astha academy, sector 22, gandhinagar. mo. 8980961441 · pdf fileઅ...

ભારતન બધારણ

ASTHA ACADEMY, SECTOR 22, GANDHINAGAR. MO. 8980961441

www.current663.wordpress.com 1

૧૭૭૩નો નનમાભક ધાયો -:(Ragulating Act)

અ નધનનમભ તગગત ફગાના ગલનગયન ગલનગય જનયર

ફનાલલાભા અવમો ન ભ ફઇ તથા ભદરાવના ગલનગયન

ફગાના ગલનગય જનયરની નીચ ભકલાભા અવમા.

અ નધનનમભથી લોયન શનટગઝ ઇટ ઇનડડમા કનીનો

પરથભ ગલનગય જનયર ફડમો.

અ નધનનમભ તગગત ઇ.વ. ૧૭૭૪ભા કરકતતાભા

વલોચચ દારતની થાના કયલાભા અલી.

૧૭૮૧ :- એકટ ઓપ વટરભડટ :-

(Act Of Settlement) નનમાભક ધાયાભા યશી ગમરી તર ટટઓન નનલાયલા ભાટ

૧૭૮૧નો એકટ ઓપ વટરભડટ ફનાલામો.

૧૭૮૪ :- નટવ ઇનડડમા એકટ (Pits India act)

અ નધનનમભ તગગત ગલનગય જનયર ય લશીલટી

નનમતરણ ભાટ ફોડગ ઓપ કડટર ોર નાભ એક એકભની યચના

કયલાભા અલી.

૧૮૧૩ :- ચાટગ ય એકટ

અ નધનનમભથી ઇટ ઇનડડમા કનીન લધ ૨૦ લગ ભાટ

બાયતભા લાય કયલાની છટ અલાભા અલી.

૧૮૩૩ : - ચાટગ ય એકટ

અ નધનનમભ તગગત કનીન બાયતનો ટટો લધ ૨૦

લગ ભાટ લાય ભાટ બાડાટટ અલાભા અવમો. ગલનગય

જનયરના દન ફદરીન ‘ગલનગય જનયર ઑપ ઇડડીમા’ કયલાભા

અવમ . અ પરભાણ નલનરમભ ફડટીક બાયતના પરથભ ગલનગય

જનયર ફડમા.

૧૮૫૩ :- ચાટગ ય એકટ

અ નધનનમભથી કનીન શી લાય કયલા ભાટ કોઇ

નનનિત ભ દદત અલાભા અલી નશી.

અ નધનનમભ તગગત નળકષણ વફધભા ભકોર વનભનતની

નનભણક કયાઇ.

૧૮૫૮નો નધનનમભ :- યાણી નલકટોટયમાનો ઢઢયો

અ નધનનમભથી ગલનગય જનયરના દન લાઇવયોમ નાભ

અલાભા અવમ . ત યીત કનનગ બાયતનો પરથભ લાઇવયોમ

ફડમો. અ ઈયાત લાઇવયોમ ય નનમતરણ યાખલા ભાટ

નિટનભા ટશડદી લજીય (વનચલ)ની નનભણક કયાઇ. રોડગ ટનરી

બાયતના પરથભ ટશદી લજીય ફડમા.

૧૮૬૧નો નધનનમભ :-

અ નધનનમભથી બાયતીમોન ધાયા ઘડલાની પરટિમાભા

વાભર કયલાની ળરઅત થઇ ન લાઇવયોમન ધાયાવબાભા

બાયતીમોની નનભણક કયલાની વતતા અલાભા અલી. ત ભ જફ

કનનગ દવાયા ફનાયવના યાજા, ટટમારાના ભશાયાજા ન વય

ટદનકયયાલન ધાયાવબાભા નાભાટકત કયલાભા અવમા.

૧૮૯૨નો નધનનમભ : -

અ નધનનમભ તગગત બાયતીઓન ફજટ ય ચચાગ

કયલાનો ન લશીલટી ફાફતો ગ પરશનો છલાનો તથા તના

જલાફો ભલલાનો નધકાય અલાભા અવમો.

૧૯૦૯ : - ભોર-નભડટો વ ધાયો

અ નધનનમભ તગગત લાઇવયોમની કાયોફાયીભા

બાયતીમોન પરલળ અલાની ળરઅત થઇ. વતમડદરપરવાદ નવડશા

અલી પરથભ વમનકત શતી. તભન કામદાવભમ તયીક લાઇવયોમની

કાયોફાયીભા થાન ભળ .

અ નધનનમભથી ભ નરભોન રગ ભતદાય ભડ

અલાભા અવમ . અભ, વાપરદાનમક ચટણીની ળરઅત થઇ.




નભડટોન “વાપરદાનમક ચટણીના જનક” તયીક ઓખલાભા

અલ છ. અ ઈયાત જભીનદાયોન ણ રગ ભતદાય ભડ

ામ .

૧૯૧૯ :- ભોડટગમ -ચમવપોડગ વ ધાયો

અ નધનનમભથી ળીખ, ઇવાઇ, મ યોનમન ન એગરો

ઇનડડમનન ણ રગ-રગ ભતદાય ભડ અલાભા અવમા.

અ નધનનમભનો ભર ઇ.વ. ૧૯૨૧ભા થમો. અ

નધનનમભથી ટદવભ ખી ળાવન વમલથાની ળરઅત થઇ. ત

ભ જફ લશીલટના નલમોન નાભત નલમો ન વોામરા

નલમો એભ ફ બાગભા લશચલાભા અવમા. અ નધનનમભથી

કડદરભા ટદવગશી ળાવન વમલથાની ળરઅત થઇ.

અ નધનનમભથી ઇ.વ. ૧૯૨૬ભા વઘ જાશય વલા

અમોગ(UPSC)ની યચના કયાઇ.

અ નધનનમભભા એક લદયાનનક એકભ યચલાની ણ

જોગલાઇ શતી, જ ૧૦ લગના ત ૧૯૧૯ના નધનનમભ

વદબગભા વ ધાયા વચલળ. ત ભ જફ જ શોન વામભનના ધમકષ

દ ઇ.વ. ૧૯૨૭ભા એક કનભળનની યચના કયલાભા અલી. અ

કનભળનનો એક ણ વભમ બાયતીમ ન શોલાના કાયણ તનો

નલયોધ થમો. છતા અ કનભળન ૧૯૩૦ભા ોતાનો ટયોટગ

વોપમો. તના અધાય નિટનના લડાપરધાન ભકડોરાડડ એક

જાશયાત કયી. ત ભ જફ ન વનચત જાનતના રોકોન ણ રગ

ભતદાય ભડો અલાભા અવમા. તન ‘વાપરદાનમક એલોડગ’

કશલાભા અલ છ. જો ક ગાધીજી ન અફડકય લચચ થમરા

ના કયાયન ત અ ભતદાય ભડો યદ કયલાભા અવમા.

૧૯૩૫નો ટશદ યાજમ લશીલટ નધનનમભ :-

અ નધનનમભથી તરણ માદી યચલાભા અલી.

(૧) વઘ માદી

(૨) યાજમ માદી

(૩) વભલતી માદી

(૪) ળ નધકાય

તરણ માદીભા વભાનલષટ ન શોમ તલા નલમ ય નધનનમભ

ઘડલાની નતભ વતતા લાઇવયોમન અલાભા અલી. તન ળ

નધકાય કશ છ. અ ઈયાત નધનનમભથી ૧૯૩૭ભા ટદલશીભા

વઘીમ દારતની થાના કયલાભા અલી.

૧૯૪૭નો બાયત લતતરતા નધનનમભ : -

India Independence act અ નધનનમભ તગગત લાઇવયોમના દન ફદરીન

‘ગલગનય જનયર ઓપ ઇનડડમા’ એલ નાભ અપમ . ત ભ જફ

ભાઈડટ ફટન બાયતના પરથભ ગલનગય જનયર ફડમા, જભણ

લતતર બાયતના પરથભ લડાપરધાન જલાશયરાર નશરન દના

વોગદ રલડાવમા. તમાય ફાદ અ દ ચિલતી યાજગોારચાયીની

નનભણક કયાઇ.

દાજ વનભનત (Estimates Committee) :-

વવદની અ ગતમની વનભનત છ. દાજ વનભનત

વૌપરથભ ઇ.વ. 1920ભા ફનાલલાભા અલી શતી ન બાયતની

અઝાદી ફાદ ઇ.વ. 1950ભા તની યચના કયલાભા અલી શતી.

અ વનભનત 30 વભમોની ફનરી શોમ છ ન તના તભાભ વભમો રોકવબાના શોમ છ. તન કાભ ફજટભા યજ કયલાભા

અલર ખચગના દાજો તાવલાન છ. અ વનભનત ખચગભા કા

વચલી ળક છ ન કામગકષભતા લધાયલા ભાટના ઈામો ણ

વચલી ળક છ. તનો શલાર ણ વવદન વ પરત કયલાભા અલ

છ. વવદ તના ય ચચાગ કય છ. અ વનભનતની બરાભણ વયકાય

ભાટ ફધનકતાગ નથી. તના પરથભ ચયભન નત ળમનભ અમગય

શતા. 19 ઑગટ, 2014થી ભ યરી ભનોશય જોી દાજ વનભનતના ચયભન છ.




બાગ નલગત ન ચછદ

1 વઘ ન તનો પરદળ ૧ - ૪

2 નાગટયકતા ૫ – ૧૧

3 ભબત નધકાયો ૧૨ – ૩૫

4 યાજમનીનતના ભાગગદળગક નવદાતો ૩૬ – ૫૧

4(A) ભબત પયજો ૫૧ –A

અ બાગ ફધાયણભા ૪૨ભા વળોધન, ૧૯૭૬ દવાયા ઈભયલાભા અલર છ.

5 વઘ ૫૨ – ૧૫૧

6 યાજમ ૧૫૨ – ૨૩૭

7 ન વનચ – ૧ના બાગ ‘ખ’ ના યાજમો ૨૩૮

અ બાગ ફધાયણભા વાતભા વળોધન, ૧૯૫૬ દવાયા યદ કયલાભા અલર છ.

8 કડદરળાનવત પરદળો ૨૩૯ – ૨૪૨

9 ચામત ૨૪૩

9(A) નગયાનરકા ૨૪૩

અ બાગ ફધાયણભા ૭૪ભા વળોધન, ૧૯૯૨ દવાયા ઈભયલાભા અલર છ.

9(B) વશકાયી ભડીઓ ૨૪૩

અ બાગ ફધાયણભા ૯૭ભા વળોધન, ૨૦૧૧ દવાયા ઈભયલાભા અલર છ.

10 ન વનચત ન અટદજાનત નલતાયો ૨૪૪

11 કડદર ન યાજમના વફધો ૨૪૫ – ૨૬૩

12 નાણાકીમ ફાફતો, નભરકત, કયાયો-દાલાઓ ૨૬૪ – ૩૦૦ (ક)

13 બાયતના યાજમકષતરભા લાય, લાનણજમ ન અતયવમલશાય ૩૦૧ – ૩૦૭

14 જાશય વલાઓ ૩૦૮ – ૩૨૩

14(A) ટર ીબમ નરો ૩૨૩

અ બાગ ફધાયણભા 42ભા વળોધન, 1976 દવાયા દાખર કયલાભા અલર છ.

15 ચટણીઓ ૩૨૪ – ૩૨૯

16 ભ ક લગો ભાટ ખાવ જોગલાઇઓ ૩૩૦ – ૩૪૨

17 યાજબાા ૩૪૩ – ૩૫૧

18 કટોકટીની જોગલાઇ ૩૫૨ – ૩૬૦

19 પરકીણગ ૩૬૧ – ૩૬૭

20 ફધાયણભા વળોધનની પરટિમા ૩૬૮

21 કાભચરાઈ,લચગાાની ન ખાવ જોગલાઇઓ ૩૬૯ – ૩૯૨

22 ટકી વજઞા, ટશદીભા નધકત ાઠ ન યદ કયલા ફાફત ૩૯૩ – ૩૯૫




બાગ – ૧ વઘ ન તનો પરદળ

ન ચછદ :- ૧ વઘન નાભ ન તનો પરદળ

ઇનડડમા થાગત બાયત યાજમોનો વઘ યશળ.

બાયતના યાજમો ન યાજમકષતરો ટયનળષટ ૧ભા દળાગવમા ભ જફ

યશળ.

બાયતના યાજમકષતરભા ટયનળષટ ૧ભા દળાગવમા ભ જફના યાજમો

ન યાજમકષતરો ઈયાત નલા દાખર કયામરા યાજમો ક વાટદત

કયલાભા અલ તલા પરદળોનો વભાલળ થળ.

ન ચછદ ૨ :- નલા યાજમોનો પરલળ તથા થાના

કામદાથી વવદ ોતાન મોગમ રાગ તલી ફોરીઓ ન

ળયતોના અધાય નલા યાજમોન પરલળ અી ળકળ ન તભની

થાના કયી ળકળ.

ન ચછદ ૩ :- નલા યાજમોની યચના ન તભના નાભ,

કષતર ન વીભાભા ટયલતગન કયલાની વવદની વતતા

વવદ કામદાથી ...........

કોઇ યાજમનો પરદળ રગ કયીન, ફ ક લધાય યાજમોન

એકફીજા વાથ જોડીન થલા કોઇ પરદળ કોઇ યાજમ વાથ જોડીન

નલા યાજમની થાના કયી ળકળ,

કોઇ યાજમનો નલતાય લધાયી ળકળ,

કોઇ યાજમનો નલતાય ઘટાડી ળકળ,

યાજમોની વીભાઓ ફદરી ળકળ ન

યાજમોના નાભભા પયપાય કયી ળકળ .

યત ઈય ભ જફની જોગલાઇ કયત કોઇણ નલધમક

યાષટર નતની બરાભણ નવલામ ન અલા નલધમકની દયખાતોન

કાયણ જ યાજમોન વય થામ છ, તલા યાજમોના નલધાન ભડન

ભોકરી અર શોમ ન ત નલધમક ગ યાષટર નતએ નનદગષટ કયર

વભમભમાગદા ક લધાયી અર વભમભમાગદા ણગ થામ ત નવલામ

વવદના કોઇણ ગશભા યજ કયી ળકાળ નશી .

અલી વભમભમાગદાભા યાજમોના નલધાનભડ દવાયા

ામરા નબપરામો ક ભતવમોનો લીકાય ક લીકાય કયલા

યાષટર નત ન વવદ લતતર છ.

ન ચછદ ૪ :- ન ચછદ 2 ન 3 શઠ કયામરા

કામદાભા પરથભ ન ચોથી ન વનચઓના વ ધાયા ન

યક, અન ાનગક ન ાટયણાનભક ફાફતો ભાટ

જોગલાઇ કયલા ફાફત

ન ચછદ 2 ન 3 શઠ વવદ કયલાભા અલતા

કામદાઓના અધાય ન વનચ 1 ન 4 ભા ણ પયપાય થળ

ન તન રગતી યક, અન ાનગક ક ાટયણાનભક ફાફતોનો

ણ તભા વભાલળ થળ.

યત ઈય ભ જફના કોઇ ણ પયપાયન ન ચછદ 368

શઠ ફધાયણભા વળોધન ભાનલાભા અલળ નશી.

બાગ – ૨ નાગટયકતલ

ન ચછદ ૫ :- ફધાયણના પરાયબ ય નાગટયકતલ

અ ફધાયણના અયબ વભમ જનો લવલાટ બાયતના

યાજકષતરભા શોમ ન....

જનો જડભ બાયતના યાજમકષતરભા થમો શોમ થલા

જના ભાતા -નતાભાથી કોઇનો જડભ બાયતના યાજમકષતરભા થમો

શોમ ન

જ વમનકતનો ફધાયણના અયબથી તયત શરાના ઓછાભા

ઓછા ાચ લગથી લવલાટ બાયતના યાજમકષતરભા થમો શોમ,

ત બાયતનો નાગટયક ભાનલાભા અલળ.

ન ચછદ ૬ :- ાટકતાનથી બાયતભા થાતય કયીન

અલરી ભ ક વમનકતઓના નાગટયકતલનો નધકાય

તમાય ાટકતાનભા વભાનલષટ યાજમકષતરભાથી

થાતય કયીન બાયતના યાજમકષતરભા અલર વમનકત ...........

જનો થલા જના ભાતાનતા ક દાદાદાદીભાથી કોઇનો

જડભ ભ નધનનમનભનમત કમાગ પરભાણના ટશદ યાજમ લશીલટ

નધનનમભ, 1935ભા વમાખમા કયામા પરભાણના બાયતના

યાજમકષતરભા થમો શોમ ન જણ 19 જ રાઇ, 1948 શરા

અલ થાતય કમ શોમ તન બાયતની નાગટયક ભાનલાભા

અલળ.




યત જો અલી વમનકતએ ૧૯ જ રાઇ, ૧૯૪૮ના

ટદલવ થલા ત છી થાતય કમ ગ શોમ ન બાયત વયકાય

નનમત કયરા નભનાભા અ શત ભાટ નકકી કયરા નધકાયીન

યજી કયરી શોમ ન ત નધકાયીએ અલી યજીના અધાય

ત વમનકતની બાયતના નાગટયક તયીક નોધણી કયી શોમ તો ત

બાયતની નાગટયક ગણલાભા અલળ.

યત અ યીત યજી કયર વમનકતએ યજીની

તાયીખથી તયત શરાના ઓછાભા ઓછા ૬ ભાવ બાયતના

યાજમકષતરભા લવલાટ કયર ન શોમ, તો તની બાયતના નાગટયક

તયીક નોધણી કયી ળકાળ નશી .

ન ચછદ ૭ :- બાયતભાથી ાટકતાનભા થાતય

કયીન ગમરી કટરીક વમનકતઓના નાગટયકતલનો

નધકાય

તમાય બાયતભા વભાનલષટ યાજમકષતરભાથી

ાટકતાનભા વભાનલષટ યાજમકષતરભા ાતય કયીન ગમર કોઇ

વમનકત .....

જો તણ ૧ ભાચગ ૧૯૪૭ છી બાયતભાથી

ાટકતાનભા થાતય કમ શોમ તો ત બાયતની નાગટયક

ગણલાભા અલળ નટશ.

યત અલી વમનકતએ અલા ાટકતાનભા કયરા

થાતય ફાદ જો કોઇ કામદાની જોગલાઇઓન અધાય ક

નઃલવલાટ શઠ કઢાલર કામભી યભીટન અધાય બાયતના

યાજમકષતરભા નઃથાતય કમ શળ, તો તણ 19 જ રાઇ, 1948

છી બાયતભા થાતય કમ છ, તભ ભાનલાભા અલળ.

ન ચછ ૮ :- બાયતની ફશાય લવતી બાયતીમ ભની

વમનકતઓનો નાગટયકતલનો નધકાય

જનો, જના ભાતાનતાભાથી કોઇનો થલા જના

દાદાદાદીભાથી કોઇનો જડભ ભ નધનનમનભનમત કમાગ પરભાણના

ટશદ યાજમ લશીલટ નધનનમભ, 1935ભા વમાખમા કયામા

પરભાણના બાયતના યાજમકષતરભા થમો શોમ ન ત વમનકત અલા

યાજમકષતરની ફશાય લવલાટ કયતી શોમ તો તણ ત પરદળના બાયત

વયકાયના થલા ટશદની ડ નભનનમન વયકાયના લાનણનજમક ક

યાજનનતક નધકાયીન નનમત કયરા નભનાભા યજી કયી શોમ

ન ત નધકાયીએ અલી વમનકતની બાયતના નાગટયક તયીક

નોધણી કયી શોમ, તો તન બાયતની નાગટયક ભાનલાભા અલળ.

ન ચછદ ૯ :- ોતાની યાજીખ ળીથી ફીજા દળન

નાગટયકતલ ભલનાયન નાગટયકો નશી ગણલા ફાફત

ોતાની યાજીખ ળીથી ફીજા દળન નાગટયકતલ

લીકાયનાય વમનકત બાયતની નાગટયક યશળ નશી.

ન ચછદ ૧૦:- નાગટયકતલના શકન વાતતમ

બાયતના નાગટયક તયીક ગણલાભા અલતી શોમ તલી

વમનકત વવદ લખતોલખત ઘડ તલા કામદાઓન નધન યશીન

બાયતની નાગટયક તયીક ચાર યશળ.

ન ચછદ ૧૧ :- વવદ દવાયા નાગટયકતલના નધકાય ય

નનમતરણ

નાગટયકતાની પરાનિ, વભાનિ ન તન વફનધત તભાભ

ફાફતો ગ જોગલાઇઓ કયલાની વવદની વતતાભા અ બાગની

કોઇ લગલતી જોગલાઇઓથી ઘટાડો થળ નટશ.

નાગટયકતલ ધાયો, 1955 :-

અણા ફધાયણના ન ચછદ 5 થી 11 ભા બાયતીમ

નાગટયકતાની પરાનિ ન વભાનિ ગ વણગ નલગતલાય

જોગલાઇઓ નનટદગષટ કયલાભા અલર નથી. અથી વવદ તન

અલાભા અલર નધકાય ડલમ બાયતીમ નાગટયકતલ ધાયો -

1955 ઘડર છ. અ ઈયાત વભલામી ફધાયણોથી નલરદ

જઇન બાયતીમ ફધાયણ વભગર બાયત ભાટ પકત એક જ

નાગટયકતા ભાડમ યાખર છ.

1955ના બાયતીમ નાગટયકતલ ધાયા ન વાય

બાયતીમ નાગટયકતાની પરાનિ ભાટની ાચ યીત દળાગલલાભા અલી

છ.

(૧) જડભ દવાયા નાગટયકતલ




(૨) લળાન િભ દવાયા નાગટયકતલ

(૩) નોધણી દવાયા નાગટયકતલ

(૪) દળીમકયણ દવાયા નાગટયકતલ

(૫) પરદળનો વભાલળ થલાથી નાગટયકતલ

(1) જડભ દવાયા નાગટયકતા

(Citizenship by Birth) :-

26 જાડમ અયી, 1950ના યોજ થલા ત છી

બાયતભા જડભરા દયક વમનકત જડભ દવાયા બાયતની નાગટયક

ગણાળ. યત અ નનમભના ફ લાદ છ.

(1) નલદળના યાજકીમ કભગચાયીઓના બાયતભા જડભરા

ફાકો તથા

(2) જડભ વભમ તના નતા નલદળભા યશતા ળતર શોમ ન

એલા થ જડભ થમો શોમ ક જ એ લખત ળતર ના

કફજાભા શોમ, તો ત વભમ તન બાયતની નાગટયક

ગણલાભા અલળ નશી.

નોધ :- 1985 ભા એ પયજીમાત કયલાભા અવમ ક બાયતભા

જડભ રનાય વમનકતની ભાતા થલા નતાભાથી કોઆ બાયતના

નાગટયક શોલા જોઆએ.

(2) લળાન િભ દવાયા નાગટયકતા (Citizenship

by Descent) :-

કોઆ વમનકત ક જ 26 જાડમ અયી, 1950ના યોજ થલા

ત છી બાયતની ફશાય જડભી શોમ ન તના નતા તના જડભ

વભમ બાયતીમ નાગટયક શોમ તો ત તના જડભ વભમ બાયતની

નાગટયક યશળ.

યત જો એલી વમનકતનો નતા પકત લળાન િભ દવાયા

બાયતનો નાગટયક શોમ તો ત વમનકત જડભ દવાયા બાયતની

નાગટયક ગણાળ નશી, નવલામ ક તના જડભથી થલા

નધનનમભ ળર થલાથી એક લગની ભ દતભા તના જડભની

દતાલાવભા નોધણી કયલાભા અલી શોમ.

(3) નોધણી દવાયા નાગટયકતા (Citizenship

by Registration) :-

કોઆ વમનકત જ ખયખય નાગટયક ન શોમ, ત વમનકત નોધણી

દવાયા બાયતનો નાગટયક ફની ળક છ. યત એલી વમનકતનો નીચ

જણાલર કોઆણ લગગભા વભાલળ થતો શોલો જોઆએ.

(A) વમનકતઓ ભ બાયતીમ ક જ વાભાડમ યીત બાયતના

યશલાવી શોમ ન નોધણી ભાટની યજી કયતા શરા

ઓછાભા ઓછા છ ભટશના શરાથી (1985 થી 5

લગ) બાયતભા યશતા શોમ.

(B) વમનકતઓ ભ બાયતીમ, ક જ નલબકત બાયતની

ફશાય કોઆ દળભા થલા થ વાધાયણ યીત યશતી

શોમ.

(C) ત ષડીઓ જ બાયતીમ નાગટયકો વાથ રગનગરથીથી

જોડામ.

(D) બાયતીમ નાગટયકના વગીય ફાકો ન

(E) વમનકતઓ ક જ ખત લમની ન વભથગ શોમ ન

પરથભ ટયનળષટભા નનટદગષટ કયામર દળના નાગટયક શોમ.

જ વમનકતન બાયતના નાગટયક તયીક દય કયલાભા અલી

શોમ થલા લનચત કયલાભા અલી શોમ થલા જની

નાગટયકતાનો ત રાલલાભા અવમો શોમ તની કડદર વયકાયના

શ કભ નવલામ નોધણી કયી ળકાળ નશી.

(4) દળીમકયણ દવાયા નાગટયકતા (Citizenship

by Naturalisation) :-

જ ઈયની કોઆણ શરણીભા નથી અલતા, ત

દળીમકયણ દવાયા નાગટયકતા પરાિ કયી ળક છ. કોઆ વમનકત જો

ખત લમની વભથગ શોમ તો દળીમકયણના ન દાન ભાટ યજી

કયી ળક. તદ યાત, તણ નીચ દળાગલર ળયતો ણગ કયલી ડ.

(A) ત કોઆ એલા દળની નાગટયક ન શોલી જોઆએ, જ

બાયતીમોન ોતાના યાષટર ીમકત નાગટયક ફનલાની

વ નલધા પરદાન કયતા ન શોમ.

(B) તણ તના ગાઈના દળની નાગટયકતાનો તમાગ કમો

શોલો જોઆએ.

(C) યજીની તાયીખથી ત યત શરાના ફાય ભટશનાથી ત

બાયતભા યશરી શોલી જોઆએ થલા બાયત વયકાયની




નોકયીભા કામગયત શોલી જોઆએ તભજ અ એક લગના

વભમથી ત યત શરાના વાત લોભા ઓછાભા ઓછા

ચાય લગ બાયતભા વાય કયરા શોમ.

(D) ત વાયા ચાટયતરમની શોલી જોઆએ.

(E) ફધાયણના અઠભા ટયનળષટભા નનટદગષટ કયામરી

બાાઓભાથી કોઆ બાાની યતી જાણકાયી શોમ.

(F) દળીમકયણન પરભાણતર ભવમા ફાદ, ત વમનકતનો

બાયતભા યશલાનો, વયકાયી નોકયીભા વલાકામગ કયલાનો

થલા બાયતભા થાનત કોઆ વથા, કની ગય

વમનકતઓના વભશ શઠ નોકયી કયલાનો ઇયાદો શોલો

જોઆએ.

જો કદાચ કોઆ વમનકત ઈય જણાલર તભાભ થલા કોઆણ

ળયતો વતોી ળકતી ન શોમ તભ છતા કડદર વયકાયના નબપરામ

ભ જફ જણામ ક તણ નલજઞાન, તતલજઞાન, કરા, વાટશતમ,

નલશવળાનત થલા વાભાડમ યીત ભન ષમ પરગનત ભાટ ગણનાાતર

વલાઓ અી છ, તો દળીમકયણ દવાયા ત બાયતન નાગટયકતલ

પરાિ કય છ.

જ વમનકતન દળીમકયણ પરભાણતર પરાિ થામ છ, તણ

ફધાયણ પરનત વતમનનષઠાની ળથ કામદાકીમ પરટિમા ન વાય

રલી ડ છ ક ત બાયતીમ કામદાઓન નનષઠાલગક ારન કયળ

તથા બાયતીમ નાગટયકોના જ કતગવમો છ, તન ારન કયળ.

(5) પરદળનો વભાલળ થલા દવાયા નાગટયકતા

(Citizenship by Incorporation of Territory) :-

જો કોઆ પરદળ બાયતનો બાગ ફન તો એ પરભાણ વભાનલષટ

થલાન કાયણ કોણ બાયતના નાગટયકો ફનળ ત ફાફત કડદર

વયકાય જાશયાત દવાયા નનટદગષટ કયી ળકળ.

નાગટયકતાની વભાનિ ન લનચતતા

(Termination And Depriviation Of Citizenship) :-

નાગટયકતલ ધાયો – 1955 ન વાય નીચની તરણ

ટયનથનતઓભા બાયતીમ નાગટયક ોતાની નાગટયકતા ગ ભાલી

ળક છ.

(૧) તમાગ દવાયા :-

જો કોઆ વમનકત જ ફીજા દળભા નનલાવ કય છ ન

કામદાકીમ યજીતર દવાયા બાયતીમ નાગટયકતાનો તમાગ કય, તો

અ યજીતરની નોધણી ફાદ ત ોતાની નાગટયકતા ગ ભાલ છ.

(૨) વભાનિકયણ દવાયા :-

જો કોઆ વમનકતએ ડમ દળની નાગટયકતા લચછાએ

લીકાયી શોમ તો ત જ વભમ બાયતની તની નાગટયકતા વભાિ

થળ.

(૩) લનચત કયલા ય :-

બાયત વયકાય બાયતીમ નાગટયકતલ ધાયો – 1955ની કરભ

10 ન વાય બાયતીમ નાગટયકન નાગટયકતાથી લનચત કયી ળક

છ, યત વયકાય ોતાના અ નધકાયનો ઈમોગ પકત ત રોકો

ય જ કયી ળક છ, જઓએ નાગટયકતાની પરાનિ દળીમકયણ

થલા નોધણી દવાયા પરાિ કયી શોમ થલા ફધાયણના ાચભા

ન ચછદની ધાયા (C) ન વાય કયી શોમ. બાયત વયકાય દવાયા

નાગટયકતાથી લનચત કયલાના કાયણો નીચ પરભાણ શોઆ ળક છ –

(A) જો નાગટયકતા ભલલાભા છતયીડી કયી શોમ,

(B) બાયતીમ ફધાયણ પરનત કામગ થલા લાણી દવાયા

અથા ફતાલી ન શોમ,

(C) બાયત વાથ મ દ કયનાય યાષટર ની ભદદ કયી શોમ,

(D) બાયતીમ નાગટયકતા લીકાય કમાગ ફાદ ાચ લોના

વભમગાાભા કોઆ ડમ દળભા ફ લગ, થલા તનાથી

નધક કયાલાવનો દડ ભવમો શોમ થલા

(E) વાત લગ વ ધી વતત બાયત ફશાય નનલાવ કમો શોમ.

નાગટયકતા વળોધન નધનનમભ, 1986 :-

નાગટયકતલ ધાયો, 1955ભા ટયલતગન કયી નાગટયકતા

વફધી જોગલાઇઓભા 1986ભા વ ધાયા કયલાભા અવમા. અ

વ ધાયા દવાયા નધનનમભભા નીચ પરભાણની જોગલાઇ કયલાભા

અલી.




(1) બાયતભા જડભ રનાય કોઆ વમનકત જો બાયતીમ નાગટયકના

રભા નોધણી કયાલલા ઇચછતો શોમ તો, તણ બાયતભા વતત

5 લો વ ધી યશલાન પરભાણતર અલ ડ. અ શરા અ

વભમગાો 6 ભટશનાનો શતો.

(2) શરા નધનનમભભા એલી વમલથા કયલાભા અલી શતી ક

બાયતભા પકત જડભ રલાથી નાગટયકતા પરાિ થઇ જતી શતી,

યત શલ કોઆ ણ વમનકત જનો જડભ બાયતભા થમો શોમ

ન એના ભાતા-નતાભાથી કોઆ એક શરાથી જ બાયતના

નાગટયક યહયા શોમ, તો ત અધાય ય ત વમનકતન બાયતની

નાગટયકતા પરદાન કયી ળકામ છ.

(3) પરલાવીના રભા યશનાય નલદળી વમનકત ભાટ દળીમકયણના

અધાય ય નાગટયકતા પરાિ કયલા ભાટ બાયતભા નનલાવ

કયલાની જ ળયત શરા ાચ લગની શતી, શલ અ વ ધાયા

દવાયા નનલાવનો વભમગાો 10 લગ કયલાભા અવમો છ.

અ વ ધાયરા નધનનમભભા બાયતીમ ર વાથ રગન કયનાય

નલદળી ભટશરાન નાગટયકતા પરાિ કયલાનો નધકાય અલાભા

અવમો છ.

બાગ :- ૩ ભ બત નધકાયો

ન ચછદ – ૧૨ યાજમની વમાખમા

અ બાગ ભાટ વદબગથી ડમથા નકષત ન શોમ તો

યાજમ એટર બાયતની વયકાય, વવદ ક યાજમની વયકાય ક વયકાયો, યાજમન નલધાનભડ, બાયતના યાજમકષતરભા શોમ ન બાયત વયકાયના નનમતરણ શઠના થાનનક ક ડમ તભાભ જાશય

વતતા ભડો. દા. ત. ગ જયાત મ નનલનવગટી, યાજમ યીકષા ફોડગ , ભાધમનભક

નળકષણ ફોડગ , LIC, ONGC, ગરાભ ચામત

ન ચછદ – ૧૩ ભબત નધકાયો વાથ વગત

થલા નલરદ કામદાઓ ગ જોગલાઇઓ

(૧) અ ફધાયણના પરાયબ લ ક છી ભરભા શોમ તલા

તભાભ કામદા અ બાગની જોગલાઇ વાથ જટરા પરભાણભા

વગત શોમ તટરા પરભાણભા યદફાતર ગણલાભા

અલળ. (૨) અ બાગથી ામરા નધકાયો રઇ રતો ક ઓછા કયતો

કોઇ કામદો યાજમ ઘડી ળકળ નશી ન અલો કોઆ ણ

કામદો અ બાગથી ામરા નધકાયો વાથ વગત

શોમ તટરા પરભાણભા ત યદફાતર ગણલાભા અલળ. અ ન ચછદભા કામદો એટર નનમભ,

ઈનનમભ, ટાનનમભ, નધનનમભ, શ કભ, લટશ કભ, રઢી ક પરથા. અ ન ચછદભા ભરભા શોમ તલા કામદા એટર

બાયતની વયકાય ક ટશડદની ડ નભનનમભ વયકાય ક ડમ મોગમ

વતતા નધકાયીએ જાશય કયરા ન યદ જાશય કયરા ન શોમ

તલા કામદા, બર છી ત કામદો થલા તનો કોઆ બાગ બાયતના યાજમકષતર પરબાલભા શોમ ક ન શોમ. (૪) ન ચછદ ૩૬૮ તગગત કયલાભા અલતા ફધાયણીમ

વળોધનન અ ન ચછદભાની કોઆ જોગલાઇ રાગ ડળ

નશી.

વભાનતાનો નધકાય

ન ચછદ – ૧૪ કામદા વભકષ વભાનતા ન કામદાન

વભાન યકષણ યાજમ કોઆ ણ નાગટયકન કામદા વભકકષ વભાનતા

ન કામદાના વભાન યકષણનો ઇનકાય કયી ળકળ નશી. ન ચછદ – ૧૫ ધભગ, જાનત, જઞાનત, નરગ થલા

જડભથાનના અધાય બદબાલ ય પરનતફધ (૧) યાજમ કોઆ ણ નાગટયક વાથ ધભગ, જાનત, જઞાનત, નરગ,

જડભથાન ક એભાના કોઆ કાયણવય બદબાલ કયી ળકળ

નશી.




(૨) કોઆણ નાગટયક ધભગ, જાનત, જઞાનત, નરગ, જડભથાન ક

એભાના કોઆ કાયણવય - (A) દ કાનો, જાશય નાતાગશો, શોટરો, ભનોયજન થોએ

પરલળ, (B) યાજમના નાણાભા ણગતઃ ક ળત: નનબાલાતા ન

વાભાડમ જનતાના ઈમોગ ભાટ ગણ કયામર કલા,

તાલ, નાનઘાટો, યતાઓ ક વાલગજનનક થોના

ઈમોગ વફધભા - કોઆ નનમોગમતા, નનમતરણ, જલાફદાયી ક ળયતન અનધન ફનળ નશી. (૩) યાજમન ષડીઓ ન ફાકોના ઈતકગ ભાટ ખાવ જોગલાઇ

કયતા અ ન ચછદભાના કોઆ ભજક યથી ફાધ અલળ

નશી. (૪) વાભાનજક ન ળકષનણક યીત છાત લગોના ન

ન વનચત જાનત ન ન વનચત જનજાનતના ઈતકગ ભાટ

જોગલાઇ કયતા યાજમન અ ન ચછદ ક ન ચછદ ૨૯(૨)

ના કોઆ ભજક યથી ફાધ અલળ નશી. ન ચછદ ૨૯(૨) :- ધભગ, જાનત, જઞાનત, નરગ, બાા ક તભાના

કોઆ કાયણવય ળકષનણક વથાભા પરલળ ગ બદબાલ ય

પરનતફધ. (૫) વાભાનજક ન ળકષનણક યીત છાત લગોના ન

ન વનચત જાનત ન ન વનચત જનજાનતના રોકો ભાટ

કયલાભા અલરી ઈય ભ જફની જોગલાઇ ન ચછદ

૩૦(૧) નવલામની નળકષણ વથાઓ વાથ વફનધત શોમ

તમા અલી વથાઓ યાજમ દવાયા નનબાલાતી ક યાજમ

દવાયા વશામ ભલતી ક વશામ ન ભલતી ખાનગી નળકષણ

વથાઓ વાથ વફનધત છ તમા વ ધી તન અ ન ચછદ ક

ન ચછદ ૧૯(૧)(જ)ની કોઆ જોગલાઇથી ફાધ નડળ

નશી. ન ચછદ ૩૦(૧) રઘ ભતીઓન નળકષણ વથાઓ

થાલાનો ન લશીલટ કયલાનો નધકાય. ન ચછદ ૧૯(૧)(જ) ગભ ત વમલવામ કયલાનો ક ગભ

ત કાભકાજ, લાય ક ધધો કયલાનો નધકાય.

ન ચછદ – ૧૬ જાશય નોકયીની ફાફતભા તકની

વભાનતા (૧) યાજમ શઠના જાશય શોદદાઓ ક નોકયી ય નનભણક

ફાફતભા દયક નાગટયકન તકની વભાનતા યશળ. (૨) નોકયી ક જાશય શોદદા ઈય નનભણક ગ કોઆણ નાગટયક

વાથ ધભગ, જાનત, જઞાનત, નરગ, જડભથ, ક ક નનલાવથાનના અધાય બદબાલ કયી ળકાળ નશી.

(૩) યત ભ ક નોકયીઓભા ક શોદદા ઈય નનભણકની શરા ત

યાજમકષતરભા નનલાવ અલશમક શોલાન ઠયાલતો કોઇ કામદો

કયતા યાજમન અ ન ચછદના કોઆ ભજક યથી ફાધ અલળ

નશી. (૪) યાજમના નબપરામ પરભાણ યાજમ શઠની નોકયીઓ ક

શોદદા ઈય જ લગગન પરનતનનનધતલ યતા પરભાણભા થમ

નથી, તભની તયપણભા જગમાઓ નાભત યાખતા યાજમન

ફાધ અલળ નશી. (A) ન વનચત જાનત ન ન વનચત જન જાનતભા ફઢતીની

ફાફતભા નાભતની જોગલાઇ કયી ળકાળ. (B) ગાઈના લગભા બયલાની થતી ન ત લગભા બયલાભા

અલરી ન શોમ તલી જગમાઓન ત છીના લગ ક લોભા

બયલાની થતી જગમાઓ વાથ નલચાયણાભા રતા અ

ન ચછદના કોઆ ભજક યથી ફાદ અલળ નશી ન અલી

જગમાઓન ૫૦% ની નાભતની ટોચ ભમાગદાની ગણતયી

કયતા ધમાન રલાની યશળ નશી. (૫) કોઆ ધભગ ક વપરદામ શઠ થાલાભા અલર વથાના

ધમકષ ક વચારક ભડનો વભમ ભ ક ધભગ ક વપરદામનો

શોલો જોઆએ એલી જોગલાઇ કયતા અ ન ચછદના કોઆ

ભજક યથી ફાધ અલળ નશી. ન ચછદ – ૧૭ શમતાનો ત

શમતા નાફ દ કયલાભા અલ છ ન તન કોઆણ

લરભા અચયણ કયલાની ભનાઇ કયલાભા અલ છ.




શમતાભાથી ઈદબલતી કોઆ ણ પરકાયની ગયરામકાત ઈતનન

કયલી ક રાગ ાડલી એ કામદા ન વાય નળકષાાતર ગ નો ગણાળ. ન ચછદ – ૧૮ નખતાફોની નાફદી

રશકયી ન ળકષનણક ન શોમ તલા નખતાફ યાજમ

એનામત કયી ળકળ નશી. દળની નાગટયક શોમ તલી વમનકત નલદળી યાજમ ાવથી

યાષટર નતની લગવભનત નવલામ કોઇ નખતાફ લીકાયી ળકળ નશી. યાજમ શઠ રાબનો ક નપાનો શોદદો ધયાલતી વમનકત છી ત

નાગટયક ન શોમ તો ણ યાષટર નતની લગવભનત નવલામ કોઇ

નલદળી યાજમ ાવથી કોઇ નખતાફ, બટ ક ભતય ક ત શઠ કોઇ શોદદો લીકાયી ળકળ નશી.

લતતરતાનો નધકાય

ન ચછદ – ૧૯ લાણી લાતતરમ ન યકષણ (૧) વલગ નાગટયકોન....... (A) લાણી ન નબવમનકતના લાતતરમનો, (B) ળાનતલગક ન ળષડો નલના એકઠા થલાનો, (C) ભડો, વઘો ન વશકાયી વનભનતઓ યચલાનો,

અ ન ચછદભા ‘વશકાયી વનભનતઓ’ એ ળબદો ફધાયણભા 97ભા વળોધન, 2011 દવાયા ઈભયલાભા અવમા છ. (D) બાયતના યાજમ કષતરભા ભ કતણ પયલાનો, (E) બાયતના યાજમકષતરભા ક તના કોઆ બાગભા નનલાવ

કયલાનો ન થામી થલાનો ન (F) ૪૪ભા વળોધન, ૧૯૭૮ દવાયા નભરકતના લાતતરમનો નધકાય યદ કયલાભા અલર છ.(૨૦ જ ન, ૧૯૭૯ થી ભર) (G) ગભ ત વમલવામ કયલાનો થલા ગભ ત કાભકાજ, વમાાય ક ધધો કયલાનો

.............. નધકાય યશળ.

યત બાયતના વાલગબૌભતલ, નખડતતા, નીનતભતતા,

નળષટતા, ડમામારમનો નતયકાય, ફદનકષી, ગ ના ભાટ ઈશકયણી ક ન વનચત અટદજાનતની તયપણભા વમાજફી નનમતરણ ભકતા અ

ન ચછદના કોઆ ભજક યથી ફાધ અલળ નશી. ન ચછદ – ૨૦ ગ નાઓ વાભ દોનવદી વફનધત

યકષણ (૧) જમાય કોઆ વમનકત ય ગ ના ભાટ તશોભત ભકલાભા અલર

શોમ; તમાય તણ ભરભા શોમ તલા કોઆ કામદાનો બગ કમો શોમ ત નવલામના ગ ના ભાટ તન દોનત ઠયલી ળકામ

નશી ન ત કામદા ન વાય તન કયી ળકાઇ શોત તથી

લધ વજા કયી ળકામ નશી. (૨) કોઆ ણ વમનકતન એક જ ગ ના ભાટ એક થી લધ લાય કાભ

ચરાલીન વજા કયી ળકામ નશી. (૩) કોઆ ણ વમનકતન ોતાની નલરદ વાકષી ફનલાની પયજ

ાડી ળકામ નશી. ન ચછદ – ૨૧ જીલન ન ળાયીટયક લાતતરમન યકષણ

કામદા ન વાય થાનત પરટિમાન ન વમાગ નવલામ

કોઆણ વમનકતન જીલન ક ળાયીયીક લાતતરમ છીનલી ળકાળ

નશી. ન ચછદ – ૨૧ (A) નળકષણનો નધકાય

યાજમ ૬ થી ૧૪ લગના તભાભ ફાકોન ભપત ન

પયજીમાત પરાથનભક નળકષણ ભી યશ ત ભાટ જોગલાઇ કયળ. ન ચછદ-(૨૧-A) ફધાયણભા ૮૬ભા વળોધન,

૨૦૦૨ દવાયા દાખર કયલાભા અલર છ. ત ન વાય યાજમ

RTE – ૨૦૦૯ એકટ ઘડર છ. તનો ભર ૦૧/૦૪/૨૦૧૦

થી કયલાભા અલર છ.

ન ચછદ – ૨૨ કટરીક ટયનથનતઓભા ધયકડ તથા

ટકામત વાભ યકષણ




(૧) જ વમનકતની ધયકડ કયલાભા અલી છ તન ધયકડના

કાયણો જણાલલાના યશળ ન તની વદગીના

ધાયાળાષડીની વરાશ રલાના તથા ત ભાયપત ોતાનો

ફચાલ કયનાયા તના નધકાયનો ઇડકાય કયી ળકાળ નશી. (૨) ધયકડ કયલાભા અલર વમનકતન ૨૪ કરાકની ભમાગદાભા

નજીકભા નજીકના ડમામારમભા ભનજટર ટ વભકષ શાજય

કયલાની યશળ ન અલી ચોલીવ કરાકની ભ દદત નલતમા

ફાદ કોઆ ણ વમનકતન ભનજટર ટની યલાનગી નવલામ

ટકામતભા યાખી ળકાળ નશી. ૨૪ કરાકના વભમભા

ધયકડના થથી ડમામારમ વ ધીના ભ વાપયીના વભમન

ધમાન રલાભા અલળ નશી. (૩) ઈયની જોગલાઇઓ ળતર દળની વમનકતન ન નનલાયણ

ટકામત ભાટ ઘડલાભા અલરા કામદા શઠ જની

ધયકડ કયલાભા અલી શોમ તન રાગ ડળ નશી. (૪) ૨૪ કરાક કયતા લધ વભમ ભાટ ટકામતભા યાખલાભા

અલરી વમનકતન ૩ ભટશના કયતા લધ વભમ ભાટ

ટકામતભા તમાય જ યાખી ળકામ, જો અલા તરણ ભાવની

વભમભમાગદા ણગ થતા શરા - લડી દારતના ડમામાધીળ તયીક નનભાલા ભાટ રામક શોમ

તલી વમનકતઓના ફનરા વરાશકાય ભડ અલી

ટકામત ભાટ યત કાયણ છ એલો યીોટગ અપમો શોમ.

યત અ ન ચછદના ટા ખડ ૭-ખ ની જોગલાઇથી વવદ

ઠયાલરી લધ ભા લધ વભમભમાગદા કયતા કોઆણ વમનકતન

ટકામતભા યાખી ળકાળ નશી. (૫) જમાય કોઆ વમનકતની ધયકડ ક ટકામતનો શકભ કયલાભા

અલર શોમ તમાય ત શ કભ કયનાય નધકાયીએ ત વમનકતન

અલો શ કભ કમા કાયણોવય કયલો ડયો તના કાયણો

જણાલલાના યશળ ન અલા શકભની નલરદ યજઅત

કયલાની તન ફનતી તલયાએ તક અલાની યશળ. (૬) અલો શ કભ કયનાય નધકાયી જ કાયણો જાશય કયલાન

જાશય ટશતની નલરદ વભજતો શોમ તલા કાયણો જાશય

કયલા ભાટ તન પયજ ાડી ળકાળ નશી. (૭) કોઆણ વમનકતની નનલાયક ટકામત,

(ક) કમા લગગના ટકવાભા થઇ ળક ક કમા વજોગોભા કયી

ળકામ ત વજોગો (ખ) કોઆણ વમનકતન લધ ભા લધ કટરા વભમ ભાટ

ટકામતભા યાખી ળકામ ત વભમ ભમાગદા ન (ગ) અ ન ચછદના ખડ-૪ ભા ઈલલખ કયર વરાશકાય

ભડ ોતાની તાવભા કઇ કામગયીનતન ન વયલી

ત કામગયીનત ......... વવદ કામદાથી નનનિત કયી ળકળ.

ળોણ નલરદનો નધકાય

ન ચછદ – ૨૩ ભન ષમ લાય તથા ફજફયી લગકની

ભજયી ય પરનતફધ ભાનલલાય, લઠ તભજ ફજફયીલગક કયાલાતી કોઆણ પરકાયની ભજ યીન પરનતફનધત કયલાભા અલ છ ન અ

જોગલાઇન ઈલલઘન કામદા ન વાય નળકષાાતર ગ નો ગણાળ. યત યાજમ જાશય શત ભાટ પયનજમાત વલા રઇ ળકળ ન

તભા ધભગ, જાનત, જઞાનત, નરગ જડભ થાન ક તભાના કોઆ કાયણ

બદબાલ થઇ ળકળ નશી. ન ચછદ – ૨૪ કાયખાના લગયભા 14 લગથી નીચની

લમના ફાકોન કાભ યાખલા ય પરનતફધ ૧૪ લગથી નીચની લમના ફાકોન કાયખાના, ખાણો

ક ડમ કોઆણ જોખભકાયક કામગભા યોકી ળકાળ નશી.

ધાનભગક લાતતરમનો નધકાય ન ચછદ – ૨૫ તઃકયણની ન ધભગન ફાનધત ર

ભાનલાની, તના અચયણની ન પરચાય કયલાની

લતતરતા




જાશય વમલથા નીનતભતતા ન લામન ફાધ ન

અલ ત યીત દયક વમનકતન તકયણની લતતરતાનો ન ભ કત

યીત કોઆ ણ ધભગન ભાનલાનો, ાલાનો ન તનો પરચાય

કયલાનો વભાન નધકાય યશળ. યત યાજમ ધાનભગક પરલનતત વાથ જોડામરી ડમ કોઆ ણ

અનથગક, વાભાનજક ક યાજકીમ પરલનતતના નનમભન ભાટ કામદો કયી ળકળ. અલા કોઆ નલદયભાન કામદાના ભરન ણ અ

ન ચછદથી ફાધ અલળ નશી. ન ચછદ – ૨૬ ધાનભગક ફાફતોનો લશીલટ કયલાની

લતતરતા કોઆણ ધભગ ક વપરદામન ધાનભગક ન વખાલતી શત ઓ

ભાટ વથાઓ થાલાનો ન નનબાલલાનો, ધાનભગક ફાફતોભા ોતાનો લશીલટ ોત કયલાનો, થાલય ન જગભ નભરકતની ભાનરકી ન વાદનનો તથા કામદા ન વાય અલી નભરકતનો

લશીલટ કયલાનો વણગ નધકાય યશળ. ન ચછદ – ૨૭ ચોકકવ ધભગની નબલનદ ભાટ કય

ચકલણીની લતતરતા જની અલકનો ભ ક બાગ કોઆ ધભગ ક વપરદામની

નબલનદ ક નનબાલ ભાટ લાયલાભા અલતો શોમ તલો કોઆ કય

ચકલલા ભાટ કોઆણ વમનકતન પયજ ાડી ળકાળ નશી. ન ચછદ – ૨૮ કટરીક નળકષણ વથાઓભા ધાનભગક

નળકષણ થલા ધાનભગક ઈાવનાભા શાજયી અલા

ગની લતતરતા યાજમ દવાયા વણગણ નનબાલાતી કોઆ નળકષણવથાભા

ધાનભગક નળકષણ અી ળકાળ નશી. યત ધાનભગક નળકષણ અલાન પયનજમાત શોમ એલા

કોઆ ટર ટ શઠ થાલાભા અલરી નળકષણવથાન ઈયની

જોગલાઇ રાગ ડળ નશી.

યાજમ ભાડમ કયરી થલા યાજમ દવાયા વશામ ભલતી

નળકષણવથાભા અલાભા અલતા ધાનભગક નળકષણ ક ઈાવનાની

પરલનતતભા કોઆ વમનકતન શાજય યશલા ભાટ પયજ ાડી ળકામ

નશી. નવલામ ક ત વમનકતએ થલા જો ત વગીય શોમ તો તના

ભાતા-નતા ક લારીએ ત ફાફત વભનત અી શોમ.

વાકનતક ન ળકષનણક નધકાય ન ચછદ – ૨૯ રઘ ભનતઓના ટશતોન યકષણ (૧) બાયતના યાજમકષતરભા ક તના કોઆ બાગભા લવલાટ કયતા

નાગયીકોના લગગન ક જઓ ોતાની રામદી બાા, નરન ક વકાય ધયાલ છ; તભન ત જાલી યાખલાનો નધકાય યશળ.

(૨) યાજમ દવાયા વણગણ નનબાલાતી કોઆ નળકષણવથાભા

કોઆ ણ વમનકતન ધભગ, જાનત, જઞાનત, બાા ક તઓના

કોઆ કાયણ પરલળનો ઇનકાય કયી ળકાળ નશી. ન ચછદ – ૩૦ રઘ ભનત લગગન નળકષણ વથાઓ

થાલાનો ન લશીલટ કયલાનો નધકાય ધભગ ક બાા ઈય અધાટયત રઘ ભનતઓન ોતાની નળકષણ

વથાઓ થાલાનો ન તનો લશીલટ કયલાનો નધકાય યશળ. યાજમ દવાયા વશામક ન દાન અતી લખત કોઆ નળકષણ

વથા કોઆ ધભગ ક બાા ય અધાયીત રઘ ભનતઓના લશીલટ

શઠ છ એ કાયણ બદબાલ કયી ળકાળ નશી. ન ચછદ ૩૧ :- નભરકતનો નધકાય

નભરકતનો નધકાય ૪૪ભા વ ધાયા, ૧૯૭૮ દવાયા યદ કયર છ ન શલ ૩૦૦(A) તયીક ભાતર ફધાયણીમ નધકાય છ.

ભબત નધકાયોના ઇરાજોનો નધકાય




ન ચછદ ૩૨ :- ભબત નધકાયોનો ભર કયાલલા

ભાટના ઈામો

(૧) ભ બત નધકાયોના ભાટ વલોચમ દારતભા દાદ

ભાગલાની ફામધયી અલાભા અલ છ. (૨) ભબત નધકાયોનાભર ભાટ વલોચચ દારતન

અદળો, શકભો, અજઞાતરો(યીટો) ક જભા ફદી પરતમકષીકયણ, યભાદળ, ઈતપરણ, પરનતધ ન નધકાય ચછાનો

વભાલળથામ છ, ત તભાભ થલા તભાથી કોઇ યીટ પયભાલલાની વતતા યશળ. (૩) વવદ વલોચચ દારતન અલાભા અલરી અજઞાતરો

પયભાલલાની વતતા ઓછી કમાગ નવલામ ડમ કોઇ દારતન

અી ળકળ. (૪) ફધાયણથી ડમથા જોગલાઇ કયલાભા અલર ન શોમ તો

અ ન ચછદથી અલાભા અલર નધકાયન ભોક પ યાખી

ળકાળ નશી.

અજઞાતરો (Writ) :- (૧) શનફમવ કોગવ (ફદી પરતમકષીકયણ) :- તનો થગ થામ છ “જલાફ અલા ભાટ ળયીય શાજય

કયો”. જમાય કોઆ વમનકતન ખોટી યીત કદ કયી યાખલાભા

અલર શોમ તમાય અ યીટ ભાગલાભા અલર છ. અ યીટ જ

વમનકત ભાટ ભાગલાભા અલ છ ત નવલામની ડમ વમનકત ણ

ભાગી ળક છ. (૨) ભડડભવ (યભાદળ) :-

જમાય કોઆ વમનકતભા જાશય લરની પયજ નનટશત

થમરી શોમ તમાય તન ત પયજ દા કયલા ભાટ અ અજઞાતર

પયભાલલાભા અલ છ. (૩) કલો – લોયડટો (નધકાય ચછા) :-

જમાય કોઆ વમનકત કોઆ દ ય ટકી યશલા ભાટ રામક

ન શોમ તમાય થલા રામક ન શોલા છતા દ પરાિ કયર શોમ

તમાય અ યીટ પયભાલાભા અલ છ. (૪) વનળગમોયયી (ઈતપરણ) :-

જમાય નીચની કોઆ દારતભા વતતા નનટશત ન શોમ

ન ત દારત તલી કોઆ ફાફત ગ ચ કાદો અલા જઇ યશી

શોમ તમાય અ યીટ પયભાલલાભા અલ છ. ચ કાદો ાઇ ગમો શોમ ક અલાનો ફાકી શોમ તલી

ફન ટયનથનતભા ઈતપરણ યીટ પયભાલી ળકામ છ. (૫) પરોશીનફળન (પરનતધ) :-

જમાય નીચની કોઆ દારતભા વતતા નનટશત ન શોમ

ન ત દારત તલી કોઆ ફાફત ગ ચ કાદો અલા જઇ યશી

શોમ તમાય ત કાભગીયીન ટકાલલા ભાટ અ યીટ પયભાલલાભા

અલ છ. જમાય ચ કાદો અલાનો ફાકી શોમ તમાય પરનતધ યીટ

પયભાલાભા અલ છ. યત ચ કાદો ાઇ ગમરો શોમ અ યીટ

પયભાલી ળકાતી નથી. ન ચછદ – ૩૩ અ બાગ દવાયા ામરા નધકાયો

દો લગયન રાગ ડતા શોમ તમાય ત નધકાયોભા

વ ધાયણા કયલાની વવદની વતતા વળષડ દો લગયન ભબત નધકાય રાગ ાડતી

લખત તભા પયપાય કયલાભા અલળ. ન ચછદ – ૩૪ જમાય કોઇ કષતરભા રશકયી કામદો

(ભાળગર રો) રાગ થામ તમાય અ બાગ દવાયા ામરા

નધકાયો ય નનમતરણ જમાય કોઆ નલતાયભા રશકયી કામદો ભરભા શળ ત

દયનભમાન ભબત નધકાયો ભોકપ યાખી ળકાળ.

ન ચછદ – ૩૫ અ બાગની જોગલાઇઓન વયકાયક

ફનાલલા ભાટ કામદા કયલા ફાફત




ભબત નધકાયોના લધ વાયા ભર ભાટ વવદ

કામદો ઘડીન જોગલાઇ કયળ. ઈ.દા. – શમતા નાફદી નધનનમભ, યાઇટ ટ એકમ કળન એકટ ૨૦૦૯

બાગ – ૪ યાજમનીનતના ભાગગદળગક નવદાતો

ન ચછદ – ૩૬ યાજમની વમાખમા

યાજમની વમાખમા બાગ-૩, ન ચછદ-૧૨ ભ જફ

યશળ. ન ચછદ – ૩૭ અ નલબાગોભા વભાનલષટ નવદાતોની

પરમ નકત યાજમનીનતના ભાગગદળગક નવદાતોનો ભર શોઆ ડમામારમ

દવાયા કયાલી ળકાળ નશી. ન ચછદ – ૩૮ યાજમ રોકકલમાણની લનદ ભાટ

વાભાનજક વમલથા કયળ (૧) તભાભ રોકોન વાભાજીક, અનથગક ન યાજકીમ ડમામ પરાિ

થામ ત ભાટ યાજમ જોગલાઇ કયળ. (૨) ભાતર વમનકતઓ લચચ જ નશી; યત જ દા-જ દા નલતાયભા યશતા ન જ દા-જ દા વમલવામભા યોકામરા વમનકતઓના જથો

લચચ ણ અનથગક વભાનતા ઓછી થામ ન દયજજા, તક ન વગલડોની વભાનતા નાફદ થામ ત ભાટ યાજમ પરમતન કયળ.

ન ચછદ – ૩૮ ની ભ જોગલાઇ ફધાયણના ૪૪ ભા

વળોધન ૧૯૭૮ દવાયા (૧) નફય અીન તભા ખડ (૨) દાખર

કયર છ.

ન ચછદ – ૩૯ યાજમ ન વયલાના કટરાક નીનતના

નવદાતો ( રો ન ષડીઓન વભાન કાભ ભાટ વભાન

લતન) નીચની ટયનથનત નવદ થામ ત ભાટ યાજમ જોગલાઇ કયળ.

(૧) ર ન ષડીન અજીનલકાન વાધન પરાિ થામ. (૨) વભાન કાભ ભાટ વભાન લતન પરાિ થામ. (૩) ર, ષડી ન ફાકોન તભના અયોગમ, ળનકત ન

લમન ભોપક ન શોમ એલા વમલવામભા યોકાલ ન ડ. (૪) ફાકોન લતતરતાબયી ન ગૌયલણગ ટયનથનતભા

નલકવલાની તક પરાિ થામ ન તભન વાભાનજક ન

નનતક ઈકષા વાભ યકષણ થામ. (૫) વભાજની બૌનતક વાધનવાભગરીની ભાનરકી ન

નનમતરણન નલતયણ રોકટશત ઈતતભ યીત વધામ ત

પરભાણ થામ. (૬) થગતતરન વચારન રોકટશતન ન કળાન કય એલા

ઈતાદન વાધનોની જભાલટભા ટયણભ નશી. ન ચછદ ૩૯ - A :- વભાન ડમામ ન ભપત કાનની

વશામ

યાજમ વભાન તકના ધોયણ ડમામનો ઈતકગ વ ધામ ન અનથગક

તગીના કાયણ કોઆ ણ વમનકત ડમામથી લનચત ન યશ ત ભાટ

કામદો ઘડીન, મોજના દવાયા થલા ફીજી કોઆ યીત ભપત કાનની

વશામની જોગલાઇ કયળ. અ ન ચછદ ૪૨ ભા વળોધન ૧૯૭૬ દવાયા દાખર

કયામર છ. ન ચછદ – ૪૦ ગરાભ ચામતોની થાના

યાજમ ગરાભ ચામતોની થાના કયળ ન લયાજમના

એકભો તયીક તઓ કામગ કયી ળક ત ભાટ તભન વતતા ન

નધકાયો અલળ.

ન ચછદ – ૪૧ ભ ક ટયનથનતઓભા યોજગાયી,

નળકષા ન જાશય વશામ ભલલાનો શક યાજમ ોતાની અનથગક ળનકત ન નલકાવની ભમાગદાભા

યશીન તના નાગટયકોન કાભનો, નળકષણનો ન ફકાયી, લદાલથા, ભાદગી ન ગતાના પરવગ થલા લગય લાક




લઠલી ડતી તગીના ડમ પરવગ જાશય વશામનો શક પરાિ થામ

ત ભાટ જોગલાઇ કયળ. ન ચછદ – ૪૨ કાભની ડમામી ન ભાનલીમ ટયનથનત

ન પરવનત વશામતા ભાટ જોગલાઇ યાજમ કાભની ડમામી ન ભાનલોનચત ટયનથનત નવદ

થામ ત ભાટ ન પરવનત વશામતા ભાટ જોગલાઇ કયળ. ન ચછદ – ૪૩ કાભદાયો ભાટ નનલાગશ લતન

યાજમ કાભદાયોન નનલાગશલતન ન પ યવદનો વભમ તથા

વાભાનજક ન વાકનતક તક પરાિ થામ તલી કાભની ટયનથનત

નવદ થામ ત ભાટ જોગલાઇ કયળ ન ગરામમ નલતાયોભા

વમનકતગત થલા વાભ ટશક ધોયણ ગશઈદયોગોની નબલનદ ભાટ

પરમતન કયળ. ન ચછદ ૪૩ –A ઈદયોગોના લશીલટભા કાભદાયોની

બાગીદાયી

ઈદયોગોના લશીલટભા કાભદાયો બાગ રતા થામ ત ભાટ

યાજમ પરમતન કયળ. ૪૨ભા વળોધન, ૧૯૭૬ દવાયા અ ન ચછદ દાખર

કયલાભા અલર છ. ન ચછદ ૪૩ B :- વશકાયી ભડીઓન વલધગન યાજમ વશકાયી ભડીની લચછીક વયચના, એભની

લમવચાનરત કાયોફાયી, રોકળાશી નનમતરણ ન નાણાકીમ જોગલાઇના વલધગન ભાટ પરમતન કયળ. અ ન ચછદ ફધાયણભા 97ભા વળોધન, 2011 દવાયા દાખર કયલાભા અલર છ. (15-2-2011થી ભરી)

ન ચછદ – ૪૪ નાગટયકો ભાટ વભાન દીલાની કામદાઓ

બાયતના યાજમકષતરભા તભાભ નાગટયકો ભાટ વભાન દીલાની

કામદો ઘડલા યાજમ પરમતન કયળ. ન ચછદ – ૪૫ 6 લગથી ઓછી લમના ફાકો ભાટ

ળરઅતની ફાલમાલથા દયમમાન વબા ન નળકષણની

જોગલાઇ

૬ લગથી નીચની લમના ફાકોન તભની ળરઅતની

ફાલમાલથા દયમમાન વબા ન નળકષણ ભી યશ ત ભાટ

યાજમ જોગલાઇ કયળ. ૮૬ભા વળોધન, ૨૦૦૨ દવાયા ભ ન ચછદન ફદર અ ન ચછદ ભ કલાભા અલર છ. (1-4-2010 થી ભરી) ન ચછદ – ૪૬ ન વનચત જાનત, ન વનચત જનજાનત

ન ડમ છાત લગોના ળકષનણક ન અનથગક ટશતોની

નબલનદ યાજમ નફા લગો ન ખાવ કયીન ન જાનત ન

જનજાનતના અનથગક ટશતોની નબલનદ નલળ કાજીથી કયળ

ન વાભાજીક ડમામ ન તભાભ પરકાયના ળોણ વાભ તભન

યકષણ કયળ.

બાાકીમ અધાય ય યાજમોન નગગઠન :- લતતરતા પરાનિ શરા જ બાયતભા બાાના અધાય

યાજમોના નગગઠનની ભાગ શતી, યત લતતરતા પરાનિ ફાદ અ

ભાગ નધક લદી થઇ. તથી ફધાયણીમ વબાના ધમકષ યાજડદર

પરવાદ રાશાફાદ લડી દારતના નનલતત ડમામાધીળ

એવ.ક.ઘયની ધમકષતાભા એક અમોગની યચના કયી, જન કામગ

બાયતભા બાાના અધાય ય યાજમોના નગગઠનની મોગમતાની

તાવ કયલાન શત . અ અમોગ 10 ટડવમફય, 1948 ના યોજ

ોતાની યીોટગ ફધાયણ વબાન યજ કયી. જભા બાાકીમ

અધાય ય યાજમોના નગગઠનનો નલયોધ કયલાભા અવમો શતો,

યત લશીલટી વ નલધાના અધાય ય યાજમોના નગગઠનન

વભથગન કયલાભા અવમ શત .




અમોગની અ યીોટગ ની તીવર નલયોધ થમો ન કોગરવ

ોતાના જમ ય નધલળનભા બાાકીમ અધાય ય યાજમોના

નગગઠન ફાફત નલચાય કયલા ભાટ જલાશયરાર નશર,

લલલબબાઇ ટર તથા ટટાનબ વીતાયભમાની એક વનભનતની

યચના કયી. અ વનભનતએ 1 એનપરર, 1949 ના યોજ ોતાની

યીોટગ યજ કયી જભા તઓએ ણ અ ભાગનો લીકાય કમો.

યત યીોટગ ભા એભ ણ વ ચલલાભા અવમ ક રોકબાલનાના

અદય ભાટ અ ભાગનો લીકાય કયલો જોઆએ. અ વનભનતની

યીોટગ ના પરકાળન ફાદ તર ગ બાીઓએ તીવર અદોરન કમ ગ

ન ટયણાભ લર 19 ટડવમફય, 1952 ના યોજ તતકાનરન

બાયતીમ પરધાનભતરીએ તર ગ બાીઓ ભાટ થક અધર પરદળ

યાજમની થાનાની ઘોણા કયી. અ પરભાણ 1 ઓકટોફય,

1953 ના યોજ અધર પરદળ યાજમની યચના થઇ, જ બાાના

અધાય ય થાનત બાયતન પરથભ યાજમ શત . યાજમ નગગઠન અમોગની યચના :-

બાાકીમ અધાય ય અધર પરદળ યાજમની યચના ફાદ

બાયતના ડમ બાીઓની ભાગની લગણના કયલી ળકમ ન

શતી, તથી કડદર વયકાય 22 ટડવમફય, 1953 ના યોજ યાજમ

નગગઠન અમોગની નનભણકની ઘોણા કયી, અ અમોગના

અધમકષ ડમામાધીળ પઝર રી શતા. અમોગ 30 ટડવમફય,

1955 ના યોજ ોતાની યીોટગ કડદરભા યજ કયી. અ યીોટગ ની

બરાભણોન થોડા વ ધાયાઓ વાથ કડદર વયકાય લીકાય કયી,

યાજમ નગગઠન નધનનમભ, 1956 વવદ દવાયા વાય કયલાભા

અવમો. જ ન વાય બાયતભા 14 યાજમો ન 6 કડદરળાનવત

પરદળોની યચના કયલાભા અલી. યત અ નધનનમભભા

વભમાતય વ ધાયાઓની ટયણાભ લર લતગભાનભા બાયતભા 29

યાજમો ન 7 કડદરળાનવત પરદળો છ.

કષતરીમ ટયદો :- બાયતીમ ફધાયણભા કષતરીમ ટયદોના વફધભા કોઆ

જોગલાઇ નથી, યત 21 ટડવમફય, 1955 ના યોજ યાજમ

નગગઠન અમોગના યીોટગ ય નલચાયણા દયનભમાન વવદભા

પરધાનભતરી જલાશયરાર નશરએ બાયતન ચાય થલા ાચ ભોટા

કષતરોભા નલબાજીત કયલા તથા પરતમક કષતરભા વાભટશક નલચાયની

યયા નલકવીત કયલા ભાટ વરાશકાયી ટયદોની યચના

કયલાની યજઅત કયી ન તમાયફાદ કષતરીમ ટયદોની યચના

કયલાની વરાશ અી. યાજમ નગગઠન નધનનમભ, 1956ની

ધાયા 15ભા કષતરીમ ટયદોની યચનાની જોગલાઇ કયલાભા

અલી. કષતરીમ ટયદોની યચના યાષટર નત દવાયા કયલાભા અલ

છ. પરતમક કષતરીમ ટયદના ધમકષ બાયતના ગશભતરી થલા

યાષટર નત દવાયા નનભામર કડદરીમ ભતરી શોમ છ તથા વફનધત

યાજમોના ભ ખમભતરી ઈાધમકષ શોમ છ, જ પરનત લગ ફદરામ છ.

જાશય ટશવાફ વનભનત (Public Account Committee) :-

વવદની એક ગતમની વનભનત જાશય ટશવાફ વનભનત

છ. અ વનભનત વવદના 22 વભમોની ફનરી શોમ છ, જભા 15 રોકવબાના ન 7 યાજમવબાના વભમો શોમ છ. કોઆ ભતરી

તનો વભમ ફની ળક નશી. અ વનભનત વયકાયના દયક ખાતાએ

કયર ખચગ નનમભવય છ ક કભ તની ચકાવણી કય છ. અ વનભનત

જરય જણામ તમાય ખાતાના વફનધત નધકાયીઓન ણ તાવ

છ. કોમપટર ોરય ન ઓટડટય જનયરનો શલાર ણ ત ધમાનભા

ર છ. અ વનભનત દયક નાણાકીમ લગના વફધભા ોતાનો

શલાર વવદન વ પરત કય છ. ભતરીઓ થલા ખાતાઓ તયપથી

જ નનમનભતતાઓ થલા ગયકામદવયતાઓ અચયલાભા

અલર શોમ, ત અ વનભનતના શલારથી પરકાળભા અલ છ.

જાશય ટશવાફ વનભનતના શલારભા દોનત ઠયાલર ભતરીન

યાજીનાભ અલાની પયજ વયકાય ાડી ળક છ. ઇ.વ. 1967થી

તના ધમકષ નલયોધ કષના નતા શોમ છ. અ ગાઈ તના

ધમકષ તયીક વતતાધાયી કષનાવમનકતની વદગી કયલાભા

અલતી શતી. તના પરથભ ધમકષ Mr. W.M. Hailey

શતા, જભણ ઇ.વ. 1921ભા અ દ વબાળ શત . લતગભાન

ધમકષ 2015 થી શરી ભનલલકાજ ગન ખડગ છ.

astha academy, sector 22, gandhinagar. mo. 8980961441 · pdf fileઅ...

Documents