Gujarat Geography

Astha Academy, Sector 22, Gandhinagar Mo.8980961441

www.current663.wordpress.com 1

Astha

Academy Sector 22

Gandhinagar Mo. 8980961441

ગુજયાતની બૂગો

ૂલવબૂમભકા આઝાદી વભમે બાયતભાાં કુર 562 દેળી યજલાડા શતાાં જ ે ૈકી 3૬૬ યજલાડા ગુજયાતભાાં અને તે ૈકી 222 જટેરા એકરા વોયાષ્ટ્રભાાં શતાાં.

વૌયાષ્ટ્ર અરગ યાજ્મ તયીકે:_

15 પેબ્રુઆયી 1948ના યજ વયદાય ટેર દ્વાયા વોયાષ્ટ્રના

યજલાડાઓને ‘મુનાઈટેડ સ્ટેટ ઓપ કાઠિમાલાડ’ નાભ આલાભાાં આવમુાં શતુાં. ત્માય ફાદ નલેમ્ફય 1948થી ‚વોયાષ્ટ્ર‛ નાભ આલાભાાં આવમુાં. વોયાષ્ટ્રના જજલ્લા – યાજકટ, વુયેન્દ્રનગય, જાભનગય, જૂનાગઢ, બાલનગય, કચ્છ ભુખ્મ ભથક – જાભનગય થી યાજકટ થમુાં. ભુખ્મભાંત્રી – ઉછાંગયામ ઢેફય યાજ્માર – જાભનગયના જાભવાશેફ ઠદજવલજમજવાંશ 1 નલેમ્ફય 1956 વોયાષ્ટ્ર ફૃશદ ભુાંફઈભાાં બેલામુાં ગુજયાત સ્થાના – 1 ભે 1960 1 ભે 1960 ઠદ્વબાી ભુાંફઈ યાજ્મના 11 જજલ્લા અને 6 વોયાષ્ટ્રના જજલ્લા ભી 17 જજલ્લા વાથે ગુજયાતની યાના ગુજયાતના પ્રથભ યાજ્માર – ડૉ. ભશેંદી નલાજ જ ાંગ પ્રથભ ભુખ્મ ભાંત્રી: - ડૉ.જીલયાજ ભશેતા ૂજ્મ યજલળાંકય ભશાયાજ દ્વાયા ગાાંધી આશ્રભભાાં પ્રથભ ભાંત્રીભાંડના ળથ

11 પેબ્રુઆયી 1971ભાાં જલધાનવબા અને વજાલારમ વેક્ટય-17ના ભધ્મસ્થ ગ્રાંથારમ ખાતે ત્માયફાદ 1982થી અત્માયની જવમાએ કામયયત થમુાં. (ફૃશદ ભુાંફઈ લખતે ગુજયાતના જજલ્લા – ભશેવાણા, વાફયકાાંિા, ફનાવકાાંિા, અભદાલાદ, ખેડા, ાંાભશાર, લડદયા, બરૂા, વુયત, ડાાંગ, અભયેરી) 18ભાાં જજલ્લા તયીકે ગાાંધીનગય (1964) (અભદાલાદ અને ભશેવાણાભાાંથી) ગાાંધીનગયન સ્થાના ઠદન ૨ ઓગસ્ટ ૧૯૬૪ 19ભ જજલ્લ લવલાડ (1966) (વુયતભાાંથી) 2 ઓક્ટમ્ફય 1997 નલા 5 જજલ્લા દાશદ, આણાંદ, નભયદા, નલવાયી, યફાંદય 2000ભાાં 25ભા જજલ્લા તયીકે ાટણ (ભશેવાણા તથા ફનાવકાાંિા ભાાંથી) 15 ઓગસ્ટ 2013ના યજ નલા 7 જજલ્લા વાથે 33 જજલ્લા થમા.

જજલ્લ ભુખ્મભથક ક્મા જજલ્લાભાાંથી અરગ

અયલલ્લી ભડાવા વાફયકાાંિા

ભશીવાગય રુણાલાડા ખેડા, ાંાભશાર

છટાઉદેુય છટાઉદેુય લડદયા

ફટાદ ફટાદ અભદાલાદ, બાલનગય

ગીય વભનાથ લેયાલ જૂનાગઢ

ભયફી ભયફી યાજકટ,વુયેન્દ્રનગય,જાભનગય

દેલબૂજભ દ્વાયકા ખાંબાજમા જાભનગય

Gujarat Geography

Astha Academy, Sector 22, Gandhinagar Mo.8980961441

www.current663.wordpress.com 2

9 વપ્ટેમ્ફય 2013ના યજ નલા 23 તારુકા તથા ાછથી 24 ભા તારુકા તયીકે ગરૂડેશ્વય ( જજલ્લ નભયદા) ઉભેયામ નલા તારુકા

ઉત્તય ગુજયાત – જોટાણા, વયસ્લતી, ળાંખેશ્વય, રાખણી, વૂઈ ગાભ, ળીના, ભધ્મગુજયાત, ધરેયા, ગરતેશ્વય, લવ, ડેવય, વાંજરેી, ફડેરી દજિણ ગુજયાત – નેત્રાંગ, લઘઈ, લાી, ખેયગાભ, વુફીય વોયાષ્ટ્ર – ગીય ગઢડા, જૂનાગઢ જવટી, જવેય, જલછીંમા, થાનગઢ 12 નલેમ્ફય 2014 નલા 2 તારુકા વાથે ગુજયાતના કુર તારુકા 25૦ થમા. છેલે્લ ફનેર નલા ફે તારુકા – કુકયભુાંડા અને ડરલણ (તાી જજલ્લાભાાં) ગુજયાતભાાં શારભાાં ૨૫૦ તારુકા અને ૩૩ જજલ્લા છે. જલધાનવબા ફેિક – 182 રકવબા ફેિક – 26 યાજ્મવબા ફેિક – 11

મજલ્લાના નાભથી ભુખ્મ ભથકનુું નાભ અરગ ડતા

શોમ તેલા મજલ્લા –કુર = 12

વૂત્ર:-‘ નતાવા કફ દેગી અભ ાંખેડાાં’ ન – નભયદા – યાજીા તા – તાી – વમાયા વા – વાફયકાાંિા – ઠશાંભતનગય ક – કચ્છ – બૂજ ફ – ફનાવકાાંિા દે – દેલ બૂજભ દ્વાયકા – ખાંબાજમા ગી – ગીય વભનાથ – લેયાલ અ – અયાલરી – ભડાવા ભ – ભશીવાગય – રુણાલાડા ાં – ાંાભશાર – ગધયા ખે – ખેડા – નઠડમાદ ડાાં – ડાાંગ – આશલા

કકયલૃત્ત વાય થતા શમ તેલા જજલ્લા કુર=૬ જિભથી ુલય તયપ જતાાં- (કચ્છ,ાટણ,ભશેવાણા, ગાાંધીનગય, વાફયકાાંિા, અયાલરી)

યાજસ્થાનની જભીન વીભાએ સ્ળયતા જજલ્લા – 6 (કચ્છ, ફનાવકાાંિા, વાફયકાાંિા,અયાલરી, ભશીવાગય, દાશદ)

ભધ્મપ્રદેળની જભીન વીભાએ સ્ળયતા જજલ્લા – 2 (દાશદ, છટા ઉદેુય)

ભશાયાષ્ટ્રની જભીન વીભાએ સ્ળયતા જજલ્લા – 6

(છટાઉદેુય, નભયદા, તાી, ડાાંગ, નલવાયી, લરવાડ)

ભાત્ર 1 જજલ્લાની વયશદથી જોડામેર જજલ્લ – લરવાડ (નલવાયી વાથે) વોથી લધુ જજલ્લા વયશદથી જોડામેર જજલ્લા – 3 (યાજકટ, ખેડા, અભદાલાદ) (7 જજલ્લા વાથે) દઠયમાઠકનાય ધયાલતા જજલ્લા – 15 (કચ્છ, જાભનગય, દેલબૂજભ દ્વાયકા, યફાંદય, જૂનાગઢ, ગીય વભનાથ, અભયેરી, બાલનગ, ભયફી, અભદાલાદ, આણાંદ, બરૂા, વુયત, નલવાયી, લરવાડ) દઠયમાઠકનાય ન ધયાલતા જજલ્લા – 18 વોથી લધુ તારુકા ધયાલત જજલ્લ –ફનાવકાાંિા (14 તારુકા)

વોથી ઓછા તારુકા ધયાલતા જજલ્લા –ડાાંગ અને યફાંદય (3-૩ તારુકા) વોથી લધુ ગાભડાાં ધયાલત જજલ્લ – ફનાવકાાંિા (1246)

વોથી ઓછા ગાભડાાં ધયાલત જજલ્લ – યફાંદય (154)

ગુજયાત – પ્રાથમભક ભાહશતી અિાાંળ - 2006’ થી 24042’ ઉ. અ. 68010’ થી 74028’ ૂ. યેખાાંળ જલસ્તાય 1,96,024 ા.ઠક.ભી. (બાયતના જલસ્તાયના 5.96%) ઉત્તય દજિણ રાંફાઈ – 590 ઠક.ભી. ૂલય – જિભ રાંફાઈ – 500 ઠક.ભી. ગુજયાતની ાઠકસ્તાન વાથેની આાંતય યાજષ્ટ્રમ વયશદ- 512 ઠક.ભી. બૂજભ જલસ્તાય ભુજફ ગુઅજયાતને ત્રણ બાગભાાં લશેંાી ળકામ: – તગુજયાત, વોયાષ્ટ્ર, કચ્છ ગુજયાત પ્રાાીન નાભ – આનતય, રાટ, વુયાષ્ટ્ર આનતય – તગુજયાતન ઉત્તય બાગ રાટ – તગુજયાતન ભધ્મ અને દજિણ બાગ વુયાષ્ટ્ર – વોયાષ્ટ્ર અખાત – કચ્છન અખાત અને ખાંબાતન અખાત દઠયમાઈ વીભા 1600 ઠક.ભી. ગુજયાતની જિભે – અયફવાગય,તથા લામવમ ફાજુએ – ાઠકસ્તાન આલેર છે. પ્રથભ ાટનગય – અભદાલાદ (શાર ગાાંધીનગય) કકયલૃત્ત :- યાજ્મના ઉત્તયબાગભાાંથી (પ્રાાંજતજ અને ઠશાંભતનગય લચ્ાેથી) વાય થામ છે. કઠટફાંધ:- યાજ્મના દજિણન ભટાબાગન જલસ્તાય ઉષ્ણ કઠટફાંધભાાં તથા ઉત્તયન બાગ વભજળતષ્ણ કઠટફાંધભાાં આલેર છે. ગુજયાતનુાં બાયતભાાં સ્થાન બાયતના અન્દ્મ યાજ્મની વયખાભણીએ જલસ્તાયભાાં– 6ઠુ્ાં , લવતીની રજષ્ટ્એ – ૯ ભુ, લવતીગીાતાભાાં – 15ભુાં સ્થાન ધયાલે છે. ગુજયાતભાાં ભટ જજલ્લ – કચ્છ ગુજયાતભાાં નાન જજલ્લ – ડાાંગ લવતીભાાં ભટ જજલ્લ – અભદાલાદ લવતીભાાં નન જજલ્લ – ડાાંગ લવતીગીાતા ભટ જજલ્લ – વુયત (1337) લવતીગીાતા નાન જજલ્લ – કચ્છ (46) ગુજયાતની કુર વાિયતા – 78.03 ટકા (ુરૂ 85.75 %, સ્ત્રી 63.31 %) વોથી લધુ વાિયતા – વુયત જજલ્લ (85.53 ટકા) વોથી ઓછી વાિયતા – દાશદ જજલ્લ (60.60 ટકા) ગુજયાતભાાં સ્ત્રી ુરૂ પ્રભાણ – 919 (2011 ભુજફ) ાાઈલ્ડ વેક્વ યેજળમ – 890 વોથી લધુ ‘સ્ત્રી – ુરૂ’ પ્રભાણ – તાી (1007) વોથી ઓછુાં ‘સ્ત્રી – ુરુ’ પ્રભાણ – વુયત (788) ગુજયાતનુાં યાજ્મ પ્રાણી – એજળમાઈ જવાંશ ગુજયાતનુાં યાજ્મ ાંખી – વુયખાફ (ફ્રેજભાંગ) ાંાામતી યાજન અભર – 1 એજપ્રર 1963 ભશાનગયાજરકા – 8 (જાભનગય, જૂનાગઢ, અભદાલાદ, વુયત, લડદયા, યાજકટ, બાલનગય, ગાાંધીનગય) વોથી રાાંફ દઠયમાઠકનાય ધયાલત જજલ્લ – કચ્છ વોથી ભટ લયત – જગયનાય વોથી રાાંફી નદી – વાફયભતી

Gujarat Geography

Astha Academy, Sector 22, Gandhinagar Mo.8980961441

www.current663.wordpress.com 3

વોથી ભટી નદી – નભયદા વોથી ભટી શજસ્ટર – જવજલર શજસ્ટર, અભદાલાદ વોથી ભટ પ્રાણીફાગ – કભરાનશેરુ જજમરજીકર ાકય ,

કાાંકઠયમા, અભદાલાદ વોથી ભટુાં યેરલે સ્ટેળન – કારુુય, અભદાલાદ વોથી ભટુાં એ.ી.એભ.વી. (ગાંજફજાય) – ઊંઝા વોથી ભટી ડેયી – અભૂર વોથી ભટ લનસ્જત ઉદ્યાન – ‘લઘઈ’(ડાાંગ જજલ્લ ) વોથી ભટ જબ્રજ – ગલ્ડન જબ્રજ -નભયદા નદી (બરૂા) વોથી ભટ ભે – લોિાન ભે (અભદાલાદ નજીક), ગદયબન ભે (કાજતયકી ૂજણયભા) વોથી ભટી ઔદ્યજગક લવાશત (જીઆઈડીવી) – અાંકરેશ્વય વોથી ભટ ેરેવ – રક્ષ્ભી જલરાવ ેરેવ, લડદયા વોથી ભટી રામબ્રેયી – વેન્દ્ટરર રામબ્રેયી, લડદયા વોથી ભટુાં ફાંદય – કાં ડરા વોથી ભટુાં જલભાની ભથક – વયદાય લલ્લબબાઈ ટેર આાંતયયાષ્ટ્રીમ શલાઈ ભથક (અભદાલાદ) વોથી ભટી મુજનલજવયટી – ગુજયાત મુજનલજવયટી (અભદાલાદ) (1949) વોથી ભટુાં કુદયતી વયલય – નવયલય વોથી ભટી જવાંાાઈ મજના – વયદાય વયલય વોથી પ્રાાીન મ્મુજઝમભ વાંગ્રશારમ – કચ્છ વોથી લધુ ભેન્દ્ગુ્રલ જ ાંગર ધયાલત જજલ્લ – કચ્છ વોથી ભટુાં નાટ્યગૃશ – શેભુ ગઢલી નાટ્યગૃશ, યાજકટ વોથી ભટી ભજસ્જદ – જુભા ભજસ્જદ (અભદાલાદ) વોથી ભટુાં િીગૃશ – ઇન્દ્રડા ાકય (ગાાંધીનગય) વોથી ભટુાં ખાતયનુાં કાયખાનુાં – જીએનએપવી – ાાલજ બરૂા (ગજુયાત નભયદાલેરી પઠટયરીઝય કાંની)

વોથી ભટુાં અબમાયણ્મ – વુયખાફનગય (કચ્છ) વોથી ભટુાં કૃજત્રભ વયલય – વયદાય વયલય ગુજયાતભાાં વોપ્રથભ વૂમોદમ – દાશદ ગુજયાત વોથી છેલે્લ વૂમાયસ્ત (જવયક્રીક – કચ્છ) ગુજયાત યાજ્મ લૃિ – આાંફ, યાજ્મ પૂર – ગરગટ, યાજ્મ ગીત – જમ જમ ગયલી ગુજયાત

મલમલધ પ્રદેળો લઠઢમાય – ફનાવ અને વયસ્લતી નદી લચ્ાે ગઢલાડા – વતરાવણા તારુકાન પ્રદેળ કાનભ – ઢાઢય અને નભયદા નદી લચ્ાે નકાાંિ – નવયલય અને વાફયભતી લચ્ાે ઝારાલાડ – નાનુાં યણ અને નવયલય લચ્ાે વુયેન્દ્રનગય જજલ્લાન બાગ શારાય – ફયડા ડુાંગયન દજિણ – જિભ ઠકનાયા વુધી દેલબૂજભ દ્વાયકાન પ્રદેળ દાંડકાયણ્મ – ડાાંગ જજલ્લ ખાખઠયમ ટપ્ – કડી અને કરર લચ્ાે રીરીનાઘેય – ાયલાડથી ઊના વુધી ગઠશરલાડ – ઘેર અને ળેત્રુાંજી નદી લચ્ા ે

ગુજયાત – બૂૃષ્ઠ બૂૃષ્ઠની રજષ્ટ્એ ગુજયાતના ભુખ્મ ાાય જલબાગ છે.

(1) ગુજયાતન દઠયમાઠકનાયાન પ્રદેળ તથા યણ પ્રદેળ

(2) ગુજયાતન ભેદાની પ્રદેળ

(3) ગુજયાતન ડુાંગયા પ્રદેળ

(4) વોયાષ્ટ્રન ઉચ્ા પ્રદેળ

(1)ગુજયાતનો દહયમાહકનાયો તથા યણપ્રદેળ ગુજયાત કુર 1600 ઠક.ભી. દઠયમાઠકનાય ધયાલે છે બાયતભાાં વોથી લધુ દઠયમાઠકનાય ધયાલે છે. બાયતના કુર દઠયમા ઠકનાયાન આળયે ત્રીજો બાગ ગુજયાત ધયાલે છે. દજિણ વોયાષ્ટ્ર જવલામન ઠકનાય બયતીના વાટ જલસ્તાય તથા િાયીમ કાદલકીાડ લા છે.દભણગાંગા અને તાી લચ્ાેન ઠકનાય કાદલ ઠકાડ લા છે. કયીના – જવાંધુ નદી રુપ્ત ૂલયભુખ જખોથી ભાાંડલી – યેતા ટેકય – રગૂનની યાના વુથયીથી ભાાંડલી - ાૂનામુક્ત ટેકયીઓ ભેન્દ્ગુ્રલ જ ાંગર – ભાાંડલી – કાં ડરા ઘેડ – ભાણાલદયથી નલીફાંદય ખાંબાતના અખાતભાાં અજરમાફેટ અને ીયભ ફેટ આલેરા છે. બાલનગય ઠકનાયે – વુરતાનુય, જગેયી, ભારફેન્દ્ક લેયાલ થી ગનાથ લચ્ાે – જવમાર, દીલ, વલાઈ, જાપયાફાદ, ભટાટ, વભાય લેગેયે ટાુ આલેરા છે. વોયાષ્ટ્ર જિભ ઠકનાયે – ફેટદ્વાયકા, નયા અને બેડા ફેટ જાભનગય નજીક યલાાના જયટન ટાુઓ આલેરા છે. વુલારીની ટેકયીઓ તયીકે ઓખાત તાીન ઉત્તય ઠકનાય યેતા ટેકયીઓન ફનેર છે. – ભશીથી ઢાઢય લચ્ાે કાાંની કયાડ આલેરી છે. કારીની ખાડી – વાફયભતી ખાંબાતના અખાતને ભે તે ટ (7 ઠક.ભી. શ) ખાયાાટ – તગુજયાતના ઠકનાયે િાયીમ કાદલકીાડલાા ભેદાન

યણપ્રદેળ જલસ્તાય – 27200 ા.ઠક.ભી. (ભટુ યણ – ઉત્તય તયપ, નાનુ યણ ૂલય તયપ) ભટા યણભાાં – ચ્છભ, ખદીય, ફેરા, ખાલડા ટાુ ઘુડખય અબમાયણ્મ – નાના યણભાાં (જલશ્વનુાં એકભાત્ર ઘુડખય અબમાયણ્મ)

ખાયીવયી – યેતી અને ભાટીની ફાયીક યજથી જભજશ્રત કા

અને કડલા િાયલાી જભીન

રાણાવયી - યણન ઊંા બાગ

ફાંને યણની યાના – ખાંડીમ છાજરી ઊંાકાલાથી ાભાવાભાાં નાનુાં યણ ાણીથી બયાતાાં ભટા જલસ્તાય ાણીથી ફશાય યશે તે ટાુ નાના જલસ્તાય ટીંફા કશેલામ.

ખાય – યણન ખાયથી છલામેર બાગ

ગુજયાતનો ભેદાની પ્રદળે ગુજયાતના કુર જભીન જલસ્તાયના 50 % થી લધુ જલસ્તાયભાાં ભેદાની પ્રદેળ આલેર છે. (અ) ઉત્તય ગુજયાતનુું ભેદાન :-

(ફનાવકાાંિા, વાફયકાાંિા, ાટણ, ભશેવાણા, અયાલરી)

- ફનાવ, રૂેણ, વયસ્લતી, વાફયભતી નદીના કાાંના જનિેણથી ફનેરુ છે.

Gujarat Geography

Astha Academy, Sector 22, Gandhinagar Mo.8980961441

www.current663.wordpress.com 4

ગઢ/ગઢા – ફનાવકાાંિાની જિભે આલેર અધયયણ

જલસ્તાય - ઓછ લયવાદ, ઊંાુાં તાભાન, અને વૂકી આફશલા ધયાલે છે.

(ફ) ભધ્મ ગુજયાતનુું ભેદાન :-

(અભદાલાદથી બરૂા જજલ્લાના નભયદાના ઉત્તય વુધી)

- ભશી, ઓયવાંગ, ઢાઢય, જલશ્વાજભત્રી, વાફયભતીના કાાંથી

ાયત્તય – ભશી અને ળેઢી લચ્ાે – ેટરાદથી નઠડમાદ –

ફેવય જભીન – તભાકુના ાક ભાટે પ્રખ્માત છે.

બાર – અભદાલાદના ભેદાનની દજિણ – જિભ કાી

ાીકણી જભીન – ઘઉં

મલયભગાભનુું ભેદાન :- વાફયભતીની ઉત્તયે– કાી અને

ગયાડુ જભીન – કાવ (ક) દમિણ ગુજયાતનુું ભેદાન :-

આ ભેદાન લરવાડ,નલવાયી અને બરૂા જજલ્લાના જલસ્તાયભાાં થયામેરુાં છે. (નભયદાના દજિણથી લરવાડ વુધી)

- તાી, ૂણાય, ઔયાં ગા, દભણગાંગા, ાય, કીભ, અાંજફકાના જનિેણથી ફનેરુાં છે.આ ભેદાન ૂયનુાં ભેદાન કશેલામ છે તથા તેભાાં ૮ થી ૧૦ભી જાડાઈના કાાંના સ્તય આલેરા છે.

કુંઠીનુું ભેદાન – કચ્છના વભુદ્રહકનાયાની ઉત્તયે આલેર છે.

(૩) ગુજયાતના ડુુંગયા પ્રદેળો (અ) કચ્છના ડુુંગયો –

કચ્છભાાં ઉત્તય ધાય , ભધ્મ ધાય અને દજિણ ધાય એભ ત્રણ શાયભાાઓ આલેરી છે. નાના ડુાંગયની ૂલય – જિભ શાય જનેે ધાય કશે છે. ઉત્તયધાય:- કા(૪૩૭.૦૮ ભીટય), ગાય , ખડીમ લગેયે ડુાંગય આલેરા છે. ભધ્મધાય: રખતથી લાગડ લચ્ાે આલેરી છે જભેાાં

ધીણધય(૩૮૮ભીટય) , બુજીમ, રીજરમ લગેયે ડુાંગય આલેરા છે. ાાડલા ડુાંગયથી રખત નજીક ‘ગદાયની ટેકયીઓ’ આલેરી છે. દમિણ ધાય:- ાાંધ્ર તેભજ ભાતાના ભઢથી ળરૂ થઈ ૂલયભાાં

અાંજાય વુધી પેરામેરી છે.આ ધાયભાાં ઉજભમા(૨૭૪ ભીટય), અને ઝુયા(૩૧૬ ભીટય) ડુાંગય આલેરા છે.

- દજિણધાયની ૂલયભાાં લાગડના ભેદાનભાાં કાં થકટના દુાંગય આલેરા છે.

- બૂજની લામવમે – લયાય ડુાંગય આલેર છે. (ફ) વૌયાષ્ટ્રનો ડુુંગયા પ્રદેળ:-

- વોયાષ્ટ્રન પ્રદેળ ફેવાલ્ટના અજિકૃત ખડકન ફનેર છે. ઉત્તયની ટેકયીઓ – ભાાંડલની ટેકયીઓ – ઊંાુાં જળખય – ાટીરા(૪૩૭.૧ ભીટય) દજિણની ટેકયીઓ – ગીયની ટેકયીઓ – ઊંાુાં જળખય વયકરા(૬૪૩ ભીટય) જૂનાગઢ ાવેન ‘ગીયનાય’ ગુજયાતન વોથી ઉંા લયત છે તેનુાં ઉંાાભાાં ઉંાુ જળખય ગયખનાથ (૧૧૧૭ ભીટય) છે.

- ગીય પ્રદેળની ૂલયભાાં નાના ગીયન પ્રદેળ જનેે ભયધાયના ડુાંગય કશે છે.

- ગીયની ૂલયભાાં ળેતુ્રાંજો તથા બાલનગયની ઉત્તયે ખખયાન ડુાંગય

- જગયનાયની ફાજુભાાં દાતાયન ડુાંગય આલેર છે.

- ભશુલાની ઉત્તયે રોંગડીન ડુાંગય આલેર છે.

- વોયાષ્ટ્રના નૈઋવમ બાગભાાં યફાંદય ાવે ફયડાના ડુાંગયભાાં ગ ભાથાલાી ટેકયીઓ આલેરી છે, જનુેાં વોથી ઊંાુાં જળખય ‘આબયા’ છે.

- ભાાંડલની ટેકયીઓન દજિણ તયપન પાાંટ – િાાંગા ડુાંગય તયીકે ઓખામ છે.

(ક) ત ગુજયાતના ડુુંગયો:-

દાાંતા અને ારનુય નજીકની ટેકયીઓ ‘ જવેય’ ની ટેકયીઓ તયીકે તેભજ ખેડબ્રહ્મા, ઈડય અને ળાભાજી નજીકની ટેકયીઓ ‘આયાવુય’ની ટેકયીઓ તયીકે ઓખામ છે.

- અાંફાજી નજીકથી – આયવ, જવત, વીવુાં, તાાંફુ લગેયે ખનીજો ભી આલે છે. - ળાભાજી ાવે ઈડયન ડુાંગય આલેર છે. - ભશેવાણા જજલ્લાની ઉત્તય-ૂલયભાાં ‘તાયાં ગાની ટેકયીઓ’ - જલાંધ્મ લયતભાાના બાગરૂે દાશદ ાવે યતનભશારના ડુાંગય અને ાંાભશારભાાં ાલાગઢન ડુાંગય(૯૩૬.૨ ભીટય) આલેરા છે.

- નભયદા અને તાી લચ્ાે વાતુડા લયતના બાગરૂે – યાજીાની ટેકયીઓ આલરેી છે જનુેાં વોથી ઊંાુાં જળખય ‘ભાથાવય’ છે.આ ટેકયીઓ અકીક ખાણ ભાટે જાણીતી છે. -લરવાડ જજલ્લાભાાં ‘ાયનેયા’ની ટેકયીઓ આલેરી છે.

- ડાાંગ જજલ્લાભાાં વાતભાા (વહ્યાઠર) લયતભાાની ટેકયીઓભાાં આલેર વાુતાયા (૯૬૦ ભીટય) ગુજયાતનુાં વોથી લધુ ઊંાાઈએ આલેર શલાખાલાનુાં એક ભાત્ર સ્થ છે.

(૪) વૌયાષ્ટ્રનો ઉચ્ચપ્રદેળ:-

- ઠક્રટેજવમવ વભમભાાં પાટપ્રસ્પુટન પ્રઠક્રમાથી આ ઉચ્ાપ્રદેળની યાના થમેર છે. - આ ઉચ્ા પ્રદેળભાાં નાની નાની ટેકયીઓ આલેરી છે. જભેાાં

જગયનાય, ફયડ, ાટીરા, ળેત્રુાંજો ...લગેયે ભુખ્મ છે. - વોયાષ્ટ્રની નદીઓન જઠયલાશ જત્રજ્માકાય છે. - યાજકટ નજીક વયધાય ગાભે ડાઈક ખડકન જલસ્તાય છે. - વોયાષ્ટ્રન ઉચ્ાપ્રદેળ ફેવાલ્ટના અજિકૃત ખડકન ફનેર છે. કચ્છન ઉચ્ાપ્રદેળ – ૂલય – જિભઠદળાભાાં ઉચ્ાપ્રદેળ જનેી લચ્ા ેલચ્ાે ડુાંગયઘાયના જલસ્તાય આલરેા છે.

- કચ્છની નદીઓ દજિણભાાં કચ્છના અખાતને અને ઉત્તયભાાં કચ્છના ભટા યણને ભે છે.

-

લવતો –મળખયો

વજતમાદેલ –જાભનગય ઓવભ – યાજકટ ાીકરદય ડુાંગય – ફનાવકાાંિા દતાતે્રમ(ગીયનાય)જૂનાગઢ

યતનભર- ાંાભશાર વજતમાદેલ- જાભનગય જલલ્વન- લરવાડ જળશય-બાલનગય ાટીર – વુયેન્દ્રનગય તાયાં ગા – ભશેવાણા આયાવુય- ફનાવકાાંિા ળેત્રુાંજ્મ- બાલનગય યાજીાની ટેકયીઓ- નભયદા ખડીય- કચ્છ

ગુજયાત – જહયલાશ ગુજયાતભાાં આળયે કુર ૧૮૫ નાની – ભટી નદીઓ આલેરી છે.

(અ) ત ગુજયાતની નદીઓ :-

Gujarat Geography

Astha Academy, Sector 22, Gandhinagar Mo.8980961441

www.current663.wordpress.com 5

ત ગુજયાતની નદીઓ લૃિાકાય જઠયલાશ ધયાલે છે. અયલલ્લી લયતભાાભાાંથી ઉત્ન્ન થઈ કચ્છના યણભાાં વભાતી

કુાં લાઠયકા નદીઓ:- ફનાવ, રૂેણ અને વયસ્લતી (૧) ફનાવ (૨૭૦ હક.ભી.) –

યાજસ્થાનના જળયશી જજલ્લાના જવયણલાના શાડભાાંથી જનકી ફનાવકાાંિા અને ાટણ જજલ્લાભાાંથી લશી કચ્છના નાના યણભાાં વભાઈ જામ છે. આ નદી ય દાાંતીલાડા ાવે ૩૨૫ ભીટય રાાંફ ફાંધ ફાાંધલાભાાં આવમ છે.જનેાથી ફનાવકાાંિા અને ાટણ જજલ્લાની કુર ૫૯,૮૯૫ શેક્ટય જભીનને જવાંાાઈન રાબ ણ ભે છે. ફનાવ નદીની ળાખા નદીઓ – જવપ્રી (જવુ) અને ફારાયાભ નદી છે. ફનાવ નદીનુાં જુનુાં નાભ ‘ણાયળા’ છે. ડીવા ફનાવનદીના ઠકનાયે લવેરુ છે ફનાવની વશામક નદી જવુ ય દાાંતીલાડા તારુકાભાાં ‘ જવુ જમાળમ મજના’ (ડેભ) ફનાલલાભાાં આલી છે. (૨) રૂેણ :-

ટુાં ગા લયતભાાંથી જનકી ભશેવાણા અને ાટણ

જજલ્લાભાાંથી લશી કચ્છના નાના યણભાાં વભાઈ જામ છે. (૩) વયસ્લતી (૧૫૦ હક.ભી.) :-

દાાંતા તારુકાના ાયીના ડુાંગયભાાંથી જનકી– ફનાવકાાંિા અને ાટણ જજલ્લાભાાંથી લશી કચ્છના નાના યણભાાં વભાઈ જામ છે.આ નદી ય લડગાભ તારુકાભાાં ‘ભુક્તેશ્વય ડેભ’ ફાાંધલાભાાં આવમ છે. આ નદીના ઠકનાયે ાટણ અને જવદ્ધયુ ળશેય આલેરા છે. (૪) વાફયભતી (૩૨૦ હક.ભી.):-

ઉદબલ – ઉદમુય ાવેના ઢેફય વયલય નજીકથી જનકી ગુજયાતના કુર છ જજલ્લા(ફનાવકાાંિા, વાફયકાાંિા,ભશેવાણા,ગાાંધીનગય,અભદાલાઅદ અને ખેડા) ભાાંથી લશી લોિાથી આગ ખાંબાતના અખાતને ભે છે. ઢેફય વયલયભાાંથી વાફય તયીકે પ્રાાંજતજ ાવે શાથભતી ભળ્યા ફાદ વાફયભતી કશેલામ છે. ધયોઈ મોજના:-

વાફયભતી નદી ય ભશેવાણા જજલ્લાના ખેયારુ તારુકાના ધયઈ ાવે ધયઈ ફાંધ( ૪૫ ભી ઉંાાઇ, ૧૨૧૧ ભીટય રાાંફ-ાક તથા ૫૦૨૮ ભીટય રાાંફ કાા) ફાાંધલાભાાં આવમ છે.આ મજનાથી ૮૨,૭૦૦ ભીટય શેક્ટય જભીનને જવાંાાઈન રાબ ભે છે. આ નદી ય અભદાલાદ નજીક લાવણા ાવે આડફાંધ ફાાંધલાભાાં આવમ છે. વાફયભતીનીવશામકનદીઓ:-

ભાઝભ,શાથભતી,ભેશ્વ,લાત્રક,ખાયી,ળેઢી,બગાલ, વુકબાદય, અને અાંઘરી લોિા ાવે ૭ નદીઓન વાંગભ શલાનુાં ભનામ છે. (ભાવા શા ભેલા ખાળે)= ભાઝભ, વાફયભતી, શાથભતી, ભેશ્વ,લાત્રક,ખાયી,ળેઢી બાિાન પ્રદેળ – પરુ પ્રદેળ (૫) ભશી:

(કુર રાંફાઈ ૫૦૦ ઠક.ભી.) ગુજયાતભાાં – ૧૮૦ ઠક.ભી.

ઉદબલ – ભધ્મપ્રદેળના ભાલાના ઉચ્ાપ્રદેળભાાં ભેશદ વયલય ાવે અાંઝેયા ાવેથી નીકી યાજસ્થાનના લાાંવલાડા જજલ્લાભાાં થઈન ેગુજયાતભાાં પ્રલે ળે છે.

ગરતેશ્વય નજીક ગતી નદી ભતાાં ભશીવાગય કશેલામ છે. – ઉત્તયે ખાંબાત દજિણે કાલી ફાંદય આલેર છે. દઠયમાની બયતીના કાયણ ે ૭૦ ઠકભી.પ્રલાશભાાં નદીન ટ જલળા ફન્દ્મ છે લશેયા ખાડી ાવે નદી ટ એક ઠકભી શ ફન્દ્મ છે, આથી તે ભઠશવાગય કશેલામ છે.

આ નદી ય – લણાકફયી (જજ. ભશીવાગય), કડાણા (જજ. ભશીવાગય) ફાંધ ફાાંધલાભાાં આવમા છે. આણાંદ જજલ્લાભાાં ભટા કતયની યાના કયે છે. (૬) નભવદા:-

(કુર રાંફાઈ -૧૩૧૨ ઠક.ભી.) ગુજયાતભાાં તેની રાંફાઈ-૧૬૦ કી.ભી. ઉદબલ – છત્તીવગઢના જલાંધ્મ લયતના અભયકાંટક ડુાંગય(૧૦૬૬ ભીટય )ભાાંથી જનકતી ‘યેલા’ અને વાતુડા લયતના ભૈકર લયતભાાભાાંથી જનકતી ‘નભયદા’ ભાાંડરા ાવે એક ફીજાને ભે છે.

- નભયદા ગુજયાતભાાં છટાઉદેુય જજલ્લાના ક્લાાંટ તારુકાના શાાંપેશ્વય ાવથેી પ્રલેળે છે.જ્માયે નભયદા જજલ્લાભાાં ગરૂડેશ્વય તારુકાભાાં પ્રલળે છે

- વુયાણેશ્વય ાવે ભખડીઘાટ નાભે ઓખાત ‘વુયાણેશ્વયન ધધ’ આલેર છે.

- ળુક્રતીથય અને બરૂાની લચ્ાે તનેે અભયાલતી અને બૂખી નદી ભે છે.

- વમાવ સ્થે નભયદા, ઓયવાંગ, કયજણન વાંગભ થામ છે.

- નભયદાના લશન ભાગયભાાં ળુકરતીથય ાવે ‘કફીયલડ’ અને ભુખ ાવે ‘અજરમાફેટ’ આલેરા છે.

- નભયદાના લશન ભાગયભાાં ળુકરતીથય ાવે ‘કફીયલડ’ અને ભુખ ાવે ‘અજરમાફેટ’ આલેરા છે.

- નભવદા મોજના:-

નભયદા નદીય નલા ગાભથી ૫.૬ ઠકભી ઉયલાવભાાં વયદાય વયલય મજના તૈમાય કયલાભાાં આલી છે.જનેી રાંફાઈ આળયે ૨૦૫ કીભી અને શાઈ ૧૬ કીભી છે.

- ફાંધની રાંફાઈ ૧૨૧૦.૦૨ ભીટય અને ઊંાાઈ ૧૩૮.૬૮ ભીટય છે. આમજનાથી ૧૪૫૦ ભેગાલટ લીજી ઉત્ન્ન થામ છે.આ ડેભના ૩૦ દયલાજા તેભજ ૩૮ ળાખા નશેય છે.

ભુખ્મ કેનાર -૪૫૮ ઠક.ભી. રાાંફી, ૭૮ ભીટય શી, ૧૬ ભીટય ઉંડી છે. ઈ.વ. ૧૯૬૯ભાાં – નભયદા જજલલાદ ઠટરબ્મુનરની યાના નભયદાના લશન ભાગયભાાં ળુકરતીથય ાવે ‘કફીયલડ’ અને ભુખ ાવે ‘અજરમાફેટ’ આલેરા છે.

૭) તાી –

કુર રાંફાઈ ૭૨૦ ઠક.ભી, ગુજયાતભાાં રાંફાઈ ૧૧૪ ઠક.ભી. ઉદબલ – ભધ્મપ્રદેળના ભશાદેલની ટેકયીઓભાાં ફેતુફ (ફેતુર જજલ્લ) ાવેથી જનકી ગુજયાતભાાં શયણપા નાભના સ્થેથી પ્રલેળી વુયત ાવે અયફ વાગયને ભે છે.

Gujarat Geography

Astha Academy, Sector 22, Gandhinagar Mo.8980961441

www.current663.wordpress.com 6

તાી નદીભાાં દઠયમાની બયતીની અવય ૪૫ કીભી વુધી યશે છે. અને લશાણલટા ભાટે ૧૧૦ કીભી વુધી ઉમગી છે. તાી નદી ય ફે જ્વમાએ ફાંધ ફાાંધ્લાભાાં આવમા છે.

(૧) કાકયાાય (વુયત) અને (૨) ઉકાઈ (તાી) કાકયાાય અને ઉકાઈ મજનાથી ૩૦૦ ભેગાલટ જજલદ્યતુ ઉત્ન્ન થામ છે. તથા ૨.૧૩ રાખ શેક્ટય જભીનને જવાંાાઈન રાબ ભે છે. આ મજના ફશુશેતુકમજના પ્રકાયની છે.

અન્મ નદીઓ ૧. ભેશ્વો – ડુાંગયુયથી નીકી વભારા નજીક લાત્રકને ભે છે. ૨. લાત્રક – ડુાંગયુયની ટેકયીઓભાાંથી જનકે છે. ૩. ળેઢી – ાંાભશાર નજીક ધાભદ અને લયધાયી

ટેકયીઓભાાંથી જનકે છે. ૪. મલશ્વામભત્રી – ાલાગઢના ડુાંગયભાાંથી ઢાઢય – જ ાંફુવયની

દજિણે લશે છે. ૫. કીભ – નભયદા અને તાી લચ્ાે યાજીાના ડુાંગયભાાંથી

૬. ૂણાવ –ીંનેયના ડુાંગયભાાંથી જનકી અયફ વાગયને

ભે છે. રાંફાઈ-૮૦ કીભી છે.નલવાયી ાવે ફે પાાંટાભાાં લશેંાાઈ જામ છે. ૭. અુંમફકા – ડાાંગની ૂલયભાાં લાાંવદાની ટેકયીઓભાાંથી નીકી

ૂણાયથી ૨૪ કી.ભી. દુય અયફ વાગયને ભે છે. તેની રાંફાઈ ૬૪ કી.ભી. છે. ૮. ઔયું ગા – ધયભુયના ડુાંગયભાાંથી નીકી અાંજફકાથી ૧૩

ઠક.ભી. દુય અયફ વાગયને ભે છે. લરવાડ ળશેય ઔયાં ગા નદી ય આલેર છે. ૯. કોરક – દભણને ાયડીથી અરગ ાડે છે.

આ નદીભાાં દઠયમાની બયતી અવય ૧૩ ઠકભી વધુી યશે છે. કારુ ભાછરી આ નદીભાાંથી ભી આલે છે. ૧૦.ાય:- ઔયાં ગાની દજિણે ૧૦ ઠક.ભી. દુય અયફ વાગયને

ભે છે. તેની રાંફાઈ ૮૦ કીભી. છે. ૧૧. દભણગુંગા – વહ્યાઠર લયતભાાંથી જનકે છે.

ગુજયાતની દજિણ વયશદે આલેરી છે. આ નદીભાાં દઠયમાની બયતીની અવય ૧૩ કીભી વુધી યશે છે.

(ફ) વૌયાષ્ટ્રની નદીઓ (૭૧ નદી) વોયાષ્ટ્રની નદીઓ જત્રજ્માકાય જઠયલાશ ધયાલે છે. વોયાષ્ટ્રની વોથી રાાંફી નદી – બાદય (૧૯૪ ઠક.ભી.)

૧.બાદય – જવદણથી ઉત્તયે આલેરા આણાંદયના

ઉચ્ાપ્રદેળના ભશાલા ડુાંગયભાાંથી નીકી જિભ તયપ લશી નલીફાંદય ાવે અયફ વાગયને ભ ે છે.આ નદી ય ગોંડર તારુકાના નીરાખા ગાભે ફાંધ ફાાંધલાભાાં આવમ છે. બાદયની વશામક નદીઓ:- કયના, લાાંવાલડી,ગોંડી, ઉતાલી, પપ, ભજલેણાં, ભીણવય અને ઓઝત

૨.વુકબાદય :- (૧૧૨ ઠક.ભી.) – ાટીરા ાવેના

ડુાંગયભાાંથી જનકી ધાંધુકા ાવે થઈ ધરેયા નજીક ખાંબાતના અખાતને ભે છે. જવદણાવે ભશાલા ડુાંગયથી નીકી ૂલય તયપ લશી ખાંબાતના અખાતને ભે. ૩. આજી – વયધાયના ડુાંગયભાાંથી નીકી કચ્છના અખાતને

ભ ેછે. આ નદીય યાજકટ ાવે ડેભ ફાાંધલાભાાં આવમ છે. આજી ડેભને ‘રારયી વયલય’ ણ કશે છે.

૪. ળેતુ્રુંજી - (રાંફાઈ ૧૭૩ ઠક.ભી.) ગીય નજીક ઢૂાં ડીની

ટેકયીઓભાાંથી નીકી વુરતાનુય ાવે ખાંબાતના અખાતને ભ ેછે.

ફુંધ:- ધાયી નજીક ખડીમાય ભાતાના સ્થાનક ાવે

‘ખઠડમાય ફાંધ, અને ાજરતાણા નજીક યાજસ્થી ાવે ફાંધ ફાાંધલાભાાં આવમા છે. ૫. લઢલાણ બોગાલો –(રુંફાઈ-૧૦૧ કી.ભી.)

ાટીરા તારુકાના નલાગાભ ાવેના ડુાંગયભાાંથી નીકી ાટીરા , વામરા,ભૂી, અને લઢલાણ ાવેથી વાય થઈ ‘નવયોલય’ને ભે છે.

ાટીરા ડુાંગયભાાંથી નીકી ૂલય તયપ લશી વાફયભજતને ભે.

ફુંધ – ગોતભગઢ ાવે ‘નામકા’ અને વુયેન્દ્રનગય ાવે

‘ધીધજા ‘ નાભના ફાંધ ફાાંધલાભાાં આવમા છે. ૬. રીંભડી બોગાલો – ાટીરા તારુકાના બીભયાના

ડુાંગયભાાંથી નીકે છે. આ નદીની રાંફાઈ ૧૧૩ કીભી છે. વામરા તારુકાના ‘થયીમાી’ ગાભ ાવે ફાંધ ફાાંધલાભાાં આવમ છે. ૭. ભચ્છુ :- (૧૧૦ ઠક.ભી.) ાટીરાના આણાંદુય-બાડરા

ગાભ ાવેથી નીકી લાંકાનેય અને ભયફી ળશેય ાવેથી વાય થઈ ભાજમા(જભમાણા) ાવે કચ્છના યણભાાં વભાઈ જામ છે.ભચ્છુ નદી ય જોધુય ગાભે ફાંધ ફાાંધલાભાાં આલેર છે.

નોંધ:-ભચ્છુ, બ્રાહ્મણી, પાલ્કુ – અાંતઃસ્થ નદીઓ છે.

૮. ઘેરો: – (રાંફાઈ ૯૦ કીભી ) પૂરઝયના ઉચ્ાપ્રદેળભાાંથી

નીકી ઘેરા વભનાથ ,ગઢડા, અડતાા, નલાગાભ અને લરબીુય થઈ ખાંબાતના અખાતને ભે છે. ૯. કાુબાય – વભઠઢમાા નજીક યામુયના ડુાંગયભાાંથી

નીકે

પ્રબાવ ાટણ ાવ ેકજરા, ઠશયણ, વયસ્લતીન વભુર વાંગભ થામ છે.

આ જવલામ ઉફેણ, ઓઝત, ધન્દ્લાંતઠય, યાલર,ભચ્છુની, ઊંડ,

નાગભતી, યાં ગભતી, રૂાયેર, વવઈ, પૂરઝય, જવાંશણ, ઘી નાની-ભટી નદીઓ લશે છે. (ક) કચ્છની નદીઓ (૯૭ નદી)

ભધ્મના ઊંાા પ્રદેળભાાંથી નીકી ઉત્તય કે દજિણ તયપ લશે છે. ટૂાં કી અને એકફીજાને વભાાંતય ઉત્તયલાહશની નદીઓ – બૂખી, ઘૂયડ, કાી, વુજલ, ભારણ,

કામર, ાાાંગ, ખાયી જ ેકચ્છના ભટા યણભાાં વભામછે. ખાયી નદી – ાાડલા ડુાંગયભાાંથી નીકી ભટા યણને ભે છે. આ

નદી ય રુરભાતા ાવે ફાંધ ફાાંધલાભાાં આવમ છે. દમિણલાહશની નદીઓ – નૈમયા, જભજત, કનકાલતી, રુકભાલતી,

ખાયડ, ભીિી, વકયા, નાગભતી, ફૂખી, રાકઠડમાલાી, વાાંગ, યાખડી જ ેકચ્છના અખાતને ભે છે. રુકભાલતી નદી ાાડલા ડુાંગયભાાંથી નીકી ભાાંડલી આગ કચ્છના અખાતને ભે છે.

ન વયોલય –

નણ વયલય કચ્છના નાના યણ અને ખાંબાતના અખાતને જોડતી નીાી બૂજભના પ્રદેળભાાં આલેર છે.

નણ વયલય ૩૨ ઠક.ભી. રાાંફુ, ૬.૫ ઠક.ભી. શુ, અને ૧૨૦.૮૨ ા.ઠક.ભી. િેતે્રપ ધયાલે છે, જનેી વયેયાળ ઉંડાઈ- ઊંડાઈ ૫ થી ૮ ભીટય છે. ન વયલયભાાં અનેક નાના નાના ટાુઓ આલેરા છે જભેાાં વોથી ભટ ટાુ – ાનલડ છે.

Gujarat Geography

Astha Academy, Sector 22, Gandhinagar Mo.8980961441

www.current663.wordpress.com 7

ન વયલયના જલસ્તાયને ‘િી અબમાયણ્મ’ તયીકે જાશેય કયેર છે.

ગયભ ાણીના ઝયા

૧. ગીયભાાં -તુરવી શ્માભ ૨. લરવાડ – દેલકી ઉનાઈ ૩. ાંાભશાર – ટુલા – ટીંફા ૪. કચ્છ – ભશય નજીક ૫. ખેડા – રવુન્દ્રા

નદી હકનાયે લવેરા ળશેયો :-

નદી- ળશેય નદી- ળશેય

પપ-જાભકાંડયણા શયણાલ-ખેડબ્રહ્મા ઓઝત-નલીફાંદય ભશાય-કડલાંજ ળીંગલડ-કડીનાય ભારણ- ભશુલા ગદયા-ધાાંગધ્રા કરક - ઉદલાડા અભયાલતી-લાજરમા ભેણ - ક્લાાંટ ગભતી- ડાકય ભચ્છુ-લાાંકાનેય,ભયફી ગોંડરી-ગોંડર બગાલ-લઢલાણ , વુયેન્દ્રનગય ુષ્ાલતી-ભઢેયા લાત્રક- ભશેભદાલાદ

આફોશલા:- ગુજયાત ભવભી આફશલા ધયાલ ેછે. આફશલાની દૃજષ્ટ્એ ગુજયાતભાાં ૪ પ્રકાયની ઋતુ અનુબલામ છે. (૧) જળમા (૨) ઉના (૩) ાભાવુ (લાયઋતુ) (૪) ાછા પયતા ભવભી લનની ઋત ુ(૧) મળમાો:- (ઠડવેમ્ફયથી પેબ્રુઆયી)

વોથી િાંડ ભાવ – જાન્દ્મુઆયી વોથી લધુ િાંડી – નજરમા (૩ થી ૪ અાંળ) વોથી લધુ દફાણ – કચ્છ (૧૦૧૬ જભરીફાય) ઉત્તય ગુજયાતથી દજિણ ગુજયાત તયપ જતાાં તાભાન લધે છે. લડદયા કયતાાં અભદાલાદનુાં તાભાન ઊંાુાં શલાનુાં કાયણ – પ્રદૂણ

ક્માયેક ઠશભલાય થામ વભુરઠકનાયે જળમા શૂાં પા ખાંડસ્થ લધુ િાંડ ગુજયાતભાાં જળમાાભાાં ડત લયવાદ – ‘ભાલિુાં ’ કશેલામ છે. (૨) ઉનાો : ( ભાાયથી ભે )

વોથી ગયભ ભઠશન – ભે વોથી લધુ ગયભી – ઈડય ફયના વભમે ‘રૂ’ લામ ભે ભાવભાાં વયેયાળ તાભાન ૨૪૦ વેજલ્ળમવ થી ૨૫.૫૦ વેજલ્ળમવ યશે છે.

ઉનાાભાાં આકાળ સ્લચ્છ, બેજનુાં પ્રભાણ ૫૦ ટકા કયતા ઓછુાં જપ્રભનવુન લન – ભે ભાવના અાંત બાગભાાં કે જૂનની ળરૂઆતભાાં નૈઋત્મના ભવભી લનની તૈમાયી રૂે લાતા લન જ ે કેટરાક જલસ્તાયભાાં ગાજલીજ અને લનના તપાન વાથે લયવાદ આે. (૩) લાવઋતુ:- ( જૂન થી વપ્ટેમ્ફય)

વોથી લધુ લયવાદન ભઠશન – જુરાઈ ગુજયાતન વયેયાળ લયવાદ – ૮૩ વેજન્દ્ટ ભીટય વોથી લધુ લયવાદ – કયાડા (લરવાડ) નૈઋત્મના બેજલાા ભવભી લન લયવાદ આે વતત ૭ કે ૧૦ ઠદલવ વુધી લયવાદ ડે તેને’ શેરી’ કે‘ખયઠડમુાં’ કશે છે. (૪) ાછા પયતા ભોવભી લનોની ઋતુ:-

વભમગા – ઓક્ટફય – નલેમ્ફય

જભીન ય બાયે દફાણ સ્થાલાથી નૈઋત્મના બેજલાા લન જભીનથી વભુર તયપ ાછા પયે છે. ભટા બાગે વૂકી ઋતુન અનુબલ

શલાભાાં બેજનુાં પ્રભાણ ઘટે, આકાળ સ્લચ્છ લાદ જલનાનુાં ફને ઓક્ટફયભાાં ગયભીનુાં પ્રભાણ લધે છે નલેમ્ફયભાાં તાભાનભાાં ઘટાડ ળરૂ થામ છે. સ્લાસ્્મ ય જલયીત અવય થામ. ગુજયાતભાાં દય ૫ લે ૧ લય દુષ્કાનુાં અને દય ૩ લે ૧ લય વાભાન્દ્મ તાંગીલાુાં અનુબલામ છે. ગુજયાતભાું જાણીતા કા

૧. છપ્જનમ કા – વાતભાજવમ કા (ઈ.વ. ૧૬૨૮ – ૨૯) ૨. ાંાતય કા (ઈ.વ. ૧૭૧૮-૧૯) ૩. ાાનકીમ કા (ઈ.વ. ૧૭૪૬-૪૭) ૪. વુડતા કા – ભયકીન યગ ગુજયાતભાાં થમેર (ઈ.વ. ૧૭૯૦- ૯૧)

નેળનર ાકવ :- (લાું કા ગી ભ)

૧. લાુંવદા નેળનર ાકવ :- (ઈ.વ. ૧૯૭૯) લાાંવદા, જજ. નલવાયી

ભુખ્મ પ્રાણીઓ:- લાઘ,દીડા, ઝયખ, ાોજળાંગા,વાફય,શયણ, લાાંદયા, જ ાંગરી બૂાંડ િેત્રપ:- ૨૩.૯૯ ા.ઠક. ભી. ૨. લેાલદય બ્રેકફક નેળનર ાકવ :- (ઈ.વ. ૧૯૭૬)

તા.લરબીુય, જજ.બાલનગય

ભુખ્મ પ્રાણીઓ:- કાજમાય, લરૂ,ખડભય,જનરગામ . જળમા, િેત્રપ:- ૩૪.૦૮ ા ઠક.ભી.

૩. ગીય નેળનર ાકવ :- (ઈ.વ. ૧૯૭૫)

તા.ઊના, જજ.ગીય વભનાથ

ભુખ્મ પ્રાણીઓ:- એજળમાઈ જવાંશ, ઠદડા, ગુડનાય,

શયણ,વાફય,જફરાડી, ેંગજરન, કાજમાય, જ ાંગરી બૂાંડ, નીરગામ, ાોજળાંગા તથા જલજલધ પ્રકાયના જિઓ િેત્રપ:- ાકય-૨૫૮.૭૧ ા ઠક.ભી. ૪. ભયીન નેળનર ાકવ :-(ઈ.વ. ૧૯૮૨)

તા. ઓખાભાંડ,જજ. દેલબૂજભ દ્વાયકા

ભુખ્મ જીલ :- જરેીઠપળ, સ્ટાયઠપળ, ડજલ્પન, કનયજરમા, ફરકેટ અને િીઓ

અબમાયણ્મ ૧. નાયામણ વયોલય – તા. રખત, જજ. કચ્છ

ભુખ્મ પ્રાણીઓ:- જાકાયા, જ ાંગરી જફરાડી, જળમા) ૨. ઘુડખય અબમાયણ્મ – કચ્છનુાં નાનુાં યણ

ભુખ્મ પ્રાણીઓ:- ઘુડખય, નીરગામ, જાાંકાયા ૩. વુયખાફનગય અબમાયણ્મ –

વોથી ભટુ (૧૭૫૦.૨૨) તા. યાય જજ. કચ્છ

ભુખ્મ પ્રાણીઓ:- (ફ્રેજભાંગ (વુયખાફ), સ્થાાંતયીમ િીઓ) ૪. ઘોયાડ અબમાયણ્મ – અફડાવા, કચ્છ

ભુખ્મ પ્રાણીઓ:- (ઘયાડ અને જાાંકાયા) ૫. ખીજહડમા અબમાયણ્મ :- જોઠડમા, જજ. જાભનગય

િીઓ ભાટેનુાં અબમાયણ્મ છે. ૬. ભયીન અબમાયણ્મ:- તા. ઓખા ભાંડ જજ. દેલબૂજભ દ્વાયકા

ભુખ્મ જીલ :- (જરેીઠપળ, સ્ટાયઠપળ, ડજલ્પન)

Gujarat Geography

Astha Academy, Sector 22, Gandhinagar Mo.8980961441

www.current663.wordpress.com 8

૭. ભશાગુંગા (ગાગા) અબમાયણ્મ – કલ્માણુ, દેલબૂજભ દ્વાયકા

િીઓ ભાટેનુાં અબમાયણ્મ છે. ૮. ફયડો અબમાયણ્મ: – તા. યાણાલાલ જજ . યફાંદય

ભુખ્મ પ્રાણીઓ:- (જવાંશ, જાત્તા, દીડા) ૯. ોયફુંદય િી અબમાયણ્મ:-

(વોથી નાનુ – ૦.૦૯ ા.કીભી. ભુખ્મ પ્રાણીઓ:- (િીઓ) ૧૦. ગીય અબમાયણ્મ :- (ઈ.વ.૧૯૬૫)

– તા.ઉના, જજ. ગીય વભનાથ

ભુખ્મ પ્રાણીઓ:- (જવાંશ, જાત્તા, દીડા) િેત્રપ:- ૧૧૫૩.૪૨ ઠક.ભી ૧૧.નીમા અબમાયણ્મ – તા. ધાયી,જજ. અભયેરી

ભુખ્મ પ્રાણીઓ:- જવાંશ, દીડા, જાાંકાયા

૧૨. મભમતમારા અબમાયણ્મ :– તા. ધાયી,જજ. અભયેરી

ભુખ્મ પ્રાણીઓ:- જવાંશ, દીડા, જાાંકાયા ૧૩. શાથફ કાચફા ઉછેય –

શાથફન દઠયમા ઠકનાય,જજ. બાલનગય ભુખ્મ પ્રાણી:- કાાફા ૧૪. ન વયોલય અબમાયણ્મ –તા. રખતય જજ. વુયેન્દ્રનગય

ભુખ્મ પ્રાણીઓ:- (સ્થાાંતયીમ િીઓ) ૧૫. ન વયોલય અભ્માયણ્મ :-તા. વાણાંદ, જજ. અભદાલાદ

ભુખ્મ પ્રાણીઓ:- સ્થાાંતયીમ િીઓ ૧૬. હશું ગોગઢ અબમાયણ્મ – તા.જવદણ, જજ. યાજકટ

ભુખ્મ પ્રાણીઓ:- જાાંકાયા, નીરગામ, િીઓ ૧૭. યાભયા અબમાયણ્મ – તા.લાાંકાનેય જજ. ભયફી

ભુખ્મ પ્રાણીઓ:- જાાંકાયા, નીરગામ ૧૮. જવેોય અબમાયણ્મ – તા.અભીયગઢ જજ. ફનાવકાાંિા

ભુખ્મ પ્રાણીઓ:- યીંછ, નીરગામ, દીડા ૧૯. ફારાયાભ અબમાયણ્મ – તા.ારનુય જજ. ફનાવકાાંિા

ભુખ્મ પ્રાણીઓ:- યીંછ, નીરગામ

૨૦. થો િી અબમાયણ્મ- તા. કડી, જજ.ભશેવાણા

ભુખ્મ પ્રાણીઓ:- િીઓ ૨૧. જાુંફુઘોડા અબમાયણ્મ – તા.જાાંફુઘડા, જજ. ાંાભશાર

ભુખ્મ પ્રાણીઓ:- (યીંછ, જાત્તા,ાોજળાંગા)

૨૨. યતનભશાર અબમાયણ્મ – તા.રીભખેડા, જજ. દાશદ

ભુખ્મ પ્રાણીઓ:- યીંછ, જાાંકાયા, દીડા, નીરગામ ૨૩. વુયાણેશ્વય અબમાયણ્મ:- (ડુભખર) સ્રથ ફેઅય –

તા.ડેઠડમાાડા, જજ. નભયદા

ભુખ્મ પ્રાણીઓ:- યીંછ, દીડા, ાોજળાંગા ૨૪. ૂણાવ અબમાયણ્મ:- તા.ફયડીાડા જજ. ડાાંગ

ભુખ્મ પ્રાણીઓ:- (જાત્તા, શયણ, લાાંદયા) ૨૫. છાયીઢું ઢ – જાય પ્રાણીઓ ભાટે કચ્છભાાં કન્દ્ઝલેળન યીઝલય ૨૬. જુયાવીક પોવીર ાકવ/ઈમન્ડમન જુયાવીક ાકવ –

ભુ. ઈન્દ્રડા, જજ. ગાાંધીનગય ફામો યીઝલવ – મુનેસ્ક દ્વાયા ૧૯૭૯થી ળરૂ

જુંગર વુંમત્ત ઈ.વ.૧૯૫૨ ની યાષ્ટ્રીમ લન નીજત અનુવાય જ ાંગર ૩૩ ટકા શલા જોઈએ.

એપ.એવ.આઈ. (પયેસ્ટ વલે ઓપ ઈજન્દ્ડમા, દશેયાદૂન)ના ૨૦૧૩ના ઠયટય ભુજફ.... બાયતભાાં જ ાંગર- ૨૧.૨૩ % ,ગુજયાતભાાં જ ાંગર ૭.૪૮ % ગુજયાતભાાં ખયેખય આચ્છાઠદત લૃિનુાં પ્રભાણ ૬.૪૦ % વોથી લધુ જ ાંગર – ડાાંગ જજલ્લ ૭૭.૬૪ % વોથી ઓછા જ ાંગર – યાજકટ જજલ્લ ૧.૨૬ % જુંગર મલસ્તાય લધાયલા વયકાયે અભરભાું ભકેુરી મોજનાઓ :- ૧. વાભાજજક લનીકયણ (૧૯૮૦-૮૧) ૨. નાંદનલન મજના (૨૦૦૬-૦૭)

જુંગરોના પ્રકાય (૧) બજેલાા ાનખય જુંગરો:-

લયવાદ :- ૧૨૦ વે.ભી. કે તેથી લધુ

જલસ્તાય :- – લરવાડ, ડાાંગ, વુયત, નલવાયી, તાી ભાાય – એજપ્રરભાાં ાાંદડા ખયી જામ

લૃિ – વાગ, વાર, વીવભ, લાાંવ, ળીભ, આાંફા, ટીભરુ,

ખાખય, ખેય, કરભ, શદયલ લગેયે આજથયક દ્દજષ્ટ્રએ વોથી લધુ ઉમગી જ ાંગર ઉત્તભ વાગ – લરવાડી વાગ ઠડમા – તયાા – ખાખયાના લિૃના ાન ભાાંથી ફનાલામ છે. કાથો- ખેયના લૃિ ભાાંથી, ફીડી – ટીભરુ લૃિના ાનભાાંથી ,ટેન્ટાઈન – ાીડ લૃિ ભાાંથી અને દીલાવીના ખોખા –

ળીભાના લૃિભાાંથી ફનાલામ છે. (૨) વૂકા – ાનખય જુંગરો (મભશ્ર જુંગરો) લયવાદ :- ૬૦ થી ૧૨૦ વે.ભી.

જલસ્તાય:– ાંાભશાર, લડદયા, દાશદ, જાભનગય, જૂનાગઢ, અભયેરી

લૃિ – વાગ, લાાંવ, ળીભ, ખેય, ટીભરૂ, કેવૂડ, રીભડ, ફાલ

ાનખયભાાં ાન ખયી ડે, શરકા પ્રકાયન વાગ થામ.

ઈભાયતી રાકડા ભાટે ઉમગી, ઈડયભાાં વાગના યજિત જ ાંગર છે. (૩) વૂકા ઝાડી – ઝાુંખયાલાાું જુંગરો

લયવાદ :- ૬૦ વે.ભી. કયતાાં ઓછ

જલસ્તાય – કચ્છ, ફનાવકાાંિા, યાજકટ, જૂનાગઢ, ાટણ

લૃિ – ફાલ, ફયડી, થય, વાજડ, ભદડ, ધાલડ, ગયભા,

રીભડ, યામણ લગેયે કચ્છના ફન્ની પ્રદેળભાાં ઊંાા પ્રકાયનુાં ઘાવ થામ છે. (૪) બયતીનાું જુંગરો (ભેન્રુલ જુંગરો)

દઠયમા ઠકનાયાના કાદલ-કીાડલાા પ્રદેળભાાં બયતીના જ ાંગર જોલા ભે છે.

કચ્છના જિભ, દજિણ ઠકનાયે, જાભનગય, જૂનાગઢ, યફાંદય નજીક શરકા પ્રકાયના ાેયના લૃિ થામ છે. ાેયના લૃિ દઠયમા ઠકનાયાની જભીનને યેતા અને જફનપરુ ફનતી અટકાલે છે. વોથી લધુ ભેન્દ્ગુ્રલ જ ાંગર – કચ્છ જજલ્લ ગુજયાતભાાં જલસ્તાય – ૧૦૫૮ ા.ઠક.ભી.

૧૯૯૮ – રખત, અફડાવાભાાં લાલાઝડાથી આ જાંગરન નાળ થમ છે. વયકાય દ્વાયા એફીજવજનમા ભયીના ફીજ લાલી ુનઃજીજલત કયલાન પ્રમત્ન કયલાભાાં આવમ છે. ૨૬ જુરાઈ – ભેન્દ્ગુ્રલ એકળન ડે (ગુજયાત ઇકરજી કજભળન દ્વાયા) ૧૭- જૂન: યણ અટકાલ ઠદન મુકે્રજરપ્ટવ લૃિ બાલનગય જજલ્લાભાાં જોલા ભે.

Gujarat Geography

Astha Academy, Sector 22, Gandhinagar Mo.8980961441

www.current663.wordpress.com 9

ભેન્દ્ગ્રુલ લૃિ – લન,વુનાભી, ધવભવતા પ્રલાશ વાભે ટકલા વિભ

ગુજયાતભાું જુંગર આધાહયત ઉદ્યોગ

જાંગરના જલકાવ અને ઉમગ ભાટેની નીજત અાંતગયત ૪ ઝન ાડલાભા આવમા છે. (૧) વુયત (૨) લડદયા (૩) ગાાંધીનગય (૪) જૂનાગઢ

ટીભરુના ાન, ભશુડાના પૂર અને ડી તથા જલજલધ પ્રકાયના

ગુાંદયનુાં યાષ્ટ્રીમકયણ કયામુાં છે. આ ેદાળનુાં લેાાણ, વાંગ્રશ અને એકત્રીકયણ ગુજયાત યાજ્મ લન જલકાવજનગભ કયે છે. (૧) રાકડાું લશેયલાનો ઉદ્યોગ

રાકડા લશેયલાની વોથી લધુ ભીર – ખેડા વયકાય વાંાાજરત ભીર – લઘઈ

વુયત, લરવાડ, બરૂા, નભયદા, લડદયા, અભદાલાદ, ભશેવાણા,

ાટણ, વાફયકાાંિા, ાંાભશાર, કચ્છ, જૂનાગઢ(૨) કાગ ઉદ્યગ કાગના ભાલાના ઉત્ાદન ભાટે લાાંવ (લાાંવ જલકાવ મજના ૨૦૦૭-

૧૨ અાંતગયત) ડાાંગ અને યાજીાના જ ાંગરભાાંથી ભે છે. ઉકાઈ ાવે વનગઢ ખાતે વેન્દ્ટરર લ્ જભર આલેરી છે.

ભીર:- ફાયેજડી, ફાલા, ગાંગાધયા (વુયત) (૩) કાથો ફનાલલાનો ઉદ્યોગ

ખેયના લૃિભાાંથી કાથ ફને છે.

કાથ ફનાલલાની પેક્ટયી :- યાજીા, વમાયા, ડેયર (આય.લી.ડી.) ાથી પેક્ટયી લરવાડ (લન જલબાગ) દ્વાયા આમજન (૪) યેમોન ઉદ્યોગ

ફે કાયખાના વુયતભાાં ઉધના ખાત,ે લેયાલ ખાત ેયેમનના આધાયે આટય જવલ્કન ઉદ્યગ જલકસ્મ છે. (૫) ફોફીન અને ળટર ઉદ્યોગ :-

ફફીન અને ળટર કાડ ઉદ્યગભાાં ઉમગી છે.જ ે ફનાલલા ભાટે શદયલ અને કરભનુાં રાકડુાં લયામ છે.

અભદાલાદ, ફીરીભયા, વુયેન્દ્રનગય અને બાલનગયભાાં પેક્ટયીઓ (૬) ચી ફોડવ ફનાલલાનો ઉદ્યોગ

ાી ફડય નુાં ઉત્ાદન કયતી પેક્ટયી – જફરીભયા (નલવાયી)

સ્ટર ફડય નુાં ઉત્ાદન કયતી જભર – અાંકરેશ્વય, કરર, લાાંવદા, ઠશાંભતનગય (૭) દીલાવી તથા ખોખાું ફનાલલાનો ઉદ્યોગ:-

ળીભાના લૃિભાાંથી દીલાવી તથા ખખા ફનાલલાના ફે કાયખાના :- ૧. ાયલાડ ૨. યાજીા (૮) ફીડી ફનાલલાનો ઉદ્યોગ

ટીભરુના ાનભાાંથી ફીડી ફનાલામ છે.

આણાંદ, ખેડા અને ઉત્તય ગુજયાતભાાં આ ઉદ્યગ જલકાવ ામ્મ છે. (૯) હડમા – તયાા ફનાલલાનો

ખાખયાના ાનભાાંથી, ગુજયાત યાજ્મ લન જલકાવ જનગભ દ્વાયા આઠદલાવીઓને માંત્ર અામા છે. (૧૦) રાખ – ભીણ – યા ઉદ્યોગ છટા ઉદેુય અને ઠશાંભતનગયના જ ાંગરભાાંથી રાખ બેગુાં કયામ છે.

રાખનુાં લૈજ્ઞાજનક ઢફે ઉત્ાદન:- ગુજયાત પયેસ્ટ ઠયવાય ઈજન્દ્સ્ટટૂ્યટ. વાંળધન કેન્દ્ર ીેયા (લડદયા) (૧૧) ઔધી ફનાલલાનો ઉદ્યોગ:-

(૩૫૦ પ્રકાયની જાત)

ઔધીઓ :- અશ્વગાંધા, વયગાંધા, ળાંખુષ્ી, કાધતૂય, વપેદ

ભૂવી, શયડે, ફશેડાાં, આભાાં ૧૯૯૧ થી લડદયા ાવે ધન્દ્લાંતયી ઠયમજનાના નાભે ઔધી જનભાયણ વાંસ્થા. યભણગાભડી ગાભે (૧૨) પનીચય અને ફાુંધકાભ ઉદ્યોગ

લાવાંદાભાાં જલકાવ લરવાડના નલતાડ ગાભે વાગી અને જફનવાગી રાકડાભાાંથી ફાયીફાયણાાં અને પનીાય ઉત્ાદન (૧૩) ચાયકોર ઉદ્યોગ

ગાાંડા ફાલના લૃિભાાંથી ાાયકર(કરવા) નુાં ઉત્ાદન થામ છે. કચ્છ જજલ્લાભાાં આ ઉદ્યગન જલકાવ યણને આગ લધતુાં અટકાલલા ગાાંડા ફાલ ઉમગી છે. -> યતન જ્મતભાાંથી ફામડીઝર ભેલામ છે. આજી ખાતે જભર ળરૂ થઈ છે. ->યાજીાના જવલ્લા જફભાયભાાં યતનજ્મતનુાં લાલેતય કયલાભાાં આવમુાં છે. ->ગુગના લૃિ કચ્છ વોયાષ્ટ્રના વૂકા અને ગયભ પ્રદેળભાાં લધુ થામ છે. ->ક્લાાંટ અને ડુાંગયાનીના જલસ્તાયભાાં થતુાં વુગાંજધત ‘યઈવા ઘાવ’ ‘લા’ ના દદય ભાટે ઉમગી છે.

ળુવુંમત્ત

દેળના કુર ળુધનના ૫.૨૯ ટકા ગુજયાતભાાં, ગુજયાત બાયતભાાં ૯ભા ક્રભે બાયતભાાં વોથી લધુ ગામ – ફદની વાંખ્મા ગુજયાતભાાં વોથી લધુ ઘાવાાયા શેિન જલસ્તાય – ફનાવકાાંિા મલમલધ ઓરાદો

ગામ – કાાંકયેજી, ગીય, ડાાંગી

વોથી લધુ દૂધ ઉત્ાદન આતી ગામ – ગીય કચ્છભાાં થયાયકય ઓરાદની ગામ જોલા ભે. બેંવ – ભશેવાણી, વુયતી, જાપયાફાદી

વોથી લધુ દૂધ ઉત્ાદન આતી ઓરાદ – ભશેવાણી ઘેટા – ાટણલાડી, ભાયલાડી (ગારીાા ભાટેનુાં ઊન)

વોથી ઓછુાં ળુધન ધયાલતા જજલ્લા– ડાાંગ & ગાાંધીનગય ગુજયાતભાાં ભાયલાડી ઘેટા વોથી લધુ ફકયી – કચ્છી, ગઠશરલાડી, ઝારાલાડી, ભશેવાણી, વુયતી

->વોયાષ્ટ્રભાાં કાિી જાજતના ઘડા પ્રખ્માત જૂનાગઢ – અશ્વ વાંલધયન પાભય વોથી લધુ દૂધાા ઢય –ખેડા જજલ્લ વોથી લધુ બેંવ – ભશેવાણા જજલ્લ વોથી લધુ ઘેટાાં – ફકયાાં – કચ્છ જજલ્લ વોથી લધુ ગામ – યાજકટ જજલ્લ ->બેંવ વાંલધયન પાભય:-નલવાયી અને ધાભયદ (વુયતી),

દાાંતીલાડા (ભશેવાણી) ,ફીડજ (જાપયાફાદી, ભશેવાણી, વુયતી) ->ાડા – વાાંઢ વાંલધયન કેન્દ્ર – ગાાંધીનગય ->જલદેળી ગામ ભાટે ળુવાંલધયનપાભય – ફીડજ અને આણાંદ (એન.ડી.ડી.ફી.) ભત્સ્મ ઉત્ાદનભાાં – ગુજયાત ત્રીજા ક્રભે ળાકય ભાછરીના તેરને ળુદ્ધ કયલાની ઠયપાઈનયી- લેયાલ વાયવ િીને નકાાંિાભાાં ‘ઢય કુાંજડા’ અને જલયભગાભભાાં ‘યાભવીતા’ કશે છે.

Gujarat Geography

Astha Academy, Sector 22, Gandhinagar Mo.8980961441

www.current663.wordpress.com 10

ગુજયાતભાાં વશકાયી ધયણે વોપ્રથભ દૂધ વશકાયી ભાંડી – વુયતના ામાયવી તારુકાભાાં ઈ.વ.૧૯૩૯ભાાં સ્થાલાભાાં આલી શતી. ઈ.વ. ૧૯૪૬ભાાં – ખેડા જજલ્લા દૂધ ઉત્ાદક વાંઘ સ્થાના

ઈ.વ. ૧૯૫૫ભાાં – મુજનવેપની ભદદથી અભૂર ડેયીની સ્થાના દૂધ ઉત્ાદનભાાં :- ગુજયાત ાાંાભા ક્રભે આણાંદ નજીક કાંજયી ખાતે – અભૂરદાણ પેક્ટયી આલેરી છે. ફયીમાલી અને ઉફખર ખાતે – વાગયદાણ પેક્ટયી આલેરી છે. વભગ્ર બાયતભાાં એક ભાત્ર અભૂર ડેયી જ કેજવનનુાં ઉત્ાદન કયે છે. ઈ.વ. ૧૯૬૪ ભાાં – દૂધવાગય ડેયીની સ્થાના ઈ.વ. ૧૯૬૯ભાાં – ફનાવ ડેયીની સ્થાના ફનાવ ડેયીની સ્થાના ઓયેળન ફ્રડ મજના શેિ કયલાભાાં આલી વોથી લધુ દૂધ ઉત્ાદક ભાંડી – વાફયકાાંિા જજલ્લાભાાં (૧૫૫૪) મલમલધ ડેયીના નાભ

આણાંદ – અભૂર યાજકટ – ગાર ભશેવાણા – દૂધવાગય બાલનગય – દૂધવઠયતા ારનુય – ફનાવ અભયેરી – ારારા ઠશાંભતનગય – વાફય જૂનાગઢ – વયિ

ગાાંધીનગય – ભધય, ભધુય વુયેન્દ્રનગય – વૂયવાગય

અભદાલાદ – આફાદ, ઉત્તભ બૂજ – ભાધાય લડદયા – ફયડા ગધયા – ાંાાભૃત વુયત – વૂભૂર લરવાડ – લવુાંધયા બયૃા – દૂધધાયા અભૂર – આણાંદ જભલ્ક મુજનમન જર. એજળમાની વોથી ભટી ડેયી ખેડા જજલ્લા દૂધ ઉત્ાદક વાંઘની ળરૂઆત ગારુયા અને શાડગુડ ગાભે થમેર ગુજયાતભાાં ભયઘાની જલદેળી જાત ‘વશાઈટ રગેશનય’ નુાં વાંલધયન થામ છે.

મલમલધ ક્ાુંમતઓ

શઠયતક્રાાંજત – અનાજ ઉત્ાદન કાીક્રાાંજત – ેટર જરમભ શ્વેતક્રાાંજત– દૂધ ઉત્ાદન(ઓયેળન ફ્રડ) ગ ક્રાાંજત – ફટાકા રાર ક્રાાંજત – ટાભેટા & ભાાંવ ીી ક્રાાંજત – તેરીજફમાાં ગલ્ડન ક્રાાંજત – પ ઉત્ાદન લાદી ક્રાાંજત – ભત્સ્મ ઉત્ાદન જવલ્લય ક્રાાંજત – ઈંડા/ લ્ટર ી ઉત્ાદન ગુરાફી ક્રાાંજત – ઝીંગા ગલ્ડન પાઈફય ક્રાાંજત- ળણ જવલ્લય પાઈફય ક્રાાંજત – કાવ

ગ્રે ક્રાાંજત – ખાતય ક્થાઈ ક્રાાંજત – ાાભડુાં , કક કેવયી ક્રાાંજત – વોય ઊજાય વઠશત અિમ ઊજાયના અન્દ્મ સ્ત્રત ઈન્દ્રધનુી ક્રાાંજત – ફધી કૃજ ક્રાજન્દ્તન વભજન્દ્લત જલકાવ વદાફશાય ક્રાાંજત – ખાદ્ય અનાજનુાં ફભણાં ઉત્ાદન

મલમલધ તાલો આજલા & વૂયવાગય, - લડદયા યત્ન તાલ – ફેટ દ્વાયકા ગોયીળાંકય તાલ – બાલનગય ડબાવા તાલ – ાદયા રારયી તાલ – યાજકટ ભરાલ તાલ – ધકા કભાયફાઈ તાલ – ળાભાજી ભશાંભદ તરાલ – લડદયા

ભુનવય, ગાંગાવય – જલયભગાભ આજી – યાજકટ કાાંકઠયમા – અભદાલાદ ગભતી – ડાકય ાાંડા – અભદાલાદ જફાંદુ & અલ્ા – જવદ્ધુય યભરેશ્વય – ઈડય ળજભયષ્ઠા – લડનગય વાભેતવય – શલદ નાયેશ્વય – ખાંબાત યણજજતવાગય –જાભનગય વોમ્મ વયલય – પ્રબાવ ાટણ ખાન વયલય – ાટણ દેજમુાં તાલ – જલવનગય

ગાંગાવયલય- ફારાયાભ પૂરવય તાલ – કચ્છ વશસ્ત્રજરાંગ – ાટણ લડા તાલ – ાાાંાનેય દેવરવય& શભીયવય – બૂજ લડા તાલ – ાાાંાનેય

તેજરમુાં, દૂજધમુાં – ાલાગઢ ળાંખાવય&ાકાવય – કચ્છ અડરા તાલ– ધાાંધરુય (વુયેન્દ્રનગય) ફય તાલ – બાલનગય ગી તાલ – અભયેરી યણભર – જાભનગય શાંવરેશ્વય તાલ – ઈડય વૈપખાાં તાલ – જતેરુય દેન તાલ – ડફઈ ભેડી તાલ – ાંાભશાર દળુયા તાલ – ાદયા નાગેશ્વય – ડબઈ

નદીહકનાયે લવેર ળશેયો

ભચ્છુ – લાાંકાનેય& ભયફી ગભતી – ડાકય, દ્વાયકા વાફયભતી – ગાાંધીનગય, અભદાલાદ, ભશુડી ૂણાય – નલવાયી

બગાલ – લઢલાણ, વુયેન્દ્રનગય ુષ્ાલતી – ભઢેયા

વયસ્લતી – જવદ્ધુય & ાટણ નભયદા – બરૂા, નાાંદદ શાથભતી – ઠશાંભતનગય ઔયાં ગા – લરવાડ ભેશ્વ – ળાભાજી તાી – વુયત ભાઝભ – ભડાવા જલશ્વાજભત્રી – લડદયા ઠશયણ – વભનાથ નભયદા નદી ય ધુાંઆધાયન ધધ છે. ગીયા ધધ – ડાાંગ જજલ્લ

ડબોઈના હકલ્લાની ૪ (ચાય)બાગો

ૂલય – શીયા બાગ જિભ – લડદયી ઉત્તય – ાાાંાનેયી દજિણ – નાાંદયી

જભીનો

ઉદબલઠક્રમા, યાં ગ, પરુતા લગેયેને આધાયે અજખર બાયતીમ જભીન અને જભીન – ઉમજગતા ભજણી વાંસ્થાએ ાડેર જૂથ અનુવાય ગુજયાતની જભીનના ભુખ્મ વાત પ્રકાય છે. (૧) કાુંની જભીન (૫૦ ટકાથી લધુ જલસ્તાયભાાં)

પ્રકાય:-

(અ) નદીના કાાંની જભીન (બાિાની, ગયાટ, ગયાડુ, ફેવય) (ફ) ઠકનાયાની અને ભુખજત્રકણ પ્રદેળની કાાંની જભીન

નભયદા, ભશી, તાી અને ફીજી નદીઓના ઘવાયણથી ઠકનાયાના જલસ્તાયભાાં કાાં થયાલાથી કાાંની જભીનની યાના થઈ છે.

આ જભીનભાાં કાાં, ભાટી અને યેતીનુાં જભશ્રણ જોલા ભે છે. તથા

પસ્પયવ તત્ત્લ લધ,ુ ાૂનાનુાં તત્લ ઓછુાં શમ છે. ઉદબલકાની દ્દજષ્ટ્એ ફે પ્રકાય ડે છે. ૧. જૂના કાાંની જભીન (ગયાટ જભીન) ૨. નલા કાાંની જભીન (બાિાનીજભીન) > કાાંની જભીન (ગયાટ જભીન)

બૂખયા યાં ગની, ઓછી પરુ, વેજન્દ્રમ તત્લ ૪ થી ૫ ટકા, ભયઠડમા

બેરા શમ છે આ જભીનભાાં ાૂનાની ભાત્રા ઓછી, પસ્પઠયક એજવડ લધુ શમ છે.

જલસ્તાય – બરૂાભાાં જ ાંફુવય, ખેડાભાાં વાફયભતી – ભશી લચ્ાે,

લડદયાના ડબઈ આવાવ, વુયતન કેટરક જલસ્તાય > નલા કાાંની જભીન (બાિાની જભીન)

યેતી ૪૫ ટકા, ભાટી ૧૭ ટકા વેજન્દ્રમ રવમ ૫-૬ %

પસ્પઠયક એજવડ અને નાઈટર જનની ભાત્રા ઓછી, વેજન્દ્રમ રવમ લધુ નલા કાાંની જભીન લધુ પરુ શમ છે.

ાક:- ઘઉં, ળાકબાજી, તડફૂા, ળક્કયટેટી... લગેયે

Gujarat Geography

Astha Academy, Sector 22, Gandhinagar Mo.8980961441

www.current663.wordpress.com 11

જલસ્તાય – નદીઓના ભેદાનભાાં જ્માાં નલ કાાં થયામ તે જલસ્તાય ગોયાડુ જભીન:-

યેતા કાાંની જભીન સ્થાજનક નાભ – ગયાડુ જભીન

ગયાડુ જભીનભાાં નાઈટર જન અને ાૂનાના તત્લનુાં પ્રભાણ ઓછુાં,

ટાળ લધ,ુ પસ્પયવ – ભધ્મભ શમ છે. આ પ્રકાયની જભીનભાાં જભીનનુાં ધલાણ લધુ થામ છે.

પરુ શલાથી ખેતીની દ્દજષ્ટ્એ ખફુ ઉમગી, ભધ્મ ગુજયાતને ગુજયાતન ફગીા કશેલાભાાં આલે છે.

જલસ્તાય –ભશેવાણા, ાટણ, વાફયકાાંિા, ફનાવકાાંિા, અયલલ્લી,

કેડા, આણાંદ, અભદાલાદ, લડદયા ફેવય જભીન

ઓછી પરુ, જછરાુ અને યેતા

બેજન વાંગ્રશ ઓછ, વેજન્દ્રમ રવમ ઓછા, તભાકુ ભાટે ઉત્તભ જલસ્તાય – આણાંદ અને ખેડા , ભશી અને ળેઢી લચ્ા ે(૨) કાી જભીન

જુદા જુદા તત્લના કાયણે કાી જભીનના પ્રકાય ડે છે. (અ) છીછયી કાી (૨) ભધ્મભ કાી (૩) ઊંડી કાી જલસ્તાય – વોયાષ્ટ્રન ઉચ્ાપ્રદેળ અને ત ગુજયાતના ટરે ખડક એટરે કે ન્દ્રભદા અને તાી નદીઓના ખીણ પ્રદેળભાાં >છીછયી કાી જભીન

વેજન્દ્રમ રવમ ઓછા, અલજળષ્ટ્ જભીન કશેલામ, આ પ્રકાયની ભટાબાગની જભીન ગોાય શેિ છે. આ પ્રકાયની જભીનભાાં ભગપીની ખેતી થામ છે.

જલસ્તાય – વોયાષ્ટ્રના ઉચ્ાપ્રદેળ, ાંાભશાર લડદયાના લયતપ્રાાંતી પ્રદેળભાાં જોલા ભે છે. >ભધ્મભકાી જભીન

ાૂનાનુાં તત્લ, વેજન્દ્ટરમ રવમ, ભાટીનુાં પ્રભાણ – ઓછુાં, કણયાના – ભટી

જવાંાાઈની વગલડ દ્વાયા ભગપી, ભકાઈ, કાવ લાલી ળકામ

જલસ્તાય – ાંાભશાર, વાફયકાાંિા, અયલલ્લી

ાંાભશારભાાં ડાાંગય, તગુજયાતભાાં ભગપી અને ભકાઈ તથા વોયાષ્ટ્ર ભાાં ભગપી અને કાવના ાક રેલામ છે. >ઊંડી કાી જભીન (યેગૂય જભીન) જભીનન કા યાં ગ – ઠટટાજનપેયવ અને ભેિેટાઈટના કાયણે શમ છે.

ભાટી ૪૦.૬૦ %, યેતી ૨૦ %, તથા વેજન્દ્રમ રવમ ૭-૮ % શમ છે. આ પ્રકાયની જભીન ખૂફ જ પરુ શમ છે. જ ેકાવના ાક ભાટે ઉત્તભ ગણલાભાાં આલે છે. ઉંડી કાી જભીનને સ્લમાં ખેડાતી જભીન કશે છે. કાી જભીનભાાં બેજવાંગ્રશ રાાંફા વભમ વુધી વાંગ્રશાઈ યશે છે. આથી કાવ અને ળેયડી જલેા ાક રઈ ળકામ છે.

જલસ્તાય – નભયદા અને તાી લચ્ાે તથા લરવાડ, વુયત, બરૂા,

નભયદા, લડદયા જજલ્લાન જલસ્તાય (૩) િાયીમ જભીન

દઠયમાઠકનાયાની બયતીની જભીન, બારકાાંિ(બાલનગય, અભદાલાદ,

આણાંદ, ખેડા) તથા ઘડે પ્રદેળ, દજિણ ગુજયાત દઠયમાઠકનાય, આ પ્રકાયની જભીન ખેતી ભાટે જફનઉમગી છે.

જલસ્તાય – કચ્છ ઉયાાંત ાટણ, ભશેવાણા, ફનાવકાાંિાન થડ જલસ્તાય (૪) યેતા જભીન

૨૫ વેભી. કયતા ઓછ લયવાદ ધયાલતા જલસ્તાયભાાં આ પ્રકાયની જભીન જોલા ભે છે. આ પ્રકાયની જભીનભાાં ભટી કણયાના શમ છે.તથા જભીન ફયછટ

અને વેજન્દ્રમ તત્લ ખૂફ ઓછા જોલા ભે છે . જભીનનુાં ઉયનુાં ડ નક્કય કે વખ્ત ફને છે. કચ્છની જભીનભાાં કેજલ્ળમભ કાફોનેટ અને જજપ્વભનુાં તત્લ લધુ જોલા ભે છે.

જલસ્તાય – ફનાવકાાંિા જજલ્લાન લામવમ બાગ, ાટણ –

ભશેવાણાન ઉત્તયબાગ, કચ્છ, દજિણ – જિભ વાફયકાાંિા, કચ્છની યેતા જભીન ય વભુરના ાણી પયલાથી િાયીમ ફની છે. (૫) ડખાઉ જભીન (રેટેયાઈટ જભીન)

જલુલલૃત્તીમ પ્રદેળભાાં જોલા ભે છે. ૨૫૦ વે.ભી.કે તેથી લધુ લયવાદ તથા ગીા જ ાંગરના કાયણે ડાાંગ જજલ્લાભાાં જોલા ભે છે. યતાળ ડતા યાં ગની એજવઠડક ગણુધભયલાી જફનપરુ જભીન છે.

જભીન ધલાણ લધ,ુ બેજની ગેયશાજયીભાાં કિણ ફની જામ છે. આ પ્રકાયની જભીનભાાં ાૂના અને નાઈટર જનનુાં પ્રભાણ ઓછુાં શમ છે (૬) શાડી જભીન

ડુાંગયા જલસ્તાયભાાં, વેજન્દ્રમ રવમ ઓછા ઢાલ ય – જભીનનુાં ડ ાતુાં અને છીછરુાં તેટીભાાં – જભીનનુાંડ જાડુાં અને દદાય

જલસ્તાય – ૂલયના ડુાંગયા પ્રદેળ, કચ્છ તથા વોયાષ્ટ્રના ડુાંગયા

પ્રદેળ, દજિણ ગુજયાત ડુાંગયા પ્રદેળ (૭) જુંગરોની જભીન:-

જાંગરની જભીનભાાં વેજન્દ્રમ રવમ તથા ભાટીનુાં પ્રભાણ લધુ શમ છે.

ગુજયાતભાાં આ પ્રકાયની જભીન ડાાંગ, વાફયકાાંિા, જૂનાગઢ, ગીય વભનાથ તથા અયલલ્લી જજલ્લાભાાં જોલા ભે છે.

જૂનાગઢભાાં – ાૂનાનુાં તત્લ લધુ, ડાાંગભાાં – ાૂનાનુાં તત્લ ઓછુાં

સ્થામનક જભીન (૧) ઘેડની જભીન – ગીય વભનાથ જૂનાગઢની દજિણે તથા

યફાંદય જજલ્લાભાાં ઘેડની જભીન આલેરી છે.

ડાાંગય, પપાઠદ અને ભગપી, લગેયે ાક રેલામ છે. નીાા બૂજભ જલસ્તાયભાાં ાણી બયાઈ જામ છે, ાભાવા છી ાણી વુકાતા ખેડ કયી ળકામ છે. (૨) ધાયની જભીન –

વોયાષ્ટ્રની વભતર અને પરુ જભીન ધાયની જભીન કશેલામ છે, જ ે

ભગપીના ાક ભાટે પ્રખ્માત છે. અભયેરી, જૂનાગઢભાાં, ડુાંગયા પ્રદેળની નજીક આ પ્રકાયની જભીન છે. (૩) ક્માયીની જભીન – ભાટીમુક્ત કાાંની જભીન જભેાાં ભાટીનુાં

પ્રભાણ લધ ુશમ છે જથેી બેજવાંગ્રશ િભતા વાયી શમ છે.આ જભીન

લધુ પરુ શમ છે ખેડા, આણાંદ, ભશેવાણા, જજલ્લાભાાં આ પ્રકાયની જભીન જોલા ભે છે. ડાાંગયના ાક ભાટે ઉત્તભ ગણામ છે. (૪) ફેવય જભીન – ખેડા અને આણાંદ જજલ્લાભાાં ભધ્મભ કાી

યેતા કાાંની જભીન થડી િાયીમ શલાના કાયણે તભાકુ ભાટે અનુકૂ છે. મફનપદ્રુ જભીનના કાયણો

ઊંાુાં તાભાન અને નઠશલત્ લયવાદ, યણના ખાયાળલાા જલસ્તાય

ઊંડુાં બૂગબય જ, વૂકી – અધયવૂકી આફશલા, કાદલ-કીાડલાા જલસ્તાયભાાં વભુરનાાં ાણી બલાથી ગુજયાતભાું િાયીમ જભીન વુધાયણા ભાટે રેલામેર ગરા:-

Gujarat Geography

Astha Academy, Sector 22, Gandhinagar Mo.8980961441

www.current663.wordpress.com 12

૧. ગુજયાત યાજ્મ ખાય જભીન જલકાવ ભાંડ – બરૂા

૨. વુયત, લરવાડ, બરૂા જજલ્લાભાાં ખાય જભીન નલવાધ્મ કયલા ઈ.વ. ૧૯૬૩ભાાં ખાયરેન્દ્ડ એક્ટ ફનાલલાભાાં આવમ.

૩. િાય ળક લૃિ – જૂરી ફ્રયા & કેવૂયી લાલલા. ઈ.વ.૧૯૭૬ભાાં – શાઈ રેલર કજભટીએ આેર વૂાન

ાેકડેભ, ફાંધાયા, ુનઃસ્ત્રાલ ,તાલ દઠયમાઈ બયતી ભાટે ઓટભેટીક દયલાજા , ાક પ્રથાભાાં પેયપાય ,જ ાંગર ઉગાડલા,ઓછા

ાણીથી લધુ િાય ળે તેલા ાક ઉગાડલા, તથા ગાંધક,ગાંધકન તેજાફ લગેયેન ઉમગ િાયીમ જભીન નલવાધ્મ કયલાની ત્રણ દ્ધજતઓ (૧) યાવામજણક (૨) જભકેજનકર (૩) જજૈલક (૧) યાવામજણક દ્ધજત –

જભીન વુધાયક યવામણ જીપ્વભ, ગાંધક, ગાંધકન તેજાફ લગેયે જજપ્વભ વસ્તુ શલાથી ખેતયભાાં છાાંટી ખેડ કયામ છે. (૨) જભકેજનકર દ્ધજત જભીન ય ાા ફાાંધી ભીિુાં ાણી બયામ જ ે જભીનભાાં ધીભે ધીભે ઊતયે છે અને ઉયના સ્તયભાાં િાયઆલે છે. જનેે ઘવડીને એકજત્રત કયામ છે. (૩) જજૈલક દ્ધજત જભીનભાાં વેજન્દ્રમ કે જજૈલક રવમ ઉભેયી જભીનને નલવાધ્મ કયામ છે.

તભાકુ, જલ, ખજૂય, વુગયફીટ, ટનીમ, ઈક્કડ, ારક, ખજૂયી,

તાાંદજો, જાભપ, કાવ જલેા લધુ િાય ળી રે તેલા ાક રેલા. િાયીમ જભીનભાાં જફમાયણનુાં પ્રભાણ લધાયે યખામ છે. ઊંાાણ નીાાણલાી કતયની જભીનને ફુરડઝય દ્વાયા વાટ ફનાલી ખેતી ભાટે તથા જ ાંગર ઉગાડલા ઉમગભાાં રેલામ છે. (આણાંદ જજલ્લાભાાં ભશી દ્વાયા કતય)

CSWCR & T (લાવદ) = વેન્દ્ટરર વઈર લટય કન્દ્ઝલેળન ઠયવાય એન્દ્ડ ટરેનીંગ (કેન્દ્રીમ જભીન અને જ વાંયિણ વાંળધન અને તારીભ વાંસ્થા જ ે કતયની જભીનની વુધાયણાનુાં કાભ કયે છે.)

CAZRI (જોધુય) (ઘી વેન્દ્ટરર એઠયડ ઝન ઠયવાય ઇજન્દ્સ્ટટૂ્યટ) દ્વાયા વૂકા અને અધયવૂકા જલસ્તાયભાાં ઉબી થતી વભસ્માઓના ઉકેર ભેલલા વાંળધન કયામ છે. વોથી લધુ ખેતી શેિની જભીન – ફનાવકાાંિા જજલ્લ વોથી ઓછી ખેતી શેિની જભીન – કચ્છ જજલ્લ વોથીલધુ ખાયાળલાી જભીન – કચ્છ જજલ્લ ડતય જભીનનુાં વોથી લધુ પ્રભાણ – કચ્છ ડતય જભીનનુાં વોથી ઓછુાં પ્રભાણ – ડાાંગ જજલ્લ જાંગર શેિની વોથી લધુ જભીન – ડાાંગ જજલ્લ ગુજયાતભાાં કામભી ગાય શેિની જભીન – ૪.૫૩ ટકા લધુ જભીન – જૂનાગઢ – ગીય વભનાથ

ગુજયાત ખેતીની રાિમણકતાઓ

ભટા કદના ખેતય – ડાાંગ, કચ્છ જભીન એકત્રીકયણ કામદ – ૧૯૪૭

GUJCOMASOL(ગુજકભાવર) = ગુજયાત સ્ટેટ ક-ઓ ભાકેટીંગ પેડયેળન રીભીટેડ

દજિણ ગુજયાતના ખેતયના અભુક બાગ ગાય ભાટે અનાભત શમ છે જનેે – ફીડ- કશે છે.

વોથી લધુ ખાતયન ઉમગ – વુયત, આણાંદ, ખેડા

વોથી ઓછા ખાતયન ઉમગ – ડાાંગ

GROFED – ગુજયાત ક-ઓ ઓઈરવીડ્વ ગ્રલવય પેડયેળન

ખેતી કૃજ વાભજમક :- જીજી-૨ – કૃજદળયન ખેડૂત શેલ્રાઈન નાંફય : -૧૫૫૧ ઋૃતુઓની દ્દજષ્ટ્એ ૩ પ્રકાયના ાક (૧) ખયીપ (૨) યજલ (૩) જામદ

ભુખ્મ ાકના પ્રકાય – ધાન્દ્મ, યકઠડમા

ઉત્ાદનની દ્દજષ્ટ્એ – ઘઉં, ાખા, ફાજયી, ભકાઈ,જૂલાય ધાન્મ ાક

(૧) ઘઉં

બોગજરક ઠયજસ્થતી – ભધ્મભ કાી કાવની જભીનભાાં તથા નલા

કાાંની જભીનભાાં, ૧૦૦ વે.ભી. લયવાદ, જવાંાાઈ બારની કાી જભીન લધુ અનુકૂ

ગુજયાતભાાં વપેદ કિણ, વપેદ ાા, યાતા કિણ, યાતા ાા ઘઉંનુાં ઉત્ાદન થામ છે. વપેદ કિણ ઘઉં – શાં જવમા ઘઉં કશેલામ છે. ઘઉંને વૂમયભુખીકે અડવી જલેા ાક વાથે જભશ્ર ાકરૂે લાલી ળકામ છે. જમત ઘઉં વાંળધન કેન્દ્ર – જલજાુય જફનજમત ઘઉં વાંળધન કેન્દ્ર – અયણેજ (અભદાલાદ)

યગ : – ગેરુ, અાંગાઠયમ, ઉગવૂક, વુકાય વોથીલધુ લાલેતય – અભદાલાદ જજલ્લ વોથી લધુ ઉત્ાદન – જૂનાગઢ જજલ્લ ઘઉંના ઉત્ાદભાાં બાયતભાાં ગુજયાતન ક્રભ – વાતભ ધાન્દ્મ ાકભાાં ઉત્ાદનની દ્દજષ્ટ્એ પ્રથભ

શાઈબ્રીડ જાત :– કલ્માણ વના, વનાજરકા, જીડફલ્મુ-૧૭૩,

જીડબ્મુ-૨૭૩, અયણેજ-૨૦૬, અયણેજ-૬૨૪, એન.ી.-૮૨૪, જ-ે

૧-૭, જ-ે૨૩, રક-૧, ઘઉં-૧૧૩૯, જીડફલ્મુ-૪૯૬, યાજ-૧૫૫૫,

જીડફલ્મુ-૫૦૩, એા.ડી.-૨૧૮૯ (૨) ડાુંગય

બોગજરક ઠયજસ્થતી:-

– કાાંની પરુ જભીન અને લધ ુલયવાદ (૧૦૦ થી ૨૦૦ વે.ભી.), ક્માયીની જભીન લધુ અનુકુ છે. ડાાંગયની ભુખ્મ ેદાળ – ાખા વોથી લધુ લાલેતય અને ઉત્ાદન – અભદાલાદ & ખેડા

ડાાંગયની કુળકી તેર, ખ, ભીણ, લેસ્ટ આે

યાભાાંથી સ્ટફડય , સ્ટર ફેગ ,ળેમ્ૂ,અને કાગ ફને

દજિણ કઠયમા, જાાન અને બાયતભાાં ાખાભાાંથી દારૂ ફનાલલાભાાં આલે છે.

વી.ફી.આય.આઈ. (વેન્દ્ટરર જફલ્ડીંગ ઠયવાય ઇજન્દ્સ્ટટૂ્યટ, રૂયકી, દ્વાયા પતયીભાાંથી જવભેન્દ્ટ ફનાવમ છે. દજિણ કઠયમાભાાં યવામણથી યાભાાંથી કથા ફને છે. યાઈવ તેર કરેસ્ટેયર ઓછુાં શલાથી તાંદુયસ્તી ભાટે વારુાં ડાાંગયની પતયીભાાંથી ભતુાં યવામણ – પયફ્મુયર

Gujarat Geography

Astha Academy, Sector 22, Gandhinagar Mo.8980961441

www.current663.wordpress.com 13

વુધાયેરી જાત – કભદ, જીયાવા, ાંખાી, ભવૂયી, જમા, જલજમા,

વુખલેર, પભાયવા, જી.એ.મુ.આય., ઈકે-૭૦, આઈઆય-૮, કે-૫૨,

નલાગાભ, અાંજફકા, ડાાંગય દાાંડી, ગુજ યયી,તાઈાુાંગ નેટીલ-૧

ાંાભશાર & લડદયાભાાં – વાિી, વાઠયમુાં, જી.એ.મુ.આય.

ફાવભતી -૨૧૭, યત્ના, શાંવા, ઠક્રષ્ના

યગ – બ્રાસ્ટ, ાનન જા, ગરત આાંજજમ ખેડા જજલ્લાના નલાગાભ ખાતે ભેઈન યાઈવ ઠયવાય સ્ટેળન બાયતભાાં ગુજયાત – ૧૪ભાાં ક્રભે (૩) ફાજયી

બોગજરક ઠયજસ્થજત :– ઓછા લયવાદલાી શરકી જભીન, ઓછી પરુ, યેતા – ગયાડુ જભીન જ્માાં લયવાદનુાં પ્રભાણ ૪૦ થી ૫૦ વે.ભી.શમ તે અનુકુ છે. ફાજયીના લાલેતય અને ઉત્ાદનભાાં ફનાવકાાંિા જજલ્લ પ્રથભ

શાઈબ્રીડ જાત – એાફી-૧, એાફી-૨, એાફી-૩, એાફી-૪,

એભએા-૧૭૯, ફીજ-ે૧૦૪, વીજ-ે૧૦૪, જીએાફી-૨૭

યગ – કુતુર, અયગટ, ગુાંદયીમ, અાંગાયીમ

ફાજયીના ઉત્ાદનભાાં યાજસ્થાન, મુ.ી. છી ગુજયાત ત્રીજા ક્રભે (૪) જુલાય

૬૦-૧૦૦ વે.ભી. લયવાદ, ઊંડી દદાય જભીન, ગુજયાતની ફધા પ્રકાયની જભીન અને આફશલાભાાં રઈ ળકામ. કાવની પેયફદરીના ાક રૂે રેલામ. વોથી લધુ લાલેતય અને ઉત્ાદન – તાી જજલ્લ ળુના ખયાકભાાં લધુ લયામ છે. લધુ લાલેતય- બાલનગય અને લધુ ઉત્ાદન –વુયતભાાં થામ છે.

શાઈબ્રીડ જાત –વીએાએવ-૧, વીએાએવ-૨, વીએાએવ-૩,

ફીી-૫૩, ડીલામ, વુયત-૧, વીએાએવ-૫, વીએાએવ-૬,

જીયે-૩૫, ૩૭, વીએવએાઆય-૮, જીએવએા-૧, જીએપએવ-૪,

ગુજ. જુલાય-૪૦, ગુજ. જુલાય-૧૦૮, જજે-ે૩૫, ૩૬

યગ – અાંગાઠયમ, ભજધમ (૫) ભકાઈ

બોગજરક ઠયજસ્થજત – ઓછી કવલાી જભીન, ફધા જ પ્રકાયનુાં શલાભાન અનુકૂ વોથી લધુ ઉત્ાદન અને લાલેતય – દાશદ ભકાઈ વાંળધન કેન્દ્ર – ગધયા

વુધાયેર જાત – ભકાઈ-૧, ભકાઈ-૨, ભકાઈ-૪, ગાંગા, ગાંગા વપેદ,

ડેક્કન, પ્રબાત નલજાત, અાંફય, ભાધુયી

યગ – ાનન વુકાય, નકાય ભકાઈ – ાંાભશાર

યોકહડમા ાક :-

(કાવ, ભગપી, તભાકુ, જીરૂ, ઇવફગુર, લઠયમાી, ઠદલેરા,

વમાફીન લગેયે) (૧) કાવ

બોગજરક ઠયજસ્થજત – ૬૦ – ૧૦ વે.ભી. લયવાદ, ૨૫ થી ૪૫ અાંળ

વે. તાભાન, કાી કાવની જભીન લધુ અનુકુ આલે છે. જાણીત પ્રદેળ – કાનભ (રાાંફાતાયનુાં રૂ રેલામ છે.)

જલયભગાનુાં ભેદાન, ખાખયીમ ટપ્ લધાયે કવલાી કાી જભીનભાાં જુલાયની પેયફદરીભાાં અને શરકી જભીનભાાં ફાજયીના પેયફદરીભાાં કાવન ાક રેલામ છે. વોથી લધુ લાલેતય – વુયેન્દ્રનગય

વોથી લધુ ઉત્ાદન – યાજકટ ગુજયાત દેળનુાં ૩૩ ટકા અને જલશ્વનુાં ૩.૫ ટકા ઉત્ાદન કયે છે. લાલેતયભાાં ગજુયાત દેળભાાં ભશાયાષ્ટ્ર છી ફીજા ક્રભે અને ઉત્ાદનભાાં

પ્રથભ ક્રભે

શાઈબ્રીડ જાત – ફીટી, દેલીયાજ, દેલીતેજ, ગુજયાત-૬૭, ગુજયાત-૧૮,

વાંકય-૪, ગુજયાત કાવ ૮ (લાગડ ઠદજવલજમ), લી-૭૯૭, વાંજમ,

ગુજયાત કાવ એા.ફી. ૧૦૨, લાયારક્ષ્ભી

યગ – ખૂણીમા ટકાન યગ (બ્રેક આભય), ભૂખાઈ, વૂકાય, ફીમા ટકાન યગ (૨) ભગપી

બોગજરક ઠયજસ્થજત – ઓછી પરુ ભધ્મભ કાી, યેતી જભજશ્રત

જભીન ભાપક આલે, ૨૦ થી ૩૦ અાંળ તાભાન, ૫૦ થી ૭૫ વે.ભી. લયવાદ અજતળમ બાયે લયવાદ અને વૂકી ઋૃતુ ાકને નુકવાન કયે છે.

વોથીલધુ લાલેતય અને ઉત્ાદન – જૂનાગઢ,

દેળભાાં ગુજયાત પ્રથભ ક્રભે દેળના લાલેતયના ૩૫ % જલસ્તાય ગુજયાત ધયાલે છે.

શાઈબ્રીડ જાત – જૂનાગઢ-૨, ાંજાફ-૧, જએેા-૧૧૩, એએા-૩૩૪,

એએા-૩૨, ગુજયાત ભગપી ૬, જીએમુ-૧, ૧૦, જીજી-૨, ૪, ૧૧,

૧૨, ૧૩, ૨૦, જએેર-૨૪ ગુજયાતભાાં જવાંગતેર અને લેજીટેફર ઘી ઉદ્યગભાાં ભગપી અગત્મની છે. વીંગખની જનકાવ – કાં ડરા ફાંદયેથી થામ છે.

યગ – ટીક્કા, ગેરુ, ઉગવૂક (૩) તભાકુ

બોગજરક ઠયજસ્થજત – રએવ પ્રકાયની ફેવય જભીન, ગયાડુ

અને પરુ, ભધ્મભ લયવાદ, જવાંાાઈની વગલડ, ૫૦ થી ૧૦૦

વે.ભી. લયવાદ, ૧૫ થી ૩૦ અાંળ તાભાન વોથી લધુ લાલેતય અને ઉત્ાદન – આણાંદ જજલ્લ (ાયતય પ્રદેળ) ગુજયાત દેળભાાં લાલેતય અને ઉત્ાદનભાાં આાંધ્રપ્રદેળ છી ફીજા ક્રભે (ાયત્તય- વનેયી ાનન ભુરક ગણામ છે.)

વુધાયેરી જાત – કે-૨૦, કે-૪૯, આણાંદ-૨, ૩, ૨૫, ૧૧૯, ૧૪૫,

ીજરમુ -૪, જીટી-૪, જીવી-૧, જીટી-૫, ૭, જીવીટી-૩, ગુજયાત

વાંકય તભાકુ-૧, ગુજયાત તભાકુ-૮, ગુજયાત તભાકુ-૯ (૪) જીરૂ – લહયમાી અને ઇવફગુર જીરૂ :-

લાલેતય – ફનાવકાાંિા, ભશેવાણા, વુયેન્દ્રનગય, અભદાલાદ જીરૂના ઉત્ાદનભાાં ગુજયાત જલશ્વભાાં પ્રથભ

ગુજયાતન જલશ્વભાાં પા ૩૬ %, ગુજયાતન બાયતભાાં પા ૪૫% વોથી લધુ લાલેતય અને ઉત્ાદન વુયેન્દ્રનગય જજલ્લ ઊંઝા ભાકેટ માડય રે-લેા ભાટે જાણીતુાં

ઔધીમ ગુણ ઉયાાંત સ્લાદ – વુગાંધ ભાટે ળયફત, ીયભીંટ, ખાણીીણી ઉદ્યગભાાં લયામ છે.

જાત – ગુજ. જરૂ ૧, ૨, ૩, ૪

યગ :– કાી ાયભી, બૂકી છાય, વુકાય લહયમાી:-

લાલેતય:- વાફયકાાંિા, ભશેવાણા, ખેડા, ફનાવકાાંિા ઉત્ાદનભાાં ગુજયાત જલશ્વ અને બાયતભાાં પ્રથભ ગુજયાતભાાં વોથી લધુ ઉત્ાદન – ભશેવાણા જલશ્વના ગુજયાતભાાં ૬૭ ટકા ઉત્ાદન

Gujarat Geography

Astha Academy, Sector 22, Gandhinagar Mo.8980961441

www.current663.wordpress.com 14

બાયતના કુર ઉત્ાદનના ગુજયાત ૮૨% ઉત્ાદન કયે છે (ગુજયાતભાાં ભશેવાણા જજલ્લ પ્રથભ ક્રભે )

સ્લાદ અને વુગાંધ ભાટે જાણીતી, ઔધીમ ગુણ

શાઈબ્રીડ જાત – ગુજયાત લઠયમાી-૧, ૨ ઇવફગુર:-

ઉત્ાદનભાાં ગુજયાત જલશ્વભાાં ફીજા સ્થાને જલશ્વના ૩૫ % ગુજયાતભાાં ઉત્ાદન ૭૫ ટકા ઇવફગુરની જનકાવઅભેઠયકા અને ઇંવરેન્દ્ડભાાં (૫) ળેયડી

કાી જભીન, ગયભ અને બેજલાી આફશલા તથા પરુ જભીનભાાં વાયા પ્રભાણભાાં થામ છે.

વાય લયવાદ, જવાંાાઈની વગલડલાા જલસ્તાયભાાં રેલામ છે.

વોથી લધુ ઉત્ાદન –વુયત નલવાયી, વોયાષ્ટ્ર

શાઈબ્રીડ જાત – ક.વી. ૬૭૧, ક્રક ૮૦૦૧, ગુજ. વુગયકેન-૧,ગુજ

ળેયડી૧, ૩

યગ :– યાતડ, ાાફુક આાંજજમ, ાયટન યગ (ભઝેક), રાભ

લાભતા, ઘાજવમા જઠડમા (૬) તેરીમફમાું:- એયું ડા:-

એયાં ડાના ઉત્ાદનભાાં ગુજયાત જલશ્વભાાં પ્રથભ સ્થાને,જલશ્વના કુર ઉત્ાદનના ૬૭ % બાયતના ઉત્ાદનના ૮૦ % ગજુયાતભાાં, ગુજયાતભાાં વોથી લધુ લાલેતય અને ઉત્ાદન ફનાવકાાંિા જજલ્લ.

શાઈબ્રીડ જાત – જીવી-૨, જીવીએા-૪, ૨, જીએમુવીએા-૧,

જીએલીવી, જીએલીવીએા

યગ – વુકાય, ભૂન કશલાય, ઝાન યગ તર:-

તરનુાં વોથી લધુ ઉત્ાદન અને લાલેતય – વુયેન્દ્રનગય બાયનતા કુર ઉત્ાદનના ૨૧ ટકા તર ગુજયાતભાાં થામ. વયવલ – યાઈનુાં લધુ લાલેતય અને ઉત્ાદન – ફનાવકાાંિા ઓઈર ાભના લૃિની ખેતી. વુયત જજલ્લાના ભરલડ પાભય તથા

લરવાડભાાં યીમા પાભય ખાત ેવૂમવભુખીનુાં લાલેતય – કચ્છ, વુયેન્દ્રનગય

વૂમયભુખી ગભે તેલા લાતાલયણ, ગભે તેલી જભીન, લધાયે કે ઓછા ાણીલાા જલસ્તાયભાાં ઊગી ળકે

શાઈબ્રીડ જાત – ઈવી ૬૮૪૧૪, ગુજ વૂમય-૧, ભડયન ગુજયાતભાાં વોમાફીનનુાં વોથીલધુ લાલેતય અને ઉત્ાદન – દાશદ

જજલ્લાભાાં

જાત – ગુજ. વમાફીન ૧, ૨, ૩ યાગીનુાં લધુ ઉત્ાદન – ડાાંગ

લવભનુાં લધુ ઉત્ાદન – યાજકટ ગુલાયનુાં લધુ ઉત્ાદન – કચ્છ ાણાનુાં લધુ ઉત્ાદન – દાશદ અડદનુાં લધુ ઉત્ાદન – લડદયા ભગનુાં લધુ ઉત્ાદન – કચ્છ ભયાુાં લધુ ઉત્ાદન – આણાંદ ફટાકાનુાં વોથી લધુ ઉત્ાદન – ફનાવકાાંિાની યેતા જભીનભાાં

યગ – ફાંગડીન યગ, વુકાય, કાાાાિાન યગ ડુાંગીનુાં વોથી લધુ લાલેતય અને ઉત્ાદન – બાલનગય ગુજયાત જલશ્વની ૧૫.૫૦ ટકા ડુાંગીનુાં ઉત્ાદન

પ:-

કેયીનુાં વોથી લધુ ઉત્ાદન – લરવાડ જજલ્લ શાપૂવ – લરવાડકેવય – જૂનાગઢ

કેયીનુાં વોથી લધુ ઉત્ાદન – આાંધ્ર, મુ.ી., કણાયટક, જફશાય (ગુજયાત ૫ભા ક્રભે) જાભપ – ધકા અને બાલનગય ખાયેક – કચ્છ (ભુન્દ્રા) દાડભ – બાલનગય કેાાં –આણાંદ (નલા) ખેડા (જૂના) નાજમેય – જૂનાગઢ ાીકુ – લરવાડ ૈમાાં – ખેડા ગુજયાત દેળભાાં પના ઉત્ાદનભાાં નલભા ક્રભે ળાકબાજીના ઉત્ાદનભાાં ૧૨ભા ક્રભે ગુજયાત ખેત ઉદ્યગ જનગભ કેયીની ફનાલટનુાં ઉત્ાદન કયી યદેળ જનકાવ કયે છે. ગણદેલી અને જૂનાગઢભાાં ેઠકાંગ એકભ છે.

ગુજયાત એગ્ર પ્રવેવીંગ કાંની કેયી અને કાયેરાનુાં અથાણાં, કેયીન

યવ, ટાભેટા, કેા-અ પેક્ટયીભાાં પ્રવેવ કયી તૈમાય કયે છે. પરૂોની ખેતી:-

ગુજયાત ૧૨ભા ક્રભે પરુ જભીન અને ાણીની વગલડ ગુરાફ અને ગરગટાની ખેતી – અભદાલાદ અને આણાંદ વેલાંતીના પૂરના ઉત્ાદનભાાં ગુજયાત ૬ઠ્ા ક્રભે

વેલાંતીના પૂરની ખેતી ખેડા, આણાંદ, લડદયા, અભદાલાદ, વુયત, ભશેવાણા જજલ્લાભાાં થામ. નાગયલેરના ાન વોયાષ્ટ્રના ાયલાડ જલસ્તાયના ૮ થી ૧૦ ગાભભાાં ઉગાડામ છે. યફાંદયનુાં ભછા ગાભ – ફામજલરેજ જાશેય (ફામટેકનરજી િેતે્ર નોંધાત્ર પ્રગજત) ધકા નજીક ારડા ગાભે શરેન્દ્ડ ડા ગુરાફના ૮૦૦૦ પ્રાન્દ્ટ

ગુજયાતના ાલય પ્રાન્દ્ટ

જલદ્યુત ભથકનુાં નાભ જલદ્યુત ભથક ઇંધણ પ્રકાય

ધુલાયણ ગેવ

ઉકાઈ કરવ

લણાકફયી કરવ

ગાાંધીનગય કરવ

જવક્કા કરવ

કચ્છ જરિાઈટ(કરવ)

ઉતયાણ ગેવ

કડાણા જ

ઉકાઈ જ

ાનભ જ

ટયેન્દ્ટ ,અભદાલાદ કરવ/ગેવ

GIPCL લડદયા ગેવ

એસ્વાય ગેવ

કાકયાાય અણ

વયદાય વયલય જ