6/22/2015

1

EGZERSİZ TERMİNOLOJİSİ, TİPLERİ ve ÖLÇÜM

YÖNTEMLERİ

EGZERSİZE KARDİYOVASKÜLER YANIT

Mustafa YILDIZ, M.D., Ph.D, Prof.

1

Bu sempozyuma davet edilmeme çok

sevinmeme rağmen rahatsızlığım nedeniyle

gelemediğim için çok özür diliyorum. Selam

ve sevgilerimi yolluyorum.

Prof. Dr. Hülya ARIKAN

2

TERMİNOLOJİ

Sağlık profesyonelleri egzersizin belirlenmesinde

ve ilerletilmesinde önemli rol oynar.

Bu kişilerin egzersizle ilgili standart bir terminoloji

kullanmaları, uygun tedavi planı ve araştırmalar

için güvenilir veri toplanması açısından önemlidir.

3

Kullanılan Başlıca Egzersiz Terimleri

Egzersiz

Fiziksel aktivite

Sedanter, düşük, orta, yüksek, şiddetli aktivite

Metabolik eşitlik

Enerji metabolizması

Vücut kompozisyonu

Vücut kitle indeksi

Maksimum kalp hızı

Zirve kalp hızı

Ventilatuar eşik

Anaerobik laktat eşiği

Toparlanma oksijeni

Maksimal oksijen alınımı

Kardiyorespiratuar endurans

Kardiyorespiratuar kapasite

Kardiyorespiratuar uygunluk

Kalp hızı rezervi

Oksijen alınımı rezervi

Atım hacmi

Kardiyak debi

Dengeli düzey egzersiz

İzometrik, izotonik, izokinetik kasılma

Kassal endurans

4

EGZERSİZ NEDİR?

Performans koruma ve/veya artışı hedefine yönelik

olarak lokomotor sistemi ilgilendiren planlanmış

hareket süreçlerinin bir program dahilinde ve düzenli

şekilde tekrarlanmasıdır

5

Egzersiz canlıların fizyolojik denge ve sınırlarını yani

homeostazis’i zorlayarak stres ortamı oluşturan bir süreçtir.

Sınırlar yıkılırsa patolojik sonuçlar ortaya çıkar.

Aksine bu aşamada homeostatik denge sağlanırsa, gerek

hücresel düzeyde genetik, gerekse sistemler düzeyinde nöro-

hormonal düzenlemeler ile akut ve kronik adaptasyonlar

meydana gelir.

Walter B. Cannon (1932)

Homeostasis: Homoios: aynı; Stasis: durum

6

6/22/2015

2

Fiziksel Aktivite

Enerji harcanmasıyla sonuçlanan iskelet kasları tarafından

oluşturulan vücut hareketleridir.

Metabolik Eşitlik: Fiziksel aktivitenin her birim başına

düşen enerji gereksinimidir. İstirahatte 1 MET ortalama

3,5mL/kg/dak O2 alınımına eşittir.

7

Fiziksel Aktivite Düzeyi

Sedanter aktivite: <1,6 MET

Düşük şiddette aktivite: 1,6 - 3 MET

Orta şiddette aktivite: 3 - 6 MET

Şiddetli aktivite: 6 - 9 MET

Yüksek şiddette aktivite: >9 MET

Norton K. Et all Journal of Science and Medicine in Sport 13 (2010) 496–502

8

Fiziksel Aktivite Düzeyi

V02 max değerleri, MET değerlerinin katları olarak da ifade

edilebilir.

Sedanter kişilerde 10 kat değerinin (V02 max 3,5X10=35

mL/kg/dak) normal kabul edilmesine karşılık (28-42

mL/kg/dak) 12 kat ve üzeri MET değerleri, antrenman

derecesi yüksekliğinin göstergesi olarak kabul edilir.

Elit atletlerde 60-80 mL/kg/dak seviyesine çıkabilir.

< 20 mL/kg/dak ise aerobik güç yetersiz kabul edilir.

Norton K. Et all Journal of Science and Medicine in Sport 13 (2010) 496–502

9

Atım Hacmi: Kalbin her kasılmasında fırlatılan kan hacmidir.

Kardiyak Debi: Bir dakikada sol ventrikülden pompalanan kan miktarıdır.

Zirve Kalp Hızı: Egzersiz sırasında kalbin ulaşabileceği en yüksek hızdır.

Maksimum Kalp Hızı

220 - yaş

ACSM's Guidelines for Exercise Testing and Prescription 8.ed

10

Kardiyorespiratuar Kapasite

Maksimum aerobik egzersiz yapabilme yeteneğidir

Kardiyorespiratuar Endurans

Submaksimal aerobik egzersizi devam ettirebilme yeteneğidir

Kardiyorespiratuar Uygunluk

Kişinin O2 kullanabilme ve O2 taşınması yeteneğini gösteren maksimum O2 alınımına dayanan fiziksel aktiviteleri geliştirebilme durumudur

11

Kalp Hızı Rezervi

Kalp hızının dinlenmeden, maksimuma değişebilme aralığıdır (Maksimum kalp hızı - İstirahat kalp hızı)

Oksijen Alınımı Rezervi

02 alınımının dinlenmeden, maksimuma kadar değişebilme aralığıdır

Zirve Oksijen Alınımı

Dereceli egzersiz sırasında elde edilen en yüksek O2 alınımıdır.

12

6/22/2015

3

Dengeli Düzey Egzersiz: Çalışan kaslara gereken

enerji ile ATP üretimi arasındaki dengenin olduğu

egzersizdir.

13

Kas kasılma tipleri

14

KONSANTRİK KASILMA

Dinamik kasılma

Tonus aynı (izotonik)

Boy kısalır (Kısalarak kasılma)

Mekanik bir iş yapılır

Bir ağırlığın yerden yukarı kaldırılması

15

EKSANTRİK KASILMA Dinamik kasılma

Boy uzar (uzayarak kasılma)

Tonus aynı (izotonik)

Negatif anlamda mekanik iş yapılır

Jimnastikte yukarıdan aşağıya yapılan atlamalar; engelli

koşuda engelin geçilmesinden sonra yere iniş; bir ağırlığı yere

indirme

16

İZOMETRİK KASILMA

Sabit bir dirence karşı kuvvet uygulanırken, kasın

boyunda herhangi bir değişiklik oluşturmayan statik

kasılma şeklidir

Vücudu dik tutan antigravite kasların kasılması

izometriktir

İzotonik kasılmalara göre daha fazla enerji tüketilir

Bu tip kasılma en çok güreş ve halter sporlarında

oluşur

17

İzotonik Kasılma:

Kas kasılır, kısalır

ve yükü kaldırmaya

yetecek bir kuvvet

oluşturur.

İzometrik Kasılma:

Kas kasılır; fakat

kısalmaz.

Güç yükü

kaldırmaya yetecek

bir kuvvet

oluşturamaz. 18

6/22/2015

4

Fiziksel aktivite sırasında;

Kas kasılmalarının genel davranış özellikleri kasın hem

uzunluğunun hem de geriliminin değişmesi şeklindedir.

İzometrik ve izotonik kasılmalar birlikte, ardı sıra ve iç içedir.

Bu tür aktiviteler oksotonik kasılmalar olarak adlandırılır.

Örneğin; koşarken ayak yere basıldığında izometrik

kasılma varken, ekstremitenin hareket fazında izotonik

kasılma olmaktadır.

19

İZOMETRİK (STATİK) EGZERSİZLER Arm Press

in Doorway

Overhead Press

in Doorway

Curls Triceps Press

Leg Press

in Doorway

Wall Seat Hamstring Curl

SERBEST AĞIRLIK VE ALETLE İZOTONİK KUVVET EGZERSİZLERİ

Bench press

Wrist curl

Half squat

Lat pull down

Arm curl Chest press

Biceps curl

Knee extension

20

İZOKİNETİK

KASILMA

Hareketin eşit hızda sürdürüldüğünü vurgular

Hareket sabit hızda yapılırken karşısındaki direnç ya da yük, kasın

bulunduğu açı derecesinde üreteceği güce göre farklılık

göstermektedir

İzokinetik cihazlar kasların maksimum kuvvetini ölçen testleri

yaparken ve sakatlık sonrası rehabilitasyonda uygulanan egzersiz

programlarını gerçekleştirirken yaygın olarak kullanılmaktadır

21

İstemli Hareketlerin Kontrolünden

Motor Kontrol Sistemi Sorumludur

22

İskelet kas liflerinin sınıflaması Motor ünite özelliklerine (kasılma süresi ve yorgunluk) göre

yapıldığında 3 farklı sınıf kas lifi söz konusudur.

1) Tip I (Yavaş lifler, ST),

2) Tip IIA (Hızlı ve yorgunluğa dirençli lifler),

3) Tip IIB (Hızlı ve çabuk yorulan lifler).

Ek olarak

1) Tip I; yavaş oksidatif (SO), kırmızı ya da postural lifler,

2) Tip IIA; hızlı kasılan a (FTa), beyaz, hızlı oksidatif (FOG),

3) Tip IIB; hızlı kasılan b (FTb), beyaz, hızlı glikolitik (FG) olarak da bilinir.

Sürat koşucularında beyaz lifler, dayanıklılık koşucularında ise kırmızı lifler daha fazladır. 23

Kırmızı lifler (Slow Twich veya Tip 1) enerjisini;

Daha çok mitokondriler içinde oksidatif olarak ATP

sentezinden

Beyaz lifler (Fast Twich veya Tip 2) enerjisini;

Daha çok sarkoplazmada anaerobik glikoliz ile ATP

sentezinden sağlarlar

Yapılan antrenmanlarla Tip I ve Tip II lifleri arasında

birinden diğerine dönüşüm söz konusu olmaz.

KAS LİF TİPLERİ

24

6/22/2015

5

Kassal endurans: Kas grubunun veya kasın

tekrarlı hareketleri yapabilme yeteneğidir.

Egzersiz Eğitimi: Frekans, şiddet, süre ve tipe

göre reçetelendirilmiş egzersiz metodudur.

25

Vücut kompozisyonu: Vücutta yağın, yağsız

vücut dokusuna oranıdır.

Vücut kitle indeksi: Vücut ağırlığının boyun

karesine oranıdır.

26

Egzersiz Tipleri

Kardiyak rehabilitasyonda aerobik egzersiz, direnç

egzersizleri ve esneklik egzersizleri kullanılmaktadır.

27

Aerobik Egzersizler

Aerobik egzersiz (devamlı-aralıklı); büyük kas gruplarının

kullanıldığı ritmik ve dinamik aktiviteleri kapsayan

dayanıklılığı arttıran egzersizlerdir

Yürüme, jogging, bisiklet ergometresi gibi egzersizler

aerobik egzersizler içerisinde yer almaktadır

Aerobik egzersizlerde eğitim şiddeti hedef kalp hızı,

maksimum O2 alınımı ve test sırasında algılanan

yorgunluk düzeyiyle belirlenir

28

Dirençli Egzersizler

Dirençli egzersiz, spesifik kas gruplarında kuvvet

açığa çıkartan egzersizlerdir.

Statik, dinamik ve izokinetik egzersiz olmak üzere

çeşitleri vardır.

Eğitim şiddeti; bir kez kaldırılan ağırlığın %40-60’ı

arasında kişiye özel yükler seçilerek belirlenir.

29

Esneklik Egzersizleri

Eklem hareket açıklığını attırarak yaralanmayı en

aza indiren egzersizlerdir.

30

6/22/2015

6

ENERJİ SİSTEMLERİ

1) Hazır Enerji: ATP-Fosfokreatin sistemi (4 - 10 sn)

2) Kısa Süreli Enerji: Glikolitik enerji sistemi (2,5 - 3 dak)

3) Uzun Süreli Enerji: Aerobik enerji sistemi (> 1 - 3 dak)

31

AEROBİK EGZERSİZLER Şiddeti düşük, uzun süreli yapılan egzersizler

5.000 m, 10.000 m, 20.000 m, maraton, bisiklet, yürüyüş, kayak,

kros, kürek çekme vb.

ANAEROBİK EGZERSİZLER

100 m, 200 m, 400 m, uzun atlama, yüksek atlama, sırıkla

yüksek atlama, gülle atma, 50 m ve 100 m yüzme, bisiklet pist

yarışları, cirit atma, disk atma, çekiç atma, kayakta slalom, iniş

yarışları vb.

Şiddeti yüksek, kısa süreli yapılan egzersizler

32

AEROBİK EGZERSİZİN YARARLARI

Lokomotor sistemin sağlıklı gelişmesinde önemlidir

Depresyon ve kaygı durumlarını azaltır

Kardiyovasküler hastalık riskini azaltır

Vücut yağları azalır, vücut ağırlığını korur

Psikolojik yönden iyi hissetmeyi sağlar

Eklemlerin çevresindeki kasların güçlenmesini sağlar

Kontrolsüz kilo alımını dengeler

Eklem açısal bütünlüğünü sağlar, kısıtlılığını önler

Kemik ve kıkırdak dokularının yapım ve yenilenmesinde faydalıdır

33

ANAEROBİK EGZERSİZİN YARARLARI

Kas formunu ve kas kuvvetini artırır

Tendon ve bağları güçlendirir

Kemik mineral yoğunluğunu artırır

Yağsız vücut kitlesinde artış sağlar

34

Değişik enerji

sistemlerinin süre ile

orantılı katkıları

Egzersiz

Süresi

En

erj

i S

iste

mle

rin

in K

ap

asit

esi

10 sn

30 sn

5 dk

2 dk

% 100

Uzun Süreli enerji – Aerobik Sistem

Kısa Süreli – LA sistem

(ANAEROBİK) Acil Enerji Çok Kısa Süreli –

ATP-PC

35

Yağları enerji kaynağı

olarak kullanabilmek

için O2 kullanım

kapasitesinin oldukça

gelişmiş olması gerekir

Sonuçta laktik asit

birikimi olur ve bu da

yorgunluğa neden

olabilir

Kaslarda depolanmış olan

ATP ve CP kaynakları çok

sınırlıdır ve bu nedenle çok

kısa süreli enerji sağlayabilir

Diğer

özellikler

Dayanıklılık ve

süreklilik gerektiren

egzersizler

0,5-3 dakika kadar

süren şiddetli aktiviteler

Çok şiddetli, kısa süreli ve

patlayıcı kuvvet gerektiren

hareketler (örneğin; sürat

koşuları, atlamalar ve

atmalar)

Kullanıldığı

egzersiz türleri

Sınırsız Sınırlı Çok sınırlı ATP üretme

kapasitesi

Karbonhidrat (glikojen

ve glukoz) ve yağlar

(trigliseritler)

Karbonhidrat (glikojen

veya glukoz)

Depolanmış

ATP ve CP

Enerji Üretimi

Kaynağı

Yavaş Hızlı Çok hızlı ATP üretim

hızı

var Yok Yok Oksijen

gereksinimi

Oksijen (Aerobik)

Sistemi

Laktik Asit (Anaerobik

Glikoliz) Sistemi

ATP-CP

(Fosfojen) Sistemi

Enerji Sistemi

ENERJİ SİSTEMLERİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ

36

6/22/2015

7

EGZERSİZ ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ Performans değerlendirmede algoritma

1-Medikal ve Sportif Anamnez

2-Sistemik Fiziksel Muayene

3-Radyolojik Muayene

-Teleradyografi, EKO, CT, MRI Anjio …….

37

5-Laboratuar Testler

-Vücut kompozisyonu ve esneklik ölçüm testleri

-Biyokimyasal testler (kan ve idrar)

-Elektrokardiyografi (istirahat ve egzersiz sırasında)

-Solunum fonksiyon testleri (istirahat ve egzersizde)

-Aerobik güç tayini (kardiyo-pulmoner dayanıklılık)

-Anaerobik güç testleri (kas kuvveti, hızı, dayanıklılığı)

4-Saha Testleri

-Aerobik ve Anaerobik dayanıklılığı tespit etme

-Koordinasyon ve reaksiyon cevapları ölçümü

38

Maksimal O2 transportu ve kas dokusunun O2 kullanma

kapasitesidir.

Kardiyovasküler sistem kapasitesinin önemli bir indeksidir.

Egzersiz sırasında gerekli enerjiyi oluşturmak için

kullanılacak O2’i kaslara verebilme kapasitesidir.

Aerobik kapasite akciğerler, kardiyovasküler ve hematolojik

komponentlerin fizyolojik kapasitelerine ve egzersiz sırasında

aktif olan kasların oksidatif mekanizmalarının etkinliğine bağlıdır.

Aerobik Kapasite, Aerobik Güç

39

Aerobik kapasite, önceden belirlenen bir egzersiz test

protokolü uygulanarak, tedricen artan bir egzersiz testiyle

yapılan maksimum bir yüklemede erişilebilen ve ölçülebilen O2

kullanımının (VO2max) en yüksek değerinin ölçülmesi ile

tanımlanır.

VO2max (mL/kg/dak), aerobik kapasitenin en iyi, kolay

uygulanabilir ve güvenilir bir göstergesidir.

VO2max, yağsız vücut kitlesi ile orantılıdır.

Aerobik Kapasite, Aerobik Güç

40

Egzersizin başlangıcında çok kısa süre için anaerobik

metabolizma ile elde edilen enerji kullanılır. Bu periyotta O2

yetersizliği meydana gelir.

Egzersiz süresince, ATP resentezi için kullanılan anaerobik

metebolizma ile elde edilen enerji miktarı, egzersiz sonrası O2

borcu olarak değerlendirilir.

Aerobik Kapasite, Aerobik Güç

41

VO2max

VO2max artması, birinci planda pompa olarak kalp performansındaki

artmanın, ikinci planda kan dağılımındaki ve kasın O2 kullanımındaki

etkinliğin bir sonucudur.

42

6/22/2015

8

Egzersizle maksimal O2 uptake’in %20 yükselmesi halinde,

mitokondri enzim aktiviteleri yaklaşık %35 artar.

De-training periyodunda mitokondri enzim aktivitelerindeki

azalma, maksimal aerobik güçteki azalmaya göre çok daha

hızlıdır.

Antrenmanlarla glikojen depoları korunurken, iskelet

kaslarının serbest yağ asit kullanımı artar ve maksimal aerobik

gücün performans zamanı uzar. Egzersiz hızı sabit olarak

korunur (steady-rate egzersiz).

Aerobik Kapasite, Aerobik Güç

43

Antrenmanlarla devreye giren kapiller sayısı ve alveoler

difüzyon yüzey alanı artar.

Kapiller yatak yoğunluğunun artması ile kapiller endotelyum

luminar yüzeyinde bulunan lipoprotein lipaz reseptörlerine daha

fazla lipoprotein lipaz bağlanır.

Sonuçta trigliseridler daha fazla yıkılır ve daha fazla serbest

yağ asidi kas dokusuna girer.

Aerobik Kapasite, Aerobik Güç

44

VO2max ölçümü iki yöntemle yapılır: - Direkt: Labotaruar koşullarında maksimal yüklemede ekspirasyon havasındaki O2-

CO2 miktarının O2 ve CO2 gaz analizörleriyle ölçülmesi prensibine dayanır. Douglas

torbası ve Breath by Breath yöntemi kullanılır.

-İndirekt: Submaksimal yükleme ile kalp hızı, yük, zaman, mesafe gibi parametre

değişiminden hesaplanır. Önceden hazırlanmış test protokolleri kullanılır.

Aerobik Kapasite, Aerobik Güç

45

Labaratuar veya saha

koşullarında Breath by

Breath yöntemiyle

46

Veya Douglas torbası kullanılarak yapılabilir

47

VO2max’a ulaşıldığını gösteren kriterler: Egzersizin artan iş yüküne karşın VO2’nin aynı kalması

veya düşmeye başladığı durum

48

6/22/2015

9

Kalp atım sayısının 190/dak üzerine çıkması.

Yaşa göre hedeflenen maksimum KH’na ulaşılması

49

Kan laktik asit düzeyinin

%70-80 mg ya da üstü;

12-14 mmol/lt veya

fazlası

Respiratuar Quotient-RQ (Solunum değişim

oranı) (CO2/O2) değerinin 1,07-1,15 değerine

yükselmesi

50

Egzersiz yoğunluğu tedricen yükseldiğinde, O2 yetersizliği

başladığı noktada, ATP resentezi anaerobik metabolizma ile

desteklenir.

Kas ve kanda laktik asit birikmeye başlar.

Bu durumda anaerobik eşik değer noninvazif gaz değişimi

yöntemleri ile tayin edilirse, anaerobik eşik değer veya metabolik

eşik değer diye tanımlanır (V-Slope Yöntemi).

Laktat değerleri tayin edilerek ölçülürse laktak birikim eşik

değer tanımı kullanılır.

Anaerobik Eşik Değer-Laktik Asit Birikim Eşik Değer

51

Anaerobik eşik değer ölçümü O2 uptake ile nonlineer

pulmoner ventilasyondaki artma prensibine dayanır.

Şiddeti tedricen artan egzersiz testlerinde, egzersizin

başlangıcında VCO2, kasların kullandığı O2 miktarına (VO2)

cevap olarak oluşur.

Egzersiz süresi ilerleyince, kasların iş yükü artar ve VCO2, O2

kullanımına cevap olarak değil, kan laktak tamponlanması

sonucu yükselmeye başlar.

Anaerobik Eşik Değer-Laktik Asit Birikim Eşik Değer

52

VCO2, gittikçe VO2 eğrisinde uzaklaşır.

Bu iki hacim eğrisi dikmelerinin birbirini kestiği noktaya,

kırılma noktası “anaerobik eşik değer” denir. Bu noktada laktat

birikmeye başlar (laktat birikim eşik değer).

Laktat seviyesi iş yoğunluğuna paralel olarak yükselmeye

devam eder.

Solunumsal kompansatuar mekanizma nedeni ile

hiperventilasyon meydana gelir.

Anaerobik Eşik Değer-Laktik Asit Birikim Eşik Değer

53

Maksimal ve supramaksimal fiziksel aktivite sırasında iskelet

kaslarının anaerobik enerji transfer sistemlerini kullanarak

meydana getirdiği iş kapasitesi anaerobik kapasite olarak

adlandırılır.

Anaerobik iş, patlayıcı gücün ortaya konması anlamına gelen,

anaerobik eşik değer üzerinde bir iş yükü olup, yorgunluk ile

kendini gösteren fiziksel aktivite tipidir.

Anaerobik aktiviteye uzun süre devam edilemez.

Anaerobik Kapasite

54

6/22/2015

10

Egzersiz sırasında laktat üretimindeki net artışın kan

laktat düzeyinde artışa yol açarak sürekli hale geldiği

pulmoner O2 düzeyidir.

Ventilatuar Eşik Artan hızda egzersizde ventilasyonun iş yükü ve O2

alınımıyla linear olarak çok hızlı artığı noktadır

Laktat /anaerobik eşik (qL- qan)

55

Aerobik dayanıklılık testleri I. Maksimal testler

a. Ergospirometri ile direk VO2max ölçümü

b. 20 metre shuttle run (mekik) testi

c. Yo-Yo test

d. Mesafe ya da süre temelli testler

II. Submaksimal testler

a. Bisiklet testleri

1. Astrand testi 2. PWC 170 testi 3. YMCA testi

b. Basamak testleri

1. Harward testi 2. Chester testi

c. Yürüme testleri 1. Rockport testi 2. İki km yürüme testi

56

Mekik Koşusu (Beep test)

Yo-Yo Intermittent Recovery

(Endurance) Test

Yetişkinler için 1,5 mil ya da 10-12 dak’lık koşu testleri (Cooper)

57

Yürüme Testleri (Sub)

Bu testler sporcular için olmayıp kondüsyonu zayıf, koşu

testini tamamlamakta zorlanan yetişkinler için kullanılır.

Rokport testi 1 mil (1,6 km)’lik mesafenin yürüme zamanı

ve test sonu nabzının ölçülerek VO2max’ın formülle

bulunması prensibine dayanır.

58

6 DAKİKA YÜRÜME TESTİ

59

6 dakika yürüme testi (Amerikan Toraks Komitesi)

Kişinin 6 dak içinde aldığı mesafeyi metre

cinsinden ölçer.

Submaximal, indirekt kardiyovasküler

fiziksel uygunluk testidir.

Dolaylı yoldan ölçmeye çalıştığı parametre

maksimal oksijen tüketimidir (VO2max).

Sürenin uzaması testin uygulanabilirliğini

kısıtlarken, sürenin kısalması testin ayırt

ediciliğini azaltır.

Yürünebilen mesafe 400-700m arasında

değişir.

60

6/22/2015

11

6 dakika yürüme testi Günlük yaşam aktivitelerinde ihtiyaç duyulan egzersiz

kapasitesi hakkında bilgi verir.

Katılımcıların kendi belirledikleri hızlarda yürümelerini

zorlaştırdığı için testin koşu bandında yapılması

önerilmez.

Genelde iki deneme testini takiben, asıl uygulama son

deneme testinden en az 30 dak sonra yapılır.

En uzun yürüme mesafesi, test sonucu olarak kabul

edilmelidir

61

6 dakika yürüme testi

Kesin Kontrendikasyonlar

- Kararsız anjina

- Son bir ay içerisinde geçirilmiş miyokard

enfarktüsü

Göreceli Kontrendikasyonlar

- Dinlenim KH’nın120/dak üzerinde olması.

- SKB’nın 180 mmHg ya da DKB’nın 100

mmHg’dan büyük olması

62

63

6 dakika yürüme testi

Test bir yürüme cihazı ile yapılmışsa, testin hangi

yürüme cihazı ile yapıldığı mutlaka

kaydedilmelidir.

Katılımcı yürüme için teşvik edilebilir.

Oksijen satürasyonu %88’in altındaysa, test

oksijen desteği ile yapılmadır.

Katılımcı duraklarsa kronometre durdurulmaz.

Test normalde 6 dak’lık süre dolduğunda

sonlandırılır.

64

6 dakika yürüme testi (Acil Sonlandırma Kriterleri)

SO2 < %85

Göğüs ağrısı

Tolere edilemeyen nefes darlığı

Bacak krampları

Sendeleme

Diaforez

Morarma/Soluklaşma

65

Anaerobik güç testleri I. Anaerobik saha testleri

a. Sıçrama testleri (Sargent vertikal)

b. Margaria-Kalaman merdiven testi

c. Sprint testi (40-50-60 yard)

d. Sürat koşu testleri

e. Mekik testi (Shutle-run testi)

II. Anaerobik laboratuvar testleri

a. Cunnigham Faulkner Treadmill Testi (%20 eğim, 7-8 mil

hızda, 30-60 sn)

b. Katch testi (ergometrik bisiklet testi) c. Wingate testi (ergometrik bisiklet testi)

66

6/22/2015

12

67

EGZERSİZE

KARDİYOVASKÜLER YANIT

68

Egzersiz sırasında aktif olan kas gruplarının sayısı artacağından oksijen gereksinimi daha fazla olacaktır. Ayrıca egzersiz yapılırken yükselmeye eğilimli vücut ısısının da sabit tutulması gerekmektedir.

Bu iki ana nedene bağlı olarak egzersiz sırasında kalp-dolaşım sisteminde -bir çok sistemde olduğu gibi- yeni düzenlemelere ve uyumlara ihtiyaç duyulur.

EGZERSİZE KARDİYOVASKÜLER YANIT

69

70

Kalp-dolaşım sistemi egzersize karşı 2 türlü uyum gösterir:

Akut uyum; Herhangi bir egzersize karşı o sırada ortaya

çıkan sistemik cevap.

Kronik uyum; Belli süre ve program dahilinde yapılan

düzenli egzersizlerle antrene olunduktan sonra kazanılan

kalıcı özellikler.

EGZERSİZE

KARDİYOVASKÜLER

YANIT

71

1) Kardiyak debide değişim

Kardiyak debi (L/dk)= Atım hacmi X Kalp atım hızı

2) Direnç (arteriyoller) ve kapasite (venler) damarlarının

çaplarında ortaya çıkan değişikliler;

Kan akımı ve dağılımında yeni bir düzenlenme gerçekleşir.

Egzersiz sırasında

kalp-dolaşım

sistemindeki lokal

ve sistemik

uyumlar 2 ana

parametrede

meydana gelir:

72

6/22/2015

13

Kalp Hızı

Tipik olarak 60-80 atım/dak

Egzersiz öncesi KH sıklıkla artar

Isı ve yükseklik gibi çevresel faktörler KH’nı

etkileyebilir

Platoya ulaşana kadar KH artar (Steady-State

KH: Sabit egzersiz esnasında)

Maksimum KH:

KHmax=220-yaş veya KHmax=208-(0.7xyaş)

73

Hafif-orta şiddetli egzersize

cevap olarak (egzersiz

şiddeti ile orantılı biçimde)

birçok değişkenin değeri

artar. 2-3 dak sonra yatay

duruma (steady-state) gelir.

Maksimal nabız sayısına

göre egzersiz şiddeti

%60 Hafif

%60-75 Orta

%80-90 Zor

%90-95 Çok zor

%100 Maksimal

74

Atım Volümü

Sedanterlerde istirahat halinde yatarken en fazla 100 ml

olan atım volümü dik durumda 60-70 ml’ye düşer.

Yatar ve dik durumda yapılan maksimal egzersizlerde

ise 125 ml’ye kadar çıkar.

Düzenli dayanıklılık antrenmanları yapan ve aerobik

kapasitesi çok yüksek olan sporcularda özellikle kalbin

kasılma gücünün artması sonucu maksimum atım

volümü 200-210 ml’ye kadar çıkabilmektedir.

75

Atım Volümü

76

Bisikletçilerde atım volümü

77

Atım Volümü Artışı

Venöz dönüş (preload)’de artış (Frank-

Starling mekanizması)

Nöral stimülasyon sonucu artmış

ventrikül kontraktilitesi (diyastol sonu

volümde artış olmaksızın)

Çalışan iskelet kas kan damarlarının

vazodilatasyonuna bağlı azalmış total

periferik rezistans

78

6/22/2015

14

Kardiyak Output

İstirahatte COP yaklaşık 5.0 L/dak

20-40 L/dak’ya kadar COP’la egzersiz

yoğunluğu arasında lineer bir ilişki vardır

COP’da daha fazla artış, kalp hızındaki artışla ilişkilidir

79

Kardiyak Output ve Egzersiz Yoğunluğu

80

Kan Basıncı

Kardiyovasküler endurans egzersiz:

◦ Egzersiz yoğunluğundaki artışla direk ilişkili olarak SKB artar

◦ DKB’nda genelde anlamlı değişiklik olmaz ya da azalabilir

Bundan dolayı OKB’nda ufak değişiklik olabilir

Rezistans egzersiz:

◦ KB’nı egzajere edebilir

◦ Valsalva manevrası yolu ile KB’nı artırabilir

81

Valsalva Manevrası

-Kapalı glottise karşı zorlu ekspirasyon

yapılmasıdır.

-Kısa sürede maksimum güç

kullanıldığında sık görülür.

-İntratorasik ve intraabdominal

basınçlarda çok yüksek artışlar gözlenir.

82

Egzersize kan basıncı cevabı

Note the peripheral wave amplification Rowell, Human Circulation, 1986

83

Egzersize kan basıncı cevabı

McArdle et al., Exercise Physiology, Lippincott, 2001

84

6/22/2015

15

Kan akımı

Böbrek, mide, karaciğer ve barsaklara kan

akımında azalma ile birlikte kanın çalışan

kaslara redüstribisyonu

Vücut ısısının idamesi için kanın deriye

redüstribisyonu

Çalışan kasların metabolik hızında artış

Düşük kas PO2 değeri otoregülasyonu tetikler

85

İstirahat ve egzersiz sırasında COP’un

dağılımı

Relative to total blood volume Absolute 86

Figure 13.3

87

Figure 13.6

88

89

Kardiyovasküler Drift

Uzun süreli (120 dakikayı aşan) egzersizlerde efor süresince kalp debisi aynı

kalmaktadır. Atım hacmi ise giderek azalmakta; ancak kalp atım hızı

artmaktadır.

Bu duruma “kardiyovasküler drift” denir ve vücut ısısı artışına, dehidratasyona,

deriye olan kan akımının artışı gibi sebeplere bağlıdır.

Deri kan akımının artışı ve plazma hacminin azalması venöz dolaşımla kalbe

dönen kan miktarını azaltarak atım hacminin düşmesine neden olur.

Bu durum özellikle nemli ve sıcak ortamlardaki egzersizlerde daha belirgin

olarak ortaya çıkmaktadır.

90

6/22/2015

16

Kardiyovasküler Drift

91

Arteriyovenöz Oksijen Farkı

Arteriyel kan ve sağ atriyal kan O2

içerikleri arasındaki farkın

hesaplanmasıdır

Fark, artan egzersiz yoğunluğu ile artar;

daha fazla O2 kandan ekstrakte edilir

92

(a-v)O2 değişimi

93

Kan Plazma Volümü

Egzersizin başlamasıyla plazmanın < %10’u

kandan interstisyel kompartmana geçer

Terlemede artış ile ek plazma volümü kaybı olabilir

Aşırı kayıp dehidratasyona ve kan viskositesinde

artışa neden olabilir. Artmış viskosite kan akımına

mani olabilir ve O2 transportu sınırlanarak

performans bozulabilir

94

Hemokonsantrasyon

Plazma volümündeki azalma sonucudur

Kanın sıvı kısmı azalarak sellüler ve

protein oranı artar

Eritrosit konsantrasyonu %20-25’e kadar

artar

95

Hemokonsantrasyon

96

6/22/2015

17

97

98

99

100

Teşekkürler.........

101