eğitimin bilimsel temelleri -...

EĞITIMIN BILIMSEL TEMELLERI Yrd. Doç. Dr. Melike YİĞİT KOYUNKAYA

Bilimin Tarih İçinde Gelişimi

◦ Mısır ve Mezopotamya uygarlıklarına rastlayan bilgi toplama

aşaması

◦ Eski Yunanlıların evreni açıklamaya yönelik akılcı sistemlerin

kurulduğu aşama

◦ Ortaçağların Yunan felsefesi ile dinsel dogmaları

bağdaştırma çabası karşısında İslam dünyasındaki bilimsel

çalışmaların parlak başarılarını kapsayan aşama

◦ Rönesans sonrası gelişmelerin yer aldığı modern bilim

aşaması

2

Bilimin Temel İşlevleri

◦ Tanımlama

◦ Anlama

◦ Açıklama

◦ Tahmin etme

◦ Kontrol etme

Bilimin İşlevleri (Betimleme–Tasvir Etme)

◦ Bir araştırmaya başlamadan önce mutlaka olaylar ve durumlar tanımlanmalıdır.

◦ Betimleme; olayları ve ilişkileri tanımlama, sınıflama ve kategorize etmeyi içerir.

◦ Betimlemenin yanısıra araştırılan problemin sebepleri, sonuçları ve çözüm önerileri de incelenmelidir.

◦ İncelenen olay, olgu, durum ve değişkenlerin ne olduğunun açıklanması gerekir.

4

Bilimin İşlevleri (Betimleme–Tasvir Etme)

◦ Kısaca bilim insanları, olayları sadece tasvir edip, sınıflamakla kalmaz; bu durumları açıklamaya da çalışır.

◦ Bu durum, bilimin açıklama işlevi olduğunu gösterir.

◦ Betimsel araştırmaya bazı örnekler: ◦ Öğretmenlerin öğretimde teknolojik araçlardan yararlanma

düzeyleri nelerdir? ◦ İlköğretimde karşılaşılan disiplin problemleri nelerdir? ◦ Ülkemizdeki okur-yazarlık oranı kaçtır?

5

Bilimin İşlevleri (Yordama-Tahmin Etme) ◦ Yordama; bilinen, gözlenen durumlardan yararlanarak,

bilinmeyen ve gözlenemeyen durumları tahmin etmek olarak açıklanabilir.

◦ Bilimsel araştırmalar genel olarak bir tahmin temeline dayalı olarak yürütülür.

◦ Yani araştırmalarda “eğer bu şartlar gerçekleşirse, şu sonuçlar alınabilir” gibi tahminler yapılmaktadır. ◦ Örneğin, ülkemizdeki nüfus artış hızına ve mevcut okul sayısına

bakılarak, gelecek 10 yıl içinde ne kadar yeni okula ihtiyacımız olacağı tahmin edilebilir.

6

Bilimin İşlevleri (Yordama-Tahmin Etme)

◦ Yordama araştırmaları ilişkisel araştırmalar olarak da ele alınırlar.

◦ Böylece iki ya da daha çok değişken arasındaki ilişkiye bakılır.

◦ İlişki yüksekse, bir değişkenin varlığında diğer değişkenin de olabileceği tahmin edilir. ◦ Örneğin, çocukların zekâ düzeyi ile okul başarısı arasında bir ilişki

olduğu söylenebilir. Zekâ düzeyi yüksek bir öğrencinin akademik başarısının da yüksek olacağı tahmin edilir.

7

Bilimin İşlevleri (Kontrol Etme)

◦ Bilimsel araştırmalarda doğanın kontrol altına alınması için çaba gösterilmektedir.

◦ Burada kontrol, olayların meydana gelişini etkileyen koşulları ayarlamak ya da değiştirmek suretiyle, bunların meydana gelmesini ya da gelmemesini sağlamaktır.

◦ Fiziksel olayların laboratuar ortamında kontrol altına alınması sosyal bilimlerdeki olayların kontrol altına alınmasına göre daha kolaydır.

8

Bilimi Niteleyen Özellikler

◦ Bilim olgusaldır: Bilimde hiçbir hipotez veya kuram, gözlem ya da deney sonuçlarına dayandırılarak kanıtlanmadıkça doğru kabul edilemez.

◦ Bilim mantıksaldır: Bilimin ulaştığı sonuçlar çelişkilerden uzak ve kendi içinde tutarlıdır. Hipotez veya kuram doğrulanırken mantıksal düşünme ve çıkarsama kurallarından yararlanılır.

◦ Bilim objektiftir: Bilimsel bilgiler kimsenin tekelinde olmayıp, kamuya sunulmuş bir şekilde herkesin soruşturmasına açıktır.

◦ Bilim eleştiricidir: Bilim her türlü sav ve kuram karşısında eleştirici tutumunu elden bırakmaz.

9


◦ Bilim genelleyicidir: Bilim tek tek olgularla değil, olgu türleri ile uğraşır. Bu nedenle sınıflama bilimsel araştırmada önde gelen ilkelerden biridir.

◦ Bilim seçicidir: Evrende sonsuz sayıda olgu ve olay gerçekleşmektedir. Bilimin bunların hepsiyle uğraşabilmesi hem gereksiz hem de imkânsızdır. Bir olgunun bilime veri olabilme niteliği kazanabilmesi için ya inceleme konusu olan probleme ilişkin olması ya da kuramın test edilmesinde kanıt değeri taşıması gerekir.

◦ Bilim kanıtlanabilirdir: Kanıtlanabilirlik bilgilerin farklı zamanlarda test edildiğinde benzer sonuçlara ulaşılmasıdır.

10


Ayrıca bilimin, çeşitlilik, süreklilik, yenilik ve ayıklama nitelikleri de vardır.

◦Çeşitlilik: Bilimin tüm herkese açık olması.

◦ Süreklilik: Bilgi üretiminin sürekli devam etmesi.

◦Yenilik: Her gün yeni bilimsel bilgilerin ve bilim alanlarının ortaya çıkması.

◦Ayıklama: Yanlış olduğu bulunan bilgilerin ayıklanıp yerine yeni bilgilerin konulması.

11

Bilim Dalları Doğa

Bilimleri

Mühendislik ve

Teknoloji

Tıbbi Bilimler Tarımsal Bilimler Sosyal

Bilimler

Beşeri

Bilimler

Matematik ve Bilgisayar Bilimleri . Fiziki Bilimler . Kimya Bilimleri . Dünya ve İlişkili Çevre Bilimleri . Biyoloji Bilimleri . Genetik

. İnşaat Mühendisliği . Elektrik Mühendisliği . Elektronik . Diğer Mühendislik Bilimleri

.Temel Tıp

. Klinik Tıp

. Sağlık Bilimleri

. Tarım

.Ormancılık

. Balıkçılık ve İlişkili Bilimler .Veterinerlik

.Psikoloji

.Ekonomi

. Eğitim Bilimleri •Coğrafya . Diğer Sosyal Bilimler

. Tarih

.Felsefe, Müzik, Arkeoloji, Sanat Tarihi…

Bilimselliğin Ölçütlerİ (a) Gözlenebilirlik

(b) Ölçülebilirlik

(c) İletilebilirlik

(d) Tekrarlanabilirlik

(e) Sağdanabilirlik

Gözlenebilirlik:

◦ Bilimsel bilgi görgül (emprical)

olandır. Görgül, gözleme dayalı

olandır. Bilimsel bilginin görgül

olması, gözlemler yoluyla bilginin

doğruluğunun ya da yanlışlığının

kanıtlanabilir olması demektir.

Ölçülebilirlik: ◦ Ölçme; herhangi bir değişkenin niteliğini,niceliğini ya da derecesini

saptama ve sayısal olarak belirtme işidir.

◦ Ölçme, gözlemleri, bu gözlemlerdeki farklılıkları yansıtacak şekilde

sayılarla temsil etme, sayılara dönüştürme işlemidir.

◦ Bilimsel çalışmalarda yapılan deneyler ve gözlemler ölçülebilir olmalıdır.

Yani çoğu zaman sayısal olarak ifade edilmelidir.

İletilebilirlik

◦ Aktarılmak istenenin tam olarak

anlaşılmasını, ifade edilmek istenenden

başkasının anlaşılmamasını içerir.

◦ İfadelerin iletilebilir olmasını sağlamanın

yolu ise, işevuruk tanımlar kullanmaktır.

◦ İşevuruk tanım: Soyut ve öznel olan

kavramların anlaşılabilmesi için somut

ifadeler kullanılmasıdır.

Tekrarlanabilirlik

◦ Yapılan gözlemler ve alınan ölçümler, benzeri bir

eğitimden geçmiş, aynı araç-gereç ve teknik imkanları

kullanan diğer kişilerce de tekrar edilebilmelidir.

◦Bilimsel çalışmalar, başkaları tarafından da

tekrarlanabildiğinde, kişiye bağımlı ve öznel olma

durumundan uzaklaşır, nesneye bağımlı hale gelir.

◦Bu durum da güvenirliğin yüksek olması demektir.

Sağdanabilirlik/ Sınanabilirlik/ Test Edilebilirlik:

◦ Hipotezlerin ya da olaylar arasında var olduğu düşünülen ilişkilerin

doğruluğu araştırılabilmeli, sınanabilir nitelikte olmalıdır.

◦ Diğer bir deyişle sonuçların, öne sürülen hipotezi ve iddia edilen

ilişkileri destekleyip desteklemediği gösterilebilmelidir.

◦ Bunun için de uygun analiz teknikleri kullanılmalıdır.

Bilgi ve Bilgiye Ulaşma Yolları

◦ Bilgi; öğrenme, araştırma veya gözlem sonucu elde edilen doğrulara ve ilkelere verilen ortak bir ad olarak tanımlanmaktadır.

◦ Geçerli ve güvenilir bilimsel metotlar kullanılarak elde edilen bilgilere bilimsel bilgi denir.

◦ Bilim insanlarının kendi alanlarında bilgi edinmek için izledikleri yollara ise bilgi edinme yolları veya bilimsel süreçler adı verilir.

19

Bilgiye Ulaşma Yolları

◦ Toplumda yaşayan bireyler içinde yaşadıkları sosyal ve fiziksel çevreyi anlayabilmek için çeşitli yollar deneyerek bilgi üretmişlerdir.

◦ İnsanların bilgiye ulaşma yolları beş ana başlık altında incelenebilir. Bunlar:

Bireysel Deneyim Yolu, Otoriter Yol, Mistik Yol, Rasyonel Yol, Bilimsel Yöntem

20

Bilgiye Ulaşma Yolları

Bireysel deneyim yolu:

◦ Toplumda yaşayan bireyler, günlük yaşantılarında herhangi bir sistematiğe bağlı kalmadan gelişigüzel, fiziksel ve sosyal çevreyle girdikleri etkileşimlerden elde ettikleri deneyimlerle, günlük ve gelecekteki yaşam durumlarına yön verirler.

21

Bilgiye Ulaşma Yolları Otoriter yol:

◦ Bu yaklaşımda bilgi, daha çok ilgili alanda uzmanlaşmış veya bu alanda toplum tarafından otorite kabul edilen kişilerden elde edilir.

◦ Bireyler; alanda uzmanlaşmış kişilerin bilgilerine güvenerek, bu bilgiler ışığında günlük yaşamlarına yön verirler.

◦ Örnek: Bir alanda yatırım yapmak isteyen bir işadamının alanla ilgili bir ekonomi uzmanının bilgilerine başvurması ve buna dayalı olarak karar vermesi.

◦ Eğitimde bir öğretmenin yeni öğretim yöntemlerini uygulama konusunda bir eğitim uzmanına danışması ve sınıf içi öğretimini buna göre düzenlemesi bir başka örnek sayılabilir.

22

Bilgiye Ulaşma Yolları Mistik yol:

• Bireyler, gerçeği öğrenmek için bazı durumlarda (özellikle doğaüstü konularda) peygamberler gibi kutsal kişilerden veya medyumlar gibi tanınmış insanlardan bilgi edinme yoluna giderler.

• Özellikle bazı durumlarda çaresiz kalmış, yardıma muhtaç ve doğa-üstü inançları ağır basan bireyler genellikle bu yolla bilgi edinme çabası içerisindedirler.

23

Bilgiye Ulaşma Yolları Rasyonel yol (Akılcı Yaklaşım):

◦ Bu yolla bireyler aklın potansiyelini kullanarak güncel yaşamlarına ve davranışlarına yön verirler.

◦ Bireyler genellikle yaygın olan tümevarım, tümdengelim ve birleşim gibi “akıl yürütme süreçleri”ni kullanırlar.

◦ Bilgi edinmede bireysel deneyim veya mistik yolu ikinci planda bırakırlar.

24

Bilgiye Ulaşma Yolları Bilimsel yöntem:

◦ Bilimsel yöntem, geçerli ve güvenilir yollarla bilginin sistematik ve düzenli olarak elde edilmesidir.

◦ İleri sürülen gerçekler veya ilkeleri reddetme ya da doğrulama için kanıtlar elde etmeyi ön planda tutması bakımından diğer bilgiye ulaşma yollarından ayrılır.

◦ Uzman kişilere güvenerek veya tümdengelimsel akıl yürütme yolu kullanarak tahminlerde bulunmak her zaman doğru sonuçlar vermeyebilir. Bu nedenle bilgiye ulaşma yolları içinde en güçlü yaklaşım, bilimsel yöntemdir.

25

Bilimsel Yöntemin Aşamaları

◦ Bailey, 1987; Cohen ve Manion, 1988; Mason ve Bramble, 1978;) :

26

Problemin fark edilmesi

Problemin tanımlanması

Çözüm yollarının tahmini

Araştırma yönteminin geliştirilmesi

Verilerin toplanması ve analizi

Karar verme ve yorumlama

◦ Olgusal Süreç

◦ Gözlem

◦ Deney

◦ Ölçme

27


◦ Kuramsal Süreç

◦ Hipotez

◦ Kuram

◦ Yasa

◦ Öngörü

28


Bilim-Eğitim İlişkisi

◦ Eğitim biliminin temel amacı, öğretimin niteliğini artırarak, öğrenenlerin eğitim hedeflerine ulaşmasını sağlamaktır.

◦ Öğretimin kalitesini artırmak için sürekli bilimsel araştırma ve geliştirme çalışmaları yapmak zorunludur.

◦ Eğitimde öğretme ve öğrenme süreçlerini etkileyen pek çok değişken mevcuttur. Bu nedenle eğitim bilimi çok yönlü araştırmalar gerektiren bir bilim dalıdır.

29

Bilimsel Araştırmalar Neden Önemlidir?

◦ Bilimsel Araştırma, sorunları anlamada ve olası çözüm önerileri geliştirmede yol gösterir.

◦ Araştırmayla ilgili kavramlar ve kuramlar, sorunların türünü ve uygulama alanlarını tanımlamamıza yardım eder.

◦ Araştırma bilgi üretiminin kaynağıdır ve sorunun ana noktasına ilişkin veriler sağlar.

◦ Araştırmalar, devlet politikalarının belirlenmesinde kritik bir rol oynar.

30

Bilimsel Araştırmalar Neden Önemlidir?

◦ Araştırmalar, endüstriyel sektörlerde ve işletmelerde yüksek kar elde edilmesini, verimli ve kaliteli ürünlerin geliştirilmesini sağlar.

◦ İş ve endüstride yapılan matematiksel ve mantıksal araştırmalar, yaşanılan sorunların doğasını ortaya çıkarmada katkı sağlar.

◦ Yeni ürünlerin, doğada var olan şeylerin tanım ve özelliklerine açıklık getirir.

◦ Sosyal araştırma, sosyal sorunlara yanıt bulmaya çalışır.

31

EĞITIM BILIMINDE ARAŞTıRMA YÖNTEMLERI

Yrd. Doç. Dr. Semiha KULA ÜNVER

Eğitimde Bilimsel Araştırma ve Önemi

◦ Eğitim alanında mevcut durumun ortaya konulabilmesi, karşılaşılan sorunların tespit edilebilmesi, sorunlara üretilen çözümlerin etkililiğinin tespit edilmesi, özetle eğitimin kalitesinin daha da arttırılabilmesi için birçok araştırma yapılmaktadır.

◦ Dünyada eğitim araştırmalarının tarihçesi çok daha eskiye dayanmakla birlikte, ülkemizde eğitim bilimlerine yönelik araştırmalar son yirmi yılda önem ve hız kazanmaya başlamıştır.

◦ Bu anlamda son yirmi yılda yürütülen araştırma faaliyetler ile eğitim sistemimizdeki pek çok eksik belirlenmeye ve gerekli önlemler alınmaya çalışılmaktadır.

33

Temel aldıkları felsefeye, bakış açısına göre başlıca iki araştırma metodolojisi (Yöntem bilimi) vardır:

◦ Niceliksel araştırma

(quantitative research)

◦ Niteliksel araştırma

(qualitative research)

Bilimsel Araştırma Türleri

◦ Nitel araştırma Niçin? Nasıl? Ne şekilde sorularına yanıt arar.

◦ Nicel araştırma Ne kadar? Ne miktarda? Ne kadar sık, Ne kadar yaygın? sorularına

yanıt arar.

OLAYLARA BAKıŞıMıZ NICELIK MI? NITELIK MI? – SONUÇ MU? SÜREÇ MI?

(Fraenkel & Wallen, 2006)

Harekete bak şiir gibi

Bu çocuk tek başına bir takım

Ohh..

Bahse girerim 128 m den

fazla

Nicel Araştırma Desenleri

Deneysel Araştırma

◦ Bilimsel yöntemlerin içinde en

kesin sonuçların elde edildiği

araştırmadır.

◦ Deneysel araştırma iki yada

daha fazla gruba uygulanan,

belli değişkenler üzerinde ki

etkilerin değişip değişmediğini

inceler.

38


◦ Araştırmacı;

◦ karşılaştırılabilir işlemler uygular

◦ bilgiyi test eder

◦ onların etkilerini inceler.

◦ Araştırmacıyı en kesin yorumlara götürmesi

beklenir.

◦ “Öğrencilerime nasıl en etkili şekilde öğretebilirim?”

39


◦ Karşılaştırılmada dikkat edilmesi gerekenler;

◦ Öğrencinin yetenek düzeyi

◦ Yaşı

◦ Not düzeyi

◦ Materyaller ve öğretmenin özellikleri

◦ Dışarıdan gelen tüm değişkenler

◦ Kullanılan ölçme araçları:

◦ Test

40

Korelasyonel Araştırma

◦ İki ya da daha fazla değişkenler arasındaki ilişkileri

belirlemek aynı zamanda neden-sonuç ile ilgili ipuçları

elde etmek amacıyla yapılan araştırmadır.

◦ “Hangi yaş grubundaki bireyler matematik

öğrenmede sorun yaşıyor?”

41

Korelasyonel Araştırma

◦ Nasıl uygulanır;

◦ Bilgi toplanır

◦ İlişki var mı bakılır

◦ İlişkinin derecesi

belirlenir

◦ İlişkiler tanımlanır

42

Nedensel Karşılaştırma Araştırması

◦ İnsan grupları arasındaki farklılıkların nedenlerini ve sonuçlarını

koşullar ve katılımcılar üzerinde herhangi bir müdahale olmaksızın

belirlemeyi amaçlar.

◦ Muhtemel nedenleri ve sonuçlarını belirlemek için farklı deneyimleri

olan belli grupları karşılaştırmayı içerir.

◦ “Sosyal ekonomik düzeyi farklı olan bireylerin öğrenmelerinin

karşılaştırılması”

43

Tarama Araştırması ◦ Bir grubun belirli özelliklerini belirlemek için verilerin toplanmasını

amaçlayan çalışmalardır.

◦ Genellikle bu araştırma için anket teknikleri kullanılır.

◦ Bir grubun özelliklerini, görüşme soruları, soru formları ya da

testler gibi bir dizi araçla tanımlamaya çalışır.

44

Yöntem

hakkında

düşünce

Veri Toplama

Verileri analiz

ederek

bulgulara

ulaşma

Nitel Araştırma Desenleri

Etnografik Araştırma ◦ Etnografi, etno (insan) ve grafi(tanımlama, tasvir etme)

kelimelerinden oluşmaktadır.

46

Etnografi

Etno;

insan

Grafi;

Tanımlama tasvir

etme

Bir grubun davranışlarını doğrudan gözlemleyerek ve bu gözlemlere dayanarak gruba ilişkin bilgiler edinmedir.

Etnografik Araştırma

◦ Bir toplumu ya da onun yönünü çalışmak isteyen antropologlar

tarafından geliştirilmiştir.

◦ Araştırmanın amacı;

◦ Grup üyeleriyle doğrudan ilişki kurmak (gözlem,görüşme)

◦ Grubun kültürel yapısını

◦ Kültürel yapı davranışları ve deneyimleri öğrenmektir.

47

Etnografik Araştırma ◦ Gözlem ve görüşmeleri kullanarak, insanların günlük deneyimlerini

belgeleme ya da tasvir etme üzerine yoğunlaşır.

◦ Etnografik araştırma bir nitel araştırmadır.

48

Verileri analiz

ederek bulgulara

ulaşma

Bir sınıftaki

öğrenci ve

öğretmen

Araştırmacının veri

toplaması;

Gözlem, görüşme

Eylem Araştırması

◦ Eylem araştırmacıları, sağlam genellemelerden çok kendilerinin

de içinde bulundukları belirli bir durumun koşullarını

değiştirmelerini sağlayacak bilgiyi elde etmeye yoğunlaşırlar.

◦ Bir sınıftaki öğrencilerin okuma yeteneklerini geliştirmek ya da bir

okulun kütüphanesinin kullanımını artırmak örnek olarak gösterilebilir.

49

Eylem Araştırması

◦ Diğer araştırma yöntemlerinden iki temel açıdan farklılık gösterir.

Bunlar;

◦ Diğer insanlar, ortamlar ya da durumlar ile ilgili genellemelere en az önem

verilmesi,

◦ Çalışmanın sonuçlarından etkilenebileceklerin yanı sıra deneklerin de (hakkında veri toplananlar) çalışmaya aktif katılımlarına önem verilmesidir.

50

Durum Çalışması

◦ Bilimsel sorulara cevap aramada kullanılan

ayırt edici bir yaklaşım olarak görülmektedir.

◦ Durum çalışmaları bir varlığın mekana ve

zamana bağlı tanımlandığı ve özelleştirildiği

araştırma olarak ifade edilmektedir.

51

Nicel ve Nitel Araştırmaların Karşılaştırılması

◦ Nitel ve nicel araştırmalar

◦ Yararlanılan yöntemler,

◦ Yürütülen çalışmalar,

◦ Araştırtmacının rolü,

◦ Genelleştirilebilirlik, yönlerinden

farklılık gösterirler.

52

Nicel Araştırmanın Avantajları / Dezavantajları

53

Avantajları Dezavantajları

• Genelleştirilebilir sonuçlar üretilir.

• Farklı gruplar arasında

karşılaştırma yapılabilir.

• Kuramların doğruluk derecesi test

edilir.

• Belirli bir yapı içindeki ilişkilerin

incelenmesine yarar.

• Mükemmel örneklem almak

güçtür.

• Yeterli sayıda veri toplamak

güçtür.

• Mükemmel ölçüm şartları her

zaman sağlanamaz.

• Ölçme aracı önyargıyı da

yansıtır.

• Model dışındaki verilerle

ilgilenmez.

54

Avantajları Dezavantajları

• Özel durumların tüm

gerçekliğini yansıtır.

• Sonuçları ile kuramların

üretilmesinin kolaylaştırır.

• Ortamdaki çok farklı

faktörlerin anlaşılmasını sağlar.

• Araştırmanın sonuçlarının

uygulanabilirliği daha yüksektir.

• Deneklerin yaşadıkları

deneyimleri olduğu şekliyle

ifade etmeleri zordur.

• Verilerin analizinde bireylerin

sahip oldukları önyargı da yer

alır.

Nitel Araştırmanın Avantajları / Dezavantajları

55

Nicel ve Nitel Araştırmaların Karşılaştırılması

Nicel Araştırmalar Nitel Araştırmalar

Gerçeklik nesneldir Gerçeklik oluşturulur

Asıl olan yöntemdir Asıl olan çalışılan durumdur

Değişkenler arası ilişkiler ölçülebilir Değişkenler arası ilişkileri ölçmek zordur

Araştırmacılar olay ve olgulara dışardan bakar, nesnel bir tavır

geliştirir

Araştırmacı olay ve olguları yakından izler, katılımcı bir tavır

geliştirir

Genelleme Derinlemesine betimleme

Tahmin Yorumlama

Nedensellik ilişkisini açıklama Aktörlerin bakış açısını anlama

Kuram ve denence ile başlar Kuram ve denence ile biter

Deney, değiştirme ve kontrol Kendi bütünlüğü içinde ve doğal

Herkesçe kabul edilmiş veri toplama araçları Araştırmacının kendisinin oluşturduğu veri toplama aracı

Parçaların incelenmesi Örüntülerin ortaya çıkarılması

Uzlaşma ve norm arayışı Çokluluk ve farklılık arayışı

Verinin sayısal göstergelere indirgenmesi Verinin, bütün derinlik ve zenginliği içinde betimlenmesi

Olay ve olguların dışında, yansız ve nesnel Olay ve olguların içinde, öznel bakışlı ve empatik

(Yıldırım ve Şimşek, 2000, sh. 29)

Araştırma Sürecinin Aşamaları

57

Problemin tanımlama

Soruları ve hipotezleri tanımlama

Literatür taraması

Örneklem seçimi

Veri toplama araçlarını düzenleme

Uygulama

Verilerin analizi

Raporlaştırma

Bilimsel Araştırmalarda Bulunan Basamaklar

1. Giriş

• Araştırma Konusu ve

Problemi

• Problem Cümlesi

• Alt Problemler

• Hipotez(ler)

• Araştırmanın Önemi

• Araştırmanın Amacı

• Varsayımlar/Sayıltılar

• Sınırlılıklar

2. İlgili Araştırmalar

(Alanyazın Taraması)

3. Yöntem

• Araştırmanın Yöntemi

• Evren ve Örneklem

• Veri Toplama Araçları

• Verilerin Analizi

4. Bulgular ve Tartışma

5. Sonuç ve Öneriler

6. Kaynaklar ve Ekler

Giriş: Bu bölümde araştırmanın amacı, konusu, problem cümlesi ve varsa alt problemleri açıklanır. Araştırmanın ilgili alan açısından neden önemli olduğu, neden bu araştırmaya ihtiyaç duyulduğu da okuyucuya açıklanır.

Alanyazın (Literatür) Taraması: Konu ile ilgili daha önce yurt içi ve yurt dışında yapılan teorik ve uygulamaya dönük araştırmalar ve bunların bulguları hakkında bilgi bu bölümde verilir.

59

Bilimsel Araştırmaların Raporlaştırılması

Yöntem: Bu bölümde, araştırmanın hangi yaklaşıma dayalı olarak yapıldığı (nicel-nitel), araştırmada kullanılan yöntemin ne olduğu ve nasıl seçildiği belirtilir. Ayrıca; araştırmada kullanılan veri toplama teknikleri ve araçlarının geçerlik ve güvenirliği, araştırmanın evren ve örnekleminin ne olduğu ve veri analiz süreçlerinin nasıl yapıldığı kısaca açıklanır.

Veri Analizi: Bu bölümde çeşitli tekniklerle elde edilen ham verilerin analizleri gerek grafik, tablo gibi istatistik formunda gerekse sözel ifadeler formunda okuyucuya sunulur.

60


Bulgular ve Yorumlar: Araştırmada veri analizi ile elde edilen bulguların neler olduğu açıkça ifade edilir. Bulgular ilgili alanyazınla karşılaştırılarak yorumlanır ve bulguların araştırma kapsamında ne anlama geldiği okuyucuya açıklanır.

Sonuç ve Öneriler: Araştırmanın sonunda varılan sonuçlar açık ve net bir şekilde ortaya konulur. Bu sonuçlara dayalı, uygulamaya dönük olarak somut önerilerde bulunulur. Daha sonraki çalışmalarda neler yapılabileceği konusunda somut öneriler verilir.

61


Kaynakça: Araştırmacının araştırma süresince doğrudan veya dolaylı olarak yararlandığı bütün yazılı ve görsel materyalleri belirli bir tarzda sunduğu bölümdür. Sosyal Bilimlerde yazılan araştırma raporlarında çoğunlukla Amerikan Psikoloji Derneği’nin (APA) belirlediği kaynakça yazım kuralları kullanılmaktadır.

Ekler: Araştırmacının araştırmasında kullandığı ölçekler, araştırma ile ilgili resmi izinler ve yazışmalarla ilgili dokümanlar araştırmaya destek olması açısından bu bölümde sunulur.

62


Etik

◦ Etik, tarafların uyması veya kaçınması

gereken davranışlar bütünü olarak

tanımlanır.

◦ Araştırma etiği, bilimsel bir araştırmanın

planlama yürütülmesi sürecinde

uyulması gereken ahlaki ve bilimsel

ilkelerdir.

63

Bilimsel Araştırma Yapan İnsanların Sahip Olması Gereken Özellikler

◦ Araştırmanın tasarımı ve yürütülmesinde en yüksek mesleki

standartlara sahip olmak.

◦ Araştırmanın yapılışı ve bulguların analizi sırasında özeleştiri, dürüstlük

ve açıklığı elden bırakmamak.

◦ Aynı konu üzerinde araştırma yapmış ve yapmakta olan diğer

araştırmacılara ve onların katkılarına içtenlikle teslim edici bir tavır

içinde olmak.

64

Bilimsel Çalışmalarda Karşılaşılan Sorunlar

◦ Kanıtların dikkatli bir şekilde toplanmaması ve kullanılmaması

◦ Fikirlerin ve başkalarının eserlerinin dikkatli kullanılmaması

◦ Tamamen kanıtlanmamış bilgi üzerinde şüpheci olunmaması

◦ Alternatif açıklamalara açık olunmaması

◦ Bilgi edinme sürecinde deneklere özen gösterilmemesi ve zarar verilmesi

65

◦ Söylemde nezaket ve ikna yolunu tercih etmeme

◦ Diğer bireylerin akademik performansını değerlendirmede sadece akademik değerlere dayanmama

◦ Akademik etiğin, yalnızca bilimsel araştırmalara değil, akademik yaşamı oluşturan tüm faaliyetlere yansıtılmaması

66

Bilimsel Çalışmalarda Karşılaşılan Sorunlar

Bilim Dünyasında En Sık Görülen Etik Dışı Davranışlar

◦ Disiplinsiz araştırma: Disiplinsiz, dikkatsiz, aceleci ve özensiz bir şekilde hazırlanan çalışmada bazı hataların

ortaya çıktığı çalışmadır.

◦ Yinelenen Yayın (Duplication): Aynı bilimsel çalışmanın birden çok dergiye gönderilerek yayınlanmasıdır.

◦ Sahtecilik, Saptırma veya Aldatmaca (Falsification): Bilimsel verilerin istemli bir şekilde değiştirilmesidir.

67

◦Uydurmacılık(Fabrication):

◦ Hiçbir şekilde araştırma yapılmadan, sözde bilimsel bir yayının ortaya çıkması olayıdır.

◦Aşırmacılık (Plagiarism): Başkalarına ait olan araştırma verilerinin olduğu gibi, kaynak bildirmeden, sanki

kendi araştırma verileriymiş gibi yayımlanmasıdır.

Bilimsel verilerin istemli bir şekilde değiştirilmesini ifade eder.

68

Bilim Dünyasında En Sık Görülen Etik Dışı Davranışlar

Bilimde Etik Dışı Davranışın Başlıca Nedenleri

◦ Bireylere akademik aşamaların başında bilimsel araştırma etiğinin öğretilmemesidir.

◦ Kendilerine toplumda, üniversite ve bilim çevrelerinde yüksek yer edinme duyguları genç bireyleri etik dışı davranışlara götürebilir.

◦ Fazla sayıda yayın yapılması ile bilimde saygınlığın her zaman artacağı yanılgısıdır.

◦ Elde edilen finansal desteği yitirmemek için bilimde etik dışı bir davranışa sığınılabilinir.

69

Bilimsel Etiğe Aykırı Davranışların Önlenmesi İçin Yapılması Gerekenler

◦ Araştırmacıların eğitilmesi,

◦ Araştırmacılar üzerinde baskıların azaltılması,

◦ Araştırmacılar üzerindeki mali baskının azaltılması

gerekmektedir.

70

eğitimin bilimsel temelleri -...

Documents