ETMN TARH TEMELLER

ETM AISINDAN TARH BLGSNN NEM

Ulusal tarih bilgisi ediniriznsanlk tarih bilgisi edinirizTarih bilinci kazanrzSosyokltrel deiim srecini kavrarz Tarihsel dnme yetenei kazanrz

* Eitim tarihiyle kltrn gelecek nesillere aktarlma yollar ve yntemleri incelenir.*Eitim tarihi bize kltr aktarma ileminin veya ilevinin nasl gerekletii hakknda bilgi verir. Bylece, gemiten gnmze eitimin ve eitim anlaynn geirdii deiim ve dnmleri renerek, bunlardan dersler almay ve ayn hatalar yapmamay salar. * Eitimin tarihsel temelleri gnmzde eitimde var olan sistem, yap, ileyi ve temel uygulamalarn tarihsel arka plann ve geliimini renebilme frsat verir.

Eitimde Temel Tarihsel DnemlerAntik ( Antik ) ada EitimOrta ada Eitim Rnesans ve Aydnlanma Dneminde Eitim slam Dnyasnda EitimTrklerde Eitim

ilka, yaznn icad ile sann doumunu izleyen 4.5. yzyla kadarki zaman araldr. Bu dneme Antik a da denilmektedir. Antik tarih insanlk tarihinin balangcndan erken dnem Orta a'a kadarki zaman dilimindeki belirgin kltrel ve siyasi olaylar konu alr. Bu alarda zellikle Antik Yunan ve Antik Roma uygarlklar ile yine bu dnemlerde uygarlk yaratan eitli uluslar mevcuttu. Bunlardan bazlar; Orta Asyada yaayan Eski Trkler, Msrllar, inliler, Hintliler, Smerler, ranllar ve sraillilerdir.

Her ne kadar bu dnemde Yunan ehir devletlerinde demokratik bir ynetim anlay benimsense de, bu demokrasi sadece aristokrat erkekler iin geerliliini srdrmtr. Baka bir ifadeyle, kyl, kadn ve kleleri kapsamamtr. Eski Yunan kltrnde bu dnemde Atina ve Isparta ehir devletleri n plan kmtr. Bunun yan sra, Atina ehir devletinin zayflamasyla birlikte M.. 3. yzyldan itibaren Roma devleti g kazanmaya balamtr.

Isparta ehir devleti bugnk Mora yarmadasnda bir tarm devleti olarak yer almtr. Ispartada eitimin amac, devlete hizmet edecek, onun iine yarayacak ve bedence gl ve kuvvetli asker yetitirmekti. Genleri yetitirmede zellikle u noktalara dikkat edilirdi: Savaa elverili bir nesil yetitirmek amacyla kuvvetli ve devaml bir beden eitimi, Manevi ve zellikle ahlaki eitim. Genlerin yetitirilmesinde kanuna ve yetikinlere sayg, amirlere ve devlet otoritesine itaat, kendine hkim olma, zahmete ve acya dayanma, kanaat, kararl olma ve sava ruhu gibi meziyetlere ok nem verilirdi.Ispartada Eitim

Ispartada kadnlarn devi de kuvvetli ocuklar dnyaya getirmekti. Ancak Ispartada erkek ile kadn eit tutulurdu zira kadnlar erkeklerle birlikte eitilir onlar gibi siyasal yaama katlabilirlerdi. Isparta eitiminde beden ve mzik eitimine ok fazla yer verilmesine karn okuma, yazma ve aritmetik gibi alanlara pek fazla yer verilmemitir .

Ispartada Eitim

Antik Romada Eitim Romada aile eitimi n plan kmaktadrBaba oluna okuma yazmay, Roma kanunlarn, tarihini, geleneklerini ve savaa ynelik fiziksel eitimi retirken, anne kzna ip eirme, diki gibi becerileri retiyordu.

Atinada devlet okulu bulunmamakta ve eitim cretli olan zel okullarda yaplmaktayd. Her bir zel okul iinde beden terbiyesi, mzik ve dil dersleri verilmekteydi. Baka bir ifadeyle, Atinada fiziksel, ahlak ve estetik eitimi arasnda bir denge kurulmaya allmaktayd. Bu eitimi genellikle erkek ocuklar alr ve kzlar okula gitmezlerdi. Kzlarn eitimi ev hayatnda zorunlu olan bilgileri renmeyi ierdii iin evde yaplrd. Sadece baz zengin ailelerin kzlar okuma yazma bilirdi.Bu ynyle eitim erkeklere mahsus bir hak gibi idi.

Atinada Eitim

Atinada eitim hakseverlik temeline dayanyordu ve tarihte ilk kez halk demokrasisi terimi burada dodu ki, bu terim halk egemenliini simgeler. Her ne kadar kleler bunun dnda tutulsa da bu tr ynetim toplumda eitim ve retime nem verilmesine neden oldu. Buna bal olarak zihinsel eitimle ilgili erdemlerin eitim yoluyla kazanlabilecei dncesi hkim oldu ve okullar ald. Sekin insanlarn erkek ocuklar 7 yandan itibaren pedagog ad verilen eiticilerle birlikte okullara gidip gelmeye baladlar. Bu ile uraanlara pedagog, bu iin bilimine de pedagoji denmesi Atina eitimine dayanmaktadr.Atinada Eitim

Antik Romada Eitim M.. 2. yzyldan itibaren Romallar, Yunan kltr ve medeniyetinin etkisine girmi ve onlarn eitim sistemini lkelerine uyarlamlardr. Bylece, birok ocuk zel okullara gitmeye balamtr. Ancak kzlar ve fakir ocuklar okullara gnderilmemitir. Sadece ailenin imkn varsa evde okuma yazma eitimi alabilmilerdir.

Ortaada Eitim (M.S. 3951453) Ortaa, Yunan ve Roma kltrnden sonra gelerek, Aydnlanma ana kadar uzanan yaklak bin yllk bir dnemi kapsar. Bu a Antika ile Rnesans arasnda bir gei dnemi olarak kabul edildiindenOrtaan balang noktas batda Hristiyanlk dininin douudur. Ayn dnemler ierisinde Douda ise Mslmanlk gelimitir.

Ortaada Batda Eitimin DurumuAvrupada zellikle kiliseler ve din adamlarnn hkimiyeti n plana kmakta ve dindar insanlar yetitirmek amalanmaktadr. Bu balamda, manastrlar birer eitim kurumu olarak kullanlmaktayd. Byk lde Hristiyanln dogmalar ve retilerinin etkisi altnda kalmtr. Bu ada, zellikle kilisenin basks nedeniyle ilkada eitim alannda grlen gelimelerin arkasna dlmtr. Tanr kavram akln yerini almtr ve tek eitici kilise olmutur.

Ortaada Batda Eitimin DurumuBatda eitimin merkezi genel olarak dindar insan yetitirmek olmutur.

Bu dnemde iyi bir eitimci yetimemitir.

Ortaa Avrupasnda Skolastik Dnce, Manastr Okullar, valye Eitimi, Meslek Birliklerinde Eitim ve niversitelerin Kurulmas eitim alann en belirgin unsurlar olarak karmza kmaktadr.

Rnesans hareketleriyle bilim ve sanatta grlen kkl reform hareketleri eitimi de ok ynyle etkilemi ve eitim alannn yeniden ekillenmesine neden olmutur. Rnesans eitiminin temel zelliklerinden birisi bireyi ve bireysel geliimi n plana karmasdr. Daha nce kilisenin basksyla oluan bilgilerin sorgulanmadan ve dorudan kabul edilmesi dncesi, bu dnemde yerini bilimsel gelimelerin de etkisiyle aklc ve bilimsel bir dnceye brakmtr. Antik Yunana ait eserler okullarda yeniden ele alnm ve incelenmitir. nsann ok ynl geliimi amalanarak, dini sylemlerin etkisi giderek azalmtr. Bu dnemde ayrca eitim veren okul eidi artmtr. Bylece ayn anda insann ok ynl geliimine olanak veren farkl trdeki okullar faaliyet gstermeye balamtr. Rnesans Dneminde Eitim

Yenia dneminde Avrupa eitim tarihine damgasn vuran ve gnmz eitim sistemlerinin ekillenmesinde nemli fikirlere imza atan eitim dnrleri yetimitir.

Bunlardan en nemlileri Erasmus, Comenius, Dekart, Luther, Montaigne, Ratke, Locke, ve Rousseaudur.

Yenia Dneminde Avrupa da Eitim

SLAM DNYASINDA ETM

slam dnyasnn en parlak zaman 8. ve 12. yzyllar arasndaki dnemdir. Arap Uygarl; Avrupa, Hindistan ve Trk Uygarlklar ile temasa gemitir.Matematik, kimya ve tp alanlarnda nemli katklarda da bulunulmutur. Matematik alannda, Hintlilerden alnan say sistemine, 0 (sfr) rakam eklenmitir.

TRKLERN MSLMAN OLMALARINDAN NCEK DNEMLERNDE ETM

Eski Trklerde EitimTrklerin Alpler, Toroslar ve Hinduku dalarnn kuzeyinden ine kadar uzanan Bozkrlar kuanda ilkalardan itibaren yaad ve devlet kurduklar bilinmektedir.Eski Trklerde doa koullarna uygun ve doayla etkileim ierisinde bir eitim sistemi mevcuttu. Hayat iinde, hayat iin eitim gr daha ok hkimdi.

Trk toplumlarnn eitim anlay ve uygulamalar, yaama biimlerinin etkisiyle ekillenmitir.Trkler tarihi hafzlarndan kaynaklanan bilgileri yazy kullanmadan nce talara kazmtr. Bu gelenek yaznn olumasna kaynaklk ettii gibi zamanla yazyla da beraber devam etmitir ( tataki Trkler). ocuklarn ve genlerin toplumsallatrlmasnda tre nemli bir rol oynamaktadr.Bu dnemde rgn eitim kurumlarnn varlndan sz edilse bile bu kurumlar hakknda kesin bir delil yoktur Eserlerde retici ama vardr.Kkl bir bilim sevgisi mevcuttur.Mesleki eitim nemli bir yer tutar.Byk bir ocuk sevgisi var olup, cinsiyet fark yoktur..

Trklerin eritikleri uygarlk ve kltr dzeyi, onlarda rgn eitim kurumlarnn bulunduuna kant ise de bu kurumlar hakknda kesin bilgiler mevcut deildir.

Bu dnemin eserlerinde iyiliin, cmertliin, bilgeliin, cesaretin, byklere itaatin nemi vurgulanmaktadr.

Eski Trklerde Alp insan tipine rnek verilmektedir (sava, bilge, da dnk, aknc, gebe, mert ve cesur insan tipi).

TRKLERDE SLAMYETN KABLNDEN SONRAK ETM

Trk toplumlarnda ilk kez medrese denen eitim kurumlar ortaya kmtr. slam dnr ve eitimcilerinden etkilenilmi ayn zamanda bu alanda eserler verilmitir.Trk toplumlarnn ahlak anlay slamiyet ile birlikte deimi, bu da eitimlerine yansmtr.slamiyet'in kabul gazi ve veli insan tipini ortaya karm buda ok sayda eserlerin meydana gelmesini salamtr.slama gre bilim ycedir. Bu durum Trklerede yansm ve bilime nem verilmitir.Arapa ve Farsa aydnlar zerinde etkili olmutur.

SELUKLULAR ETMBata Turul ve ar Beyler olmak zere Alparslan ve Nizamlmlk Seluklu devlet yneticileri, bilginlere ve sanatkarlara byk nem verdiler. Nitekim rgn eitim kurumsallamas 1040 ylnda Turul Beyin Niaburda yaptrd medreseyle balad. Sonra 1067de Nizamlmlk tarafndan Badatta Nizamiye medreseleri kuruldu. Bu dnemde Badatta medreselerde okuyan renci says 6000 idi. Eitim dili Arapa olmakla beraber Trkeye de yer verilirdi. Medreselerde retim snf geme esasna dayanrd. Mderris denen medrese hocalar sekin kimselerdi ve lnceye kadar grevde kalrlard. Seluklular medreselerin yannda kttap denen ilkokul dzeyinde de okullar amlardr.

Seluklularda yaygn eitim kurumu olan Ahilik nemli bir yaygn eitim ve meslek kuruluuydu.

( Ahi; Arapa karde demektir) Ahilik halk arasnda yaygnlam, dini ve ahlaki deer kazanmtr.

Ahi Evran tarafndan kurulan Ahiliin en nemli temel felsefesi kamil insan yetitirmekti. Bu kurum varln cumhuriyet dnemine kadar devam ettirmitir.

Seluklu Eitim Sisteminin Temel zellikleri; Seluklu devlet adamlar eitime ve bilimin gelimesine byk nem vermileridirMedreseler gelimi, lkenin her tarafna yaylmtrAhilik gibi bir yaygn eitim kurumu kurulmu ve gelimitirAtabeglik gibi ehzadelerin yetimesi iin bir uygulama ortaya kmtrSeluklularn ilk dnemlerinde eski deerler n planda iken, daha sonra bunlar zayflamaya unutulmaya yz tutmutur. 6. Seluklularda alp, gazi, veli insan tipleri beraber yaar.

Seluklular dneminde yaam byk Trk alimleri

GAZAL (1059- 1111) MEVLANA CELALEDDN RUM (1207- 1273) YUNUS EMRE (- 1321) BURHANED-DN ZERNUC (.- 1223)

OSMANLI ETM SSTEM

* Medreseler gl eitim kurumlar haline gelmilerdir. Osmanl dnemi tamamen bir medrese dnemi olarak da nitelendirilebilir.* Aznlk ocuklarnn st dzeyde ynetici yetitirildikleri Enderun adnda nemli bir eitim kurumu vardr.* lkretim 19.yzyln sonlarna kadar basit dzeyde kalmtr.* Osmanllarn son dnemlerine kadar, ilkokul st rgn eitim kurumlarnda yalnzca erkekler okumutur.* Eitim ve retimin temel amac dinidir* Yntem daha ok ezbercidir.* 7. Tanzimat dnemine kadar eitim her dzeyde cretsizdir.

Fatihin yaptrm olduu medreselerle lke dnda renime gerek kalmamtr.

Fatih dneminde felsefi ve bilimsel dn Osmanllara girmitir.

Osmanl devleri bilime ve bilim adamlarna saygldr.

Osmanlda aktif ve gazi insan tipi ilk kurulu dnemlerinde gzlemlenirken gerileme dneminde orta ve pasif insan tipi ortaya kmtr.

Yaygn eitim kurumu olarak kahvehaneler ortaya kmtr.

* Tanzimat dnemine kadar eitim her dzeyde cretsizdir.* Aznlk ve yabanclara eitim hakk tannmtr.* Osmanlca ad verilen bir dil gelitirilmitir.* Yaygn eitim daha ok din adamlar tarafndan yaplmtr.*Eitimde yenilemelere askeri okullardan balanmtr.*Medreseler 1776dan itibaren , kendisi dnda alan askeri okullarda ksmen, sivil okullarda daha geni lde etkisini srdrmtr.*Eitim daha ok vakflar tarafndan yrtlmtr.

Osmanldaki Temel Eitim KurumlarSbyan MektepleriMedreselerEnderun Mektebi Acemiolan Klalar RdiyelerdadilerSultaniler Darlfnun

CUMHURYET DNEMNDE ETMN TEMEL ZELKLER1.Cumhuriyetin ilk yllarnda halkn %10u okur yazar deildi2.Atatrk bizzat kara tahtann bana geerek eitim hamlesini balatmtr3.Eitimde saysal olarak nemli gelimeler salanmtr4.Eitim laiklemi ve demokratiklemitir5.Tarih ve dil konularnda milli amaca ynelme olmutur6. Latin harfleri kabul edilmitir7.Kadn eitimine nem verilmitir8.Eitimin gelimesi iin zaman zaman batl eitimcilerden yararlanlmtr9.Pek ok kez eitim sorunlarnn tartld uralar toplanmtr10.stikrarl bir eitim politikas izlenememitirretmenlik meslei laik olduu yere ykseltilememitir