km larg

Fushë-Krujës, kontrolli i përbashkët

i specialistëve të mbrojtjes dhe të

policisë do të synojë verifikimin e

kushteve të sigurisë. Sipas të njëjtit

burim, mësohet se në këto reparte

janë grumbulluar lëndë plasëse.

Gjendet e vetëvarur 21-vjeçarjaLibrazhd - Një shtetase 21-vjeçare

nga rrethi i Librazhdit u gjet e vetëva-

rur në orët e para të mëngjesit të së

shtunës, ndërsa mendohet se shkak

ka qenë një depresion i çastit. Burime

zyrtare të policisë lokale thanë se,

“XH. ZH, banuese në fshatin Qukës

Shkumbin të rrethit të Librazhdit, u

gjet e vetëvarur në kasollen e bagë-

tive, nga familjarët e saj, të cilët la-

jmëruan më pas policinë.” Mësohet

se grupi hetimor që shkoi në vendn-

gjarje ka marrë në pyetje të afërmit

e viktimës dhe paraprakisht men-

don se vajza i ka dhënë fund jetës

në kushtet e një depresioni të çastit.

Kontroll pikave të lëndëve plasëse

Braktis në maternitet fëmijën e porsalindur

Ministrat e Jashtëm të BE kanë

vazhduar në Bërdo të Sllovenisë kon-

sultimet me homologët e tyre nga

vendet ballkanike për të ardhmen e

rajonit. “E ardhmja e Ballkanit pas sh-

palljes së pavarësisë së Kosovës” është

edhe motoja e takimit që organizohet

nga presidenca sllovene e radhës. Mi-

nistri i Jashtëm gjerman, Frank Wal-

ter-Steinmeier, deklaroi para takimit

se ai e sheh atë si një mundësi për sta-

bilizimin e rajonit. Ai bëri të ditur se

në këtë takim do të diskutohet edhe

për ndikimin politik të Beogradit në

pjesën veriore të Kosovës. Me tone

të qarta, Steinmeier tha se pavarësia

e Kosovës është e panegociueshme

për Bashkimin Evropian. “Kjo do të

thotë, se nuk do të lejohet ndarja e

Kosovës”, - tha ai.

Serbia ka zhvilluar bisedimet e

para me BE, që në momentin kur

një pjesë e madhe e vendeve anëtare

aprovuan pavarësinë e Kosovës. Mi-

nistri i Jashtëm serb, Vuk Jeremiç,

u takua me homologët e tij nga 27

shtete të BE në Bërdo të Sllovenisë,

por u kthye menjëherë në Beograd

për të shmangur uljen në një tryezë

me kryeministrin e Kosovës në një

takim të mëvonshëm midis BE dhe

udhëheqësve të Ballkanit. Ndërsa BE

bëri thirrje për veprim të përmbaj-

tur ndaj Kosovës, ministri i Jashtëm

serb kërkoi progres më të shpejtë të

vendit të tij në ofertën për anëtarësi.

Pas largimit të menjëhershëm të Je-

remiçit për të mos u takuar me zotin

Hashim Thaçi, diplomatët thanë se

lëvizja ishte e kuptueshme, ndërsa

Serbia përgatitet për zgjedhje të pa-

rakohshme në maj, kur forcat prope-

rëndimore si Jeremiç përballen me

sfidën e fortë të forcave nacionaliste.

Për t’i dhënë më tepër forcë kampit

proevropian, BE ka premtuar të për-

fundojë një marrëveshje mbi hapat

që çojnë drejt udhëtimit pa viza të

të gjithë serbëve para zgjedhjeve. Por

Holanda dhe Belgjika po bllokojnë

një marrëveshje më të gjerë që ofron

perspektivën për anëtarësi, nëse Beo-

gradi dorëzon të gjithë kriminelët e

luftës në Hagë.

Shefi i diplomacisë së Sllovenisë,

Dimitrij Rupel, tha se ardhja e krye-

ministrit të Kosovës Hashim Thaçi

në takimin joformal të ministrave të

Jashtëm të Bashkimit Evropian, ishte

“shenjë e mirë” në kuptimin e afrimit

të qëndrimeve të ndryshme. Fjalimin

e Thaçit para ministrave të BE, Rupel

e vlerësoi si shumë të mirë e të matur,

dhe shtoi se kryeministri kosovar ka

tingëlluar “shumë pro-evropian”. Në

konferencën për shtyp pas takimit në

Bërdo afër Kranjit, Rupel përkujtoi

se shefat e diplomacive të BE sot u

takuan edhe me ministrin e Jashtëm

të Serbisë, Vuk Jeremiç. “Në njëfarë

mënyre, njerëzit dalëngadalë po afro-

hen, edhe pse politikat veprojnë larg

njëra-tjetrës”, - tha ministri i Jashtëm

slloven, Dimitrij Rupel.

Serbia i tha Bashkimit Evropian se

së shpejti do ta arrestojë të dyshuarin

për krime lufte, Ratko Mlladiç, por

shprehu shqetësime se mospajtimet

lidhur me Kosovën po e largojnë

këtë vend nga Bashkimi Evropian.

Ministri i Jashtëm, Vuk Jeremiç, iu

tha ministrave të Jashtëm të BE, se

njohja e Kosovës ishte e rrezikshme,

kundërproduktive dhe ilegale dhe se

do të shfrytëzohet nga nacionalistët

në zgjedhjet e 11 majit, në Serbi. Je-

remiç iu tha ministrave se nuk është

i sigurt, nëse forcat pro-evropiane në

Serbi do të fitojnë shumicën, përde-

risa Kosova vazhdon të shihet si shtet

i pavarur.

Shefi i diplomacisë suedeze, Carl

Bildt, deklaroi se çështja e Kosovës

edhe për një kohë të gjatë do të mbe-

tet çështje e hapur ndërmjet Serbisë

dhe Bashkimit Evropian, por ka sh-

tuar se edhe kështu mund të funk-

sionohet. “Mospajtimet ndërmjet

Serbisë dhe shumicës së anëtarëve të

BE rreth Kosovës do të zgjatin edhe

shumë kohë, por duhet të mësojmë

të jetojmë me këtë. Mendoj se kjo

është plotësisht e mundshme”, - iu

tha Bildt gazetarëve pas takimit të

ministrave të Jashtëm të Bashkimit

Evropian në Slloveni. Bildt tha se

ministri i Jashtëm serb, Vuk Jere-

miç, e ka ripërsëritur qëndrimin e

njohur se Serbia do t’i mbrojë in-

teresat e saj në rrugë demokratike

dhe paqësore. Bildt tha, se ministrat

e BE gjithashtu kanë përshëndetur

edhe thirrjen e Beogradit që serbët

e Kosovës të mbeten në Kosovë.

NATO është e vendosur në mbrojtjen e pavarësisë së Kosovës Analistët thonë se NATO është e

vendosur të mbrojë pavarësinë e Ko-

sovës, problem që sipas tyre mund të

jetë dhe pjesë e axhendës së takimit

të nivelit të lartë të Aleancës së At-

lantikut Verior në Bukuresht. Ata e

shohin anëtarësimin e tri vendeve

Ballkanike si faktor të domosdoshëm

për stabilizimin e Ballkanit. Sipas tyre,

në takimin e nivelit të lartë të NATO-s

do të shihet edhe njëherë vendosmëria

e aleancës për mbrojtjen e pavarësisë

së Kosovës. Nill Gardiner, drejtor i

qendrës “Margaret Theçer” në fonda-

cionin “Heritage”, tha në emisionin

“Encounter” të “Zërit të Amerikës”,

se NATO do t’i dërgojë një mesazh të

qartë Rusisë dhe Serbisë, e cila, sipas

tij ende nuk po mësohet me faktin

se Kosova është tashmë e pavarur.

Analisti shtoi se, megjithëse dy ose tri

vende anëtare të NATO-s e kundësh-

tojnë pavarësinë e Kosovës për arsye

të ndryshme, të gjithë vendet e fuqis-

hme anëtare të kësaj aleance, Shtetet e

Bashkuara, Britania e Madhe, Franca

dhe Gjermania mbështesin fuqimisht

pavarësinë e Kosovës. Charles Kup-

chan, Drejtor i Studimeve Evropiane

në Këshillin për Marrëdhënie me Jas-

htë në Uashington, tha në emisionin

“Encounter” se, megjithëse disa vende

anëtare të NATO-s nuk e kanë njohur

Kosovën, shumica e ka bërë një gjë të

tillë dhe në Shtetet e Bashkuara dhe

kryeqytetet evropiane ekziston një

ndjenjë se ky problem tashmë është

i zgjidhur dhe i pakthyeshëm. Një

problem tjetër që flitet dhe që është i

debatueshëm, sipas tij, është ndarja e

mundshme e Kosovës, e cila deri tani

është kundërshtuar si nga Shtetet e

Bashkuara dhe Bashkimi Evropian,

ashtu edhe nga qeveria e Kosovës.

Gjithashtu, të dy analistët ishin të një

mendimi se të trija vendet ballkanike,

Shqipëria, Kroacia dhe Maqedonia e

meritojnë të marrin ftesën për anë-

tarësim në NATO dhe e shohin këtë

të favorshme për situatën, në të cilën

ndodhet rajoni i Ballkanit.. Sipas tyre,

vendet anëtare të BE dhe të NATO-s

duhet të gjenin një kompromis për

problemin e emrit të Maqedonisë,

në mënyrë që Greqia të tërhiqej

nga kundërshtimi i saj për anëtarë-

simin në NATO të ish- Republikës

së Jugosllavisë. Sipas analistëve, një

problem tjetër që pritet të diskuto-

het në takimin e Bukureshtit dhe të

cilin ata e vlerësuan si më të rëndësis-

hmin, ishte lufta në Afganistan. Ata

u shprehën se presidenti Bush do t’i

ushtrojë presion vendeve anëtare të

aleancës për dërgimin e më shumë

trupave në këtë vend. Analistët ko-

mentuan në emisioni “Encounter” të

“Zërit të Amerikës” edhe mundësinë

e dhënies së planit të anëtarësimit për

Gjeorgjinë dhe Ukrahinën, plan ky i

mbështur nga SHBA, por që kundërs-

htohet nga Gjermania dhe disa vende

të tjera të BE. Ideja e anëtarësimit të

këtyre dy vendeve në NATO është

kundërshtuar me forcë nga Rusia.

Steinmeier: Nuk ka ndarje të Kosovës

“Trazirat e fundit në Kosovë i kanë shkaktuar ata që kanë synuar të aktualizojnë temën e ndarjes së Kosovës. Në fakt, Serbia nuk është e interesuar për manastiret, por për mineralet e Kosovës”, - thotë analisti i “Radios Evropa e Lirë”, Patrick Moore.

Ish-kryeministri rus, Jevgenij Primakov,

këtë javë ka thënë se ndarja etnike ës-

htë opsioni i vetëm për të shmangur

konfliktin në Kosovë. Të njëjtën gjë e

kërkojnë edhe Jeremiç dhe Samarxhiç,

por ndarja fuqishëm kundërshtohet nga

udhëheqja kosovare, zyrtarët e Shteteve

të Bashkuara, Bashkimi Evropian... Cili

është komenti juaj?

Ideja e ndarjes nuk është e re. Kjo

ide do të dalë në shesh kohë pas kohe

dhe kuptohet, do të refuzohet nga

Prishtina, Brukseli, Uashingtoni dhe

Kombet e Bashkuara. Apostrofuat

zotin Jeremiç dhe unë jam shumë i

befasuar pikërisht me fjalimin e tij në

Indonezi, ku ka thënë se për të qetë-

suar situatën e trazuar, Kosova duhet

ndarë. Por, shtrohet pyetja se çfarë du-

het qetësuar – mbase serbët që bëjnë

trazira?! Kjo e bën krejt të qartë faktin

se ata i kanë shkaktuar trazirat për të

aktualizuar çështjen e ndarjes. Nëse

kihet parasysh fakti që në këtë dhunë

kishte edhe një viktimë, veprimet e

tilla dhe ato të Jeremiçit nuk janë gjë

tjetër pos skandal. Por, të kthehemi

te zoti Primakov, i cili ka ftuar për

transferim të popullatës në veri. Gjëra

të tilla ka ditur të bëjë Radovan Ka-

raxhiçi, për të ristrukturuar hartat.

Në rastin e Kosovës, diç të tillë deri

më tash askush nuk ka propozuar. Në

instancë të fundit, duhet përkujtuar

se kishat dhe trashëgimia kulturore

serbe nuk janë në veri të Kosovës dhe

se një gjë e tillë në vitet ‘80 dhe ‘90

është propozuar edhe nga Dobrica

Qosiç. Kjo dëshmon se Serbia në fakt

është e interesuar për mineralet dhe

jo manastiret dhe se zoti Primakov

ndan këtë botëkuptim. Dëshiroj të

përmend edhe një pohim të zotit Pri-

makov, që si ekspert i Lindjes së Mes-

me, në një intervistë për shtypin serb,

Kosovës iu referua si “shtet i ri në mes

të Evropës”. Nuk jam i sigurt, nëse për

vendet myslimane flet në këtë formë,

ta zëmë kur është në Kajro.

Javën e ardhshme mbahet Samiti i

NATO-s. Analistët thonë se pavarësia

e Kosovës ka ndryshuar raportin po-

litik dhe të sigurisë në Ballkan. Çfarë

domethënieje do të ketë anëtarësimi

eventual në NATO i Shqipërisë, Kroacisë

dhe Maqedonisë për Ballkanin?

Mendoj se, sa më i fuqishëm që të

jetë lidershipi amerikan i NATO-s në

Ballkan, aq më mirë do të jetë për

Kosovën.

Prania e fuqishme e NATO-s ës-

htë garanci për sigurinë, jo vetëm

në raport me Serbinë dhe Rusinë,

por edhe ndaj ideve që disa mund t’i

kenë në Bashkimin Evropian për ta

shndërruar Kosovën në koloni të BE,

pa ndikimin amerikan. Nuk besoj se

kosovarët dëshirojnë që amerikanët

ta braktisin Kosovën dhe prania e fu-

qishme e NATO-s, me sa më shumë

vende ballkanike të anëtarësuara në

Aleancën Veriatlantike, siguron rolin

e fuqishëm të Shteteve të Bashkuara

atje.

“NYT” ka shkruar se “zgjerimi i NATO-s

në drejtim të Lindjes vepron si paranda-

lesë për neo-carizmin e Rusisë, frenon

Serbinë retrograde dhe rrjedhimisht re-

dukon ndërhyrjen e Rusisë në Ballkan

në një nivel të irritimit, por jo edhe të

kërcënimit strategjik...”. Si e kometoni

këtë aspekt?

Po, kështu është dhe kjo përputhet

me atë që thashë më lart. Pikërisht

këto ditë, gazeta amerikane “Wall

Street Journal” pohoi se Serbia më

nuk ka rëndësi strategjike, sepse të

gjithë fqinjët e saj janë drejtuar nga

Perëndimi. Një Serbi e tillë, e mbësh-

tetur nga Rusia, nuk është e qëndrues-

hme dhe nuk paraqet gjë. Titulli i këtij

artikulli ishte “Problemi serb” dhe ai

dëshmon se ku është problemi.

Ka shqetësime se dështimi eventual i

evropianëve për të bartur barrë më të

madhe në Afganistan, rrezikon të ard-

hmen e NATO-s. A pajtoheni me këto

pohime?

Disa vende evropiane ndihmojnë

dhe shembulli më i mirë i kësaj ës-

htë Britania e Madhe. Njëkohësisht,

presidenti i Francës, Nikolas Sarkozi,

sinjalizoi mundësinë e dërgimit të

një mijë ushtarëve shtesë në Afganis-

tan. Por, Gjermania dhe disa vende

tjera të pasura evropiane dëshiro-

jnë të lejojnë tjerë të vdesin për të

na mësuar ne sesi duhet të sillemi.

Kjo duhet të marrë fund. Duhet të

hapim letrat dhe të themi: Bashkimi

Evropian është i pasur dhe arrogant

siç është sot, sepse ka mbrojtje ush-

tarake pa pagesë nga ana e Shteteve

të Bashkuara, si lidere e NATO-s për

gjysmë shekulli. Tash është koha e

fundit që vendet e pasura dhe ar-

rogante të BE të ndajnë më shumë

mjete për projektet e mbrojtjes së

tyre dhe jo të presin që amerikanët,

britanikët dhe të tjerët ta bëjnë këtë

për ata. Është e papranueshme që

amerikanët dhe britanikët të vde-

sin, ndërsa gjermanët të mendojnë

se mund të sillen si punëtorë socialë.

Përcaktimi i kufirit Kosovë-Maqedoni, proces i vështirë

Zyrtarë të qeverisë së Kosovës thonë

se javën e ardhshme mund të mbahet

takimi i parë i komisioneve për demar-

kacionin e kufirit Kosovë-Maqedoni.

Qeveria kosovare thotë se qëndrim i

saj do të mbetet mbrojtja e interesave

të shtetasve të saj, përderisa ajo maqe-

donase këmbëngul që të respektohet

marrëveshja e vitit 2001. Puna në shë-

nimin e vijës kufitare mes Kosovës e

Maqedonisë mund të fillojë javën e

ardhshme nga komisionet teknike të

të dyja vendeve. Por, zyrtarët e të dyja

palëve sinjalizojnë se procesi i demar-

kacionit nuk do të jetë i lehtë. Bekim

Çollaku nga Komisioni kosovar i De-

markacionit thotë se qëndrimi i palës

kosovare do të jetë në përputhje me

dispozitat e pakos së Ahtisaarit. Pakoja

e Ahtisaarit parasheh themelimin e një

komisioni të përbashkët teknik nga Ko-

sova dhe Maqedonia për përkufizimin

e vijës fizike të kufirit dhe për trajtimin

e çështjeve të tjera që dalin nga zbatimi

i marrëveshjes së vitit 2001 në mes të

ish-Republikës Federale të Jugoslla-

visë dhe Maqedonisë. Kjo marrëves-

hje e nënshkruar nga ish-presidenti

maqedonas, Boris Trajkovski, dhe ai

jugosllav, Vojisllav Koshtunica, sipas

palës kosovare, ka dëmtuar Kosovën

për 2500 hektarë, kryesisht tokë private

e pronarëve shqiptarë. Zëdhënësi i qe-

verisë së Maqedonisë, Ivica Boçevski,

shpreh gatishmërinë e palës maqedo-

nase që të fillojë menjëherë punën në

shënimin e vijës kufitare. Por ai nuk

saktëson, nëse pala maqedonase do të

heqë dorë nga marrëveshja e vitit 2001.

Çollaku thotë se qëndrim i palëkun-

dur i palës kosovare mbetet mbrojtja

e interesave të shtetasve të Kosovës.

Banorët e Debëlldesë, fshat ky në kufi

me Maqedoninë, vazhdojnë t’i kenë

tokat e tyre në territorin e Maqedo-

nisë. Pala kosovare synon, që edhe

nëse këto toka mbeten përtej kufirit,

pronari i tyre të mos ndërrohet. Ivica

Boçevski nuk e komenton këtë mun-

dësi. Në marrëveshjen e vitit 2001 mes

ish-RFJ dhe Maqedonisë, ndër të tjera,

parashihet që, nëse banorët ankohen

për padrejtësi, atëherë kufijtë mund të

ndryshohen deri në 300 metra thellësi

nga secila anë. Atëherë, kjo marrëves-

hje qe cilësuar nga pala kosovare si

shumë e dëmshme për Kosovën dhe

Kuvendi e pati kundërshtuar atë për-

mes një rezolute në maj të vitit 2001,

por rezoluta qe anuluar menjëherë

nga ana e UINMIK. Tani, problemi i

demarkacionit, sipas planit të Ahtisaa-

rit, duhet të zgjidhet brenda një viti,

që nga koha e themelimit të komisio-

nit të përbashkët teknik. Ndërkaq, ka

zëra që thonë se Maqedonia është duke

kushtëzuar njohjen e Kosovës me zgjid-

hjen e problemit të demarkacionit.

Moore: Serbia interesohet për mineralet e Kosovës, jo për manastiret

PronariNrEmër Mbiemër

NrPasuri

SIP/shpronësimiArë, Pemë m2

Cmiminëlekë/m2

Vlera nëlekë

Vlera e KulturësBujqësore

Vlera e Kulturës Drurëfrutorë

Totali

1. Nuredin Mukaj 124/9 1066 542 577772 10980 588752 2. Hysen Mukaj 124/20 1617 542 876414 16979 893393 3. Hysen Xhaferi 124/25 222 542 120324 2220 122544 4. Shyqiri Kapllani 124/27 358 542 194036 3401 60000 257437 5. Halil Halilaj 122/1 1717 542 930614 17170 947784 6. Musa Kapllani 276/15 27 542 14634 20000 34634 shuma 2713794 50750 80000 2844544

Prokuroria e Përgjithshme merr në dorë dosjen nga Prokuroria e Tiranës, për shkak se ka dyshime se ish-ministri ka konsumuar këtë vepër penale. Gazeta risjell dosjen e shkeljeve të Mediut

Ndaj ish-ministrit të Mbrojtjes, Fatmir

Mediu, së shpejti pritet të ngrihet akuza për

veprën penale të shpërdorimit të detyrës. Pro-

kuroria e Përgjithshme ka bërë të ditur se va-

zhdimi i hetimit do bëhet nga ajo, për shkak

se ka dyshime se Mediu, një person me imuni-

tet, ka konsumuar këtë vepër. “Grupi hetimor

i Prokurorisë së Tiranës, i cili po merret me

çështjen e Gëredecit, vendosi sot qe të shpallë

moskompetencën e Prokurorisë së Tiranës për

vazhdimin e hetimit të kësaj çështjeje dhe ia

kaloi aktet si instanca kompetente Prokurorisë

së Përgjithshme. Në këtë konkluzion u arrit

për shkak se prej të dhënave të përfituara nga

hetimi i deritanishëm, grupi hetimor arriti

në përfundimin dhe ka dyshime në kuadër

të kësaj çështjeje, ka elemente sipas së cilave

ish-Ministri i Mbrojtjes, Fatmir Mediu, mund

të ketë konsumuar veprën e shpërdorimit

të detyrës. Duke qenë se hetimi i personave

që gëzojnë imunitet është në kompetencë të

Prokurorisë së Përgjithshme, dosja iu ka ka-

luar për shqyrtim prokurorëve të kësaj pro-

kurorie”, - thuhet në njoftimin e prokurorisë.

Që në momentet e para të shpërthimit në Gër-

dec, kur kaosi kishte pushtuar të gjithë zonën

metropolitane të vendit, dhe jo vetëm atë, një

pyetje rëndonte në mendjen e të gjithëve. Kush

kishte urdhëruar vendosjen e një fabrike çmon-

timi në atë pozicion dhe kush e kontrollonte

punën e tyre?

Deklaratat për detaje teknike rrezikonin që

të degjeronin procesin si gjithmonë tek ndësh-

kimi i personave që kanë më shumë përgjegjësi

administrative, dhe të anashkaloheshin perso-

nat me përgjegjësi politike, ata që në fakt bëjnë

zullumin e vërtetë.

Por një relacion, që Ministri i Mbrojtjes kis-

hte dërguar në qeveri, për t’i dhënë firmës ame-

rikane Southern Ammunition me prokurim të

drejtpërdrejtë, për të nisur për demontimin dhe

demilitarizimin e municioneve tregonte qartë

se një përgjegjës politik ishte. Dhe ai kishte fir-

mën e bardha mbi të zezë në këtë projekt.

Ministri, Fatmir Mediu paraqiti në fillim të vitit

të shkuar një relacion në Këshillin e Ministrave

për të mbështetur miratimin e një V.K.M. për t’i

dhënë të drejtën kompanisë SAC, me firmë të

kryeministrit të fitonte pa tender këtë projekt.

Kompania sipas relacionit të Mediut, që plotëson-

te kushtet teknike për të realizuar një gjë të tillë.

Por, këtij propozimi i ka rezistuar kryeministri,

Sali Berisha dhe V.K.M. nuk është miratuar në

mbledhjen e qeverisë. Kryeministri Berisha ka

kërkuar prej tij që të sjellë një tjetër arsyetim

për këtë qëndrim. Vetëm pak kohë më vonë,

Mediu paraqet një tjetër relacion parimor, duke

shmangur emrin e firmës dhe duke përdorur

argumente ligjore që qeveria të autorizonte

Ministrinë e Mbrojtjes, pra zotin Mediu, të

caktonte një kontraktor për këtë çështje. Pas

këtij akti, qeveria miraton vendimin, më datë

14.3.2007. Vendimi mban numrin 3887.

Dokumenti i parë i paraqitur nga Mediu

përmban vetëm vlerësimet për kompaninë

SAC. “Kohët e fundit, “Southern Ammunition

Company” ka paraqitur në Ministrinë e Mbro-

jtjes një ofertë, e cila konsiston në demontimin,

demilitarizimin e municioneve të kalibrit të

vogël me anë të metodave të ndarjes mekanike,

pa impakt në mjedis, duke instaluar makinat e

pajisjeve të saj dhe për këtë procedurë të ketë

edhe përfitimin e saj nga produktet e rezultuara

nga demontimi. Gjithashtu, kjo kompani, për

shkak të këtij procesi, do të bëjë edhe derdhjen

e një vlere të caktuar në favor të buxhetit të

shtetit.

Kjo kompani është subjekt i së drejtës ame-

rikane, e regjistruar në Loris, South Carolina

dhe e licencuar nga Departamenti i Shtetit dhe

Departamenti i Mbrojtjes në fushën e eksport-

importit të armëve të zjarrit dhe të aktiviteteve

ndërmjetësuese.

Siç theksuam më përpara, deri tani ne apliko-

jmë asgjësim të municioneve të kalibrave të

vegjël me djegie nga agjencia “NAMSA”, si

rezultat i së cilës nuk përfitohet ndonjë nënpro-

dukt që të krijojë vlerë për buxhetin e shtetit.

Në rastin e ofertës, kjo mundësi ekziston për

shkak të ndryshimit të metodës së përdorur

për demontim.

Oferta e bërë nga “Southern Ammunition

Company” për kryerjen e demontimit, demili-

tarizimit parashikon përdorimin e një metode

mekanike e të makinerive të posaçme e për

rrjedhojë, përfitimin e nënprodukteve nga ky

demontim si gëzhojat, plumbat, barutet etj.,

që mund të kenë një vlerë tjetër përdorimi.

Investimi në pajisje e makineri do të jetë i kësaj

kompanie”, - thuhet tekstualisht në relacionin

e parë.

Në dokumentin e dytë, pasi iu kërkua që të

bëjë ndryshime nga ana e kryeministrit, Me-

diu argumenton se vendimi për prokurim të

drejtpërdrejtë duhet të merret, për shkak se

një gjë e tillë është kompetencë e Këshillit të

Ministrave.

“Mallrat e mësipërm, kur nuk kanë vlerë

përdorimi, apo tregtimi, do t’i nënshtrohen

procedurës së asgjësimit, sipas rregullave të

përcaktuara në ligjin nr. 6942, datë 25.10.1984,

“Për administrimin, ruajtjen, dokumentimin

dhe qarkullimin e vlerave materiale dhe mone-

tare”, i ndryshuar dhe akteve të tij nënligjore.

Ligji 8671, datë 26.10.2000, në nenin 14, pika

7, përcakton se: Këshilli i Ministrave përcak-

ton afatet e shërbimit dhe të përdorimit të

armëve të teknikës dhe të pajisjeve të Forcave

të Armatosura, rregullat për trajtimin e tyre

pas heqjes nga armatimi dhe përdorimi.

Mediu, së shpejti nën akuzë për shpërdorim detyre

Procedurat dhe përgjegjësitë përcaktohen

me vendim të Këshillit të Ministrave. Bazuar

në këtë nen, është kompetencë e Këshillit të

Ministrave përcaktimi i procedurave dhe për-

gjegjësive për trajtimin e municioneve të arma-

timeve pas heqjes nga përdorimi.

Në projekt është parashikuar derdhja e të ard-

hurave nga ky proces, tërësisht në buxhetin e

shtetit”, - thuhet në relacionin e Mediut.

Por përgjegjësitë për ministrin shtoheshin ako-

ma më tepër për shkak se një vendim i qeve-

risë për këtë çeshtje theksonte se duhej të ishte

pikërisht Ministria e Mbrojtjes që të mbikqyrte

procesin. Megjithatë, në vendim duket qartë

se Mediu ka bërë përpjekje që kompania që

kishte përzgjedhur vetë të merrte me prokurim

të drejtpërdrejtë këtë punë.

Në pikën III të kësaj VKM, ku flitet për ar-

mët dhe pajisjet e Forcave të Armatosura që do

të shiten për skrap, theksohet në paragrafin 2,

se procedura e shitjes është me ankand. Në të

vërtetë, procedura e lidhjes së kontratës është

bërë me prokurim të drejtpërdrejtë. Kjo ndos-

hta për shkak të përdorimit të Pikës IV të kësaj

VKM, ku flitet për “Shitjen, demontimin dhe

demilitarizimin e municioneve.”

Në paragrafin 4 të kësaj pike thuhet se: “Pro-

cesi i demilitarizimit e demontimit të kryhet

nën mbikëqyrjen dhe sigurinë ushtarake të For-

cave të Armatosura, duke mbajtur regjistrime

të hollësishme për regjimin, lëvizjen dhe sasinë

e municioneve të dorëzuara dhe të atyre të de-

montuara dhe demilitarizuara dhe produkteve

të tyre pas demontimit dhe demilitarizimit.”

Interesant po ështu është fakti se në këtë VKM,

në të gjitha rastet kur i referohet nevojës për shitje,

përdoret fjala ankand. Vetëm në pikën IV të kësaj

VKM kjo kërkesë mungon, çka tregon se ka qenë

e paramenduar, pasi pika IV i takon procedurës

së demontimit dhe demilitarizimit, kontratë që

u lidh me kompaninë amerikane. Prokuroria

shqiptare duhet ta hetojë me hollësi këtë VKM, e

cila për fat të keq nuk gjendet më në faqet zyrtare

të Këshillit të Ministrave dhe urojmë që të mos

jetë zhdukur dhe nga fletoret zyrtare. Sidoqoftë,

prokuroria duhet t’i sekuestrojë ato si dokumente

ligjore pranë Ministrisë së Mbrojtjes. Sipas kësaj

VKM, e cila ka pasuar tentativën e dështuar të

ish-ministrit Mediu për t’ia kaluar përgjegjësinë

kryeministrit, Ministria e Mbrojtjes është përgje-

gjëse për gjithë procesin e demontimit të këtyre

lëndëve plasëse.

Një nga përgjegjësitë kryesore që binte mbi Mi-

nistrin e Mbrojtjes ishte se SAC ishte lejuar që

të merrte një kompani nënkontraktore shqip-

tare, edhe pse për çështje të tilla, të rreziksh-

mërisë së lartë, nënkontraktori duhej të ishte

përzgjedhur me një akt të veçantë. Por, kur mes

kompanisë shqiptare dhe asaj amerikane nisën

kontradiktat se kush e kishte nënshkruar një

kontratë të dytë, e cila parashikonte çmonti-

min e municioneve të rënda, një dokument i

tatim-taksave zbardh të gjithë aferën. Edhe pse

kompania amerikane ishte e specializuar për

armë sportive dhe biçikleta, ajo kishte përfituar

një tender për armë të rënda. Kjo për shkak

se në firmën nënkontraktore shqiptare ishte

bashkëpronar dhe kontraktori amerikan.

Kështu, kompania shqiptare, “AlbaDemil”, e

cila ka punuar si nënkontraktore e kompanisë

amerikane “Southern Ammunition”, nuk ka

vetëm një pronar, por është në bashkëpronësi.

Në organet tatimore, që në vitin 2005 “Alba-

Demil” është regjistruar si aktivitet, ndërsa në

vitin 2006 është bërë aktivitet i përbashkët mes

Mihal Delijorgjit dhe vetë presidentit të kom-

panisë amerikane “Southern Ammunition”,

Patrick Cornelius Henry III.

E regjistruar me NIPT K717240017Q, “Alba-

Demil” me bashkëpronarë Mihal Delijorgjin

dhe Patrick Henry III ka nisur aktivitetin më 28

dhjetor 2006. Vetëm pak muaj më vonë, pikëris-

ht më 6 qershor 2007, “Southern Ammunition”

ka nënshkruar një kontratë me Ministrinë e

Mbrojtjes për demontim dhe demilitarizim

të armëve të kalibrit të vogël, kontratë që do

skadonte për tetë muaj, ndërsa në dhjetor është

nënshkruar një tjetër kontratë me këtë kom-

pani, e cila parashikon demontimin dhe demi-

litarizimin e armëve të kalibrit të madh.

Në kontratën e parë, shpërndarë nga Minis-

tria e Mbrojtjes, thuhet se kompania amerikane

do të marrë si nënkontraktore një kompani

shqiptare, specialiste në këtë fushë, dhe që do

të zbatojë të gjitha ligjet shqiptare në fuqi për

këtë punë.

Por, në kontratën e dytë, të nënshkruar në

dhjetor të vitit të kaluar, nuk ka më një pikë

ku të parashikohet marrja e një kompanie nën-

kontraktore.

Por kompania “AlbaDemil” është regjistruar

për të zhvilluar aktivitetin e saj që në vitin 2006

dhe vendondodhja ka qenë pikërisht Gërdeci.

Disa muaj përpara marrjes së kontratës, firma

ka qenë gati për vendin ku do kryente aktivi-

tetin, duke patur në këtë mënyrë garanci se

do merrte patjetër tenderin me prokurim të

drejtpërdrejtë.

Gjithashtu, kompania “AlbaDemil” e Mihal

Delijorgjit dhe e Patrick Henry-it është regjis-

truar pikërisht për të kryer këtë aktivitet, de-

montimin dhe demilitarizimin e municioneve.

Që në vitin 2006, kompania në bashkëpronësi

ka qenë e përgatitur për marrjen e llokmës nga

shteti edhe pse ligji për këtë gjë nuk ishte mi-

ratuar në atë kohë.

Por kompania “AlbaDemil” ka paguar për vitin

që shkoi si kontribute të sigurimeve shoqërore për

punonjësit e saj që punonin në Gërdec 360549

lekë ose rreth 3 milionë e gjysëm lekë të vjetëra.

Të dhëna zyrtare bëjnë me dije se kompania e

ka paguar këtë sasi të kontributeve të sigurimeve

shoqërore, duke qenë se ajo ka paguar një vlerë

pagash të regjistruara në organet e tatimeve prej

rreth 770 mijë lekësh të reja. Në organet e tatime-

ve kompania “AlbaDemil” nuk ka paguar asnjë

gjë për përfitim sëmundjeje, përfitim barrë lind-

jeje, apo përfitime për shkak të paaftësisë. As për

përfitim aksidenetesh të përkohshme. Gjithashtu,

kontribute të sigurimeve shëndetësore janë pagur

një vlerë prej 61 mijë lekësh të reja. Nëse shikon

vlerën e pagave dhe të kontributeve të sigurimeve

shoqërore që ka paguar kompania “AlbaDemil”

për një vit, sheh se ajo, duke qenë se ka paguar

rreth 7,7 milionë lekë të vjetëra, duhet të ketë

pasur vetëm tre punëtorë në punë, të cilët kanë

marrë një pagë mujore prej 15 mijë lekësh të reja.

Gjithashtu, nga kjo vlerë mund të thuhet se ajo

mund të ketë pasur edhe vetëm dy punëtorë, të

cilët kanë marrë një pagë prej mbi 20 mijë lekësh

në muaj. Të dhënat në organet e tatimeve bëjnë

me dije se kjo kompani i ka patur krejtësisht të pa-

regjistruar punonjësit dhe për ta nuk është paguar

as sigurim shëndetësordhe as sigurim shoqëror.

As që bëhet fjalë për pagesa për shkak sëmund-

jesh apo për barrë lindjeje apo për aksidente.

Kur duket se pikëpyetjet edhe nisën të shes-

hohen, qëndrimi i ushtarakëve në këtë çështje

bëhet dhe pikë debatesh.

Shtabi i Përgjithshëm i Forcave të Arma-

tosura me anë të një memoje thekson se ka

refuzuar që qendra për demontimin dhe demi-

litarizimin e municioneve ushtarake të bëhet

në Bërzhitë, me arsyetimin se kjo zonë është e

papërshtatshme për një aktivitet të tillë, sepse

është pranë rrugës nacionale Tiranë- Elbasan

dhe zonave të banuara.

Megjithatë, leja për sistemin e kësaj qendre

u dha për në Gërdec, edhe pse kjo zonë ndod-

het në të njëjtat pozita për sa i përket rreziks-

hmërisë, në mos edhe më i rrezikshëm, duke

marrë parasysh afërsinë dhe me aeroportin

ndërkombëtar.

“Qendra për demilitarizimin e këtyre muni-

cioneve duhet të përzgjidhet nëpërmjet nego-

ciatave mes palëve, pasi rajoni i Bërzhitës nuk

është i përshtatshëm dhe as i licencuar si për

depozitim, ashtu dhe për asgjësim municioni.

Ky rajon ndodhet pranë rrugës nacionale Ti-

ranë- Elbasan dhe nuk merrej përsipër sigurimi

i energjisë.

Për municionet me moshë mbi 25-30-vjeçare

që kalojnë në proces demontimi, në praktikën

tonë baruti i tyre i nënshtrohet asgjësimit me

djegie në natyrë. Jemi në fazën e miratimit të

poligonëve nga qeveria dhe, nëse kjo realizohet,

marrim përsipër sigurimin e një poligoni

për asgjësimin e djegoreve. Kjo kërkesë du-

het të shoqërohet me një projekt demilitari-

zimi,” thuhet në këtë memo.

Memoja e Shtabit të Përgjithshëm të Forcave

të Armatosura, e datës 28.12.2006 në lidhje me

këtë çështje u shpërfill nga Ministria e Mbrojtjes

dhe Bërzhita u përdor si test nga ana e Mediut

për të parë reagimin e Shtabit të Përgjithshëm

ndaj veprimeve që pritej të ndërmerrte.

Vetëm katër muaj më vonë, Mediu urdhëron

ngritjen e qendrës, ku do operonte “Southern

Ammunition Company”, duke shmangur Sh-

tabin e Përgjithshëm.

Në pikën 4, germa A të këtij urdhri thekso-

het, se Komanda e Forcave

të Bashkuara ngarkohet të

vërë në dispozicion të këtij

procesi një sipërfaqe terren

në administrim të Ministrisë

së Mbrojtjes, të ndodhur në

Gërdec (Vorë).

Kështu, Mediu shmang

Shefin e Shtabit të Përgjiths-

hëm, duke i kaluar kompe-

tencat te Komanda e Forcave

të Bashkuara, që në rang hie-

rarkie vijon poshtë Shefit të

Shtabit, i cili është direkt pas

ministrit në varësi vertikale.

Edhe në kontratën e nëns-

hkruar me SAC shmanget

komplet Shtabi i Përgjiths-

hëm dhe përgjegjësia do is-

hte për Forcën e Bashkuar.

Relacioni i përgatitur për

këtë qëllim i është dërguar

edhe Këshillit të Sigurisë

Kombëtare, ndërsa Shtabi i

Përgjithshëm ka bërë para

institucioneve një panoramë

të situatës së përgjithshme

për sa i përket eliminimit të armatimeve, para

pesë muajsh. Por ministri reagoi duke dekla-

ruar se në urdhrin për ngritjen e kësaj qendre

është marrë miratimi i Shtabit, madje është

urdhëruar ai për mbikqyrjen e procesit.

Por Shtabi i Përgjithshëm i Forcave të Arma-

tosura ka theksuar se urdhri i ministrit të Mbro-

jtjes, Fatmir Mediu, për ngritjen e qendrës për

demontim dhe demilitarizim të municioneve

në Gërdec nuk ka firmat e zyrtarëve të saj.

Në një deklaratë për shtyp, zëdhënësi i Shta-

bit të Përgjithshëm, nënkolonel Ali Ndreu, tha

se prezantimi i projektit nga “Southern Am-

munition” është bërë vetëm në paradhomën

e ministrit, me një kompjuter laptop. Ndreu

tha, se Shtabi i Përgjithshëm nuk ka qenë palë

në negociata dhe kjo është e qartë, pasi Shtabi

vendosi t’i thotë jo me anë të një memoje, kër-

kesës për ngritjen e kësaj qendre në Bërzhitë.

Nënkolonel Ndreu tha se janë institucionet e

drejtësisë që do të vendosin në lidhje me të

vërtetën. Zëdhënësi i Shtabit të Përgjithshëm

të FA tha se asnjë vizitë apo deklaratë e ndonjë

individi a ushtaraku në lidhje me inspektimet

në Gërdec nuk përbën asnjë bazë, për sa kohë

nuk është kryer konform ligjeve në fuqi.

Një tjetër pikë që ngre dyshime në këtë mes

është mosngritja e Autoritetit të Kontrollit Sh-

tetëror të Eksporteve. Ai duhej të ishte ngritur

brenda gjashtë muajve nga hyrja në fuqi e tij si

organ për eksportin e armëve në Ministrinë e

Mbrojtjes, por duket se është shmangur qëlli-

misht. Në bazë të ligjit për funksionimin e tij,

autoriteti, i cili në fakt do të emërtohej Agjencia

e Kontrollit Shtetëror të Eksport-Importeve të

Mallrave Ushtarake, Mallrave dhe Teknologjive

me Përdorim të Dyfishtë, shmangte në mënyrë

të ndjeshme peshën e “MEICO”-s që drejtohej

nga Ylli Pinari. Kjo, pasi ky autoritet, i cili,

brenda gjashtë muajve nga miratimi i tij, pra që

nga 1 qershori e deri më 1 janar duhet të ishte

ngritur, ishte autoriteti që do të merrte në dorë

veprimtarinë, lëshonte licencat për eksportin e

municioneve, si dhe do të mbikëqyrte veprim-

tarinë e kompanive që do të kontraktonin për

këtë qëllim me Ministrinë e Mbrojtjes.

Por, autoriteti nuk është ngritur asnjëherë,

pasi ngritja e tij detyrimisht do të nxirrte në

pah edhe firmën e Delijorgjit, e cila rezulton së

është një firmë që mund të merret me eksport-

importin e hekurit, por kur-

rsesi me tregti armësh dhe

demontim municionesh, siç

ka rezultuar pas shpërthimit

të Gërdecit.

Jo vetëm kjo, por në bazë

të një vendimi të Këshillit

të Ministrave, nr. 138, datë

14.3.2007, kompania që do

të merrej me demontimin

apo eksportin e armëve në

Republikën e Shqipërisë

duhej të ishte e regjistruar

Pranë Autoritetit Shtetëror

të Eksporteve, ligji për të

cilin u miratua vetëm një

muaj më pas. Ja se çfarë

thuhet në pikën 2, paragrafi

4 gërma a) e këtij vendimi,

ku bëhet fjalë për kriteret

që duhet të plotësojë kom-

pania: “Të jetë e regjistruar

pranë Autoritetit Shtetëror

të Kontrollit të Import-Eks-

portit të Mallrave Ushtarake

e atyre me përdorim të dy-

fishtë në vendin e origjinës

si importues, eksportues apo ndërmjetësues,

duke paraqitur dokumentin përkatës zyrtar.”

Por, në të vërtetë, ja se çfarë ka ndodhur. Li-

gji për Autoritetin e Kontrollit të Eksporteve

nuk u zbatua, pasi me një logjikë të thjeshtë

do të nxirrte jashtë loje “MEICO”-n, e cila deri

në atë kohë kontrollonte të gjitha kontratat.

Pra, Autoriteti i Kontrollit do të kontrollonte

ligjshmërinë e kontratave të Delijorgjit dhe

“Southern Ammunition Company”, si dhe

transaksionet e tyre, profilin që ato kishin etj.,

pasi këtë të drejtë ia jepte ligji në fjalë, siç i

jepte të drejtën edhe të anulonte kontratat kur

kompanitë kishin aktivitet të dyshimtë. Nga

ana tjetër, ky autoritet duket se reduktonte

ndjeshëm edhe rolin e ministrit të Mbrojtjes

në lidhjet e kontratave, pasi ligji i jepte atij të

gjitha të drejtat të anulonte kontratat në rast

se kompanitë nuk kishin licencë për këtë lloj

aktiviteti, siç ishte rasti i Delijorgjit, i cili kishte

një kompani për tregtim skrapi dhe jo për de-

montim apo tregtim të municioneve.

Por, ka edhe një pikë tjetër, e cila duhet të sqa-

rohet në amullinë që shoqëron Gërdecin. Në

vendimin e qeverisë të datës 14.3.2007 kërkohet

që kompania që do merret me demontimin ose

tregtimin e armëve duhet që “të jetë regjistruar

pranë Autoritetit Shtetëror të Kontrollit të

Import-Eksportit të Mallrave Ushtarake e atyre

me Përdorim të Dyfishtë në vendin e origjinës

si importues, eksportues apo ndërmjetësues,

duke paraqitur dokumentin përkatës zyrtar.”

Por, ligji për autoritetin është miratuar vetëm

një muaj më pas dhe ka marrë fuqi vepruese

më 1 qershor të 2007-ës, pra pas më shumë se

dy muajsh, gjë e cila përbën një non sens ju-

ridik, pasi s’mund të merret një vendim, i cili

në shumë pika kërkon bazën te një ligj i cili

nuk është miratuar ende, siç është edhe ligji

për Autoritetin e Kontrollit të Eksporteve.

Të pakënaqur me mënyrën e vlerësimit disa

prej banorëve në Gërdec, Marqinet, Kuç e Muçaj

kanë protestuar dje përpara Bashkisë së Vorës.

“Nuk jemi vlerësuar drejt. Shtëpitë tona duhet

të vlerësohen më shumë. Ne e kemi shtëpi pri-

vate dhe jemi vlerësuar më pak se disa shtëpi në

pallat”, - thanë disa prej banorëve në një protestë

spontane dhe përpara medias. Fiqiri Ismaili ka

zbritur nga zyra e tij për t’i sqaruar. “Jam i hapur

për të biseduar me të gjithë. Kush ka pakënaqësi

do t’i sjell sërish komisionin”, - iu thotë ai. Ky

premtim është lehtësues për një pjesë. Por, disa

prej banorëve thonë se paratë do të ndahen pas

së hënës, kështu që kërkojnë sa më parë eksper-

tët. Por, pak prej tyre janë interesuar nëse do të

mund të jetonin sërish në të njëjtën zonë. Dëshira

për të patur shtëpitë aty ku kanë qenë ka bërë të

harrojnë çdo detaj tjetër. ISHP thotë se ajri ës-

htë i pastër dhe problem mbeten vetëm puset

dhe vijon të këshillohet të mos pihet ujë nga ata.

Por, thuajse askush nuk di gjë se si do të bëhet

me dokumentacionin e shtëpive të reja. Prania e

kreut të ALUIZNI-t, Shaban Memia, duket se iu

ka qetësuar gjakrat. Thuajse pak shtëpi kanë qenë

me leje ndërtimi dhe kanë qenë në proces legali-

zimi. Ndaj, rimarrja në dorë nga Memia duket se

do t’i ristartojë të gjitha dokumentet nga fillimi.

Bashkia iu ka premtuar se me dokumentet do të

merren ata. Megjithatë, mungesa e studimit të

zonës nga sizmiologët, duket se shumë shpejt do

të kthehet në një problem më vete. Do të mjaf-

tonin vetëm ndërtimet pranë kodrave të krisura

që një gjë e tillë të rikërkonte kohë. Megjithatë,

ëndrra për shtëpinë duket se mbyt çdo kundërs-

hti. Ndaj dhe nuk ka asnjë zë që të mendojë se

në ish-shtëpinë e tij s’ka më vend për themele.

Edhe pse kanë kaluar dy javë nga shpërthi-

met e tmerrshme, kërshëria për të parë rrënojat

e ish-fabrikës të tërheq për ta kapërcyer kodrën.

Ushtarakët dhe policët në afërsi të kraterit

bëjnë shenjë se s’mund të futesh në ish-fabrikë,

por tolerojnë duke të lënë që ta shohësh nga

kodra atë që ndodhet pas. Ullinjtë janë rrafs-

huar, por askush nuk e ka patur mendjen tek

ata, edhe pse do të duhen të paktën 20 vjet që

kodra t’i ketë sërish. Pamja pas kodrës të lë pa

frymë. Një simotër e kodrës ku jemi ngjitur së

bashku me disa gazetarë anglezë nuk është më

aty. Dheu i kthyer pas dhe krijimi i dy gropave

të jep pamjen e një fushëbeteje të tmerrshme.

Shtëpitë përballë janë rrafshuar si të ishin

tabelë qitjeje. Është fshati Marqinet 1, që ka

shënuar edhe viktimat më të shumta nga 25

viktimat. Shtëpia më e shpartalluar i përket

familjes Deliu, rreth 150 metra larg ish-fabrikës.

Katër viktimat e kësaj familjeje mbartin edhe

pikun më të madh të fatkeqësisë. “Nuk besoj se

do të kthehen më këtu për të jetuar”, - thonë dy

vëllezërit me mbiemër Gërdeci që na shoqëro-

jnë drejt kodrës. Ata kanë qenë në kërkim të

KESH-it, pasi iu duhet të lidhin energjinë me

shtëpinë e shkatërruar. Shtëpia iu është prishur

gjatë shpërthimeve edhe pse është fare shinave,

në krahun tjetër të ish-fabrikës. “Nuk e dëgjuam

shpërthimin e parë, sepse ishim duke punonuar

me një betoniere që bënte zhurmë. Shpërthimi

i dytë na përplasi në mure dhe u tmerruam.

Më pas, kur pamë flakën dhe njerëzit që vrapo-

nin gati duke u djegur, kemi kuptuar se çfarë

kishte ndodhur”, - tregon Agroni, më i madhi

prej tyre.

Në mes të rrugës, deri të kodra që fshihte

dikur fabrikën është një punishte duralumini.

Kadriu, i zoti i punishtes, nuk është aty, pasi ka

shkuar të montojë disa dritare. Ka rinisur punën

te të tjerët, e shumë shpejt prej të nisë edhe

për shtëpinë e tij. Predhat që kanë rrafshuar

katin e parë e kanë bërë të pabanueshme atë.

Ka pastruar gjysmën e makinerive të dala jashtë

përdorimit. “Por s’mund të rrimë pa punë”, -

thonë gratë e shtëpisë, të cilat pastrojnë prej dy

javësh ambientin. Ndërkaq, disa të tjerë bëjnë

ec e jake. Agroni, me një shtëpi dykatëshe, që

njihej si “shtëpia më e mirë e Gërdecit”, vjen

çdo ditë ta shohë, e më pas largohet. Ka marrë

gjithçka që kishte shpëtuar, por për shtëpinë

e di që s’mund ta riparojë. “Nuk bëhet, i kanë

lëvizur themelet. Do bërë nga e para”, - thotë ai,

pasi ka vështruar për rreth 30 minuta çdo cep,

si për ta mbajtur mend. Ndërsa, dy vëllezërit

Gërdeci presin lëvrimin e fondeve që të rinisin

shtëpinë nga e para. “Komisioni erdhi dy herë

për të vlerësuar, por kur fshatarët nuk kanë

qenë dakord ka ardhur edhe tri herë”, - thonë

dy vëllezërit, pa dashur t’i hyjnë më shumë “po-

litikës”, siç e quajnë ata çdo debat që ka të bëjë

me qeverinë. “Presim. Besojmë se do t’i marrim

paratë”, - thonë ata, duke mos dashur fare t’i hy-

jnë bisedës lidhur me sasinë e parave që iu është

caktuar. “Del, po ta ndërtojmë vetë, del”, - thonë

të dy njërëzi e më pas kërkojnë të largohen.

Pozojnë disa sekonda për gazetarët britanikë

me makinën e tyre me xhama të thyer që nga

dita e tragjedisë dhe me shenjat që kanë ende në

fytyrë e më pas largohen, për t’u kthyer te elek-

tricisti. Ndërkaq, të gjithë banorët janë të një

mendjeje: “duam para t’i bëjmë vetë shtëpitë,

sepse nuk iu besojmë firmave apo brigadave”

Gërdec, banorët kërkojnë shtëpi “me duart e veta”

“Nëse do të vendosnim një sh-tetrrethim të vërtetë, siç i përket një zone fatkeqësie, do të kishim ndërprerë çdo hyrje në zonë. Ne, që në ditën e tretë na është dashur të mos vazhdonim më me ato rregulla, por t’i nënshtroheshim dëshirës së banorëve për të hyrë pranë shtëpive të tyre. Ndaj dhe u morëm fillimisht me pastrimin e rrugëve që të çonin pranë çdo shtë-pie, si dhe zonat brenda shtëpive. Sot, vetëm në shtëpitë rreth krate-rit kryesor është e ndaluar hyrja e banorëve”

“Na ka ruajtur Zoti!” Xhevdet Zeneli, i cili dre-

jton në terren prej dy javësh kërkimet dhe pastri-

min e zonës, thotë se ka qenë me fat që gjatë këtyre

kërkimeve nuk ka patur shpërthime. Nuk i fsheh

hezitimet që ka patur kur ka vendosur të drejtojë

bashkë me xheniot e skuadrës kërkimet në zonën

e kraterit, por është i bindur se ajo ka qenë më-

nyra më e mirë për të qetësuar ata familjarë që

kërkonin trupat e humbur në ish-fabrikë. “Zoti ka

dashur që gjithçka të na shkojë mirë. Uroj që edhe

periudha tjetër e pastrimit të shkojë pa asnjë pa-

sojë”, - shprehet Xhevdet Zeneli, duke sqaruar për

të disatën herë brenda ditës për gazetarët atë që

ka ndodhur në 15 ditë në Gërdec. “Për ne ka qenë

një leksion që duhej studiuar mirë”, - thotë për

“TemA”-n Zeneli, i cili parashikon të mërkurën si

ditën e mbylljes së fazës me trupat që drejton.

Z. Zeneli, çfarë mund të themi pas dy javësh

operacioni në Gërdec?

Sot jemi në ditën e 15-të të kërkimeve dhe

mund të them se kemi kaluar fazën e emergjen-

cës në pikëpamjen ushatarake. Dje kemi kryer

fazën e dytë me 1500 trupa që kanë kontrolluar

sipërfaqen nga periferia në qendër për t’u bin-

dur, të paktën në pamjen e parë, të pastrimit të

gjithçkaje, e sidomos në pastrimin e rrugëve dhe

shtëpive dhe përfundimin e komisioneve të cer-

tifikimit të këtyre shtëpive me komision të për-

bashkët edhe me forcat e policisë dhe pushtetit

vendor. Pas kësaj, kjo komandë e cila ka patur dre-

jtimin e Task-Forcës do të vijojë deri të mërkurën

rikontrollin e gjithë sipërfaqes. Vetëm dje kemi

gjetur 18 predha të vendosura nga 30 centimetra

deri nën 1 metër, sidomos ato që kanë patur një

flurudhë deri në 3 kilometra dhe këto predha

janë nxjerrë sot. Pas kësaj, autoriteti i vazhdimit

të punës në këtë fazë do t’i kalojë mbështetjes lo-

gjistike, e cila do të vijojë kërkimet si për trupin që

mendohet se është ende nën rrënoja, ashtu edhe

për pastrimin e vatrës së shpërthimit. Kjo trupë

do të përbëhet nga specialistë të municioneve,

xhenierë. Grupi i dytë ka të bëjë me trupën që do

të merret me shtrimin e rrugës dhe grupi i tretë

do të jetë ai i fadromave për të larguar mbetjet. Në

këtë proces kemi kërkuar praninë e familjarëve

dhe të pushtetit vendor.

Keni punuar nën një dëshirë dhe trysni të ba-

norëve për të qenë pranë shtëpive të veta, pranë

pronave të veta. A ka qenë kjo një penegesë,

një rrezik?

Nëse do të vendosnim një shtetrrethim të vër-

tetë, siç i përket një zone fatkeqësie, do të kishim

ndërprerë çdo hyrje në zonë. Ne, që ditën e tretë

na është dashur të mos vazhdonim më me ato

rregulla, por t’i nënshtroheshim dëshirës së ba-

norëve për të hyrë pranë shtëpive të tyre. Ndaj dhe

u morëm fillimisht me pastrimin e rrugëve që të

çonin pranë çdo shtëpie, si dhe zonat brenda shtë-

pive. Sot, vetëm në shtëpitë rreth kraterit kryesor

është e ndaluar hyrja e banorëve. Ndërsa, për shtë-

pitë e tjera është bërë edhe certifikimi, që vazhdon

edhe sot e pritet të përfundojë të mërkurën.

Në cilin apel, në cilat lista jeni bazuar, për të

deklaruar se nën rrënoja mund të ndodhet

edhe një trup i vetëm, pas gjetjes së një trupi

tjetër dy ditë më parë?

Kemi kërkuar ballafaqimin e listave të ba-

norëve dhe punëtorëve që nga dita e parë e deri

sot, në të gjitha takimet që unë dhe kolegët e

mi kemi bërë me familjarët. Ne kemi udhëtuar

bashkë me familjarët në vendin e shpërthimit.

T’ju them të drejtën, ndonjëherë, specialis-

tët e huaj që asistojnë në këtë kërkim na kanë

quajtur më shumë se të guximshëm, kur kemi

udhëtuar drejt zemrës së kraterit. Por, përballë

një prindi që kërkonte kufomën e fëmijës apo

të fëmijës që kërkonte prindin, ne nuk kemi

mundur të vijojmë me rregullat ushtarake, por

të kërkojmë me qëllim që të paktën të kenë një

varr që dikush t’i qajë apo t’iu çojë një tufë lule.

Dhëmblani, i cili ka qenë një “Gërdec në mi-

niaturë” ka dashur 18 muaj kohë për t’u pas-

truar nga pasojat e shpërthimit të depove. Po

në Gërdec, sa kohë duhet për pastrimin nga

predhat?

Me mundësitë që kemi ne, në Dhëmblan spe-

cialistëve iu është dashur 18 muaj. Në Gërdec

situata është krejt ndryshe. Ndoshta municionet

që kanë qenë këtu nuk janë të atij kalibri, por

sasia e municioneve, sasia e dheut të përmbysur,

besoj se do të kërkojnë shumë kohë. Ne kemi

kontaktuar edhe me shumë homologë dhe besoj

se shumë shpejt do të ketë edhe trupa të huaj që

do të ndihmojnë ushtrinë shqiptare në pastrimin

e zonës.

Ndoshta nuk është çështje ushtarake, por gjith-

sesi, a ka patur sugjerime apo kundërshtime për

mundësinë e ndërtimit të shtëpive aty ku kanë

qenë, duke parë që edhe një pjesë e kodrës ka

ndryshuar dhe ka lëvizur dheu, bazamenti?

Është një gjë me të cilën Task-Forca që drejtoj

nuk është marrë dhe nuk është kompetencë e

jona për të dhënë mendime për këtë fushë.

Sa ekspertë të huaj keni patur në ndihmë në

këtë operacion?

Gjatë gjithë kohës kemi patur ekspertë italianë,

ekspertë danezë, të cilët merren prej 7 vjetësh me

çminim në kufirin tonë verior me Kosovën; kemi

patur përfaqësues të TMK-së nga Shteti i Kosovës,

mes të cilëve edhe një përfaqësues i KFOR-it nga

Suedia; kanë ardhur ekipe të OKB-së me qendër

në Gjenevë; kanë ardhur ekspertë të Komandës

Amerikane me qendër në Europë dhe besoj se do

të ketë ende ekspertë dhe ndihma që do të mund

të rikthejnë normalitetin në këtë zonë.

Komunikimi juaj me banorët, a marrin këshilla,

a asistoni ju në rikthimin e tyre në banesa?

Ajo çka dua t’iu bëj të qartë banorëve të zonës

është fakti se, edhe pse ne besojmë se zona është

e pastruar, ne iu kërkojmë kujdes. Lidhur me këtë

kujdes, ne kemi përgatitur disa fletëpalosje për

banorët, por sidomos për katër shkollat. Kemi

marrë specialistët e armatimit dhe duke filluar

nga e hëna e deri të premten, specialistët tanë

do t’iu shpjegojnë nxënësve në katër shkollat

e zonës rrezikun që vjen nga municionet dhe

nga predhat që mund të kenë mbetur në ter-

ren. Apeli ynë i përbashkët është: predha nuk

duhet lëvizur, nuk duhet goditur, nuk duhet

mbuluar, por duhet vetëm të njoftohen specia-

listët, të cilët prej së hënës do të kenë në dispo-

zicion numrat e telefonit, për t’iu përgjigjur çdo

thirrjeje që do të vijë nga qytetarët për ndihmë.

Zeneli: Ju rrëfej dy javët e kërkimeve në Gërdec

I qetë në dukje, Bako Halili, një punëtor

ndërtimi nga fshati Marqinet 2, lëvizte rro-

tull 4 shtëpive të dëmtuara që ndodheshin

pranë njëra-tjetrës, në një kodër të këtij fshati.

Njëra prej tyre është shtëpia e tij, ndërsa tre të

tjerat janë të vëllezërve. Largësia e banesave

të familjes Halili nga vatra e shpërthimit të

15 marsit në Gërdec nuk ishte më shumë se

1000 metra, por, për fat, në radhët e tyre nuk

kishte të lënduar. Bako e ka lënë pas tmerrin

e shpërthimit dhe tani po mendon për rikri-

jimin e kushteve për fëmijët e tij, të cilët prej

ditësh janë strehuar në Shtëpinë e Pushimit

të Ministrisë së Brendshme. “Dy nga fëmijët

shkojnë çdo ditë në një shkollë të Durrësit,

me një furgon të vënë në dispozicion për gji-

thë nxënësit që janë strehuar atje. Kushtet atje

janë të mira, por ne na mungon streha jonë”,

- tregon Bako, i cili vetë udhëton çdo mëngjes

nga Durrësi drejt shtëpisë së tij të dëmtuar

në Marqinet. Zona rreth saj është pastruar

nga municionet dhe predhat e rrezikshme,

ndaj dhe kalon aty orë të tëra për të udhë-

tuar sërish në mbrëmje pranë të afërmve të

tij. “Kam marrë ndihmën e emergjencës prej

200 mijë lekësh nga qeveria dhe tani pres të

marr edhe shumën për rindërtimin e shtë-

pisë. Dëmi në shtëpinë time është vlerësuar

në shumën 2.5 milionë lekë”, - të thotë ai.

“Sa për shtëpinë e re, atë do ta ndërtoj vetë

nga e para”, - shton ai. Edhe 15 vjet më parë,

pothuajse e kishte ndërtuar vetë shtëpinë që

tani është rrënuar. Kishte zbritur nga një zonë

aty afër dhe së bashku me vëllezërit kishin

ndërtuar shtëpitë në tokat e tyre, siç shprehet

ai. Si për ta përforcuar faktin se është ven-

dali, të tregon me dorë një shtëpi që ndod-

het 30 metra larg asaj të tijës. “E shikoni atë.

Është shtëpia e të afërmve të Merita Halilit,

këngëtares së njohur të muzikës popullore

të Shqipërisë së Mesme që jeton në Ame-

rikë. Është kushërira ime e dytë”, - tregon ai.

Halili: Na mungon streha jonë

Historia e shkurtër dhe tragjike e një punonjësi policie që aktualisht po trajtohet në vend, në spitalin privat turk. Dritan Memoçi, inspektor i zonës në Vorë, është një ndër të plagosurit e tragjedisë së Gërdecit. Ai rrëfen me dhimbje të gjitha peripecitë që kaloi që nga dita e tragjedisë deri në rikthimin e tij në Shqipëri. Ai tregon se është braktisur nga shteti dhe se nuk ka marrë asnjë ndihmë financiare. Të gjitha shpenzimet si për kthimin në Shqipëri, ashtu edhe kurimin në spitalin privat turk i ka përballuar vetë

Dritan Memoçi u dërgua në Greqi, menjëherë

pas dëmtimeve që mori gjatë shpërthimit të

depos së armatimeve në Gërdec. “Isha duke

ndihmuar njerëzit të largoheshin nga Vora në

çastin kur ndodhi shpërthimi i parë, por pasi

ndodhi shpërthimi i dytë, i cili ishte edhe më i

fuqishëm, u plagosa edhe vetë. Nuk mbaj mend

se çfarë më goditi, por rashë në tokë dhe më

kujtohet që një kolegu im më ka dërguar për

në Spitalin Ushtarak. Unë kisha marrë dëm-

time në këmbë, për pasojë ishin thyer të dyja,

kisha dëmtime edhe në shpinë. Gjendja ime

shëndetësore ishte mjaft kritike, ndaj mjekët

dhanë urdhër se duhet të shkoja jashtë shtetit

për trajtim më të specializuar.

Kështu, qeveria mori masa që unë të shkoja

për një kurim më të specializuar në Selanik të

Greqisë”, - tregon ai. Dritani pohon se qëndrimi

në Greqi ishte edhe më dramatik, pasi aty ka

qenë totalisht pa asnjë përkrahje.

I zhgënjyer nga realiteti që po përjetonte në

Greqi, ai rrëfen peripecitë e radhës, por kësaj

here në një shtet të huaj dhe “ekstremist”, siç

thotë ai. “Interesimi i mjekëve grekë ndaj meje

nuk ekzistonte fare. Vetëm ditën e parë më

kanë bërë një operacion dhe më pas askush

nuk vinte të më vizitonte”, - thotë Memoçi.

Ai shprehet se, “ndonëse sapo isha operuarar,

asnjë mjek grek nuk më shikonte, por thjesht

kalonin te dhoma ku ndodhesha kur iu binte

rruga. Ndonëse kisha dhimbja të mëdha, qoftë

nga këmbët, qoftë nga shpina, nuk dhanë qoftë

edhe një qetësues për dhimbjet.”

“Unë ndodhesha në Greqi me një kushëri-

rin tim, të cilin nuk e lejonin të futej brenda.

Atij i kishin dhënë një leje 15-ditore për të më

qëndruar pranë, por atë nuk e lanë as të më

afrohej. Më kanë lënë 3 ditë pa ngrënë, sepse

më thanë se do më operonin sërish, por asnjë

s’po merrej me këtë punë. Nuk dija kujt t’i dre-

jtohesha, ndaj kërkova të largohem sa më parë

nga Greqia”, - thotë Memoçi.

Dritan Memoçi pohon se konsulli shqiptar

në Greqi e kishte vizituar vetëm 2-3 herë nga

3 minuta, pasi infermierët nuk e lejonin të

qëndronte aty. Për më tepër, ai pohon se është

ndjerë i braktisur nga shteti.

I terrorizuar nga frika se mund të humbiste

njërën këmbë, ai i bëri thirrje shtetit shqiptar

që ta ndihmonte sërish të kthehej në Shqipëri,

por në fund, vullnetarisht paguan një autoam-

bulancë për ta kthyer në atdhe.

“Rrezikoja të humbisja njërën këmbë pas

dëmtimeve shumë të rënda që kisha marrë

nga goditja”, - thotë ai. Memoçi thotë se qeveria

shqiptare nuk e dëgjoi aspak thirrjen e tij për

ndihmë, ndonëse ata vetë e kishin transportuar

në Greqi për një mjekim më të specializuar.

I ndodhur pa asnjë përgjigje nga ana e shte-

tit shqiptar, Dritan Memoçi vendos t’i marrë

vetë përsipër të gjitha shpenzimet e rikthimit

për në spitalin turk. “Pasi pashë që gjendja ime

shëndetësore po përkeqësohej së tepërmi dhe

për pasojë rrezikoja të humbisja njërën këmbë,

mora vendimin për t’i paguar vetë shpenzi-

met e autoambulancës për në Shqipëri. Kam

paguar 600 euro për autoambulancën që më

solli këtu”, - thotë Memoçi. Madje, ai pohon se

edhe shpenzimet në klinikën private turke i

ka paguar vetë.

Asnjë zyrtar i lartë nuk ka shkuar ta vizitojë,

përveç drejtorit të përgjithshëm të policisë. I

pakënaqur nga vizita e tij që nuk i premtoi as-

gjë, Dritani pohon se as tani nuk arrin ta kup-

tojë arsyen e vizitës së tij.

Aktualisht, Memoçi ndodhet i shtruar në

spitalin privat turk, pranë Spitalit Ushtarak.

Këmbët i ka të kapura nga hekura që i mbërthe-

jnë fort kockën. Këto ia kanë vendosur mjekët

grekë pas operacionit.

Ndërkohë, mjekët në spitalin turk i kanë

thënë se kjo është normale, sepse këmbët i ka

në një shkallë qelbëzimi të lartë, kjo si pasojë e

neglizhencës nga ana e mjekëve grekë. “Mjekët,

kur mbërrita në Shqipëri, janë habitur nga sh-

kalla e lartë e neglizhencës së homologëve të

tyre grekë”, - thotë Memoçi. “Mjekët grekë, pas

operacionit nuk më kanë dhënë asnjë ilaç për

infeksionin, çka më ka qelbëzuar këmbët. Ai

ilaç duhej të merrej që ditën e parë të operacio-

nit, ndërkohë që kur erdha këtu këmbët i kisha

shumë keq”, - vazhdon të tregojë ai.

Gjendja e tij shëndetësore është përmirësuar,

por ai pohon se ka aplikuar për një vizë në Itali

dhe përgjigjja ka qenë negative. Ai shton se të

gjitha shpenzimet do t’i përballojë vetë, ndaj

kërkesa e vetme është të marrë një vizë për

kurim të specializuar në Itali.

“Do t’i lutesha shtetit dhe i bëj thirrje të

më ndihmojë për një vizë në Itali. Unë duhet

të marr një mjekim më të specializuar, ndaj

kërkoj vetëm të më japë një vizë dhe shpenzi-

met do t’i përballoj vetë”, - përfundon ai.

Mjekët grekë e injorojnë, i refuzohet viza italiane

Komisioni Ndërministror i Emergjencave Ci-

vile po bashkëpunon me Drejtorinë e Shërbimit

Shëndetësor të Tiranës dhe Drejtorinë e Ujësjel-

lës-Kanalizimeve, për të mbajtur në gadishmëri

grupe specialistësh nga Inspektoriati Sanitar dhe

Shëndetësor, për të ndërhyrë në rast se do të sh-

faqen probleme të infeksioneve të ndryshme në

zonën e shpërthimit në Gërdec. Departamenti i

Informacionit bëri të ditur se janë shtuar dozat

e klorifikimit të ujit të pijshëm dhe po tregohet

kujdes i veçantë në kryerjen e dezinfektimit të

zonës, djegies dhe groposjes së një sasie shpendësh

dhe kafshësh të ngordhura. Gjithashtu, janë vënë

në gadishmëri të plotë disa magazina për pritjen

dhe magazinimin e ndihmave dhe është ngritur

komisioni i shpërndarjes së ndihmave, sipas lis-

tave që po hartohen nga komisioni i evidentimit

të familjeve në nevojë.

Pranvera u vra. Armët vrasin. Ato janë kri-

juar për të vrarë dhe s’duan t’ia dinë nëse vrasin

të pafajshëm, por në përgjithësi të pafajshmit

vriten edhe në luftëra. Ushtarët janë në front

të fortifikuar, por dhe ata të pafajshëm janë,

qofshin në luftën për të mbrojtur paqen... pas-

taj detyra ndaj atdheut ...e bukur detyrë... Por

të pafajshmit, sidomos gratë e fëmijët, janë ata,

të pambrojturit, që armët i vrasin edhe vetëm

me krisma.

Po kush e ka fajin? Hajde dhe gjeje në këtë

botë të shkretin faj. Prej kohësh u bë qyrk e s’e

veshi njeri.

Kush e ka fajin? Shpikësit e armëve besoj. Po

kujt i shkoi mendja të bënte tërë ato predha?

Kush e shpiku dinamitin? Nobeli - çmimi më

i madh që ka bota, me të cilin vlerësohen më

të mirët e botës në të gjitha fushat. Paradoks

i tmerrshëm, shpikësi i armëve të vrasjeve më

masive është hero, çmim Nobel për kimi, çmim

Nobel për fizikë, matematikë, letërsi dhe ca më

keq për humanizëm.

Po para dinamitit me çfarë luftonin njerëzit?

Me pushkët me barut, e njerëzit vriteshin një e

nga një. Po përpara barutit? Me thika dhe sh-

pata e njeriu therej si berr, çfarë tmerri. Përpara

thikës dhe shpatës ishte guri. Po gurin kush e

krijoi? Ai që krijoi njeriun, Zoti, universi apo

natyra, kushdo që ju besoni se e krijoi. Gaboi.

Vallë do të ishte më mirë të mos ishim krijuar?

Apo më mirë që u krijuam? Problem i vështirë

për t’u zgjidhur. Shpesh mallkojmë veten për

këtë. Mos e ka fajin koha, apo vetë njeriu në të

gjitha kohërat?

Edhe në kohët primitive fitonte më i forti

dhe më i zoti, më i miri apo më i ligu? Si mund

të shpjegohet kjo? Mos ishte më e mirë fillesa?

Jo edhe ajo pati ligësitë e saj që erdhën deri më

sot, incestin, preversitetin, egoizmin, sadizmin

ose e thënë thjesht djallin.

Njeriu në fillim i krijoi armët e gurit për të

siguruar ushqim dhe strehim, jo për të vrarë

njëri-tjetrin. Pastaj njeriu shpiku metalin, bëri

thikën, sëpatën e shpatën, për t’u ushqyer dhe

bërë shtëpi prej druri, më të bukura se të parat

prej guri, por djalli i mesoi të vrisnin njerëz e të

ishin të pangopur me toka, shtëpi, gra e pasuri,

disa syresh me emrin njeri.

Më vonë ata shpikën e shpikën e deri më sot

bën atë që quhet bombë atomike e ku ta dish

se çfarë. I ziu njeri, vazhdon të shpikë çudira

akoma më të tmerrshme që ti si di akoma, si ato

për të luftuar me yjet dhe me qiellin. Sigurisht,

këto bëhen për të mirën e njerëzimit. Shken-

cëtarët janë njerëz dhe nuk janë djaj e vrasës.

Kësaj i thonë shkencë dhe përparim, gjithmonë

në dobi të njeriut. Si për shembull avioni, për

ne ajo është shpikja më e bukur në botë, pasi

për pak orë mund të vizitosh gjithë botën duke

lundruar nëpër re dhe qiell si në përralla. Por,

edhe kjo shpikje e bukur është vrasëse e pa-

sigurt. Përvec se hedh bomba edhe bie dhe

të shuan komplet. Prandaj i shkreti njeri s’di

nga t’ia mbajë, e mendon se më mirë ishte në

shekullin e karocës. Sillet e sillet dhe kthehet

te romantizmi, te kasollja më kashtë në mes

të pyllit, te muzika e klasikëve. Por ç’e do, ajo

perëndoi, jeton në mendjen e pak njerëzve.

Po ç’të bëjë i varfëri njeri, njeri ishte edhe No-

beli. Ai kujtoi se bëri një shpikje për të mirën e

njerëzimit. Por atë, njerëzit e tjerë e përdorën

për të keqen e tyre. Ai, për të shlyer fajin la tras-

hëgim që pasurinë e tij të madhe t’ua u jepnin

më të mirëve dhe atyre që shpikën atomin dhe

armë më të sofistikuara. Ç’faj kanë shpikësit e

atomit? Ku e dinin ata që njerëzit vrasës do të

shpiknin bombën atomike?

Tani duhet asgjësuar çmimi Nobel, duhet

zëvendësuar me shpikësin e bombës atomike,

“Çmimi Atomik” dhe kështu agjësohen vrasë-

sit e vjetër. Asgjësohen, jo kollaj, por duke as-

gjësuar. Ato janë krijuar për të vrarë dhe nuk

zhduken dot ndryshe.

Sa shumë armë vrasëse paskemi pasur ne

që s’kishim bukë nëpër hambare, s’kishim qu-

mësht për bebet, e s’dinim ç’ishin bananet dhe

bizhuteritë; ne që s’kishim shtëpi e trena, që

kishim të ndaluar gjithçka: fenë, dashurinë dhe

“mollën e ndalueme”.

Sa shumë beton e hekur, sa shumë armë dhe

municione. Kudo, në mal e në kodër, në fushë

e në det.

Po ne paskemi pasur më shumë barut e

bomba sesa male! Kanë një jetë që pëlcasin, që

vidhen, që shiten, që vriten, e prapë kaq shumë

sa s’mbarokan dot! Kazan që zjen e fuçi baruti

paskemi qenë! Ç’ndodh kështu te ne? Dikur

vriteshin një e nga një, dy e nga dy, tre e nga

tre, ca e nga ca, deri sa i ndërtuan dhe i fshehën

e ne se merrnim vesh. Tani po vriten dhjetëfish

për t’i asgjësuar, e ne dëgjojmë buçitjet çdo ditë.

Ato jo, nuk asgjësohen kollaj, janë bërë për të

vrarë. Ato pritën me dhjetëra e qindra vjet për

të vrarë. Ndenjën fshehur aty dhe s’bënë asgjë

kaq vjet, si do të asgjësoheshin pa bërë gjëmë?

Mezi prisnin të shpërthenin, pasi sa mund e

djersë, por edhe sa e sa para kushtuan deri sa u

prodhuan? Pastaj u blenë nga ne, të “pasurit” e

vobekët, por sa kushtuan për t’u transportuar,

sa e si për t’u ruajtur?

Dhe tani vjen dita dhe do t’i asgjësosh në kohë

paqeje dhe kërkon të fitosh nga të humburit

e luftërave.

Atëherë ato, armët, s’duan të shkojnë e t’i

asgjësojnë pa bërë detyrën - ato janë bërë për të

vrarë, mijëra ton barut dhe miliona ton hekur.

Me to do të ishte ndërtuar bota e tërë, e jo më

vendi ynë i vogël, me djem e vajza të mirë që

u shkrinë për ta ripërtërirë. Por, më kot, më

shumë se male ka barut. Shqipëria shkëmb

baruti.

Kush është fajtori? Po kush i solli armët? Si?

Pse? Po ç’bënë ata më pas? Po ata pas tyre? Po

më pas e më pas? Po ata më parë? Po më parë

se më parë?

Po sot? Sot u bë diçka, u bë keq dhe e keqja s’u

parandalua dot. Armët vrasin. Por, kanë thënë

që moti se armët edhe të pasuruakan! Por, gji-

thashtu është e thënë se ata që pasurohen duke

vrarë të tjerët nuk e gëzojnë kurrë atë pasuri.

Atëherë, ju që u pasuruat dhe dot s’u gëzuat,

ju ktheni pasurinë tuaj atyre që dëmtuat, se

jetën dhe gëzimin s’ua u ktheni dot.

Kurse ata, fajtorët pa faj, apo më pak fajtorët,

të cilët, përveç barrës së rëndë që mbajnë mbi

supe dhe dhimbjes njerëzore që i karakterizon

humanët, duhet të përballojnë ngërdheshjet e

qeshjet histerike të djajve, apo vajet qesharake

të vojticave të kombit.

Nuk duhen shumë hetime, hulumtime dhe

vëzhgime për të marrë vesh të vërtetën dhe

fajtorët. Ata duken sheshit, në fytyrat e pështira

dhe sytë e verbuar, në barqet e dhjamosur e

gjoksin e krekosur.

Politikanë që vijnë në pushtet për t’u majmur

e fryrë, me ndërgjegjen e ndyrë, për t’u zbuku-

ruar në një vend të rrënuar, për t’u pasuruar në

një vend tejet të varfëruar; pushtetarë që vijnë

në pushtet këtu e shumë vjet, kafshërisht për t’u

deformuar, ku, përveçse pamjes kanë humbur

çdo ndjenjë njerëzore.

Janë pak ata që lodhen, plaken, thinjen e

rrudhosen nga puna dhe dhimbja për këtë

vend, janë pak dhe munden nga të shumtët,

nga ata apo ato topmodelet e parlamentit që

recitojnë poezitë bajate kundër dhunës dhe

ca më keq luajnë rolin e kukuvajkave sa herë

ndodh një gjëmë.

Është fati ynë i keq. Këtu zotëroi djalli për

pesëdhjetë vjet dhe e ka shumë të vështirë të

hyjë engjëlli, duhen të paktën të kalojnë po

kaq vjet. “Jo”, - thonë pesimistët, djalli është sh-

pallur hero në këtë vend e s’ikën dot pa krisma

dhe barut.

Nga Shqipëria nuk ka dalë asnjë nga shpikësit

e armëve e të barutit. Nga ky vend, ndër shekuj

dolën ndërtuesit e urave, kështjellave mbrojtë-

se, penat e arta dhe dashuritë e mëdha njerëzore

e humane, që do ta largojnë djallin me siguri.

Zoti i vë në provë njerëzit pranë tij dhe për të

shpëtuar nga djajtë i ndihmon po Ai.

Kujt i shkoi mendja të bënte tërë ato predha?

Gazeta vijon botimin e librit të shkencëtarit

shqiptar të universitetit të Saint Etienne-it,

dr. Ramazan Shpati, për ekonominë shqipta-

re në kohën e mbretërisë së Zogut. Sipas këtij

autori, diferenca mes eksporteve dhe impor-

teve u ul nga nga 1 me 17 në vitin 1920, në 1

me 2 në vitin 1937. Ramazan Shpati bën një

paraqitje të shkëlqyer të buxheteve të asaj

kohe, të shpenzimeve dhe të të ardhurave,

të mbledhjes së taksave, të reformës së këtij

sistemi etj.

Kur shohim një tabelë të shkëmbimeve me jas-

htë të Shqipërisë, na bie menjëherë në sy një

vëllim i vogël shkëmbimesh qoftë në sasi, qoftë

në vlerë. Një tjetër konstatim është ai se balanca

tregtare gjithmonë është me deficit. Shqipëria

ka qenë e detyruar të importojë shumë më

tepër sesa importon, domethënë vendit nuk i

ka mjaftuar dhe nuk ka mundur të prodhojë

artikujt e mjaftueshëm për të ekuilibruar tre-

gtinë me jashtë.

Në këtë statistikë mungojnë shifrat për vitet

1922, 1923, 1924, të cilat ne nuk kemi mundur

t’i gjejmë. Sidoqoftë, nuk ka patur ndryshime

të mëdha gjatë këtyre katër viteve të para të

pavarësisë. Duke nisur që nga viti 1945, shifra e

importit dhe eksportit është rritur. Por, në shi-

frën e importit është llogariur, duke u nisur nga

viti 1926 edhe vlera e materialeve të ndërtimit

të shoqërisë SVEA dhe e huave të dhëna nga

Italia shtetit shqiptar. Në importe ka patur një

lloj qëndrueshmërie deri në vitin 1932. Duke

u nisur nga ky vit dhe deri në 1935-ën shifra e

importeve u ul, po ashtu edhe ajo e eksporteve.

Kjo kishte lidhje me krizën botërore të 1929-ës,

e cila nisi të japë efektet e saj në Shqipëri dy

vjet më vonë. Ngritja e ekonomisë nis të marrë

trajtë pas vitit 1934. Eksportet, të cilat në vitin

1921 përfaqësonin me mundim 2 milionë fil-

luan të shtohen nga viti në vit. Nëse marrim në

llogari periudhën e krizës botërore që, si kudo,

goditi ekonominë shqiptare, mund të thuhet

se ekonomia jonë kishte bërë një progres të

madh. Nga statistikat e importeve dhe ekspor-

teve rezulton se, balanca tregtare paraqitet me

një deficit mesatar prej 14.386 milionë frangash

ari në vit. Ky deficit, që shpjegohet nga pamun-

dësia e ekonomisë shqiptare për të plotësuar

nevojat e saj, mbulohej nga dërgimi i parave

prej emigrantëve shqiptarë në vende të huaja,

kryesisht atyre në SHBA, nga turizmi dhe nga

eksporti i metaleve të çmuara. Kështu, në vitin

1921 Shqipëria, për të ekuilibruar buxhetin e

saj tregtar, eksportoi 7 556 657 franga ari në

monedha dhe lingota. Ministria e Financave

na jep tabelën në vijim të eksporteve dhe im-

porteve për kategoritë e caktuara të tregtisë për

vitet ’35-’38, duke marrë për bazë treguesin 100.

Kjo statistikë na jep një mesatare të përgjiths-

hme të tepricës prej 23.3 për qind të eksporteve

ndaj importeve të ushqimeve të përgjithshme.

Mirëpo, ne nuk e dimë se ç’do të thotë fjala

“ushqime të përgjithshme”. Ajo që ne dimë me

siguri është se Shqipëria ka importuar gjith-

monë misër dhe grurë në sasira të mëdha, me

përjashtim të viteve ’33-’34 .

Një tjetër vëzhgim jo më pak i rëndësishëm

në këtë tabelë tregon se eksporti i kafshëve të

gjalla pothuajse është dyfishuar nga ’35-’38. Kjo.

më së shumti për shkak të kërkesës në rritje.

Ministria e Financave të Shqipërisë publikoi

në vitin 1938 mesataren dhjetëvjeçare të im-

porteve, të cilën po e paraqesim në tabelën më

poshtë.

Nga kjo statistikë rezulton se, Shqipëria ka

importuar mesatarisht gjatë periudhës 1929-

1938 një vlerë prej 2 708 000 franga ari drithëra

në vit, domethënë në 11.95 për qind të totalit të

importeve. Gjatë së njëjtës preiudhë është im-

portuar mesatarisht rreth 4 988 000 franga ari

në vit, ose 22.04 për qind e totalit të importeve

fije pambuku, leshi dhe mëndafshi. Të gjitha

këto mallra, ashtu siç e kemi thënë, mund të

ishin prodhuar në vend. Po në të njëjtën më-

nyrë, Shqipëria ka importuar lëndë drusore për

ndërtim, me një vlerë prej 647 mijë frangash,

ndërkohë që Shqipëria është vlerësuar se ka

10 milionë metër kub dru vetëm në zonën e

veriut. Makineritë industriale dhe bujqësore,

automobilat dhe mallrat e tjerë industrialë, do

të vazhdojnë ende ta thellojnë bilancin tregtar,

duke qenë se vendi ynë nuk ka industri dhe

ndërtimi i saj është i vështirë. Duhet përmen-

dur që Shqipëria, gjatë viteve të mbara të korr-

jeve dhe madje pas çdo korrjeje ka eksportuar

drithëra për të importuar nga fundi i vitit bu-

jqësor sasira shumë më të mëdha drithërash.

Kështu për shembull, mund të konstatojmë në

tabelën më poshtë që Shqipëria ka importuar

mesatarisht gjatë tre viteve 68 300 kuintal grurë

dhe 176 500 kuintal misër, duke eksportuar një

sasi shumë më të vogël.

Ky paradoks i importeve dhe eksporteve

shpjegohet në radhë të parë nga mungesa e

hambareve dhe nga nevoja që ka fshatari për

të shitur të korrat e tij sa më shpejt, për të pa-

guar borxhet. Furnizuesi kryesor i Shqipërisë

është Italia, siç mund ta konstatojmë edhe nga

tabela e mëposhtme. Ajo ndiqet nga Gjerma-

nia dhe Jugosllavia. Japonia, në sajë të taktikës

dumping, zë menjëherë vendin pas Jugoslla-

visë.

Vendin e parë në eksporte e zënë prodhimet

blegtroale me 57 për qind të totalit, e ndjekur

nga nafta me 15 për qind dhe disa prodhime

bujqësore, më saktësisht: peshk. ulli, vaj ulliri,

duhan, perime, siç na e tregon edhe tabela më

poshtë. Statistika e paraqitur nga Ministria e

Financave në vitin 1938, na jep mesataren sipas

kategorive të mallrave, në mijë franga ari për

periudhën nga 1929-1938 dhe përqindjen që

secili artikull zë në vlerën totale të eksporteve.

Gjithashtu, edhe për eksportet, Italia është në

krye të vendeve në të cilat eksporton Shqipëria,

e ndjekur nga Greqia, SHBA-të dhe Jugosllavia.

Kapitulli V

Buxheti i shpenzimeve, i cili në vitin 1925 ishte

15 764 000 franga ari për t’i bërë ballë nevojave

të reja për organizimin shoqëror dhe politik të

vendit u rrit në 30 858 000 franga ari në 1927.

Duke nisur që prej kësaj date, buxheti do të

luhatej rreth 30 milionëve. I njëjti konstatim

vlen edhe për të ardhurat. Shtimi i të ardhurave

shpjegohet nga mbledhja më mirë e taksave,

për shkak të riorganizimit të sistemit fiskal si

dhe gjithashtu, nga rritja e taksave, pasojë, në

njëfarë mënyrë, e përmirësimit të kushteve

ekonomike të vendit. Struktura e buxhetit do

të mbesë deri në 1939-ën pa ndonjë modifikim,

ashtu siç ishte në vitin 1921. Buxheti është vje-

tor, pa buxhete shtesë apo të jashtëzakonshme.

Viti buxhetor fillon më 1 prill dhe mbaron më

31 mars të vitit të ardhshëm.

Ne nuk disponojmë asnjë studim apo doku-

ment të nevojshëm për të ardhurat kombëtare.

Vetëm kohët e fundit, në sajë të z. Evelpidi kemi

huajtur shifrat e mëposhtme, ku për vitin 1927 të

ardhruat kombëtare ishin 33 474 000 dollarë.

Bujqësia 9.540.000

Blegtoria 9.687.000

Pyjet 1.312.000

Peshkimi dhe gjuetia 450.000

Minierat 540.000

Industria shtëpiake dhe përpunuese

3.615.000

Artizanati 5.525.000

Lundrimi 400.000

PTT 125.000

Tregtia 2.474

Total 37.474.000

Duke pranuar këto shifra me rezervra ne

konstatojmë që në listë nuk figurojnë:

1. Të ardhurat nga turizmi, të cilat shto-

heshin nga viti në vit. Një numër i konsiderues-

hëm turistësh vitin në shqipëri, të tërhequr nga

bukuria e alpeve shqiptare, kaskadat, gjuetia e

arinjve, ujqërve, lundrimet, pa llogaritur pele-

grinët që vinin dhe vizitonin Krujën, qytetin e

Skënderbeut.

2. Dërgesat e emigrantëve në para nuk

janë përmendur. Vetëm ato të emigrantëve

shqiptarë në SHBA vlerësohen në rreth 2 mi-

lionë dollarë në vit.

Ne mund të pohojmë që të ardhurat kom-

bëtare, në sajë të zhvillimit ekonomik arrinin

shifrën e rreth 40 milionë dollarëve në vit. Po-

pullsia ishte rreth një milion banorë. Kësisoj,

të ardhurat për frymë ishin në 40 dollarë. Nëse

e krahasojmë me të ardhurat e shteteve pe-

rëndimore, ne mund të konstatojmë që ato

Diferenca import-eksport në kohën e Zogut u ul nga 1 me 17 që ishte në vitin 1920, në 1 me 2 në vitin 1937

Natyra e mallrave të tregtuara

Eksportet Importet

1935 1936 1937 1938 1935 1936 1937 1938Kafshë të gjalla Ushqime të përgjithshme Lëndë të para Produkte të fabrikuara Monedha metalike dhe lingota

11.518.570.0

23.017.057.03.0

19.515.558.07.0

23.016.060.01.0

563.030.5

1.5

742.048.0

3.0

8.929.561.4

0.2

8.535.456.0

0.3

Nga viti 1921 në 1937-ën, në mijë franga ari

Viti Importet Eksportet Deficiti 192019211925192619271928192919301931193219331934193519361937

17.53317.66021.79924.37524.79432.07838.63933.28829.51322.81515.93812.33313.73016.77820.3161

1.5222.19017.11911.74911.11414.85614.98312.3527.5094.5005.7474.2846.0377.43610.175

16.01115.4704.68012.62613.65017.22323.66520.93822.00418.31510.1918.0497.6939.34310.141

Natyra e mallrave të tregtuar

Vlera në mijë franga ari % e importeve

GrurëMisër OrizKafeSheqerBirrëPambuku i endur Lesh i endur Mëndafsh i endur Makina industriale Makina bujqësore AutomobilaLëkura të përpunuara Lëndë drusore ÇimentoEsencaNaftëVajguriTë tjera

6181 515 5755889021893 945 9371065561086045206475359296202518 491

2.736.682.542.603.980.8417.434.140.472.460.482.672.302.862.364.102.741.1137.51

Total 22.636 100.00

ishin shumë më të vogla. Shtimi i të ard-

hurave është domosdoshmërisht i lidhur

me zhvillimin ekonomik të vendit. Mirëpo,

ne tashmë e njohim situatën ekonomike në

Shqipëri. Vendi nuk ka pothuajse fare kapitale

dhe gjithë ekonomia vuan pasojat. Pengesat

me të cilat ndeshet forca për të kursyer në

Shqipëri janë ekskluzivisht objektive, ashtu

siç edhe e kemi parë. Për të rimarrë idenë e

Bohn Bawerk, të adoptuar nga pothuajse të gji-

thë ekonomistët kursimi përbën një fenomen

akumulativ. “Për atë që nuk zotëron kapitale,

është detyrim të punojë vazhdimisht për të

fituar jetesën, kursimi përbën një sakrificë

shumë të rëndë, të pamundur pasi nuk është

e lehtë të heqësh dorë nga ushqimi i përdits-

hëm, me shpresën për të pasur më vonë një

racion dy herë më të madh nga ajo që ti do të

privohesh sot” .

Kursimi për Shqipërinë nuk është pjesa që

mbetet: produkt më pak i domosdoshëm për

kënaqësinë, por privim nga e domosdoshmja.

Mirëpo, me të tillë kursim nuk mund të aku-

mulohen në një kohë të shkurtër kapitalet e

nevojshme për transformimin e mjeteve të

prodhimit dhe kryerjen e punëve të bonifi-

kimit. Pra, është shumë e nevojshme të in-

kurajohen investimet e huaja në ekonominë

kombëtare.

Buxheti i shpenzimeve caktohet çdo vit nga

ministritë e ndryshme dhe votohet nga parla-

menti. Shpenzimet e Ministrisë së Financave

përmbajnë edhe ato të Gjykatës Mbretërore,

të Këshillit të Shtetit, të Gjykatës së Llogarive,

pensionet civile dhe ushtarake. Buxheti i Mi-

nistrisë së Brendshme përmban shpenzimet e

Drejtorisë së Përgjithshme të Shëndetit. Bux-

heti i Ministrisë së Punës Publike përfshin sh-

penzimet e Postë Telegrafës. Tabela e mëpos-

htme na jep një ide të ndarjes së shpenzimeve

të buxhetit të shtetit shqiptar, të kryera më së

shumti, sipas nevojave politike të moment dhe

sipas atyre të jetës ekonomike dhe sociale të

vendit.

Kësisoj, siç rezulton nga tabela e mësipërme,

buxheti i mbrojtjes kombëtare, me përjashtim

të vitit buxhetor 1935-35, nuk ka lënë kurrë

poshtë 10 milionë frangave ari, ndonëse ai i

ekonomisë kombëtare - nga e cila varet e ard-

hmja e vendit - nuk kapte një milion e gjysmë

franga ari mesatarisht.

Qeveria ishte përpjekur, por pa ia dalë, të

zëvendësonte në limitet e së mundshmes siste-

min turk të taksave me një sistem të ri. Pengesa

madhore ishte elementi njerëzor që ishte ende i

paaftë të bënte të funksiononte një sistem i tillë

dhe kadastra, e cila ende nuk kishte përfunduar.

Sistemi i taksave është i rëndë, kompleks, i për-

zier me arkaizëm dhe modern. Taksat kryesore,

nga të cilat vinin të ardhurat janë:

1) taksat direkte

2) taksat indirekte

3) monopoli shtetëror

4) taksat dhe licencat

5) taksat e ndryshme dhe të jashtëzakons-

hme

1. Taksat direkte

Këto japin afërsisht 28.75 për qind të të ard-

hurave. Taksat kryesore direkte janë:

a) taksa e së dhjetës

b) taksa për pasurinë

c) taksa për kafshët

d) taksa për shitjet

e) taksa mbi të ardhurat

f) taksa mbi trashëgiminë

a) E dhjeta - taksë me origjinë turke që

është ruajtur nga qeveria shqiptare. Ajo jep

rreth 32 për qind të taksave direkte. është një

taksë e verbër. Duke qenë se vlera e saj rritet me

rritjen e të korrave, ajo nuk inkurajon shumë

prodhimin. Qeveria, duke mbajtur parasysh

vështirësitë e panumërueshme që vijnë nga

kjo taksë dhe në sajë të shtimit të sasisë së të

korrave është përpjekur dy herë të reformojë

këtë taksë, por pa menduar asnjëherë të heqë.

Ligji i 24 janarit 1928 dhe ligji i 25 prillit 1925

sanksionuan që taksa mund të llogaritej në

vlerë dhe jo në natyrë. Megjithatë, kjo gjë nuk

u realizua. Duke përbuzur çdo gjë të re në fus-

hën e taksave, fshatari që, në sajë të kthimit në

natyrë ia dilte të fshihte një pjesë të kthimit të

të korrës u tregua refraktar. Qeveria, nga fundi

i vitit 1938 hartoi dhe çoi në parlament një

projektligj për këtë taksë.

b) Taksa e pasurisë - ka për fushë veprimi

të saj tokën. Duke nisur nga 15 mijë franga ari

shqiptare, taksa bëhet progresive. Sasia e pakët

e tokës së punuar dhe e ulët e ndërtesave kufi-

zojnë të ardhurat nga kjo taksë deri në 10 për

qind të të ardhurave totale. Këto të ardhura

shkojnë në 1.2 milion franga ari në vit.

c) Taksa mbi kafshët - jep 12 për qind

të të ardhurave ose afërsisht 1.5 milion franga

ari. Ajo aplikohet deri në kohët e fundit vetëm

për derrat dhe të imtat. Për arsye barazie, ajo

aplikohet aktualisht edhe për viçat.

Asgjë e veçantë nuk thuhet mbi taksën e

shitjes dhe taksën e trashëgimisë. Përqindja e

kësaj të fundit, si në të gjitha vendet e tjera,

ka tendencë të shtohet nga dita në ditë. Në të

kundërt, taksa e të ardhurave, e cila është një

taksë e re është një taksë progresive. Të ardhurat

minimale janë 2 mijë franga ari. Edhe taksat e

tjera japin nje vlerë të vogël të ardhurash.

Tabelë e importeve dhe eksporteve të grurit dhe misrit gjatë viteve1936-1937-1938 në mijë kuintalë

Grurë Misër VitiImporti Eksporti Deficiti Importi Eksporti Deficiti

193619371938

30.243.7131.2

5.24.24.6

25.039.5126.6

194.2152.5182.9

1.50.3

192.7152.1182.9

Tabela e importeve

Në mijë franga ari Përqindja Importet që vijnë 1924-28 1929-33 1934-38 24-28 29-33 34-38

ItaliaGjermaniaJugosllaviaAngliaJaponiaRumaniaSHBATë tjera

79.59017.1025.4955.0872171.1594.44011.059

63.98120.02811.3899.9641.4281.20712.36818.833

25.50312.2617.4925.6696.8175.6514.34318.401

69.715.04.84.50.21.03.90.9

45.615.08.17.10.90.98.913.5

29.614.28.76.67.96.65.021.4

Total 114.059 140.198 86.137 100.0 100.0 100.0

Mallërat Vlera Përqindja Kafshë të gjalla DjathëVezëLëkura të freskëta LeshPeshkUllinjVaj ulliri DuhanPerimeDru i papërpunuar Qymyr druri Naftë bruto Të ndryshme

6871.2009009747353376083571481651662554341381

8.3314.5510.9110.608.914.337.174.331.792.002.013.095.2616.76

Total 1.381 16.76

Tabela e eksporteve në mijë franga shqiptare për periudhën 1924-1928

Viti Përqindja Vendet1924-28 1929-33 1934-38 1924-28 1929-33 1934-38

ItaliaGreqiaSHBA-tëJugosllaviaTë tjera

37.22916.92010.8461.482788

28.6207.7086.6361.026800

26.0025.2733.6675772.142

55.025.016.12.21.8

63.917.214.82.31.8

69.114.09.71.55.7

Totali 67.265 44.790 37.681 100.0 100.0 100.0

Tabela e ndarjes së shpenzimeve sipas ministrive në mijë franga shqiptare

Vitibuxhetor

Financa Drejtësia Arsimi Ministria e Brendshme

Punët e jashtme

Punëpublike

Ekonomi Mbrojtja Totali

1926-271930-311934-351938-39

4.3435.5023.5895.621

9201.206793947

2.4793.5693.0133.728

2.0032.4281.5883.411

932847482700

1.6172.5041.2211.959

1.3741.2324482.565

11.53914.3657.8149.634

25.23931.65518.88828.565

Mesatarja 4.631 1.018 2.316 3.337 770 2.363 1.320 11.248 27.003

Me ndryshimet dhe mutacionet që bota njeh

në shekullin e XXI, padyshim që globalizmi

është fenomen dhe faktor që po ndikon gjith-

monë e më shumë në zhvillimet dhe marrëd-

hëniet midis shteteve, tregjeve ekonomike dhe

dukurive socio-kulturore.

Duke qenë se vendet në zhvillim e sipër ose të

cilësuara si “emergjente” janë në garë me njëra-

tjetrën për të prodhuar mallin më të mirë dhe

më të lirë, ato tashmë janë të detyruara që të

hyjnë në një fazë të re mbijetese, atë për të si-

guruar lëndën e parë. Në këtë rast, e kam fjalën

për shtete si Kina dhe India, vende që aktua-

lisht pushtojnë tregun botëror me mallërat e

tyre dhe përbëjnë një problem për ekonomitë

e vendeve perëndimore, të cilat, në funksion

të këtyre zhvillimeve drejtojnë dhe oriento-

jnë politikën e tyre strategjike, duke përdorur

mënyra nga më të ndryshmet, duke përfshirë

edhe luftën.

Në mënyrë që të dominojnë jo vetëm ush-

tarakisht, por edhe ekonomikisht, ato duhet

të kontrollojnë lëndën e parë, e cila siguron

zhvillimin e ekonomisë botërore. Shtetet në

fjalë kanë siguruar për një kohë të gjatë rolin

e aktorit kryesor, jo vetëm në arenën e marrëd-

hënieve ndërkombëtare, por edhe atë ekono-

mike, elementë që e bënë Britaninë e Madhe të

vetmin shtet që arriti të vendosë hegjemoninë

në marrëdhëniet ndërkombëtare në shekullin

e XVIII.

Nëse Amerika zhvilloi dy luftëra në Lindjen

e Afërt, zyratrisht për të luftuar terrorizmin, ajo

de fakto siguroi zotërimin dhe përqëndrimin

në duart e saj të lëndës së parë (gazin natyror

në Afganistan dhe naftën në Irak dhe në shtetet

aleate të Gjirit Persik), për të cilat Kina dhe In-

dia do të kenë shumë shpejt nevojë, duke qenë

se zhvillimi i tyre industrial dhe demografik

në 15 vitet e ardhshme do të shterojë burimet

natyrore të tyre dhe si rrjedhojë, ato do të jenë

të detyruara të kenë një varësi politike dhe eko-

nomike ndaj shtetit që i ka përqendruar këto të

fundit në duart e tij. Prandaj, kjo është arsyeja

përse Moska dhe Uashingtoni i janë futur një

lufte pa krye mbi kontrollin e burimeve na-

tyrore të para, siç janë gazi dhe nafta dhe po

zhvillojnë gjithmonë e më shumë teknologjitë

e reja të burimeve energjike alternative.

Sipas disa analizave të specialistëve të eko-

nomisë botërore, nuk ka më dyshime që Kina,

një superfuqi ekonomike sot, në 15 vitet e ard-

hshme do të ketë përdorur të gjitha burimet e

saj natyrore, të cilat gjenden në tokën e saj. Si

rrjedhojë, kësaj superfuqie ekonomike do t’i

duhet të sigurojë lëndën e parë diku tjetër.

E ndërsa Lindja e Afërt gjendet në domini-

min amerikan, Kina, nëpërmjet një strategjie

të vjetër dhe një eksperince të hershme, sytë i

ka drejtuar nga kontinenti afrikan, një vend

ku pasuritë natyrore dhe lënda e parë janë në

sasi të bollshme.

Për të kuptuar këtë luftë të heshtur dhe të

arsyetuar në mënyra të ndryshme, duhet pak

a shumë të kryejmë një analizë të marrëdhë-

nieve ndërkombëtare të viteve ’60-’70, për të

kuptuar se një strategji politike dhe ekonomike

mbështetet dhe ndërtohet nëpërmjet shërbi-

meve sekrete, sepse ato janë të vetmet që mund

të japin dhe të ndërtojnë temperaturën, mbi

të cilat ndërtohen marrëdhëniet ndërkombë-

tare në vitet e ardhshme. Ka një interaksion

midis shërbimeve sekrete dhe marrëdhënieve

ndërkombëtare. Të dy ndikojnë dhe influenco-

jnë njëri-tjetrin, duke i dhënë historisë një kurs

dhe drejtim tjetër.

Zanafilla e përplasjeve midis shteteve nis

gjithmonë me angazhimin e shërbimeve sekre-

te. Këtë shprehje mund ta pasqyrojë shumë

mirë historia biblike, kur Moisiu dërgoi për të

zbuluar vendin e Kananit pasardhësin e Jos-

huan. Është akti i parë i spiunazhit në botën

njerëzore që ndezi një konflikt të përhershëm

midis filistinjëve dhe izraelitëve, konflikt që

ende sot po zhvillohet në përmasa dramatike.

Në vitet 1960, Afrika ishte kthyer në një nga

kontinentet ku zhvillonin veprimtarinë e tyre

shërbimet sekrete më të fuqishme të botës.

MI-6 britanik, CSIS kinez, KGB-ja sovjetike,

Mossadi, BOSS, shërbimi sekret jug-afrikan,

DGST dhe nga fundi i viteve ’60 edhe CIA.

Secili prej shërbimeve sekrete zhillonte akti-

vitetin e saj në bazë të objektivave të veta dhe

duke pasur si arsye dhe qëllim kryesor të ndë-

rhynin dhe të ngjallnin armiqësi midis shër-

bimeve sekrete, për të praktikuar sigurisht atë

fjalën e vjetër popullore “Përça e sundo”

Arsyeja kryesore se përse Afrika ishte kthyer

në një epiqendër të spiunazhit gjatë Luftës së

Ftohtë kishte të bënte së pari me faktin e ard-

hjes në pushtet të Fidel Kastros, në vitin 1959.

Ky i fundit vendosi të përhapte idetë e revo-

lucionit kubanez në kontinentin e largët, në

një moment kur në Afrikë kishin shpërthyer

luftërat e pavarësisë. Kubanezët, duke përfituar

nga gjullurdia e përgjithshme që mbretëronte

në Afrikë, arritën në një kohë rekord të rekruto-

nin ideologjikisht shumë personazhe kryesore

të jetës politike të shteteve të Afrikës, siç ishte

rasti i gjeneralit Okello, i cili, falë ndihmës ku-

baneze arriti të merrte pushtetin në ishullin

e vogël të Zanzibarit. Po ashtu, Kuba arriti të

kthente Kasablankën në një port ku kalonin

armët që vinin prej Havanës me anë të anijeve

tregtare, të cilat në pjesën më të madhe ishin të

mbushura me luftëtarë që duhet të përhapnin

revolucionin kubanez.

Në vitet 1961, CSIS kineze, në bazë të skemës

së saj të preferuar - emigrimin ekonomik - kis-

hte vendosur në Dar el Selam një koloni të

rëndësishme me popullatë kineze, gjë që dësh-

monte se Pekini në këtë kontinent nuk kishte

vetëm qëllime politike, (të mbillte idetë e revo-

lucionit), por edhe ekonomike, sepse me anë të

trafikut të armëve kishte mundur të vinte në

jetë një sistem ekonomik të “trokut”, shkëmbi-

mit mall me mall.

Kjo praktikë e shkëmbimit të mallit përbën

metodën më të suksesshme të politikës së Kinës

në kërkim të lëndës së parë. Nëse në vitet ’60

armët kineze shkëmbeheshin kundër floririt

dhe diamantit që gjendeshin me shumicë në

truallin afrikan, sot, në vitin 2008, kinezët iu

propozojnë vendeve afrikane rrugë, spitale,

apartamente në shkëmbim të naftës, gazit dhe

bitumit, për të cilat Kina ka nevojë për zhvilli-

min e ekonomisë së saj dhe për sigurimin e

lëndës së parë vitet e ardhshme. Pra, puna e

CSIS e nisur vite më parë nëpërmjet kolonive

të saj po jep frytet e saj sot, gjithnjë e më shumë,

duke modifikuar marrëdhëniet e shteteve afri-

kane me ish-vendet kolonizatore dhe më gjerë

akoma, me Bashkimin Europian, i cili deri më

tani është i pazoti të ndërtojë një strategji të

marrëdhënieve ekonomike me Afrikën.

Shërbimi sekret kinez është nga më të vjetrit

dhe më të sofistikuarit në botë. Jetëgjatësia e

tij 2500-vjeçare i kishte mundësuar perandorit

kinez të spiunonte të gjithë subjektet e tij dhe

t’i mbante ata nën kontroll. Ardhja në pushtet

e Maos dhe Xiaopingut ndikoi që shërbimet

sekrete kineze të merrnin një përmasë të re, një

objektiv të ri, atë të zgjerimit të rrjetit agjentu-

ror, sidomos në Shtetet e Bashkuara, Europë,

Lindjen e Mesme dhe në kontinentin Afrikan.

Angazhimin e madh në Afrikë të CSIS-së e fi-

nanconte duke përdorur trafikun e drogës që

zhvillonte me Triadën kineze dhe së dyti, me

anë të pastrimit të shumave marramendëse të

parave që zhilloheshin në atë kohë në Hong-

Kong. Në vitin 1964, buxheti i CSIS-së për ve-

primtarinë në Afrikë mund të krahasohej me

buxhetin që përdorte KGB-ja në po të njëjtin

kontinent. Drejtuesi i operacioneve të zbulimit

kinez në Afrikë ishte koloneli Kao Ling, një

nga ushtarakët më të mirë të kundërzbulimit

kinez, i cili kishte realizuar operacione sub-

vercioni për vite të tëra në Azinë e largët.

Marrëdhëniet ndërkombëtare e strategjike nën vartësinë e spiunazhit

CSIS-ja, gjatë aktivitetit të tij në Afrikë

nuk kishte vendosur vetëm baza për kriji-

min e një rrjeti spiunazhi, por edhe ato të

një aktiviteti ekonomik që do t’iu shërbente

interesave kineze në mënyrë afatgjatë. Puna

e CSIS-së kinez ndikon sot në marrëdhëniet

ndërkombëtare dhe humbjen e monopolit

të ish-vendeve koloniale në Afrikë. Kompani

të fuqishme botërore po humbasin njëra pas

tjetrës monopolet e tyre tregtare në Afrikë

mbas hyrjes së kapitalit Kinez në këto vende.

Duke parë që Afrika e viteve ’60 po kthehej

në një treg të rëndësishëm për trafikun e ar-

mëve dhe që ishte përfshirë nga lufta kundër

shteteve kolonizuese, KGB-ja vendosi të rekru-

tonte simpatizantë komunistë duke iu ofruar

një mundësi formimi “intelektual” në univer-

sitetin “Patrice Lumumba” në Moskë.

Universiteti, në të vërtetë ishte i specializuar

në leksionet mbi teknikat e luftës guerilase dhe

aktet e terrorizmit. Sipas shumë ekspertëve të

historisë së spiunazhit, profesorët e këtij uni-

versiteti nuk ishin gjë tjetër, veçse ish-nxënësit

më të mirë arabë të KGB-së që kishin kryer

aktet terroriste të Lindjes së Mesme në mesin

e viteve 1960. Sovjetikët, duke parë rëndësinë

e rrjetit kubanez në Afrikë vendosën të për-

dornin Kastron në shkëmbim të një ndihme

financiare për ekonominë kubaneze, me kusht

që Havana të propagandonte në Afrikë ideo-

logjinë komuniste sovjetike dhe jo atë kineze.

Për këtë arsye, në radhët e DGI-së kubaneze

u integruan 5 mijë këshilltarë rusë me detyrë

në Afrikë. Pra, sovjetikët ishin më shumë të

interesuar të zinin një vend në tregun e armëve

dhe të siguronin një supremaci mbi kinezët, të

cilët i shikonin si kundërshtarët ideologjikë më

të rrezikshëm në Afrikë dhe së dyti, të siguro-

nin që shumë shtete afrikane të ktheheshin në

satelite sovjetike, në një moment kur Lufta e

Ftohtë kishte njohur kulmet e saj.

Sovjetikët mendonin më shumë që të sigu-

ronin një pozicion strategjik përkundrejt ame-

rikanëve dhe kinezëve dhe lufta për kontrollin

e kanalit të Suezit dëshmonte sesa strategjike

mund të paraqitej Afrika në konfiguracionin

e Luftës së Ftohtë. Në rastin sovjetik spiunazhi

iu shërbente interesave strategjike, për të patur

një pozicion dominues përkundrejt superfu-

qisë tjetër, duke lënë mënjanë interesat ekono-

mike, të cilat nuk ishin parësore. Pra, në këtë

rast spiunazhi ishte në interes të gjeostrategjisë

dhe është kjo arsyeja përse sot Rusia, ndryshe

nga Kina, është plotësisht e papranishme në

tregun emergjent afrikan.

Në anën tjetër të monedhës, në vorbullën

afrikane vepronte një nga shërbimet sekrete

më të forta në botë, Mossadi, i cili i kishte vënë

vetes tri objektiva kryesore në Afrikë; e para,

të prishte marrëdhëniet e KGB-së me vendet

Afrikane satelite të Moskës, të shtinte në armi-

qësi shërbimet sekrete sovjetike dhe kineze me

njëra-tjetrën dhe së fundi, të siguronte pluto-

niumin për centralin sekret të Diamonës.

Izraelitët, në një kohë rekord arritën të elimi-

nonin fizikisht, falë kidonëve të tyre, jo vetëm

agjentët kinezë, por edhe drejtuesit e vendeve

që ishin afër ideologjikisht me ta.

Duke pësuar disfatë mbas disfate, shërbi-

met kineze, nëpërmjet presidentit Mobutu,

i kërkuan Mossadit një armëpushim dhe një

aleancë të heshtur, për të luftuar dhe minuar

influencën e rusëve në Afrikë, çka ishte plotë-

sisht në objektivat e Mossadit, i cili kishte filluar

në ato momente bashkëpunimin e ngushtë me

BOSS (Bureau of State Security). Një bashkë-

punim strategjik për izraelitët, të cilët kishin

interes të eksportonin nga Pretoria plutoniu-

min drej centralit sekret Dimona e si kundërs-

hpërblim Mossadi ofroi ndihmën e tij për të

lokalizuar dhe eliminuar drejtuesit e lëvizjes

së kongresit afrikan.

I interesuar që në vende si Nigeria dhe Kenia

që furnizonin me naftë Izarelin, Mossadi, në

vitin 1984, kur gjenerali Buhar mori pushtetin,

bëri të pamundurën që nëpërmjet një traktati

sekret të risillte në vend ish-ministrin e Trans-

porteve, Dikko, i cili kishte vjedhur një shumë

të madhe dhe ishte armik i betuar i shefit të

ri të regjimit. Një operacion, i cili ngjason me

atë të përfshirjes së Mossadit në rrëmbimin e

Kurdit Ocalan, por duke u lënë tërë meritën e

operacionit shërbimeve sekrete turke.

Pra, rasti i aktivitetit të Mossadit në Afrikë

nuk lidhej me interesa ekonomike, madje ai

nuk punoi fare për të krijuar një rrjet spiunësh

për të forcuar marrëdhëniet ekonomike, por

interesi kryesor i tyre ishte gjeostrategjik, sepse,

falë sigurimit të plutoniumit dhe ndihmës së

specialistëve afrikano-jugorë, Izraeli arriti të si-

guronte bombën bërthamore, armë e cila do

të ndryshonte përgjithmonë konfiguracionin

e marrëdhënieve ndërkombëtare, jo vetëm në

Lindjen e Afërt, por në të gjithë pellgun mes-

dhetar e më gjerë.

Pra, mund të themi në bazë të këtyre fakteve

që spiunazhi është një nga faktorët që luan një

rol të rëndësishëm në marrëdhëniet ndërkom-

bëtare dhe në një farë mënyre ka forcën për

t’i modifikuar ato. Rasti i përdorimit të një

raporti të CIA-as për armët e shkatërrimit në

masë në Shtetet e Bashkuara shërbeu si bazë

për të sulmuar Irakun dhe hyrjen e forcave të

koalicionit. Atje ndryshoi konfiguracioni i mar-

rëdhënieve ndërkombëtare në atë rajon dhe

ngjarjet po vërtetojnë se burimet natyrore janë

sot thelbi i një lufte të heshtur të shërbimeve

sekrete, një betejë e cila luhet kundër kohës dhe

fenomeneve natyrore që askush nuk mund t’i

kontrollojë sot.

Letërsia shqiptare nuk ka ekzistuar si pasojë

e organizimit të saj në shkolla, rryma, drejti-

me të artikuluara, grupime shkrimtarësh me

bazë ideologjike, estetike, filozofike etj. Kul-

tura shqiptare, si gjithë kultura ballkanike në

përgjithësi, është një kulturë rurale, qytetet në

kuptimin modern të tyre, kanë lindur relati-

visht vonë. Moderniteti shqiptar, për pasojë,

mbetet një dukuri e vonët. Letërsia, në Euro-

pën Perëndimore, u zhvillua rreth katedraleve

dhe manastireve katolike dhe protestante, rreth

familjeve mbretërore që thërrisnin artistë dhe

letrarë në oborret e tyre. Ndërsa kultura ballk-

anike u modernizua nga imitimi dhe adaptimi

i mënyrave të jetesës dhe të kulturës Europiane

Perëndimore, prej elitave të këtyre vendeve.

Letërsia shqiptare, në përgjithësi, është letërsi

individësh të vetmuar, në mënyrë paradoksale,

shkrimtarësh, që madje, në shumicën e rasteve,

nuk kanë komunikuar me njëri-tjetrin apo ma-

dje as që kanë ditur ekzistencën e njëri-tjetrit. E

reja, dukuria moderne, në kulturën shqiptare,

ka marrë më shumë formë nga kontaktet me

të huajën, si revoltë individuale, apo si ambicie

personale e individëve që kanë gjakuar duku-

rinë moderne. Autorët shqiptarë kanë zbuluar

dukurinë kombëtare pasi kanë zbuluar duku-

ritë universale dhe janë kthyer tek matrica

shqiptare. Kështu kemi Faik Konicën njohës të

dukurive më të fundit të kohës së tij që iu kthye

“doktor gjilpërës...”, Kuteli rrëfenjave shqiptare,

Ibrahim Kodra motiveve shqiptare në pikturën

postkubiste, Martin Camaj motiveve lokale, Po-

radeci motiveve folklorike në poezi etj.

Moderniteti shqiptar me trajta vetjake e

ka shpjegimin dhe me zhvillimin me zigzage

të shoqërisë shqiptare, proces i zhvilluar me

ndërprerje tragjike, vonesa në histori, me re-

zistencë të së vjetrës, me refuzim shpesh herë

të së resë etj. Mungesa e artikulimit të zërave,

qoftë të atyre që mbronin modernitetin, qoftë

të atyre që mbrojnë tradicionalen, qoftë të atyre

që mohojnë, qoftë atyre që pohojnë, qoftë të

atyre që mohojnë për të pohuar apo pohojnë

për të mohuar i dha trajtat e një modernizmi

sporadik, fragmentar, me karakter të theksuar

individual, në peizazhin kulturor shqiptar. Kës-

htu lindja, zhvillimi, konfigurimi i dukurive

moderne në kulturën shqiptare kapi një karak-

ter të copëzuar me mungesë vijimësie. Ndonëse

nuk kemi traktate, manifeste, programe të mo-

dernitetit në Letrat shqipe, nuk mund të themi

se kemi mungesë të modernitetit. Moderniteti

shqiptar lidhet me dëshirën dhe përçapjen e

elitave shqiptare, vizionarëve shqiptarë për mo-

dernitet e europianitet të kulturës shqiptare.

Prania e modernitetit, në radhë të parë nën-

kupton ekzistencën e demokracisë, e zhvillimit

teknologjik, liberalizmit ideologjik, të një hopi

në fushën e teorisë, etj.

Po të kërkojmë një periudhë të lindjes apo

zhvillimit të modernizmit në hapësirën shqip-

tare, dhe të kushteve të favorshme për ngjizjen

e tij, mund të flasim qysh në lindjen e roman-

tizmit në kulturën shqiptare, por për një trajtë

më të qartë mund të flasim veçanërisht për po-

litikën pjesërisht liberale në fushën e artit në

Shqipëri nën regjimin e mbretit Zogu i I. Poetë

si Lasgush Poradeci, Migjeni, Noli, prozatorë si

Kuteli e Koliqi, piktorë si Ibrahim Kodra sjellin

në kulturën shqipe vepra të rëndësishme dhe

eminamente moderne. Megjithëse, për përdo-

rimin e termit “modern” në këtë periudhë të

letërsisë shqipe shprehim një farë rezerve në

lidhje me transformimin e tij në kanon, d.m.th.

në një rrymë letrare dominante dhe me karak-

teristikat e shekullit të 20-të. Që në fillim duam

të theksojmë se më shumë kemi të bëjmë me

një rrymë të modernizmit estetik sesa të një

modernizmi etik.

Modernizmi historikisht mbart dhe një

kuptim negativ: triumfin e borgjezisë, indus-

trializimin, racionalizimin e marrëdhënieve,

dukuri të njohura në shoqëritë perëndimore

në periudhat e mëparshme.

Termi dhe dukuria e modernizmit në Shqi-

përi është diskutuar pak ose aspak për shkak

të paragjykimeve që kanë ekzistuar mbi këtë

term, posaçërisht në periudhën komuniste.

Moderniteti, si dukuri, në letërsinë shqipe, i

është nënshtruar një shqyrtimi vetëm sporadik

në studimin e autorëve apo veprave të veçanta,

në ese të ndryshme etj. Në Shqipërinë e pas

Luftës së Dytë Botërore termi modern në fushat

e artit dhe filozofisë e estetikës ishte i veshur

me një farë rreziku, për pasojë ishte shndërruar

pothuaj në një tabu. Vepra apo autori i munds-

hëm modern ishte një shembull i dekadentiz-

mit, i degjenerimit të artistit që ishte vënë nën

shërbimin e borgjezisë, si përfaqësues i “artit

për art”, i “artit të shkëputur nga masat”, i një

rreziku potencial ndaj qëllimit final të aparatit

të propagandës komuniste “edukimit të njeriut

të ri” dhe “edukimin komunist të masave”. Për

pasojë nocioni modernitet mbeti i pakuptuar,

i shpërdoruar dhe hera-herës i përdorur në

sintagmat e gjuhës së drurit, më shumë i de-

semantizuar.

Autorët e dyshuar për modernizëm në Shqipëri

patën fat tragjik, dënimi i dhunshëm i tyre nuk

bëhej patjetër për ide antimarksiste apo antiko-

muniste, por vetëm për formën e manifestimit

artistik jashtë shablloneve të realizmit socialist,

kanone të pranuara e vendosura nga komisarët

e estetët e Partisë së Punës së Shqipërisë. Kës-

htu në periudhën e regjimit stalinist të Enver

Hoxhës u dënuan me burgim piktorë, poetë,

prozatorë, madje dhe këngëtarë të muzikës së

lehtë për të vetmin faj të tyre: shprehja artis-

tike (jo idetë) ishte moderniste. Zelltarët dhe

ata që i shërbyen Enver Hoxhës, ndryshe nga

shumë vende të tjera ish komuniste, përgatitën

dhe modelet dogmatike të realizmit socialist,

që ishin të pashkelshme, të padhunueshme, të

pamodifikueshme. Kështu ishin ngritur dhe

organet e ruajtjes së “kufijve të lejueshëm të

artit shqiptar zyrtar”; për pasojë informatorët,

denoncuesit, kallëzuesit, kritikët zyrtarë, komi-

sionet e censurës, dënuesit, ishin hartuesit e pa-

dive ndaj artistëve e shkrimtarëve. Të nisur nga

dogmat staliniste dhe nga orientimet e Enver

Hoxhës për letërsinë dhe artet, u gatitën libra

donkishoteskë që talleshin në forma të paturps-

hme me shpirtin novator europian, me moder-

nizmin, me emrat më të ndritshëm të kulturës

së shekullit të XX; u paragjykuan autorët që

manifestonin shenja të modernizmit, u goditën

me zell të pashoq autorët e traditës, që nuk

përputheshin me kallëpet formale të skemave

ideologjike etj. Nga njëra anë, kritika shqiptare

dëshmonte izolimin e pashembullt të vendit,

nga ana tjetër, nënvizonte një provincializëm

kulturor të pangjashëm me asnjë vend tjetër;

gjë që do t’i kushtonte shumë kulturës kom-

bëtare në përgjithësi, pasojat e së cilës ndihen

dhe sot.

Mund të flitet për një konflikt midis moder-

nizmit si një tip estetik i jetës së përditshme: si

rafinament, vlerë soditëse, çinteresim, ndjenjë

e epërme, elitizëm, vlerësim i artit, dhe mo-

dernitetit si qëndrim pragmatik: racionalizëm,

ftillueshmëri, llogari financiare, mungesë e

afërsisë ndaj artit, çmitizim i sublimes, cinizëm.

Modernizmi konsiderohet se është shfaqur në

letërsinë perëndimore pas romantizmit dhe

realizmit, ndërsa në letërsinë shqipe fillimi i

modernizmit mund të konsiderohet në fun-

din e romantizmit ose me fillimet e Letërsisë

së Pavarësisë. Paradoksi apo vonesa e dukurisë

shqiptare shpjegohet tërësisht si pasojë e pro-

blemeve sociale dhe politikës së Shqipërisë.

Personazhet e modernizmit shqiptar emanci-

pohen në mjedise të tjera shoqërore; ide, forma

të reja, prosede, filozofi mbarten nga vende më

të zhvilluara dhe më demokratike dhe apliko-

hen në terrenin e djerrë të kulturës shqiptare.

Përkufizimi i famshëm hegelian, i rimarrë nga

Habermas, i modernitetit si “ begründung an

sich selbst”, si autonomi e individit dhe ndërtim

i vetvetes në liri, është i vlefshëm për Shqipërinë

vetëm në periudhën midis dy luftërave botëro-

re. Në këtë periudhë shfaqen trajtat e qarta të

modernizmit, kulti i formës, interiorizimi i per-

sonazheve në prozë, rafinamenti i gjuhës dhe i

ndërtimit të tekstit. Mitrush Kuteli, bën thirrje

të qarta për kthimin e vëmendjes nga forma;

në pasthënien e librit të Lasgush Poradecit “Ylli

i zemrës”, Bukuresht 1937, do të shkruante “-

Në erarkinë e elementeve që përbëjnë vlerën

e një vepre poetike, forma ose trajta zë vendin

e parë. Kuptimi ose përmbajtja nuk vinë për-

veç se në rradhën e dytë. Kjo gjë shpjegohet

e kuptohet lehtë. Sepse, sa e sa nuk mundin

të kenë mendime të nalta e mbase hyjnore,

sa e sa nuk mundin të kenë ndjenja të thella

e të kthjellta, sa e sa nuk mundin të ndjejnë

e të shijojnë shpirtërisht bukuritë e jetës dhe

të natyrës - gazin e ditës, magjinë e mbrëmjes

ose misterin e natës, - sa e sa nuk mundin të

përmbushin vepra të nalta, por të gjithë këta

dyke mos patur mundësinë e brendshme t`i

shprehin këto ndjenja e mendime të veshura

me veshjen e poezisë, pra të formës, nuk janë

vjershëtorë. Janë e mbeten - ndofta-mendim-

tarë, shkencëtarë, shkrimtarë, e mbase heroj, po

jo vjershëtorë.” Studiuesi gjerman Hugo Frie-

drich në vitin 1956 (Die struktur der modern

lyrik) do të bënte një afirmim të ngjashëm me

atë të Kutelit : “Interpretimi i një poeme mo-

derne duhet të ndalet me më shumë durim

mbi teknikat e shprehjes sesa mbi përmbajtjen,

motivet, temat e saj”

Migjeni në një nga letrat që i dërgonte “Botës

së re” theksonte sërish rëndësinë e estetikes në

art si element parësor : “Kryesorja në art është

artistikja, që me talent dhe të drejtë të pakom-

promis të zbulojmë esencën shoqërore, morale

e psikologjike të jetës intime, të njerëzve dhe të

marrëdhënieve të tyre, që artin do ta pasuronte

shpirtërisht dhe estetikisht”

Gjergj Fishta dhe shkolla shkodrane përfaqë-

sonin rrjedhën kryesore në letërsinë shqipe

Modernitet i pamunguar në Letrat Shqipe

interbelike (midis dy luftërave botërore), me

risi, me kreativitet e njëherazi me një frymë të

thellë tradicionaliste. Niveli i Letërsisë Shqi-

pe kishte kapur kuota që letërsia e vendeve

Perëndimore i kishte njohur posaçërisht në

gjysmën e dytë të shekullit të XIX. Kjo dukuri

letrare lidhet me konsolidimin e vonshëm të

Shqipërisë si shtet dhe nga zhvillimi anemik

politik e shoqëror.

Në vitet `30 do të ishin dy poetë që do të

shkëputeshin nga letërsia tradicionaliste duke

i dhënë letërsisë përmasën moderne europiane

në sinkroni të plotë, Lasgush Poradeci dhe Mi-

gjeni. Përmbajtja filozofike e poezisë së L. Po-

radecit, thellësia e mesazhit lirik, rezonanca e

brendshme muzikore, ftillueshmëria e vargjeve,

aftësia për të plasticizuar vizione koherente të

botës, mund të homologohet me bashkëkohë-

sit europianë, që konsiderohen si forca nova-

tore të dorës së parë. Në mënyrë paradoksale,

pikërisht për cilësitë moderne, poezia e Lasgush

Poradecit u luftua në mënyrë të dhunshme

nga kritikët dogmatikë komunistë. Ajo që do

t`i shqetësonte në mënyrë obsesive studiuesit

shqiptarë dhe shkaku që do të luftohej më tepër

dhe pa bërë asnjë kompromis poezia e Lasgush

Poradecit, ishte aspekti evropian i poezisë dhe

universaliteti i saj. Në citatin e mëposhtëm një

studiues rendit të gjitha aspektet moderne si

të metat themelore të poezisë: “...në poezinë e

Lasgushit ka herë pas herë errësirë, fshehtësi,

hermetizëm, formë të pastër ose kult të formës,

misticizëm dhe filozofi idealiste, nënçmim të

përmbajtjes në privilegj të manierës” apo më

tej po ky autor “Vend të rëndësishëm në kri-

jimtarinë e Lasgush Poradecit zë lirika filozo-

fike, në të cilën poeti, në frymën e filozofisë

misticiste, trajton çështjen e thelbit të jetës, të

njeriut, të lëndës dhe të shpirtit (të materies

dhe ndërgjegjes), çështje të cilën ai e zgjidh në

pozita të teorive filozofike reaksionare, që pa-

tën marrë përhapje në radhët e inteligjencës

borgjeze reaksionare në Europën Perëndimore

pas Luftës së Parë Botërore”

Migjeni çau rrugën për një letërsi moderne,

ndonëse në vitin e botimit të vëllimit “Vargjet

e lira”, fatkeqësisht, në Shqipëri instalohet një

regjim stalinist. Pas luftës, kritikët nxituan ta sh-

pallin Migjenin pararendës të realizmit socialist,

duke mos arritur ta analizojnë apo, thjesht, duke

kaluar si pa vënë re simpatinë e poetit ndaj Pe-

rëndimit; komplekset seksuale të mbajtura nën

trysni dhe të manifestuara në krijimtari, pesimi-

zmin shopenhaurerian, niçianizmin etj.

Në vitet ̀ 30 kultura shqiptare pati hyrë në një

etapë të re. Tashmë ishte krijuar një klimë ku

mund të vërshonin idetë nga jashtë, kjo do të

ndodhte pas kthimit në atdhe të një sërë intelek-

tualëve nga studimet, nga vendet perëndimore.

Pikërisht në këto vite Poradeci botoi “Vallja e

yjeve”, Konstancë, 1933, “Ylli i zemrës”, Bukuresht

1937, Migjeni përgatiti për shtyp “Vargjet e lira”,

Tiranë 1936, Gjergj Fishta botoi variantin përfun-

dimtar të poemës “Lahuta e Malëcis”, Shkodër

1937, Ernest Koliqi botoi “Tregtarë flamujsh”, Ti-

ranë 1935, Mitrush Kuteli boton vëllimin e parë

me rrëfenja “Netë shqiptare”, Bukuresht 1938, Mi-

gjeni botoi brenda pesë vjetësh 24 skica në prozë

etj. Shtypi kulturor shqiptar pati një zhvillim të

lirë, jo se nuk u zbatua censurë, por shumë më i

lirë se në kohën e komunizmit, censura e Mbretit

Zog ndërhynte vetëm atëherë kur prekej regjimi

monarkik. Vlen të përmenden organet e shty-

pit katolik të Shkodrës “Hylli i Dritës”, drejtuar

nga Gjergj Fishta, e përmuajshmja “Minerva” si

revistë letrare e jetës moderne, organ liberal i

cili u botua në Tiranë nga 1932 deri më 1936,

revista “Iliria” (1934-1936) etj. Është për t`u shë-

nuar ndikimi që pati revista “Përpjekja shqiptare”

(1936-1939), drejtuar nga intelektuali Branko

Merxhani, në modernizimin e jetës kulturore

shqiptare. Kjo e përmuajshme i ofroi lexuesit të

vet poezi dhe prozë moderne shqiptare si dhe

përkthime nga letërsia botërore, recensione

librash, ese mbi filozofinë, psikanalizën, socio-

logjinë, historinë, gjuhësinë, arkeologjinë etj.

Revista bënte apel për një ringjallje shpirtërore,

të cilën e quante neoshqiptarizëm dhe kërkonte

të realizonte një lëvizje kulturore dhe jo politike,

ndonëse, fatkeqësisht, filozofia e saj dhe e grupit

të intelektualëve të neoshqiptarizmës identi-

fikonte vlerat e Perëndimit me Italinë fqinje, që

gjegjësisht në atë periudhë ishte fashiste. Revista

“Bota e re” e Korçës, revista “Shkëndija”, drejtuar

nga Ernest Koliqi, “Revista letrare”, drejtuar nga

Mitrush Kuteli, Vedat Kokona, Nexhat Hakiu,

revista “Kritika”, drejtuar nga Arshi Pipa, ishin

organet kryesore që ushqenin jetën kulturore të

vendit me ide moderne të homologuara me ato

europiane. Jeta intelektuale ne mesin e viteve ̀ 30

dhe në fillim të viteve ̀ 40 njohu një zhvillim të

paparë, një kulm në gjithë kulturën shqiptare.

Së bashku me krijimin e bazave të letërsisë mo-

derne shqiptare, së toku me sprovat në terrenin

letrar, në historinë e kulturës shqiptare do të

shfaqen dhe mendime të artikuluara për artin

dhe letërsinë, mendime në fushën e estetikës dhe

probleme teorike. Estetika që do të shkruajë De

Rada, ndonëse ishte heterogjene nga përmbajtja

solli të re në Letrat Shqipe preokupimin serioz

për të artikuluar ide teorike, qëndrime ndaj

dukurive artistike etj. Naim Frashëri në parathë-

nien që shkruan për përkthimin e “Iliadës” sjell

në vëmendje të lexuesit mendime teorike. Faik

Konica personazhi më i “konektuar” në peizazhin

evropian me “Albania”-n e tij do të luajë një rol

tejet të rëndësishëm në krijimin e kushteve dhe

inkurajimin e dukurive moderne në kulturën

shqiptare. Faik Konica më shumë se kushdo

tjetër, është personaliteti që ndërtoi përmes kri-

tikës një ndërtesë të plotë. Faik Konica i shpëtoi

frymës së entuziazmit dhe frymës familjare që

ekzistonte mes shkrimtarëve shqiptarë të kohës.

Kritika letrare fiton rëndësinë dhe peshën e nevo-

jshme që duhet të ketë në një kulturë kombëtare

përmes shkrimeve të Faik Konicës. Më 1906 Luigj

Gurakuqi boton Vargënimi n’Gjuhë Shqype duke

u mbështetur kryesisht në përvojën klasike. Më

pas Fan Noli do të hedhë paralele midis letërsisë

së huaj që ai përktheu me letërsinë shqipe.

Eqrem Çabej do të krijojë për herë të parë pa-

norama të zhvillimit të Letërsisë Shqipe në kon-

tekste të ndryshme, duke krijuar dhe bazat e një

letërsie të krahasuar në kulturën tonë kombëtare.

Kuteli, dëshmoi përmes shkrimeve të tij, kulturë

letrare dhe intuitë, inteligjencë interpretimi dhe

njohje të proceseve botërore të letërsisë. Në dia-

logun me K. Malokin dhe së bashku me shkri-

met e Eqrem Cabejt letërsia shqipe është pjesë

e zhvillimeve europiane. Mendimi kritik do të

pasurohet në mënyrë të posaçme nga studiuesit

kosovarë si Rexhep Qosja, Ibrahim Rugova, Sabri

Hamiti, Agim Vinca etj.

Një letërsi moderne tashmë ishte krijuar në

Shqipëri, e cila mbeti gjallë deri sa komunizmi

stalinist i dha fund liberalizmit në kulturë duke

ndërprerë procesin e modernizimit. Kështu

letërsia do të vuante mungesën e sinkronizimit

me letërsinë moderne europiane në mënyrë të

dukshme për rreth njëzet vjet. Duhet thënë se

letërsia shqiptare ka paraprirë zhvillimet e ven-

dit, gjithmonë ajo ka qenë shumë më përpara se

zhvillimet politike, ekonomike, sociale etj.

Nga viti 1945 filluan të duken një sërë shenjash

të modifikimit të thellë të shoqërisë, të organi-

zimit ekonomik, të regjimit politik dhe kultura

u detyrua t`i nënshtrohet modelit komunist so-

vjetik. Ndonëse moderniteti në kuptimin libe-

ral të fjalës ishte mbyllur, komunizmi përdorte

në “gjuhën e drurit” si pikë të propagandës:

modernizmin ekonomik, megjithëse mohonte

pikat bazë të tij: të drejtat qytetare, pronën in-

dividuale dhe lirinë kulturore. Nëse diktatura

e regjimit të Zogut konsideronte si prioritare

modernizmin politik, diktatura e ekstremit të

majtë e Enver Hoxhës synonte një modernizëm

ekonomik. Të dy sistemet donin të tejkalonin

liberalizmin borgjez duke dashur të ndërtojnë

vetëm një anë të modernitetit, të izoluar dhe

duke shkatërruar të tjerat. Të gjitha diktaturat

kanë rimarrë objektivin e modernizmit, duke e

kuptuar sipas ideologjisë së tyre, duke injoruar

objektiva apo struktura të modernitetit.

Ata nuk e kuptuan që modernizmi nuk është i

mundur pa modernitet, që zhvillimi ekonomik,

prona private, zgjedhjet e lira dhe demokracia

janë të lidhura midis tyre dhe se nuk mund të rea-

lizosh asnjë syresh pa tërësinë, ndryshe rezultati

është dështimi i të gjithave. Pushtimi sovjetik pen-

goi në Europën Lindore një diskutim real të këtij

problemi, por të gjitha përpjekjet e komunistëve

të ndriçuar apo nacionalistëve, zëri i intelektua-

lëve që dëgjohej në mënyrë diskrete, në kufijtë

e konjukturave që u paraqiteshin, nuk bëri gjë

tjetër veçse rriti përqindjen dhe zgjeroi terrenin e

modernitetit. Artistët e vërtetë, dhe jo shërbëtorët

e pushteteve, janë mbjellës të lirisë në shoqëri,

janë çelësit e hapësirave demokratike, fryma e

risive në shoqëri. Kështu u bë e mundur në kus-

htet e një diktature nga më të ashprat në gjithë

Europën, në diktaturën e Enver Hoxhës, të lindë

një letërsi si ajo e Ismail Kadaresë, e përkthyer, e

çmuar dhe e vlerësuar në Perëndim si vlerë mo-

derne e trashëgimisë universale. Në Perëndim,

moderniteti u realizua në mënyrë tërësore, mo-

dernizimi i të gjitha lëmive, duke u zhvilluar në

kushtet e lirisë ekonomike, sociale, kulturore, kur

është fjala për modernitet dhe liri në nivel sistemi.

Në Perëndim, moderniteti ka përfunduar në më-

nyrë normale. Dalja nga moderniteti është bërë

pothuajse në mënyrë sinkronike, në mënyrë të

organizuar-përmes europianizimit të strukturave,

përmes të tjerash ka një synim të qartë: hyrjen në

portën e postmodernizmit.

Në shoqërinë komuniste shqiptare, dhe jo

vetëm në atë shqiptare, kanë ekzistuar ishuj të

krijimtarisë së lirë në letërsi, muzikë dhe arte fi-

gurative. Në ish Jugosllavi ekzistonte liria e shpre-

hjes artistike, por kontrollohej në mënyrë mjaft

perfide nga komunizmi jugosllav, megjithatë nuk

pati atë presion për sterilitet stalinist, nga i cili do

të vuante arti në Shqipëri. Jashtë kufijve të Shqi-

përisë dhe në diasporë pati lëvizje më liberale me

tipare që ngjanin më tepër me letërsinë moderne

të traditës sesa si rezultate të një sistemi modern

paralel e kompesator. Modelet e jashtëkufirit

mbetën lumturisht të paprekura e të pamolep-

sura nga realizmi socialist dogmatik. Kështu do

të përmendim Martin Camajn, Arshi Pipën, Dus-

hko Vetmon, Vorea Ujkon etj, që u takojnë viteve

`60, dhjetëvjeçar, ku do të afirmoheshin dhe në

Shqipëri, pas rreth 15 vjet shterpësie dramatike

dhe përpjekjesh të dëshpëruara për një letërsi të

sinkronizuar me atë të vendeve staliniste, do të

shfaqeshin profile artistike që do të shënonin një

lëvizje të brendshme rigjallërimi në kufijtë dog-

matikë të letërsisë së realizmit socialist. Në këtë

periudhë dhe duke vijuar dhe më vonë, jashtë

kufijve shtetërorë të Shqipërisë, do të shihnin

dritën e botimit vepra me një larushi formash

shprehjesh nga shkrimtarë si: Esad Mekuli, Enver

Gjergjeku, Martin Camaj, Anton Pashku, Rexhep

Qosja, Luan Starova, Resul Shabani, Agim Vinca,

Fahrudin Gunga, Din Mehmeti, Azem Shkreli,

Ali Podrimja, Sabri Hamiti, Eqrem Basha, Murat

Isaku, Kim Mehmeti, Rrahman Dedaj, Ibrahim

Berisha, Adem Gashi, Basri Capriqi, etj.

Peizazhi i modernitetit shqiptar do të ishte

i paplotë n.q.s. nuk do të flasim për piktorin

Ibrahim Kodra, piktorin shqiptar që pikturoi

e jetoi në Itali dhe Europë. Ai përbën një per-

sonalitet kulmor europian, gjë e konfirmuar

nga personalitetet më të mëdha të shekullit

XX. I klasifikuar sot nga kritikët e specialite-

tit si postkubisti i fundit i Europës, problemi

thjetëzohet tejet. Misteri Kodra është më kom-

pleks se sa një klasifikim metodik dhe komod.

Në pikturat e tij ka diçka solemne e hijerëndë

nga dekoracioni popullor, nga mozaiku, diçka

mitike, elementë të monumentalitetit të madh

egjiptian, diçka nga kubizmi a la Picasso, diçka

që nuk i ndahet përjetësisht nga fëmijëria, në

formën e një të kaltre, një thjeshtësi tronditëse,

nga ku Kodra ngre ëndrrën e vet piktorike.

Natyra është pretekst dhe subjekt i përhershëm.

Ai nuk ndalet para saj për ta pasqyruar e riprod-

huar. Në telajon e Ibrahim Kodrës ndërtohet një

realitet që bën pjesë autentikisht në botën e tij,

në këtë laborator të stërmadh nga prodhohet

ëndrra njerëzore. Realiteti përthyhet, stilizohet,

përshtatet, gjeometrizohet, pleqësohet, redukto-

het nga elementë dytësorë e të panevojshëm, i

jepet shkëlqimi që mund t’i japë vetëm arti – për

të bërë këtë jetë të pavarur në këtë univers të ri.

Në pikturat e tij nuk ka rëndësi të veçantë lëvi-

zja, ajo është e kontrolluar prej rreptësisë së stilit

kategorik, në të bien në sy figurat që janë ballore

dhe dypërmasore. Kodra është një personalitet

i papërthyeshëm, i paluajtshëm, konsekuent i

shenjave të tij, konsekuent i gjuhës së tij, kon-

sekuent i semantikës së tij, si rrallë tjetërkush u

jep u objekteve një notë vetanake. Personazhe,

portrete instrumentistësh, dhe në mënyrë të ve-

çantë idhulli, i nënshtrohen logjikës së hekurt të

stilit të Kodrës, inkuadrohen në drejtkëndësha, në

forma gjeometrike, trekëndësha e rrathë të vegjël

që e bëjnë sipërfaqen e telojos të pulsojë. Shenjat

e tij janë aluzione të sarkofagëve të faraonëve, të

portave orientale, të dritareve të fëmijërisë dhe

deri tek shenjat e kibernetikës së sotme. Piktori

shqetësohet për njeriun e transformuar për shkak

të industrializimit të ekzagjeruar, për shpërdori-

min që i bën njeriu natyrës etj. Ibrahim Kodra

është krijuesi i një kubizmi lirik, gjeometrizimi

i tij ka nevojë për zgjidhjet plot finesë të dekora-

cioneve, për një seri shenjash që çlirojnë tinguj

dhe emocione. Pesha dhe rëndesa e kompozimit,

siguria e linjave të forta alternohet nga muzika-

liteti i ngjyrës, nga poetika e hapësirës. Format

gjeometrike janë të stolisura nga depërtimi i

mprehtë i dritës. Katërkëndëshi i Kodrës është

virtuoz, në këtë formësim gjeometrik vendosen

portrete, peizazhe, kompozime figurash, në këtë

sintetizim formal ai përpiqet t’u japë liri maksi-

male ideve të tij.

Ibrahim Kodra, postkubisti europian, shn-

dërrohet në themeluesin e modernitetit më

të epërm shqiptar. Ai nuk përbën vetëm një

profil artistik, por një shkollë të modernitetit,

një model të asimiluar të artit europian dhe atij

nacional në të njëjtën kohë. Rasti Kodra, ashtu

si dhe rasti Kadare në letërsi, përbëjnë momen-

tin kur kultura shqiptare i ofron asaj universale

modernitet të konfirmuar sipas parametrave

europianë. Përpos rasteve të tjera, kur letërsia

shqiptare është bërë e pranishme në Europë

dhe në botë, Ibrahim Kodra dhe Kadare kanë

siguruar dialogun më të gjallë dhe më intensiv

me Europën, homologimin më të lartë me mo-

delet europiane, sepse dhe ato në vetvete janë

modele universale dhe pasuri e tyre.

Sot, kur procesi letrar është më i lirë, shkrim-

tarët nuk janë të kërcënuar nga censura (ndon-

jëherë nga autocensura), manifestimet artistike

janë të shumëllojshme, kështu mund të heto-

hen vepra, autorë, modernë apo postmodernë,

tradicionalë apo folklorikë, vazhdues të “matri-

cës stilistike” shqiptare tradicionale apo euro-

piane e universale etj. Në Europën Lindore, ku

shoqëritë ish komuniste rreken të integrohen

në familjen europiane perëndimore, të bëjnë

pjesë në vlerat e kësaj demokracie, të përshtatin

ligjet themelore të demokracisë dhe të funksio-

nimit të saj si sistem, me të gjithë komponentët

përbërës, bën që sot shumë dukuri artistike të

marrin një kahje që është sinkronike me duku-

rinë artistike europiane në përgjithësi.

Autorët e sotëm gëzojnë lirinë e manifestimit pa

kufizime, por nuk kanë sigurinë në performancat

e krijimtarisë së tyre. Asnjë prosede nuk të sigu-

ron se ke fituar cilësinë e shkrimtarit modern apo

postmodern, madje as përdorimi i modeleve të

njohura botërore të letërsisë moderne, prosedetë

zhvlerësohen me kohë dhe janë relative. Një pik-

tor që përdor p.sh instalacionin sot në vend të

pikturës së kavaletit, një regjisor që përdor skema

të teatrit nonkonvencional, një këngëtar që kën-

don sipas një drejtimi të sinkronizuar muzikor të

sotëm, hip hop, Rn B apo çfarëdolloj manifestimi

tjetër artistik, nuk do të thotë automatikisht se

kemi të bëjmë me një artist modern. Moderni-

teti nuk mund të ngatërrohet me modën, është

e rrezikshme që të identifikohen imitatorët e

së resë pa talent me modernitetin. Ndeshen në

këtë dhjetëvjeçar të fundit postkomunist mjaft

manifestime artistike, që shpërdorojnë mënyrat

moderne të shprehjes artistike, duke u përpjekur

të fshehin mungesën e talentit dhe të formimit

profesional. Nuk është dhe nuk mund të konsi-

derohet poet modern apo postmodern një poet

që e ndërton poezinë e vet me përsëritje fjalësh,

fonemash, apo duke mos respektuar shenjat e

pikësimit, që përdor një strukturim të caktuar

të grafisë etj. Këto veçori mund të jenë mun-

gesore në një poezi dhe mund të flitet për një

poezi moderne. Çdo përpjekje për të ndërtuar

një poezi moderne dhe duke e identifikuar atë

me disa parametra të jashtëm është një dështim

si për atë që e krijon dhe për atë që e gjykon. Nuk

mund të quhet moderne një prozë që heq dorë

nga strukturat klasike të rrëfimit, nga fabula si e

tillë, apo nga vendosja apo heqja e personazhit

nga vepra. Nuk mund të konsiderohet një roman

modern nëse nisesh nga disa skema të njohura

për të shkruar një roman: gotik, utopik, poe-

tik, alegorik, filozofik, simbolik, ekzistencialist,

ekspresionist, psikologjik, psikoanalitik, absurd,

eseistik, barok, polifonik etj. Moderniteti është

një çështje më komplekse që nuk mund të iden-

tifikohet vetëm me etiketimin e thjeshtë të një

vepre letrare.

Moderniteti shënon një përmbajtje tejet të

gjerë që në radhë të parë është një sintezë për-

vojash me një vlerë të caktuar në një kohë të

dhënë, ajo është një shkallë vetëdijeje në tërësi.

Prof. Rexhep Qosja kur shkruan për këtë pro-

blem thekson: “...moderniteti nuk mund të jetë

pjesa, sepse moderniteti është vetëm tërësia. Po

u reduktua në një segment moderniteti reduk-

tohet në përgjithësi. Moderniteti nuk mund të

reduktohet në të veçantat siç janë figura, sim-

boli, interpunksioni, monologu, eksperimenti,

aspekti, sepse moderniteti varet prej tërësive

siç janë ndjeshmëria, struktura, sistemi teorik,

energjia e mendimit, vlera estetike.

Moderniteti nënkupton zbulimin e përmba-

jtjeve të reja; të ndjeshmërisë së re; të vizioneve

të reja; të moralit të ri; të ideve të reja; të aspek-

teve të reja; të formave të reja krijuese. Sa më

e re, më e paharxhuar, më e panjohur të jetë

thënia poetike aq më befasuese do të jetë një

vepër me ekspresionin e saj, por vetë moder-

niteti i saj varet prej ndjeshmërisë, prej frymës,

prej vizioneve të saj: ato përcaktojnë karakterin

e saj modern apo konvencional.”

Moderniteti ka një karakter relativ dhe të disku-

tueshëm në hierarkinë e vlerave, kombëtare apo

universale. Veprat letrare nuk mund të vendosen

në një tip tabele si ajo e Mendelejevit, nga ku

nuk mund të lëvizë askush asgjë. Është e vërtetë

se doktrinarët e klasicizmit besuan në vlerat e

qëndrueshme artistike. Por dhe në kulmin e

periudhës klasiciste, kur miti i objektivitetit is-

hte shumë i fortë, gjykimet mbi veprat letrare

ishin megjithatë shumë arbitrare. Poeti anglez

Pope konsiderohej si shumë më me vlera se sa

Shakespeare-i, apo shkrimet e letërsisë moderne,

në përgjithësi, janë konsideruar si inferiore ndaj

atyre veprave të shkruara në antikitet. E ardhmja

është ajo që ka zgjidhur të gjitha këto gjykime.

Gabime janë përsëritur në periudha të ndryshme

të historisë së kulturës. Për Voltaire-in, Hamleti

ishte një sajesë pa kuptim, ndërsa Shakeaspeare-i

një gjeni primitiv që nuk njihte rregullat e artit,

për Krist Malokin vihej në dyshim nëse Lasgush

Poradeci ishte poet apo jo, Faik Konica nuk e vle-

rësonte poezinë e Naim Frashërit, etj. Të gjitha

këto gabime janë në përgjithësi pasojë e moskup-

timit të drejtimeve të së ardhmes së letërsisë, dhe

si pasojë e një shpirti tradicional-armik të risive.

Dihet se Sainte-Beuve nuk e kuptoi Baudelaire-

n, Victor Hugo-i Balzac-un, Hasdeu Eminescu-n.

Kur profesori dhe kritiku polak Jan Kott botoi

një libër: “Shakespeare bashkëkohësi ynë”, ai nuk

deformoi veprën, por e rindërtoi nga perspektiva

e epokës sonë. Është detyra e historisë së letërsisë

dhe kritikës letrare që të gjykojë jo vetëm letërsinë

e sotme, por dhe atë që konsiderohet klasike. Nëse

i konsiderojmë shkrimtarët klasikë si disa statuja,

mbetet rreziku i largimit të tyre nga bashkëko-

hësia, për shkak të këtij “respekti të ekzagjeruar”.

Gjykimi i letërsisë moderne nuk do të thotë se

nxjerr nga rrethi i vlerave vepra të tjera: një poet

romantik, një Naim Frashëri, p.sh nuk del nga

peizazhi letrar shqiptar për shkak të një poeti më

modern si Migjeni.

Letërsia moderne dhe arti modern në përgji-

thësi janë produkte të artistëve të pakënaqur.

Lëvizjet artistike nuk nisin nga koncepte të për-

caktuara, por nga një tendencë e përbashkët

reaksionesh ndaj formave të vjetruara të artit;

formula e ardhme buron nga një përpunim

i ngadalshëm dhe i errët, i pakristalizuar nga

një vetëdije e qëndrueshme, proces që ndodh

vetëm mjaft më vonë. Lasgush Poradeci do ta

shprehte kështu këtë ndjesi të tij në poezinë:

“Zog` i qiejve”: “Këng`e lasht`e vjershërisë më

pëlqeu aq fare pak.../ Do t`j-a marr që sot e tutje

si bilbil parëverak,/ Që nga fund` i vetëvetes do

këndoj një mall të ri:”

Urrejtja kundra paraardhësve është shpesh trajta

e vetme e bashkimit të ushtarëve të së resë, të cilët

pas fitores, i ndan gjithçka. Të gjitha përçapjet për

një art të ri janë të destinuara të mos receptohen

mirë, historia e artit mund të konsiderohet dhe

një histori skandalesh të zhurmshme, keqkupti-

mesh e ndeshje opinionesh. Vepra moderne në

momentin e shfaqjes së saj le përshtypjen e një

anormaliteti. Shumë teoricienë të modernizmit

përdorin shprehjet si: befasi, shpërqendrim. Ai

që do të dekoncertojë në mënyrë të befasishme

do të mbështetet nga mjetet anormale. Sigurisht

anormaliteti nuk është një nocion i rrezikshëm.

Ekziston në pamje të parë përshtypja se ekziston

një normë e pakohshme. Por, në historinë e artit

dhe të letërsisë, mund të konstatohet se çdoherë

“anormalja” e një epoke është bërë norma e epo-

kës që vijon, dhe për pasojë është dhe asimiluar.

Sigurisht, jo e gjithë letërsia moderne ka fatin

të asimilohet, proza e Anton Pashkut, ndonëse

shkruar rreth 30 vjet më parë, as sot nuk ekziston

një publik i gjerë që ta kuptojë. Mosasimilimi ka

mbetur një sintomë kronike e shkrimtarëve më

modernë.

Shekulli i XX, dhe dhjetëvjeçarët e fundit po-

saçërisht kanë sjellë një ndryshim thelbësor në

fushën e komunikimit dhe të informacionit, nga

kapitalizmi i Marksit kemi kaluar tek Coca Cola,

nga libri i shkruar tek interneti, nga posta klasike

tek posta elektronike, nga telefonia klasike tek

telefoni celular e teknologjia dixhitale-të cilat

sjellin padyshim një rol të ndjeshëm në qarkul-

limin më të shpejtë të vlerave, të informacionit,

të globalizimit. Shekulli i ri i sapo nisur e merr të

gjithë informacionin nga një burim i vetëm, dhe

jo nga dhjetëra e qindra burime si më parë-nga

interneti gjë që shkurton kohën për të pasur qasje

ndaj gjërave të reja. Shumë dukuri që lidheshin

me qytetërimin deri dje, nuk janë më të vlefshme

sot, shumë matrica të së shkuarës zhvlerësohen

prej vetvetiu, një tjetër shpirt lind, më pak kon-

vencional, në kuptimin futurologjik, një tjetër

sensibilitet, një tjetër mendësi, një tjetër kuptim

mbi hapësirën dhe kohën, mbi distancat, mbi

teknologjinë, mbi trashëgiminë. Interneti dhe

teknologjia dixhitale venë në dyshim leximin;

bota moderne ndodhet para këtij fakti: brezi i ri

lexon shumë më pak dhe vetë libri në formatin

aktual vihet në rrezik. Procesi i modernizimit të

shpejtë teknologjik duket se sjell për pasojë një

rrëgjim të ndjenjave njerëzore, një tharje të botës

shpirtërore, më shumë kontroll mbi individin,

më pak kohë për t’u marrë me vetveten, më pak

intimitet, më pak kohë për t’u marrë me librin e

kulturën, të gjitha këto së bashku shtrojnë serio-

zisht pikëpyetjen mbi ekzistencën e mjaft prej

degëve të artit që ushqejnë njeriun prej mijëra

vjetësh. Ndryshimi i komponentëve të komu-

nikimit ndryshon dhe paradigmën kulturore

dhe kodet kulturore, modifikon mënyrën e të

menduarit, të prodhimit dhe të konsumit artistik.

Ritmi i ndryshimeve është tejet i shpejtë dhe i

paparashikueshëm, n.q.s gjatë historisë së njerë-

zimit shpikjet dhe modifikimet paradigmatike

kulturore kanë qenë mjaft të ngadalta, viteve të

fundit jemi dëshmitarë të ndryshimeve radikale

në fushën e komunikimit dhe të informacionit.

Janë vetëm 15 vjet nga lindja e internetit dhe

modifikimet janë të paparashikueshme, të sh-

pejta dhe të befta për këdo. Është e pakuptimtë

që të mos marrësh parasysh këto zhvillime që

ndikojnë në teknologjinë e arteve, të arkitekturës,

shtypshkrimit, teknoredaktimit, komunikimit. Të

jesh modern në kohën tonë do të thotë të jesh i

pranishëm në këtë kohë, të jesh i konektuar me

të renë, të jesh modern në bashkëkohësi. “Duke

filluar nga vitet 1950, asistojmë në një reduktim

të hapësirës-kohë të njeriut, përmes ndërmjetësisë

të asaj që quhet “pushtim i shpejtësisë”. Përmes

zvogëlimit teknik dhe ekonomik të kohës dhe

shpenzimeve të transportit asistojmë në lindjen

e një bote ku transmetimi i “lajmeve” është i men-

jëhershëm, ku të gjithë njerëzit janë të afërt dhe

bashkëkohës me njëri-tjetrin.” (Gerard Leclerc,

Mondializarea Culturala, Stiinta, Chisinau, f. 8)

Në bazë të këtyre proceseve komplekse dhe

identitare lind ajo që quhet motërzim i kul-

turës. Qysh më tash shfaqet një numër i madh

“diasporash”, rezultat i migrimeve të mëdha,

që venë në dyshim bazën hapësinore të iden-

titeteve të vjetra. Pas rënies së murit të Berli-

nit kalojmë, jo vetëm ne por të gjitha vendet

që kanë nën komunizëm, pa u ndier nga një

botë ku predominon izolimi kulturor në një

botë ku dominojnë faktorët interkulturorë, nga

era e karakterizuar nga autonomia kulturore

e grupeve të izoluara tradicionale në erën e

përgjithësimit të ndërmarëdhënieve dhe ko-

munikimeve.

Në këtë kontekst të jesh modern do të thotë

të jesh i sinkronizuar me kohën dhe i përgatitur

1. Paketa standarte e martesave 2. Paketa e marteses per te gjithe diten 3. Paketa e beqareve 4. Paketa per fejesat 5. Paketa e ditlindjeve 6. Paketa e nje nate jashte 7. Transport nga dhe per ne aeroport 8. Paketa e mbremjeve te pjekurise 9. Shetitje ne qytet

1. Standard wedding package2. All day wedding package3. Bachelor/bachelorette package4. Engagement parties5. Birthday package6. Night out package7. “Mother Teresa” International Airport8. Limo services9. Prom package

A d r e s a : Z a y e d B u s i n e s s C e n t e r , R r . “ S u l e j m a n D e l v i n a ” - T i r a n ë Te l : + 3 5 5 ( 0 4 ) 2 3 0 0 0 0 / C e l : + 3 5 5 6 8 4 0 0 2 0 0 7 w w w . a l b a n i a n l i m o . c o m

2 3 0 0 0 0Luksi amerikan prek Shqipërinë

www.albanianlimo.com