AFETLERDEBARINMA, BESLENME VE HİJYEN

PROF.DR.RECEP AKDUR

GENEL İLKE

AMAÇ; AFETLERİN YOK EDİLMESİ

ÖNEMLİ OLAN; GEÇİCİ YERLEŞİME GEREKSİNİM OLMAMASI

ESAS OLAN; YERLEŞİM, BARINMA VE BESLENME HİZMETLERİNİN TÜM AYRINTILARININ ÖNCEDEN PLANLANMIŞ OLMASI

Marmara Depremi 17 Ağustos 1999

AFETTE BÜYÜKLÜK

17 Ağustos 1999 Marmara Depremi Merkez üssü Kocaeli'nin Gölcük ilçesi Büyüklük 7.4 Etkilenen iller:Kocaeli, Sakarya,

Yalova, İstanbul, Bolu, Düzce, Bursa, Eskişehir, Zonguldak ve Tekirdağ

30 milyon nüfus Sanayi ve ekonominin %80

AFETTE BÜYÜKLÜK

Ölü sayısı: 16 bin 899Yaralı sayısı: 23 bin 781Sakat kalan: 505

Yıkılan ve ağır hasarlı bina: 16 bin 649Orta hasarlı konut: 90 bin 536Az hasarlı konut: 102 bin 822Hasarlı işyeri: 27 bin 477

Dağıtılan prefabrik sayısı: 40 bin 786

GENEL İLKE

Planlanmamış, Gerçek ihtiyaç olmayan, Tasnif edilmemiş olan, Yöre kültürüne uygun olmayan, Hiç bir şey (yiyecek, giyecek, ilaç, insan

gücü) afet bölgesine gönderilmemelidir

ÖNCELİK SIRASI

Su, Giyim, Gıda, Barınma

GEÇİCİ YERLEŞİMİN KABULU

Zamanında-gecikmeyen, Mal güvenliği, Malına mülküne sahip çıkabilme, İşine gücüne devam edebilme Komşu akraba-sosyal ilişkilere devam Organize olma-katkı ve katılımını alma

AFETTE YERLEŞİM TÜRLERİ

Sabit yapılar: Okul, kamp, otel gibi yerlere geçici yerleştirme

Çadır kentler:Kısa erimli yerleştirme Prefabrik konutlar: Orta erimli

yerleştirme Kalıcı yerleştirme: Yeni konutlar-yeni

yerleşim yerleri

SABİT YAPILARA YERLEŞTİRME

SULU ALANLAR HİJYENİ TOPLU BESLEME ÇAMAŞIRHANE KALABALIK FAKTÖRÜ GRUBUN ÖRGÜTLENMESİ GRUP FAALİYETLERİ

ÇADIR KENTLER1

Yer seçimi Uygun çadırlar Araziye yerleşme Toplumun örgütlenmesi

ÇADIRKENTLER2

Önceden hazırlanmış, alt yapısı inşa edilmiş alanlar Önceden planlanmış, uygun

araziler

ÇADIR KENTLER3

Yer Seçimi 1000 kişiye 3-4 hektar alan, Su, elektrik, ulaşım sağlanabilen Eğimli, su drenajına uygun, zemin çamuru,

çimen ve ot olmayan arazi Su basma, toprak kayma, çığ, kaya düşme

olasılığı yok Çöplük, hava kirliliği, kokusu ve jitlerinden

uzak Gürültü ve yoğun trafikten uzak Hava akımı olmayan, güneye bakan Eski yerleşime yürüme mesafesinde

ÇADIR KENTLER4 Uygun Çadırlar

Çadırlar aile tipi olmalı Kişi başına en az 3-3,5 m2 alan 10 m3

hacim sağlamalı Soğuk, rüzgar ve yağmurdan koruyan Doğal havalandırmaya uygun Gereğinde ısıtmaya uygun .

ÇADIRLARI YERLEŞTİRMEK YAN YANA DİZMEK DEĞİLDİR

ÇADIR KENTLER5

Araziye yerleşme

10 metrelik, kaplanmış yollar Çadırlar bu yola iki metre mesafede Çadırlar arasında sekiz metre aralık Çadır dizileri uygun drenajlarla korunmalı Sokaklar ve çadırlar aydınlatılmalı

ÇADIR KENTLER6

sosyal tesisler

Mutfak- yemekhane Tuvaletler Banyolar Çamaşırhaneler Yönetim (İdare, sağlık istasyonu,

haberleşme, güvenlik) Lokal (toplanma, eğleme) Okul çadırları Spor alanları

PREFABRİK KONUTLAR Yer seçimi ilkelerine uygun Su, kanalizasyon, elektrik merkezi Uygun büyüklükte konutlar (sulu

alanların içinde olduğu) Konutların araziye yerleştirilmesi

(cadde ve sokak sistemi) Yönetim (İdare, sağlık istasyonu, haberleşme,

güvenlik) Okul Kantin-Lokal- toplantı yeri Spor alanları

KALICI YERLEŞİMLER

OLAĞAN KENT,ÇEVRE, KONUT, İNŞAAT ve SAĞLIK KURALLARI

BESLENME1

Afetlerde gıda kirliliği olasılığı daha yüksektir Kirlenme olasılığı olan yerler; üretim, hasat,

taşıma, işleme, depolama, dağıtım, kullanım Özellikle kimyasal üretim, taşıma ve depoları Biyolojik kirlilik (geleneksel gıda hijyeni

önlemleri) Fırsatçılara olağandan daha fazla dikkat

BESLENME2

İZOLASYON EVRESİ KISA ERİMLİ UZUN ERİMLİ

BESLENME3

Örgütsüzlük ve olanaksızlıklar nedeniyle İlk günler, yiyecekler korunamaz kuru ve paketlenmiş yiyecekler tercih edilmeli

Örgütlü, sistemli ve dayanışma duygusunu pekiştiren dağıtım yapılmalı.

En kısa sürede seyyar mutfak kurulmalı Orta ve uzun erimli yerleşime dek

beslenme merkezi olmalı

DAĞTIMDA HAKKANİYET VE DÜZEN, DAYANIŞMA DUYGUSU

MERKEZİ VE TOPLU BESLENME DAHA HİJYENİKTİR

BESLENME4

hijyen

Gıdalar uygun koşullarda saklanmalı Vektörler mutfak ve gıdaya ulaşamamalı Mutfak temiz olmalı Tezgahlar hem yemek hazırlamadan önce

hem de sonra temizlenmelidir Kaplar olağandan daha özenle

temizlenmeli

BESLENME5

hijyen

El, araç gereç ve tezgah kurulamada kağıt havlu kullanılmalı

Mutfak bezleri amacına göre sınıflanmalı karıştırılmamalı

Bezler günlük değiştirilemiyor ise kullanmadan önce klorlu suya yatırılmalıdır.

Fırça ve paspas benzeri araçlar mutfağa özgü olmalı diğer alanların araçları kesinlikle mutfağa sokulmamalıdır

BESLENME6

ÇALIŞANLAR Çalışmaya uygunluk-Portörlük muayenesi Çalışanların beden, giysi temizliği El bakımı ve kontrolü El yıkama ve eldiven kullanma Bone kullanma Sıvı sabun-Kağıt havlu kullanma EĞİTİM

SU1

Sistem ve şebeke hızla kontrol edilmeli-bozukluk, arıza ve riskler derhal giderilmeli

Kirlenme olasılığı dikkate alınmalı, giderilmeli

Başlangıç ve rutin analizler Başlangıç, süper ve olağan klorlama Şebeke çalışıncaya dek seyyar su

sağlama ve bunlarda su güvenliği

SU SAĞLAMA YÖNTEMLERİ2

1. AMBALAJLI SULAR2. TANKERLERLE TAŞIMA3. MOBİL ARITMA DÜZENEKLERİ4. ŞEBEKE BAĞLAMA

SU3

Kısa erimli geçici yerleşimler de eğer yok ise şebeke bağlanmalıdır.

Çadır kentte kişi başına en az 40 litre su sağlanmalı

Suyu alma yeri her bir çadıra en fazla 100 m uzakta olmalıdır.

AMBALAJLI SU4

RUHSATLI MARKALI ORJİNAL ŞİLLİNG KAPAKLI KULLANIM SÜRESİ GEÇMEMİŞ UYGUN TAŞIMA-SAKLAMA

SU TANKERİ5 Su taşımaya uygun, Dolum ve başaltım sistemleri

kirlenmeye yol açamayacak tipte, Su aldığı yer uygun ve denetlenmiş, Dolumdan sonra klorlama, Yerleşim girişlerinde klor kontrolü, Personel eğitimli.

TAŞINABİLİR SU DÜZENEKLERİ6

İçme suyu düzenekleri Atık su arıtma düzenekleri Su analiz laboratuvarları

İÇME SUYU DÜZENEKLERİ KAYNAĞA UYGUN KAPASİTESİ YETERLİ DEZENFEKTE EDEBİLEN PAKETLEYEBİLEN

TUVALET–BANYO-ÇAMAŞIRHANE Her 10 kişiye bir tuvalet her 50 kişiye

bir duş sağlanmalıdır. Açık çukurlu hela için her 50 kişiye 3 metre çukur kazılır ve

10 kişiye bir yıkanma musluğu 100 kişiye bir banyo 50 kişiye bir duş yazın duş sayısı 30 kişiye bir olacak şekilde ayarlanmalıdır.

Merkezi çamaşırhane ve yeterli çamaşır makinesi

ENKAZLAR MOLOZLAR Enkaza ve molozlara dezenfektan,

ensektisit sıkmaya gerek yoktur Çöplüğe, dere yatağına, denize,sarp

vadilere dökülmemeli Tekrar almaya uygun ve olabildiğince tasnif

edilmiş depolama Toprağı ve diğer atıkları kirletecek

(radyoaktif,kimyasal, parlayıcı patlayıcı,biyolojik) atıkları özel toplama ve uzaklaştırma

DEFİN TÜM İŞLER ÖNCEDEN PLANLANMIŞ OLMALIDIR Cesetlerin kontamine (biyolojik/kimyasal) olabileceği

unutulmamalı, kirli olanlar dekontamine edilmeli Kirli olmayan ölülere sönmemiş kireç, dezenfektan vb

uygulamasına gerek yoktur. Uygun koşullarda -soğukta bekletilmesi yeterlidir.

Cesetler için yeteri sayıda torba bulunmalı/temin edilmeli

Yakınları alana dek morgda bekletilmelidir- Çok sayıda ve geçici morga gereksinim vardır. 72 saatten fazla tutulmamalıdır.

Kayıt ve kimlik tespiti çok önemlidir. Belirlenen yerler dışına gömme yapılmamalıdır.

ÇÖP-VEKTÖRLER Kapalı kaplar yerleştirinceye dek çukurlara

biriktirme ve toprakla örtme Atıklar poşetlere ve kapalı kaplarda toplanmalı Her 4-8 çadıra (25-50 kişi) 50-100 litrelik

kapaklı çöp kabı yerleştirilmeli Her gün alınmalı. Eğitim yapılmalı Uygun alanlar seçilmiş ise vektörler sorun

olmaz-varlığında, jit yok etme ve kimyasal mücadele yapılmalı

SAĞLIK İSTASYONU

Rutin sağlık hizmetleri Gebelerin, bebeklerin, yaşlıların izlenmesi Hastalar, engelliler, yakınlarını kaybetmişlere

özel özen Post travmatik sendrom, kontrasepsiyon

Afete özgü bir aşı takvimi yoktur. Afette tetanos ve hepatit B akla gelen iki aşıdır. Önemli olan rutin aşıların ihmal edilmemesidir

ÇADIRDA SAĞLIK HİZMETLERİ Marmara Depremi 17 Ağustos 1999