บทท 8 ขวญและการจงใจ (MORALE & MOTIVATION) อาจารยมลลกา ผองแผว

ขวญก าลงใจในการท างานขวญก าลงใจในการท างาน

ขวญ คอสภาพการณทางดานจตใจ ทแสดงพฤตกรรมออกมาในลกษณะ ความกระตอรอรน ความหวง ความกลา ขณะท คนทปราศจากขวญ ก าลงใจจะแสดงออกในลกษณะ เฉอยชา ความหวาดระแวง ขาดความเชอมน

** ขวญก าลงใจในการท างาน คอ ความเปนอนหนงอนเดยวกนของหม คณะ หรอสมาชกทงมวลรวมมอรวมใจในการท างาน ดวยความเตมใจ

ปจจยทกอใหเกดขวญ ก าลงใจทด1. บทบาท บคลกภาพผน าทมตอผใตบงคบบญชา ผน าคอผ

เชอมโยงความเขาใจอนดขององคการและผใตบงคบบญชา2. ความพอใจตอวตถประสงคหลก และนโยบายการด าเนนงาน

ขององคการ การจดองคการ โครงสราง ระบบงานทมประสทธภาพ3. ความพอใจในหนาทการงานทปฏบต

ขวญก าลงใจในการท างาน (ตอ)

ปจจยทกอใหเกดขวญ ก าลงใจทด (ตอ)5. สภาพแวดลอมในการท างาน ใหถกตองตามสขลกษณะ อากาศ

ถายเทสะดวก แสงสวางเพยงพอ 6. สขภาพกาย สขภาพจต และอารมณของผปฏบตงาน

ขวญก าลงใจในการท างาน (ตอ)

การเสรมสรางขวญก าลงใจในการท างาน 1. สรางทศนคตทดตอการท างาน ขวญก าลงใจทดเกดจากทศนคต

ทดตอการท างาน2. วางมาตรฐานและสรางเครองมอวดผลส าเรจของงาน3. เงนเดอนและคาจาง 4. ความพงพอใจในงานทท า เปดโอกาสใหคนงานใชความร

ความสามารถเตมท 5. ความเปนหนวยหนงของการท างาน

ขวญก าลงใจในการท างาน (ตอ)

การเสรมสรางขวญก าลงใจในการท างาน (ตอ)6. ความสมพนธของผบงคบบญชาและผใตบงคบบญชา7. การจดสวสดการทด หรอจดหาประโยชนเกอกล (ประโยชน

นอกเหนอจากรายได) 8. สภาพแวดลอมในการท างาน

ขวญก าลงใจในการท างาน (ตอ)

มาตรการวดขวญในการท างาน เพอมใหเกดภาวะขวญเสอม หรอเสยขวญ

1. วดระดบความสม าเสมอของผลงาน ผลงานขององคการลดต าลง หรอขนสง ผดปกตสภาพคนงานเกดความเฉอยชา ขาดงานบอยครง ฯ

2. การขาดงานบอย ลาบอย สภาพดงกลาวเกดจากสาเหตใดมากระทบขวญของคนงานหรอไม อยางไร

3. การลาออกจากงาน หรอขอโยกยายงาน แมองคการจดสวสดการทเปนธรรม จดสภาพแวดลอมด แตยงมคนงานลาออกอยจ านวนมาก

ขวญก าลงใจในการท างาน (ตอ)

มาตรการวดขวญในการท างาน เพอมใหเกดภาวะขวญเสอม หรอเสยขวญ (ตอ)

4. ค ารองทกข หรอ บตรสนเทห รองเรยนผบงคบบญชาหากมบอยๆ และเปนประจ า

5. การแจกแบบสอบถามเพอตรวจสอบสภาพขวญก าลงใจ ทกรอบ 4-6 เดอน

6. การสมภาษณ การสนทนากบคนงานในบางชวงเวลา ทเหมาะสม

ขวญก าลงใจในการท างาน (ตอ)

การจงใจ หมายถง การน าเอาปจจยตางๆ มาเปนแรงผลกดนใหบคคลแสดงพฤตกรรมออกมา เพอบรรลจดมงหมายหรอเปาหมายทตองการ

ดงนนจะตองคนหาวาบคคลทเขาตองการจงใจ มความตองการหรอมความคาดหวงอยางไร มประสบการณ และทศนคตอยางไร แลวพยายามดงเอาสงเหลานนมาเปน แรงจงใจ ในการแสดงพฤตกรรม หรอเปลยนแปลงพฤตกรรมตางๆ

ความหมายของการจงใจ

พฤตกรรมสวนใหญมกจะมแนวทางมงไปยงเปาหมายทสมพนธอยางใกลชดกบการสนองความตองการพนฐานทางกายใหสมดงความตองการนนๆ และคนเราจะมวธการในการทหาวธสนองความตองการเหลานน

การศกษาเรองของการจงใจ จงเปนสงจ าเปนทจะชวยใหเราไดเขาใจถงพฤตกรรม และวธการในการเปลยนพฤตกรรมไปในทศทางทตองการ

ความหมายของการจงใจ (ตอ)

แรงจงใจในการท างานความหมายของการจงใจ

การจงใจ (Motivation) หมายถง กระบวนการทกระตนใหบคคลแสดงพฤตกรรมไปยงเปาหมายทก าหนด โดยมแรงจงใจ (motive) เปนตวผลกดนใหแสดงพฤตกรรมออกมาอยางมทศทาง เพอบรรลเปาหมาย

แรงจงใจในการท างาน (ตอ)ค าทเกยวของกบกระบวนการจงใจ

- ความตองการ (needs) เปนความตองการทงทางดานรางกายและดานจตใจ รางกายจะเกดความตองการเมอเกดภาวะขาดความสมดล

- สงลอใจ (incentives) สงตางๆ ทมคณภาพของการกอใหเกดการจงใจไดในตวของมนเอง ซงอาจเปนไดทงทางบวกและทางลบ

ค าทเกยวของกบกระบวนการจงใจ (ตอ)- แรงขบ (drives) เปนภาวะทบคคลเกดความไมสมดล ความ

กระวนกระวายเมอรางกายเกดความตองการ แรงขบเปนแรงดนใหรางกายกระท าหรอแสดงพฤตกรรมเพอใหไดสงทตองการ

- แรงจงใจ (motive) เปนสภาวะใดๆ กตามทกระตนใหบคคลแสดงพฤตกรรมเพอน าไปสเปาหมายทมคณคาส าหรบตน

แรงจงใจในการท างาน (ตอ)

การจงใจ จงเปนกระบวนการทเกดขนตลอดเวลา ตราบเทาทมนษยมความตองการ (needs) ท าใหสภาวะของรางกายเกดความไมสมดล เมอรางกายไมสมดลจะท าใหมแรงขบ (drives) ทจะก าหนดทศทาง เพอแสดงพฤตกรรมไปสเปาหมายทจะตอบสนองความตองการนนๆ เมอบคคลไดรบการตอบสนองเกดภาวะสมดล แรงขบกจะลดลง และบคคลยงมความตองการเดม หรอความตองการอนๆ เกดขนอกเปนวงจรทไมรจบ

แรงจงใจในการท างาน (ตอ)

วงจรการเกดแรงจงใจ

รางกายเกดความตองการ

(Needs)

เกดแรงขบ

(Drives)

ขนแสดงพฤตกรรมเพอสนองความตองการ

(Behavior)

ขนลดแรงขบ(Drive Reduction)

วงจรการเกดจงใจ

1) ขนรางกายเกดความตองการ (Need Stage) รางกายจะเกดความตองการเมอเกดภาวะขาดสมดล ซงมผลท าใหเกดแรงขบในขนตอไป

2) ขนแรงขบ (Drive Stage) ความตองการในขนแรกกระตนใหเกดแรงขบ จะเกดอาการกระวนกระวาย ระดบความกระวนกระวายจะมมากนอยขนอยกบระดบความตองการในขณะนน

3) ขนแสดงพฤตกรรม เพอใหไดสงทตองการ (Behavior Stage) เมอเกดแรงขบ จะผลกดนใหบคคลแสดงพฤตกรรมทมทศทางไปสเปาหมาย

4) ขนลดแรงขบ (Drive Reduction Stage) เมอบคคลไดรบการตอบสนองความตองการแลว จะท าใหแรงขบลดลง

วงจรการเกดจงใจ (ตอ)

ความส าคญ และประโยชนของการจงใจ

ความส าคญของการจงใจในการท างาน1. ความส าคญตอองคการ2. ความส าคญตอตวพนกงาน

ประโยชนของการจงใจในการท างาน1. พนกงานมความภาคภมใจในงานทท า2. เกดความรวมมอรวมใจในการท างาน3. สนใจในการสรางสรรคมงท างานอยางเตมท

ประเภทของแรงจงใจ1. แรงจงใจภายใน (Intrinsic Motivation) หมายถงสภาวะทบคคล

เกดความตองการบางสงบางอยางดวยตนเอง โดยไมตองใหบคคลอน หรอสงอนมากระตนใหกระท าเพอบรรลเปาหมาย

ปจจยทเกยวของกบแรงจงใจภายใน ไดแก1.1 ทศนคต1.2 ความสนใจพเศษ1.3 คานยม1.4 ความตองการ

2. แรงจงใจภายนอก (Extrinsic Motivation) หมายถงสภาวะบคคลไดรบแรงกระตนจากภายนอกใหแสดงพฤตกรรม ไดแก สงลอใจตางๆ (Incentives) เชน รางวล เงน ค าชมเชย ชอเสยง อ านาจ

ประเภทของแรงจงใจ (ตอ)

ทฤษฎของแรงจงใจในการท างาน ทฤษฎความตองการตามล าดบขนของมาสโลว ทฤษฎสององคประกอบของเฮอรซเบอรก ทฤษฎความคาดหวงของ vroom ทฤษฎการตงเปาหมายของ Locke ทฤษฎวาดวยการเสรมแรงของสกนเนอร

ทฤษฎของแรงจงใจในการท างาน (ตอ)

ทฤษฎความตองการตามล าดบขนของมาสโลวสมมตฐานเกยวกบความตองการของบคคล

1) บคคลมความตองการอยเสมอและไมสนสด2) ความตองการทยงไมไดรบการการตอบสนองจะเปนสงจงใจให

บคคลท าพฤตกรรมเพอตอบสนองความตองการนนๆ3) ความตองการของบคคลจะเรยงล าดบจากขนต าไปขนสง

เมอความตองการขนต าไดรบการตอบสนองจนเปนทพอใจแลว บคคลจะเกดความตองการในขนสงขนตอไป

ล าดบความตองการ 5 ขน ล าดบท 1 ความตองการทางกายภาพ ล าดบท 2 ความตองการความปลอดภย จากสงแวดลอมและการคมครองจากผอน ล าดบท 3 ความตองการความรกและความเปนเจาของความรสกวาตนไดรบความรกและความมสวนรวมในการเขาหมพวก

ทฤษฎของแรงจงใจในการท างาน (ตอ)

ล าดบความตองการ 5 ขน (ตอ) ล าดบท 4 ความตองการไดรบการยกยองนบถอ ตองการใหผอนยกยองใหเกยรตและเหนความส าคญของตน ล าดบท 5 ความตองการพฒนาตนใหเตมศกยภาพ ตองการไดรบผลส าเรจ และตองการมเอกลกษณสวนตน

ทฤษฎของแรงจงใจในการท างาน (ตอ)

การน าทฤษฏแรงจงใจของมาสโลวมาใชในการจงใจพนกงาน

1. ความตองการทางกายภาพ1) ก าหนดคาจางทเปนธรรมและมมาตรฐาน2) จดใหมสนามกฬา สโมสรเพอการออกก าลงกาย3) จดหาทพก สถานพยาบาล4) บรการจดรถรบสง5) แจกชดท างานตามความเหมาะสม6) บรการน าดม และอาหารตามความเหมาะสม

2. ความตองการความมนคงปลอดภย1) ใหความรเรองความปลอดภยในการท างาน 2) ก าหนดใหพนกงานชวคราวไดเปนบรรจเปนพนกงานประจ า3) จดใหมระบบประกนสงคม ประกนชวต4) สรางสมพนธภาพทดระหวางผบงคบบญชากบลกนอง5) จดระบบการตดตอสอสารภายใน6) จดปฐมนเทศพนกงานใหม

การน าทฤษฏแรงจงใจของมาสโลวมาใชในการจงใจพนกงาน (ตอ)

3. ความตองการความรก และเปนสวนหนงของหมคณะ1) เปดโอกาสใหพนกงานแสดงความคดเหนและรบฟงปญหาตางๆ2) ใหพนกงานมโอกาสถอหนของบรษท3) สงเสรมความสมพนธอนดและความรวมมอระหวางหนวยงาน4) ท าความเขาใจ และชวยเหลอพนกงานในการแกปญหาตางๆ

การน าทฤษฏแรงจงใจของมาสโลวมาใชในการจงใจพนกงาน (ตอ)

4. ความตองการคณคาแหงตน และไดรบการยกยองนบถอ 1) ก าหนดวธประเมนผลงานอยางเปนธรรม2) จดใหมพธประกาศเกยรตคณพนกงานดเดน3) ก าหนดขนตอนการกาวสต าแหนงใหม4) เปดโอกาสใหพนกงานไดฝกอบรม ดงาน5) เปดโอกาสใหพนกงานมอ านาจ ในต าแหนงหนาทเพมขน

การน าทฤษฏแรงจงใจของมาสโลวมาใชในการจงใจพนกงาน (ตอ)

5.ความตองการพฒนาตนเองใหเตมศกยภาพใหพนกงานไดพฒนาศกยภาพของตนเองตามทตนคาดหวง

Empowerment

การน าทฤษฏแรงจงใจของมาสโลวมาใชในการจงใจพนกงาน (ตอ)

ทฤษฎสององคประกอบของเฮอรซเบอรก(TWO – FACTOR THEORY)

เปนทฤษฎทศกษาถงสาเหตจงใจใหบคคลท างาน ม 2 ปจจย1) ปจจยค าจน (Hygiene Factors) เปนปจจยทไมใชสงจงใจ

โดยตรงในการเพมประสทธภาพในการท างาน แตเปนขอก าหนดเบองตนทจะปองกนไมใหบคคลเกดความไมพอใจในงานทท าอย เปนปจจยทท าใหคนท างานดวยความราบรน เชน นโยบายและการบรหารของหนวยงาน การบงคบบญชา สภาพการท างาน ความสมพนธระหวางบคคล รายได ต าแหนง ความมนคง ปจจยค าจนมสวนสมพนธกบความตองการทางกายภาพ ความตองการความมนคง ความตองการทางสงคม ตามทฤษฎของมาสโลว

เปนทฤษฎทศกษาถงสาเหตจงใจใหบคคลท างาน ม 2 ปจจย (ตอ)2) ปจจยจงใจหรอปจจยกระตน (Motivation Factors)

เปนปจจยทท าใหเกดแรงจงใจในการท างานอยในระดบสง การท างานมประสทธภาพมากขน ผลผลตเพมขน กอใหคนท างานเกดความพงพอใจในงาน มความรสกดานด เชน ความส าเรจของงาน การยอมรบนบถอในตวงาน ความรบผดชอบ การมสวนรวมในการวางแผนและก าหนดนโยบายในการบรหาร ความเจรญกาวหนา ความเปนอสระในการแสดงออก ตรงกบความตองการล าดบขนท 4 และขนท 5 ตามทฤษฎมาสโลว

ทฤษฎสององคประกอบของเฮอรซเบอรก(TWO – FACTOR THEORY) (ตอ)

1. การจงใจโดยใชปจจยค าจน1) ดแลความเหมาะสมเกยวกบคาจาง สวสดการ เงนชวยเหลอตางๆ

ใหเหมาะสมกบคาครองชพ2) ใหพนกงานรวมรบรนโยบายของบรษท 3) จดใหมกลมเพอนเพอกระชบความสมพนธระหวางเพอนรวมงาน

และจดกจกรรมนนทนาการเพอใหพนกงานไดพบปะสงสรรคกน

ทฤษฎสององคประกอบของเฮอรซเบอรก(TWO – FACTOR THEORY) (ตอ)

1. การจงใจโดยใชปจจยค าจน (ตอ)4) ดานสถานภาพการท างาน จดสถานทท างานรวมทงสทธพเศษตางๆ

ทพงจะไดใหเหมาะสมกบต าแหนง5) จดตงศนยใหค าปรกษาเพอชวยเหลอพนกงาน รวมทงกองทน

สวสดการตางๆ รองรบความเดอดรอนของพนกงาน6) จดตงศนยสขภาพ และสถานออกก าลงกาย

ทฤษฎสององคประกอบของเฮอรซเบอรก(TWO – FACTOR THEORY) (ตอ)

2. การจงใจโดยใชปจจยกระตน1) ใหพนกงานมสวนในการตงเปาหมาย วางแผน แกปญหาทเกดขน

ในหนวยงาน2) ใหอสระในการท างานพอสมควร3) สรางความรสกส าเรจจากการท างาน เชน การเลอนขนเลอน

ต าแหนง 4) พฒนาความกาวหนาในการท างานโดยจดอบรมความรใหมๆ

สงพนกงานไปฝกปฏบตงานทงในและนอกประเทศ

ทฤษฎสององคประกอบของเฮอรซเบอรก(TWO – FACTOR THEORY) (ตอ)

ทฤษฎความคาดหวงของ VROOM (THE EXPECTANCY THEORY)

ความคาดหวงเปนสงจงใจใหเกดพฤตกรรมเพราะกอนทบคคลจะถกจงใจใหกระท าสงใด เขาจะตองพจารณากอนวา ความสามารถและความพยายามของเขาจะท าใหไดผลตามทพงปรารถนาหรอไม ทฤษฎความคาดหวงมสวนประกอบ 3 ประการ

1) ความคาดหวงในสวนแรก เกยวกบการประเมนผลการปฏบตงานของตน โดยบคคลคาดหวงวา ถาใชความสามารถโดยมเครองมอหรอทรพยากรชวยในการปฏบตงาน เขาจะประสบความส าเรจตามเปาหมาย และถามการใชความอตสาหะเพมขน จะไดผลผลตทมประสทธภาพมากขน แตถาไมเปนไปตามทคาดหวง จะท าใหทอใจและเบอหนาย

2) ความคาดหวงสวนทสอง เกยวกบการประเมนผลของงานกบผลตอบแทน โดยคาดวา หากท างานอยางมประสทธภาพและมผลงานปรากฏแลว ยอมไดผลตอบแทนเปนรางวล ซงถาเปนไปตามความคาดหวงกจะเปนสงจงใจในการท างานตอไป ถาผลตอบแทนไมเปนไปตามทคาดหวง จะท าใหแรงจงใจในการท างานตกต าลง เกดความทอถอย

3) ความคาดหวงสวนทสาม เกยวกบคณคาของผลตอบแทนทไดรบ ถาเปนไปตามทตองการกจะใหคณคาเปนบวก ถาไมเปนไปตามทตองการกจะใหคณคาเปนลบ ถามความรสกเฉยๆ คณคาผลตอบแทนจะเปนศนย

ทฤษฎความคาดหวงของ VROOM (THE EXPECTANCY THEORY) (ตอ)

ทฤษฎการตงเปาหมายของLOCKE(THE GOAL – SETTING THEORY OF LOCKE)

แรงจงใจเบองตนในการท างานเกดจากความปรารถนาทจะไปสความส าเรจของเปาหมายทต งไว เปาหมายทต งไวตองการเวลา มความส าคญทจะชแนวทางของพฤตกรรมทบคคลตองกระท า อยางมประสทธภาพ

การต ง เป าหมายการท า งาน หร อ เป าหมายการผล ตน น ตวเปาหมายเองจะสมพนธใกลชดกบการกระท าหรอการปฏบตงานของพนกงาน ดงนนเราสามารถคาดถงการปฏบตงานไดจากการก าหนดเปาหมาย

ทฤษฎวาดวยการเสรมแรงของสกนเนอร(SKINNER’S REINFORCEMENT THEORY)

เกยวกบการเสรมแรงโดยการวางเงอนไข ใชการเสรมแรงจงใจใหเกดพฤตกรรมของการกระท าซ าหรอเลกกระท า มการใหแรงเสรมทางบวก เชนการใหรางวล การยกยองชมเชย การใหแรงเสรมทางลบเชนการขจดสงแวดลอมทเปนอปสรรคในการท างานออกไป การลงโทษเพอใหยตการกระท าทไมพงปรารถนา

เทคนคการสรางแรงจงใจในการท างาน

1. เทคนคการจงใจดวยงาน2. เทคนคการจงใจดวยผลตอบแทนทเปนเงน3. เทคนคการจงใจดวยผลตอบแทนทไมใชเงน4. เทคนคการจงใจดวยสภาพแวดลอมในการท างาน5. เทคนคการจงใจดวยสวสดการตางๆ

1. เทคนคการสรางแรงจงใจดวยงาน1.1 การเนนใหเหนถงความส าคญของลกษณะงาน1.2 การมอบหมายงาน โดยค านงถงความร ความช านาญ

ความตองการ ความถนด และลกษณะนสยของแตละบคคล1.3 ใหพนกงานทราบรายละเอยดของงานใหชดเจน 1.4 การเพมพนความร1.5 การมอบอ านาจ1.6 ความกาวหนาในการปฏบตงาน

1.7 การชแจงผลงานและใหขอมลปอนกลบ

เทคนคการสรางแรงจงใจในการท างาน (ตอ)

2. เทคนคการจงใจดวยผลตอบแทนทเปนเงน2.1 อตราคาจาง และเงนเดอน2.2 โบนส2.3 บ าเหนจ บ านาญ2.4 คาลวงเวลา2.5 การใหสทธซอหนของบรษท2.6 คานายหนา

เทคนคการสรางแรงจงใจในการท างาน (ตอ)

3. เทคนคการจงใจดวยผลตอบแทนทไมใชเงน3.1 การยกยอง3.2 การใหความมนคง3.3 การเลอนต าแหนง3.4 การเปดโอกาสใหพฒนาศกยภาพ3.5 การใหความเอาใจใส

เทคนคการสรางแรงจงใจในการท างาน (ตอ)

4. การจงใจดวยสภาพแวดลอมในการท างาน4.1 การสรางบรรยากาศทดในขณะปฏบตงาน4.2 มความพรอมในดานอปกรณ เครองมอ4.3 สภาพแวดลอมทเหมาะสมเอออ านวยตอการท างาน

เทคนคการสรางแรงจงใจในการท างาน (ตอ)

5. การจงใจดวยสวสดการตางๆ5.1 การจดสวสดการดานสงคม และเศรษฐกจ5.2 การอ านวยความสะดวกทวไป5.3 การบรการดานสขภาพ5.4 บรการดานการศกษา5.5 บรการดานนนทนาการ

เทคนคการสรางแรงจงใจในการท างาน (ตอ)

จบการบรรยายบทท 8 ขวญและการจงใจ