adolesanlarda sik karŞilaŞilan sorunlar
DESCRIPTION
ADOLESANLARDA SIK KARŞILAŞILAN SORUNLAR Doç. Dr. Orhan Derman - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
ADOLESANLARDA
SIK KARŞILAŞILAN
SORUNLAR
Doç. Dr. Orhan Derman
Hacettepe Üniversitesi
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları AD
Adolesan Ünitesi
•ADOLESAN 10 – 19 Yaş
•GENÇ 15 – 24 Yaş
•GENÇLİK 10 - 24 Yaş
Adolesan DönemAdolesan Dönem
• Fiziksel gelişim
• Cinsel gelişim
• Psikososyal gelişim
• Herkes aynı yaşta tamamlamaz, her dönem aynı anda bitmez.
Üç yaşa bakılırÜç yaşa bakılır
• Takvim yaşı
• Boy yaşı
• Kemik yaşı
• Biyolojik maturasyonu kemik yaşı gösterir.
Boy YaşıBoy Yaşı
Kemik YaşıKemik Yaşı
Tanner SınıflandırmasıTanner Sınıflandırması
Puberteye girmekPuberteye girmek
• Erkeklerde testis volümünün 4 ml veya uzun çapının 2.5 cm den
fazla olması.
Prader orşidometrisi (1-
25 ml)
• Kızlarda meme tomurcuğunun oluşması.
Yapılan en büyük ölçüm hatası: Penisi çekerek ölçmemek
Adolesanda sık rastlanan sorunlar;Adolesanda sık rastlanan sorunlar;
• Büyüme geriliği
• Boy kısalıkları ve boy uzunlukları
• Pubertal sorunlar
• Hipertrikozis, hirsutismus
• Meme hastalıkları
• Jinekomasti
• Adolesanda jinekolojik problemler
• Skrotal Hastalıklar
• Enüresiz
• Obesite
• Yeme Bozuklukları
• Ortopedik problemler
• Dermatolojik problemler
• Psikososyal problemler
BÜYÜME GERİLİĞİ
1. Boy persentil değeri < %3
2. Kemik yaşı ve/veya boy yaşı, takvim yaşına göre <2 yaş
3. Yıllık büyüme hızı < 4 cm.
KISA BOY
Normal Variasyon Patolojik
Ailevi boy kısalığı
Konstitisyonel gecikme
Oranlı Orantısız
İskelet displazileri
Rikets
Prenatal PostnataL
Intrauterin gelişme geriliği Endokrin hastalıklar (Büyüme hormon eksikliği,
Dismorfik sendromlar Hipotiroidizm, Hipogonadizm, Hiperkortizolizm)
Kromozal hastalıklar Psikososyal cücelik
Plasental hast. Malnütrisyon
İnfeksiyonlar Gastrointestinal hast.
Teratojenler Kardiopulmoner hast.
Kronik anemi Renal hastalıklar
BOY UZUNLUĞUNUN NEDENLERİ
Konstitüsyonel (Familyal)
Endokrin Nedenler
Somatotropin Fazlalığı (Hipofizer Gigantizm)
Androjen Fazlalığı (Çocukluğunda Uzun,Erişkinlikte Kısa Boylu)
Gerçek Puberte prekoks
Psödopuberte Prekoks
Androjen Eksikliği (Çocuklukta Normal,Erişkinlikte Uzun Boylu)
Klinefelter Sendromu
Anorşi (Enfeksiyon,Travma,İdiopatik)
Hipertiroidizm
Genetik Nedenler
Klinefelter Sendromu
XYY, XXYY Sendromları (Erişkinlikte Uzun Boylu)
Çeşitli Sendromlar ve Antiteler
Marfan Sendromu
Serebral Gigantizm
Total Lipodistrofi
Diansefalik Sendrom
Homosistinüri
Pubertal SorunlarPubertal Sorunlar
Erken puberte Gecikmiş puberte
KIZLARDA
• Meme başı < 8 yaş > 13 yaş
• Pubik kıllanma < 9yaş > 14 yaş
• Adet görme < 10.5 yaş > 16 yaş
ERKEKLERDE
• Cinsel Gelişme < 9 yaş >14 yaş
KILLANMA FAZLALIKLARI
• Hipertrikosiz; Androjen fazlalığına bağlı olmayan yaygın veya lokalize bir
kıllanma artışı.
• Hirsutizm; Kızlarda erişkin erkek dağılımı modelinde (yüz, göğüs, memeler,
karın) aşırı kıllanmayı tanımlar.
• Virilizasyon; Hirsutizme ilaveten klitorisin büyümesi, ses kalınlaşması,
temporal bölgede erkek tipinde saç dökülmesi, göğüslerin ufalması, adelelerin
özellikle omuzların genişlemesi gibi maskulizasyon bulgularının eklenmesi.
Normal Kılın BüyümesiNormal Kılın Büyümesi
• Puberteden önce vücüdun çoğunluğu ince, pigmente
olmayan kıllarla kaplıdır. Bunlara vellus denir.
• Saçlı deri, kirpikler ve kaşlarda her zaman terminal kıllar
vardır.
• Androjenler, seks hormonuna cevap veren kıl
foliküllerinde , vellüs kılları terminal kıllara çevirirler.
• Kıl büyümesi bir siklustur. Aktif büyüme periyoduna
“Anojen Fazı “denir. Bu fazın süresi, kılın uzunluğunun
belirlenmesinde primerdir. Kafatası kılı en uzun anojen faza
sahiptir.
• Ne zaman kıl büyümesi durursa, dinlenme dönemine girer
ve bu döneme de “Telojen Fazı” denir.
• Kılın dökülmesi dönemine ise “Katojen Fazı” denir.
• Kıl büyümesini hem androjenler hem de
östrojenler etkiler.
• Androjenler seks hormona duyarlı terminal kıl
büyümesini başlatırlar, östrojenler ise bu
yapıyı modüle ederler.
Meme hastalıklarıMeme hastalıkları• Gelişim anomalileri
Asimetrik meme gelişimi
Aksesuar meme
Amastia ve atelia
Tüberoz meme deformitesi
Makromastia
• Selim meme hastalıkları
Psikolojik büyüme ve gerginlik
Mastalji
Proliferatif meme değişiklikleri (nodülarite, fibrokistik değişiklikler)
Fibroadenom (multiple, dev, juvenil, filloides)
• Meme başı akıntıları
• Meme kanserleri
ASİMETRİK MEME GELİŞİMİ
Meme gelişimi önce tek
taraflı başlar, bazen
puberte boyunca hep bir
taraf gelişimi diğer tarafa
göre belirgindir.
Genellikle sol meme sağa
göre daha büyüktür.
AKSESUAR MEME HASTALIKLARIAKSESUAR MEME HASTALIKLARI
En sık meme anomalisi %1-5
Süt çizgisi boyunca axilladan
kasığa kadar,umblikus altında
daha nadir.
Amastia ve AteliaAmastia ve Atelia
Meme dokusu yokluğu
AMASTİA
Meme başı yokluğu
ATELİA
Poland sendromu
amastia ile beraber aynı
tarafta kosta deformitesi,
perdeli parmaklar ve
radial sinir felci
TUBERÖZ MEME DEFORMİTESİTUBERÖZ MEME DEFORMİTESİ
• Protuberent ve fazla gelişmiş meme başı ile
meme dokusu hipoplazisi.
Meme başı akıntılarıMeme başı akıntıları
Ayırıcı Tanı
Akıntının Tipi Tanı
Sütlü Galaktore
Birçok renkli / Yapışkan Duktal Ektazi
Pürülan Mastitis
Sulu Papillom, Kanser
Seröz / Seröhemorajik Duktal papillom, Duktal ektazi
Selim proliferatif değişiklikler
MEME MUAYENESİMEME MUAYENESİ
• İnspeksiyon; asimetri ? , deride retraksiyon ?
Muayene pozisyonları;
1. İleri doğru yaslanarak,
2.Başının üzerine ellerini koyarak,
3.Kalçalarının üzerine ellerini dayayarak .
• Palpasyon; kitle ?, meme akıntısı ?
Muayene yöntemleri;
1.Tekerlek dingili - Aksilladaki meme kenarından , direk çizgi ile meme başına
2.Orta merkezli daireler- Konsentrik daireler veya meme etrafında spiraller
ile,
3. Vertikal çizgiler- En etkili methoddur.
Memede problemi olan hastalara yaklaşım,
1- Klinik muayene (malignensi düşünülmüyorsa 4-8 hafta sonra kontrol muayene) .
2- Şüpheli kitle veya devamlı akan kitle; ince iğne biyopsisi veya çekirdek biyopsisi
(sonografi ?).
3- Biyopsi sonucu benign; gözlem ve kontrol
Biyopsi sonucu şüpheli; açık eksizyonel biyopsi.
4-Muayene, ince iğne ve çekirdek biyopsi sonuçları malign; frozen section ile direk
tedavi (eksizyonel biyopsi yapılmasına gerek yok).
JinekomastiJinekomasti
• Erkek memesindeki glandüler büyüme.
• Steroid hormon fizyolojisindeki geçici veya
devamlı bir bozukluğun işareti.
• Etiyopatogenez;
1. Androjen / östrojen oranın azalması,
2. Aromataz enzim aktivitesinin artması,
3. Meme dokusunun duyarlılığının artması.
Jinekomasti klasifikasyonuJinekomasti klasifikasyonu;;
• Nonpatolojik jinekomastiler
– Yenidoğan jinekomastileri
– Pubertal dönem jinekomastileri
– İleri yaş jinekomastileri
• Patolojik jinekomastiler
– Hastalıklara bağlı
– İlaçlara bağlı
HASTALIKLARA BAĞLI
a- Endokrinopatiler
(Hipogonadizm, hipertiroidi, adrenal
bez hastalıkları)
b- Tümörler
(Hipofiz bezi, adrenal bez, testis)
c- Kronik hastalıklar
(Karaciğer, böbrek hastalıkları,
malnütrisyon)
d- Ailevi
( Hipogonadizm ile,
hipogonadizm olmadan,
yüksek aromataz enzim
aktivitesi).
İLAÇLARA BAĞLI
a- Hormonlar
(Östrojenler, aromatazebıl androjenler, korionik
gonadotropinler)
b- Psikoaktif ilaçlar
(Trisiklik antidepresanlar,
valium “Diazepam”, fenotiazin)
c- Kalp ilaçları
(Digital, Ca kanal blokerleri)
d- Antitüberküloz ilaçlar
(Ethionamid, thiacetazone, isoniazid)
e- Testosteron antagonistleri (Ketakanazol, Simetidin,
Spiranolakton asetat)
f- Tümör ilaçları (Alkilleyici ajanlar)
g- Uyuşturucu ilaçlar ve alkol
PATOLOJİK JİNEKOMASTİLER
Jinekomastide klinik izlem;Jinekomastide klinik izlem;
• Nydick sınıflamasına göre (disk boyutu ile);
Eğer disk; a) Areolayı geçmezse , bir pozitif ( +)
b) Areola sınırına kadar gelmişse, iki pozitif (++)
c) Areolayı geçmişse, üç pozitif (+++)
• Disk çapı ölçülerek;
Eğer disk çapı;
a) < 4 cm ise veya II evre kız göğüsü gelişimi varsa; sadece bilgilendir
< 4 cm ve büyüklük > 4 yıl sürmüşse ve/veya klinik bulgu varsa; tedavi başla
b) 4-6 cm arasında ise; medikal tedavi
c) > 6cm ise; cerrahi tedavi.
Jinekomastide tedavi;
* Medikal tedavi;
1. Tamoksifen
2. Testolactone
3. Dihydrotestosterone heptanoate
4. Danazol
5. Klomifen sitrat
* Cerrahi tedavi
Jinekolojik sorunlarJinekolojik sorunlar
• Amenore
• Dismenore
• Premenstrual gerginlik
• Disfonksiyonel uterus kanamaları
• Polikistik over sendromu
• Vajinal akıntılar
AMENOREAMENORE• Menstruasyon kanamasının olmaması.
• Primer Amenore:
* Pubertal gelişimi başlamamış olanlarda 14 yaşa kadar
* Pubertal gelişimi başlamış olanlarda 16 yaşa kadar menstruasyon
olmaması.
• Sekonder Amenore:
* Menarştan 18 ay sonra,
* Regüler adetten 6 ay sonra,
* Oligomenore durumunda,
ardışık 3 adet döneminde menstruasyon olmaması.
Prementrual GerginlikPrementrual Gerginlik
• Son üç luteal fazda psikolojik ve organik yakımları
olmak
• Adet görme ile şikayetlerin geçmesi
• Psikiyatrik problemim olmaması
DİSMENORE;DİSMENORE;
• Menstrual dönemdeki ağrı.
• Patogenezinde prostaglandinlerin rolü vardır.
• Primer Dismenore: Spesifik patolojik durum yok.
• Sekonder Dismenore: Pelvik organ patolojilerinde durumlarında
(endometriozis, salpenjit veya müllerien sistemin konjenital anomalileri
v.s.)
DİSMENORENİN SINIFLANDIRMASI
Çalışma Kabiliyeti Semptom Analjezik
Grade 0 Menstruasyon ağrılı değil,
günlük aktivite etkilenmiş değil - - -
Grade 1 Menstruasyon ağrılı ama günlük
aktivite arada kısıtlanır,semptom yok Nadiren - Nadiren
Grade 2 Günlük aktivite etkilenir.Analjezik
gerekir ve semptomlar ortaya çıkar Orta etki Az Gerekir
Grade 3 Aktivite belirgin etkilenir.Analjezik
Etki az, başağrısı, kusma, diare, Belirgin etki Belirgin Zayıf etki
halsizlik, bulantı ve ciddi ağrı
DİSFONKSİYONEL UTERUS KANAMALARIDİSFONKSİYONEL UTERUS KANAMALARI
* Disfonksiyonel utrus kanamaları (DUK), yapısal patoloji olmadan anormal endometrial
kanama ile tanımlanmaktadır.
Menoraji: menstrual periodda fazla kanama,
Metroraji: sık ve irreguler kanama,
Menometraji: menoraji + metroraji.
* Normal menstrual siklusta;
Aralık: 21 - 45 gün
Süre: 3 - 7 gün
Kan kaybı: 30 - 40 ml (< 80 ml)
(Siklusta değişiklikleri adolesanlarda, yetişkinlerden daha sıktır)..
DUK’da ayırıcı tanı
• Hipotalamus, hipofiz ve over aksının immatür olması,
• Gebelik,
• Uterus ve vajen anormallikleri,
• Endokrin anormallikler (hipotiroidizm, hipertiroidizm,
hiperprolaktinoma, cushing, addison)
• Sistemik hastalıklar (karaciğer hast., böbrek hast., lösemi, demir
eksikliği anemisi, antikonvülzanlar, intrauterin aletler, endometriosis)
• Koagülapatiler ile beraberdir.
DUK’da tedavi;DUK’da tedavi;
• Hb değeri;
* >12 gr/dl; demir tedavisi
* 10 - 12 gr/dl; demir + oral kontraseptif tedavileri
* <10 gr/dl ve aktif kanama; demir + oral kontraseptif tedavileri ve
hospitalizasyon
• Hemostaz medikal tedavi ile düzelmezse; dilatasyon + küretaj
• Von Willebrand (tip 1)’lı hastalarda; desmopressin
POLİKİSTİK OVER SENDROMUPOLİKİSTİK OVER SENDROMU
(Fonksiyonel over hiperandrojenizm,(Fonksiyonel over hiperandrojenizm,
Kronik hiperandrojenik anovulasyon) Kronik hiperandrojenik anovulasyon)
• Rotterdam Kriterleri 2003 (2/3 pozitif bulgu)
• Oligomenore
• Hiper androjenik bulgular
• Ultrasoundda overlerde kistik görünüm
Klinik bulgular ile tanıKlinik bulgular ile tanı
• Şişmanlık
• Akne
• Hirsutizm
• Adet düzensizlikleri
• Akantosiz Nigrikans
• Alopesi
PCO’lu adolesanlarda 4 önemli fizyolojik
olay, anormal bir duruma dönüşür;
* LH sekresyonunun maturasyonu
* Adrenal androjen üretiminin artması
* Body mass’in artması
* İnsüline dirençli diabetes mellitusun gelişmesi.
Vajinal AkıntılarVajinal Akıntılar
• Fizyolojik Lökore
• Mantar enfeksiyonları (Kandidiyasiz)
• Bakteriyal Vajinosiz
• Trikomonas
SKORTAL ŞİŞLİKLERDE FARKLI DİAGNOZLAR
1- Ağrısız skortal şişlik veya kitle a) Hidrosel
b)Spermatosel
c) Varikosel
d) Herni e) Testiküler tümör
f) Çıkan testis
2- Ağrılı skrotal şişlik veya kitle a) Spermatik
kordon torsiyonu b) Testis appendiksinin
torsiyonu c) Epididimitis
d) Orşit
e) Hematoma yol açan travma f) Herni
g) Henoch- Schönlein sendromu
ENENÜRESİZÜRESİZ
• Beklenen kontrol yaşının üzerinde idrarın
istemsiz kaçırılmasıdır.
• Noktürnal Enüresiz
• Diürnal Enüresiz
• Kontinüyum Enüresiz
OBESİTEOBESİTE• Eksojen obesite
• Hiperadrenokortisime bağlı obesite ( Cushing veya iatrojenik)
• Hiperinsülinemi ( insülinoma)
• Akkiz hipotalamik hasar (infeksiyon, travma veya tümöre bağlı)
• Hipogonadizmle birlikte
• Hipotalamik veya hipofizer defekte bağlı
• Gonadlarla ilgili
• Hipotiroidi
• Bazı genetik sendromlar (Laurence Moon Biedl, Prader Labhart Willi, Frohlich “Adipos genital sendrom”,
Alstrom, Albright’ın herediter osteodistofileri “psödohipoparatiroidi” ).
Obezite için yapılacak Obezite için yapılacak
değerlendirmedeğerlendirme
Vücut Kitle İndeksi = Kilo
Boy (m2)
İdeal Vücut ağırlık oranı= Gerçek Ağırlık İdeal Ağırlık
YEME BOZUKLUKLARIYEME BOZUKLUKLARI
• Anoreksiya Nervoza
• Oburluk (Binge Eating)
• Akşam Yeme Sendromu
• Bulimiya Nervoza
• Nonspesifik Yeme Bozuklukları
Anoreksiya Nervoza DMAnoreksiya Nervoza DMSS IV IV
kriterler kriterlerii
• Kilo almaktan korkma
• Vücut algısının bozulması
• İdeal vücut ağırlığının %85 den az olması
• Birbirini takip eden üç ayda adet görmeme
ORTOPEDİK PROBLEMLERORTOPEDİK PROBLEMLER
• Skolyoz
• Kifoz
• Osgood - Schlatter hastalığı
• Spondilolistezis
• Femur başı epifizinde kayma
• Ankilozan spondilit
• Bel, boyun ve sırt ağrıları
DERMATOLOJİK PROBLEMLERDERMATOLOJİK PROBLEMLER
• Akne (En sık)
• Seboreik dermatit
• Psöriazis
• Verruler
• Nevüsler, hemanjiomlar ve hamartomlar
• Allerjik cilt lezyonları
• Enfekte cilt lezyonları
Psikolojik tetkiklerPsikolojik tetkikler;;
• Bender Gestald (görsel-motor-algı) testi
• Cümle tamamlama testi
• Wisc-r zeka testi
• Projektif testler
• Diğerleri (Minnesota çok yönlü kişilik envanteri,
Rorshach testi, Symmonds testi, Tematik algı
testi, insan resmi çizme testi)
Adolesan dönem bazen hiç bitmez.Adolesan dönem bazen hiç bitmez.
Prof. Dr. Erok Kınık;
“Bazıları adolesan olarak ölürler”.
TEŞEKKÜRLER.
Hepinizi kongrelerimize bekliyoruzHepinizi kongrelerimize bekliyoruz