(1)

รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการ

การศกษาขนพนฐาน

A Model of Democratic Management in Schools under the Office

of Basic Education Commission

วนชย หวงสวาสด

Wanchai Wangsawasd

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศกษาศาสตรดษฎบณฑต

สาขาวชาการบรหารการศกษา

มหาวทยาลยสงขลานครนทร

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of

Doctor of Education in Educational Administration

Prince of Songkla University

2559

ลขสทธของมหาวทยาลยสงขลานครนทร

(2)

ชอวทยานพนธ รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

ผเขยน นายวนชย หวงสวาสด สาขาวชา การบรหารการศกษา

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร อนมตใหนบวทยานพนธฉบบนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา

.................................................................. (รองศาสตราจารย ดร.ธระพล ศรชนะ)

คณบดบณฑตวทยาลย

อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก คณะกรรมการสอบ

.................................................................. (รองศาสตราจารย ดร.ผองศร วาณชยศภวงศ)

...........................................ประธานกรรมการ (ดร.เรชา ชสวรรณ)

อาจารยทปรกษาวทยานพนธรวม

.......................................................กรรมการ (รองศาสตราจารย ดร.ผองศร วาณชยศภวงศ)

.................................................................. (ผชวยศาสตราจารย ดร.วระยทธ ชาตะกาญจน)

.......................................................กรรมการ (ผชวยศาสตรจารย ดร.วระยทธ ชาตะกาญจน)

.......................................................กรรมการ

(ผชวยศาสตราจารย ดร.เกสร ลดเลย)

(3)

ขอรบรองวา ผลงานวจยนมาจากการศกษาวจยของนกศกษาเอง และไดแสดงความขอบคณบคคล

ทมสวนชวยเหลอแลว

ลงชอ.............................................................

(รองศาสตราจารย ดร.ผองศร วาณชยศภวงศ)

อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก

ลงชอ............................................................

(นายวนชย หวงสวาสด)

นกศกษา

(4)

ขาพเจาขอรบรองวา ผลงานวจยนไมเคยเปนสวนหนงในการอนมตปรญญาในระดบใดมากอน

และไมไดถกใชในการยนขออนมตปรญญาในขณะน

ลงชอ ............................................................

(นายวนชย หวงสวาสด)

นกศกษา

(5)

ชอวทยานพนธ รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

ผเขยน นายวนชย หวงสวาสด สาขา การบรหารการศกษา ปการศกษา 2558

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอ1)ศกษาองคประกอบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน2)สรางรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานและ 3)ประเมนผลการใชรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน วธด าเนนการวจย ประกอบดวย การศกษาเอกสารแนวคด ทฤษฎ และงานวจยเพอใหไดองคประกอบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน และน าไปสมภาษณเชงลกผบรหารโรงเรยนประชาธปไตยตนแบบของส านกเสรมสรางเอกลกษณของชาต จ านวน 4 คนในโรงเรยน4 ภมภาคแลวสงเคราะหเปนองคประกอบประชาธปไตยในโรงเรยน น าองคประกอบมาสรางรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนประเมนความเหมาะสมและความเปนไปไดโดยผทรงคณวฒ12 คน พรอมปรบปรงรปแบบตามขอเสนอแนะของผทรงคณวฒ จากนนน ารปแบบไปทดลองใชในโรงเรยนจ านวน 1โรงเรยน เปนเวลา 1 ภาคเรยน และท าการประเมนผลการใชรปแบบ ผลการวจย พบวา

1.รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน ประกอบดวย 4 องคประกอบ11องคประกอบยอยและ 54ตวบงช มรายละเอยด ดงน องคประกอบท 1 การบรหารแบบมสวนรวม ประกอบดวย 3 องคประกอบยอย19ตวบงชองคประกอบท 2หลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตย ประกอบดวย 2 องคประกอบยอย12 ตวบงชองคประกอบท 3 การจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา ประกอบดวย 3องคประกอบยอย11ตวบงช องคประกอบท 4 การสรางบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน ประกอบดวย 3 องคประกอบยอย12ตวบงชโดยองคประกอบหลกการบรหารแบบมสวนรวม เปนองคประกอบทส าคญ ในการขบเคลอนใหองคประกอบ 2,3 และ 4 ด าเนนการไดโดยผานกระบวนการ 3 ขนตอน คอ การวางแผน การสงการและการควบคม และเมอทง 4 องคประกอบด าเนนการไดครบตามรปแบบดงกลาว จะท าใหรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนเปนไปอยางตอเนองและยงยน

(6)

2.ผลการประเมนรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนหลงการทดลองใชกบผบรหาร คณะครและบคลากรทเกยวของมความพงพอใจในองคประกอบท 1 การบรหารแบบมสวนรวมมากทสด สวนองคประกอบท 2 ,3และ4มความพงพอใจมาก

(7)

Thesis Titte A Model of Democratic Management in Schools under the

Jurisdiction of the Basic Education Commission

Author Mr. Wanchai Wangsawasd

Major Program Educational Administration

Academic Year 2015

ABSTRACT

This research aimed to (1) investigate factors of democratic

management in schools under the Jurisdiction of the Office of the Basic Education

commission; (2) construct a model of democratic management in schools, and

(3) evaluate the implication of a model of democratic management in schools.

The research methodology was consisted of: reviewing literature of principle, theories,

and researches to find out factors of democratic management in schools; these find-out

factors taken to be reviewed by the four best practice schools administrators as

democratic prototype of the National Identity Office in four regions; then, both find-outs

of reviewing literature and the reviewer results were used to make the factors of

democratic management in schools; these factors taken to build a model of democratic

management in Schools to be evaluated for the feasibility and appropriation by 12

experts and their recommendation, finally the model taken to be piloted in a schools for

a semester in academic year 2014. The finding revealed as follows:

1. A model of democratic management in schools under the Jurisdiction

of the office of Basic Education Commission was contained four factors, 11 sub-factors

and 54 indicators notably. Factor 1 participative management was consisted of three

sub-factors and 19 indicators; factor 2 schools curriculum supporting democratic

implementation of two sub-factors and 12 indicators; factor 3 instruction for democratic

management of three sub-factors and 11 indicators, and factor 4 arrangement of

(8)

atmosphere and environment of democratic engagement of three sub-factors and

12 indicators. However, participative management was the important factor.

The implementation of factor 2, 3 and 4 was conducted through three processes

notably: planning, execution and control. Then four factors were completely

implemented as model, a model of democratic management in Schools was continuous

and stainable.

2. In experiment, the administrators , teachers and educational personnel

satisfied with the participative management (factor 1) the most of all. However,

the others ( factor 2, 3 and 4) were satisfied very much.

(9)

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนส าเรจไดดวยความเมตตาตอศษยของอาจารยทปรกษา

วทยานพนธทงสองทานคอ รองศาสตราจารย ดร.ผองศร วาณชยศภวงศ ผชวยศาสตราจารย ดร.วระยทธ ชาตะกาญจน ดร.เรชา ชสวรรณ ทกรณาใหค าปรกษาใหขอเสนอแนะ จดประกายความคด กระตนเตอน เพมพนความรในการวจยครงนและผชวยศาสตราจารย ดร.เกสร ลดเลย กรรมการผทรงคณวฒ(คณะกรรมการสอบ) รวมทงคณาจารยในภาคบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร ทกทานทประสทธประสาทวชา ผวจยขอกราบ

ขอบพระคณอยางสงมา ณ โอกาสน ขอบพระคณผทรงคณวฒทกทานทไดรวมกนประเมนความเหมาะสมและ

ความเปนไปไดของรปแบบ ผบรหารโรงเรยนประชาธปไตยตนแบบทกรณาใหสมภาษณเชงลก คณะครบคลากรโรงเรยนวดปรางแกวทกรณาเปนโรงเรยนทดลองใชรปแบบ ดร.ปญญา ศรลารกษ ดร.สภาวด ดวงจนทร ทเปนผชวยนกวจยใหค าปรกษาและคอยชวยเหลออยางดมาโดยตลอด

ขอบพระคณ ดร.ทนกร พลพฒ ดร.กฤตเมธ บญนน ทชแนะตดตอประสานงานเพอให การด าเนนการวจยครงนด าเนนการอยางราบรนสะดวก

ขอบคณนางจฑามาศ หวงสวาสด นายณฐนนท หวงสวาสด นางสาวณฐชยา

หวงสวาสด สมาชกในครอบครวผ เปนแรงบนดาลใจมาโดยตลอด ขอบคณเพอนๆทกคนทเปนก าลงใจ ขอบคณส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษายะลา เขต 2 ทจดสรรทนการเรยนใหแกผวจย และขอบคณทกทานทมสวนชวยใหงานวจยฉบบนส าเรจลลวงไปไดดวยด

คณงามความดหรอประโยชนอนใดอนเกดจากวทยานพนธฉบบน ผวจย ขอมอบใหกบทกทานทมสวนท าใหงานวจยประสบความส าเรจทงทางตรงและทางออมตลอดจน

คณสมจตร พรหมคงบญและคณะครบคลากรโรงเรยนบานตะบงตงง โรงเรยนบานเขาพระ โรงเรยนเสนาณรงควทยา(กองทพบกอปถมภ)ทคอยเปนก าลงใจตลอดเวลา ผวจยมอบความด

ทงหมดทเกดจากงานวจยนแกนายกลาย นางถนอม หวงสวาสดซงเปนผ ใหก าเนดผ วจย และ มอบเปนเกยรตแดพนองตระกลหวงสวาสดทกคน

วนชย หวงสวาสด

(10)

สารบญ หนา บทคดยอ (5) ABSTRACT (7) กตตกรรมประกาศ (9) สารบญ รายการตาราง

(10) (13)

รายการภาพประกอบ (14) บทท

1. บทน า 1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1 ค าถามการวจย 5 วตถประสงคในการวจย 5 ความส าคญและประโยชนของการวจย 6 ขอบเขตของการวจย 6 กรอบแนวคดในการวจย 7 นยามศพทเฉพาะ 10

2. เอกสารและงานวจยทเกยวของ 13 ประชาธปไตย 13 หลกการประชาธปไตย 18 วถประชาธปไตย ความหมายและความส าคญของพลเมอง

25 34

การบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน 39 องคประกอบประชาธปไตยในโรงเรยน 63 แนวคดเกยวกบรปแบบและการพฒนารปแบบ 115 แนวคดเกยวกบคมอ 132

3. วธด าเนนการวจย 138 ขนตอนท 1 การศกษาองคประกอบประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

139

(11)

สารบญ(ตอ) บทท

หนา

ขนตอนท 2 การสรางรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

142

ขนตอนท 3 การประเมนผลการใชรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

145

4. ผลการวจย 148 ผลการวจยขนตอนท 1 การศกษาองคประกอบประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

149

ผลการวจยขนตอนท 2 การสรางรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

161

ผลการวจยขนตอนท 3 167 5. สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ 170

วตถประสงคการวจย 170 วธด าเนนการวจย 170 สรปผลการวจย 171 การอภปรายผล 176 ขอเสนอแนะเพอการวจยครงตอไป 186

บรรณานกรม 187 ภาคผนวก 198

ก. หนงสอขอเชญเปนผทรงคณวฒ ข. รายนามผทรงคณวฒประเมนความเหมาะสมและความเปนไปไดของราง

รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานและคมอการด าเนนงาน

ค. แบบประเมนความเหมาะสมและความเปนไปไดของรางรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานและคมอการด าเนนงาน

199 201

203

(12)

สารบญ(ตอ) หนา

ภาคผนวก ง ผลการประเมนความเหมาะสมและความเปนไปไดของรางรปแบบและ 224

คมอการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกด ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

จ คมอการด าเนนงาน 241 ฉ หนงสอขอความอนเคราะหใหนกศกษาปรญญาเอก 272 เกบขอมลโดยการสมภาษณเชงลก ช หนงสอขออนญาตทดลองใชรปแบบและ 274 คมอการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ซ แบบสมภาษณรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน 276 สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ฌ แบบสมภาษณการใชรปแบบและคมอรปแบบการบรหารงาน 282 ประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการ การศกษาขนพนฐาน ญ บนทกผลการสมภาษณการทดลองใชรปแบบและ 284 คมอการบรหารงานประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ฎ ประวตผวจย 296

(13)

รายการตาราง ตาราง หนา

1. ผลการสงเคราะหการบรหารแบบมสวนรวม 62 2. โครงสรางรายวชาพนฐาน สงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม 67 3. ผลการสงเคราะหองคประกอบประชาธปไตยในโรงเรยน 111 4. การวเคราะหความสอดคลองเกยวกบแนวคด เรอง คณลกษณะของรปแบบ 122 5. การวเคราะหความสอดคลองเกยวกบขนตอนในการพฒนารปแบบ 129 6. ผลการสงเคราะหองคประกอบของรปแบบการบรหารประชาธปไตยใน

โรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน 155

7. ผลการประเมนความเหมาะสมและความเปนไปไดของรางรปแบบประชาธปไตยในโรงเรยน

164

(14)

รายการภาพประกอบ

ภาพประกอบ หนา 1. กรอบแนวคดการวจยรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกด

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน 9

2. ขนตอนการด าเนนงานกจกรรมอาหารกลางวน 97 3. การด าเนนงานกจกรรมสหกรณ 100 4. วงจรเชงเศรษฐกจของมนษย 101 5. การด าเนนงานสหกรณโรงเรยนครบวงจร 102 6. แสดงบรรยากาศและสภาพแวดลอมในโรงเรยน 107 7. รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการ

การศกษาขนพนฐาน 131

8. ขนตอนการวจยรปแบบบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

138

9. รางรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

162

10. รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

11. รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนอยางตอเนองและยงยน

166

172

1

บทท 1 บทน ำ

ควำมเปนมำและควำมส ำคญของปญหำ ประเทศไทยเรมมการปกครองระบอบประชาธปไตยมาตงแตปพทธศกราช 2475 นบเปนเวลากวา 70 ปมาแลวทรฐใหความส าคญกบการใหความรความเขาใจ และการปลกฝงประชาธปไตยแกประชาชน ดงเหนไดจากรฐธรรมนญหลายฉบบไดบญญตแนวนโยบายดาน การสงเสรมและใหการศกษาแกประชาชนเกยวกบการพฒนาการเมองและการปกครองตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข รวมทงสงเสรมใหประชาชนไดใช สทธเลอกตงโดยสจรตและเทยงธรรม(ส านกงานคณะกรรมการการเลอกตง, 2551 ; ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน,2552)ซงการด าเนนการดงกลาวเปนไปตามหลกการของรฐธรรมนญฉบบ ท 19 ป พ.ศ. 2550 ทไดเนนใหประชาชนคนไทยไดมสวนรวมในการเมอง การปกครองอกทงเพอใหประชาชนชาวไทยบรรลวตถประสงคในการธ ารงรกษาไวซงเอกราช การท านบ ารงพระศาสนา การเทดทนสถาบนพระมหากษตรยเปนประมขและเปนมงขวญของชาต การยดถอระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมขเปนวถทางในการปกครองประเทศใหประชาชนมบทบาทในการเขาไปมสวนรวมในการปกครองประเทศ การตรวจสอบอ านาจรฐอยางเปนรปธรรม การก าหนดกลไกสถาบนทางการเมองทงทางดานนตบญญตและฝายบรหาร ใหมดลยภาพและประสทธภาพตามวถการปกครองแบบรฐสภา การระบลงไปในรฐธรรมนญ เกยวกบดานการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยนนสงผลตอการจดท าพระราชบญญตการศกษา 2542 วาดวยความมงหมายและหลกการหมวดท 1 บททวไป มาตราท 7 เกยวกบการจดกระบวนการเรยนรทรฐ หรอหนวยงานทรบผดชอบการจดการศกษาตองมหนาทมงปลกฝงจตส านกทถกตองเกยวกบการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข รจกรกษาและสงเสรมสทธ หนาทเสรภาพ ความเคารพกฎหมาย ความเสมอภาค และศกดศรความเปนมนษย มความภาคภมใจ ในความเปนไทย รจกรกษาผลประโยชนสวนรวมและของประเทศชาตใหเกดขนกบนกเรยน (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2543)ส าหรบ ค าวา ประชาธปไตยนน เปนศพท ทน ามาใชกนอยางแพรหลายมากในโลกปจจบน เปนทนาสงเกตวาประเทศตางๆ แมจะมรปแบบการเมองการปกครอง เศรษฐกจ และสงคมทแตกตางกน แตตางกอางวาประเทศของตนเปน

2

ประชาธปไตยกนทงสน แตเปนวถประชาธปไตยทเตมไปดวยความขดแยง ทางสงคม เปนการเมองประชาธปไตยทมความซบซอนขาดความรวมมอกนระหวางมวลสมาชกภายในสงคม สงคมมแตการแขงขนและการตอรองเพอใหไดมาซงอ านาจจนสงผลไปสความขดแยงในระดบสงคม (สกจเจรญรนตนกล, 2530) สงคมทางการเมองแบบประชาธปไตยทดนนจะตองประกอบไปดวยลกษณะทส าคญ 3 ประการคอ 1) ปจเจกบคคลในสงคมมปรชญาความเชอวาเสรภาพทางการเมองของบคคลเปนสงทชอบดวยกฎหมาย 2) กลมผน าทางการเมองซงเปนคนกลมนอยจะเขาไปครอบครองต าแหนงทางการเมองและมบทบาทในการปกครองคนสวนใหญในสงคม 3) กลมผน าทางการเมองกลมอนๆทไมมโอกาสในการปกครองคนสวนใหญจะท าหนาทสอดสองการกระท าอนไมชอบธรรมของผปกครองและในขณะเดยวกนกจะคอยโอกาสในการเขามามบทบาทในการปกครองคนสวนใหญดงนนสงคมการเมองแบบประชาธปไตยจะเกดขนไดกตอเมอมวลบรรดาสมาชกในสงคมมคานยม ปทสถานและวฒนธรรมทเออตอการเมองในระบอบน ดงนนเพอลดความขดแยงทางสงคม และด ารงไวซงสงคมทนาอย สงคมสงบสขและเพอใหเปนไปตามบทบญญตของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 จงท าให ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานได ก าหนดนโยบายในดานการพฒนาตนเองของนกเรยนใหไปสกระบวนการของการรกชาตโดยก าหนดใหแตละโรงเรยนตองจดการเรยนการสอน ทเนนกจกรรมพฒนาผ เรยนในเรองของความเปนประชาธปไตย โดยผานการเรยนการสอนทหลากหลายรปแบบเชนผานการเรยนรายวชาสงคมศกษา หรอผานการท ากจกรรมสภานกเรยน ซงท าใหในปจจบนโรงเรยนระดบการศกษาขนพนฐานมการจดกจกรรมทสงเสรมความเปนประชาธปไตยเพอปลกฝงจตส านกของนกเรยนใหยดมนในวถประชาธปไตย รจกรบฟง รวมทงเคารพสทธของผ อน มาโดยตลอด(ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต,2536) การใหผ เรยนไดเรยนรเกยวกบความเปนประชาธปไตย ตงแต วยเรยนถอวาเปนสงทถกตอง เพราะชวงอายทผ เรยนเขามาอยในโรงเรยนนบตงแตชนเดกเลกหรอชนปฐมวยจนยางเขาส วยรนเปนชวงอายทเหมาะทสดทจะเสรมสรางคณลกษณะประชาธปไตยทพงประสงคใหเกดขน กบผ เรยนไดอยางแทจรง เพราะเดกในชวงนเปนชวงทก าลงตองการเรยนรสงตาง ๆ รอบตว ดงนนหากโรงเรยนสามารถสงเสรมความเปนประชาธปไตยใหเกดขนในตวผ เรยนได กม แนวโนมวา อนาคตของประเทศไทยจะมความมนคง และมความเปนหนงเดยว อยางไรกตามสงคมประชาธปไตยเปนสงคมทใหความส าคญกบประชาชนใน เรองสทธและเสรภาพ เสรภาพทดจะตองไมละเมดสทธเสรภาพของผ อน (กรมวชาการ, 2538) เปดโอกาสใหทกคนไดมสวนรวมท าในสงทถกตองและชอบธรรม (Legitimacy) เพอสรางความม

3

ประสทธผล (Effectiveness) ในองคการ หรอในงานใหเกดขน ดงนนการสรางความเปนประชาธปไตยทด ผบรหาร หรอครผสอน ตองน าหลกการมสวนรวมมาใช ในการจดการเรยน การสอน เพราะการบรหารงานโดยมสวนรวม(Collaborative Management)หรอการท างาน แบบมสวนรวม เปนวธการท างานทใหความส าคญกบคนทกคนในองคกรใหมสวนรวมในการรวมก าหนดเปาหมายและรวมตดสนใจ เปนการท าใหทกคนในองคกรมความรสกถงความเปนเจาของรวมกนในองคกร องคกรทดตองเปดโอกาสใหสมาชกทนคนไดแสดงความร ความสามารถอยางเทาเทยมกน บนพนฐานของความไววางใจและความเชอมนในตวสมาชก เนนการควบคมตนเอง (Self-control) บรรยากาศแหงมตรภาพ เพอเพมประสทธภาพของงาน ไมใชการควบคมงาน โดยองคการเปนหลก (Likert, 1961 ; Vroom และ Deci, 1970) การสรางสงคมประชาธปไตยใหเดนทางไปสทศทางทถกตองและพงประสงค สงหนงทส าคญทจะกอใหเกดสงคมวถประชาธปไตย คอ การใชการมสวนรวม การมสวนรวมในระบบประชาธปไตยทด Likert(1961)Deci (1970) กลาวคอ ตองยดหลกการมสวนรวมตงแตการรวมแสดงความคดเหน รวมคด รวมรบร รวมวางแผน รวมด าเนนการ รวมรบผดชอบตามบทบาทหนาทของตนเอง รวมก ากบตดตามและรวมประเมนผล การสงการและการควบคม ดงนนการมสวนรวมจงเปนหวใจของการเรยนรวถประชาธปไตย วถประชาธปไตยทด จะตองใหอสระทางความคด เคารพสทธและหนาทของ ผ เรยนภายใตหลก 3 หลกคอ 1) คารวะธรรม คอ การเคารพในสถาบนชาต ศาสนา พระมหากษตรย ในทกโอกาส ปฏบตตามกฎระเบยบของสงคม วฒนธรรม ประเพณทดงามทกคนตองเคารพ ซงกนและกน จะตองใหเกยรตซงกนและกนทงกายวาจาและความคดทกคนยอมจะตองเคารพ ในความคดของผ อนทกคนยอมจะแสดงความคดเหนออกมาโดยไมลวงเกนผ อน ยอมมการใหโอกาสและเคารพในความคดของทกคน 2) ปญญาธรรม คอการสงเสรมใหนกเรยนไมถอตน เปนใหญ รจกรบฟงความคดเหนของผ อน ยอมรบและปฏบตตามมตของเสยงขางมาก ใชเหตผล ในการตดสนใจ หรอในการเรยนร ใชกระบวนการกลมหรอการแสดงความคดเหนดวยสตปญญาและเหตผล และ 3) สามคคธรรม คอ การรวมมอกนในการเรยนรหรอการท างาน โดยใชกระบวนการกลมไดแก การวางแผนการท างาน การท างานดวยความตงใจและรบผดชอบตองาน ยดถอประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชนสวนตน รจกการประนประนอมการแบงปนกนและกน การประสานงานกน คอผใดมความสามารถทางใดกอาสาแบงงานไปท าไมบายเบยงหรอหลกเลยงรวมกนท าตามอตภาพ (ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต, 2540) นอกจากน วถประชาธปไตยทดตองเคารพในสทธหนาทและเสรภาพซงกนและกน เคารพความคด เหตผล ความสามารถ การตดสนใจและการกระท าของผ อน การแสดงความคดเหนหรอ

4

การกระท าตองไมลวงเกนผ อน มการแบงปน รบอาสากนท างานตามความสามารถใช การมสวนรวมในการท างาน นอกจากนตองมความเชอมนในวถทางปญญา ท างานหรอ กจกรรมใด ๆ ดวยความรอบคอบ เชอในหลกเหตผล ความเทาเทยมกน และเสรภาพทางความคด (ทศนา แขมณ,2522 ; Dewey, 1976)ความคดทด กอใหเกดปญญา การสรางปญญาใหเกดขนแกผ เรยนตองเรมตนจากการศกษา การสรางปญญาทางการศกษาตองสรางใหผ เรยนรจกใชเหตผล ซงการจดการศกษาในปจจบนตางมงหวงใหความส าคญกบผ เรยนใหเปนมนษยทสมบรณ มความร มคณภาพ มจตส านกในความเปนพลเมองไทยและพลเมองโลกยดมนในระบบการปกครองอนมพระมหากษตรยเปนประมข (กระทรวงศกษาธการ, 2547)แตจากรายงานการจดการเรยนการสอน วถประชาธปไตยในโรงเรยนพบวา การจดการเรยนการสอนของครผสอนเพอพฒนาใหเดกมพฤตกรรมเปนประชาธปไตย นน ครผสอนไมใหความส าคญและไมใหความรวมมอในการจดกจกรรมการเรยนการสอนประชาธปไตยครผสอนยงขาดการสอนใหผ เรยนเคารพในความคดเหนของผ อน ไมยอมรบในความแตกตางของผ เรยนการจดกจกรรมการเรยนรประชาธปไตยยงขาดการการอบรมสงสอนความเปนประชาธปไตยดวยการฝกฝน ใหผ เรยนรจกเคารพผ อน เคารพกตกา และเรมตนทตนเอง เพราะการศกษาเพอสรางความเปนพลเมองหรอประชาธปไตยนน ไมใชแคเรองของความร แตตองเปนเรองของการปฏบตดวย จงตองเปนเรองทตองฝกฝนใหคนมองคนเสมอภาคกน ใชกตกาเคารพกตกาแกปญหา ฝกอดทนตอสงทแตกตางไปจากเรา ใหทกคนไดปกครองกนเองและอยรวมกนเพอใหผ เรยนมความรความเขาใจ มพฤตกรรมหรอวถชวตประชาธปไตย มเจตคต คานยม และศรทธาการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ยงมนอย การกระตนใหผ เรยนไดตระหนกถงความส าคญของการด าเนนชวตตามวถประชาธปไตย นนยงขาดการฝกฝนและใหโอกาสแกผ เรยน จงท าใหผ เรยนมทศนคต คานยม เจตคตทดตอวถประชาธปไตย การเขาใจในเรองสทธ เสรภาพและความเสมอภาคทางการเมองไมเปนไปตามเจตนารมณของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 (สราวธ อนทรตะ, 2547 ; กระทรวงศกษาธการ,2552 ; ปรญญา เทวานฤมตรกล, 2556)

ดงนนการจดการศกษาในระดบขนพนฐานโดยเฉพาะอยางยงสถานศกษาใน ระดบประถมศกษานบเปนสถาบนหลกในการสรางสรรคประชาธปไตยซงสามารถจดการเรยน การสอนเพอปลกฝงประชาธปไตยใหกบนกเรยนโดยมงเนนใหนกเรยนในระดบประถมศกษาไดรบ การฝกฝนและเสรมสรางคณลกษณะความเปนประชาธปไตยและสงเสรมใหมการจดระบบประชาธปไตยในรปแบบหรอกระบวนการในการท างานโดยใชกระบวนการ คารวธรรม สามคคธรรม

5

ปญญาธรรม (ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต,2528) นนยงมนอยมาก เมอเทยบกบโรงเรยนทวประเทศ จากเหตผลและความส าคญของปญหาดงทกลาวขางตน ผวจยในฐานะ ผบรหารสถานศกษา จงมความสนใจทจะศกษาเกยวกบรปแบบการจดการเรยนการสอน เพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน วามองคประกอบอะไรบางและมรปแบบอยางไรทท าให การสรางวถประชาธปไตยในโรงเรยนประสบผลส าเรจ ซงขอคนพบจากงานวจยนจะเปนประโยชนชวยใหผบรหารสถานศกษาและผ เกยวของกบการศกษาไดใชเปนแนวทางในการพฒนารปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานใหมประสทธภาพมากขนตอไป ค ำถำมกำรวจย การวจยครงนผวจยมค าถามการวจย3ขอดงน

1.องคประกอบประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานควรประกอบดวยอะไรบาง

2.รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการ การศกษาขนพนฐานควรเปนอยางไร

3.รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการ การศกษาขนพนฐานทผวจยสรางขนสามารถน าไปใชไดหรอไม

วตถประสงคในกำรวจย การวจยครงนมวตถประสงคการวจยดงน

1. เพอศกษาองคประกอบประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงาน คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

2. เพอสรางรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงาน คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

3. เพอประเมนผลการใชรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

6

ควำมส ำคญและประโยชนของกำรวจย ผลการวจยครงนมความส าคญท าใหทราบขอมลดานตางๆ ในการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ดงน 1. ไดรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานทมความเหมาะสมส าหรบการน าไปใชพฒนากจกรรมประชาธปไตย 2. ผลการวจยเปนประโยชนแกผบรหารและครทเกยวของสามารถน าไปใชเปนแนวทางในการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนใหมความเหมาะสมสอดคลองในอนทจะสงผลใหการปกครองในระบอบประชาธปไตยในโรงเรยนทองถนและประเทศชาตตอไป ขอบเขตของกำรวจย

การวจยเรองรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานผวจยไดก าหนดขอบเขตของการศกษาคนควาไวดงน

1. ขอบเขตดานเนอหา ผวจยไดมงศกษาดานเนอหาทเกยวกบองคประกอบการบรหารประชาธปไตย ประกอบดวย เนอหา 3 สวน คอ ไดแก วถประชาธปไตย องคประกอบการบรหารประชาธปไตย และ การบรหารแบบมสวนรวม

2. ขอบเขตดานแหลงขอมลและกลมเปาหมาย การวจยครงน ไดด าเนนการ 3 ขนตอน โดยก าหนดกลมเปาหมายในแตละขนตอนดงน 2.1 ขนตอนท 1 การศกษาองคประกอบประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน แหลงขอมล ทใชในการศกษาองคประกอบประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ไดแก เอกสาร งานวจยทเกยวของ และสถานศกษาประชาธปไตยตนแบบของส านกงานสงเสรมเอกลกษณของชาต ประจ าป 2555 –2556 จ านวน 4 โรงเรยน โดยเลอกแบบเฉพาะเจาะจง ภมภาคละ 1 โรงเรยน กลมเปาหมาย เปนผบรหารโรงเรยน ทเปนผใหขอมลส าคญ (key Informant)ภมภาคละ 1 คน

7

2.2 ขนตอนท 2 การสรางรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กลมเปาหมาย เปนผทรงคณวฒไดมาโดยวธเลอกแบบเจาะจง (Purposive) ซงเปนผ มความรความเขาใจเกยวกบการด าเนนงานประชาธปไตยในโรงเรยน จ านวน 12 คนประกอบดวย ศกษานเทศก 1 คน ผอ านวยการกลมสงเสรมการจดการศกษาของส านกงาน เขตพนทการศกษา จ านวน 1 คน ผบรหารการศกษา จ านวน 5 คน ผบรหารโรงเรยนจ านวน 1 คน คณาจารยของมหาวทยาลย จ านวน 2 คน และคณะอนกรรมการสงเสรมการพฒนาประชาธปไตยส านกเอกลกษณของชาต จ านวน 2 คน ตรวจสอบความเหมาะสม และ ความเปนไปไดของรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานโดยใชคมอการด าเนนการตามรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน 2.3 ขนตอนท 3 การประเมนการใชรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กลมเปาหมาย ผวจยก าหนดการประเมนการใชรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน โดยน ารปแบบไปทดลองใชกบโรงเรยนเปาหมายดวยวธการเลอก แบบเจาะจง จ านวน 1 โรงเรยน เปนเวลา 1 ภาคเรยน (4 เดอน) กรอบแนวคดในกำรวจย การวจยครงนผวจยไดศกษาแนวคดทฤษฎและงานวจยทงในและตางประเทศ ทเกยวของกบรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานดงน

1. วถประชาธปไตย ไดศกษาจาก ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษา แหงชาต(2540); กรมวชาการ (2542); ทศนา แขมมณ (2522); ทพวรรณ เอยมรกษา (2547); กองวชาการ กระทรวงศกษาธการ (มปป); ภญโญ สาธร (2544); พระธรรมปฎก (2544); ค านง ชยสวรรณรกษ และธระพล บญสราง (2549); สาโรช บวศร (2541); สญญา โสภา (2546); Deway (1976); Pennock (1979);และ Ebenstien.w (1973)

8

2. องคประกอบของประชาธปไตยในโรงเรยน ไดศกษาจากหลกสตรสถานศกษากระทรวงศกษาธการ ( 2540); ทศนา แขมมณ (2530); กรมสามญศกษา กระทรวงศกษาธการ (2534); กรมสามญศกษา กระทรวงศกษาธการ (2535); สโขทยธรรมาธราช (2527)และส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2540)

3. การบรหารแบบมสวนรวม ไดศกษาจาก จนทราน สงวนนาม (2545); สมยศ นาวการ (2545); สมเดช สแสง (2547); วนชย โกลละสต (2549); ท านอง ภเกดพมพ (2551); Stogdill (1974); Anthony (1978); Davis &Newstrom (1985); (Robbins, 1990 ); David McClelland (1961) ; Rensis Likert (1967) ; อทย บญประเสรฐ (2543); Gulick and Urwick (1937); Fayol (1949); Gregg ( 1957 ); Koontz(1990); สรอยตระกล อรรถมานะ (2542); สรพล บวพมพ (2542); ส านกงานทดสอบทางการศกษา กรมวชาการ (2540); ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (2543); ธงชย สนตวงษ(2543); อมพร ศรบญมา (ม.ป.ป.) และ อรณ รกธรรม (2543)

9

ภาพประกอบ 1 กรอบแนวคดการวจยรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

ศกษำแนวคดทฤษฏ และหลกกำรเกยวกบประชำธปไตยในโรงเรยน 1. องคประกอบประชาธปไตยในโรงเรยน 2. การบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน

วเครำะห และสงเครำะห 1. องคประกอบของประชาธปไตยในโรงเรยน 1.1 หลกสตร 1.2 กจกรรม 1.3 สภาพแวดลอม 2. การบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนแบบมสวนรวม 2.1 การวางแผน 2.2 การสงการ 2.3 การควบคม

ประเมนกำรใชรปแบบ กำรบรหำรประชำธปไตยในโรงเรยน - ทดลองใชรปแบบและ ประเมนผลการด าเนนงาน ตามรปแบบ

รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

ศกษำสถำนศกษำ ตนแบบประชำธปไตย

รำงรปแบบกำรบรหำรประชำธปไตยในโรงเรยน 1. จดท ารางรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน 2. จดท าคมอการด าเนนงาน ตามรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน

10

นยำมศพทเฉพำะ

1. รปแบบ หมายถง กรอบแนวทางในการด าเนนงานพฒนาสรางรปแบบขนจากการศกษาคนควาจากแนวคด ทฤษฎ และหลกการตาง ๆ ตลอดจนศกษาจากสถานศกษา ทประสบความส าเรจและเปนแบบอยาง และพฒนาใหมความเหมาะสมในการน าไปใช เพอสอ ใหงายตอการท าความเขาใจ ตลอดจนใชเปนแนวทางในการด าเนนงาน

2. กำรพฒนำรปแบบกำรบรหำรประชำธปไตยในโรงเรยน สงกดส ำนกงำน คณะกรรมกำรกำรศกษำขนพนฐำน หมายถง กระบวนการพฒนารปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน โดยการศกษาองคประกอบประชาธปไตย การบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน การสรางรปแบบ การจดท ารปแบบฉบบรางและการประเมนรปแบบจดท าคมอการด าเนนงานตามรปแบบและการประเมนผลการใชรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษา ขนพนฐาน โดยอาศยกระบวนการวจยและพฒนาเพอใหไดรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานทมความเหมาะสม มความเปนไปไดและมความเปนประโยชน

3. รปแบบกำรบรหำรประชำธปไตยในโรงเรยน หมายถง แนวทางใน การด าเนนงาน บรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการศกษาขนพนฐาน เพอใหนกเรยนด าเนนชวตตามวถประชาธปไตย ประกอบดวย การบรหารแบบมสวนรวม ทมขนตอนการวางแผนการสงการ และการควบคม โดยผานองคประกอบประชาธปไตย ดานหลกสตรสถานศกษาทสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน การจดกจกรรมเพอสราง วถประชาธปไตยในสถานศกษา และการสรางบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน

4. องคประกอบของประชำธปไตยในโรงเรยนหมายถง องคประกอบ ทสงเสรมใหบคคลด าเนนชวตตามวถประชาธปไตย ประกอบดวย หลกสตรสถานศกษาสงเสรม วถประชาธปไตยการจดกจกรรมเพอสรางวถชวตประชาธปไตยในสถานศกษา และการสรางบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน

4.1 หลกสตรสถำนศกษำทสงเสรมวถประชำธปไตย หมายถง กรอบเนอหากลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ใชประกอบการจดกจกรรม

11

การเรยนการสอนในโรงเรยนทจะสงผลใหผ เรยนมความรความเขาใจในคณคาของประชาธปไตยและมพฤตกรรมของความเปนพลเมองดในวถประชาธปไตย

4.2 กำรจดกจกรรมเพอสรำงวถประชำธปไตยในสถำนศกษำ หมายถง การจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา ใหสอดคลองกบนโยบาย ของกระทรวงศกษาธการเพอปลกฝงเยาวชนของชาตใหมคณภาพระเบยบวนยความจงรกภกด ตอสถาบนชาตศาสนาพระมหากษตรยและเลอมใสในการปกครองระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข จดกจกรรมเพอรกษาศลปวฒนธรรมของไทยเพอรกษาขนบธรรมเนยมประเพณอนดงามของไทยการจดกจกรรมตามความถนดและความสนใจของนกเรยนการจดกจกรรมกฬาและนนทนาการการจดกจกรรมสนทรยะการจดกจกรรมดานอาสาพฒนาและบ าเพญประโยชนจดกจกรรมทเปดโอกาสใหนกเรยนจดตงกลมกจกรรมตามรปแบบการจดตงพรรคการเมอง

4.3 กำรสรำงบรรยำกำศและสภำพแวดลอมทสงเสรมประชำธปไตยในโรงเรยน หมายถง สภาพแวดลอมดานกายภาพ ไดแก การจดบรเวณโรงเรยน อาคารเรยน อาคารประกอบ หองเรยน หองประกอบ ครภณฑ และวสดอปกรณตาง ๆ ทค านงถงความสะอาด สดชน รมรน สวยงาม มชวตชวา มความสรางสรรค สะดวกสบายตอการใชมความปลอดภยคมคา และเกดประโยชน สภาพแวดลอมดานวชาการ ไดแก การจดสภาพแวดลอมเสรมทาง ดานการเรยนการสอน ทงในและนอกหองเรยน การสนบสนนทางวชาการตาง ๆ และ สภาพแวดลอมดานการบรหารจดการ เชน การสงเสรมความสมพนธระหวางบคลากรโรงเรยนการใชเหตผล อภปรายขอขดแยงทเกดขนระหวางผ เรยน โดยมครเปนผแนะน าและใหค าปรกษา

5. วถประชำธปไตย หมายถง พฤตกรรมทแสดงถงความมคารวธรรม สามคคธรรมปญญาธรรมของนกเรยน และความเปนพลเมอง

5.1 คารวธรรม หมายถง พฤตกรรมทแสดงถงการ เคารพในสถาบนชาต ศาสนา พระมหากษตรย การเคารพซงกนและกนทางกาย การเคารพกนทางวาจา การเคารพ ในสทธของผ อน การเคารพในความคดเหนของอน การเคารพในกฎระเบยบของสงคม

5.2 สามคคธรรม หมายถง พฤตกรรมทแสดงถงการรจกประสานประโยชนโดยยดถอประโยชนของสวนรวมหรอของชาตเปนทตงการรวมมอกนในการท างาน หรอ ท ากจกรรมอยางหนงอยางใดรวมกน การเหนแกประโยชนของสวนรวม การรบผดชอบตอหนาท ทไดรบมอบหมายจากสวนรวมและมหนาทตอสงคม ความเปนน าหนงใจเดยวกนของคนในกลม ในหนวยงานและในสงคม

12

5.3 ปญญาธรรม หมายถง พฤตกรรมทแสดงถงการไมถอตนเปนใหญ เนนการใชปญญาใชเหตผลและความถกตองในการตดสนใจ รวมกนคดและชวยกนตดสนใจ

5.4 ความเปนพลเมอง หมายถง คนในสงคมทมอสรภาพ เคารพสทธ ของผ อน เคารพความแตกตาง เคารพความเสมอภาค เคารพกตกา เคารพกฎหมาย รบผดชอบตอสงคม

6. กำรบรหำรแบบมสวนรวม หมายถง ผบรหารใชการบรหารทเปดโอกาส ใหผ มสวนเกยวของกบการจดการศกษาไดเขามาสวนคดตดสนใจ รวมวางแผน รวมท างาน ในโรงเรยนเพอใหนกเรยนมวถประชาธปไตย ประกอบดวย การวางแผน การสงการ และการควบคม

6.1 การวางแผน หมายถง การบรหารงานของผบรหารโรงเรยนเพอใหนกเรยนมวถประชาธปไตย ประกอบดวย ศกษาวเคราะหสถานการณโดยรอบดาน การก าหนดวตถประสงคเปาหมาย ก าหนดวธการปฏบตงาน การควบคมก ากบตดตามประเมนผล

6.2 การสงการหมายถง การบรหารงานของผบรหารโรงเรยนเพอใหนกเรยน มวถประชาธปไตย ประกอบดวย การจงใจ การตดตอสอสาร ภาวะผน า และการประสานงาน

6.3 การควบคม หมายถงการปฏบตหนาทในการบรหารมขนตอน คอ ก าหนดเปาหมายในการควบคม การพฒนามาตรฐานการปฏบตงาน การวดผลงานและเปรยบเทยบผลงานกบมาตรฐาน และการใหความดความชอบ

7. ผลกำรใชรปแบบ หมายถง ผลการทดลองใชรปแบบกบโรงเรยนใน การหาประเดนความพงพอใจ ความเปนไปได ความมประโยชน และขอเสนอแนะ

13

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การวจยเรองรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ผวจยไดศกษาจากแนวคดทฤษฎ เอกสาร วธปฏบตและงานวจยทเกยวของ เพอเปนพนฐานในการวจย ดงน

1. ประชาธปไตย 2. หลกการของประชาธปไตย 3. วถประชาธปไตย 4. การบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน 5. องคประกอบประชาธปไตยในโรงเรยน 6. แนวคดเกยวกบรปแบบและการพฒนารปแบบ 7. แนวคดเกยวกบคมอ

ประชาธปไตย ความหมายของประชาธปไตย ค าวา “ประชาธปไตย” มตนก าเนดมาจากภาษากรกซงมความหมาย ดงเดมวา “การปกครองโดยชนหมมาก” หรอ “การปกครองโดยหมชน” สวนความหมายของ ค าวา“ประชาธปไตย” ทเกดขนในภายหลงนน หมายถง ปรชญาของสงคมมนษยหรอวถชวต ทยดถออดมคตและหลกการบางประการทก าหนดแบบแผนพฤตกรรมระหวางมนษยในสงคม ทงในการเมองเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชมหาราช มพระราชด ารสใหความหมายของประชาธปไตย ตามทขออนเชญมา ดงน

“หวใจของประชาธปไตยอธบายวา คนเรามสทธเสรภาพ แตถาใชสทธ เสรภาพของแตละคนเตมรอยเปอรเซนต เชอวาจะตองไปละเมดสทธเสรภาพของคนอนดวย คนเราจงมสทธเสรภาพเตมรอยเปอรเซนตไมได ตองมพอสมควรเสรภาพตองมจ ากดจะวาไมจ ากดไมได ในสงคมหรอในประเทศ เสรภาพของแตละคนจะตองถกจ ากดดวย เสรภาพของผ อน จงเหนวา “พอสมควร” เปนส าคญ” (กรมวชาการ 2538)

14

“ประชาธปไตย” หรอ “Democracy” มาจากค าวา “demos” ในภาษากรก แปลวาประชาชน (people) และ “kratos” แปลวา การปกครอง ซงรวมกนหมายถง การปกครองโดยประชาชน เรมใชในสมยกรกโดยมความหมายถงสทธของราษฎรของนครรฐกรกในการม สวนรวมในกจกรรมการปกครองประชาธปไตย ประกอบดวยหลกการขนมลฐานทส าคญคอ เชอในความเทาเทยมและคณคาของบคคลและเชอวามนษยเปนผ มเหตมผล สามารถมสวนในกระบวนการทางการเมอง (สถาบนพระปกเกลา, 2552)ทางการเมองกตองการใหประชาชน แตละคนมสวนก าหนดนโยบายในการปกครองบานเมอง ในทางเศรษฐกจกมงใหประชาชนมเสรภาพในการประกอบอาชพทไดรบประโยชนทางเศรษฐกจ ในดานสงคมกตองการใหประชาชนไดรบความยตธรรมทางสงคม ไมตองการใหมการกดกนระหวางกลม ระหวางชนชน หรอ เกดระบบอภสทธชนชน หรอเกดระบบอภสทธชนในชาต สวนในทางวฒนธรรมกมงสรางคานยมและแบบแผนประเพณทยดถอ การประนประนอม การใชเหตผล การยอมรบนบถอคณคาและศกดศรของมนษย ความเขาใจและเหนความส าคญของประโยชนสวนรวม โดยไมคดทจะกอบโกยผลประโยชนเพอตนเองแตฝายเดยว การยอมรบความเปลยนแปลงทชอบธรรม และเหมาะสมกบกาลสมย ตลอดจนการด ารงชวตในลกษณะทยอมรบความส าคญของบรรดาสมาชกทอยในสงคมเดยวกน เปนตน ทศนา แขมมณ (2536) กลาววา ประชาธปไตย มความหมายแยกเปนสองแงใหญๆ ดงน ความหมายในแงของระบอบการปกครองประเทศ และความหมายในแงของวถชวตหากพจารณาถงรากฐานทมาของประชาธปไตยแลว อาจกลาวไดวามาจากความเชอหรอแนวคดทส าคญ 2 ประการ

1. ความเชอในความเปนอสระและเสรภาพของมนษย ดงนนบคคลอาจจะมอสรภาพในการเลอกใชวถชวตหรอไมกระท าการอยางหนงอยางใดดวยตวเอง โดยไมตกอยภายใตอ านาจบงการของบคคลอนๆ เพราะการทบคคลสามารถทจะใชเหตผลในการเลอกตดสนใจและตกลงใจ นนยอมหมายถงการทคนเราตองผกพนรบผดชอบในสงทกระท าลงไปดวย

2. การมศรทธาในความสามารถของมนษย สตปญญาการรจกใชเหตผลและ การมองมนษยในแงดสามารถรวมมอกนท างานเพอความสขรวมกนได

อมร รกษาสตย (2541) อธบายไววา ประชาธปไตย มความหมายในหลายทาง ไดแก

15

1. ในความหมายดงเดม ประชาธปไตย หมายถง การปกครองแบบหนงซงสทธ ในการตดสนใจทางการเมองทพลเมองทงปวงเปนผใชโดยตรงตามระเบยบวธการทวาดวยเสยงขางมากเปนฝายชนะ การปกครองแบบนเรยกกนวา “ประชาธปไตยโดยตรง” หรอ "ประชาธปไตยทางตรง" (Direct Democracy)

2. ประชาธปไตยเปนการปกครองรปแบบหนง ซงประชาชนพลเมองใชสทธ อยางเดยวกนโดยผานทางผแทนทประชาชนเปนผ เลอกและรบผดชอบตอประชาชนพลเมองทงหมด โดยทไมไดใชสทธในการปกครองตนเองโดยตรง เราเรยกประชาธปไตยแบบนวา “ประชาธปไตยแบบมผแทน” (Representative Democracy)

3. ประชาธปไตยเปนการปกครองรปแบบหนง ซงแมผ ทมเสยงขางมากจะใช อ านาจตดสนใจในลกษณะเสยงสวนมาก แตกเปนไปภายใตขอบเขตจ ากดแหงรฐธรรมนญ ซงไดออกแบบรบรองสทธสวนบคคลหรอสทธสวนรวมบางประการ เชน สทธในการพด และ ในการนบถอศาสนา เปนตน โดยเรยกประชาธปไตยแบบนวา “ประชาธปไตยเสรหรอประชาธปไตยแบบมรฐธรรมนญ” (Liberal or Constitutional Democracy)

4. ประชาธปไตยในอกความหมายหนงถกน ามาใชอธบายระบบการเมอง หรอสงคมใดๆ ซงมแนวโนมทจะลดความแตกตางทางสงคมและเศรษฐกจ โดยเฉพาะอยางยงความแตกตางอนเกดจากการกระจายทรพยากรทไมเทาเทยมกน ทงน โดยไมค านงวาการปกครองในระบอบนนจะมลกษณะเปนประชาธปไตยตามความหมายทง 3 ประการขางตนหรอไม เราเรยกประชาธปไตยแบบนวา “ประชาธปไตยทางสงคมหรอเศรษฐกจ” ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2540) กลาววา ประชาธปไตย มตนก าเนดจากภาษากรก ซงมความหมายดงเดมวาการปกครองโดยชนหมมาก หรอการปกครองโดยหมชน ตอมาภายหลงประชาธปไตย หมายถง ปรชญาของสงคมมนษยหรอวถชวตยดถอ อดมคต และหลกบางประการทก าหนดแบบแผนแหงพฤตกรรมระหวางมนษยในสงคม ไดแกกจกรรมทางการเมอง เศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม กรมสามญศกษา (2534) ไดกลาวไววา ประชาธปไตย หรอ Democracy มรากศพทเดมมาจากภาษากรก คอ Demos (ประชากร) กบ Kratos(การปกครอง) รวมความแลว หมายถง การปกครองโดยประชาชน แตความหมายทเขาใจกนในปจจบนนมความได 2 นยคอ

นยแรก หมายถง รปแบบการปกครองแบบหนง ซงใหสทธแกประชาชน อยางกวางขวางในการมสวนรวมกบกจกรรมทางการเมองและการปกครองประเทศ

16

นยทสอง หมายถง วถชวตของมนษยในสงคม ซงยดถออดมคตและ หลกการบางประการเปนเครองก าหนดแบบแผนพฤตกรรมระหวางกนในการด าเนนทางการเมอง การศกษาเศรษฐกจสงคมและวฒนธรรม เพอสรางความผาสกรวมกน

วโรจน บรรดาศกด (2543) กลาววา “ประชาธปไตย” มความหมาย 2 ประการ คอ ความหมายในแงรปแบบของการปกครองและความหมายในแงปรชญาในการด ารงชวตรวมกนของมนษยในแงรปแบบของการปกครอง หมายถง การมสวนรวมของประชาชน ทจะเขารวมก าหนดนโยบายตางๆ อนเกยวกบประโยชนสวนตนและสวนรวม และความหมายในแงปรชญา ในการด ารงชวตรวมกนของมนษยหมายถง การมสวนรวมของประชาชน ในการใชชวตรวมกน โดยสนต อเนก เหลาธรรมทศน (2545) กลาววา ประชาธปไตย คอการสงเสรมใหประชาชนเหนปญหาของตวเองแกปญหาของตวเอง มากกวาอยางอน

ไผท แกวกณหา(2546)และEncyclopedia Americana(1988)ไดสรปความหมายของประชาธปไตยวาประชาธปไตย หมายถง ระบอบการปกครองทประชาชนมอ านาจสงสด โดยประชาชนทกคนมสทธ เสรภาพเสมอภาคกน ภายใตหลกความเปนธรรม เหตผล เมตตาธรรม ความเคารพในเกยรตภม แหงมนษยธรรม และมวถชวตทประกอบดวยการเคารพซงกนและกน มการแบงปนกน รวมงานและประสานงานกนตลอดจนมเหตผลและหาความรทถกตองในการอยรวมกน ซงในสงคมนนๆ การด ารงชวตอยรวมกนจะสงบสขไดนน บคคลในสงคมประชาธปไตยตองด ารงตนอยในวถประชาธปไตย กลาวคอ ตองมคารวธรรม สามคคธรรม และปญญาธรรม ค านง ชยสวรรณรกษ และธรพล บญสราง (2549) กลาววา ค าวา “ประชาธปไตย” เปนค าไทยทบญญตขนทมความหมายตรงกบภาษาองกฤษวา Democracy ซงมาจากภาษากรกDemokratiaเปนค าผสมระหวาง demos ซงแปลวาประชาชน กบ Krotos ซงแปลวา การปกครอง ค าวา Democracy จงหมายถง อ านาจของประชาชน เชนเดยวกบ ค าวา “ประชาธปไตย” ซงเกดจาก ประชา มากจากค าวา ประชาชน อธปไตย คอ อ านาจสงสด ซงหมายถง อ านาจสงสดของประชาชน สามารถอธบายได 2 ความหมาย คอ

1. ประชาธปไตยในดานปกครอง หมายถง ระบอบการปกครองทเปดโอกาส ใหประชาชนมสทธทจะปกครองตนเอง หรอเลอกผแทนเขาไปท าหนาทปกครองประเทศแทนตน

2. ประชาธปไตยในดานการด าเนนชวต หมายถง การด าเนนชวตของประชาชนตามวถของประชาธปไตย เชน การเคารพสทธเสรภาพของกนและกน การยอมรบความคดเหนของ

17

ผ อน และการใชเหตผลพจารณาปญหาตางๆ ทเกดขนในสงคม แตใชเสยงขางมากในการแกไขปญหา สมพร เทพสทธา (2549) กลาววา “ประชาธปไตย” มความหมาย 3 ประการ ดงน

1. ในฐานะเปนอดมการณ (Ideology) หมายถง การมจตใจเปนประชาธปไตย “Democratic mined) เชน การรบฟงความคดเหนของผ อน การยนหยดในสงทถกตอง มจตใจ ทเปนธรรม นยามการประนประนอมและสนตวธรกเสรภาพและความเสมอภาคกลารบผดชอบ ถอประโยชนของชาตและประชาชนเปนใหญ

2. ประชาธปไตยในฐานะทเปนวถชวต (Way of Life) หมายถง วถชวตทเปน ประชาธปไตย “Democraticway of life” คอการปฏบตประชาธปไตยหรอการด าเนนชวตวถชวตเปนประชาธปไตย เชน เปนผ รบฟงความคดเหนของผ อน ไมเอาแตใจตว ใชเหตผลมากกวาอารมณ ใชสทธอยางถกตองและปฏบตหนาทอยางเปนธรรม การเปนประชาธปไตยคอการตองปฏบต เรมตนตงแตครอบครว โรงเรยน ชมชน หรอหมบาน ตองปฏบตประชาธปไตยในครอบครว ในโรงเรยน ในชมชนหรอหมบาน

3. ประชาธปไตยในฐานะทเปนระบบการเมอง หมายถง การปกครองระบอบ ประชาธปไตย (Democraticpolitical systems) ซงถอวาอ านาจอธปไตยมาจากประชาชน ประชาชนเปนเจาของประเทศ การปกครองเปนของประชาชน Encyclopedia Britannica (1998) นยามวา ประชาธปไตย คอการปกครอง โดยรฐบาลรปแบบหนง ซงมพนฐานจากแนวความคดในการปกครองตนเองของประชาชนและ ในปจจบนเปนสถาบนทเปน ผแทนจากการเลอกตงโดยเสรของประชาชน ซงมหนาทคอยดแลความทกขสขของประชาชน หรอเปนวถชวตของประชาชนรปแบบหนง ซงอยบนพนฐานของหลกการในการเสมอภาคกนของแตละบคคล และหลกการเสมอภาคกนในดานสทธเทาเทยมกนในการด ารงชพของบคคล ซงจะน าไปสการด าเนนชวตอยางมความสข Encyclopedia Americana(1988) นยามวา ประชาธปไตย หมายถง การทอ านาจปกครองสงสดเปนของประชาชน World Book Encyclopedia(1988) นยามวา ประชาธปไตย คอขอความทอธบายถง 2 สงไดแก ระบบการเมองการปกครองและระบบวถการด าเนนชวตของคนในสงคม ในดานการเมอง ประชาธปไตย คอสทธมนษยชนในการตดสนใจก าหนดโชคชะตาของตนเอง สวนวถการด าเนนชวตประชาธปไตย คอเปาหมายการพฒนาชวตของแตละบคคลตามความสามารถเทาทจะท าได

18

Cohen (1971) ไดกลาวถงความหมายของประชาธปไตยใน 3 ดาน กลาวคอ 1. ในดานกวาง ประชาธปไตย เปนการพจารณาวาประชาชนในสงคมหรอ

ชมชน ไดรบผลกระทบจากการใชอ านาจรฐ และมสวนหรอบทบาทในการใชอ านาจนนอยางไร หากชมชนใดมความเปนประชาธปไตยมากยอมหมายความวาคนในชมชนนน มบทบาทตอ การตดสนใจหรอการใชอ านาจของผปกครองเปนไปในทางทตอบสนองความตองการของประชาชนในชมชนนน

2. ในดานลก ประชาธปไตยเปนการพจารณาวาประชาชนในชมชนหนง มบทบาทหรอสวนรวมทางการเมองในอนทจะมอทธพลตอการใชอ านาจรฐ ในลกษณะใดและเพยงใด ซงลกษณะของมสวนรวมน จะสงผลใหรฐบาลใชอ านาจตอบสนองตรงตามความตองการของประชาชน

3. ในดานยาว ประชาธปไตยเปนการพจารณาวาประชาชนในชมชนหนง สามารถมบทบาทตอการใชอ านาจรฐในเรองใดบาง โดยดจากวาคนในชมชนนนมบทบาทหรออทธพลตอการตดสนใจของรฐบาลผานทางนโยบายตางๆ มากนอยเพยงใด จากความหมายของประชาธปไตยขางตน ผวจยสามารถสรปไดวาประชาธปไตยมความหมาย 2 นย คอ นยท 1 ทางระบอบการปกครองประเทศ นยท 2 การปกครองโดยประชาชน เพอประชาชน ยดหลกเสยงขางมากและเคารพเสยงสวนนอย

หลกการของประชาธปไตย

Neumann (1956)ใหหลกการเกยวกบประชาธปไตยทเรยกวา ทศบญญต หรอ หลกสบประการ (Democratic Decalogue) ดงน 1. อ านาจสงสด (อธปไตย) มาจากราษฎร 2. ขนตอนการเลอกผน าเปนไปอยางเสร 3. ผน ามความรบผดชอบ 4. ระบอบความเสมอภาค (ของราษฎรโดยกฎหมาย) ยอมรบ 5. สนบสนนพรรคการเมองทมมากกวาหนง 6. พงเหนความหลากหลายในชวตประจ าวน 7. ไมกดกนกลมส าคญๆ จากการมสวนรวมในการบรหาร 8. เนนการมทศนคตแบบประชาธปไตย 9. ใหส านกเปนพลเมองด 10. มศรทธาในมนษยทกคน หรอมสทรรศนยตอโลก

19

Mayo(1933)ไดสรปหลกการประชาธปไตยไว ดงน 1. การควบคมผวางนโยบายโดยประชาชน 2. ความเสมอภาคทางการเมอง 3. เสรภาพทางการเมองหรอประสทธผลในการควบคมโดยประชาชน 4. หลกแหงเสยงสวนมาก Rodee (1976) หลกการของประชาธปไตยทใหความส าคญตอประชาชนถอวาประชาชนเปนเจาของอ านาจอธปไตยนน เปนผลมาจากสมมตฐานหรออดมการณหลายประการ คอ 1. ความมเหตผล หลกการส าคญเบองตนของประชาธปไตยถอวามนษยเปนบคคลทมเหตผลและสามารถน าเหตผลมาใชแกไขปญหาและปรบปรงใหดขน 2. คณธรรมถอวามนษยเปนผ มคณธรรม มศลธรรม ไมเหนแกประโยชน สวนตวอยางเดยว แตทวาใหความส าคญในสทธของบคคลอนและยอมรบความเทาเทยมกน โดยปราศจากความรสกเหนแกตว คณธรรมนจะชวยใหมนษยตดสนปญหาอยางมเหตผลและ รจกเสยสละเพอสวนรวม 3. ความเทาเทยมกน ค าประกาศอสรภาพของสหรฐอเมรกา ไดกลาวถง ความเทาเทยมกนไววา แมวามนษยจะมความฉลาด ความสามารถ ความแขงแรง ตางกน แตมนษยควรมความเทาเทยมกนทางการเมอง มความเสามอภาคในการเลอกตงในโอกาส ทจะกาวหนา มความเสมอภาคกนในทางกฎหมาย และความมเกยรตภมของความเปนมนษย ความเสมอภาคนยงรวมถงความเสมอภาคในการศกษา การโฆษณา การเขารบราชการ และ การไดรบความคมครองจากระบวนการยตธรรม 4.ความสามารถของมนษยในการทจะกาวหนา มความเชอกนวามนษยมโอกาส มความสามารถทจะปรบปรงตนเองใหมความดงาม มความกาวหนาดวยวธการอนสงบและ มกฎเกณฑ 5. ความปรารถนาในการปกครองเมอมปญหาใดๆ เกยวของกบประชาชนเกดขน จะตองน าปญหานนใหประชาชนพจารณาตดสนใจโดยตรง หรอผานผแทนทมาจากการเลอกตง 6. เสรภาพ ความปรารถนาเสรภาพของบคคลในสงคมเปนสงส าคญมากเสรภาพจะเปดโอกาสใหมนษยไดมโอกาสพฒนาตวเอง ดงนนเสรภาพสวนบคคลจงเปนสงทอาจตดทอนลงไปได

20

พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต) (2543) ไดใหหลกการของประชาธปไตยเพอใหมประสทธผลในการใชโอกาส ทงโอกาสทจะพฒนาตนเองและโอกาสทจะใหศกยภาพทมอยในตวของแตละคนออกไปเปนประโยชนแกสวนรวมวาตองอาศยองคประกอบ 3 ขอ คอ 1. มเสรภาพ เพราะเสรภาพเปนเครองมอเพอจะสรางและใชโอกาสคนทมโอกาสคอคนทไมถกปดกน เสรภาพเปนตวชวยเปดโอกาสใหศกยภาพของเรามชองทางออกไปเปนประโยชนไดจรง 2. มความเสมอภาค เพราะความเสมอภาคเปนขอบเขตและเปนเครองสมานฉนท การทจะใชเสรภาพตองมขอบเขตคอความเสมอภาคทจะไมลวงล าก าเกนไมละเมดตอผ อนและ มโอกาสทจะใชเสรภาพอยางเทาเทยมกน 3.มภราดรภาพ คอความเปนพเปนนองกน ภราดรภาพเปนฐานและเปนสภาพแวดลอมทเออใหการใชเสรภาพและความเสมอภาคเกดผลงอกงามและสมฤทธผลไดจรง นอกจากน ภราดรภาพจะเปนตวเพมพลงดวยคอท าใหเกดก าลงมากขน

สมบต ธ ารงธญวงศ (2540) ไดแบงหลกการของประชาธปไตยออกเปน 5 ประการ คอ

1. หลกอ านาจอธปไตยเปนของประชาชน (popular sovereignty) หลกการ ขอนจะใหความส าคญกบอ านาจอธปไตยทจะตองเปนของประชาชน เพอใหการปกครองเปน ของประชาชนอยางแทจรง โดยประชาชนมอ านาจในการเลอกผแทนทจะเขาไปปกครอง โดยผานกระบวนการเลอกตงและรวมไปถงอ านาจในการถอดถอนผแทนทตนเองเลอกเขาไปอกดวย

2. หลกเสรภาพ (liberty) ระบอบประชาธปไตยถอวาประชาชนยอมมสทธเสรภาพทงในการเมอง เศรษฐกจ และสงคม ซงเสรภาพเหลานจะตองมการก าหนดขอบเขตทชดเจน เพอปองกนไมใหเกดการละเมดซงกนและกนอนจะน าไปสความเสมอภาคของประชาชน

3. หลกความเสมอภาค (equality) ถงแมวามนษยเราจะเกดมามความแตกตางกน แตความแตกตางเหลานเปนเพยงความแตกตางกนทางกายภาพ มนษยเกดมาควรม ความเสมอภาค เทาเทยมกนในเรองโอกาสในการพฒนาคณภาพและความรความสามารถ เพอใหประชาชนสามารถปกปองประโยชนของตนได ส าหรบความเสมอภาคในระบอบประชาธปไตยนนจะใหความส าคญกบความเสมอภาคทางโอกาส ซงหมายถงประชาชน จะมโอกาสทเทากนในทางการเมอง เศรษฐกจ สงคมและการศกษา

21

4. หลกกฎหมาย (rule of law) ปรชญาส าคญของกฎหมายคอชนชนใดเปน ผบญญตกฎหมายยอมเพอประโยชนของชนชนนน ดงนนระบอบประชาธปไตยทยดถอประโยชนของประชาชนเปนทตงจงก าหนดใหประชาชนมอ านาจในการบญญตกฎหมาย เพอใหกฎหมายสะทอนถงความตองการทแทจรงของประชาชน

5. หลกเสยงขางมาก (majority rule, minority right) ยดหลกทวาการตดสนใจใดๆ ทางการเมองตองเปนไปเพอประโยชนของประชาชนสวนใหญ จงก าหนดใหเสยงขางมาก เปนการตดสน อยางไรกด หลกการเสยงขางมากนนกไมอาจจะละเลยสทธของเสยงขางนอย (minority rights) ได อมร รกษาสตย และคนอนๆ (2543) ไดกลาวถงหลกการประชาธปไตย บางประการไว ดงน

1. การเคารพตอความเปนคน เพราะทกคนเกดมาตางกนแตเทาเทยมกน ทกคนมโอกาสเทาเทยมกน ทกคนมความสามารถตามบทบาทตน ทกคนมสทธหนาทและเสรภาพทกคนมศกดศรจะดหมนขมเหงกนไมได

2. การมสวนรวม โดยทกคนมหนาทตองรบผดชอบถาสวนรวมเสยหาย สวนตว กสลายเหนแกสวนรวมไมเหนแกตว คนทใหคอคนทได รวมดวย ชวยกน งานเสรจ

3. การเคารพในเหตผล คอ การคด ท า ตามเหตผลทชอบธรรม การไมตก เปนทาสของอารมณความถกตองส าคญกวาพวกพอง

4. การแกปญหาโดยสนตวธ โดยรแพ รชนะ รอภย ประนประนอมดกวา กาวราวรนแรง รรกสามคค ค านง ชยสวรรณรกษ และ ธระพล บญสราง (2549) ไดกลาวถง หลกการ ทส าคญของประชาธปไตยดงน

1. อ านาจในการปกครองเปนของประชาชน ซงถอวาเปนอ านาจสงสดใน การปกครองประเทศซงเรยกกนวาอ านาจอธปไตย มาจากปวงชนม 3 อยาง คอ อ านาจ นตบญญต อ านาจบรหาร และอ านาจตลาการ

2. ประชาชนอาจใชอ านาจอธปไตยโดยตรงหรอผานทางผแทนทเขาเลอกตงกได ซงจะตองไปตามรฐธรรมนญ

3. มพระมหากษตรยหรอประธานาธบดเปนประมขของประเทศ 4. ประชาชนทกคนมสทธเสรภาพ และความเสมอภาค ตามกฎหมาย

ซงประชาชนทกคนมหนาทปฏบตตามกฎหมายและขนบธรรมเนยมประเพณอยางเทาเทยมกน

22

4.1 สทธ หมายถง อ านาจอนชอบธรรมทบคคลพงมในฐานะเปน พลเมองของประเทศภายใตกฎหมาย เชน สทธในทรพยสน สทธในการประกอบอาชพ สทธในการอยอาศย สทธในการเลอกตง เปนตน

4.2 เสรภาพ หมายถง การกระท าอยางใดอยางหนงของบคคล ตามสทธทมอยโดยไมลกล าสทธและเสรภาพของผ อน เชนเสรภาพในการนบถอศาสนา เสรภาพในการประกอบอาชพ เสรภาพในการแสดงความคดเหน เปนตน แตเพอความเปนระเบยบของสงคม ความมนคงและความสงบสขของประเทศ การใชสทธและเสรภาพ ตองอยในขอบเขต ของกฎหมาย

4.3 ความเสมอภาพ หมายถง ความเทาเทยมกนของบคคลอนพง ประสงคไดภายใตกฎหมายเดยวกน

4.4 หนาท หมายถง ภารกจทตองท าในฐานะทเปนคนไทย ซงจะตองปฏบตหนาทตามทกฎหมายก าหนดไว เชน การเสยภาษอากร การปองกนประเทศ การปฏบตตามกฎหมาย เปนตน ลขต ธรเควน (ออนไลน,2556) ไดกลาวถงหลกการประชาธปไตย มมากมาย แตถอวาส าคญและนกการเมองตองยดถอเปนสรณะมดงตอไปน

1. อ านาจอธปไตยเปนของปวงชน(popular sovereignty)ระบอบการปกครอง แบบประชาธปไตย คอระบบทประชาชนมอ านาจอธปไตย และมอบหมายใหสมาชกสภาผแทน ราษฏรทมาจากการเลอกตงแทนตน การเลอกตงจงเปนการแสดงออกถงสทธ และอ านาจของประชาชน จนมค ากลาววา เสยงของประชาชนคอเสยงของสวรรค

2. สทธเสรภาพ (right and freedom) เปนหวใจส าคญของระบอบการปกครองแบบประชาธปไตยสทธดงกลาวตองก าหนดในรฐธรรมนญและการบงคบกฎหมายเจาหนาทของรฐ ไดแก ผด ารงต าแหนงบรหารและขาราชการประจ าทมอ านาจตามกฎหมายจะตองยดถอเปนตวบทกฎหมายอยางเครงครด ไมละเมดสทธเสรภาพของประชาชน เพราะถามการกระท าดงกลาวกเทากบละเมดเจาของอ านาจอธปไตย

3. ความเสมอภาค(equality) ความเสมอภาคภายใตระบอบการปกครองแบบ ประชาธปไตยถอวาทกคนเสมอภาคเทากนหมด หนงคนมสทธลงคะแนนสยงไดหนงเสยง (one man one vote) ความเสมอภาคดงกลาวนหมายถงความเสมอภาคทางการเมองและ ความเสมอภาคตอหนากฎหมาย (equality before the law) การเลอกปฏบตดวยเหตผลอนใด กตามถอวาขดตอหลกการประชาธปไตย

23

4. หลกนตธรรม(the rule of law) ไดแก การใชกฎหมายในการบรหารประเทศ โดยกฎหมายดงกลาวนนตองผานกระบวนการรางกฎหมายอยางถกตอง และหลกของกฎหมายนนตองเปนกฎหมายทค านงถงสทธเสรภาพและอ านาจอธปไตยของประชาชน โดยกระบวน การยตธรรม(due process of law) จะตองเปนไปตามครรลองหลกนตธรรม(the rule of law) จงตางจาก the rule by law ซงหมายถงการใชกฎหมายเปนเครองมอในการบรหารประเทศ โดยไมค านงถงหลกการประชาธปไตย และบอยครงกกลายเปนการบรหารงานโดยตวบคคล (the rule by men) มากกวาหลกการ

5. คานยมและจตวญญาณความเปนประชาธปไตย(the democratic ethos) ซงหมายถงคานยมทไดรบการอบรมตงแตครอบครว สถาบนการศกษาและทางสงคมใหม ความเชอละศรทธาในระบอบการปกครองแบบประชาธปไตยมพฤตกรรมทเปนประชาธปไตย มองคนอนดวยสายตาทเสมอภาคทงหมดนถอวาเปนการพฒนาจตวญาณประชาธปไตย ซงเปนสวนส าคญอยางยงตอความส าเรจของการพฒนาและธ ารงไวซงระบบประชาธปไตย

6. ความอดทนอดกลน(tolerance)ความใจกวาง(open mindedness)และ ความมน าใจนกกฬา(sporting spirit)ทงหมดนเปนหวใจส าคญของสงคมประชาธปไตย เพราะในสงคมประชาธปไตยนนจะตองยอมรบความแตกตางทงในเชอชาต ศาสนา ภาษา ขนบธรรมเนยมประเพณจดยนและความคดเหนทางการเมองของคนในสงคม การรแพ รชนะ เปดกวางรบฟงความคดเหนของผ อน โดยเฉพาะอยางยงนกปราชญราชบณฑต และผ ทมประสบการณเพอน ามาประมวลใชใหเปนประโยชนในการท างาน ทส าคญอะไรทตนเองไมชอบและไมพอใจแตตราบเทาทไมกระทบตอสทธของตนกตองยอมใหสงนนปรากฏอยเพราะเปน สทธสวนบคคลภายใตระบบทมความเสมอภาค

7. ระบอบการปกครองแบบประชาธปไตย คอกรรมวธ (means) เพอเปาหมายทางการเมอง แตขณะเดยวกนระบอบประชาธปไตยกเปนเปาหมายอนสงสง(noble end) ในตวของมนเองการมองวาระบอบการปกครองแบบประชาธปไตยเปนเฉพาะกรรมวธหรอ(means) จงไมถกตองถงแมวา(end)คอผลประโยชนจะตกตอสงคมกตามเพราะถาท าลายกระบวนการของความถกตองเมอจะสงผลใหในทางบวกตอสงคม แตถามผลกระทบในทางลบ ตอระบบกจะเปนการท าลายเปาหมายอนสงสงของระบบประชาธปไตยอนเปนสงทไมพงปรารถนาอยางยงประชาธปไตยจงเปนทงกรรมวธ(means)และเปาหมาย(end)ในตวของมนเองทงสองสวนนตองไปดวยกน

24

8. ผด ารงต าแหนงผบรหารระดบสงทงในนตบญญต บรหาร และศาลรฐธรรมนญจะตองตระหนกวาตนเปนผซงไดรบอาณตจากประชาชน ดงนนผลสงสดจะตอง เปนผลประโยชนเอออ านวยตอผลประโยชนของประชาชน สวนใหญการกระท าอนใดขดตอผลประโยชนของประชาชนซงเปนเจาของอ านาจอธปไตย การนนยอมไมถกตอง นอกจากนน ยงตองมความรสกกวาสงทตนท าอยนนเปนการประกอบภารกจ ศกดสทธ (sacredmission) หรอหนาทอนสงสง (noblesseoblige)

9. ผซงด ารงต าแหนงบรหารระดบสงทงในนตบญญตบรหารตลาการจ าเปน อยางยงตองยดถอหลกจรยธรรมทางการเมอง รวมตลอดทงมารยาททางการเมอง โดยจะ ตองกระท าหนาทอยางซอสตยสจรต ค านงถงผลดผลเสยทจะเกดขนกบประชาชน ชาต และบานเมอง เสยสละความสขสวนตวเพอสวนรวม เพราะงานการเมองเปนงานอาสาสมครท ไดรบมอบหมายจากประชาชน

10. ภายใตระบอบการปกครองแบบประชาธปไตย การกระท าอนใดกตามตองค านงถงหลกการใหญๆ ดงตอไปน คอ ความถกตองตามกฎหมาย (legality) ความชอบธรรม ทางการเมอง (legitimacy) ความถกตองเหมาะสม (decency) ความนาเชอถอ (credibility) ทงหลายทงปวงดงกลาวจะท าใหงานทรบผดชอบอยนนประสบความส าเรจ การมงเนนไปท ตวบทกฎหมายตามลายลกษณอกษรแตเพยงอยางเดยวเปนสงทไมพอเพยง การกระท าอนใด ทไมเหมาะสมแมจะถกตองตามกฎหมายกจะขาดความชอบธรรมทางการเมอง อนจะสงผลถง ความนาเชอถอของผด ารงต าแหนงทางการเมองในทสด

11. การบรหารบานเมองจะตององหลกธรรมาภบาล (good governance) ซงไดแก ความชอบธรรมทางการเมอง(legitimacy) ความโปรงใส (transparency) การมสวนรวมของประชาชน (participation)ความรบผดชอบเปดใหไลเบยได (accountability) และความมประสทธภาพและประสทธผล(efficiency and effectiveness) ซงหมายถง การกระท านนตองสงผลในทางบวกทงในแงผลได (output) และผลลพธ (outcome)

12. ผด ารงต าแหนงทางการเมองโดยเฉพาะอยางยงผบรหารระดบสง ซงสามารถน าประเทศชาตและสงคมไปสความเจรญ หรอไปสความเสยหายในดานตางๆ ทงในแงการเมอง สงคม เศรษฐกจ ศรทธาและความเชอในระบบ ฯลฯ ตองเปนบคคลทเปยม ไปดวยคณสมบตอนไดแก การมอดมการณทางการเมอง (political ideology) การมจรยธรรมทางการเมอง(political ethics) การมความรทางการเมอง (political knowledge) การมประสาทสมผสทางการเมอง (political sense) และการเขาใจอารมณทางการเมอง (political mood)

25

ของประชาชนอยางถกตอง นอกจากนนยงตองบรหารประเทศโดยค านงถงหลก นตธรรมและคณสมบตอนๆ ทกลาวมา 11 ขอเบองตน เพอจะธ ารงไวซงความชอบธรรมทจะด ารงต าแหนงบรหารและการใชอ านาจรฐ (moral authority) ผใดกตามทขาดหลกการขอท 12 ดงกลาวมาน ยอมจะเสยความชอบธรรมทางการเมองในการด ารงต าแหนงทางการเมอง

จากหลกการประชาธปไตยขางตน ผวจยไดสรป หลกการส าคญของประชาธปไตย คอ ตองยดหลกเสรภาพหลกความเสมอภาค หลกภราดรภาพ เคารพใน ความเปนมนษย เคารพในความคดและสทธเสรภาพของผ อน มความสามคคในหมคณะ เคารพในเหตผล อ านาจในการปกครองเปนของประชาชน ประชาชนทกคนมสทธเสรภาพ มพระมหากษตรยเปนประมขการบรหารทกระดบตององหลกธรรมาภบาล เออประโยชนของประชาชนสวนใหญเปนหลกมกรรมวธและเปาหมายทชดเจน วถประชาธปไตย

จากการศกษาแนวคดทฤษฏทเกยวของกบพฤตกรรมทแสดงถงการมวถชวต ประชาธปไตยทเหมาะสมกบการพฒนาการของนกเรยนระดบประถมศกษา

ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2540)พฤตกรรมทแสดงถง การมวถชวตประชาธปไตย ควรประกอบดวยคณลกษณะดงน

1. คารวธรรม สงเสรมใหนกเรยนไดมพฤตกรรมดานคารวธรรม มการแสดงออก ดงน

เคารพในสถาบนชาต ศาสนา พระมหากษตรย ไดแก การแสดงความเคารพเทดทนสถาบนพระมหากษตรยในทกโอกาส การรวมกจกรรมตางๆ ทจดเพอแสดงความจงรกภกดตอสถาบน พระมหากษตรยในโอกาสวนส าคญตางๆ การปฏบตตอสญลกษณทแสดงถงสถาบนพระมหากษตรย เชน ธงชาต พระบรมฉายาลกษณ เพลงสรรเสรญพระบารม ฯลฯ ดวย ความเคารพ เมอไดยนหรอเหนบคคลใดแสดงกรยา วาจาหรอมการกระท าอนไมสมควรตอสถาบนพระมหากษตรยตองกลาวตกเตอนและหามไมใหปฏบตเชนนนอก เคารพในหลกปฏบตของศาสนาทตนนบถอและไมลบหลศาสนาอน เคารพซงกนและกนทางกาย ไดแก การแสดง การเคารพซงกนและกน เชน การทกทาย การใหเกยรตแกผ อน การแสดงความเคารพแกบคคลซงอาวโสกวา การใหการตอนรบแกบคคล และการแสดงความเออเฟอซงกนและกน เคารพกนทางวาจา ไดแก การรจกพดจาใหเหมาะสมกบกาลเทศะ ใชค าพดเหมาะสมตามฐานะของบคคล

26

พดจาสภาพไมกาวราว สอเสยด ไมพดในสงทจะท าใหผ อนเกดความเดอดรอน ไมน าความลบของบคคลอนๆ เปดเผยและไมนนทาหรอโกหกหลอกลวง เคารพในสทธของผ อน ไดแก การไมลวงละเมดสทธของผ อน ทงทางกายหรอวาจา รจกเคารพในสทธของคนทมากอนหลง เคารพในสทธของคนทมากอนหลง เคารพในการเปนเจาของสงของเครองใชและตองรจกขออนญาตเมอลวงล าเขาไปในทอยอาศยของบคคลอน เคารพในความคดเหนของผ อน ไดแก การยอมรบฟงความคดเหนของบคคลอน เมอมผพดแสดงความคดเหนควรฟงดวยความตงใจ และใครครวญดวยวจารณญาณ หากเหนวาเปนการแสดงแนวคดทดมประโยชนมากกวา ความคดเหนของตนเองกควรยอมรบ และปฏบตตาม เคารพในกฎ ระเบยบของสงคม ไดแก การยดมนในกรอบระเบยบของสงคม เชน วฒนธรรม ประเพณ กฎเกณฑทางสงคมและกฎหมายของประเทศและมเสรภาพ และใชเสรภาพในขอบเขตของกฎหมายและขนบธรรมเนยมประเพณ

2. สามคคธรรม สงเสรมใหนกเรยนไดมพฤตกรรมดานสามคคธรรม มการแสดงออก ดงน

การรจกประสานประโยชนโดยยดถอประโยชนของสวนรวมหรอของชาตเปนทตง ไดแก การท างานรวมกนอยางสนตวธ รจกการประนประนอม โดยค านงถงประโยชนทจะเกดขน แกสวนรวมเปนใหญ มการเสยสละความสขสวนตนหรอหมคณะเพอประโยชนของสวนรวม หรอของชาตรวมมอกนในการท างานหรอท ากจกรรมอยางหนงอยางใดรวมกนโดยมบคคล ผ รวมงานตงแต 2 คน ขนไปในการรวมกนท างานน จะตองมการวางแผนในการท างานรวมกน คดรวมกน และท างานรวมกน เมอถงขนตอนของการท างานกชวยเหลอกนอยางตงใจจรง ไมหลกเลยงหรอท าแบบเอาเปรยบผ อน เหนแกประโยชนสวนรวมถอวางานสวนรวมเปนงานของตน รบผดชอบตอหนาททไดรบมอบหมายจากสวนรวมและหนาทตอสงคม ความเปนน าหนงใจเดยวกนของคนในกลม ในหนวยงานและสงคมและรกหมคณะ มใจหวงดและชวยเหลอเกอกล ซงกนและกน

3. ปญญาธรรม สงเสรมใหนกเรยนไดมพฤตกรรมดานปญญาธรรม มการแสดงออก ดงน

การไมถอตนเปนใหญ คอการรจกรบฟงความคดเหนของผ อน การยอมรบฟงและปฏบตตาม มตของเสยงสวนมากในทประชมหรอการท างานตางๆ และการรจกการเปนผน าและผตามทด เนนการใชปญญา ใชเหตผล และความถกตองในการตดสนปญหาทงปวงไมใชเสยงขางมากในการตดสนปญหาเสมอไป เมอมปญหาในเกดขน หรอมเรองทจะตองตดสนใจ ทกคนตองรวมกน

27

คดและชวยกนตดสนใจโดยใชเหตผล ในกรณทมปญหาโตแยงในหมคณะจะตองพยายามอภปรายจนสามารถชกจงใหทกคนเหนคลอยตาม เมอเกดกรณทตางกมเหตผลดดวยกน และ ไมอาจชกจงใหกลมหนไปทางหนงเทานน จงจะใชวธออกเสยงและเมอไดรบขาวสารขอมลแลว สามารถวเคราะหและประมวลผลเหตการณตางๆ ดวยสตปญญา

กรมวชาการ (2542) กลาวไววา ประชาธปไตยในลกษณะทเปนวถชวต ของคนในสงคมประชาธปไตย มกจะมลกษณะของผ มบคลกภาพประชาธปไตยดงน

1. ความมเหตผล 2. การเคารพซงกนและกน

2.1 การเคารพในความเปนมนษย 2.2 การเคารพในความสามารถ

3. การตกลงกนอยางสนตวธดวยการถกเถยง ประนประนอม และอดกลน ในความคดเหนทแตกตางกน 4. การด าเนนชวตอยางมเสรภาพภายใตกฎหมาย และไมถกแทรกแซงจากรฐ

ทศนา แขมมณ (2522) กลาวถงลกษณะของบคคลทมวถชวตแบบประชาธปไตย ดงน

1. เคารพความเปนเอกตบคคลของผ อน เคารพความสามารถ สตปญญา และการใชเหตผลของผ อน

2. ใหสทธเสรภาพแกผ อนในการใชความคดและตดสนใจ 3. มใจกวาง รบฟง และพจารณาความคดเหนของผ อนอยางเปนธรรมกอน

ตดสนใจ 4. ยดหลกเหตผลในการตดสนใจ ไมใชอารมณหรอเอาแตใจตนเอง

รจกประนประนอมและตดสนใจอยางสนต ทพวรรณ เอยมรกษา (2547) และ กองวชาการ กระทรวงศกษาธการ (มปป)กลาววาประชาธปไตยในลกษณะเปนวถชวตนนเปนความสมพนธระหวางบคคลในสงคมประชาธปไตยทจะตองยดหลกเหตผล เคารพความเสมอภาคของบคคล เคารพเสรภาพซงกน และกน เคารพความคดและการกระท าของตนเองและผ อน การรวมมอชวยเหลอวางแผนงาน ตลอดจนประสานงานกนและกน อาสารบท างานตามความสามารถของตน ท าตามมตของสวนรวม มเหตผลในการตดสนปญหาท างานอยางละเอยดรอบคอบ มวนย มความอดทน มการเสยสละ และมความรบผดชอบ ด าเนนการดงกลาวจนเปนนสยประยกตใชใน

28

ชวตประจ าวนกลาทจะตกเตอนเมอคนอนละเมดสทธของตนเองและสวนรวม ลกษณะเชนนเปนลกษณะทเรยกวาเปนการด าเนนชวตตามวถประชาธปไตย

ภญโญ สาธร (2544) ใหหลกการส าคญ 8 ประการของวถชวตประชาธปไตย มดงน

1. เอาเหตผลและความรจากประสบการณเปนหลกในการด าเนนชวต เหตผล เปนสจธรรมหลกของประชาธปไตย การท างานรวมกนตองเคารพเหตผลทงของเขาและของเรา ความรจากประสบการณจะชวยเปนหลกในการด าเนนชวตได กจกรรมของนกศกษาถามเหตผล อาจารยยอมอนญาตใหจดได คร อาจารยควรสอนใหนกเรยนนกศกษารจกคดและวเคราะหหาเหตผล

2. ใหความส าคญแกเอกชนพรอมๆ กบการเคารพมตมหาชน ในสงคม ประชาธปไตย แตละคนตองเคารพสทธของกนและกน แตขณะเดยวกนกตองฟงมตมหาชน หรอ คนสวนใหญดวย คร อาจารย ตองสอนนกเรยนนกศกษาใหมการเคารพมตสวนใหญในชน แตตองเคารพความเหนคนสวนนอยดวย

3. ถอวารฐเปนเพยงเครองมอรบใชประชาชน ไมใชรฐเปนนายประชาชนเปน ทาสประชาชนเปนใหญในแผนดน เพราะประชาธปไตยเปนการปกครองของประชาชน โดยประชาชน เพอประชาชน สถาบนการศกษาตงขนมาเพอรบใชและใหประโยชนกบนกศกษา อาจารยจะท าอะไรตองคดถงประโยชนของนกศกษาใหมาก

4. ใชความสมครใจเปนหลกในการด าเนนชวต ไมใชการบบบงคบ การบบคน หรอบงคบน าใจกนทกรปแบบถอเปนเผดจการ อาจารยควรใชวธจงใจ ชแจงใหนกศกษาเขาใจ

5. เคารพกฎหมายและยดหลกกฎหมายเปนแนวทางในการด าเนนชวต 6. ถอวา วธการ มความส าคญมากไมนอยกวาผลส าเรจบนปลายของงาน 7. ใหโอกาสทกคนอภปรายแสดงความคดเหน กอนทจะใหเขาตกลงใจท าอะไรกตาม 8. เคารพในหลกแหงความเสมอภาค อยางนอยในขนมลฐานของมวลมนษย พระธรรมปฎก (2544) ไดกลาวถงวถชวตประชาธปไตย ซงสรป ไดวา

มหลกการพนฐาน 3 ประการคอ เสรภาพ สมภาพ (ความเสมอภาค) และภราดรภาพ พระพทธศาสนาไดแสดงหลกการแกงภราดรภาพหรอเอกภาพไว โดยหลกการนครอบคลม ความเปนอยและการปฏบตทเปนหนงเดยว หลกการหรอหลกธรรมนเรยกวา สาราณยธรรม แปลวา ธรรมเปนเครองระลกถงกน มความหมายท านองเดยวกบภราดรภาพ เปนหลกการทจะ

29

ท าใหเกดความประสานพรอมเพรยงสามคคและผนกรวมกนเปนเอกภาพ หลกธรรมนมสาระส าคญซงสอนวาสงคมประชาธปไตยจะตองมเครองผกพนใหมความสามคครวมมอรวมใจกน เพราะการทแตละคนจะอยไดดวยดและน าศกยภาพของตนมารวมสรางสรรคสงคมประชาธปไตยไดนน คนเหลานนจะตองมความสามคค รจกรวมมอและอยรวมกนไดดวยด สาราณยธรรม ม 6 ประการ คอ

ประการท 1 จะท าอะไรกตามดวยความเมตตา หมายความวา ท าดวยความรก ดวยไมตร ดวยความปรารถนาด มการรวมมอ มความพรอมเพรยงทจะประสานกน

ประการท 2 จะพดอะไรกพดดวยเมตตา ประการท 3 คดอะไรกคดตอกนดวยเมตตา คดตอกนดวยเมตตากคอ

มความหวงดตอกน ปรารถนาดตอกน ประการท 4 มความโอบออมอาร เผอแผ แบงปนเจอจานแกกน ประการท 5 มศลเสมอกน คอ มความประพฤตด รกษาระเบยบวนย

มความสจรตทางกาย วาจา ทจะกลมกลนเขาหากนได หมายความวาคนทจะอยรวมสงคมกนน จะตองมศลคอประพฤตสจรตไวใจกนได ไมเบยดเบยนผ อน ไมกอความเดอดรอนแกสงคม รกษาระเบยบวนย ท าตามกฎกตกาของสงคม

ประการท 6 คอ มความเหน มความเชอมน ยดถอในหลกการ อดมการณและอดมคตรวมกนหรอสอดคลองไปกนได

ค านง ชยสวรรณรกษ และธระพล บญสราง (2549) พฤตกรรมตาม วถประชาธปไตยประกอบดวย 3 ประการ คอ 1. พฤตกรรมดานคารวธรรม เปนพฤตกรรมทแสดงถงความเคารพซงกนและกน เคารพกฎระเบยบของสงคม ซงพฤตกรรมดานน ไดแก

1.1 เคารพในสถาบนชาต ศาสนา พระมหากษตรย ไดแก การเคารพเทดทน สถาบนพระกษตรยในทกโอกาส การแสดงความเคารพตอคณครในฐานะเปนนกเรยน โดยการเคารพเชอฟงค าสงสอนในทกโอกาส ทงในหองเรยนและนอกหองเรยน

1.2 การเคารพซงกนและกนทางกาย ไดแก การแสดงความเคารพซงกนและกน เชน การทกทาย การใหเกยรตแกผ อน การแสดงความเคารพแกบคคลทอาวโสกวา การให การตอนรบ และการแสดงความเออเฟอเผอแผ

30

1.3 การเคารพกนทางวาจา ไดแก การรจกพดจาใหเหมาะสมกบกาลเทศะใช ค าพดเหมาะสมตามฐานะของบคคล พดจาสภาพ ไมกาวราว สอเสยด ไมพดในสงทท าใหผ อนเดอดรอน ไมน าเอาความลบของบคคลอนไปเปดเผย และไมพดนนทา หรอโกหก หลอกลวง

1.4 การเคารพในสทธของผ อน ไดแก การไมลวงละเมดสทธของผ อนทงกาย หรอวาจา รจกเคารพสทธของคนทมากอนหลง เคารพในความเปนเจาของสงของเครองใช และรจกขออนญาตเมอลวงละเมดล าเขาไปในทอยอาศยของบคคลอน

1.5 การเคารพในความคดเหนของอน ไดแก การยอมรบฟงความคดเหนของ บคคลอน เมอมผพดเสนอแนวคดทดมประโยชนมากกวาความคดของตนเองกควรยอมรบและปฏบตตาม

1.6 การเคารพในกฎระเบยบของสงคม ไดแก การยดมนในกรอบระเบยบของ สงคม เชน วฒนธรรมประเพณ กฎเกณฑทางสงคมและกฎหมายของประเทศเรา

2. พฤตกรรมดานสามคคธรรม เปนพฤตกรรมทแสดงถงการแบงปนรวมกบทมงาน และประสานงานกน พฤตกรรมดานน ไดแก

2.1 การรจกประสานประโยชนโดยยดถอประโยชนของสวนรวมหรอของชาตเปนทตงไดแก การท างานรวมกนอยางสนตวธ รจกการประนประนอมโดยค านงถงประโยชนทเกดขนแกสวนรวมเปนใหญ มการเสยสละความสขสวนตวหรอหมคณะ เพอประโยชนสขของสวนรวมหรอของชาต

2.2 การรวมมอกนในการท างาน หรอท ากจกรรมอยางหนงอยางใดรวมกน โดยมบคคลผ รวมงานตงแต 2 คนขนไป ในการรวมกนท างานนจะตองวางแผนในการท างานรวมกน ระดมความคดรวมกนและท างานรวมกนเมอถงขนตอนของการท างานรวมกน เมอถงขนตอนของการท างานกตองชวยเหลออยางตงใจ จรงจง ไมหลกเลยงหรอท าแบบอยาง เอาเปรยบผ อน

1.3 การเหนแกประโยชนของสวนรวม รวมมอรวมใจกนเพอสวนรวมไมเอาเปรยบหรอเหนแกประโยชนของตนเอง

2.4 การรบผดชอบตอหนาททไดรบมอบหมายจากสวนรวมและมหนาท ตอสงคม

2.5 ความเปนน าหนงใจเดยวกนของคนในกลม ในหนวยงาน และในสงคม

31

3. พฤตกรรมดานปญญาธรรม เปนพฤตกรรมทแสดงถงความเชอมนในวธ การแหงปญญา พฤตกรรมดานน ไดแก 3.1 การไมถอตนเปนใหญ คอความรจกรบฟงความคดเหนของผ อนการยอมรบฟงและปฏบตตามมตของเสยงสวนมากในทประชมหรอในการท างานตางๆ และการรจกเปน ผน าและผตามทด 3.2 เนนการใชปญญา ใชเหตผลและความถกตองในการตดสนใจแกปญหา ทงปวง ไมใชใชเสยงขางมากในการตดสนปญหาเสมอไป 3.3 เมอมปญหาใดเกดขน เมอมเรองทตองตดสนใจ ทกคนตองรวมกนคดและชวยกนตดสนใจ โดยใชเหตผล 3.4 ในกรณทมปญหาโตแยงเกดขนในหมคณะ จะตองพยายามอภปรายจนกระทงสามารถชกจงใหทกคนคลอยตาม เมอเกดกรณทตางกมเหตผลทดดวยกน และ ไมอาจชกจงใหกลมหนไปทางใดทางหนงเทานน จงใชวธการออกเสยง สาโรช บวศร (2541) ไดกลาวถงประชาธปไตยในลกษณะทเปนวถชวตประชาธปไตยไว 3 ลกษณะดงน

1. มความเคารพซงกนและกนอยางยง(คารวธรรม) คอ ทกคนตองใหเกยรต ซงกนและกนทางกาย วาจา และความคด ทกคนยอมเคารพในความคดของผ อน ทกคนยอมแสดงความคดเหนออกมาโดยไมลวงเกนผ อน ใหโอกาสและเคารพความคดเหนของทกคน รวมถงเคารพในสถาบนส าคญของประเทศ เชน ชาต ศาสนา พระมหากษตรย

2. มการแบงปน รวมงานกน และประสานงานกน (สามคคธรรม) ไดแก การท างานรวมกน โดยใครถนดทางไหนกแบงงานนนไปท าโดยไมบายเบยงหรอหลกเลยง รวมมอกนท าตามอตภาพและประสานงานกนหมด โดยท าตามทไดตกลงกนตามแผนทวางไวใหลลวงไปดวยด

3. มความเชอมนในวธการแหงปญญา (ปญญาธรรม) คอ การมเหตผลใน การท างาน การคนควาหาความรเรองทถกตองมาใชในการท างาน ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาตไดก าหนด มาตรฐานท 6 นกเรยนสามารถอยรวมกบผ อนไดตามวถประชาธปไตยประกอบดวย 3 ตวบงช ดงน ตงบงชท 1 การเคารพสทธสวนบคคล สวนรวม และกฎระเบยบของสงคม ตวบงชท 2 ความรวมมอรวมใจประสานประโยชนเพอสวนรวม ตวบงชท 3 การใชเหตผลในการแกปญหารวมกน

32

สญญา โสภา (2546) ไดกลาววา พลเมองดของชมชน คอบคคลทปฏบตตนตามวถชวตประชาธปไตย โดยมคณลกษณะ 3 ประการ คอ คารวธรรม สามคคธรรม และปญญาธรรม ดงน

1. คารวธรรม คอ การใหความเคารพและใหเกยรตกน โดยปฏบต ดงน 1.1 เคารพซงกนและกนทางกายและวาจา ไดแก การแสดงความเคารพ

การใชค าพดทเหมาะสม และการพดจาสภาพถกกาลเทศะ 1.2 เคารพในสทธของผ อน และใชเสรภาพภายในขอบเขตทถกตอง เชน

ไมหยบสงของของผ อนโดยไมไดรบอนญาต หรอท าใหผ อนเสอมเสยชอเสยง 1.3 เคารพความคดเหนของผ อน เชน รบฟงผ อนพดดวยความตงใจยอมรบ

เหตผลทดกวา 1.4 เคารพกฎเกณฑของสงคม เชน ปฏบตตามขนบธรรมเนยมประเพณ

และวฒนธรรมของสงคม 2. สามคคธรรม คอ การรวมมอชวยเหลอกนและกน โดยปฏบต ดงน

2.1 เสยสละความสขสวนตนเพอประโยชนสวนรวม 2.2 รวมมอกนท างานโดยใชกระบวนการกลม เชน วางแผน รวมคดรวมท า

ชวยเหลอกน 2.3 รบผดชอบตอหนาททมตอสวนรวมและสงคม 2.4 สรางความรสกกลมเกลยว เปนน าหนงใจเดยวกนในหมคณะ

3. ปญญาธรรม คอ การใชสตปญญาในการด าเนนชวต โดยปฏบต ดงน 3.1 ใชปญญาและเหตผลในการตดสนปญหา หรอการตดสนใจในการท างาน 3.2 ไมยดตนเองเปนใหญ รจกฟงความคดเหนของผ อน 3.3 ใชมตเสยงสวนมาก อยางมเหตมผล

Deway(1976) ไดใหความหมายของประชาธปไตยทเปนวถชวตวาหมายถงความสมพนธระหวางมนษย 3 ประการ คอ ประการแรก การเคารพในสทธหนาทและเสรภาพซงกนและกน เคารพความคดและการกระท าของผ อน การแสดงความคดเหนและการกระท า ตองไมลวงเกนผ อน ประการทสอง มการแบงปนและประสานงานกน รบอาสาท างานตามความสามารถ ใหความรวมมอตามอตภาพและตามมตของสวนรวม ประการทสาม มความเชอมนในวถทางปญญา ท างานเพอกจกรรมใดๆ ดวยความรอบคอบ และใชวธการ ทางวทยาศาสตร

33

Pennock(1979) ไดสรปลกษณะของผ มบคลกภาพประชาธปไตยในรปวถชวตประชาธปไตยไวดงน

1. ความมเหตผล 2. การเคารพซงกนและกน ไดแก

2.1 การเคารพความเปนมนษย 2.2 การเคารพความสามารถ

3. การตกลงกนอยางสนตวธดวยการถกเถยง ประนประนอม และอดกลน ในความคดเหนทแตกตางกน 4. การด าเนนชวตอยางมเสรภาพใหกฎหมาย และไมถกแทรกแซงโดยรฐ โดยไมจ าเปน

Ebenstien. W. (1973) เหนวาประชาธปไตยในฐานะทเปนวถชวตนนมลกษณะ ส าคญพอสรปไดดงน คอ 1. ยดหลกประสบการณทสมเหตสมผล คอ ประชาชนมความเคารพเชอมนในเหตผลและน าหลกเหตผลไปใชในกจกรรมตางๆ ทงของวตถและความสมพนธระหวางมนษย 2. เนนความส าคญของปจเจกชน ระบอบเสรประชาธปไตยยดเอาเอกชน แตละคนเปนศนยกลางของหลกการและนโยบายตางๆ 3. หลกแหงความสมครใจ สงคมประชาธปไตยเปนสงคมทไมบงคบขนใจประชาชน ดงนนถาประชาชนไมตองการอะไรเขากไมถกบงคบใหท าแตถาตองการจะท าอะไร กจะตองรวมตวกรรมกร สหพนธกรรมกร รวมทงการสงคมสงเคราะห 4. เนนความส าคญของวธการ ในสงคมประชาธปไตยวธการกระท ากบเปาหมายเปนสงทสมพนธกนโดยใกลชด ไมยอมใหถอวาจะท าอยางไรกได ตราบใดทบรรลเปาหมายได เพราะเชอวาโดยทวไปแลว วธการอนหนงจะน าไปสเปาหมายอนหนงและเปาหมายอนนนเอง กจะเปนวธการไปสเปาหมายอนตอไป 5. การอภปรายและการหาขอตกลง เปนวธการทสงคมประชาธปไตยใชตดสน ขอพพาท ขอขดแยงทางความคดเหน และผลประโยชนตางๆ ไมนยมใชก าลงบงคบกน 6. มนษยทกคนมความเสมอภาคกนเปนพนฐาน

34

จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของกบวถประชาธปไตยผวจยสรป เปนองคความรไดวา วถประชาธปไตยประกอบดวย คารวธรรม สามคคธรรม และปญญาธรรม คารวธรรม เปนพฤตกรรมทแสดงถงการ เคารพในสถาบนชาต ศาสนา พระมหากษตรย การเคารพซงกนและกนทางกาย การเคารพกนทางวาจา การเคารพในสทธ ของผ อน การเคารพในความคดเหนของอน การเคารพในกฎระเบยบของสงคม

สามคคธรรม เปนพฤตกรรมทแสดงถงการรจกประสานประโยชนโดยยดถอประโยชนของสวนรวมหรอของชาตเปนทตงการรวมมอกนในการท างาน หรอท ากจกรรม อยางหนงอยางใดรวมกน การเหนแกประโยชนของสวนรวม การรบผดชอบตอหนาททไดรบมอบหมายจากสวนรวมและมหนาทตอสงคม ความเปนน าหนงใจเดยวกนของคนในกลมในหนวยงานและในสงคม ปญญาธรรม เปนพฤตกรรมทแสดงถงการไมถอตนเปนใหญ เนนการใชปญญาใชเหตผลและความถกตองในการตดสนใจ รวมกนคดและชวยกนตดสนใจ

ความหมายและความส าคญของพลเมอง ความหมายพลเมอง

พจนานกรมนกเรยนฉบบราชบณฑตยสถานไดใหความหมายของค าวา “พลเมอง” วาหมายถงชาวเมองชาวประเทศประชาชนแตปจจบนจ าเปนตองมองความหมายของพลเมองแบบองครวมมากขนโดยส ารวจรปแบบทเราอาศยอยรวมกนแนวคดพลเมองทเดมสมพนธกบรฐชาตเทานนตองหมายรวมไปถงชมชนดวยซงมตงแตระดบทองถนระดบชาตระดบภมภาคและระดบโลก ถากลาวเชนนแนวคด “พลเมอง” หรอ “ความเปนพลเมอง” ตองรวมแนวคด เรองสถานภาพและบทบาทดวยนอกจากจะเนนประเดนเรองสทธหนาทแลวยงเนนเรอง ความเทาเทยมความหลากหลายและความเปนธรรมในสงคมความเปนพลเมองไมใชจ ากดอยทการไปลงคะแนนเลอกตงแตตองรวมการกระท าตางๆทปจเจกชนกระท าซงจะมผลตอชมชน ทกระดบความเปนพลเมองไมใชเพยงเรองของการเมองแตมมตทกวางกวาเพราะเปนพนฐาน ของชวตทตองการอยรวมกนในสงคมซงเรมตนจากการเคารพในสทธของผ อนและในสงคมประชาธปไตยทใหเสรภาพประชาชนจงมทางเลอกของชวตทหลากหลายภายใตกรอบของกฎหมายเมอมคนหลากหลายจงตองมการยอมรบในความแตกตางและเคารพในความคดเหน ทแตกตางกนนอกจากนยงตองใชเสรภาพทมดวยความรบผดตอสงคมดวยหากสามารถท า

35

ประชาชนใหเปนพลเมองไดจะเปนโอกาสและอนาคตทจะท าใหประชาธปไตยเปนของประชาชน ไดอยางแทจรง (ปรญญาเทวานฤมตรกล, http://www.fnfthailand.org/node/84)

พฤตกรรมพลเมองด จากการศกษาพฤตกรรมพลเมองด ไดมนกวชาการหลายทานไดกลาวถง

บคคลทอยในสงคม จะอยไดอยางปกตสขและประเทศชาตจะมการพฒนาไปสความเจรญนน ตองอาศยปจจยหลายประการ ซงปจจยทส าคญคอ คณภาพของประชากร โดยประชากรมลกษณะและมพฤตกรรมเปนพลเมองด

ความหมายและลกษณะของพฤตกรรมพลเมองด ดวงเดอน พนธมนาวน (2519) กลาววา ลกษณะความเปนพลเมองด คอ นสยและการกระท าของบคคล ซงสอดคลองกบกฎเกณฑของศาสนา และกฎหมายของบานเมอง รวมถงลกษณะซงเปนประโยชนแกสวนรวมมากกวาสวนตว มลกษณะส าคญดงน

1. ความรสกรบผดชอบ หมายถง ลกษณะนสยและทศนคตของบคคล ทเปนเครองผลกดนใหปฏบตตามระเบยบ เคารพสทธของผ อน ท าตามหนาทของตนเอง

2. วนยทางสงคม หมายถง การมความสามารถบงคบตนปฏบตใหถกกาลเทศะและปฏบตตามกฎเกณฑของสงคม โดยไมตองมผควบคมหรอลงโทษ

3. ความเออเฟอ หมายถง คณธรรมทส าคญของมนษยซงอยรวมกนเปนหมคณะ ผ ทมพละก าลง มความสามารถ ยอมจะชวยผ อนทออนแอกวา ความเออเฟอเปนการแบงปนสงของใหแกผยากไร การเสยสละ และการเหนประโยชนของผ อนมากกาวาของตนเอง และ เปนการท าตนใหเปนประโยชนแกผ อน โดยไมหวงผลตอบแทน

4. ความเกรงใจ หมายถง การยบยงการกระท าทอาจเปนการรวบกวนผ อน ท าใหผ อนเกดความเสยหาย และไมสะดวกสบายตางๆ ดวงเดอน พนธมนาวน และเพญแข ประจนปจจนก (2520) ไดใหความหมายของพฤตกรรมพลเมองดไววา คอ การทบคคลมจรยธรรมสง นนคอ การมความซอสตยสจรต มความรบผดชอบตอหนาท มระเบยบวนย มความเออเฟอเผอแผ และเหนแกประโยชนสวนรวมมากกวาสวนตว จรรยา สวรรณทต, ดวงเดอน พนธมนาวน และเพญแข ประจนปจจนก (2521) ไดกลาวถงความเปนพลเมองด หมายถง การมความรบผดชอบ มวนยทางสงคม มความเออเฟอ เผอแผ และมความเกรงใจ

36

และตอมา ดวงเดอน พนธมนาวน (2522) ไดกลาวถงคณลกษณะของ ความเปนพลเมองด จะตองเปนผ ทมจรยธรรมสง มความซอสตย มความรบผดชอบตอหนาท มระเบยบวนย มความเออเฟอเผอแผ เหนประโยชนสวนรวมมากกวาสวนตว โกวท ประมวลพฤกษ และคณะ (2542) ในนามของคณะกรรมการก าหนด วธสอนจรยศกษาของกรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ ไดก าหนดลกษณะความเปนพลเมองด ไว 10 ประการ ดงตอไปน คอ

1. มระเบยบวนย 2. มความซอสตยสจรตและยตธรรม 3. ขยน ประหยดและยดมนในสมมาชพ 4. ส านกในความรบผดชอบตอสงคมและประเทศชาต 5. รจกคดรเรม วจารณและตดสนอยางมเหตผล 6. กระตอรอรนในระบอบการปกครองแบบประชาธปไตย รกและเทดทน ชาต

ศาสนา และพระมหากษตรย 7. มพลานามยสมบรณทงรางกายและจตใจ 8. รจกพงตนเองและมอดมคต 9. มความภาคภมและท านบ ารงศลปวฒนธรรมและทรพยากรธรรมชาต 10. มความเสยสละ เมตตาอาร กตญญกตเวท กลาหาญและสามคคกน

ดารตน ศรวรยะกล (2525) ไดศกษาคณลกษณะทพงประสงคของนกเรยนชน ประถมศกษาปท 6 ในทศนะของครประจ าชน และผปกครองในกรงเทพมหานคร คณลกษณะ ทครอบคลมความเปนพลเมองด ไดแก

1. คณลกษณะดานอปนสย บคลกภาพ ไดแก มคณธรรม มความรกใครสามคครบผดชอบหนาท เชอมนศรทธาศาสนา

2. ดานพลเมองดของชาต เคารพปฏบตตามกฎหมาย ภมใจรกและเทดทน สถาบนชาต ศาสนา พระมหากษตรย เจรญ จตวารนทร (2528) ไดใหค าจ ากดความของพลเมองดวา เปนลกษณะ ทประชาชนมจรยธรรม คณธรรมตอตนเองและตอผ อน ตลอดจนสงแวดลอมอนเหมาะสมเปนทยอมรบตามสภาพสงคมไทย

37

ตอมา จรรยา สวรรณทต และลดดาวลย เกษมเนตร (2533) ไดให ความหมายความเปนพลเมองด หมายถง นสยและการกระท าของบคคลทเปนไปตามกฎเกณฑของศาสนา บรรทดฐานของสงคม และกฎหมายของบานเมอง รวมทงเปนประโยชนแกสวนรวมมากกวาสวนตว ดวงเดอน พนธมนาวน (2539) ไดกลาวถงพฤตกรรมพลเมองดวา พฤตกรรมพลเมองด หมายถง พฤตกรรมการท าตามกฎหมาย พฤตกรรมซอสตย พฤตกรรมรบผดชอบ ตอตนเอง ผ อนและสงคม คอไมเบยดเบยนผ อน และตนเอง ยดมนในศาสนา และวฒนธรรม ทดงาม วนเพญ พศาลพงศ (2540) กลาววาลกษณะทพงประสงคทควรปลกฝงและสงเสรมใหมในคนไทย คอพฤตกรรมพลเมองด หมายถง คณลกษณะของความรบผดชอบ การมวนยทางสงคม ความเออเฟอเผอแผ ความกตญญกตเวท ซงเปนสวนหนงของความเปนไทย Sherwood (1947) กลาวไวในหนงสอ Citizenship วาการเปนพลเมองดนนจะตองเรมดวยการเปนสมาชกทดของครอบครวเปนประการแรก กลาวคอ จะตองมความเคารพนบถอซงกนและกน มความเมตตากรณา ท างานในสวนทเปนหนาทของตน ไมผดวนประกนพรง ตองเปนทพงพาอาศยแกผ อนได ประการท 2 จะตองเปนสมาชกทดของโรงเรยน มความตงใจเรยนสม าเสมอ มความซอสตย ยอมรบนบถอในสทธของผ อน เชอฟงผใหญ มความรบผดชอบในทรพยสนและชอเสยงของทางโรงเรยน มความรวมมอในกจกรรมของโรงเรยน นอกจากนนจะตองเปนสมาชกทดของสงคมดวย คอการรจกใชสทธออกเสยงอยางระมดระวง เชอฟงกฎหมาย ค านงถงชมชนมากกวาตนเอง ยอมรบนบถอความคดเหนของคนสวนมากและ ท าตนใหเปนประโยชนแกชมชนดวย Massialas(1969) ไดเนนความเปนพลเมองดจะตองมความร เปนมตรกบ คนทวไป รวมมอกนท างานตามปกตและตองมทศคต และนสยอนพงปรารถนาของสงคม

จากทกลาวมาขางตน การพฒนาประชากรใหเปนพลเมองดนน ตองเรมตน ตงแตวยเดก ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2540) ไดกลาวไวในแผนพฒนาการศกษาฉบบท 8 พ.ศ. 2540-2544 วา ความเปนพลเมองดในระบอบประชาธปไตย คอลกษณะ ความมวนย ความซอสตย ความรบผดชอบ เหนแกประโยชนสวนรวม สามารถปรบตวอยในสงคมทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรวไดอยางเหมาะสม

38

ความส าคญของพฤตกรรมพลเมองด

วรยทธ วเชยรโชต (2525) กลาววาการพฒนาประเทศใหเจรญกาวหนา ทงทางเศรษฐกจและสงคม ทงในสวนเอกชนและสวนรวมระดบชาตนน ประชาชนคนไทยจะตองมลกษณะความเปนพลเมองด นนคอ เปนคนมประสทธภาพ ขยนขนแขง มความเปนระเบยบ ตรงตอเวลา มธยสถ ซอสตยสจรต ใชเหตผลในการตดสนใจเพอกระท าสงตางๆ พรอมทจะมการเปลยนแปลงไดเสมอ มความรบผดชอบและรวมมอกนทางสงคม

นอกจากน ภญโญ สาธร (2527) ไดกลาวเนนวา ปจจยหลกในการพฒนา ประเทศ คอ คณภาพของประชากร ซง ดวงเดอน พนธมนาวน (2539) ไดสรปไววาคณภาพของประชากรคอ การมพฤตกรรมพลเมองดซงเปนพฤตกรรมทเออตอการพฒนาประเทศ และส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (2539) ไดกลาวไวในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 8 พ.ศ. 2540-2544 วา “คน” เปนจดศนยกลางหรอจดมงหมายหลกในการพฒนา ดงนนจงควรปลกฝงลกษณะพฤตกรรมพลเมองดใหเกดขนกบ คนไทยทกคน เพอเปนการเออตอการพฒนาประเทศใหมความเจรญกาวหนา โดยส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2540) ไดกลาวไวในสาระส าคญของแผนพฒนาการศกษาฉบบท 8 พ.ศ.2540-2544 คอ มวตถประสงคเพอใหนกเรยนระดบประถมศกษา และมธยมศกษาตอนตนทกคน มความเปนพลเมองดในระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยเปนประมข มคณธรรมจรยธรรมประจ าใจ นนคอการมระเบยบวนย ความซอสตย ความรบผดชอบ เหนแกประโยชนสวนรวม และสามารถปรบตวอยในสงคม ทเปลยนแปลงอยางรวดเรวนไดอยางเหมาะสม นนคอหากตองการพฒนาประเทศใหม ความเจรญกาวหนาเทยบเทากบอารยะประเทศจะตองพฒนา “คน” ในประเทศใหมพฤตกรรมพลเมองดกอน โดยควรปลกฝงลกษณะพฤตกรรมพลเมองดใหกบบคคลตงแตวยเดกเปนตนไป จากความส าคญของพฤตกรรมพลเมองดสรปไดวา ลกษณะพฤตกรรมพลเมองดเปนสงทควรปลกฝงใหมในทกๆ คน ซงในการวจยครงน ไดสรปพฤตกรรมพลเมองดทควรน ามาศกษาในนกเรยน คอ ความมวนย การปรบตวอยไดในสงคม การเหนแกประโยชนสวนรวม ความรบผดชอบ และความซอสตย

39

การบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน การบรหารแบบมสวนรวม ความหมายของการบรหารแบบมสวนรวม

การบรหารแบบมสวนรวม (Praticipative Managment) มนกวชาการไดให ความหมายในบรบททแตกตางกนไวหลายประการ ดงน

จนทราน สงวนนาม (2544) ใหความหมายวา การบรหารแบบมสวนรวม หมายถง การทบคคลไดมสวนเกยวของในการปฏบตงานทงดานการแสดงความคดเหน การตดสนใจและการปฏบตงาน ตลอดจนการประเมนผล

สมยศ นาวการ (2545) กลาววา การบรหารแบบมสวนรวม หมายถง กระบวนการของการใหผใตบงคบบญชามสวนเกยวของในกระบวนการตดสนใจ เนนการม สวนเกยวของอยางแขงขนของบคคล ใชความคดสรางสรรคและความเชยวชาญของพวกเขาในการแกปญหาของการบรหารทส าคญ ซงอยบนพนฐานของแนวความคดของการแบงอ านาจหนาททถอวาผบรหารแบงอ านาจหนาทการบรหารใหเขากบผใตบงคบบญชาและตองการใหผใตบงคบบญชามสวนเกยวของอยางแทจรงในกระบวนการตดสนใจทส าคญขององคการไมใชเพยงแตสมผสปญหาหรอแสดงความหวงใย

สมเดช สแสง (2547) ไดสรปความหมายของการบรหารแบบมสวนรวมไววา การบรหารแบบมสวนรวม (Praticipative Management) เปนการบรหารทเปดโอกาสใหพนกงานทกระดบไดมสวนรวมในการบรหารกจการภายในขอบเขตหนาทของตน ซงเปน หลกการส าคญของการบรหารแบบใหมทเรยกวาการบรหารคณภาพทวทงองคการ (Total Quality Control หรอ TQC)

วนชย โกลละสต (2549) กลาววา การบรหารแบบมสวนรวม หมายถง การทบคคลในองคกรหรอตางองคกรไดรวมกนเพอจดการงานใหบรรลเปาหมายทตองการรวมกนอยางมประสทธภาพและส าเรจ ทงนการมสวนรวมนนๆ จะอยในขนตอนใดๆ กตาม โดยขนอยกบความร ความสามารถ ประสบการณ ขอจ ากดขององคกรในแตละกระบวนการของ การด าเนนการบรหารเปนเกณฑ

ท านอง ภเกดพมพ (2551) กลาววา การบรหารแบบมสวนรวมเปนการท างานรวมกนเพอใหบรรลวตถประสงค ทงนขนอยกบสภาพความคด ความเชอและความยดมนของ แตละบคคล แตละหนวยงาน แตละองคกร อกทงยงขนอยกบกาลเวลาแตละยคแตละสมยอกดวย โดยการมสวนรวมเปนหวใจส าคญในการเสรมสรางพลงการท างานรวมกนเปนกลม

40

(Teamwork) ทมประสทธภาพในการพฒนา เพราะท าใหผ เกยวของหรอผ มสวนรวมเขาใจสถานการณและอทศตนมากยงขนเพอการเปลยนแปลงและพฒนา Stogdill(1974) ใหค าจ ากดความของการบรหารแบบมสวนรวมวาเปนการทผน าสนบสนนและกระตนใหผ ใตบงคบบญชาเขารวมประชมอภปราย แกปญหา และรวมในกระบวนการตดสนใจ

Anthony(1978) ใหความหมายของ การบรหารแบบมสวนรวม ไวอยาง ชดเจนวา การบรหารแบบมสวนรวม หมายถง กระบวนการทผใตบงคบบญชาทมสวนเกยวของ เขามามสวนในกระบวนการตดสนใจ โดยเนนใหผ มสวนเกยวของไดใชความเชยวชาญ และ ความคดสรางสรรคมาชวยแกปญหาทางการบรหารโดยผบรหารยอมแบงอ านาจการตดสนใจใหกบ ผใตบงคบบญชา ทส าคญคอตองพยายามใหผใตบงคบบญชาไดมสวนรวมตดสนใจอยางแทจรง ในเรองทส าคญขององคการ ไมใชเพยงการรบรและสมผสปญหาเพยงผวเผน

Davis & Newstrom(1985) ไดใหความหมายของการบรหาร แบบมสวนรวมวา มประเดนส าคญ 3 ประการคอ การเขามามสวนรวม การมสวนชวย และการมสวนรบผดชอบ

Robbins(1990)ใหความหมายของการบรหารแบบมสวนรวมวา เปนการทผใตบงคบบญชาเขามามสวนรวมในกระบวนการตดสนใจกบผบรหาร

จากความหมายทกลาวมาขางตนสรปไดวา การบรหารแบบมสวนรวม (Praticipative Managment) หมายถง กระบวนการทบคคลไดมสวนเกยวของในการปฏบตงานทงทางดานการแสดงความคดเหน การตดสนใจ การรบผดชอบ การวางแผนการปฏบตงานตลอดจนการประเมนผล โดยใชความคดสรางสรรคและความเชยวชาญในการปฏบตงาน เพอใหบรรลวตถประสงคหรอแกไขปญหาตางๆ ทอาจเกดขนจากการบรหารงานในองคการ แนวคดและทฤษฎทเกยวของกบการบรหารแบบมสวนรวม

นกวชาการหลายทานไดเสนอแนวคดและทฤษฎทเกยวของกบการบรหารแบบมสวนรวม ดงน

David McClelland (1961) นกจตวทยาแหงมหาวทยาลยฮารวารดไดท า การวจยเกยวกบสงจงใจของมนษยในการท างานใหเกดผลส าเรจ ทงในระดบบคคลและระดบสงคม ผลของการศกษาสรปไดวาคนเรามความตองการอย 3 ประการ คอ

41

1. ความตองการสมฤทธผล (need for achievement) เปนความปรารถนา จะท าสงหนงสงใดใหส าเรจลลวงไปดวยด พยายามเอาชนะอปสรรคตางๆ มความสบายใจ เมอประสบความส าเรจ มความวตกกงวลเมอประสบความไมส าเรจ

2. ความตองการความผกพน (need for affiliation) เปนความตองการ การอยรวมกบผ อนในสงคม ตองการความเปนมตรและสมพนธภาพทอบอน

3. ความตองการมอ านาจบารม (need for power) ไดแก ความตองการ รบผดชอบบคคลอน ตองการควบคมและใหคณใหโทษแกผ อนได

อทย บญประเสรฐ (2543) กลาวถงการบรหารแบบมสวนรวมวามแนวความคดพนฐาน ดงน

1. ความเชอเรองธรรมชาตมนษย (Assumption about human nature) ตามแนวคดของ แมค เกรเกอร (Mc Gregor) ม 2 แนวทาง คอ ทฤษฎ x และทฤษฎ y ตามแนวคดของทฤษฎ x เชอวามนษยขเกยจและขาดความรบผดชอบ ดงนนตองใชวธการบงคบหรอควบคมการท างานอยางใกลชด สวนทฤษฎ y เชอวามนษยมความขยน ชอบท างานโดยเฉพาะอยางยงถาสภาพการท างานทมความเหมาะสม และคนมสวนรวมในการท างาน โดยไมถกบงคบกจะมความรบผดชอบมากขน

2. ความคดเกยวกบความเปนองคการของโรงเรยน (Concept of School Organization) แนวความคดของการบรหารปจจบนเชอวา องคการมใชเปนเพยงเครองมอ ส าหรบการบรรลเปาหมายหรอผลผลตเชงปรมาณเทานน แตองคการเปนสถานทส าหรบ การด ารงชวตและการพฒนาดวย 3. ในดานรปแบบการตดสนใจ (Decision Making Style) การตดสนใจสง การในระดบสถานศกษาควรมลกษณะรวมมอกนใชอ านาจระหวาง คร ผปกครอง นกเรยนตลอดจนศษยเกาเพอสะทอนสภาวการณปจจบน ความตองการในอนาคต ซงจะตองระดมสตปญญาและแนวคดใหสมาชกไดมโอกาสเรยนรและพฒนาใหบรหารโรงเรยนไดส าเรจ อกทงยงสรางความรสกผกพนกบโรงเรยนดวย

4. แบบภาวะผน า (Leadership Style) ตามทฤษฎของ Sergiovanni ไดจดระดบภาวะผน าของผบรหารสถานศกษาไว 5 ระดบ คอ ภาวะผน าดานเทคนค ภาวะผน าดานมนษย ภาวะผน าทางการศกษา ภาวะผน าเชงสญลกษณ และภาวะผน าทางวฒนธรรม

5. กลยทธการใชอ านาจ (Use of Power) ในการบรหารโดยทวไปมความจ าเปนทจะตองใชอ านาจเปนสงทขาดไมได แตตามทฤษฎทวาดวยทมาของอ านาจ(Source of

42

Power) ของ French และ Raven นนไดแบงทมาของอ านาจ เปน 5 แบบ พนฐานไดแก อ านาจจากการใหรางวล อ านาจจากการบงคบ อ านาจตามกฎหมาย อ านาจจากการอางองและอ านาจจากความรความเชยวชาญ 6. ทกษะเฉพาะในการบรหาร (Management Skills) ทกษะการบรหาร แบบใหมๆ ทไดรบการพฒนาและน ามาใชในองคการ เชน การใชวธการทางวทยาศาสตรใน การวเคราะหเพอการตดสนใจ ใชทกษะการแกไขความขดแยง ใชกลยทธเพอการเปลยนแปลงและพฒนาองคการ เปนตน

7. การใชทรพยากร (Use of Resources) สถาบนการศกษามอ านาจใน การใชและบรหารทรพยากรดวยตนเองมากขน ท าใหสถานศกษาไดบรหารงานตามสถานการณของตนเองอยางมประสทธผล ไมตองสนเปลองบคลากร งบประมาณ เวลาในการควบคมและตรวจสอบ

โดยสรปแลว การบรหารแบบมสวนรวมมความคดเกยวกบความเปนองคการ ของโรงเรยน รปแบบของการตดสนใจ การสรางแรงจงใจใฝสมฤทธ แบบภาวะผน า กลยทธในการใชอ านาจ ทกษะเฉพาะในการบรหารตามทฤษฎการบรหาร ตลอดจนความมอสระในการใชและบรหารทรพยากรดวยตนเอง

กระบวนการบรหาร กระบวนการบรหาร คอขนตอนตางๆ ในการปฏบตงาน ซงผบรหารโรงเรยนจะตองยดถอเปนแนวทางในการจดกจกรรมทสงเสรมและพฒนาประชาธปไตยในโรงเรยนมธยมศกษา ซงไดมผใหความเหนถงล าดบขนทส าคญของกระบวนการบรหารไวแตกตางกน ดงจะยกตวอยางกลาวพอสงเขป ดงน Gulick and Urwick (1937) ไดแบงกระบวนการการบรหารเปน 7 ดาน ซงนยมใชกนมากในชอของตวยอวา POSDCRB ไดแก

1. การวางแผน(Planning) 2. การจดองคการ (Organizing) 3. การจดบคลากร(Staffing) 4. การอ านวยการ (Directing) 5. การประสานงาน (Coordinating) 6. การรายงาน (Reporting) 7. งบประมาณ (Budgeting)

43

Fayol(1949)ไดแบงกระบวนการบรหารออกเปน 5 ดาน ไดแก 1. การวางแผน(Planning) 2. การจดองคการ (Organizing) 3. การบงคบบญชา (Commanding) 4. การประสานงาน (Coordinating) 5. การควบคมงาน (Controlling)

Gregg (1957)ไดแบงกระบวนการบรหารออกเปน 7 ดาน ไดแก 1. การตดสนใจ (Decision-Making) 2. การวางแผน (Planning) 3. การจดองคการ (Organizing) 4. การตดตอสอสาร (Communicating) 5. การใชอทธพล (Influencing) 6. การประสานงาน(Coordinating) 7. การประเมนผลงาน (Evaluating)

สมาคมผบรหารการศกษาแหงสหรฐอเมรกา (American Association of School Administrators. 1955) ชอยอวา AASA ไดแบงกระบวนการบรหารการศกษาออกเปน 5 ดาน ไดแก

1. การวางแผน (Planning) 2. การจดทรพยากร (Allocating Resourcesx) 3. การเสรมก าลงบ ารง (Stimulating) 4. การประสานงาน(Coordinating) 5. การประเมนผลงาน (Evaluating)

Sears(1959) ไดแบงกระบวนการการบรหารศกษาออกเปน 5 ดาน ไดแก 1. การวางแผน(Planning) 2. การจดองคการ (Organizing) 3. การมอบหมายงานหรอวนจฉยสงการ (Directing) 4. การประสานงาน (Coordinating) 5. การควบคมงาน (Controlling)

44

Campbell(1978) ไดแบงกระบวนการบรหารออกเปน 5 ดาน 1. การตดสนใจ (Decision-Making) 2. การวางโครงการ (Programming) 3. การเสรมก าลงบ ารง (Stimulating) 4. การประสานงาน (Coordinating) 5. การประเมนผล (Appraising)

Koontz(1990) ไดแบงกระบวนการบรหารออกเปน 5 ดาน ไดแก 1. การวางแผน (Planing) การวางแผนเปนกระบวนการขนตอนทส าคญของกระบวนการบรหาร

ความหมายของการวางแผนเปนกระบวนการหนงของการบรหารทเปนศาสตรและเปนศลป การทจะด าเนนงานใหบรรลเปาหมายอยางมประสทธภาพนน จ าเปนตองมแผนใน การด าเนนงานใหรดกม รอบคอบ ดงทสมพงศ เกษมสน (2526) ไดกลาววา การวางแผน คอ การเชอมโยง สงทเปนอยในปจจบนกบสงทเราใฝฝนหรอคาดหวงทจะด าเนนงานใหส าเรจ สวน กตมา ปรดดลก (2526) ไดกลาววาการวางแผนคอ การเตรยมการลวงหนาแลวก าหนดวตถประสงค นโยบาย โครงการ วธแกปญหาตลอดจนการแสวงหาวธการทดทสด งายทสดและรวดเรวทสด เพอด าเนนงานใหบรรลเปาหมายทตงไว และ Dessler(1977) ไดใหความหมายไววา การวางแผนคอการก าหนดรายละเอยดของวตถประสงคหรอเปาหมายหรอวธการปฏบตงานทจะไปสวตถประสงคนน

จากความหมายทนกการศกษาไดกลาวไวดงกลาวขางตน อาจสรปไดวาการวางแผน คอ การก าหนดแนวทางในการปฏบตงานขนไวลวงหนา เพอ ใหเปนไปตามความตองการทตงเปาหมายไว ซงในการพฒนาและสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยนมธยมศกษาผบรหารโรงเรยน จะตองก าหนดแนวทางในการปฏบตงานขนไวลวงหนาเปนขนตอนแรก ซงเปนขนตอนทส าคญเพอใหการพฒนาและสงเสรมประชาธปไตยเปนไปตามความตองการทตงเปาหมายไวอยางมประสทธภาพและมประสทธผล

ดงนน การวางแผนจงเปนขนตอนทมความส าคญของการบรหารงานโดยเฉพาะ งานกจการนกเรยน ในการจดกจกรรมสงเสรมและพฒนาประชาธปไตย ผบรหารโรงเรยนจะตองวางแผนทงแผนระยะสนและระยะยาว หรอแผนหลกและแผนรอง เปนตน แตจะตองค านงถง การก าหนดเปาหมายและการก าหนดการปฏบต เพอใหไดผลงานตามเปาหมายและผลงานทก าหนดตองสอดคลองกบนโยบายหลก

45

2. การจดการองคการ (Organization) โครงสรางขององคการประกอบดวยกลมงานหรอกจกรรม ซงรวมกนขนเปน

หนวยงานตางๆ ในองคการ เชน กรม กอง หรอฝายตางๆ นอกจากนยงหมายรวมถงสายทาง เดนของงาน (Work Flow) ในระหวางกลมงานตางๆ ตลอดจนระบบการแบงสวนอ านาจ การควบคม (ชาญชย สวตรงสต และชดวทย ฤทประสาสน. 2520) ซงมความคดเหนสอดคลอง กบ อทย บญประเสรฐ (2529) กลาววา สวนทเปนโครงสราง เปนสงทส าคญภายในองคกรนนๆ แสดงใหเหนถงสายการด าเนนงานภายใน มสายการบรหารและก ากบตดตามดแล มบคลากรรบผดชอบงานแตละฝายในอนทจะน าไปสการปฏบตใหบรรลวตถประสงคทโรงเรยนตองการ

3. การจดบคลากร (Staffing) ในการจดองคการนน จ าเปนตองพจารณาจดหาตวบคคลและเจาหนาทมา

ปฏบตงานใหสอดคลองกบการจดแบงหนวยงานทก าหนดไว อาจกลาวไดวาเปนการจดการเกยวกบการบรหารงานบคคล เพอใหไดบคคลทมความรความสามารถและเหมาะสมมาปฏบตงานนนมใชวาจะท าครงเดยวเสรจ เพราะท างานยอมตองมการลาออก ถกปลดเกษยณหรอตาย ดงนนในการสรรหา แตงตงหรอธ ารงไวซงการบรหารบคคล เปนเรองทตองใชความรอบคอบและมขนตอนในการบรหารอยางมประสทธภาพ ควรจดคนเขาท างาน โดยพจารณา จากความรความสามารถของบคลากรและจดใหเหมาะสมกบงาน ซงกระบวนการนอาจจดแบงออกเปน 5 ดาน คอ (กตมา ปรดดลก,2547)

3.1 การวางแผนก าลงคน (Manpower planning) 3.2 การแสวงหาบคคลเขาท างาน (Recruitment) 3.3 การคดเลอกบคคล (Selection) 3.4 การโยกยายและเลอนขน (Transfers and promotions) 3.5 การพฒนาบคคล (The Development of Staff)

ดงนน บทบาทของผบรหารโรงเรยนในการจดบคลากรทรบผดชอบในการจด กจกรรมทสงเสรมและพฒนาประชาธปไตยในโรงเรยนมธยมศกษาจะตองมการวางแผนและ มการคดเลอกบคคลทมความร ความสามรถและใหเหมาะสมกบงานทรบผดชอบ เมอปฏบตงานบรรลตามวตถประสงคของโรงเรยนกตองมการพจารณาความดความชอบและพฒนาบคลากรใหมความรเกยวกบการพฒนาและสงเสรมประชาธปไตยอยางตอเนอง

46

4. การเปนผน า (Leading) การบรหารงานใหประสบผลส าเรจตามจดมงหมายอยางมประสทธภาพไดนน

ขนอยกบผน าหรอบงคบบญชาเปนส าคญเพราะผบงคบบญชาหรอผน านนถอวาเปนหลกชย ของหนวยงานและเปนดวงประทปของผปฏบตงานหรอผใตบงคบบญชา ซงในการจดกจกรรม ทสงเสรมและพฒนาประชาธปไตยในโรงเรยนมธยมศกษาจะบรรลผลส าเรจหรอไมขนอยกบผบรหารในโรงเรยนจะตองมความเปนผน าในฐานะผบงคบบญชาทจะน าผใตบงคบบญชาใหปฏบตงานดงกลาวใหบรรลผลส าเรจ

ค าวา “ผน า” มความหมายกวางขวางมาก และมนกบรหารใหค านยามแตกตางกนไป คอ

สมพงษ เกษมสน (2526) กลาววา ความเปนผน า คอ การทผน าใชอทธพลหรออ านาจหนาทในความสมพนธ ซงมอยตอผใตบงคบบญชาในสถานการณตางๆ เพอปฏบตการและอ านวยการ โดยใชกระบวนการตดตอซงกนและกน เพอมงใหบรรลผลตามเปาหมายทก าหนดไว

5. การควบคมงาน (Controlling) การควบคมงานจดเปนกระบวนการขนสดทายของการบรหารทจะชวยให

การบรหารงานบรรลตามเปาหมายสมพงศ เกษมสน (2526) กลาววา การควบคมงาน คอ การใชศลปะ การบรหาร เพอตรวจตราดวาการด าเนนงานเปนไปโดยถกตองตามวธการหรอไม กตมา ปรดดลก (2547) ใหความหมายไววา การควบคม คอ การตดตามการปฏบตงานวาเปน ไปตามแบบหรอไม หากมปญหาจะไดหาทางแกไขไดทนทวงท สวน สมบรณ อปถมภ (2532) กลาววา การควบคม คอ การตดตามผลหรอก ากบดแลการปฏบตงานเพอใหบรรลผลส าเรจตามวตถประสงคขององคกร

จากความหมายของความเปนผน าดงกลาวมาแลว สรปไดวาความเปนผน านนเปนความสามารถของผบรหารโรงเรยนทจะจงใจเอาชนะจตใจของสมาชกในโรงเรยนหรอบคลากรในโรงเรยนใหยอมรบฟง ยอมท าตาม ใหความรวมมอในการปฏบตงานใหส าเรจตามวตถประสงคของโรงเรยนซงบทบาทของผบรหารโรงเรยนในการเปนผน าทจะพฒนาและสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยนนนผบรหารโรงเรยนจะตองใชความเปนผน าคอนขางมากโดยเบองตนผบรหารโรงเรยนจะตองมแนวความคดเปนผน าแบบประชาธปไตยกอนและบรหารงานภายในโรงเรยนแบบประชาธปไตยใหเหนตวอยางแกผใตบงคบบญชา จงสามารถชกจงจตใจผใตบงคบบญชาใหปฏบตงานดงกลาวใหบรรลวตถประสงคทผบรหารโรงเรยนตองการได

47

สรอยตระกล อรรถมานะ (2542) ไดกลาวไววา กระบวนการทเปนอ านาจ และบทบาทของผบรหารจะพงปฏบต คอการวางแผน (Planning) การสงการ (Directing) และการควบคม (Controlling) เพราะภารกจทง 3 ประการดงกลาวของผบรหารนนเกยวของกบ การพฒนางานทสมพนธกบปจจยทส าคญ และจ าเปนตอการบรหารงาน คอ ทรพยากรมนษย ซงทพาวด เมฆสวรรค (ส านกงานคณะกรรมการปฏรประบบราชการ ส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน ,2543) ใหทศนะวา ในบรรดาทรพยากรทงหลายไมวาจะเปนเงนทน สถานท ตก ทดน อปกรณเทคโนโลย คน แฟชนนยมของการบรหาร (Management Fads) ทจ าเปนตอการบรหารงานเพอใหเกดผลทตองการทงทเปนทรพยากรทจบตองไดมองเหนไดและไมไดนน ปจจยดานทรพยากรมนษย ถอวาเปนดานออนนมไหนตวอยเสมอ และไรสภาพ ทรวมอยในค าวา “ทนทางปญญา” ถอเปนอาวธและปจจยส าคญแหงความส าเรจ อาทเชน ความร ความสามารถ ศกยภาพ ความคดอาน ความคดรเรมสรางสรรค คานยม คณคา ทเชอถอ อดมการณ เจตคต จรยธรรม การปรบตว การปรบเปลยนกระบวนทศน เรยกโดยรวมวาเปน “คนด เกง กลา ราเรงและแขงแรง” เปนสงทมความหมายอยางยงตอความเจรญกาวหนาขององคกร ดงนนผบรหารโรงเรยนทเขาใจถงพฤตกรรมมนษยและมวสยทศนในการพฒนาคณภาพของงานใหมประสทธสงสดจงตองเปดโอกาสใหบคลากรไดใชศกยภาพทมอยอยางไมจ ากดใน การมสวนรวมในกระบวนการบรหารทง 3 ขนตอน ดงสงเขปแตละขนตอน ดงตอไปน

1. การวางแผน การวางแผนจดเปนภารกจส าคญอนดบหนงของผบรหารซงจะสงผลให การปฏบตงานเปนไปอยางมประสทธภาพและเกดประสทธผลในลกษณะการท างานในระบบ กลมท าใหสมาชกในองคการรวงจรการปฏบตงาน และตระหนกในความเปนสมาชกทมสวนในความส าเรจของงานเนองจากแผนเปนก าหนดการปฏบตงานทครอบคลมตงแตการเตรยม การวางเปาหมาย วธการ และวสดอปกรณเพอใหสมาชกด าเนนกจกรรมในการพฒนาใน ดานตางๆ ใหบรรลเปาหมายแหงภารกจองคกร ดงท สรพล บวพมพ (2542) ไดใหความหมายไววา การวางแผน หมายถง กระบวนการตดสนใจเลอกสงทจะด าเนนการและวธการในอนาคต ทก าหนด ดงนนแผนจงประกอบดวยหลกการและเหตผลทตองท า วตถประสงค เปาหมาย วธด าเนนการ ระยะเวลา ทรพยากรทตองใช การประเมนผล และผลทคาดวาจะไดรบ เปนการเตรยมตวทจะด าเนนการใหไปถงสงทมงหวงในอนาคตอยางมระบบระเบยบ และ ใชทรพยากรทมอยอยางมประสทธภาพ นอกจากน สรพล บวพมพ (2538) ไดน าเสนอ

48

แนวความคดในเรองการวางแผนเพอการพฒนาโรงเรยนวา การวางแผนนนมทงการวางแผน เชงรบ และการวางแผนเชงรก การวางแผนเชงรบ เปนการวางแผนเพอใหสอดคลองกบภารกจและทรพยากร ทมอย ผลผลตหรอเปาหมายนนขนอยกบทรพยากรและกระบวนการบรหารเทาทมอย ซงไมกอใหเกดการเปลยนแปลงในเชงสรางสรรคไดมากนก เพราะผปฏบตไมตองใชความพยายามมากนกเพยงแตปฏบตตามภารกจและทรพยากรทมอยกเพยงพอแลวโดยไมค านงถงผล ทจะเกดขนลกษณะเชนนจะเหนไดชดเจนจากระบบราชการทยดกระบวนการ (Process) เปนเปาหมาย (Product) คอท างานตามระเบยบขอบงคบใหดทสด กถอวาบรรลตามเปาหมายแลวท าใหละเลยเปาหมายทแทจรงไป การวางแผนเชงรก เปนการวางแผนโดยก าหนดเปาหมายทพงปรารถนาไวกอน แลวจงพจารณาวธการและทรพยากรทหลงวาจะใชเทคนคอยางไรในภาวะจ ากดของทรพยากร ในการด าเนนการใหเกดผลตามเปาหมายทวางไว ดงนน จงตองก าหนดทางเลอกไวหลายๆ ทางแลวเลอกทางเลอกทเหมาะสม ลกษณะการวางแผนเชนน จะบงคบใหผวางแผนหาวธการตางๆ ทจะท าใหเกดผลทตงไวและก าหนดทรพยากรโดยประหยดทสด ความพยายาม ความสามารถของผวางแผนและผปฏบตตามแผนจะขนอยกบการก าหนดวธการ และเลอกวธการปฏบตใหเกดผลทตงไว ผลจากการวางแผนแบบนจะท าใหทกคนในองคการตองทมเทความร ความสามารถ ความมานะพยายามในการปฏบตเพอใหบรรลตามเปาหมายทวางไว การวางแผนเพอการพฒนาคณภาพการศกษาใหเกดผลในทางปฏบตอยางจรงจงไดนนตองสอดคลองกบระบบการประกนคณภาพการศกษา ซงพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ก าหนดใหถอวาการประกนคณภาพภายในสถานศกษาเปนสวนหนงของกระบวนการบรหารการศกษาทสถานศกษาทกแหงตองด าเนนการอยางตอเนองของกระบวนการบรหารการศกษาทสถานศกษาทกแหงตองด าเนนการอยางตอเนอง อนประกอบดวยการวางแผนการด าเนนงาน การประเมนผลและการปรบปรงการด าเนนงานโดยสถานศกษาตองจดท าแผนพฒนาการศกษาทสอดคลองกบความมงหมายและหลกการตามทก าหนดในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต มาตรฐานการศกษา เปาหมาย ปรชญา และธรรมนญโรงเรยนซงเปนองคประกอบทเปนหวใจส าคญของระบบการประกนคณภาพเพราะธรรมนญโรงเรยน คอ ขอตกลงรวมกนระหวางโรงเรยนกบผปกครอง ชมชน และคณะกรรมการโรงเรยน เพอพฒนาคณภาพการศกษาของโรงเรยนภายในระยะเวลาทก าหนด เปนการกระจายอ านาจการจดการศกษาโดยสงเสรมใหชมชน คณะกรรมการโรงเรยน ผปกครองมบทบาท และไดรบ

49

ผลประโยชนในการพฒนาคณภาพการศกษาท าใหโรงเรยนไดรบการยอมรบใหความรวมมอสนบสนนจากผปกครอง และชมชนมากขน อนจะน าไปสคณภาพและมาตรฐานทสงขน ในระบบการประกนคณภาพการศกษาเพราะโรงเรยนมแผนพฒนาคณภาพและมาตรฐาน ทสงขนในระบบการประกนคณภาพการศกษาเพราะโรงเรยนมแผนพฒนาคณภาพการศกษา ทชดเจน มระบบควบคมคณภาพการบรหาร และการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ มจดเนนการพฒนาการศกษาตามศกยภาพ และความตองการของชมชน สรางความศรทธาใหแกผปกครองและชมชนโดยก าหนดบทบาทแสดงใหเหนภาระหนาทความรบผดชอบของผ เกยวของกบการจดการศกษาตอการมสวนรวมพฒนาคณภาพการศกษาอยางชดเจน (ส านกงานทดสอบทางการศกษา กรมวชาการ ,2540.) ดงนนการวางแผนจงตองก าหนดระยะเวลาใน การด าเนนการทชดเจน ตดตามประเมนผลการท างานอยางตอเนองและน าผลการประเมนมาใชปรบปรง และพฒนาคณภาพการศกษาของสถานศกษาโดยใหบคลากรทกฝายในสถานศกษามสวนรวมในกระบวนการวางแผน ก าหนดเปาหมาย วธการ ลงมอปฏบตตามแผนทวางไวรวมกนทกขนตอน มการบนทกขอมลเพอการตรวจสอบผลงานหาจดเดนจดดอยทตองปรบปรงแลวรวมกนปรบปรงแผนงานนนๆ โดยมงหวงใหมประสทธภาพในการบรหารโรงเรยนทเนนผ เรยนเปนส าคญ เปนการบรหารโดยยดเปาหมายและแนวคดทเปนระบบนจะชวยสรางความเปนน าหนงใจเดยวกนเกดความรสกวาเปนงานปกตเปนการสองตนและประเมนตนเองท าใหสถานศกษามฐานขอมลทมนคงและเปนจรง มความพรอมเพอการตรวจสอบจาภายนอกเสมอ (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต,2536) ซง สรพล บวพมพ (2538) ไดกลาววา การวางแผนเพอใหเกดผลในทางปฏบตอยางจรงจงไดนนจะตองรวมถงการน าแผนไปปฎบต ประเมนแผน ปรบแผน และน าขอมลทไดไปสการจดท าแผนใหมตอไป จงไดเสนอขนตอนในการวางแผนไว 6 ขนตอน ดงน

1. ขนเตรยมการวางแผน เปนการตรวจสอบและเตรยมความพรอมใน การวางแผนของโรงเรยนโดยใหมการเตรยมการเกยวกบขอมลสารสนเทศดานตางๆ ของโรงเรยนซงมการจดเกบทเปนระบบระบวนเวลาและหนวยงานใหขอมลทสามารถตรวจสอบได นอกจากน แลวสภาพปจจบนปญหาผลการประเมนการปฏบตตามแผนในรอบปทผานมาทบงบอกถงจดออน จดแขง และความตองการพฒนาในอนาคตรวมตลอดจนถงการวจยในอนาคต กจดเปนขอมลสารสนเทศทท าให การวางแผนมความชดเจนในการก าหนดเปาหมายของการจดการศกษาทสอดคลองกบบรบทแวดลอมของโรงเรยนได ทงนการเตรยมการในเรองวสด อปกรณ สงพมพ

50

และเกณฑมาตรฐานตางๆ รวมทงจดสรรงบประมาณเพอการวางแผนกนบเปนสงจ าเปนทตองเตรยมไวใหพรอมดวยเชนกน

2. ขนการวเคราะหสภาพปจจบนและปญหา ซงแบงออกไดหลายดานดงตอไปน 2.1 ศกษาวเคราะหทบทวนงานและภารกจของโรงเรยนโดยวเคราะห

โครงสรางสายงาน ความสมพนธ อ านาจหนาท การมอบอ านาจหนาท ลกษณะงานทปฏบตของทกหนวยงานยอยในโรงเรยนรวมทงวเคราะหวธการบรหารงานในโรงเรยนดวยการศกษาวเคราะหและทบทวนนจะตองครอบคลมทกลกษณะงานในโรงเรยนเพอดวาโครงสรางเดม แนวทางการปฏบตภารกจเดมนนมจดเดนจดดอยทจ าเปนตองปรบปรงอยางไรบาง

2.2 ศกษาวเคราะหทบทวนนโยบายและแผนงานในปทผานมาวามนโยบาย ใดบางทบรรลผลแลว และยงมนโยบายใดทตองด าเนนตอไปอยางตอเนอง

2.3 วเคราะหทรพยากรทสามารถน ามาใชไดในอนาคต เชน งบประมาณ อาคาร สถานท และบคลากร เปนตน

2.4 ศกษาวเคราะหปจจยภายนอกโรงเรยนทมผลกระทบตอการด าเนนงาน ของโรงเรยน เชน ความตองการของชมชน และสงคมทมตอโรงเรยนในอนาคต รวมทงนโยบายในการจดการศกษาของรฐอนไดแก พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ตลอดถงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมทเกยวของทกระดบ

2.5 วเคราะหคาดคะเนสภาพปญหาก าหนดลกษณะปญหา สาเหตของปญหา และขนาดของปญหารวมทงผลของปญหาในอนาคตแลวพจารณาจดล าดบปญหาส าคญทตองรบเรงแกไข

2.6 ขนก าหนดแผนหรอจดท าแผน หลงจากวเคราะหสภาพปญหาปจจยตางๆ ทเกยวของแลวจงตดสนใจก าหนดวตถประสงค นโยบายเปาหมาย ทงเชงปรมาณและ เชงคณภาพรวมทงและคาใชจายโดยประมาณ ขนตอนนจ าเปนตองพจารณาโดยละเอยดรอบคอบถงความเปนไปไดตามเปาหมายทก าหนด โดยก าหนดใหชดเจนวาเปนแผนระยะใด ระดบใด เชน ระบวาเปนแผนระยะ 5 ป ในระดบโรงเรยนรวมทงตองระบเนอหาตางๆ ทจะ เขยนลงในแผนระดบสงดวย

2.7 ขนจดท ารายละเอยดของแผน การก าหนดรายละเอยดของกจกรรมท ครอบคลมงานหรอในทกภารกจของโรงเรยนจะท าใหเกดผลในทางปฏบต โยแตละกลมจะมแผนงานจะมงใหบรรลเปาหมายเดยวกน และแตละแผนงานจะประกอบดวยงาน(งานประจ า) และโครงการซงเปนหนวยเลกทสด ของแผนมวตถประสงคและเปาหมายเฉพาะอนจะน าไปส

51

การปฏบตโดยใชเปนหนวยเลกทสดของแผนวตถประสงคและเปาหมายเฉพาะอนจะน าไปส การปฏบตโดยใชทรพยากรทก าหนด ดงนนในขนนโครงการจงตองประกอบดวยกจกรรมทตอบสนองนโยบายและเปาหมายทวางไวรวมกน ซงคณะท างานจะตองคดอยางละเอยดรอบคอบในการก าหนดโครงการตามแผนงานโยใชแบบฟอรมเพอการวเคราะหในการะดมสมองเพอหามาตรการในการแกปญหาใหส าเรจตามเปาหมายแลวพจารณาเลอกมาตรการทเหมาะสมทสด เขยนเปนโครงการทจะน าไปสการปฏบตตอไป

2.8 ขนน าแผนไปสการปฏบต ในขนนผ รบผดชอบและผปฏบตงานตางๆ ทเกยวของน าแผนพฒนาทไดรบอนมตจากผบรหารแลวมาจดท าแผนงานประจ าป รวมทงท าแผนการตดตามควบคมก ากบ และประเมนผล จดท าแผนการตดตามทไดรบจดสรรแลวประชมประสานงานรวมกบทกหนวยงานยอยในโรงเรยนทมหนาทรบผดชอบในแตละแผนงานเพอ ความราบรนในการปฏบตตามแผน ซงผบรหารจะตดตามการปฏบตงานโดยยดแผนงาน โครงการตามระยะเวลาทก าหนดเปนแนวทางในการควบคมดแลการปฏบตงาน

2.9 ขนตดตามประเมนและปรบแผน ระหวางการปฏบตตามแผนผ ทม สวนเกยวของจะตองประเมนผลกอนปฏบต ระหวางปฏบต และเมอสนสดแผนหรอโครงการ ตามระยะเวลาทก าหนด ถาเปนแผนพฒนาจะประเมนครงแผนและเมอสนสดแผนการประเมนครงแผนหรอระหวางปฏบตงานจะชวยใหมการปรบปรงแผนเมอพบปญหาในการปฏบตงาน ขอมลตางๆ ทไดจากการประเมนจ าน าไปเปนขอมลปอนเขาในการจดท าแผนในปตอไปหรอ ชวงตอไป การตดตามและประเมนผลการปฏบตตามแผนเปนสงทส าคญมาก เพราะจะชวยใหทราบวาแผนงาน โครงการใดควรยกเลกท าหรอขยายตอ ในองคกรการทขาดขนตอนนไปจะไมสามารถทราบปญหาและก าหนดแนวทางในการแกปญหาในการปฏบตงานตามแผนอนอาจ ท าใหเกดความยงยากซ าซอนในการปฏบตงานน ามาซงความสนเปลองงบประมาณโดยไมจ าเปน

จากขนตอนในการวางแผนทง 6 ขนตอนทครอบคลมตงแตการเตรยมการ การศกษาวเคราะหสถานการณโดยรอบดาน การก าหนดวตถประสงค เปาหมาย วธการปฏบตงานเพอใหบรรลวตถประสงคดวยทรพยากร และระยะเวลาทก าหนดตลอดถงการควบคมก ากบตดตามประเมนผลเพอทราบปญหาและความกาวหนาของงานนน เปนกจกรรมทสงเสรมความรวมมอรวมใจของสมาชกขององคการใหเขามามสวนรวมคดรวมท าในลกษณะการท างานเปนทมเพอใหบรรลเปาหมายสงสดแหงภารกจขององคการอยางเตมศกยภาพ การยอมรบของผบรหารในศกยภาพของผใตบงคบบญชานอกจากจะสงเสรมใหเกดความเตมใจ ในการเขารวมกจกรรมการวางแผนอนน ามาซงความส าเรจของงานแลวยงเปนการสรางขวญและก าลงใจให

52

บคลากรไดท างานทเหนเปาหมายททาทายความสามารถ เกดความเสยสละทมเทเพอสรางความส าเรจในงานอนเปนความส าเรจขององคการหรอโรงเรยนนนเอง ทงนขนอยกบกระบวนการบรหารขนตอไปของผบรหารโรงเรยนทจะสามารถใชทกษะในการบรหารจงใจใหบคลากรเขามามสวนรวมและสามารถน าแผนงานของโรงเรยนสการปฏบตเพอประสทธภาพและประสทธผลของงานไดมากนอยเพยงใด ดงนนผบรหารทมภาวะผน าสงจงแสวงหาความรวมมอจากบคลการใหเขารวมกจกรรมวางแผนในลกษณะการน าเสนอความคดเหนในการก าหนดวสยทศน และเปาหมายในการปฏบตงานเปนการไดมาซงขอมลทเปนจรง และกอใหเกดทางเลอกทหลากหลายในการน านโยบายสการปฏบตอยางรอบคอบระมดระวง ซงผบรหารสามารถสรางแรงจงใจใน การมสวนรวมในการบรหารเพอเพมประสทธภาพของงานและบคลากรไดหลายรปแบบ ในการเปดโอกาสใหบคลากรมสวนรวมในการวางแผนนนอาจท าไดหลายวธตามความเหมาะสมของสภาวการณและเปาหมายของงานในขณะนน เชน การสรางทมงานซงเปนการท างานรวมกน แสวงหาวธแกปญหารวมกน เพอใหบรรลเปาหมายเดยวกนเปนการใชศกยภาพของทมงานให เกดประโยชนสงสด โดยผบรหารมอบอ านาจและใหโอกาสแกสมาชกไดมสวนรวมอยางเตมความสามารถ ท าใหสมาชกไดรบการตอบสนองทางดานสงคมอนไดแกความรกและการยอมรบซงกนและกนเปนบนไดสความส าเรจในชวตการท างานในทสด ไดแกการประชมโดยใชเทคนค A.I.C (Appecciation , Influence , Control) ซงเปนวธการท าใหเกดปฏสมพนธอนดในระหวางสมาชก สรางประสทธภาพในงานดวยพฤตกรรมทสนบสนนกนและกนดวยการสอสารในแนวราบทเปดเผยและไวสางไจกนกลมปฏบตงานการด าเนนการดงกลาวนอกจากจะมผลดในแงของ การประหยดเวลาในการจดการศกษาสคณภาพทพงประสงคของผ เรยนแลวยงมผลในเรองของขวญและก าลงใจในการปฏบตงานของบคลการใหเกดทศนคตทดตอการปฏบตงาน และพรอมทจะสรางความเจรญกาวหนาพฒนางานในความรบผดชอบในระดบสงขน

สรปไดวา การวางแผน หมายถง การบรหารงานของผบรหารโรงเรยนเพอให นกเรยนมวถประชาธปไตย ประกอบดวย ศกษาวเคราะหสถานการณโดยรอบดาน การก าหนดวตถประสงคเปาหมาย ก าหนดวธการปฏบตงาน การควบคมก ากบตดตามประเมนผล

53

2. การสงการ การสงการเปนขนตอนการการบรหารงานของผบรหารโรงเรยนหลกจากทไดม

การวางแผนไวดแลว นบเปนขนตอนทส าคญทสดในกระบวนการบรหารเพอใหสามารถน าแผนสการปฏบตทมประสทธภาพและเกดประสทธผล ซง ธงชย สนตวงษ (2543) ไดใหความหมายวา การสงการ (Directing) คอ ความพยายามในการท าใหผใตบงคบบญชาปฏบตงานในหนาท ของตนดวยด โดยมงก ากบและชกจงใหบคลากรทมเทก าลงกาย ก าลงใจ และความคดใน การปฏบตงานไปในทศทางทถกตองเพอใหบรรลวตถประสงคตามนโยบาย เปาหมายความคด ในการปฏบตงานไปในทศทางทถกตองเพอใหบรรลวตถประสงคตามนโยบาย เปาหมายและแผนงานทวางไวอยางมประสทธภาพ ดงนน การสงการจงไมไดอยทผบรหารไดปฏบตหนาท สงการหรอไม แตอยทวาผบรหารไดใชวธการทมประสทธภาพในการจงใจบคลากรใหทมเท เพอการปฏบตงานใหบรรลเปาหมายแหงภารกจขององคการอยางเตมทศกยภาพอยางไร เพราะความส าเรจในการบรหารสวนใหญจะขนอยกบปจจยดานบคลากร ซงเปนผท างานในต าแหนงหนาทตางๆ ในองคกรการเปนส าคญ ดงนนผบรหารโรงเรยนจงจ าเปนตองเปนผส าคญเปนผ มความรความเขาใจในเรองของพฤตกรรมของบคลากรรวมทงปจจยภายในและปจจยภายนอกอนมผลกระทบตอพฤตกรรมการการปฏบตงานของบคลากร อกทงยงตองเปนผ มศลปะในการบงคบบญชาสามารถใชภาวะน าชกจงใจ กระตนและประสานความรวมมอใหบคลากร ในโรงเรยนทกฝายมขวญและก าลงใจในการปฏบตงานในโครงสรางองคการดวยความเสยสละทมเททงก าลงกายก าลงใจ และก าลงความคดเอยางประสานสอดคลองและเกอกลซงกนและกนเพอประสทธภาพของงานโดยราบรนภายใตบรรยากาศแหงความรวมมอรวมใจทเปนมตร อนเกดจากปจจยทเกยวของกบการสงการ คอ การจงใจ การตดตอสอสาร ภาวะผน า และ การประสานงาน

สรปไดวา การสงการหมายถง ขนตอนการบรหารงานของผบรหารโรงเรยน เพอใหนกเรยนมวถประชาธปไตย ประกอบดวย การจงใจ การตดตอสอสาร ภาวะผน า และ การประสานงาน

ทฤษฎการจงใจของ Maslow ซงสมมตฐานเกยวกบพฤตกรรมมนษยไวดงน คอ 1. คนทกคนมความตองการ และความตองการนจะมอยตลอดเวลาตงแตเกดจน

ตายดงนนจงสามารถจงใจไดตลอดเวลา

54

2. ความตองการทมอทธพลตอพฤตกรรมนนจะตองเปนความตองการทยงไมได รบการตอบสนอง ความตองการทไดรบการตอบสนองแลวจงไมใชแรงจงใจอกตอไป ดงนนผบรหารตองแสวงหาวธการสรางแรงจงใจทสอดคลองกบความตองการของบคลากรอยเสมอ

3. ความตองการของบคคลจะมลกษณะเปนล าดบขนจากต าไปหาสงตามล าดบ ความส าคญ 5 ประการ คอความตองการดานรางกาย ความตองการดานความปลอดภย ความตองการทางสงคม ความตองการการยอมรบ และความตองการประสบผลส าเรจ ความตองการขนทสงกวาจะเกดขนกตอเมอความตองการขนต าไดรบการตอบสนองแลวเทานน

ดงนนผบรหารโรงเรยนทมความเขาใจในล าดบขนความตองการของบคคล จะสามารถสรางแรงจงใหบคลากรเกดความพงพอใจในการปฏบตงามสามารถพฒนางานสมาตรฐานทก าหนดไดแตจะอยางไรกตามในความเปนจรงนนความตองการของมนษยอาจม ความตองการหลายล าดบขนในเวลาเดยวกน แตละคนกมขนาดความตองการมากนอยตางกน และบคคลจะเปนผ ทสามารถจดล าดบใหความส าคญกบสงจงใจตางๆดวยตนเอง ซงผบรหารจ าเปนตองเปนผ ทไวตอการรบรความตองการของบคลากร เพอจะไดสรางแรงจงใจไดสอดคลองกบความตองการของบคคลอนจะน ามาซงประสทธภาพในการท างานทสงขน

ทฤษฎการจงใจของ Herzberg ซง Herzberg เชอวาแรงจงใจเปนสงทเกดขน จากแตละคนและมไดขนอยกบผบรหารโดยตรง ดงนนการสรางแรงจงใจทดตองก าหนดใหม ทงปจจยจงใจและปจจยบ ารงจตใจควบคกน คอ 1. ปจจยทใชจงใจ (Motivators)จะเกยวของกบเหตการณทมผลดตอ ความพงพอใจในงานทท า เชน ความส าเรจ การยอมรบ ความรบผดชอบ ความกาวหนา และคณลกษณะของงานนน

2. ปจจยทเกยวกบการบ ารงรกษาจตใจ(Hygiene or Maintenance Factors)เปนปจจยทไมสามารถสรางแรงจงใจแตมผลในทางปองกน อนไดแก ฐานะ ความสมพนธระหวางบคคลกบ ผบงคบบญชา ผใตบงคบบญชาและเพอนรวมงาน เทคนคในการบงคบบญชา นโยบาย การบรหาร ความมนคง สภาพการท างาน เงนเดอน และเรองราวสวนตวทถกกระทบโดยสภาพของงาน ซงหากมความบกพรองจะมผลใหเกดภาวะอดอดใจและมแนวโนมทจะมผลทางลบกบบรรยากาศการท างาน

55

จากทฤษฎ 2 ปจจยดงกลาว Herzbergไดเสนอแนะในเรองการสรางแรงจงใจ โดยพฒนาและเพมคณคาของงานใหมความหมายและทาทายความส าเรจมากขน ใหการยอมรบมอบหมายไววางใจใหมความรบผดชอบทสงขน และสงเสรมใหมความกาวหนาในวชาชพ ซงจะมผลตอการจงใจในการท างานเปนอนมาก ในขณะเดยวกนผบรหารโรงเรยนจะตองเพม ความระมดระวงปองกนปจจยอนมผลท าใหขวญและก าลงของบคลากรตกต าจนกลายเปนปญหากระทบถงประสทธภาพในการท างานของบคลากร โดยสงเสรมใหเกดรายไดเพมพนใหแกครอบครวของบคลากร สรางสมพนธภาพอนดระหวางผบงคบบญชาและบคลากรภายในโรงเรยนการมนโยบาย แผนการบรหารทชดเจนภายใตสงแวดลอมทเออตอการปฏบตภารกจใหบรรลตามเปาหมายของโรงเรยน

ทฤษฎ X ทฤษฎ Y ของMcGregor ซงMcGregorกลาวไววา การจงใจจะเกดขนและเปนไปในทศทางใดยอมขนอยกบทศนคตของผน าทมตอผใตบงคบบญชาซงจะเปนตวก าหนดแบบของความเปนผน าของเขา โดยทง 2 ทฤษฎนนไดก าหนดสมมตฐานของมนษยทแตกตางกนอย 2 ลกษณะ คอ

ทฤษฎ X มสมมตฐานวา มนษยทวไปไมชอบท างาน และหาทางหลกเลยง เมอมโอกาสมความทะเยอทะยานคอนขางนอยในขณะทตองการความมนคงมาก จงมความพอใจทจะถกสงการเพอหลกเลยงความรบผดชอบ ดงนนผบรหารทมสมมตฐานเกยวกบมนษย แบบ x จงตองใชวธขมขวาจะลงโทษเพอใหบคลากรใชความพยายามอยางพอเพยงในการท างานเพอความส าเรจในเปาหมายขององคการหรออาจจะกระตนจงใจดวยสงจงใจทจบตองได หรอเปน ตวเงนพรอมๆกบการสงการและเนนการใชระเบยบวนยอยางมากในการควบคม ซง McGregor ใหทศนะวา ทฤษฎ Xจะไดดในสงคมทมระดบการครองชพทคอนขางต าและมภาวะ การขาดแคลนงาน ส าหรบทฤษฎ Y นนมสมมตฐานทตรงกนขาม คอ ธรรมชาตของมนษย โดยทวไปจะเปนผ ทมความคดสรางสรรค ชอบสงคม มความรบผดชอบและแสวงหาความรบผดชอบ อกทงมองวา การใชความพยายามทงดานรางกายและจตใจในการท างานเปนเรองธรรมชาตเชนเดยวกบการละเลนและการพกผอน มการควบคมตนเองในการปฏบตงานเพอบรรลตามวตถประสงค ทผกพนไว และความผกพนกบวตถประสงคนนขนอยกบรางวลทควบคกบความส าเรจในงาน ซงบคคลตามทฤษฎ Y สวนใหญจะมระดบการศกษาด มมาตรฐานการครองชพสง และไดรบ การสนองความตองการขนต าพอเพยงแลว บคคลเหลานจงตองการใชชอเสยง การยอมรบ ตลอดจนความส าเรจสงสด สงจงใจเกยวกบเงนทองจงอาจจะไมใชปจจยส าคญในการสงเสรม เพอสรางความส าเรจของงาน ดงนนผบรหารโรงเรยนควรสรางสงแวดลอมทเออตอการบรรลถง

56

เปาหมายทบคลากรผกมดตนเองไว และเปดโอกาสใหมการควบคมตนเองมากกวาการตรวจตรา ควบคมดแลอยางใกลชด

นอกจากสามทฤษฎดงกลาวขางตนแลวยงมทฤษฎการจงใจทางความส าเรจ ของนกจตวทยาชาวอเมรกน ชอ McClelland (อางใน สธรพนธ กรลกษณ ,มปป)ซงไดวจยส ารวจโดยใชแบบสอบถามและไดสรปเกยวกบในการท างานของมนษยวาแททจรงแลวมนษยมจดประสงคในการท างานแบงไดเปน 3 จ าพวกใหญๆคอการท างานเพอความส าเรจ ความสมพนธ และเพออ านาจเทานน ซงบคคลทท างานแบบมงความส าเรจนนมกไมสนใจผ อนมงพจารณางานของตนเองตามเปาหมายทไดตงไวเปรยบเทยบผลงานปจจบนกบอดต มเหตผล ชอบงานสรางสรรค ไมใชอารมณในการท างาน เปนพวกปดทองหลงพระ ผบรหารพงสรางแรงจงใจดวยดวยดวยการมอบหมายงานททาทายสามารถบรรลผลไดในทนททนใด ภายใตสภาวะแวดลอม ทเหมาะสม ในขณะทกลมมงความสมพนธนนจดวาเปนพวกทมอารมณทอบอน ชอบสรางสรรค เหนคณคาของความรสกทดของการอยรวมกนของมนษยและการชวยเหลอเกอกลซงกนและกนมคามากกวาหรอมากอนความส าเรจของงาน ตองการใหคนรกและเอาใจใสระลกถงอยเสมอจงชอบแสดงออกถงความจรงใจ เขาใจความรสกและความตองการรวมทงพยายามทจะสนองตอความตองการของผ อนดวย ผบรหารจงควรสรางแรงจงใจในการท างานโดยเปดโอกาสใหมสวนรวมสง ในภารกจตางๆตามความถนดในโอกาสอนควร และกลมสดทายคอกลมมงอ านาจ บคคลประเภทนตองการอทธพลเหนอผ อนและสามารถควบคมสถานการณได ชอบใหยกยองสรรเสรญวาดเดน ยงใหญเหนอผ อน มกเปรยบเทยบตนเอง กบผ อนอยเสมอและมอารมณควบคไปกบการท างานสง ในกรณทเปนความตองการอ านาจเชงสถาบนจะมงท างานท างานรวมกบบคคลอน เพอแกปญหาใหบรรลจดมงหมายขององคการผบรหารจงควรสรางจงควรสรางแรงจงใจในการท างานโดย การสงเสรมใหอยในต าแหนงทมอทธพลตอการใชความพยายามในการท างานของบคคลอน เพอใหเกดการประสานความรวมมอในการท างานใหบรรลเปาหมายขององคการแตยงมขอควรระวงในกลมบคคลทตองการความส าเรจและมงอ านาจ สวนใหญจะปฏบตงานเพอตนเองมากกวาเพอองคการและรอรบผลตนอบแทนจากการท างานซงอาจมปญหาในการท างานรวมกบผ อน ในขณะทกลมมงความสมพนธจะค านงถงความสมพนธสวนบคคลมากกวาการบรรลจดมงหมายขององคการจงขนอยกบเทคนคและความสามารถในเชงการบรหารของผบรหารโรงเรยนในอนทจะจงใหบคลากรทมเทในการปฏบตงานโดยยดเปาหมายภารกจของโรงเรยนเปนส าคญ

57

จงสรปไดวา การจงใจ หมายถง การจงใจโนมนาวบคคลใหเกดความกระตอรอรน ทจะใชความพยายามในการท างานอยางเตมศกยภาพใหเกดความส าเรจของงาน และประสทธภาพและประสทธผลอนเกดจากความพยายามนน ยอมน ามาซงความพงพอใจของ ผปฏบตและผ มสวนรบผดชอบในงานนนๆดงนนผบรหารโรงเรยนจงจ าเปนตองมความร ความเขาใจทางพฤตกรรมศาสตร เพราะพฤตกรรมของมนษยนนเกดจากความตองการของทแตกตางกนอนเนองมาจากลกษณะชวภาพ จตใจ และประสบการณการเรยนรของแตละบคคลเปนทมาของการจงใจทงภายในและภายนอก ขนอยกบการกระท าวาถกรเรมจากทไหน ซงผบรหารทไวตอความตองการของบคลากรจะสามารถจดสงจงใจเพอสนองความตองการและกระตนใหเกดความพยายามในการปฏบตงานใหบรรลตามเปาหมายแหงภารกจขององคการไดอยางมประสทธภาพ ปละเกดประสทธผลเปนทยอมรบของสงคม เชน การยอมรบในศกยภาพของบคคล การยกยองใหเกยรตเปดโอกาสใหมสวนรวมในการบรหารงานเปนการเพมความรบผดชอบทสงขน การก าหนดขอบเขตความรบผดชอบในงานทชดเจน และใชวธบรหารเปาหมาย โดยยดเปาหมาย เพราะการก าหนดเปาหมายของงานททาทายและสามารถปฏบตไดจะชวยเพมคณคาของงานทท าใหบคคลากรมความกระตอรอรนและผกพนกบเปาหมายทตนเองมสวนรวมก าหนดมความมงมนในการปฏบตใหส าเรจดวยความภาคภมใจซงความส าเรจของงานจากความสามารถ ประสบการณและการศกษาเพมเตมทพอกพนขนเปนล าดบจะน ามาซงความเจรญความกาวหนาในวชาชพ ดงนนการประเมนผลเพอความทราบความกาวหนา และเลอนชนจงเปนการจงใจดวยเชนกน

การสอสาร การสอสารนบเปนเครองมอทส าคญในการบรหารงาน เนองจากบรหารงาน

ซงประกอบดวยการวางแผน การจดองคการ การจดคนเขางาน การสงการ และการควบคมนน จ าเปนตองมการสอสารใหทมงานไดทราบถงความคาดหวงในการปฏบตงานเพอใหบรรล ตามจดมงหมายรวมกนโดยราบรนน ามาซงความสมพนธภาพอนดระหวางผบรหารและบคลากรผปฏบตงานและประสทธภาพของงานตามความเหนของ Bernard (อางใน สรอยตระกล อรรถมานะ 2542) ซงเชอวาการสอสารจะชวยใหระบบความรวมมอเปนไปได และมนกวชาการหลายคนไดกลาวถงการสอสารจะชวยใหระบบความรวมมอเปนไปได และมนกวชาการหลายคน ไดกลาวถงการสอสารในมมมองทสามารถสรปไดความหมายทคลายกน อาทเชน สมยศ นาวการ (2540)กลาววาการสอสารเปนแนวทางทชวยสงเสรมความเขาใจระหวางบคคลดวยการแลกเปลยนขอเทจจรง ความคดเหน ทศนคตและอารมณในขณะทสรอยตระกล อรรถมานะ (2542)

58

ใหความหมายโดยพจารณาจากรากศพทของการสอสาร(Communication)มาจากภาษาละตน วา Communisแปลวาการสรางอยางสามญ ดงนน Communicationจงนาจะหมายถง การกระท า/พฤตกรรมตางๆทด าเนนไปในลกษณะแลกเปลยนความคดเหนกนทวไปอยางสามญ ในขณะเดยวกนกไดอางถง นยามของ Carter และ Harwood วา การสอสาร เปนกระบวนการสงผานขาวสารและความเขาใจจากบคคลหนงไปยงอกบคคลหนงโดยผสงท าการใสรหสไดเนอหาขาวสารสงผานชองทางทเหมาะสมไปยงผ รบ และผ รบจะถอดรหสอนจะมผลใหเกดการกระท าหรอยกเวนการกระท าในปจจบนหรอในอนาคตได ดงนนผสงสารจงตองพจารณาพนฐานความร ความสนใจ ประสบการณ ความรสก ทศนคต อารมณและปจจยสวนอนของผ รบและเปนผ มความสามารถในการใสรหสทงภาษา ภาษากาย การใชสญลกษณและรปภาพโดยมงใหผ รบเกดความเขาใจขาวสารขอมลตรงกบ ผสงอนเนองมาจากความแตกตางระหวางบคคลนนเองซงคลายกนกบความเหนของ ธงชย สนตวงษ (2543)ทสรปไวสนๆวา การสอสาร หมายถง กระบวนการถายทอด ขอมลและความเขาใจจากบคคลหนงไปหนงไปยงอกบคคลหนง

จากนยามและความหมายดงกลาวจงสรปไดวา การสอสารนนเปนกระบวนการ สงผานความรความเขาใจรวมทงความรสกนกคดและทศนคตตอสงหนงสงใดของบคคลหนง ไปยงบคคลอนเพอใหเกดความเขาใจและมพฤตกรรมการปฏบตทถกตองสอดคลองกบเปาหมาย ทวางไวรวมกน ดงนน ประสทธภาพของการสอสารจงขนอยกบความพรอม และความตงใจใน การเสรมสรางและพฒนาความเขาใจทตรงกน ซง อมพร ศรบญมา (มปป.)ไดเสนอแนะไววา ขนตอนทควรค านงถงในการสอสาร คอ ความเขาใจ สามารถบงช แยกแยะได สามารถใชได พฒนาและปรบได นบเปนบทบาททส าคญยงของผบรหารในการด าเนนการใหมการสอสารทมประสทธภาพเพอใหเกดแรงจงใจในการปฏบตงานของใหบรรลตามเปาหมายควบคไปกบกระบวนการบรหารอนไดแก การวางแผน การจดคนเขางาน การสงการ และการควบคม ซงตองใชการสอสารเปนเครองมอส าคญน าไปสความส าเรจ

ธงชย สนตวงษ (2543) ไดใหแนวปฏบตเพอใหเกดการสอสารในการประชมสรางสรรคงานไดอยางมประสทธภาพ คอ ก าหนดวตถประสงคของการประชมใหชดเจนและ มระเบยบวาระก าหนดไวลวงหนาเพอใหทกฝายทเขาประชมไดทราบถงหวขอการประชมตางๆ รวมทงมการก าหนดเวลาเพอก ากบไมใหการประชมเนนนานจนหาขอยตไมได 2. การสอสารแบบไมมทางการ เปนเปนการสอสารทชวยสนองความตองการของบคลากรในแงของความรวดเรวในการรบสงขาวสารทตนสนใจ เนองจากผลกระทบ อนมถงหนวยงาน กลม หรอผปฏบตงานเอง ซงมเครอขายการตดตอสมพนธแบบเถาองนท

59

เปดโอกาสใหมการแลกเปลยนขาวสารเกยวกบเรองสวนตวไดตลอดเวลา ท าใหเกดความรวดเรวในการสอสารมากกวามการสอสารแบบเปนทางการเพยงอยางเดยว แตยงคงเปนลกษณะเปน การสอสาร 3 ทศทาง ทท าใหเกดขาวสารขอมลตางๆ ทงทเปนขอเทจจรงรวมทงการตความทบคคลทรบขาวสารแสดงความคดเหนสวนตวปะปนออกมากบการใหขาวสารอนอาจเปนสาเหตของการบดเบอนขอมล กลายเปนเรองจรงบางไมจรงบาง ซงองคการไมสามารถควบคม ความเปนไปของการสอสารแบบไมเปนทางการได แตมแนวทางแกไขทดทสด คอ การใหขาวสารขอเทจจรงเกยวกบงานใหบคลากรผปฏบตงานทราบอยอยางสม าเสมอ ซงนอกจากจะท าใหขาวสารมลกษณะเปนขาวลอนอยทสดแลวยงชวยใหการสอสารโดยทวไปมประสทธภาพดขนดวย ทงนเพราะการสอสารแบบไมเปนทางการจะชวยสงเสรมความเขาใจ และความรวมมอระหวางบคลากรผปฏบตงานใหดขน วธการสอสารแตละวธมความแตกตางกนทสามารถเรยนรและแนะน าไปใชไดทกแบบโดยเลอกลกษณะการสอสารทชอบเพราะไมมวธการสอสารใดดกวาวธการสอสารหนง แตจะมขอดและขอเสยในตวเอง ดงนนจงเปนหนาทพนฐานของผบรหารโรงเรยนซงตองใชทกษะในเชงบรหารเพมประสทธภาพการสอสารสามารถจงใจบคลากรในการใชความพยายามเพอใหสามารถปฏบตหนาทใหบรรลตามจดมงหมายแหงภารกจของโรงเรยนทไดวางไวรวมกน ซงจดเนนของการสอสารนนไมเพยงสรางความเขาใจในระหวางผสงและผ รบสารเทานน แตมงไปทการสรางความรและทศนคตเพอใหเกดพลงกลมอนจะมผลถงการท างานเปนทมทมประสทธภาพโดยการสรางบรรยากาศสนบสนน ไดแกการบอกเลาอธบายใหเกดความเขาใจทถกตอง การไมคกคามท าใหเกดความสบายใจเปนอสระ และรสกไววางใจ อกทงการยอมรบ ท าใหบคลากรมความมนใจทจะสอสารความรสกของตนเปนการสนบสนนใหเกดการสอสาร 2 ทาง สงเสรมใหบคลากรมสวนรวมในการสอสาร ซงนอกจากจะชวยลดความขดแยงแลว ยงชวยสรางความสมพนธอนด อกทงชวยลดความผดพลาดในการท างานรวมทงเพมประสทธภาพใหเกดประสทธผลของงานอกดวย 3. การควบคม

หลงจากผบรหารโรงเรยนไดปฏบตหนาทในการบรหารทกขนตอนตงแต เรมวางแผนก าหนดวธการและเปาหมายในการปฏบตงาน จดองคการโดยการมอบหมายอ านาจหนาทเพอใหเกดการประสานงาน จดคนเขางานใหเหมาะสมกบความรความสามารถ และ สงการโดยการจงใจใหบคลากรเกดความพงพอใจในการท างานแลว การควบคมจดเปนขนตอนสดทายในกระบวนการการบรหารงานโรงเรยนซงสามารถเชอมโยงเขากบขนตอนการบรหาร

60

อนดบแรก คอ การวางแผนรอบใหมใหเกดประสทธภาพดวยการทบทวนแผนงานเดมและ ปรบเปาหมายในการปฏบตงานใหมดงท ธงชย สนตวงษ (2543) ไดใหค าจ ากดความไววา การควบคม คอ งานการจดการในสวนทเกยวของกบการท าใหเกดความมนใจวางานทท าได ทกอยางลวนแตเปนไปตามเปาผลงานตามทวางแผน ดวยการวดผลงานทปฏบตเปรยบเทยบกบเปาหมายทวางไวเพอใหเกดการพฒนาปรบปรงเมอมผลงานคลาดเคลอนไปจากเปาหมายทวางไว ซงเนนไปทการควบคมการปฏบตงานของบคคลเพราะคนเปนผกระท า และเปนความรบผดชอบของผบรหารโรงเรยนทจะตองจดใหมการควบคมทมประสทธภาพอยางมขนตอน คอ

1. ก าหนดเปาหมายในการควบคม ก าหนดเปาหมายการควบคมในเชงสรางสรรคทการสรางขวญก าลงใจ ดวยการมอบหมายงานและกระจายอ านาจใหเกดความคลองตว และสงเสรมความรบผดชอบในการท างานใหมากขนโดยมเปาหมายของงานเปนเครองมอควบคม เพอใหไดขอมลทมความส าคญเทาทจ าเปน

2. การพฒนามาตรฐานการปฏบตงาน ปจจบนโรงเรยนในระดบเดยวกนทกแหงมระบบประกนคณภาพทใชเกณฑมาตรฐานเดยวกนในการประเมนคณภาพการจดการศกษาในโรงเรยนเหมอนกนทวประเทศ ดงนนจงเปนบทบาทของผบรหาร และบคลากรผ เกยวของทกฝายทจะตองรวมกนก าหนดมาตรฐานผลงานหรอเปาหมายผลงานใหสอดคลองกบเกณฑมาตรฐานทก าหนด โดยรวมกนพจารณาปรกษาหารอใหเปนทยอมรบของทง 2 ฝายกอใหเกดความผกพนกบเปาหมายทก าหนดรวมกน บคลากรผปฏบตงานมความส านกในความรบผดชอบและสามารถควบคมการปฏบตงานดวยตนเอง

1. การวดผลงานและเปรยบเทยบผลงานกบมาตรฐานในการวดผลนนจะตอง ระบผ รบผดชอบ วธการ และระยะเวลาใหชดเจน ทงนตองระวงมใหบคลากรรสกถงความยงยากสนเปลองสรางความทอถอยในการปฏบตงาน ซงความส าคญของขนตอนนอยทการเปรยบเทยบผลงานกบมาตรฐานผลงานทตงไวในกรณทพบวา ผลงานทไดต ากวามาตรฐานทตงไวผบรหารตองด าเนนการใหมการตรวจสอบ การปรบปรงแกไขขอบกพรอง เมอคนพบสาเหตทท าให การท างานไมไดมาตรฐานแลวตองหาแนวทางแกไขทเหมาะสมเพอใหไดผลงานทมคณภาพสงขน เชน สาเหตงานบกพรองอนเนองมาจากสาเหตความรความสามารถของผปฏบตไมเพยงพอ อาจตองจดการอบรม และหากเกดจากพฤตกรรมไมเหมาะสมการลงโทษจะเปนการชวยระงบ

61

พฤตกรรมดงกลาว แตหากความบกพรองเกดจากอปกรณและเครองมอกควรมการปรบปรง ใหอยในสภาพทสามารถใชงานได

2. การใหความดความชอบ ความดความชอบจากการปฏบตงานทสงกวา มาตรฐานจะเปนการจงใจใหบคลากรมงพฒนาคณภาพของงานใหดขน ในขณะทผลการประเมนพบการปฏบตงานทต ากวาเกณฑมาตรฐานทก าหนดจะตองมการพจารณาถงสาเหตและก าหนดแนวทางปรบปรงแกไข ทงนตองมนใจวาเกณฑมาตรฐานทก าหนดนนมความเหมาะสมดแลว

3. การควบคมนนจะตองจดด าเนนการใหครอบคลมในเรองของคณภาพ ปรมาณคาใชจายและเวลาเพอใหเกดประสทธภาพและประสทธผลของงาน ซงมขอจ ากดหลายประการอาทเชน อาจตองใชเวลาและงบประมาณเพอควบคมสงไมคมคากบประโยชนทได กวาจะไดขอมลครบผลเสยหายกเกดขนแลว และการควบคมอาจกระทบตอขวญและก าลงใจบคลากรผปฏบตงาน ดงนนผบรหารจงตองมการวางแผนทดในการควบคมเพอปองกน ความเสยหายอนอาจจะเกดขน เชน พจารณาถงตนทนและขอบขายการควบคมทเหมาะสม เนนการควบคมเฉพาะในสวนทส าคญ ไดประโยชนและสงผลตอความส าเรจของงานสามารถรายงานผลไดรวดเรว บคลากรมความเขาใจในเรองการควบคมนนดมเหตผลประกอบใหเปนทยอมรบของผปฏบตจะเปนการสรางแรงจงใจใหบคลากรทมเทท างานใหบรรลผลส าเรจตามเปาหมายทวางไวรวมกน ดงนนผบรหารโรงเรยนทมงประสทธภาพและประสทธผลในการปฏบตงานจ าเปนตองสงเสรมพฒนาบคลากรและทมงานใหมกลไกในการควบคมตนเองและ กลมงานใหสามารถปฏบตงานใหบรรลตามเปาหมายไดอยางมประสทธภาพ โดยบคลากรเปน ผก าหนดเปาหมายวธการปฏบต และการประเมนผลดวยตนเอง อนจะน าไปสการวเคราะห เพอการแกปญหาและพฒนางานในความรบผดชอบและประสบความส าเรจดวยความภาคภมใจ

สรปไดวา การควบคม หมายถงการปฏบตหนาทในการบรหาร มขนตอนคอก าหนดเปาหมายในการควบคม การพฒนามาตรฐานการปฏบตงาน การวดผลงานและเปรยบเทยบผลงานกบมาตรฐาน และการใหความดความชอบ

จากการศกษาเอกสารตางๆทเกยวของผวจยไดสรปการบรหารแบบมสวนรวมดงแสดงในตาราง 1

62

62

ตาราง1 ผลการสงเคราะหการบรหารแบบมสวนรวม

กระบวนการบรหาร กลค และเออรวค1937

ฟาโยล1949

เกรก1957

AASA 1955

เซยรส1959

แคมเบลล 1978

คนซ 1990

กตมา2529

สมพงษ2526

อรณ 2527

สมบรณ

สรอยตระกล

การวางแผน การจดองคการ การจดบคลากร การอ านวยการ การประสานงาน การรายงาน งบประมาณ การบงคบบญชา การควบคมงาน การเสรมก าลงบ ารง การตดสนใจ การตดตอสอสาร การใชอทธพล การจดทรพยากร การมอบหมายงานหรอวนจฉยสงการ

การวางโครงการ การเปนผน า การโยกยายและเลอนขน การพฒนาบคคล

63

จากตาราง1 ผลการสงเคราะหกระบวนการบรหารแบบมสวนรวมจากแนวความคดของนกวชาการหลายทาน ผวจยไดสงเคราะหกระบวนการบรหารแบบมสวนรวมทผบรหารใชใน การบรหารโรงเรยนเพอใหนกเรยนมวถชวตประชาธปไตย ประกอบดวย การวางแผน การสงการ และการควบคม องคประกอบประชาธปไตยในโรงเรยน

หลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตย

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 กบการสงเสรม ประชาธปไตย มงพฒนาผ เรยนทกคนใหเปนมนษยทมความสมดลทงดานรางกาย ความร คณธรรมมจตส านกในความเปนพลเมองไทยและเปนพลโลกยดมนในการปกครองตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขมความรและทกษะพนฐานรวมทง เจตคตทจ าเปนตอการศกษาตอการประกอบอาชพและการศกษาตลอดชวต โดยมงเนนผ เรยนเปนส าคญบนพนฐานความเชอวาทกคนสามารถเรยนรและพฒนาตนเองไดเตมตามศกยภาพโดยมจดมงหมายของหลกสตรมงพฒนาผ เรยนใหเปนคนด มปญญา มความสขมศกยภาพในการศกษาตอและประกอบอาชพ

จดหมาย

เพอใหเกดกบผ เรยนเมอจบการศกษาขนพนฐานดงน 1. มคณธรรมจรยธรรมและคานยมทพงประสงคเหนคณคาของตนเองมวนยและ

ปฏบตตนตามหลกธรรมของพระพทธศาสนาหรอศาสนาทตนนบถอ ยดหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

2. มความรความสามารถในการสอสารการคดการแกปญหาการใชเทคโนโลยและมทกษะชวต

3. มสขภาพกายและสขภาพจตทดมสขนสยและรกการออกก าลงกาย 4. มความรกชาตมจตส านกในความเปนพลเมองไทยและพลโลกยดมนในวถชวต

และ การปกครองตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข 5. มจตส านกในการอนรกษวฒนธรรมและภมปญญาไทย การอนรกษและพฒนา

สงแวดลอม มจตสาธารณะทมงท าประโยชนและสรางสงทดงามในสงคมและอยรวมกนในสงคมอยางมความสข

64

ในหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 มเนอหาเกยวกบ ประชาธปไตยปรากฏไวในกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ซงหลกสตร ไดก าหนดกรอบโครงสรางเวลาเรยนกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรมไวในชนประถมศกษาจ านวน 80 ชวโมงตอป และเพมในสวนของวชาประวตศาสตรอก 40 ชวโมง

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน(2551) การจดการเรยนรกลม สาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ไดก าหนดสาระ ตางๆไว 5 สาระ สาระท 1 ศาสนา ศลธรรม จรยธรรม

สาระท 2 หนาทพลเมอง วฒนธรรม และการด าเนนชวตในสงคม สาระท 3 เศรษฐศาสตร สาระท 4 ประวตศาสตร สาระท 5 ภมศาสตร สาระทเกยวกบเรองประชาธปไตยทนกเรยนจะไดท ากจกรรมตามหลกสตร

แกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 คอ สาระท 1 ศาสนา ศลธรรม จรยธรรม มาตรฐาน ส 1.1 ร และเขาใจประวต ความส าคญ ศาสดา หลกธรรมของ

พระพทธศาสนาหรอศาสนาทตนนบถอและศาสนาอน มศรทธาทถกตอง ยดมน และปฏบตตาม หลกธรรม เพออยรวมกนอยางสนตสข ปรากฏในตวชวดชนป มธยมศกษาปท 4-6 คอ วเคราะห ลกษณะประชาธปไตยในพระพทธศาสนาหรอแนวคดของศาสนาทตนนบถอตามทก าหนด มาตรฐาน ส 2.1 เขาใจและปฏบตตนตามหนาทของการเปนพลเมองด มคานยมทดงาม และธ ารงรกษาประเพณและวฒนธรรมไทย ด ารงชวตอยรวมกนในสงคมไทย และสงคมโลกอยางสนตสขปรากฏในตวชวด 1. ชนประถมศกษาปท 4 ปฏบตตนเปนพลเมองดตามวถประชาธปไตยในฐานะ สมาชกทดของชมชน 2. ชนมธยมศกษาปท 2 เหนคณคาในการปฏบตตนตาม สถานภาพ บทบาทสทธ เสรภาพ หนาทในฐานะพลเมองด ตามวถประชาธปไตย

มาตรฐาน ส 2.2 เขาใจระบบการเมองการปกครองในสงคมปจจบน ยดมน ศรทธา และธ ารงรกษาไวซงการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

65

1. ชนประถมศกษาปท 1 มสวนรวมในการตดสนใจและท ากจกรรมในครอบครว และโรงเรยนตามกระบวนการประชาธปไตย 2. ชนประถมศกษาปท 3 ระบบทบาทและหนาทของสมาชก ชมชนในการม สวนรวม กจกรรมตางๆ ตามกระบวนการประชาธปไตย 3. ชนประถมศกษาปท 4 อธบายอ านาจอธปไตยและความส าคญของระบอบ ประชาธปไตย อธบายบทบาทหนาทของพลเมองในกระบวนการเลอกตง และอธบายความส าคญของสถาบนพระมหา กษตรยตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข 4. ชนมธยมศกษาปท 2 เหนคณคาในการปฏบตตนตาม สถานภาพ บทบาท สทธ เสรภาพ หนาทในฐานะพลเมองด ตามวถประชาธปไตย 5. ชนมธยมศกษาปท 3 วเคราะหเปรยบเทยบระบอบ การปกครองของไทยกบ ประเทศอนๆ ทมการปกครองระบอบประชาธปไตย และวเคราะหประเดน ปญหาทเปนอปสรรคตอการพฒนาประชาธปไตยของประเทศไทยและเสนอแนวทางแกไข 6. ชนมธยมศกษาปท4-6 วเคราะหความส าคญและความจ าเปนทตองธ ารงรกษาไวซงการปกครองตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

มาตรฐาน ส 4.3 เขาใจความเปนมาของชาตไทย วฒนธรรม ภมปญญาไทย มความรก ความภมใจและธ ารงความเปนไทย ปรากฏในตวชวด

1. ชนมธยมศกษาปท 3วเคราะหบทบาทของไทยในสมยประชาธปไตย

คณภาพของผเรยน ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ก าหนดคณภาพ

ของผ เรยนเมอจบการศกษาแตละระดบชน ดงน 1. ชนประถมศกษาปท 3 คอ ปฏบตตนตามกฎ ระเบยบขอตกลง ค าแนะน า และขนตอนตางๆ และใหความรวมมอกบผ อนดวยความเตมใจจนงานประสบความส าเรจ และปฏบตตามสทธของตนเองและเคารพสทธของผ อนในการเลนเปนกลม 2. ชนประถมศกษาปท 6 คอ มความรเรองภมปญญาไทย ความภมใจใน ความเปนไทย ประวตศาสตรของชาตไทยยดมนในวถชวต และการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ปฏบตตามกฎ กตกา สทธ และหนาทของตนเอง จนงานส าเรจลลวง

66

3. ชนมธยมศกษาปท 3 ปฏบตตามกฎ กตกา หนาทความรบผดชอบ เคารพสทธของตนเองและผ อน ใหความรวมมอในการแขงขนกฬาและการท างานเปนทมอยางเปนระบบ ดวยความมงมนและมน าใจนกกฬา จนประสบความส าเรจตามเปาหมายดวยความชนชม และสนกสนาน 4. ชนมธยมศกษาปท 6 แสดงความรบผดชอบ ใหความรวมมอและปฏบต ตามกฎ กตกา สทธ หลกความปลอดภยในการเขารวมกจกรรมทางกาย และเลนกฬาจน ประสบความส าเรจตามเปาหมายของตนเองและทม ใชกระบวนการทางประชาสงคม สรางเสรมใหชมชนเขมแขงปลอดภย และมวถชวตทด

กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมซงก าหนดไวในหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 โรงเรยนไดจดท าโครงสรางรายวชาพนฐานกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม เพอเปนแนวทางทใชประกอบการจดการเรยนรในระดบชนประถมศกษา ดงน

67

ตาราง 2 โครงสรางรายวชาพนฐาน สงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ชนประถมศกษาปท 1 รหสวชา ส 11101 เวลา 80 ชวโมง /ป

ล าดบท

ชอหนวย การเรยนร

มาตรฐาน การเรยนร / ตวชวด

สาระส าคญ เวลา

(ชวโมง) น าหนกคะแนน

1 คนดทเรารจก ส 2.1 ส 2.2 ป.1/1 ป.1/2 ส 2.2ป.1/1 ป.1/2 ป.1/3

-ครอบครวของฉน -โรงเรยนของฉน

20 30

2 การท างานและการใชจาย

ส 3.1 ป.1/1 ,ป.1/2

-ใชจายประหยด -สรางงาน สรางอาชพ

20 25

3 สงแวดลอมรอบตว

ส 5.1 ป.1/1 ส 5.2 ป.1/1 ป.1/2

-เรยนรสงแวดลอม -มนษยกบสงแวดลอมและการเปลยนแปลง

20 25

4 ศาสนาสอนใจใหเราเปนคนด

ส 1.1 ป.1/1 ป.1/2

-ศาสนาของเรา -หลกธรรมของศาสนา -ศาสนกชนทด

20 20

รวม 80 100

68

ตาราง 2 โครงสรางการจดหนวยการเรยนรกลมสาระสงคมศกษา (ตอ) ชนประถมศกษาปท 2 รหสวชา ส 12101 เวลา 80 ชวโมง/ป

ล าดบท

ชอหนวย การเรยนร

มาตรฐานการเรยนร/ตวชวด

สาระส าคญ เวลา

(ชวโมง) น าหนกคะแนน

1 บานของฉน ส 2.1 ป.2/1 , ป.2/2, ป.2/3 ป.2/4 ส 2.2 ป.2/1

1.ขอตกลง กฎ กตกา ระเบยบหนาททตองปฏบตในครอบครว 2.กรยามารยาทไทยเกยวกบความเคารพ การยน การเดน การนง การพดทกทาย การแตงกาย 3.การยอมรบความแตกตางของคนในสงคม 4.สทธและเสรภาพของตนเองและผ อน 5.ความสมพนธของตนเองและสมาชกในครอบครว

12 15

2 โรงเรยน ของเรา

ส2.1 ป.2/1 ส2.2 ป.2/1 , ป.2/2

1.ขอตกลง กฎ กตกา ระเบยบหนาททตองปฏบตในโรงเรยน 2.ผบทบาท อ านาจ ในการตดสนใจในโรงเรยน 3.การเปลยนแปลงภาวะประชากรในโรงเรยน 4. สทธและเสรภาพของตนเองและผ อน

12 15

3 ชมชนของเรา ส 2.1 ป2/1 , ป.2/2 ,ป.2/3 ส 2.2 ป2/1, ป.2/2 ส 4.3 ป 2/2 ป2/1 ส 3.2 ป 2/1 ป2/2

1.ขอตกลง กฎ กตกา ระเบยบหนาททตองปฏบตในชมชน 2.บคคลทเกยวของกบ การบรหารงานในชมชน 3.ความสมพนธของตนเองและสมาชกในชมชน

12 15

69

ล าดบท

ชอหนวย การเรยนร

มาตรฐาน การเรยนร/ตวชวด

สาระส าคญ เวลา

(ชวโมง) น าหนกคะแนน

4 เราชวยกนท างาน

ส 3.1 ป.2/1 ป.2/2 ป.2/3 ป.2/4 ส 3.2ป.2/1 ป.2/2 ส 3.1 ป.2/1

1.ทรพยากรการผลต 2.รายรบ-รายจายของครอบครว 3.การออมเงน 4..การผลตและการบรโภค

15 20

5 เราเปนคนด ส1.1 ป.2/1 , ป.2/2 ,ป2/3 ป.2/4 ป.2/5 ป.2/6 ป.2/7 ส1.2 ป.2/1 ป.2/2

1.พระพทธศาสนาเปนเอกลกษณของชาตไทย 2.สรปพทธประวต ประสตจนถงการออกผนวช 3.พทธสาวก พทธสาวกา 4.ชาดก 5.หลกธรรมพนฐานของศาสนา ศาสนาในประเทศไทย 6.การท าความดและคณคาของการท าความด 7.ศาสนาในประเทศไทย 8.การฝกมรรยาทชาวพทธ 9.การเขารวมกจกรรมและพธกรรมทเกยวเนองกบวนส าคญทางพระพทธศาสนา

15 20

6 เรารกสงแวดลอม

ส 5.2 ป 2/1 ป2/2 ป2/3ป2/4

1.สงแวดลอมทางสงคม 2.ต าแหนงอยางงายและลกษณะทางกายภาพของสงตางทปรากฏในลกโลก แผนท แผนผง และภาพถาย 3.การอธบายความสมพนธของปรากฏการณระหวางโลก ดวงอาทตยและดวงจนทร

14 15

ตาราง 2 โครงสรางการจดหนวยการเรยนรกลมสาระสงคมศกษา (ตอ) ชนประถมศกษาปท 2 รหสวชา ส 12101 เวลา 80 ชวโมง/ป

70

ล าดบท

ชอหนวย การเรยนร

มาตรฐาน การเรยนร/ตวชวด

สาระส าคญ เวลา

(ชวโมง) น าหนกคะแนน

4.คณคาของสงแวดลอมทางธรรมชาตและสงแวดลอมทางสงคม 5.ความหมายของทรพยาการธรรมชาต 6.ประเภทของทรพยากรธรรมชาต 7.ความสมพนธของฤดกาลกบการด าเนนชวตของมนษย 8.การเปลยนของสงแวดลอม 9.การรกษาและฟนฟสงแวดลอมอทธพลของสงแวดลอมทางสงคมตอการด าเนนชวต 3.การอนรกษสงแวดลอมทางสงคม

รวม 80 100

ตาราง 2 โครงสรางการจดหนวยการเรยนรกลมสาระสงคมศกษา (ตอ) ชนประถมศกษาปท 2 รหสวชา ส 12101 เวลา 80 ชวโมง/ป

71

ตาราง 2 โครงสรางการจดหนวยการเรยนรกลมสาระสงคมศกษา (ตอ) ชนประถมศกษาปท 3 รหสวชา ส 13101 เวลา 80 ชวโมง / ป

ล าดบท

ชอหนวย การเรยนร

มาตรฐาน การเรยนร / ตวชวด

สาระส าคญ เวลา

(ชวโมง) น าหนกคะแนน

1 แบบอยางแหงความด

ส 1.1 ป.3/1 ป.3/2 ส 1.2 ป.3/1 ป.3/2

1.เครองยดเหนยวจตใจ -ความส าคญของพระพทธศาสนา - ประวตศาสดาและสาวกของ ศาสนาตางๆ 2.เดกดชวมสข -หลกธรรมทเปนพนฐานในการด าเนนชวต - หลกธรรมในการพฒนาตนเอง

20 25

2 เราเปนคนไทย

ส 2.1 ป.3/1 ป.3/2ป.3 /3 ส 2.2 ป.3/1 ป.3/2

1.หนาทของเรา - การปฏบตตามหนาทในฐานะสมาชกของครอบครว โรงเรยน ชมชน -การปฏบตตนตามกฎระเบยบ ในการอยรวมกน -กฎหมายรฐธรรมนญ 2. ชมชนของเรา - ความเปนคนไทยในชมชน -วฒนธรรม ประเพณ และ ภมปญญา -การบรหารงานในชมชน

20 25

3 รบ - จายตองเรยนร

ส 3.1 ป.3/1 ป.3/2 ป.3/3 ส 3.2 ป.3/1 ป.3/2 ป.3/3

1.รายรบรายจายของครอบครว ชมชน -อาชพของครอบครว ชมชน -การซอขายแลกเปลยนและบรการ

20 25

72

ล าดบท

ชอหนวย การเรยนร

มาตรฐาน การเรยนร / ตวชวด

สาระส าคญ เวลา

(ชวโมง) น าหนกคะแนน

2.เศรษฐศาสตรเบองตน -ทรพยากรทางเศรษฐศาสตร -วธการของเศรษฐกจพอเพยง

4 สงแวดลอมของชมชน

ส 5.1 ป.3/1 ป.3/2 ป.3/3 ส 5.2 ป.3/1 ป.3/2 ป.3/3

1.ชมชนของฉน -ทตงและลกษณะทางกายภาพของชมชน -ความสมพนธระหวางลกษณะทางกายภาพและวฒนธรรมชมชน -แผนท แผนผง 2.สงแวดลอมทางธรรมชาต -ประเภทของสงแวดลอม -ทรพยากรธรรมชาต

20 25

รวม 80 100

ตาราง 2 โครงสรางการจดหนวยการเรยนรกลมสาระสงคมศกษา (ตอ) ชนประถมศกษาปท 3 รหสวชา ส 13101 เวลา 80 ชวโมง/ป

73

ตาราง 2 โครงสรางการจดหนวยการเรยนรกลมสาระสงคมศกษา (ตอ) ชนประถมศกษาปท 4 รหสวชา ส 14101 เวลา 80 ชวโมง /ป

ล าดบท

ชอหนวย การเรยนร

มาตรฐาน การเรยนร / ตวชวด

สาระส าคญ เวลา

(ชวโมง) น าหนกคะแนน

1 ศาสนากบชวต ส 1.1 ป.4/1 ป.4 /2ป.4/3 ป.4/4 ป.4/5 ป.4/6 ป.4/7 ป.4/8 ส 1.2 ป.4/1 ป.4/3

1.ศาสนาและหลกธรรม 2.การปฏบตตนของศาสนกชนทด

20 25

2 หนาทพลเมองวฒนธรรมและการด าเนนชวตในสงคม

ส 2.1 ป.4/ 1-5 1.พลเมองดตามวถประชาธปไตย 2.กระบวนการทางประชาธปไตย 3 .เรยนรสทธเดก 4.ความแตกตางทางวฒนธรรม 5.การปกครองระบอบประชาธปไตย

20 25

3. เศรษฐศาสตรเบองตน

ส 3.1 ป.4/1 – 3 ส 3.2 ป.4/1-2

1.การบรโภคสนคาและบรการ 2.เศรษฐกจพอเพยง 3.เศรษฐกจในชมชน 4.เงนและหนาทของเงน

20 25

4. ภมศาสตรไทย ส 5.1ป.4/1- 3 ส 5.2 ป.4/1-3

1. ลกษณะทางกายภาพและ แหลงทรพยากร 2.สงแวดลอมในจงหวด

20 25

รวม 80 100

74

ตาราง 2 โครงสรางการจดหนวยการเรยนรกลมสาระสงคมศกษา (ตอ) ชนประถมศกษาปท 5 รหสวชา ส 15101 เวลา 80 ชวโมง / ป

ล าดบท

ชอหนวย การเรยนร

มาตรฐาน การเรยนร / ตวชวด

สาระส าคญ เวลา

(ชวโมง) น าหนกคะแนน

1.

ศาสนาในประเทศไทย

ส 1.1 ป.5/1ป.5/2 ป.5/5 ป.5/7 ส 1.2 ป.5/2

1.การศกษาประวตศาสนา ศาสดาของศาสนาตางๆ จะท าใหศาสนกชนเขาใจเรองราวพนฐานของศาสนาทตนนบถอไดอยางถกตองและท าใหเกดความศรทธา 2. หลกธรรมค าสอนของทกศาสนาตางมงสอนใหศาสนกชนของตน ทกคนเปนคนด ท าความด ละเวนความชว ช าระจตใจใหบรสทธ เพอการอยรวมกนอยางสนตสขซงถอเปนการพฒนาตนเองและสงแวดลอม 3.ศาสนพธหรอพธกรรมทางศาสนา มจดมงหมายเพอใหศาสนกชนยดถอปฏบต เพอใหเกดศรทธาในศาสนา

20 25

2

หนาทพลเมอง วฒนธรรม และการด าเนนชวต ในสงคม

ส 2.1 ป.5/1 ป.5/2 ป.5/3 ป.5/4 ส 2.2 ป.5/1.3

* พลเมองดตามวถประชาธปไตย 1.การอยรวมกนในสงคมควรยดหลกการปฏบตตนตามสถานภาพ บทบาท สทธ เสรภาพ หนาทของตนเองและผ อน ยอมท าใหอยรวมกนไดอยางมความสข *สทธเดก 2.เดกทกคนทเกดมายอมไดรบสทธพนฐาน 4 ประการ ตามหลกสทธมนษยชน และควรไดรบความปกปองคมครองตามหลกสทธของตน *วฒนธรรมและภมปญญาทองถน

20 25

75

ล าดบท

ชอหนวย การเรยนร

มาตรฐาน การเรยนร / ตวชวด

สาระส าคญ เวลา

(ชวโมง) น าหนกคะแนน

3 วฒนธรรมเปนสงทมคณคา และ มผลตอการด าเนนชวตในสงคมไทย จงควรรวมกนอนรกษและเผยแพร *การปกครองสวนทองถน 4.การเรยนรเกยวกบการปกครองสวนทองถนจะท าใหเราเขาใจระบบการปกครอง สามารถด ารงชวตอยในสงคมไดอยางถกตองเหมาะสม

3

เศรษฐศาสตรในวตประจ าวน

ส 3.1 ป.5/1 ส 3.2 ป.6/1-3

ปจจยการผลต 1.การเรยนรเกยวกบปจจยการผลต เทคโนโลยการผลตสนคาและบรการ พฤตกรรมของผบรโภค และสนคาและบรการในชมชน ท าใหเราสามารถน ามาประยกตใชในการด าเนนชวตไดอยางเหมาะสม *เศรษฐกจพอเพยง 2.เศรษฐกจพอเพยงถอเปนแนวคดทเนนการพงตนเองดวยการน าทรพยากรทมอยอยางจ ากดมาใชใหเกดประโยชนสงสดในการด าเนนชวต 2.สหกรณเปนองคกรธรกจรปแบบหนงทจดตงขน เพอใหความชวยเหลอแกสมาชก โดยไมไดแสวงหาก าไรทางเศรษฐกจ *ธนาคารและการก ยม 3. ธนาคารเปนหนวยงานทมบทบาทในการรวบรวมเงนจากผออม

20 25

ตาราง 2 โครงสรางการจดหนวยการเรยนรกลมสาระสงคมศกษา (ตอ) ชนประถมศกษาปท 5 รหสวชา ส 15101 เวลา 80 ชวโมง/ป

76

ล าดบท

ชอหนวยการเรยนร

มาตรฐานการรยนร / ตวชวด

สาระส าคญ เวลา

(ชวโมง) น าหนกคะแนน

เพอน าไปใหประชาชนหรอหนวยธรกจตาง ๆก ยม ท าใหเศรษฐกจเจรญเตบโตขน การก ยมตองมดอกเบยซงมทงผลดและผลเสย

4 ภมศาสตรไทย

ส 5.1 ป.5/1 ป.5/2 ป.5/3 ส 5.2 ป.5/1 ป.5/2 ป.5/3

*ต าแหนง ระยะทศทางของภมภาคของตนเอง 1.การศกษาต าแหนง ระยะ ทศทางและลกษณะภมลกษณของภมภาคตางๆ ท าใหเกดความรและความเขาใจ 2.ลกษณะทางกายภาพมความสมพนธกบลกษณะทางสงคมและมอทธพลตอการตงถนฐาน และการยายถนของประชากร *อทธพลของสงแวดลอมทางธรรมชาตทกอใหเกดวถชวตและการสรางสรรควฒนธรรมในภมภาค 3.สงแวดลอมทางธรรมชาตมอทธพลตอวถชวต และการสรางสรรควฒนธรรม เราควรอนรกษสภาพแวดลอม ไมท าลาย

20 25

รวมทงหมด 80 100

ตาราง 2 โครงสรางการจดหนวยการเรยนรกลมสาระสงคมศกษา (ตอ) ชนประถมศกษาปท 5 รหสวชา ส 15101 เวลา 80 ชวโมง/ป

77

ตาราง 2 โครงสรางการจดหนวยการเรยนรกลมสาระสงคมศกษา (ตอ) ชนประถมศกษาปท 6 รหสวชา ส 16101 เวลา 80 ชวโมง / ป

ล าดบท

ชอหนวย การเรยนร

มาตรฐาน การเรยนร / ตวชวด

สาระส าคญ เวลา

(ชวโมง) น าหนกคะแนน

1 ศาสนากบการด ารงชวต

ส 1.1 ป.6/1-3 ส1.2 ป.6/1-3

1.ศาสนาตางๆ 2.หลกธรรมน าความสข 3.ศาสนพธนาร

20 25

2 พลเมองดตามวถประชาธปไตย

ส 2.1 ป.6/1-3 ส 2.2 ป.6/1 -2

1. พลเมองด นาชนชม 2.วฒนธรรมกบการด ารงชวต 3.การเมองเรองใกลตว

20 25

3. เรองนารเกยวกบเศรษฐศาสตร

ส 3.1 ป.6/1-4 ส 3.2 ป.6/1-5

1.เศรษฐศาสตรเบองตน 2.ระบบเศรษฐกจ 3.ระบบสนเชอ สถาบนการเงนและรายไดของรฐ 4.เศรษฐกจพอเพยงและการสหกรณ

20 25

4 มนษยกบสงแวดลอม

ส 5.1 ป.6/1-2 ส 5.2 ป.6/1-4

1. เครองมอทางภมศาสตร 2.โลกและปรากฏการณทางธรรมชาต 3.สงแวดลอมรอบตว

20 25

รวม 80 100

แนวทางการจดการเรยนรสาระการเรยนรสงคมศกษาศาสนาและวฒนธรรม ส านกงานคณะกรรมการการเลอกตงและกระทรวงศกษาธการ(2551) ไดจดท าคมอ

การจดกจกรรมการเรยนรประชาธปไตยกลมสาระการเรยนรสงคมศกษาศาสนาและวฒนธรรม ใหผ เรยนมความรความเขาใจในคณคาของประชาธปไตยอยางแทจรง โดยเนนการสรางความเขาใจ เจตคต คานยม และสรางจตส านก รวมทงการเสรมสรางบคลกภาพ และวฒนธรรมแบบประชาธปไตยในชวตจรงใหผ เรยนมพฤตกรรมของความเปนพลเมองดในวถประชาธปไตยขนในโรงเรยน ทางโรงเรยนจงน ามาจดกจกรรมการเรยนการสอนเพมเตมในกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม

78

แนวทางการจดกจกรรมการเรยนรประชาธปไตย ชนประถมศกษาปท 1-3 หนวยท 1 วถประชาธปไตยในครอบครว

กจกรรมท 1 การยอมรบความแตกตางของบคคล กจกรรมท 2 ยอมรบในอาวโส ปฏบตตามบรรทดฐานและวฒนธรรมในครอบครว กจกรรมท 3 สทธและหนาท กจกรรมท 4 การมสวนรวมในฐานะสมาชกในครอบครว กจกรรมท 5 การปกครองในครอบครว

หนวยท 2 วถประชาธปไตยในโรงเรยน กจกรรมท 1 วนยเพอประโยชนตอตนเองและสวนรวม กจกรรมท 2 การอยรวมกนในหองเรยน กจกรรมท 3 รวมดวยชวยกน กจกรรมท 4 การมสวนรวมบรหารจดการในหองเรยนตามกระบวนการประชาธปไตย กจกรรมท 5 การปกครองในโรงเรยน

หนวยท 3 วถประชาธปไตยในชมชน กจกรรมท 1 ใสใจใฝร กจกรรมท 2 จตสาธารณะ กจกรรมท 3 พลเมองดในชมชน กจกรรมท 4 ชมชนประชาธปไตย

แนวทางการจดกจกรรมการเรยนรประชาธปไตยชนประถมศกษาปท 4-6 หนวยท 1 พลเมองดตามวถประชาธปไตย

กจกรรมท 1 พฒนาบคลกภาพประชาธปไตย กจกรรมท 2 คณลกษณะของพลเมองดตามวถประชาธปไตย กจกรรมท 3 ปฏบตตนตามกฎกตกาขอบญญตและกฎหมาย กจกรรมท 4 การมสวนรวมในกจกรรมของทองถนและประเทศ

หนวยท 2 สทธเสรภาพหนาทและความเสมอภาค กจกรรมท 1 ความส าคญของการปฏบตตนตามสทธเสรภาพและหนาท กจกรรมท 2 การปฏบตตนถกตองตามสทธและหนาท กจกรรมท 3 การปฏบตตนในการปกปองคมครองสทธเสรภาพของตนเองและผ อน

79

หนวยท 3 วฒนธรรมประเพณในทองถน กจกรรมท 1 วถชวตประชาธปไตยในวฒนธรรมประเพณไทย กจกรรมท 2 การยอมรบความแตกตางทางวฒนธรรมและประเพณ กจกรรมท 3 รวมกจกรรมประเพณทองถน

หนวยท 4 สทธเดก กจกรรมท 1 เกยรตบตรความด กจกรรมท 2 โลกสวยดวยมอเรา กจกรรมท 3 การปกปองคมครองตนเองและผ อนจากการละเมดสทธเดก

หนวยท 5 การเมองการปกครอง กจกรรมท 1 ผน าทางการเมองในระบอบประชาธปไตย กจกรรมท 2 การเมองในระบอบประชาธปไตย กจกรรมท 3 การมสวนรวมทางการเมองของประชาชน

หนวยท 6 รฐธรรมนญ กจกรรมท 1 อ านาจอธปไตย กจกรรมท 2 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

กลาวสรปไดวา หลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตย เปนแนวทาง ทใชประกอบการจดกจกรรมการเรยนการสอนในกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ทจะสงผลใหผ เรยนมความรความเขาใจในคณคาของประชาธปไตยและมพฤตกรรมของความเปนพลเมองดในวถประชาธปไตย

การจดกจกรรมทสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน กระทรวงศกษาธการ (2540) ไดเสนอแนวทางการจดกจกรรมเพอสรางวถชวต

ประชาธปไตยในสถานศกษาไววาการสรางคณลกษณะวถชวตแบบประชาธปไตยในสถานศกษาตองค านงถงอดมการณประชาธปไตยโดยยดหลก 3 ประการคอสนตภาพสนตสขและเสรภาพโดยกระท าใหพรอมกนไปในจดตางๆดงน

1. การจดองคกรการบรหารใหเปนประชาธปไตยองคกรทมลกษณะเปน ประชาธปไตยควรเปนไปดงน

80

1.1 ผบรหาร ผบรหารมฐานะเปนผก าหนดนโยบายมอ านาจสงการควบคมดแล ใหการด าเนนงานของสถานศกษาเปนไปไดดวยความเรยบรอยสามารถใหความเสมอภาคและ ความเปนธรรมแกบคลากรของสถานศกษาไดในฐานะผบรหารดงกลาวผบรหารจงมบทบาท เปนผจดการใหงานด าเนนไปสเปาหมายและเปนผ รวมงานทจะประสานความรวมมอระหวางหนวยงานภายในและหนวยงานทเกยวของภายนอกตลอดจนรวมแกไขขอผดพลาดบกพรองตางๆดวยครอาจารยและบคลากรอนในสถานศกษาตางมฐานะเปนหวหนางานท าหนาทผบรหารระดบหนงและเปนผ รวมงานทตองประสานความรวมมอกนดวยบคลากรทกคนตองมสวนรวมใน การก าหนดนโยบายการบรหารสถานศกษาไมวางเฉยตอความรสกนกคดของผ อนใหความส าคญแกผ อนตามโอกาสอนสมควรเปนตน

1.2 การบรหารสถานศกษา การจดหนวยงานหรอองคกรในสถานศกษา ควรจะเปนไปตามนโยบายและแบบแผนทกระทรวงศกษาธการก าหนดแตใหปรบเปลยนไดตามความเหมาะสมของแตละสถานศกษาโดยลกษณะการจดงานทเปนประชาธปไตยดงน

1.2.1 บคลากรมโอกาสรวมก าหนดรายละเอยดลกษณะงานและขอบเขตหนาทความรบผดชอบดวย

1.2.2 กระจายความรบผดชอบไปตามสายงานตางๆโดยใหแตละงานมคณะกรรมการรบผดชอบรวมกน

1.2.3 มการมอบหมายงานโดยใหโอกาสบคลากรไดท างานตามความรความสามารถและความถนด

1.2.4 คณะกรรมทรบผดชอบแตละงานมสวนรวมในการประชมเสนอความเหนวเคราะหขอมลหาขอยตเพอน าไปปฏบต

1.2.5 มการประชาสมพนธชแจงงานใหบคลากรเขาใจตรงกน 1.2.6 จดระบบการบรหารงานใหมการควบคมนเทศตดตามและประเมนผล

งานสถานศกษา 1.2.7 มกรรมการทปรกษาหารอหรอกรรมการบรหารสถานศกษาชวยเหลอ

ผบรหารในการแกปญหาหรอการพฒนา 1.2.8 มความสมพนธรวมมอกนอยางใกลชดระหวางสถานศกษากบชมชน

เพอสงเสรมประชาธปไตยเชนการจดกจกรรมตางๆเปนตน

81

2. การจดการเรยนการสอนเพอสงเสรมประชาธปไตยหลกสตรทกหลกสตรใน สถานศกษาสงกดกระทรวงศกษาธการตองมจดหมายเนอหาและกระบวนการทสรางเสรมคณลกษณะประชาธปไตยการจดหลกสตรเนอหาวชาเปดโอกาสใหครอาจารยผสอนปลกฝงอดมการณประชาธปไตยไดตามความเหมาะสมกระบวนการเรยนการสอนทสงเสรมประชาธปไตยนนครอาจารยผสอนทกรายวชาจะตองมพฤตกรรมการแสดงออกทเปนแบบอยางของผ มหวใจเปนนกประชาธปไตยแกศษยและผ อนไดควรยดหลกและวธการสอนทเปนประชาธปไตยทงรายวชาทมเนอหาประชาธปไตยโดยตรงและวชาอนๆโดยเนนพฤตกรรมของนกศกษาใหมกจกรรมในชนเรยนตามหลกประชาธปไตยคอเสรภาพสนตสขและสนตภาพเปนการปลกฝงคณธรรมในดานความมวนยการเคารพสทธของบคคลความรบผดชอบและความสามคคดงน

2.1 เคารพกฎระเบยบขอบงคบใหยดหยนไดตามสถานการณ 2.2 ใหโอกาสนกศกษาแสดงความคดเหนประเมนผลงานของตนเองของกลม

และของครผสอนไดดวย 2.3 ใหมการตดสนใจโดยยดเสยงขางมากและเคารพเสยงขางนอยโดยยดหลก

เหตผล 2.4 สนบสนนใหใหนกศกษาไดท างานกลมตามบทบาทอยางเสมอภาคและ

ดวยความเปนมตร ครอาจารยทปรกษามสวนส าคญในการเสรมสรางสนบสนนและกระตนใหนกเรยนนกศกษาประพฤตปฏบตตนใหเปนสมาชกทดของสงคมและเปนพลเมองทดของชาตโดยเสยสละอทศก าลงกายก าลงใจก าลงสตปญญาหรอก าลงทรพยสรางสรรคสงคมรวมทงการใหความรวมมอการแลกเปลยนความคดเหนทเปนประโยชนตอสงคมปฏบตตามกฎ ระเบยบและกตกาทก าหนดไวมความจงรกภกดตอสถาบนชาตศาสนาพระมหากษตรยเหนแกประโยชนของสวนรวมมากกวาสวนตนควรมคณลกษณะคอ 1) มนษยสมพนธทด 2) มความรบผดชอบด 3) มเหตผลด 4) รจกเสรมและใหก าลงใจแกผ อน 5) มความเหนอกเหนใจผ อน6) มความเตมใจชวยเหลอผ อน 7) มความสามารถในการปรบตวใหเขากบสงคมได 8) ไวตอการรบรเขาใจสงตางๆไดโดยงาย

3. การจดกจกรรมเพอสงเสรมประชาธปไตยการเรยนการสอนในสถานศกษาสงกดกระทรวงศกษาธการทจะใหผลจรงไดนนจ าเปนตองมการฝกทกษะใหเชยวชาญแมจะเปนการเรยนในวชาพนฐานทจะใหผลสมฤทธจรงจงตองมการปลกฝงใหเปนนสยโดยการปฏบตซงการจดกจกรรมเพอสงเสรมประชาธปไตยในสถานศกษาควรด าเนนการดงน

82

3.1 การจดกจกรรมตามนโยบายของกระทรวงศกษาธการเพอปลกฝงเยาวชนของชาตใหมคณภาพระเบยบวนยความจงรกภกดตอสถาบนชาตศาสนาพระมหากษตรยและเลอมใสในการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

3.2 การจดกจกรรมเพอรกษาศลปวฒนธรรมของไทยเพอรกษาขนบธรรมเนยมประเพณอนดงามของไทยใหคงอยสถาพรสบไป

3.3 การจดกจกรรมตามความถนดและความสนใจของนกเรยนนกศกษา เพอสงเสรมความคดรเรมใหพฒนาตนเองพฒนาชมชนและประเทศชาต

3.4 การจดกจกรรมกฬาและนนทนาการเพอสงเสรมใหนกเรยนนกศกษาเคารพกฎขอบงคบของการแขงขนกฬาใหรจกแพรจกชนะรจกอภยเคารพสทธของตนเองใหความรวมมอกบผ อนและปลกฝงความเปนผ มน าใจนกกฬา

3.5 การจดกจกรรมสนทรยะเพอใหเกดการรบรและซาบซงในความงามชวยกลอมเกลาจตใจเพอสรางความเปนมนษยทสมบรณ

3.6 การจดกจกรรมดานอาสาพฒนาและบ าเพญประโยชนเพอสงเสรมใหนกเรยนนกศกษารจกคดวางแผนจดท าโครงงานโดยใชขอมลจากการส ารวจและการวจยตามความตองการของประชาชนและชมชนเปนหลก

3.7 จดกจกรรมทเปดโอกาสใหนกเรยนนกศกษาจดตงกลมกจกรรมตามรปแบบการจดตงพรรคการเมองซงมนโยบายวตถประสงคและแนวทางการด าเนนงานตามหลกประชาธปไตยโดยสถานศกษาควรก าหนดแนวทางและวธการสนบสนนตางๆไวใหชดเจน

ทศนา แขมมณ (2530) กลาววาหลกสตรประถมศกษา ไดพยายามให แนวทางแกครผสอนและโรงเรยนในการจดการสอนและกจกรรมตางๆ ใหเสรมสรางวถการด าเนนชวตแบบประชาธปไตยใหแกผ เรยนมกจกรรมเสนอแนะไวใหครใชเปนแนวทางในการสอนและ การจดกจกรรมเปนจ านวนมากและมกจกรรมอยหลายกจกรรมทครสามารถน ามาใชเพอเสรมสรางและปลกฝงความเปนประชาธปไตยใหแกนกเรยนไดเชน

1. กจกรรมทสามารถใชสอดแทรกในการสอน 1.1 การจดกจกรรมกลมในการเรยน โดยใหผ เรยนผลดกนรบผดชอบหนาทตางๆ เชน ผลดกนเปนผน า และผตาม 1.2 การจดกลมอภปราย ซกถาม แสดงความคดเหนในเรองตางๆ 1.3 การฝกใหผ เรยนตดสนใจอยางรอบคอบและเปนกลาง โดยครตงปญหาใหนกเรยนแสดงความคดเหนและตดสนใจ

83

1.4 การจดกจกรรมโตวาท เพอฝกการรบฟงการใชเหตผลและการโตตอบ 1.5 การฝกเขยน และการวจารณค าโฆษณา ค าชแจง และบทความตางๆ 1.6 ฝกการยอมรบฟง ค าวพากษวจารณผลงานของตน 1.7 การจดประกวดบทความเกยวกบหนาทพลเมองทพงปฏบต 1.8 การจดท าสมดภาพในเรองตางๆ ทสงเสรมความเปนประชาธปไตย เชน สมดภาพเกยวกบสภาษต ค าคมตางๆ ทเตอนใจ สมดภาพบคคลตวอยาง เปนตน 1.9 การจดปายนเทศ โดยใหผ เรยนรบผดชอบ ในการท างานนเปนกลม เพอเปนการฝกการท างานรวมกน และเพอสงเสรมความคดรเรมสรางสรรคของผ เรยน 1.10 การจดการสมภาษณผประพฤตด ใหการยกยองและใหรางวลแกผท าตนเปนตวอยางทดแกผ อน ฯลฯ

2. กจกรรมพเศษ 2.1 การจดเลนเกมตางๆเพอฝกใหรจกแพรจกชนะ 2.2 การมอบหมายใหรบผดชอบงานโรงเรยนเชนท าความสะอาดหองดแล

สวนดอกไมเลยงสตวดแลนกเรยนขามถนนเปนตน 2.3 การจดตงกจกรรมการนกเรยนสภานกเรยนใหฝกการท างานโดยรบฟง

ความคดเหนของผ อน 2.4 การจดกลมอภปรายเพอตงกฎเกณฑและรกษากฎเกณฑตางๆ เชน

การจดเวรการวางระเบยบปฏบตของหองฯลฯ 2.5 การจดการเลนละครเพอแสดงในงานตางๆเปนการฝกการท างานชวยกน

เปนหม 2.6 การจดกจกรรมตางๆในวนส าคญของโรงเรยนโดยใหนกเรยนมสวนรวม

และรบผดชอบงานเชนวนปใหมวนกฬางานประจ าปของโรงเรยนงานวนเดกเปนตน 2.7 การจดใหผ เรยนมสวนรวมในกจกรรมตางๆในโรงเรยน 2.8 การจดกจกรรมลกเสออนกาชาดกจกรรมผบ าเพญประโยชนตางๆ

เพอฝกตนเองใหท างานเพอสวนรวม 2.9 การจดคายพกแรมเพอฝกการท างานรวมกน 2.10การสงเสรมกจกรรมชมรมชมชนสมาคมตางๆทมลกษณะของ

การรวมกลมในทางทดเปนประโยชน เชนกลมอาสาสมครพฒนาทองถน เปนตน ฯลฯ

84

ส าหรบ สมเชษฐ ยะกณฐะ (2554) ไดเสนอวธการทใชในกจกรรมการเรยนไวดงน 1. ฝกกระบวนการกลม ใหนกเรยนท างานรวมกนเรยนรวมกนเปนกลม ผลดเปลยนหมนเวยนกนเปนผน า

ผตาม ตามหลกกระบวนการท างานกลม (Group Process) 2. ใชบตรสงงาน บตรสงงานของครจะก าหนดกจกรรมใหนกเรยนท า โดยใชเทคนคการสอนแบบ

ผสมผสานเชน เทคนคการระดมสมอง เทคนคการคนควาอภปราย เทคนคการทดลอง การสาธตฯลฯ

ขณะท กรมสามญศกษา กระทรวงศกษาธการ (2534) กลาวไววา เพอใหการจดการเรยนการสอนใหนกเรยนเกดคณลกษณะตามหลกการประชาธปไตยจงก าหนดแนวทางด าเนนการไวดงน

1. การบรหารหลกสตรทสงเสรมประชาธปไตย 1.1 การจดรายวชาเลอกทหลากหลายเพอสนองความถนดความสามารถและความสนใจของนกเรยนตลอดจนสงเสรมใหโรงเรยนสรางหลกสตรทองถนใชอยางกวางขวางใหสอดคลองกบสภาพความพรอมและความตองการของแตละทองถน

1.2 การมงเนนการสอนตามเนอหาประชาธปไตยซงหลกสตรก าหนดไวในกลมสงคมศกษาทงในรายวชาบงบงคบเลอกและวชาเลอกเสร

2. การจดกระบวนการเรยนการสอนทสงเสรมประชาธปไตย ครผสอนทกรายวชาควรตระหนกถงบทบาทในการจดกระบวนการเรยนการสอน

ทสงเสรมประชาธปไตยแมวาจะสอนในรายวชาทไมมเนอหาประชาธปไตยกตาม โดยค านงถง การสรางเสรมพฤตกรรมของนกเรยนตามหลกประชาธปไตยในเรอง หลกเสรภาพ หลกความเสมอภาคหลกการยดเสยงขางมาก หลกเหตผลและหลกภราดรภาพ เชน 2.1 ดแลใหค าปรกษานกเรยนในการท างานกลมใหสามารถปฏบตตามบทบาทหนาทไดอยางถกตองสมบรณเชนเมอนกเรยนไดรบมอบหมายใหท าหนาทเปนประธานเลขานการหรอสมาชกกลมครกดแลใหนกเรยนท าหนาทไดอยางสมบรณครบถวนและผลดเปลยนหมนเวยนใหนกเรยนไดท าหนาทประธานเลขานการและสมาชกกลมอยางทวถง 2.2 มการตดสนใจโดยยดถอเสยงขางมาก เชน เมอเกดกรณความเหนไมตรงกนระหวางครกบนกเรยน หรอนกเรยนกบนกเรยน หรอนกเรยนกบบคคลอน กอนการตดสนใจด าเนนการใดๆ ครควรรบฟงเหตผล หรอความคดเหนของคกรณกอนเสมอ

85

2.3 มการตดสนใจโดยยดถอเสยงขางมาก เชน เมอกลมมการอภปรายในประเดนทเปนขอคดเหน ซงยงไมมขอยตและไดมการอภปรายแสดงเหตผลอยางรอบคอบแลว กสามารถใชมตเสยงขางมากตดสนใจ แตหากไดมการอภปรายจนสามารถหาขอยตดวยความเหนพองตองกน (Consensus) กจะเปนมตเสยงขางมากทดทสด แตพงหลกเลยงการใชเสยงขางมากในประเดนทเปนขอเทจจรง 2.4 ดแลใหนกเรยนไดอยรวมกน ท างานรวมกน และปฏบตตอกนฉนมตร โดยไมค านงถงฐานะ อาชพของผปกครอง หรอจดเดน จดดอยของแตละคน ตามหลกภราดรภาพ 2.5 ใหความรก ความเมตตา ความเอาใจใส และความเปนกนเองกบนกเรยนอยางทวถง 2.6 มการยดหลกเกณฑ กตกา ทก าหนดดวยความเสมอภาค และยดหยนไดตามเหตผลและสถานการณทจ าเปน เชนในการสอนวชาพลานามย ครผสอนอาจตงเกณฑไววานกเรยนตองกระโดดสงไดไมนอยกวา 100 เซนตเมตร จงจะผานรายวชาน และปฏบตกบนกเรยนทวไปโดยยดเกณฑดงกลาว แตถาหากนกเรยนในชนคนใดคนหนงมสภาพรางกายทไมเอออ านวย เชน อวน น าหนกมากเกนไป จนไมสามารถกระโดดสงไดตามเกณฑทก าหนด ครผสอนกสามารถลดเกณฑลงมาตามความเหมาะสมเฉพาะรายได 2.7 เปดโอกาสใหนกเรยนมสวนรวมในการประเมนผลงานของตนเองและของกลม เชน ในวชาวาดเขยน การตรวจคะแนนผลงานของนกเรยนเปนรายบคคล หรอรายกลม ครอาจน าผลงานของนกเรยนทกคนมาตด แลวเปดโอกาสใหนกเรยนแตละคนใหคะแนนผลงานเหลานน เปนตน 2.8 เปดโอกาสใหนกเรยนมสวนรวมในการใหขอมล ปอนกลบในการสอนของคร ซงนอกจากจะเปนกระจกเงาสองตนเองแลว ยงเปนการแสดงความในกวางยอมรบฟง ความคดเหนของนกเรยนดวย เชน ครอาจมแบบสอบถามใหนกเรยนแสดงความคดเหนอยางเสรตอพฤตกรรมการสอนของตนเอง หรอถามความรสกของนกเรยนอยางไมเปนทางการดวยกรยาทาทาง และความรสกทเปนกนเอง ฯลฯ สรปไดวา การจดการเรยนการสอนเพอสงเสรมประชาธปไตยมกจกรรมดงน คอ โรงเรยนตองจดวชาเลอกทหลากหลาย สงเสรมใหโรงเรยนใชหลกสตรทองถน มกจกรรมกลม การอภปรายซกถาม การโตวาท การฝกเขยนและวจารณค าโฆษณา การจดท าสมดภาพ การจดปายนเทศ โดยใหผ เรยนรบผดชอบ การใชบตรสงงาน โดยครตองดแลใหค าปรกษานกเรยน ใหนกเรยนไดอยรวมกน ท างานรวมกน และปฏบตตอกนฉนมตร ใหความรก

86

ความเมตตา เอาใจใสและเปนกนเองกบนกเรยน เปดโอกาสใหนกเรยนมสวนรวมใน การประเมนผลงานของตนเองและกลมและใหขอมลยอนกลบการสอนของคร การจดกจกรรมนอกหลกสตรเพอสรางเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน จากการศกษาเอกสารและหนงสอตางๆ เกยวกบการจดกจกรรมนอกหลกสตร เพอสรางเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน มดงน กรมสามญศกษา กระทรวงศกษาธการ (2535) ไดแบงประเภทกจกรรมทนอกเหนอจากการเรยนการสอนปกตทชวยสงเสรมประชาธปไตยเปนกลมใหญๆ ดงน 1. กจกรรมตามระเบยบกระทรวงศกษาธการ เปนกจกรรมทเปนสวนหนงของ หลกสตรตามโครงสรางหลกสตรของหลกสตรมธยมศกษาตอนตน พทธศกราช 2521 (ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2533) ก าหนดไว 2 กจกรรม คอ กจกรรมลกเสอ เนตรนาร หรอยวกาชาด หรอผบ าเพญประโยชนสงเสรมอาชพ กจกรรมสงเสรมการเกษตร กจกรรมสงเสรมศาสนาศลปะและวฒนธรรม กจกรรมสงเสรมการใชสนคาไทย กจกรรมการใชหองสมด กจกรรมสงเสรมวชาการตางๆ ในหลกสตรกจกรรมกฬา กจกรรมนนทนาการ กจกรรมอนรกษศลปกรรมและสงแวดลอม และกจกรรมทศนศกษา นอกจากนผ เรยนอาจเสนอกจกรรมอนๆ ไดตามความตองการดวย กจกรรมตามระเบยบกระทรวงศกษาธการดงกลาว สงเสรมความเปนประชาธปไตยในตวอยแลว ดงนนหากโรงเรยนสามารถด าเนนการตามระเบยบดงกลาวไดอยางครบถวนกถอวาเปนการสงเสรมประชาธปไตยดวยเหตผลดงตอไปน 1.1 มการเปดโอกาสใหนกเรยนไดเลอกเขารวมกจกรรมตามความถนดและ ความสนใจอยางกวางขวาง 1.2 มการเตรยมความพรอมในดานการสงเสรมใหบคลากรเขาใจกระบวนการ จดกจกรรมตามระเบยบกระทรวงศกษาธการ ดานวสดอปกรณ อาคาร สถานท และงบประมาณสนบสนน 1.3 มการประชาสมพนธชแจงและเชญชวนใหนกเรยนเขารมกจกรรม 1.4 เปดโอกาสใหนกเยนไดเลอกตงคณะกรรมการด าเนนการจดกจกรรมในกลมของตนเอง 1.5 สงเสรมใหคณะกรรมการด าเนนการจดกจกรรมของนกเรยน มสวนรวมกบอาจารยทปรกษากจกรรม ในการวางแผนจดกจกรรม โดยเขยนในรปของแผนหรอโครงการทชดเจน 1.6 สงเสรมใหมการจดกจกรรมทมงเนนกระบวนการกลม และการปฏบตจรง

87

1.7 สงเสรมใหนกเรยนมสวนรวมในการรวบรวมประเมนผลกจกรรม สรปและรายงาน กจกรรมตามหลกสตรนอกจากกจกรรมตามระเบยบกระทรวงศกษาธการแลว ยงมกจกรรมแนะแนวหรอกจกรรมแกปญหา หรอกจกรรมพฒนาการเรยนร และกจกรรมอสระ ของผ เรยน ซงโรงเรยนควรสนบสนนใหยดหลกการประชาธปไตยในการด าเนนการดวย 2. กจกรรมโรงเรยนไดแก กจกรรมทนอกเหนอจากกจกรรมตามโครงสรางของหลกสตรทโรงเรยน ควรสนบสนนสงเสรมใหมการด าเนนการ ซงพอจ าแนกไดดงน 2.1 กจกรรมคณะกรรมการนกเรยนมวตถประสงค เพอฝกใหนกเรยนม ความรบผดชอบท างานรวมกนเปนกลมคณะฝกความเปนผน าผตามทด และสงเสรมใหนกเรยน มสวนรวมด าเนนการจดกจกรรมของโรงเรยนตามหลกประชาธปไตย คณะกรรมการนกเรยนอาจมาจากผแมนหรอประธาน จากชมชนตางๆ หรอหวหนาหองเรยนทกหองเรยน องคประกอบของคณะกรรมการนกเรยน อาจประกอบดวยประธาน รองประธาน กรรมการ เหรญญก ปฏคม ประชาสมพนธ เลขานการ และผชวยเลขานการ บทบาทหนาทของคณะกรรมการนกเรยน เปนผแทนของนกเรยนในการรวมท ากจกรรมของโรงเรยน ประสานงานระหวางนกเรยนกบผบรหารคร-อาจารยของโรงเรยนรเรมและขดท าโครงการอนเปนประโยชนตอโรงเรยนแชละชมชนตามทโรงเรยนเหนชอบ หรอด าเนนการท ากจกรรมตามทไดรบมอบหมาย เปนตน 2.2 กจกรรมวนส าคญ ไดแก กจกรรมปกตทโรงเรยนปฏบตเปนประจ าตอเนองทกปในโอกาสและวนส าคญตางๆ เชน วนปใหม วนสงกรานต วนพชมงคล วนวสาขบชา วนเขาพรรษา วนแม วนปยมหาราช วนเฉลมพระชนมพรรษาฯ เปนตน การจดกจกรรมวนส าคญทสงเสรมความเปนประชาธปไตย โรงเรยนควรก าหนดไวในแผนปฏบตงาน หรอปฏทนของโรงเรยนใหชดเจน การด าเนนงานควรเปดโอกาสใหบคลากรมสวนรวมในลกษณะตางๆ เชน 2.2.1 ตงคณะกรรมการหรอกลมท างานเฉพาะ ทเกยวของกบวนส าคญ นนๆ เปนการถาวรหรอเฉพาะกจเฉพาะป โดยผบรหารอาจเปนผ เลอกประธานกลมแลวให ประธานกลมเลอกกรรมการท างานเอง หรออกวธหนงคอจดมการเลอกตงจากคณะคร – อาจารย กได 2.2.2 มอบใหคณะกรรมการนกเรยน หรอเจาของกจกรรมทเกยวของรบไปด าเนนการ

88

2.3 กจกรรมตามนโยบาย ไดแก กจกรรมทไดรบการมอบหมายในเชงนโยบายจากโรงเรยน กรม กระทรวง หรอรฐบาล อาจเปนกจกรรมตอเนองหรอเฉพาะกจกได เชน กจกรรมอาชพอสระเพอการมรายไดระหวางเรยน กจกรรมการออกก าลงกาย กจกรรมสหกรณ กจกรรมการปลกตนไม กจกรรมผกโรงเรยน กจกรรมรณรงคเรองโรคเอดส กจกรรมการจดบรรยากาศและสงแวดลอม กจกรรมงานวทยาศาสตร ฯลฯ 2.4 กจกรรมสงเสรมความคดรเรมสรางสรรค ไดแก กจกรรมทโรงเรยนสงเสรม ใหนกเรยนคดรเรมสรางสรรค ประดษฐ คดคนนวตกรรมทเปนประโยชนตอสงคม หรอกจกรรมทกระท ารวมกนอนๆ เชน สงเสรมนกเรยนน าความรทางวทยาศาสตรไปประดษฐคดคนท าผลงานทางวทยาศาสตรในรปโครงงาน โดยใชวสดอปกรณและทรพยากรจากทองถน หรอกจกรรมรนพ ชวยเหลอรนนอง เปนตน กจกรรมเหลาน โรงเรยนควรใหการสนบสนนในลกษณะตางๆ เชน ประชาสมพนธเชญชวน จดประกวดผลงาน จดนทรรศการเสนอผลงาน มอบประกาศนยบตร ยกยอง ชมเชย เปนตน 2.5 กจกรรมพเศษตางๆ เชน สงนกเรยนไปแขงขนดานทกษะตางๆ หรอ ตอบปญหาสอบชงทน การแขงขนกฬาทองถน การสงนกเรยนไปรวมแสดงกจกรรมหรอ เลนดนตร ตามทหนวยงานขอมา การจดนทรรศการ การออกรานในเทศกาลตางๆ ฯลฯ กจกรรมพเศษเหลาน โรงเรยนควรเปดโอกาสและใหการสนบสนนในบางกจกรรม เชน การสงนกเรยนไปแขงขนในเรองตางๆ โรงเรยนควรส ารวจตดตามขอมล ขาวสารอยางกวางขวาง ถาเรองใดทเปนกจกรรมทกระท าตอเนองทกป จะไดวางแผนก าหนดไวในปฏทนและฝกซอมนกเรยนไวลวงหนา หรอบางกจกรรมทโรงเรยนมความดเดน และหนวยงานตางๆ ขอมาใหไปแสดง กควรใหการสนบสนนเพราะนอกจากสงเสรมใหนกเรยนแสดงความสามารถแลว ยงเปนการประชาสมพนธโรงเรยน จากทกลาวมาสรปไดวา กจกรรมนอกหลกสตรเพอสรางเสรมประชาธปไตย ในโรงเรยนมดงน กจกรรมลกเสอ เนตรนารหรอยวกาชาด หรอผบ าเพญประโยชน สงเสรมอาชพ กจกรรมสงเสรมการเกษตร กจกรรมสงเสรมศาสนาศลปะและวฒนธรรม กจกรรมสงเสรมการใชสนคาไทย กจกรรมการใชหองสมด กจกรรมสงเสรมวชาการ กจกรรมกฬา กจกรรมนนทนาการ กจกรรมแกปญหา หรอกจกรรมพฒนาการเรยนร และกจกรรมอสระของผ เรยน กจกรรมคณะกรรมการนกเรยน กจกรรมวนส าคญ กจกรรมตามนโยบาย กจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรค กจกรรมพเศษตางๆ เชน สงนกเรยนไปแขงขนทกษะตางๆ หรอตอบปญหา สอบชงทน

89

การแขงขนกฬาทองถน การสงนกเรยนไปรวมแสดงกจกรรมหรอเลนดนตรตามหนวยงานทขอมา การจดนทรรศการ การออกรานในเทศกาลตางๆ สโขทยธรรมาธราช (2527) กลาววา การพฒนาประชาธปไตย ใหเกดแกนกเรยน จะปลกฝงทโรงเรยนและทบานยงไมเปนการเพยงพอ เพราะวาเดกในชวตของเขาจะตองมสวนรวมกจกรรมตางๆ ในชมชนอยเสมอ และบคคลในชมชนควรจะตองมบทบาทเพอใหการชวยเหลอ ดงน

1. ศกษาเกยวกบประชาธปไตยใหเขาใจและปฏบตเปนแบบอยางทด 2. ในการท างานตองยดหลกการท างานเปนกลม 3. รวมกนจดกจกรรมตางๆ ทสงเสรมความเปนประชาธปไตย ไดแก โครงการ

สหกรณในชมชน โครงการฝกฝนอาชพ การจดทอานหนงสอพมพประจ าหมบาน เปนตน ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2540) ก าหนดกจกรรม เพอพฒนาประชาธปไตยในโรงเรยนไว 6 กจกรรม และ 1 บทบาท ดงน

1. กจกรรมการเรยนการสอนโดยใชกระบวนการกลม 2. กจกรรมคณะกรรมการนกเรยน 3. กจกรรมการสอนขาวและเหตการณ 4. กจกรรมอาหารกลางวน 5. กจกรรมสหกรณนกเรยน 6. กจกรรมท าความสะอาดอาคารสถานทและบทบาทของโรงเรยนในการสราง

เสรมประชาธปไตยในชมชน

1. กจกรรมการเรยนการสอนโดยใชกระบวนการกลม การจดกจกรรมการเรยนการสอนเพอสรางเสรมระบบประชาธปไตยควร เรมด าเนนการหลงจากนกเรยนไดรบการฝกฝนใหมพฤตกรรมประชาธปไตย โดยการฝกตามกระบวนการกลมมาแลวระยะหนง อยางนอยนกเรยนจะไดเขาใจพฤตกรรมทงสามดานคอ คารวธรรม สามคคธรรม และปญญาธรรม

ในการสรางเสรมใหนกเรยนไดรบการฝกฝนเรองระบบประชาธปไตย ส านกงาน คณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาตไดก าหนดกจกรรมทใชฝกฝนในเรองน คอ กจกรรมคณะกรรมการนกเรยน กจกรรมการสอนขาวและเหตการณ กจกรรมการใชหองสมด กจกรรมการจดนทรรศการ กจกรรมประชาสมพนธเพอสรางเสรมระบบประชาธปไตย กจกรรมวนส าคญ กจกรรมการแขงขนกฬาส กจกรรมท าความสะอาดอาคารสถานท และกจกรรมการอยคายพกแรม

90

ขนตอนการสอนทเนนกระบวนการกลม 1. ใหผ เรยนท างานเปนกลมโดยก าหนดเปาหมายของงาน ก าหนดงานและ

ล าดบขนตอนของการท างาน 2. แบงงานตามความสามารถของสมาชกในกลมโดยความเหนชอบของกลม

เพอผลส าเรจของงานกลม 3. ปฏบตงานตามหนาทดวยความรบผดชอบและมงมนเตมใจ 4. รบฟงการชน าและค าวพากษวจารณจากบคลอนๆ เพอปรบปรงงานใหดยงขน 5. ชนชมในผลส าเรจของงานรวมกน แนวทางด าเนนงานกจกรรมทใชกระบวนการกลม 1. จดกลมผ เรยนตงแต 2 คนขนไป ตามความเหมาะสมของงานแตไมควรเกน 10 คน 2. จดสมาชกของกลมใหมลกษณะคลายกน หรอแตกตางกนแลวแตเปาหมายของการสอน และองคประกอบของกลมไมควรเปนกลมถาวร 3. สมาชกของแตละกลม ตองรบทราบเปาหมายของการท างานภายในกลมอยางชดเจนทกคน 4. ก าหนดงานในแตละกลมใหกลมเกดความรสกนาสนใจ และเกดความทาทาย เพอความอยากรอยากเหน 5. กลมรวมกนก าหนดล าดบขนตอนของการท างานใหชดเจน 6. สมาชกทกคนมสวนในการตกลงแบงงาน 7. แบงงานตามความสนใจและความสามารถของสมาชก 8. สมาชกไดปฏบตหนาทตามบทบาทอยางถกขนตอนและทนเวลา 9. สมาชกทกคนภายในกลมมสวนรวมอภปราย แสดงความคดเหนและใหขอเสนอแนะในเรองขอมล วธการ และผลในการปฏบตงานทกขนตอน 10. ครผสอนรวมนกเรยนทงชน เพอรายงานผลการด าเนนงานของแตละกลมตอชนเรยน 11. ครและนกเรยนรวมกนอภปรายถงความส าเรจของงานและปญหาอปสรรค ตลอดจนแนวทางแกไขในการท างานครงตอไป 12. ครชใหเหนถงดานดหรอจดเดนของผลงานทนกเรยนไดท าจนบงเกดผลส าเรจจาการใชกระบวนการกลม

91

13. ครใหขอมลเพมเตมเกยวกบการท างานเพอการปรบปรง และน าไปพฒนางานตอไป ประโยชนทไดจากกระบวนการกลม(ส านกงานคณะกรรมการประถมศกษาแหงชาต,2540) การน าเอาการท างานเปนกลมมาใชเปนกระบวนการเรยนการสอนนน นอกจากชวยสรางเสรมความเปนประชาธปไตยใหแกนกเรยนไดแลวยงมประโยชนอนๆ ดงนคอ 1. กลมชวยฝกความกลาและทดสอบความสามารถของนกเรยน นกเรยนบางคนอาจไมกลาทจะท าหรอเผชญกบปญหาตางๆ คนเดยว จ าเปนตองอาศยกลมชวยจงจะเกด ความกลาขน 2. กลมชวยแลกเปลยนประสบการณ เจตคตและความคดเหนทงยงชวยปรบปรงความประพฤตและนสยใจคอของสมาชกใหดขนดวย 3. กลมชวยสรางเสรมพลงทางรางกายและจตใจ รวมมอรวมแรงและรวมใจ ในการท ากจกรรมเพอกลมจะเปนเครองชวยเสรมพลงงาน 4. กลมชวยคมกนใหเกดความรสกปลอดภยเปนเครองบ ารงขวญและ ใหความอบอนแกสมาชก เมอเกดการรวมกลมกน ความรสกตางๆ เหลานจะเกดขนทนทท าใหสมาชกเกดความมนใจและรสกวาตนเองมคณคา ตองการท าทกอยางใหเกดประโยชนแกกลม ของตน 5. กลมจะชวยสรางความมนคง ผกพน และยดมนในกลมเพอใหกลมสามารถควบคมพฤตกรรมของสมาชกในกลมไดดวย บทบาทของครในการใชกระบวนการกลมเพอพฒนาประชาธปไตย ในการท างานเปนกลม ครในฐานะเปนผใหค าแนะน าชวยเหลอนกเรยนและ เปนแบบอยางในการพฒนาประชาธปไตย ควรปฏบตดงน

1. ยอมรบฟงความคดเหนของสมาชกทกคน 2. ปฏบตงานรวมกบนกเรยนในงานทครพจารณาเหนวาควรท า 3. กระตนใหทกคนมสวนรวมในการปฏบตงาน 4. ใหทประชมตดสนใจในปญหาตางๆ โดยครไมตดสนใจเสยเอง เวนแตนกเรยน

จะตดสนใจผดพลาดเพราะรเทาไมถงการณ ครจะคดคาน และใหนกเรยนคดตดสนใจใหม 5. น ามตทประชมของนกเรยนทปฏบตจรง 6. พยายามสรางมนษยสมพนธดวยความจรงใจ

92

7. ใหความยตธรรมแกทกคนในกลม 8. ใชเทคนคตางๆ ของกระบวนการกลมเพอฝกใหนกเรยนปกครองกนเอง

2. กจกรรมคณะกรรมการนกเรยน ส านกงานคณะกรรมการประถมศกษาแหงชาต ไดตงวตถประสงคของ

การจดกจกรรมคณะกรรมการนกเรยนไวดงน คอ เพอสงเสรมความคดใหเหนความแตกตางในเรองของระเบยบวนยกบสทธและหนาท เพอชวยใหเดกใชสทธหนาทตามวย สภาพและขอบเขตในการจดการปกครองกนเองภายในโรงเรยนใหอยรวมกนอยางสงบและปลอดภย เพอฝกเดกส าหรบการปกครองแบบประชาธปไตย ส าหรบวธการจดตงคณะกรรมการการนกเรยนจะตองด าเนนการตามขนตอนดงตอไปน

1. แตงตงกรรมการด าเนนการจดตงคณะกรรมการนกเรยน ประกอบดวยนกเรยนและครทปรกษา มหนาทวางโครงการและจดระเบยบขอบงคบของคณะกรรมการนกเรยน

2. การด าเนนการเลอกตงสมาชก ควรมขนตอนดงตอไปน รบสมครหาเสยง การลงคะแนน โดยใหนกเรยนทกคนมสทธออกเสยงเลอกตงและประกาศผลการเลอกตง

3. ใหสมาชกคณะกรรมการนกเรยนเลอกประธานกรรมการ รองประธานเลขานการและกรรมการอนๆ ในการประชมคณะกรรมการนกเรยนครงแรก

4. ผบรหารแตงตงคณะกรรมการนกเรยน และประกาศใหนกเรยนนกเรยนทราบโดยทวกน

5. ประชมพจารณาวางหลกเกณฑการบรหารงาน 6. คณะกรรมการนกเรยนแถลงนโยบายการท างานตอทประชมนกเรยน และ

ปฏญาณตนกอนเขาท าหนาท 7. ด าเนนกจกรรมตางๆ เพอโรงเรยนโดยสวนรวม 8. การประเมนผลกจกรรม คณะกรรมการนกเรยนจะตองมการประเมนผลอยาง

สม าเสมอเปนระยะๆ ดวยวธการตางๆ เพอปรบปรงใหการปฏบตงานเปนอยางมประสทธภาพ ส าหรบการด าเนนการจดตงคณะกรรมการนกเรยนโรงเรยนจะตองด าเนนการตามขนตอนดงตอไปน

93

1. ขนศกษางาน ในขนนผบรหาร คณะคร นกเรยน ควรจะไดศกษาเกยวกบลกษณะและรปแบบของคณะกรรมการนกเรยนแบบตางๆ

2. ขนเตรยมงาน จะตองเตรยมสถานทเปนทท างานของคณะกรรมการนกเรยนเตรยมบคลากร คอ บคคลทจะมาเปนคณะกรรมการ เตรยมอปกรณทจะใชในกจกรรม คณะกรรมการนกเรยน และการเตรยมงบประมาณส าหรบกจกรรมคณะกรรมการนกเรยน

3. ขนด าเนนการ วธด าเนนการจดตงคณะกรรมการนกเรยน จะตองเรมจาก การรางธรรมนญคณะกรรมการนกเรยน คดเลอกครทท าหนาทเปนทปรกษาคณะกรรมการนกเรยน พจารณารางธรรมนญคณะกรรมการนกเรยน คณะกรรมการอกชดหนงพจารณาธรรมนญทเสนอขน

3. กจกรรมการสอนขาวและเหตการณ ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต กลาววา การสอนขาว มความจ าเปนอยหลายประการดวยกน คอ ประการแรก ขาวเปนขอมลเพอการหาเหตผลและ การเตรยมตวเผชญกบปญหาแวดลอม ประการทสอง ขาวเปนเรองของสงคม มนษยเปนสตวสงคม ขาวตางๆ จงเปนเรองของมนษยซงเปนสวนหนงของสงคม การจะเปลยนแปลงสงคม ใหดขนได มนษยตองรสภาพสงคม ประการทสาม การสอนขาวเปนการฝกฝนการแสวงหาความรดวยตนเอง ประการทส การสอนขาวเปนการฝกฝนทกษะทางภาษา ประการทหา การสอน ขาวเปนการฝกฝนการแสดงออก และประการทหก การสอนขาวเปนการฝกฝนใชความคด ส าหรบกระบวนการสอนขาวมขนตอนดงตอไปน ขนตอนท 1 การหาขาว ครก าหนดใหแตละกลมหาขาวมารายงานหนาชนเรยน ทกเชา กลมละ 1 เรอง สมาชกทกคนทไดรบมอบหมายจะหาขาวมาเสนอตอกลม เพอใหกลมประชมกรองขาว ขนตอนท 2 การประชมเพอกรองขาว ทกเชากอนรายงานขาวสมาชกหรอ คนทไดรบมอบหมายจะรายงานขาวใหกลมฟง กลมจะชวยพจารณาคดเลอกขาวทเหมาะสมวาควรจะเสนอตอชน ใหสมาชกในกลมซงท าหนาทเปนเวรออกไปท าหนาทรายงานขาว ขนตอนท 3 การเสนอขาว ตวแทนของกลมจะเปนผ เสนอขาว โดยการเลาใหเพอนนกเรยนฟงโดยใชเวลา 3-4 นาท ตอ 1 รายงาน ไมควรเกน 5 นาท ขนตอนท 4 การซกถาม หลงจากเสนอขาวจบแลวเพอนนกเรยน ผ ฟงขาวจะซกถามขอมลเหตผลตางๆ เกยวกบขาวเพมเตม

94

ขนตอนท 5 การสรปขาว ครควรน าสรปขาวทนกเรยนไดรายงานและซกถาม โดยอภปรายถงขาวแตละขาวในดานมสาเหตมาจากอะไร จะพาดพงนกเรยนเพยงใด จะปฏบตอยางไร จงจะหลกเลยงหรอเผชญหนาเหตการณนนๆ ได ส าหรบเวลาทควรสอนขาวควรจะสอนเวลาเขากอนเรยนตามปกตวนละ 15-20 นาท จากลกษณะของการจดกจกรรมการสอนขาวและเหตการณขางตนพอสรป ไดวา เปนการฝกใหนกเรยนมความรสกวาขาวเปนสงจ าเปน และเปนสวนหนงของการด าเนนชวตประจ าวน ซงมกระบวนการสอน คอ การหาขาว การประชมเพอกรองขาว การเสนอขาว การอภปรายซกถาม และการสรปวเคราะหขาว จะท าใหนกเรยนเปนคนมเหตผล เคารพ ความคดเหนซงกนและกน มความรบผดชอบ และสามารถท างานในระบบกลมไดเปนอยางด ซงจะเปนผลใหนกเรยนใชชวตแบบประชาธปไตยไดในทสด สงทนกเรยนไดจากการเรยนการสอนขาวและเหตการณ (ส านกงานคณะกรรมการ การประถมศกษาแหงชาต, 2534)

1. นกเรยนกลาคดกลาถามอยางมเหตผลมากขน 2. นกเรยนกลาแสดงออก กลาพด กลาตดสนใจ 3. นกเรยนมนสยเปนนกวทยาศาสตร เปนคนทนตอโลก ตอเหตการณ ไมงมงาย

หรอหลงเชออะไรอยางไรเหตผล มความรอยางกวางขวางยงขน 4. นกเรยนมความสามารถในการศกษาหาความรดวยตนเอง มนสยรกการอาน 5. นกเรยนรจกการแกปญหาเฉพาะหนา รจกแกปญหาดวยปญญาเพอพฒนา

ชวตและสงคม 6. นกเรยนมพนฐานของความเปนประชาธปไตย เชน มเหตผล ไดจากการคดเลอก

ขาว การวจารณขาว การฟงขาวเคารพความคดเหน ไดจาก การวจารณขาว อดทนตอค าวจารณ ไดจาก การอภปรายขาว การซกถาม การประเมน ความรบผดชอบ ไดจาก การท างานตามทไดรบมอบหมาย ตรงตอเวลาการท างานกลม ไดจากกระบวนการหาขาว วเคราะหขาว เสนอขาว สรปการเคารพสทธของผ อน ไดจากการยกมอกอนพด การตงใจ

7. นกเรยนจะมคณนสยหรอคณธรรมทดขน เชน ตรงตอเวลา ยอมรบความ คดเหนของผ อน มความรบผดชอบ รจกเสยสละตามสมควร

95

4. กจกรรมอาหารกลางวน กจกรรมอาหารกลางวน เปนกจกรรมทมความมงหมายเบองตน เพอใหนกเรยนมอาหารรบประทานทกคน เมอนกเรยนมอาหารรบประทานทกคนแลว จงจะจดใหมอาหารทถกตองตามหลกโภชนาการตอไป การจดกจกรรมอาหารกลางวน นอกจากจะเปนการสงเสรมพฤตกรรมประชาธปไตยไปในตวเองดวย คอ ท าใหมการเสยสละ มความรบผดชอบ แบงงานกนท า สามารถท างานรวมกนไดเปนตน ในการท าอาหารกลางวนทางโรงเรยนตองใหเดกมสวนรวมในกจกรรมตงแตเรมด าเนนงานของโครงการ โรงเรยนตองใหนกเรยนทราบหลกการและวธด าเนนงาน

วตถประสงคของการจดกจกรรมอาหารกลางวนในโรงเรยนประถมศกษา ส านกงานคณะกรรมการการประเมนประถมศกษาแหงชาต (2540) มดงน

1. เพอจดกจกรรมการเรยนการสอนตามหลกสตรประถมศกษา พ.ศ. 2521 โดยบรณาการกจกรรมในการเรยนการสอนกบกลมประสบการณตางๆ ซงจะมกลมการงานพนฐานอาชพเปนแกนกลาง

2. เพอใหนกเรยนไดรบประทานอาหารกลางวนทมคณคาและปรมาณเพยงพอ แกความตองการของรางกาย

3. เพอชวยเหลอนกเรยนทขาดแคลนอาหารกลางวน 4. เพอสรางสขนสยทดในการรบประทานอาหาร 5. เพอพฒนาและสรางเสรมประชาธปไตย ดานปญญาธรรมใหเกดกบนกเรยน 6. เพอเผยแพรความรเกยวกบโภชนาการศกษาแกชมชน และน าชมชนเขามา

มสวนรวมในกจกรรมดงกลาว วธการจดบรการอาหารกลางวนในโรงเรยน โรงเรยนอาจจดบรการอาหารกลางวน ไดหลายวธ เทาทปฏบตกนอยมดงตอไปน

1. นกเรยนน าอาหารมาจากบานโดยโรงเรยนจดสถานทอ านวยความสะดวกตางๆ ใหความรและใหค าแนะน าเกยวกบอาหารการกน สขาภบาล มารยาทในการรบประทานอาหาร โดยมครเปนผควบคมดแล 2. โรงเรยนจดบรการอาหารกลางวนเอง วธนเปนวธทดทสด ทจะด าเนนการใหบรรลความอดมสมบรณของการจดบรการอาหารกลางวน 3. วธประสม คอ มนกเรยนน าอาหารมารบประทานทโรงเรยน และโรงเรยน จดท าอาหารขายเปนบางอยางรวมกนวธนเหมาะส าหรบโรงเรยนทยงไมพรอมทจะจดด าเนนการเองทงหมด

96

4. วธจดบรการอาหารกลางวนโดยใชครวกลางวธนเหมาะส าหรบโรงเรยน ขนาดใหญ หรอโรงเรยนขนาดเลกทอยใกลกนสมารถขนสงอาหารจากครวกลางได 5. วธจดบรการอาหารกลางวนโดยใหพอคาแมคามาจ าหนายอาหาร วธแบบน ไมควรไดรบการสงเสรม 6. วธจดบรการอาหารกลางวนโดยประชาอาสา การจดแบบนไดรบความรวมมอจากชมชนหมนเวยนกนน าอาหารมาบรการแกนกเรยน 7. วธจดบรการอาหารกลางวนจากโครงการเกษตรซงไดจากการปลกพชผก เลยงสตว ทงทบานและทโรงเรยน เพอน าไปประกอบอาหาร 8. วธจดบรการอาหารเพมเตม คอ การทโรงเรยนจดอาหารเพมเตมจากทนกเรยนน ามาจากบาน 9. วธจดบรการอาหารจานเดยว เปนรปแบบทโรงเรยนทวๆไปนยมกนเพราะราคาถกและปรงงาย 10.วธการจดบรการอาหารเสรม เหมาะสมส าหรบโรงเรยนขนาดเลก คอ จดอาหารวางทมคณคาทางโภชนาการใหเดกไดกน ไดดมเพยงบรรเทาความหวโหยโดยไดทมประโยชนในทองถน 11. จดบรการแบบอาหารเปนมอเตมรปแบบคอ มอาหารเปนชด การจดแบบนมผลด คอ นกเรยนไดคณคาทางโภชนาการสง แตผลเสย คอ เดกยากจนไมไดกนเพราะราคาแพง ขนตอนการด าเนนงานกจกรรมอาหารกลางวน ส านกงานคณะกรรมการประถมศกษาแหงชาต (2528) ไดเสนอขนตอนการด าเนนงานกจกรรมอาหารกลางวน6 ขนตอนภาพประกอบ2 ดงน 1. ศกษาและส ารวจขอมลปญหา 2. แตงตงคณะกรรมการกจกรรมอาหารกลางวน 3. ประชมคณะกรรมการและจดท ากจกรรมอาหารกลางวน 4. ประชมผปกครอง คร นกเรยน และผ เกยวของ และขอความรวมมอจาก กลมบคคลอาชพตางๆ เพอใหกจกรรมอาหารกลางวนของโรงเรยนด าเนนไปดวยความราบรนบรรลเปาหมายทวางไว 5. ด าเนนงานตามกจกรรม 6. การประเมนผลโครงการ

97

ภาพประกอบ 2 แสดงขนตอนการด าเนนงานกจกรรมอาหารกลางวน ทมา : ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต

กจกรรมการเรยนการสอนเพออาหารกลางวน 1. การเตรยมผลผลตเปนขนตอนทท าเพอใหไดมาซงวตถดบทจะน าไปประกอบเปนอาหาร 2. การเตรยมอาหารเปนขนตอนในการเลอกเตรยมสวนประกอบอาหารใหเหมาะสมกบจ านวนสมาชก 3. การประกอบอาหารเปนขนตอนในการประกอบอาหารเพอใหนกเรยนไดรบประทาน 4. การรบประทานอาหารเปนขนตอนในการฝกความมระเบยบวนยในการเขาแถว มารยาทในการรบประทานอาหาร การจดสถานทส าหรบรบประทานอาหาร

5. การเกบและลางเปนขนตอนการท าความสะอาด สถานท ภาชนะ และ ความมระเบยบวนย ของนกเรยน 6. การจดการเปนขนตอนการจดกจกรรมสหกรณ

3.ประชมคณะกรรมการด าเนนการ

4.ประชมผปกครองนกเรยน

5.เตรยมการด าเนน

2.แตงตงคณะกรรมการด าเนนการ

1.ส ารวจขอมล

6.ด าเนนการประเมนผลปรบปรงแกไขเพอการด าเนนการตอไป

98

7. การถนอมอาหารเปนกจกรรมทปฏบตตงแตการประกอบอาหาร การเกบและลาง การจดกจกรรมแตละขนตอนซงเปนกจกรรมการเรยนการสอนของกลมการงานและพนฐานอาชพเปนแกนกลางโดยบรณาการกบกลมทกษะ กลมสรางเสรมประสบการณชวตและกลมสรางเสรมลกษณะนสย

5. กจกรรมสหกรณ ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต(2528) ไดใหความหมาย

ของสหกรณ ดงน สหกรณ คอ การทคนรวมกนเพอด าเนนการใหบรรลวตถประสงครวมกน

ลกษณะส าคญของสหกรณ 1. เปนกลมบคคลซงมผลประโยชนทางเศรษฐกจอยางเดยวกน 2. ยดหลกการการชวยเหลอตนเองและชวยเหลอซงกนและกน 3. เปนการด าเนนกจการโดยผลลงทนและจดการรวมกนโดยเฉลยผลประโยชน

ใหแกสมาชกดวยความเปนธรรม

ประโยชนของสหกรณ 1. มอ านาจตอรองในการขายสนคาทผลตได และซอสนคาในราคาทเปนธรรม 2. เปนแหลงเงนทนส าหรบสมาชกในการประกอบอาชพโดยเลยดอกเบยในอตราต า 3. ใหความรแกสมาชกในดานการผลต การจ าหนวยและการจดการ 4. เสรมสรางสามคคในชมชน ใหสมาชกอยรวมกนอยางมความสข 5. เสรมสรางความเสมอภาคโดยสมาชก มสทธเทาเทยมกนการออกเสยงแสดง

ความคดเหน 6. เสรมสรางสาธารณประโยชน

99

อดมการณสหกรณ อดมการณสหกรณ คอ แนวความคดทเชอวาการชวยตนเอง และชวยเหลอ

ซงกนและกน สามารถแกปญหาทางเศรษฐกจและสงคมใหมความกนอยด และมสนตสขได ซงประกอบดวย 1.การชวยเหลอตนเอง คณสมบต คอ จะตองอดทน ขยน ประหยด ซอสตย และรบผดชอบ 2.การชวยเหลอซงกนและกน จะท าใหเกดพลง สามารถท าประโยชนและแกปญหาทมอยได โดยการปฏบตตามระเบยบ รวมกนท างานจนส าเรจ รวมรบผดชอบและปรบปรงงานกลม และแกปญหาโดยใชเหตผล หลกการของสหกรณ หลกการสหกรณ คอ แนวทางส าหรบสหกรณทเชอมนในอดมการณ สหกรณทเชอมนในอดมการณสหกรณยดถอเปนหลกในการปฏบตม 6 ขอ คอ 1. การเปนสมาชกดวยความสมครใจ 2. การควบคมตามหลกประชาธปไตยและด าเนนการเปนอสระ 3. การจดอตราเงนปนผลตามหน 4. การจดสรรรายไดสทธ(ก าไร)เพอผลประโยชนสวนรวม และความเปนธรรม ในหมสมาชก 5. การสงเสรมการศกษาอบรมทางสหกรณ

6. การรวมมอกนระหวางสหกรณทงปวง การด าเนนงานกจกรรมสหกรณ การบรหารกจกรรมสหกรณทกประเภทจะยดหลกการเดยวกน คอ “บรหารงาน

โดยสมาชก” สมาชกแตละคนจะเลอกตวแทนซงเรยกวา”คณะกรรมการด าเนนการ” และผตรวจสอบกจสหกรณ จากในทประชมใหญ ดงภาพประกอบ3

100

ภาพประกอบ 3 แสดงการด าเนนงานกจกรรมสหกรณ ทมา : ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2538) คณะกรรมการด าเนนการ มหนาทก าหนดนโยบายในการบรหารงานใหสหกรณ โดยชวยจดวาง “ผจดการ” ใหปฏบตงานภายในสหกรณภายใตการควบคมดแลของคณะกรรมการด าเนนการ ส าหรบสหกรณในโรงเรยนประถมศกษากยดหลกในการด าเนนการทวไป เชนเดยวกบสหกรณทวไป ทงน เพอใหนกเรยนไดฝกปฏบตตามแนวทางทถกตอง บทบาทของสมาชกสหกรณทด

1. ยดมนในอดมการณสหกรณ 2. ปฏบตตามระเบยบ ขอบงคบ และมตทประชม 3. เขารวมประชมทกครง 4. มความซอสตย สามคค และเสยสละเพอประโยชนสวนรวม 5. ควบคมดแลกจการสหกรณ 6. สนบสนนและใชบรการของสหกรณอยางสม าเสมอ และไมเอาเปรยบสมาชกอน

สมาชกกกก

สมาชก สมาชก

สมาชก

ทประชมใหญ

ผตรวจสอบกจการ

แผนกบญช/การเงน แผนกธรการ/ทะเบยน แผนกธรกจตางๆ

เลอกตง

จดจาง

คณะกรรมการด าเนนงาน

ผจดการ

101

การจดกจกรรมสหกรณในโรงเรยนประถมศกษา

ภาพประกอบ4 แสดงวงจรเชงเศรษฐกจของมนษย ทมา : ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2528)

จากวงจรเชงเศรษฐกจขางตนสามารถจะน ามาประยกตใชในการจดกจกรรม สหกรณโรงเรยนเพอใหครบวงจร โดยจดใหมกจกรรมสงเสรมการผลต หรอการลงทนกจกรรมออมทรพย และกจกรรมรานคา ท าใหเกด “กจกรรมสหกรณแบบครบวงจร” ดงภาพประกอบ 5

2 ใชจายในชวต ประจ าวน

3 เกบออม

1 ลงทนประ กอบอาชพ

เหลอจาก ใชจายมากขน

มรายไดเพม มากขน

ลงทนเพม

มากขน

วงจรเศรษฐกจ ของมนษย

เหลอจาก ใชจาย

มรายได

ลงทนเพม

102

ขนตอนการด าเนนการจดกจกรรมสหกรณใหบงเกดผลและประสทธภาพ

ควรด าเนนการในแตละกจกรม ดงน 1. แตงตงคณะกรรมการในแตละกจกรรมโดยใหนกเรยนเปนคณะกรรมการด าเนนงาน ครเปนทปรกษา

2. จดใหมการประชมใหญประจ าป เพอชแจง วตถประสงคของกจกรรมตลอดจนรายงานในรอบปทผานมา จดสรรก าไรและปนผล 3. ใหความรขอมลขาวสารตางๆ แกสมาชก

4. จดใหมการระดมทน โดยการเพมหนและออมทรพยไดตลอดเวลา 5. สอดแทรกอดมการณสหกรณเขาไปในกจกรรม การเรยนการสอน และ

ในกจกรรมเสรมหลกสตรของทกระดบชน โดยเฉพาะในกลมการงานพนฐานอาชพ และ กลมประสบการณพเศษ (งานเลอก)

6. สงเสรมสนบสนน เครองมอและอปกรณในการด าเนนการ 7. ใหสนเชอแกสมาชกเพอการผลตซงอาจใหบรการทงในสวนทเกยวของกบ

กจกรรมการเรยนการสอน หรอใหบรการแกสมาชกทจะน าไปด าเนนการรวมกบผปกครองทบาน

ออมทรพย

หรอ

เงนทน

ออมทรพย

หรอ

เงนทน

ออมทรพย

หรอ

เงนทน

การจดกจกรรมสหกรณในโรงเรยนแบบครบวงจร

ภาพประกอบ5 การด าเนนงานสหกรณโรงเรยนครบวงจร ทมา : ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2528) 45

103

8. พฒนาการขายและการใหบรการในการจ าหนายสนคา เชน การขายตรงและการน าสนคาไปจ าหนายนอกโรงเรยน ทงนโรงเรยนจะตองท าความเขาใจกบผปกครองและชมชนใหชดเจน

9. สงเสรมและสนบสนนใหนกเรยนไดหารายไดพเศษ 10. ประเมนผลการปฏบตงานในแตละปและรายงานใหผ เกยวของทราบ

สรป การทนกเรยนจะมความร ความเขาใจ และเจตคตทดตอกจกรรมสหกรณนน นอกจากจะเรยนรจกบทเรยนทก าหนดไวแลวนกเรยนจะตองน าความรทไดรบไปปฏบตจรง เพอเพมพนทกษะและความรสกทดตอกจกรรมสหกรณ อนจะเปนการปลกฝงอดมการณสหกรณใหแกนกเรยน โดย

1. การสมครเปนสมาชกกจกรรมสหกรณของโรงเรยน 2. เขารวมประชมใหญสามญประจ าปทกครง 3. เขารวมกจกรรม เชน เปนกรรมสหกรณตางๆ เพอฝกการซอขาย

การท าบญชออมหรอฝากอยางสม าเสมอ ใชสนเชอเพอการผลต (ก ยมเงนจากฝายเงนทน) การเรยนภาคปฏบตในกลมการงานพนฐานอาชพและกลมประสบการณอนๆ แลวยงสามารถ ทจะเขากลมผลตสนคาตามความถนดและความสนใจนอกเวลาเรยนไดอก

6. กจกรรมการท าความสะอาดอาคารสถานท ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต ไดตงวตถประสงคของ การดแลรกษาความสะอาดบรเวณอาคารสถานทและแหลงบรการตางๆ ของโรงเรยนไวดงน เพอใหนกเรยนรจกใชและดแลรกษาความสะอาดบรเวณโรงเรยน อาคารสถานทและแหลงบรการตางๆได เพอฝกใหนกเรยนใหรจกท างานดวยตนเอง ตลอดจนรบผดชอบทตนเองไดรบมอบหมายส าหรบวธด าเนนการจะตองปฏบตตามขนตอนดงตอไปน

1. จดตงคณะกรรมการนกเรยนรวมรบผดชอบ 2. จดตงกรรมการดแลรกษาความสะอาดอาคารสถานท

3. โรงเรยนจดหาเครองมอ เครองใช การท าความสะอาดสวนรวมให 4. การปฏบตงานประจ าวนของนกเรยน

5. การประเมนผล โดยการสงเกตการปฏบตงานของคณะกรรมการนกเรยน สงเกตกระบวนการท างานของนกเรยนทไดรบมอบหมาย และตรวจสอบรายงานผลความส าเรจของคณะกรรมการ

104

การท าความสะอาดอาคารสถานท เปนกจกรรมทโรงเรยนมอบใหนกเรยนม สวนรวมในการปฏบตงาน มงเนนคณสมบตทตองการ คอ ความรบผดชอบ นสยรกความสะอาด ความมงมนในการท างานและวถชวตประชาธปไตย

ส านกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต (2552) ไดกลาวไววา สถานศกษาทมวฒนธรรมประชาธปไตย มแนวทางประพฤตปฏบตดงน 1.สงเสรมใหมการจดตงและสนบสนนกจกรรมของสภานกเรยน 2.สอนและฝกหดใหนกเรยนรจกการท างานเปนกลม และการรบฟงความคดเหนและเหตผลของผ อน 3.เสรมสรางใหคร นกเรยน มวนย ซอสตยสจรตและรบผดชอบตอหนาท

4. สงเสรมกจกรรมทสรางความสามคค เออเฟอเผอแผ ชวยเหลอเกอกล และ รกใครปองดองกนในโรงเรยน

5. กระตนและเปดโอกาสใหนกเรยนกลาทจะแสดงความคดเหนในเรองตางๆ เชน กจกรรมของสภานกเรยน กจกรรมของสถานศกษา กจกรรมของชมชน

6. ฝกหดใหนกเรยนยอมรบในขอตกลงรวมกนของกลมและปฏบตตามหนาท ทไดรบมอบหมาย

7.พยายามโนมนาวใจใหนกเรยนเขาใจเหตผลในกฎระเบยบตางๆ มากกวา ทจะใชอ านาจบงคบใหปฏบตตามแตเพยงอยางเดยว 8.สงเสรมใหมการรวมกลมเพอด าเนนกจกรรมในสถานโรงเรยน เชน ชมรมสหกรณ ฯลฯ 9 สนบสนนใหครนกเรยนเขารวมกจกรรมเพอท าคณประโยชนใหแกโรงเรยน ชมชน และสงคม 10.สนบสนนกจกรรมการพฒนาชมชนกจกรรมทางศาสนาและประเพณทองถน เชน วนส าคญทางศาสนา งานบญประเพณ ฯลฯ 11.สนบสนนและเปนตวอยางการไปใชสทธในการเลอกตงระดบตางๆ เชน ก านน ผใหญบาน อบต. อบจ. สส. สว. ฯลฯ โดยเลอกคนดและรวมเขาตอตานการซอสทธ ขายเสยง 12.กรณทมปญหาความขดแยงจะแกไขดวยวธการประนประนอมไมใชอารมณและความรนแรง

105

การสรางเสรมวฒนธรรมประชาธปไตยในโรงเรยนกลาวโดยสรปไดดงน การสงเสรมใหมการจดกจกรรมสภานกเรยน ชมรม สหกรณ ใหนกเรยนรจกท างานเปนกลม มความซอสตยมวนย ความรบผดชอบ ฝกใหนกเรยนยอมรบในขอตกลงรวมกนของกลม

จากการศกษาแนวคดทฤษฏ เกยวกบการจดกจกรรมเพอสรางวถชวตประชาธปไตยในสถานศกษาผวจยสรปไดวา การจดกจกรรมเพอสรางวถชวตประชาธปไตยในสถานศกษา ควรจดกจกรรมตามนโยบายของกระทรวงศกษาธการเพอปลกฝงเยาวชนของชาต ใหมคณภาพระเบยบวนยความจงรกภกดตอสถาบนชาตศาสนาพระมหากษตรยและเลอมใสในการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข จดกจกรรมเพอรกษาศลปวฒนธรรมของไทยเพอรกษาขนบธรรมเนยมประเพณอนดงามของไทยการจดกจกรรม ตามความถนดและความสนใจของนกเรยนการจดกจกรรมกฬาและนนทนาการการจดกจกรรมสนทรยะการจดกจกรรมดานอาสาพฒนาและบ าเพญประโยชนจดกจกรรมทเปดโอกาสใหนกเรยนนกศกษาจดตงกลมกจกรรมตามรปแบบการจดตงพรรคการเมอง

การจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตย กรมสามญศกษา (2536)ไดเสนอการจดสภาพแวดลอมในโรงเรยนทเปน

ประชาธปไตย จะชวยเสรมบรรยากาศภายในโรงเรยนใหเปนประชาธปไตย ยงขน ทงนเพราะบรรยากาศและสงแวดลอมทดเปรยบเสมอนครทพดไมไดทมอทธพลในการเสรมสรางความคด จตใจ ทเปนประชาธปไตยไดเปนอยางด

หากมองโดยภาพรวมแลวอาจจดสภาพแวดลอมของโรงเรยน อาคารเรยน อาคารประกอบ หองเรยน หองประกอบ ครภณฑ และวสดอปกรณตางๆ ทค านงถงความสะอาดสดชน รมรน สวยงาม มชวตชวา มความสรางสรรค สะดวกสบายตอการใชสอย มความปลอดภย คมคา และเกดประโยชน 1. การจดสภาพแวดลอมดานกายภาพควรอยภายใตหลกการของการรวมคด รวมท า เพราะนอกจากจะไดซงทางเลอกหลายๆ วธ จากบคคลหลายๆ คนแลว ยงเสรมสรางความรสกทด ความรสกของการมสวนรวมและความเปนเจาของ โดยเฉพาะนกเรยนไดแสดง ความคดเหน ตดสนใจวางแผน ดแลบรเวณโรงเรยน อาคารสถานท ภายใตค าแนะน าของครอาจารย

106

2. สภาพแวดลอมดานวชาการ ไดแก การจดสภาพแวดลอมเสรมทางดาน การเรยนการสอน ทงในและนอกหองเรยน ตลอดจนการจดบรการสงเสรมสนบสนนทางวชาการตางๆ ทจะท าใหนกเรยนไดรบความร ประสบการณใหมากทสดภายใตบรรยากาศทมชวตชวาอยางเปนประชาธปไตย เชน การจดกจกรรมอภปราย ตอบปญหา นทรรศการ เชญวทยากร มาบรรยายใหความรเรองประชาธปไตย การจดการเรยนการสอนทยดนกเรยนเปนศนยกลาง อยางแทจรง ครใหความรก ความเมตตา และปฏบตกบนกเรยนเสมอตนเสมอปลาย 3. สภาพแวดลอมดานการบรหารการจดการ เชน การสงเสรมความสมพนธระหวางบคลากรในโรงเรยน ในลกษณะตางๆ เชน 3.1 บคลากรมความเปนกนเอง ยมแยมแจมใส ทกทาย ปราศรยดวย ความเปนมตรไมตรทดตอกน 3.2 บคลากรมโอกาสพบปะสงสรรคหรอรวมกลมท ากจกรรมหลายๆ รปแบบทงในและนอกสถานท 3.3 บคลากรใหความเคารพ ยอมรบในบทบาทหนาทของกนและกน 3.4 มความจรงใจ มเกยรต และประสานประโยชนซงกนและกนดวยความยตธรรม 3.5 บคลากรยอมรบฟงความคดเหนซงกนและกน และเปนทปรกษาของกนและกน 3.6 บคลากรเออเฟอเผอแผ ชวยเหลอเกอกลซงกนและกนดวยความเตมใจ 3.7 มการยกยองชมเชย เผยแพรผลงานของบคลากรทมความสามารถ ฯลฯ การจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทเปนประชาธปไตยแสดงเปนภาพได ดงน

107

ภาพประกอบ 6 แสดงบรรยากาศและสภาพแวดลอมในโรงเรยน ทมา: กรมสามญศกษา กระทรวงศกษาธการ (2536)

จากภาพแสดงใหเหนวาบรรยากาศและสภาพแวดลอมทเปนประชาธปไตย

อาจมองเหนจากการทนกเรยนมอสระในการแสดงออก มความรวมมอในการท างาน ความเปนระเบยบ เรยบรอย สะอาด รมรน สวยงาม มประโยชนแกการใชสอยของอาคารสถานท ซงเปนผลจากการทโรงเรยนสามารถจดอาคารสถานทและสงประกอบตางๆ ในเชงชชวนใหบคลากร ฝายตางๆ ไดแสดงพฤตกรรมประชาธปไตยไดอยางเตมท

การจดบรรยากาศและสงแวดลอมทด เปรยบเสมอนครทพดไมไดแตมอทธพล ในการเสรมสรางความคด จตใจทเปนประชาธปไตยไดเปนอยางด เมอมองในภาพรวมแลว อาจจดสภาพแวดลอมของโรงเรยนทสงเสรมบรรยากาศประชาธปไตยได 3 กลมใหญๆ ดงน

บรรยากาศทแสดงความเปนประชาธปไตย - ความรวมมอในการท างาน - มอสระในการแสดงออก - ความเปนระเบยบเรยบรอย - ความสะอาด รมรน

อาคารสถานทและสงประกอบ - บรเวณโรงเรยน - หองเรยนหองปฏบตการ - โรงอาหาร - ปายนเทศ ฯลฯ

ความสมพนธของบคลากรทเกยวของกบโรงเรยน

- คร - ผปกครอง

- นกเรยน - ชมชน

- คนงานภารโรง

- ฯลฯ

108

1. สภาพแวดลอมดานกายภาพ ไดแก การจดบรเวณโรงเรยน อาคารเรยน อาคารประกอบดวยหองเรยน หองประกอบ ครภณฑ และวสดอปกรณตางๆ ทค านงถง ความสะอาด สดชน รมรน สวยงาม มชวตชวา มความสรางสรรค สะดวกสบายตอการใชม ความปลอดภยคมคา และเกดประโยชน

2. สภาพแวดลอมดานวชาการ ไดแก การจดสภาพแวดลอมเสรม ทางดาน การเรยนการสอน ทงในและนอกหองเรยน ตลอดจนการจดบรการสงเสรมสนบสนนทางวชาการตางๆ ทจะท าใหนกเรยนไดรบรประสบการณใหมากทสด ภายใตบรรยากาศทมชวตชวาอยางเปนประชาธปไตย เชน การจดกจกรรมอภปราย ตอบปญหา นทรรศการ เชญวทยาการมาบรรยาย ใหความรเรองประชาธปไตย การจดการเรยนการสอนทยดผ เรยนเปนส าคญอยางแทจรงครใหความรกความเมตตาและปฏบตกบนกเรยนเสมอตนเสมอปลาย

3. สภาพแวดลอมดานการบรหารจดการ เชน การสงเสรมความสมพนธระหวางบคลากรโรงเรยนดานการจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทเปนประชาธปไตย ดงนนในการจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทเปนประชาธปไตยควรมแนวทางดงน

1. สถานศกษาควรสนบสนนใหคณะคร และผ เรยนรวมกนจดตกแตงหองเรยน ใหนาอยใหมแสงสวางเพยงพอ และปรกษากบผปกครองและคณะกรรมการสถานศกษาระดมทรพยากรมาปรบปรงหองเรยนใหมบรรยากาศเออตอการจดกจกรรมการเรยนการสอน

2. สถานศกษารวมกบผ เรยน ผปกครองและชมชน ปรบปรงภมทศนในโรงเรยนใหนาอย เชน ปลกตนไมยนตน ปลกดอกไม และรณรงคการกษาความสะอาด เปนตน

3. สถานศกษาควรมนโยบายปลกฝงใหผ เรยนรกความสะอาด และรกษาสมบต ของโรงเรยน

4. สถานศกษาควรปลกฝงใหผ เรยนมมารยาทในการพดโดยเฉพาะการพดกบผใหญและการประพฤตตนใหเหมาะสมกบกาลเทศะ

5. สถานศกษาควรรวมมอกบชมชนเพอหาทางปองกนไมใหผ เรยนหนเรยน 6. ดานสภาพแวดลอม เครองอปโภค บรโภค สถานศกษาควรจดหาหองน า

ใหเพยงพอตอจ านวนผ เรยน จดใหมน าสะอาดใหผ เรยนไดดมอยางเพยงพอ จดใหมทจอดรถจกรยานและจกรยานยนตใหเปนทระเบยบเรยบรอย

7. ดานความสมพนธ การใชเหตผล ควรฝกใหผ เรยนไดใชเหตผลในการพดหรออภปรายขอคดแยงทเกดขนระหวางผ เรยน โดยมครเปนผแนะน าและใหค าปรกษา

109

ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2540) สรปไววา นอกจากจะจดกจกรรมการเรยนการสอนใหนกเรยนโดยเนนกระบวนการกลมเพอเปนตวน าใหนกเรยน ฝกพฤตกรรมประชาธปไตยแลวสถานศกษาควรจดองคประกอบอนๆ ในสถานศกษา อยางนอย 3 องคประกอบ ซงไดแก การสรางบรรยากาศในสถานศกษา การจดหองเรยน และการสงเสรมบคลกภาพของครใหมลกษณะทเออตอการจดกจกรรมการเรยนการสอนเพอสงเสรมประชาธปไตย ดงน

1. การสรางบรรยากาศในสถานศกษา หมายถง การจดสภาพแวดลอมในสถานศกษาทเออตอการจดกจกรรมการเรยนการสอนเพอสงเสรมประชาธปไตย คอ

1.1 การบรหารกจกรรมในสถานศกษา คณะครควรสงเสรมใหนกเรยนไดฝกท ากจกรรมตางๆ ในรปของคณะกรรมการทใหโอกาสเดกไดฝกกจกรรมดวยตนเองโดยมคณะครเปนทปรกษา

1.2 คณะครตองพยายามสอนใหเดกไดคดโดยการใชค าถามเปนสอน าให มากทสด โดยลกษณะของค าถามควรเปนค าถามทกระตนใหเดกคดและโตตอบดวยเหตผล

1.3 สงเสรมใหนกเรยนรจกเคารพซงกนและกน ทงเรองรวมกนการท างาน การคด การยอมรบความคดเหนของผ อนรจกคดรเรม และยอมรบกฎเกณฑหรอเงอนไขท ทางกลมรวมกนก าหนด

1.4 ครเปนทงครและทงพอแม ทงเพอนและทงพของนกเรยนในอนทจะท ากจกรรมรวมกนและรบผดชอบงานสวนรวม

1.5 ครเปนผ ชแนะแนวทาง และอ านวยความสะดวกในการปฏบตกจกรรมใหกบนกเรยนในขณะทนกเรยนเปนผแสดงบทบาท ทงฐานะผปฏบต และแสดงความคดเหน ตางๆ ทเปนประโยชนตอสวนรวม

2. การจดหองเรยนเพอใหสามารถจดกจกรรมการเรยนการสอนอยางมประสทธภาพและเปนการฝกกระบวนการประชาธปไตยไปพรอมกน ครจ าเปนทจะจดหองเรยนใหเออตอการจดกจกรรมการเรยนการสอนเพอสงเสรมและพฒนาประชาธปไตยไปดวย คอ

2.1 การจดทนงกลม การจดทนงกลมเพอฝกใหนกเรยนไดรจกท างานตามกระบวนการประชาธปไตย ควรนงเปนกลม กลมละประมาณ 5-8 คน โดยมการเลอกประธานกลมหมนเวยนกนไปเปนรายวน รายสปดาห รายเดอน ตามความเหมาะสม การจดใหเดกนงเปนกลมจะท าใหเดกเกดความสะดวกในการท างาน การประชมวางแผน การคนควา

110

2.2 บรรยากาศในชนเรยนนกเรยนมเสรภาพในการเคลอนไหวโยใหนกเรยนควบคมกนเองตามขอตกลงของหองเรยน ครเปนทปรกษาและใหค าแนะน าในกรณเดกมปญหา ในการเรยนและในการปกครองตองเปนกนเอง

2.3 การจดกลมในหองเรยน กลมของนกเรยนแตละกลมทแบงไวในหองเรยนควรมชวงเวลาในการเปลยนแปลงกลมเพอใหนกเรยนมโอกาสรวมท างานกบเพอนในหองอยางทวถงแตเมออยในกลมแตละกลมจะมความผกพนและมหนาทรบผดชอบงานภายในกลมของตนไมกาวกายไปถงกลมอน แตกไมตดสทธในการจะคดตอกบกลมอนใหบรการตามความเหมาะสม

2.4 การเปลยนครหรอเปลยนวชาเรยน ครทเขาไปสอนแตละหองควรค านงถงขอตกลงของหองเรยนและของการปกครองในแตละหอง โดยไมควรเปลยนแปลงขอตกลงของหองเรยนเพอเปดโอกาสใหนกเรยนไดมอสระในการท างาน

2.5 การปกครองตนเองของนกเรยน ในการจดกจกรรมเกยวกบกลมยอยในหองเรยนจะชวยใหนกเรยน ไดฝกการปกครองไปในตวครจงคอยสอดสองดแลการจดกจกรรมของนกเรยนใหเหมาะสม และควรปฏบตใหสอดคลองกบระบบกลมของนกเรยนเพอใหนกเรยนเหนความส าคญเรองระบบกลมและการปฏบตตนเปนแบบอยางของคร

3. การสงเสรมบคลกภาพของครใหมลกษณะทเออตอการจดกจกรรมการเรยนการสอน เพอสงเสรมประชาธปไตย

จากการศกษาแนวคดทฤษฏของนกวชาการ ผวจยสรปไดวา การสรางบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน ประกอบดวย 1)สภาพแวดลอมดานกายภาพ ไดแก การจดบรเวณโรงเรยน อาคารเรยน อาคารประกอบ หองเรยน หองประกอบ ครภณฑ และวสดอปกรณตางๆ ทค านงถงความสะอาด สดชน รมรน สวยงาม มชวตชวา มความสรางสรรค สะดวกสบายตอการใชมความปลอดภยคมคา และเกดประโยชน 2)สภาพแวดลอมดานวชาการ ไดแก การจดสภาพแวดลอมเสรมทางดานการเรยนการสอน ทงในและนอกหองเรยน การสนบสนนทางวชาการตางๆ และ 3) สภาพแวดลอมดานการบรหารจดการ เชน การสงเสรมความสมพนธระหวางบคลากรโรงเรยนการใชเหตผล อภปรายขอขดแยงทเกดขนระหวางผ เรยน โดยมครเปนผแนะน าและใหค าปรกษา

จากการศกษาแนวคดทฤษฏของนกวชาการ ผวจยสามารถสงเคราะหองคประกอบประชาธปไตย ไดดงแสดงในตาราง 3

111

ตาราง 3 ผลการสงเคราะหองคประกอบประชาธปไตยในโรงเรยน

องคประกอบประชาธปไตย รายละเอยด สปช 2536

วรดา ชลกรรม 2544

สมชย วฒปรชา (2535)

ณฐกร อวมบ ารง 2537

การสรางบรรยากาศในโรงเรยน -การจดสภาพแวดลอมในโรงเรยนใหเออ ตอการจดกจกรรมการเรยนการสอนสงเสรมประชาธปไตย ผบรหาร คร นกเรยน พอแม

การจดหองเรยน -การจดทนง บรรยากาศในหองเรยน การเปลยนครหรอเปลยนวชาทเรยน การปกครองตนเองของนกเรยน การจดกลมในหองเรยน

บคลกภาพของคร -ดานความสมพนธกบนกเรยน -ดานการท างานของคร

ผบรหาร -ตองใหความส าคญกบการพฒนาวถชวตประชาธปไตย

-เปนแบบอยาง ตงใจ มงมน -บรหารงานแบบประชาธปไตย

กจกรรมการเรยนการสอน -กระบวนการกลม การปลกฝงตองท าอยางตอเนองและเปนระบบ

ตดตาม ประเมนผล แกปญหาอปสรรคและขอขดของ หนวยงานตองดแลเอาใจใส ปจจย ขวญก าลงใจ

111

112

ตาราง 3 (ตอ) ผลการสงเคราะหองคประกอบประชาธปไตยในโรงเรยน

องคประกอบประชาธปไตย รายละเอยด สมบรณ 2516

ประทป 2526

ชาญวทย 2536

กรมสามญศกษา 2536

การสรางบรรยากาศในโรงเรยน -การจดสภาพแวดลอมในโรงเรยนใหเออ ตอการจดกจกรรมการเรยนการสอนสงเสรมประชาธปไตย ผบรหาร คร นกเรยน พอแม

การจดหองเรยน -การจดทนง บรรยากาศในหองเรยน การเปลยนครหรอเปลยนวชาทเรยน การปกครองตนเองของนกเรยน การจดกลมในหองเรยน

บคลกภาพของคร -ดานความสมพนธกบนกเรยน -ดานการท างานของคร

ผบรหาร -ตองใหความส าคญกบการพฒนาวถชวตประชาธปไตย -เปนแบบอยาง ตงใจ มงมน -บรหารงานแบบประชาธปไตย

กจกรรมการเรยนการสอน -กระบวนการกลม การปลกฝงตองท าอยางตอเนองและ เปนระบบ

-ซมซาบเขาไปในความรสกจตใจของนกเรยน

ตดตาม ประเมนผล -แกปญหาอปสรรคและขอขดของ หนวยงานตองดแลเอาใจใส -ปจจย ขวญก าลงใจ นกเรยน -ผน า กลาแสดงออก ขยน อดทน เสยสละ น าใจนกกฬา

ความคดสรางสรรค

112

113

ตาราง 3 (ตอ) ผลการสงเคราะหองคประกอบประชาธปไตยในโรงเรยน

องคประกอบประชาธปไตย รายละเอยด ธเนศ 2552 อมร 2541

สปส 2556 กระทรวง

2540 การสรางบรรยากาศในโรงเรยน -การจดสภาพแวดลอมในโรงเรยนใหเออ ตอการจดกจกรรมการ

เรยนการสอนสงเสรมประชาธปไตย ผบรหาร คร นกเรยน พอแม

การจดหองเรยน -การจดทนง บรรยากาศในหองเรยน การเปลยนครหรอเปลยนวชาทเรยน การปกครองตนเองของนกเรยน การจดกลมในหองเรยน

บคลกภาพของคร -ดานความสมพนธกบนกเรยน -ดานการท างานของคร

ผบรหาร -ตองใหความส าคญกบการพฒนาวถชวตประชาธปไตย -เปนแบบอยาง ตงใจ มงมน -บรหารงานแบบประชาธปไตย

กจกรรมการเรยนการสอน -กระบวนการกลม การปลกฝงตองท าอยางตอเนองและเปนระบบ

-ซมซาบเขาไปในความรสกจตใจของนกเรยน

ตดตาม ประเมนผล -แกปญหาอปสรรคและขอขดของ หนวยงานตองดแลเอาใจใส -ปจจย ขวญก าลงใจ นกเรยน -ผน า กลาแสดงออก ขยน อดทน เสยสละ น าใจนกกฬา

ความคดสรางสรรค

กจกรรม -กจกรรมตามระเบยบ กจกรรมพเศษ

113

114

ตาราง 3 (ตอ) ผลการสงเคราะหองคประกอบประชาธปไตยในโรงเรยน

องคประกอบประชาธปไตย รายละเอยด สปช 2540

ทศนา 2530

สมเชษฐ 2554

การสรางบรรยากาศในโรงเรยน -การจดสภาพแวดลอมในโรงเรยนใหเออ ตอการจดกจกรรมการเรยนการสอนสงเสรมประชาธปไตย ผบรหาร คร นกเรยน พอแม

การจดหองเรยน -การจดทนง บรรยากาศในหองเรยน การเปลยนครหรอเปลยนวชาทเรยน การปกครองตนเองของนกเรยน การจดกลมในหองเรยน

บคลกภาพของคร -ดานความสมพนธกบนกเรยน -ดานการท างานของคร

ผบรหาร -ตองใหความส าคญกบการพฒนาวถชวตประชาธปไตย -เปนแบบอยาง ตงใจ มงมน -บรหารงานแบบประชาธปไตย

กจกรรมการเรยนการสอน -กระบวนการกลม การปลกฝงตองท าอยางตอเนองและเปนระบบ

-ซมซาบเขาไปในความรสกจตใจของนกเรยน

ตดตาม ประเมนผล -แกปญหาอปสรรคและขอขดของ หนวยงานตองดแลเอาใจใส -ปจจย ขวญก าลงใจ นกเรยน -ผน า กลาแสดงออก ขยน อดทน เสยสละ น าใจนกกฬา

ความคดสรางสรรค

กจกรรม -กจกรรมตามระเบยบ กจกรรมพเศษ

114

115

จากตาราง 3 ผลการสงเคราะหองคประกอบประชาธปไตยในโรงเรยนผวจย สรปองคประกอบของประชาธปไตยในโรงเรยนทสงเสรมใหบคคลด าเนนชวตตามวถประชาธปไตย ประกอบดวย หลกสตรสถานศกษาสงเสรมวถประชาธปไตย การจดกจกรรมเพอสรางวถชวตประชาธปไตยในสถานศกษา และการสรางบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน แนวคดเกยวกบรปแบบและการพฒนารปแบบ ความหมายรปแบบ

นกวชาการหลายๆ ทานไดใหนยามความหมายของ “รปแบบ Model” ไวเหมอน และแตกตางกนดงน Robert John Mcleod(1998) กลาววารปแบบหมายถง การพรรณนาถงความจรงอยางใดอยางหนง ดวยเจตนาทจะใหเขาใจงาย โดยพรรณนาใหอยในรปแผนภม ซงแสดงใหเหนสวนประกอบทส าคญๆ ของโครงสรางหรอกระบวนการอยางใดอยางหนง รวมทงความสมพนธระหวางสวนประกอบเหลานน

มยร อนมานราชธน (2547) ใหความหมายวา รปแบบหมายถง กรอบแนวคด พนฐานของสงทเปนจรงของปรากฏการณใดปรากฏการหนง เพอใชอธบายเหตการณในรปแบบ ทปรากฏใหเหนวาเกดอะไรขน ท าไมจงเกดสงนน และสงนนจะกอผลอะไรบาง รปแบบมกแสดงความสมพนธใหปรากฏใหเหนเปนรปราง ทฤษฎสวนใหญมกถกพฒนามาจากรปแบบทไดรบ การทดสอบแลว ทวศกด อ าลา (2551) รปแบบหมายถง สงทไดรบการพฒนาขนจากชดของ ปจจย องคประกอบ หรอตวแปรทมความสมพนธกน โดยความสมพนธนนสามารถแสดงในรปภาพ แผนภมหรอแบบจ าลอง เพออธบายหรอแสดงใหเหนถงองคประกอบส าคญและความสมพนธของเรองใดเรองหนงใหเขาใจไดงายขน ส าหรบ Willer (1987) ไดใหความหมายของรปแบบวา หมายถง ชดของทฤษฎ ทผานการทดสอบความเทยงตรง (Validity) และความเชอมน (Reliability) แลวสามารถระบและพยากรณความสมพนธระหวางตวแปรโดยวธการทางคณตศาสตร หรอทางสถตไดดวย

116

ส าหรบ สมธ และคณะ (Smith and others, 1971) อธบายความหมายของ รปแบบวารปแบบเปนการยอสวนของจรงใหเลกลง เพอใหพจารณาและชวยท าความเขาใจในขอเทจจรงปรากฏการณหรอพฤตกรรมตางๆ โดยการจดวางแบบแผนใหเขาใจงายขน ซงเปนเหมอนตวแทนความจรงแตมใชขอเทจจรงหรอปรากฏการณทงหมดทเกดขน ขณะทนงลกษณ เรอนทอง (2550) ไดสรปความหมายของรปแบบวาหมายถง แบบจ าลองทไดยอขนาดจรงใหเลกลง หรอหมายถงสงทแสดงถงโครงสรางของความสมพนธกนขององคประกอบ หรอตวแปรตางๆ เพอทจะชวยในการวเคราะหปญหาและเขาใจสงตางๆ ไดงายและดขน สวน Longman (1987) ใหความหมายของรปแบบไวตามพจนานกรม Contemporary English ไว ดงน 1) เปนสงยอสวนของของจรง ตรงกบภาษาไทยทวาแบบจ าลอง 2) เปนสงทของหรอคนทน ามาใชเปนแบบอยาง เชนครตนแบบ นกเดนแบบ เปนตน

สวน สถาบนการพฒนาขาราชการพลเรอน กลาวไววารปแบบ หมายถงแบบแผน ในการด าเนนงานเพอใหบรรลวตถประสงคของรปแบบ ซงประกอบไปดวยหลกการ แนวคดและกระบวนการทไดรบการพฒนามาแลวอยางเปนระบบ สอดคลองกบหลกการหรอแนวคดของรปแบบนนและไดรบการทดสอบมาแลววาสามารถปฏบตไดจรงและมประสทธผล สามารถชวยใหการปฏบตเกดผลตามวตถประสงค

กลาวโดยสรปไดวา รปแบบ หมายถง สงทไดรบการพฒนาขนเพออธบายหรอ แสดงใหเหนโครงสรางทางความคด หรอความสมพนธองคประกอบส าคญๆ ของเรองใดเรองหนงใหเขาใจไดงายขน เพอเปนแนวทางในการด าเนนการอยางใดอยางหนง

ประเภทของรปแบบ นกวชาการหลายทานไดแบงปะเภทของรปแบบไวหลายลกษณะซงแตกตางกนไป

ดงน Smith and Others (1971) จ าแนกประเภทของรปแบบไวหลายลกษณะ

ซงแตกตางกนไปดงน 1.) รปแบบเชงกายภาพ (Physic Model) ไดแก

1.1) รปแบบคลายจรง (Iconic Model) มลกษณะคลายของจรง เชน เครองบน จ าลองหนไลกา หนตามรานตดเสอผา เปนตน

117

1.2) รปแบบเหมอนจรง (Analog Model) มลกษณะคลายปรากฏการณ จรง เชน การทดลองทางเคมในหองปฏบตการกอนจะท าการทดลองจรง เชน เครองบนจ าลองทบนไดหรอเครองบน เปนตน แบบจ าลองชนดนใกลเคยงความจรงกวาแบบแรก

2.) รปแบบเชงสญลกษณ (Symbolic Model) ไดแก 2.1) รปแบบขอความ (Verbal Model) หรอรปแบบเชงคณภาพ

(Qualitative Model) รปแบบนพบบอยมากทสด เปนการใชขอความปกตธรรมดาใน การอธบายโดยยอ เชน ค าพรรณนาลกษณะงาน ค าอธบายรายวชา เปนตน Bertalanffy (1968) ผสรางทฤษฎระบบกลาววา การมรปแบบทเปนขอความนนแมบางครงจะเขาใจไดยากแตกยงดกวาไมมรปแบบเสยเลยเพราะอยางนอยกเปนแนวทางในการสรางรปแบบประเภทอนตอไป

2.2) รปแบบทางคณตศาสตร (Mathematical Model) หรอ รปแบบ เชงปรมาณ (Quantitative Model)เชน สมการ และ โปรแกรมเชงเสน เปนตน

แนวคดการจ าแนกรปของ Smith and Others (1971) มความคลายกบแนวคดการจ าแนกรปแบบระบบทางการจดการศกษาของ นคม ทางแดง (2536) โดยแบงรปแบบออกเปน 4 แบบ คอ แบบไอโคดก แบบอนาลอก แบบสญลกษณ และแบบแนวคด แตในทนไดรวมรปแบบแนวคด และแบบสญลกษณ ไวกบแบบอนาลอค เพอความเขาใจงายเพราะทงสองแบบเปนประเภทเดยวกน

1.) รปแบบระบบแบบไอโคดก (IconicModel) เปนการจ าลองระบบดวย ภาพเหมอนภาพถาย หรอสญลกษณ โครงสรางทางกายภาพ ในระบบทางการศกษารปแบบ ระบบไอโคนกมความเหมาะทใชกบระบบทางการศกษาระดบการสอน และระดบประสบการณ การเรยน เชน ระบบการทดลองทางวทยาศาสตร ระบบการผลตผลงานดวยอาชพเฉพาะอยางตางๆ เปนตน

2.) รปแบบระบบอนาลอก (Analog Model) เปนระบบเทยบเหมอนท ใชสงแทนทก าหนดขนแทนสวนประกอบ องคประกอบ และกระสวนการเปลยนแปลงของระบบจรงสามารถลดความสลบซบซอนของระบบจรงและแสดงเฉพาะสวนส าคญของระบบท าใหเขาใจระบบโดยสวนรวมไดงาย ซงสามารถแสดงไดดวยภาษา (Language Analog) แผนภม (Flow Chart) แผนท (Map) และกราฟ (Graph)

2.1) รปแบบอนาลอกภาษา ประกอบดวยสวนทเปนปณธาน และ เปาหมาย (Mission Statement) เกณฑการออกแบบระบบ (Design Criteria) เปาหมาย เชงปฏบตการ (Performance Goals) สวนทเปนปจจยน าเขาผลลพธ (Inputs / Outputs)

118

(หมายความวา ในระบบยอย คอ ระบบปจจยน าเขาจะตองมผลลพธออกมา การใสปจจย จงบรรลวตถประสงคสวนทเปน) ผลลพธ / ปจจยน าเขา (Outputs / Inputs) (หมายความวา สวนทเปนผลลพธบางสวนทเปนจะตองเปนปจจยน าเขาส าหรบวงจรผลยอนกลบดวย) และขอความสวนทเปนวงจรยอนกลบทมคนเปนหลก

1.รปแบบระบบอนาลอกแผนภม เปนการใชสญลกษณตางๆ แทนสวนประกอบ องคประกอบและกระสวนการเปลยนแปลง ใชเสนหวลกศรแทนทศทางการเปลยนแปลงและ การเคลอนยายของขอมลตางๆ

2. รปแบบอนาลอกแผนภาพ โดยเนนโครงสรางทไมละเอยดเทากบภาพ แตใชสญลกษณแทนสวนประกอบองคประกอบและกระสวนการเปลยนแปลงของระบบ อาจใชหลายภาพหรอหลายแผนแทนการเปลยนแปลงในชวงเวลาตางๆ

1. รปแบบอนาลอกแผนท เปนการใชสญลกษณแทนสวนประกอบและ องคประกอบตางๆในสถานทจรง

2. รปแบบอนาลอกกราฟ ใชระยะแกน X และ Y แทนสวนประกอบหรอ องคประกอบของระบบใชเสนและสญลกษณแทนการเคลอนไหวเปลยนแปลงของระบบ นอกจากน Keeves (1988) ไดแบงประเภทของรปแบบทางการศกษาและสงคมศาสตรเอาไว4 ประเภท คอ

1. Analogue Model เปนรปแบบทใชการอปมาอปมยเทยบเคยงปรากฏการณ ซงเปนรปธรรม เพอสรางความเขาใจในปรากฏการณทเปนนามธรรม เชน รปแบบในการท านายจ านวนนกเรยนทจะเขาสระบบโรงเรยน ซงอนมานแนวคดจากการเปดน าเขาและปลอยน าออกจากถงนกเรยนทจะเขาสระบบโรงเรยนเปรยบเทยบไดกบน าทเปดออกจากถง ดงนน นกเรยนทอยในระบบจงเทากนนกเรยนทเขาสระบบลบดวยนกเรยนทออกจากระบบเปนตน

2. Semantic Model เปนรปแบบทใชภาษาเปนสอในการบรรยายหรออธบาย ปรากฏการณทศกษาดวยภาษา แผนภม หรอรปภาพ เพอใหเหนโครงสรางทางความคด องคประกอบและความสมพนธขององคประกอบของปรากฏการณนนๆ

3. Mathematic Model เปนรปแบบทใชสมการทางคณตศาสตรเปนสอใน การแสดงความสมพนธของตวแปรตางๆ รปแบบประเภทนนยมใชกนทงในสาขาจตวทยาและศกษาศาสตรรวมทงการบรหารการศกษาดวย

119

4. Causal Model เปนรปแบบทพฒนามาจากเทคนคทเรยกวา Path Analysis และหลกการสราง Semantic Model โดยการน าเอาตวแปรตางๆ มาสมพนธกนเชงเหตและผลท เกดขน เชน The Standard Deprivation Model ซงเปนรปแบบทแสดงความสมพนธระหวางสภาพทางเศรษฐกจ สงคม ของบดามารดา สภาพแวดลอมทางการศกษาทบานและระดบสตปญญาของเดก เปนตน

ทศนา แขมณ (2548) ไดสรปรปแบบทนยมใชกนทวไป 4 ลกษณะ คอ 1.) รปแบบเชงเปรยบเทยบ ไดแก ความคดทแสดงออกในลกษณะของ

การเปรยบเทยบสงตางๆ อยางนอย 2 สงขนไป รปแบบลกษณะนใชกนมากทางดานวทยาศาสตรกายภาพ สงคมศาสตรและพฤตกรรมศาสตร

2.) รปแบบเชงภาษา ไดแก ความคดทแสดงผานทางภาษา (พดและเขยน) 3.) รปแบบเชงแผนผง ไดแก ความคดทแสดงออกผานทางแผนผง แผนภาพ

ไดอะแกรม กราฟ เปนตน 4.) รปแบบเชงสาเหต ไดแก ความคดทแสดงใหเหนถงความสมพนธเชง

สาเหตระหวางตวแปรตางๆของภาพการณ/ปญหาใดๆ แนวคดของ Smith and Others (1971) และ นคม ทาแดง (2536) คอนขาง

จะครอบคลมทกแนวคด นนคอ 1.) รปแบบเชงกายภาพซงสอดคลองกบรปแบบระบบไอโคนก ทเนนสงทเปนรปธรรม เปนของจรงหรอของจ าลองทสรางขนเพอเรยนแบบของจรง 2.) รปแบบเชงสญลกษณ หรอ รปแบบเชงอนาลอก ซงประกอบดวยรปแบบทเปนในเชงเปรยบเทยบ รปแบบเชงภาษา รปแบบทเปนแผนภม รปแบบเชงสาเหต และรปแบบเชงสญลกษณ ตวเลข ส าหรบการวจยครงนอาจอาศยแนวคดการน าเสนอรปแบบเชงอนาลอก 2 ลกษณะ คอ รปแบบ เชงภาษา (Language Analog) และรปแบบทเปนแผนภมส าคญของปรากฏการณทคาดวา จะเกดขน เพอใหงายตอการท าความเขาใจ ทไมมองคประกอบตายตวหรอรายละเอยดทกแงมม โดยผานกระบวนการทดสอบอยางเปนระบบ เพอใหเกดความแมนตรงและเชอถอได

องคประกอบของรปแบบ

Brown และ Moberg(1980) ก าหนดองคประกอบของรปแบบตามแนวคด เชงระบบองคการ ทประกอบดวย

1. สภาพแวดลอม 2. เทคโนโลย 3. โครงสราง

120

4. กระบวนการบรหารจดการ 5. การตดสนใจสงการ

ซงสอดคลองกบ Bush (1986) ทกลาววาองคประกอบหลกของรปแบบทใชเปนเกณฑในการพจารณารปแบบขององคการทางการศกษา 4 ประการ คอ

1. เปาหมาย 2. โครงสรางองคการ 3. สภาพแวดลอม 4. ภาวะผน า ส าหรบ Getzels และ Guba(1957)ไดก าหนดองคประกอบของรปแบบเปน

2 องคประกอบ คอ 1. สถาบน (Institution)เปนระบบของสงคมทมการก าหนดแนวทางปฏบต

ไวเปนแนวทางและมการน าเอาแนวปฏบตมาใชอยางสม าเสมอ หนวยยอยของสถาบนแบงออกเปนบทบาท (Role) และความคาดหวง (Expectation) ซงบทบาทจะเกยวพนกบบคลกภาพของบคคล ในบทบาทนน จะหมายถงลกษณะของต าแหนงหนาทและสภาพซงอยภายใตสถาบน และเปนตวก าหนดพฤตกรรมของผสวมบทบาท ในสวนของความคาดหวงเปนเรองของเกณฑมาตรฐานของสงคมหรอสถาบนทมงหวงจะไดรบจากผสวมบทบาท บทบาททสมบรณควรก าหนดความสมพนธกบบทบาทอนๆ ภายในสถาบนแนวคดนเองท าใหการก าหนดงานแตละหนาทเปนไปในรปแบบของการจดล าดบขน โดยการก าหนดใหบทบาทหนงมบทบาทตอเนองไปกบอกบทบาทหนงตอไปเรอยๆ จนท าใหการด าเนนงานของสถาบนบรรลวตถประสงคไดอยางมประสทธภาพ

2. บคคล(Individual) เปนองคประกอบส าคญของระบบสงคม สถาบนจะ ด าเนนตอไปไมไดหากไมมองคประกอบดานบคคลซงมสวนประกอบยอยทมอทธพลตอการด าเนนงานของสถาบนอย 2 ประการ คอ บคลกภาพ (Personality)และความตองการ (Need Disposition) บคลกภาพของบคคลมความส าคญตอการวางตว การสวมบทบาท และความตองการในการท างาน ในสวนของความตองการเปนแนวโนมในการพยายามท าตวใหเหมาะสม และปฏบตในสงใดสงหนงในลกษณะทอยางแนนอนของแตละคน โดยมความคาดหวงบนพนฐานในการแสดงออก

121

วสทธ วจตรพชราภรณ(2547) ไดแสดงองคประกอบของรปแบบการจดการศกษาแบบกระจายอ านาจในสถานศกษาขนพนฐาน ประกอบดวย 3 สวน คอ สวนท 1 ความน า ประกอบดวย แนวคด หลกการ วตถประสงคและอ านาจหนาท สวนท 2 องคประกอบของรปแบบ และสาระส าคญของการกระจายอ านาจ สวนท 3 ยทธศาสตรการด าเนนงานและเงอนไขความส าเรจ

ศรชย กาญจนวาส และคณะ(2548) กลาววารปแบบของระบบการบรหารจด การศกษาแบบบรณาการส าหรบเขตพนทการศกษาและสถานศกษา ประกอบดวย 4 องคประกอบคอ 1)ภาพวาดความส าเรจ 2) การก าหนดโครงสราง 3)การบรหารจดการ 4)การตดตามก ากบ

ศกดา สถาพรวจนา(2549) ไดก าหนดองคประกอบของรปแบบการบรหารแบบ มสวนรวมของสถานศกษาขนพนฐานออกเปน 4 สวนคอ สวนท 1 หลกการแนวคดของการบรหารแบบมสวนรวม สวนท 2 ระบบของรปแบบการบรหารแบบมสวนรวมของสถานศกษาขนพนฐาน 3) แนวทางการน ารปแบบการบรหารแบบมสวนรวมของสถานศกษาไปใชสวนท 4) เงอนไขของรปแบบการบรหารแบบมสวนรวมของสถานศกษาขนพนฐาน

จากการสงเคราะหองคประกอบของรปแบบจากแนวคดของนกวชาการตางๆ สามารถสรปไดวาองคประกอบของรปแบบ ประกอบดวย 5 องคประกอบ คอ สวนท 1 สวนน า สวนท 2 ตวแบบหรอตวระบบ สวนท 3 การน ารปแบบไปใช สวนท 4 การประเมนผล และ สวนท 5 เงอนไขหรอขอจ ากด

คณลกษณะของรปแบบทด การศกษาจากแนวคดทมนกวชาการหลายทานไดศกษาไว มรายละเอยดดงน

พลสข หงคานนท (2540) และทาคาโอะ มยากาวะ (คงศกด สนตพฤกวงศ (แปล) , 1986) Keeves (1988) สรปถงรปแบบทดไววา ควรมลกษณะ 5 ประการคอ 1. ควรประกอบดวยความสมพนธเชงโครงสรางระหวางตวแปรมากกวาการเนนความสมพนธระหวางตวแปรแบบรวมๆ 2. ควรน าไปสการท านายผลทจะตามมา โดยสามารถตรวจสอบได โดยขอมลเชงประจกษ 3. ควรอธบายถงโครงสรางความสมพนธเชงเหตผลของเรองทจะศกษาไดอยางชดเจน 4. ควรน าไปสการสรางแนวความคดใหม หรอ ความสมพนธของเรองทจะศกษาได และ 5.รปแบบควรสอดคลองกบกรอบของทฤษฎของสงทจะใชรปแบบนนมาอธบาย

รงนภา จตรโรจนรกษ (2548) กลาวถงคณลกษณะทดของรปแบบ 5 ประการ คอ 1. รปแบบตองมความสมพนธอยางมโครงสรางตวแปรทจะศกษา 2. รปแบบสามารถใชการพยากรณผลทเกดขนไดดวยขอมลเชงประจกษและหาขอมลสนบสนนดวยขอมลเชงประจกษได 3. รปแบบควรอธบายโครงสรางความสมพนธเชงคณภาพของเรองทจะศกษาไดอยาง

122

ชดเจนแลวยงใชเปนเครองมอในการอธบายปรากฏการณไดดวย 4. แบบจ าลองควรเปนเครองมอในการสรางความคดรวบยอด (Concept) ใหม และการสรางความสมพนธทก าลงจะศกษาดวย 5. สอดคลองกบทฤษฎของเรองทจะน ามาศกษา

จากแนวคดของนกวชาการทงสทานดงกลาว เมอน ามาพจารณาแนวคดท สอดคลองกนตามรปคณลกษณะของรปแบบทสแลว สามารถแสดงตารางไดดงน ตาราง 4 การวเคราะหความสอดคลองเกยวกบแนวคด เรอง คณลกษณะของรปแบบ

คณลกษณะของรปแบบทด พล

สข หงคานนท

ทาดาโอะ มยากาวา

Keev

es

รงนภา จตรโรจนรกษ

1.การแสดงถงความสมพนธเชงโครงสรางระหวางตวแปร

2.น าไปสการท านายผลทจะตามมา โดยสามารถตรวจสอบไดโดยขอมลเชงประจกษ

3.อธบายถงโครงสรางหรอกลไกลความสมพนธเชงเหตผลของเรองทจะศกษาอยางชดเจน

4.ควรน าไปสการสรางแนวความคดใหม หรอขยายองคความร

5.สอดคลองกบทฤษฏของเรองทจะใชรปแบบ

จากตาราง 4 จะเหนไดวาแนวคดเกยวกบคณลกษณะทดของรปแบบตาม

แนวคดของ พลสข หงคานนท ทาคาโอะ มยากาวะ Keeves และ รงนภา จตรโรจนรกษ มความสอดคลองกนอยางมากโดยมแนวคดวารปแบบทดมคณลกษณะ 5 ประการ คอ 1.การแสดงถงความสมพนธของตวแปรมโครงสราง 2.มลกษณะทสามารถใชเปนแนวทาง ในการพยากรณผลและสามารถตรวจสอบไดดวยขอมลเชงประจกษ 3. มโครงสรางหรอกลไก เพออภปรายปรากฏการณในเชงเหตผลไดอยางชดเจน 4. น าไปสการแนวความคดใหมหรอความสมพนธใหมของปรากฏการณทศกษา นอกจากนคณลกษณะทส าคญประการหนงทควรพจารณาถงความสอดคลองระหวางรปแบบและทฤษฎของเรองหรอปรากฏการณทจะน ารปแบบดงกลาวไปอธบายดวย ซงขอสรปน ผวจยจะน าไปประกอบการพฒนารปแบบบรหารระบบ

123

เครอขาย เพอพฒนาคณภาพการศกษาในสถานศกษาขนพนฐานใหเปนรปแบบทสมบรณ สามารถน าไปประยกตในการบรหารสถานศกษาใหเกดประสทธผลอยางรอบดานตอไป จากทไดศกษาความเหนของนกวชาการขางตน สรปวา ลกษณะรปแบบทดนน ตองน าไปใชไดงายไมยงยาก ซบซอน มความสอดคลองกบสภาพความเปนจรง มความหลากหลายในทางปฏบต เพอประโยชนของผน าไปใช

การทดสอบรปแบบ จดมงหมายทส าคญของการสรางรปแบบกเพอทดสอบหรอตรวจสอบ รปแบบนน

ดวยขอมลเชงประจกษโดยการประมาณคาพารามเตอรของรปแบบ ดงนนรปแบบทสรางขน จงควรมความชดเจนและเหมาะสมกบวธการตรวจสอบ โดยปกตแลวการวจยทางสงคมศาสตรและพฤตกรรมศาสตรมกจะด าเนนการทดสอบรปแบบดวยวธการทางสถต ผลของการทดสอบ จะท าไปสการยอมรบหรอปฏเสธรปแบบนนและน าไปสการสรางทฤษฎใหมตอไป การทดสอบหรอตรวจสอบรปแบบสามารถจะกระท าได 2 ลกษณะ กลาวคอ

1. การทดสอบรปแบบดวยการประเมน ซง Joint Committee on standards for Educational Evaluation ไดเสนอหลกการประเมนเพอเปนบรรทดฐานของกจกรรมการตรวจสอบรปแบบซงจดเปน 4 หมวด (Madaus ,Scriven and Stuffledeam,1983) ดงน

1.1) มาตรฐานดานความเปนไปได (Feasidility Standards) เปนการประเมนความเปนไปไดในการน าไปปฏบตจรง

1.2) มาตรฐานดานความเปนประโยชน (Utility Standards)เปนการประเมน การสนองตอความตองการของผใชรปแบบ

1.3) มาตรฐานดานความเหมาะสม (Propriety Standards) เปนการประเมนความเหมาะสมทงในดานกฎหมายและศลธรรมจรรยา

1.4) มาตรฐานดานความถกตอง (Accuracy Standards) เปนการประเมนความเชอถอ และไดสาระครอบคลมถวนตามความตองการอยางแทจรง 2. การทดสอบรปแบบหรอการประเมนในบางเรองกไมสามารถกระท าได ดวยขอจ ากดของสภาพการตางๆซง Eisner (1976) ไดเสนอแนวคดของการทดสอบหรอประเมนโดยใชผทรงคณวฒดวยเหนวาการวจยทางการศกษาสวนใหญด าเนนการตามหลกการทางวทยาศาสตรหรอเชงปรมาณมากเกนไป และในบางเรองกตองการความละเอยดออนมากกวา การไดตวเลขและสรปจงไดเสนอแนวคดการประเมนโดยผทรงคณวฒไดดงน

124

2.1) ประเมนโดยแนวทางน มไดประเมนโดยสมฤทธผลของเปาหมายหรอวตถประสงคตามรปแบบของการประเมนแบบองเปาหมาย (Goal Based Model) การตอบสนองปญหาและความตองการของผ ทเกยวของตามรปแบบของการประเมนแบบสนองตอบ(Responsive Model)หรอการรบรองกระบวนการตดสนใจตามรปแบบการประเมนองการตดสนใจ(Decision Model)แตอยางใดอยางหนง แตการประเมนโดยผทรงคณวฒจะเนนการวเคราะหวจารณอยางลกซงเฉพาะในประเดนทถกน ามาพจารณา ซงไมจ าเปนตองเกยวโยงกบวตถประสงคหรอผ ทมสวนเกยวของกบการตดสนใจเสมอไปแตอาจจะผสมผสานปจจยตางๆในการพจารณาเขาดวยกนตามวจารณญาณของผทรงคณวฒเพอใหไดขอสรปเกยวกบคณภาพ ประสทธภาพ และความเหมาะสมของสงทจะท าการประเมน 2.2) รปแบบการประเมนทเปนความเฉพาะทาง(Art Criticism) ทม ความละเอยดออนลกซงและตองอาศยผ เชยวชาญระดบสงมาเปนผวนจฉย เนองจากเปนการวดคณคาไมอาจประเมนดวยเครองมอใดๆและตองใชความรความสามารถของผประเมนอยางแทจรง แนวคดนไดน ามาประยกตใชในทางการศกษาระดบสงมากขนทงนเพราะเปนองคความรเฉพาะสาขาผ ทศกษาเรองนนจรงๆจงจะทราบและเขาใจอยางลกซง 2.3) รปแบบทใชตวบคคลคอผทรงคณวฒเปนเครองมอในการประเมน โดยใชความเชอถอวาผทรงคณวฒนนเทยงธรรมและมดลยพนจทด ทงนมาตรฐานและ เกณฑพจารณาตางๆนนจะเกดขนจากประสบการณและความช านาญของผทรงคณวฒนนเอง

2.4) รปแบบทยอมใหมความยดหยนในกระบวนการท างานของผทรงคณวฒ ตามอธยาศยและความถนดของแตละคนนบตงแตการก าหนดประเดนส าคญทจะน ามาพจารณา การบงชขอมลทตองการ การเกบรวบรวมขอมล การประมวลผล การวนจฉยขอมลตลอดจนวธการน าเสนอ กลาวโดยสรปการทดสอบรปแบบ สามารถจะกระท าได 2 ลกษณะคอ การประเมนตามแนวคดของ Joint Committee on standards for Educational Evaluation และการประเมนโดยใชผทรงคณวฒตามแนวคด Eisner ซงเปนวธทแสดงถงโครงสรางความคดโดยใชหลกการเทยบเคยง แนวความคด ประสบการณและขอมลในองคประกอบและความสมพนธขององคประกอบตางๆ

125

แนวทางการสรางรปแบบ การสรางรปแบบ เปนการก าหนดมโนทศนทเกยวของสมพนธกนอยางเปนระบบ เพอชใหเหนชดเจนวา รปแบบเสนออะไร เสนออยางไร เพอใหไดอะไร และสงทไดนนอธบายปรากฏการณอะไร และน าไปสขอคนพบอะไรใหม (Steiner,1990;Keeve,1988) แนวทางกวางๆเพอการสรางรปแบบไว 4 ประการ (Keeves,1988)ดงน

1) รปแบบควรประกอบดวยความสมพนธอยางมโครงสราง(ของตวแปร) มากกวาความสมพนธเชงเสนตรงแบบธรรมดา อยางไรกตามความเชอมโยงแบบเสนตรงธรรมดาทวไปนน กมประโยชน โดยเฉพาะอยางยงในการศกษาวจยในชวงตนของการพฒนารปแบบ

2) รปแบบควรใชเปนแนวทางในการพยากรณผลทจะเกดขนจากการใชรปแบบสามารถตรวจสอบไดโดยการสงเกต และการหาขอสนบสนนดวยขอมลเชงประจกษได

3) รปแบบควรตองระบหรอชใหเหนถงกลไกเชงเหตของเรองทศกษา ดงนนนอกจากรปแบบ จะเปนเครองมอในการอธบายปรากฏการณไดดวย

4) นอกจากคณสมบตตางๆ ทกลาวมาแลว รปแบบควรเปนเครองมอในทศนใหม ซงเปนการขยายองคความรในเรองทก าลงศกษาดวย

นอกจากนศกษาเอกสารทเกยวของกบการพฒนารปแบบ พบวาการพฒนา รปแบบอาจมขนตอนการด าเนนงานแตกตางกนออกไป แตโดยทวไปแลวอาจแบงออกเปน 2 ตอนใหญ คอ การสรางรปแบบ(construct)และการหาความตรง(validity) ของรปแบบ(Willer,1967) สวนรายระเอยดในแตละขนตอนวามการด าเนนการอยางไรนน ขนอยกบลกษณะและกรอบแนวคดซงเปนฐานในการพฒนารปแบบนนๆ

นอกจากนนคม ทาแดง (2536) ไดเสนอหลกการสรางรปแบบนนเปนกระบวน พจารณาซ าทวนและสรางจากสวนใหญสสวนยอย หรอ จากสวนยอยแลวเชอมโยงเปนระบบใหญ ทงนรปแบบแตละประเภทมขนตอนการสรางโดยด าเนนการดงตอไปน

คนหาระบบยอยจากขอมลและสารสนเทศในการวเคราะหระบบพรอมกบหา ปจจยเขา ผลลพธและบรณภาพของแตละระบบยอยหรอกลมของระบบยอยเชอมตอแสดงทศทางของปจจยน าเขา ผลลพธผลลพธ/ปจจยน าเขา (Outputs/Inputs : O/I)ของแตละระบบหรอกลมระบบยอย ซงขอมลและสารสนเทศเหลานจะไดรบผลของการสงเคราะหระบบเปนสวนมาก เชอมโยงระบบยอยเปนกลมระบบยอย เละเชอมโยงกลมระบบยอยเปนเครอขายจดล าดบและต าแหนงของระบบยอยเพอใชเสนวถระบบทแสดงทศทางและ O/I ระหวางระบบยอยใหเรยบรอย ด าเนนการ 2) 3) และ 4) หลายครงจนไดระบบใหญเปนทพอใจ พจารณาตดระบบยอยหรอกลมระบบยอยทเปนการจดการหรอเปนงานตามปกต ซงไมใชกระบวนการของระบบ

126

ออกจดระบบยอยทเปนปจจยน าเขา กระบวนการ ผลลพธและผลยอนกลบใหอยในล าดบและต าแหนงทเหมาะสมกจะไดรปแบบระบบทตองการ

อนงในการสรางรปแบบอกตวอยางหนงเปนการควบคมวทยานพนธซง บญชม ศรสะอาด (2533) ด าเนนการเปน 2 ขนตอน คอ

ขนตอนท 1 การพฒนารปแบบและการทดสอบประสทธผลของรปแบบ ในสวนของการพฒนารปแบบนน ด าเนนการโดยวเคราะหล าดบขนของการท าวทยานพนธ หลกการเขยนรายงานวจย จดบกพรองทมกจะพบในการท าวทยานพนธฯลฯ แลวน าองคประกอบเหลานนมาสรางเปนรปแบบ

ขนตอนท 2 คอ การน ารปแบบดงกลาวไปทดสอบและประเมนประสทธภาพและ ประสทธผลของรปแบบการศกษาวเคราะห

ในเรองนพอสรปไดวา การสรางรปแบบ (Model)นนกระบวนพจารณาซ าทวน และสรางจากสวนใหญสสวนยอย หรอ จากสวนใหญแลวเชอมโยงเปนระบบใหญมความสมพนธเชงโครงสราง สามารถท านายผล ขยายผล ท านายผลไดกวางขวาง และสามารถน าไปสแนวคดใหม ทงนไมมขอก าหนดทตายตววาจะตองท าอยางไรบาง แตโดยทวไปจะเรมตนจากการหาองคความร (Intensive Knowledge)เกยวกบเรองทเราจะสรางรปแบบใหชดเจน จากนนจงคนหาสมมตฐานและหลกการของรปแบบทจะพฒนา โดยน าเอาขอมลทศกษามาวเคราะหและสงเคราะห เพอก าหนดความสมพนธขององคประกอบของรปแบบ ก าหนดโครงสรางและเสนอของรปแบบตามหลกการทก าหนดขน และน ารปแบบทสรางขนไปตรวจสอบ ประเมนหาคณภาพของรปแบบหรอความเปนไปไดของรปแบบตอไป (ประทป บนชย , 2546 ; บญสง หาญพานช , 2546)

การพฒนารปแบบการบรหาร Willer (1967) กลาวถง การพฒนารปแบบวา การพฒนารปแบบ อาจมขนตอน การด าเนนงานทแตกตางกนไป แตโดยทวไปอาจแบงเปน 2 สวน คอ การสรางรปแบบและ การสรรหาความเทยงตรงของรปแบบ สวนรายละเอยดในแตละขนตอนวา มการด าเนนการอยางไรนนขนอยกบลกษณะและกรอบแนวคด ซงเปนพนฐานในการพฒนารปแบบนนๆ (สมาน อศวภม, 2525) การพฒนารปแบบของหนวยงานหรอนกวชาการพบวา ขนอยกบวตถประสงคและเปาหมายของการพฒนารปแบบนนๆ เชน

127

สมาน อศวภม(2525)ไดท าการพฒนารปแบบการบรหารการประถมศกษา ระดบจงหวดโดยมขนตอนการด าเนนการ 4 ขนตอน คอ (1) การศกษาวเคราะหเกยวกบหลกการและขอมลพนฐานประกอบการสรางรปแบบ (2) การสรางรปแบบในขนตอน (3) การประมวล ความคดเหนของผทรงคณวฒเกยวกบรปแบบการบรหารการประถมศกษาระดบจงหวด และ (4) การปรบปรงแกไขและการพฒนาเปนรปแบบสมบรณ

สมศกด ดลประสทธ(2539)ไดท าการวจยเพอน าเสนอรปแบบระบบการบรหารคณภาพแบบมงคณภาพทงองคการในส านกงานศกษาธการจงหวด โดยมขนตอนการด าเนนงาน 6 ขนตอน คอ ขนตอนท 1 ก าหนดกรอบของแนวคดส าหรบการวจย ขนตอนท 2 การวเคราะหองคการ ระบบงาน และการประยกต การบรหารคณภาพแบบมงคณภาพทงองคการ ขนตอนท 3 การออกรปแบบระบบการบรหารคณภาพแบบมงคณภาพทงองคการในส านกงานศกษาธการจงหวด ขนตอนท 4 การตรวจสอบรปแบบระบบบรการแบบมงคณภาพทงองคการ ในส านกงานศกษาธการจงหวดจากผทรงคณวฒ ขนตอนท 5 การปรบปรงแกไขและพฒนาเปนรปแบบระบบการบรหารคณภาพแบบมงคณภาพทงองคการทสมบรณ และขนตอนท 6 สรปและน าเสนอรปแบบระบบการบรหารคณภาพแบบมงคณภาพทงองคการในส านกงานศกษาธการจงหวด และจดท ารายงานผลการวจย

สทศน ขอบค า(2540) ไดพฒนารปแบบเรอง รปแบบการกระจายอ านาจ การจดการศกษาของกระทรวงศกษาธการ โดยมขนตอนการด าเนนงาน 2 ขนตอน คอ ขนตอนท1เปนการศกษาทฤษฎ ขอมลทเกยวของและความคดเหนของผบรหารการศกษา ทงในสวนกลาง และสวนภมภาค โดยแบงออกเปนขนตอนยอย ไดแก (1) การศกษาทฤษฎกระจายอ านาจการจดการศกษา(2) ศกษาสภาพการกระจายอ านาจการการจดการศกษาของกระทรวงศกษาธการไปสจงหวด(3) ศกษาแนวคดการกระจายอ านาจการจดการศกษาของกระทรวงศกษาธการไปสจงหวดของผบรหารการศกษาและนกวชาการ(4)ศกษารปแบบการกระจายอ านาจการจดการศกษาของตางประเทศ และ (5) ศกษาความคดเหนของผบรหารการศกษาทงสวนกลางและสวนภมภาคทมตอการกระจายอ านาจการจดการศกษาของกระทรวงศกษาธการไปสจงหวด และขนตอนท 2 ขนการพฒนาเปนการน าเอาผลการศกษาจากขนตอนทหนงมาสงเคราะหสรางรปแบบจ าลอง การกระจายอ านาจการจดการศกษาโดยใชเทคนคเดลฟายประกอบดวยขนตอนยอยไดแก (1) สรางรปแบบกระจายอ านาจการจดการศกษา(2) สอบถามความคดเหนเกยวกบรปแบบท สรางขนจากผ เชยวชาญ รอบท1 (3)ปรบปรงรปแบบ (4)สอบถามความคดเหนเกยวกบรปแบบ จากผ เชยวชาญ รอบท 2 และ (5)ปรบปรงรปแบบ

128

รงนภา จตโรจนรกษ(2548)ไดพฒนารปแบบการบรหารของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานส าหรบประเทศไทย โดยแบงขนการพฒนา3 ขนตอนหลก ประกอบดวย 4 ขนตอนยอยคอ ขนตอนท 1) ศกษาองคความรและขอมลพนฐานทจ าเปนส าหรบการพฒนารปแบบการบรหารของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน การวเคราะหขอมลพนฐานนน ในสวนแนวคด ทฤษฎ และสภาพปจจบนและกรอบแนวคด หลกการ ในการพฒนารปแบบ การบรหารของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ส าหรบประเทศไทยและขนตอนท 2) พฒนาในมตของความถกตอง ความเหมาะสม และความเปนไปไดของการน ารปแบบไปใชขนตอนท 3)ทบทวนและปรบปรงใหเหมาะสม

จากการวเคราะหแนวคดเกยวกบการพฒนารปแบบของสมาน อศวภม (2537) สมศกด ดลประสทธ (2539) สทศน ขอบค า(2540) รงนภา จตรโรจนรกษ (2548) และ Willer (1967) สรปไดวา การพฒนารปแบบ หมายถง กระบวนการในการสรางหรอพฒนาแบบจ าลอง

นอกจากน การวเคราะหแนวคดเกยวกบรปแบบพบวาไมสามารถก าหนดแนนอนตายตวไดแตขนกบรายระเอยดของปรากฏการณหรอสงทเราพฒนารปแบบนนๆ ดงนน ผวจย จงไดวเคราะหความสอดคลองของขนตอนในการพฒนารปแบบโดยใชตารางประกอบการวเคราะหเพอใชเปนกรอบในการก าหนดขนตอนการพฒนารปแบบส าหรบการวจยในครงน ดงแสดงตาราง 4

129

ตาราง 5 การวเคราะหความสอดคลองเกยวกบขนตอนในการพฒนารปแบบ

ขนตอนการพฒนารปแบบ wi

ller

สมาน อ

ศวภม

สมศกด ด

ลประสทธ

สทศน ขอ

บค า

รงนภ

าา จตรโรจนรกษ

1.การพฒนารปแบบ -ศกษาและวเคราะหเกยวกบหลกการและขอมลพนฐาน (รวมถงองคประกอบ และสภาพจรง โดยอาจใชวธการสมมนากได)และระบปญหาและความตองการจ าเปน -การสรางรปแบบเบองตน (อาจเปนลกษณะทางเลอกกได)

2.การตรวจสอบ/ทดสอบรปแบบ(ความเหมาะสมความตรงของรปแบบและการยอมรบ) -ประมวลความคดเหนจากการตรวจสอบ(ซงอาจใชวธการสมมนากได)และเปรยบเทยบรปแบบกบองคประกอบและภารกจจรงหรอทดสอบ

3.ทบทวนและปรบปรงแกไขและพฒนาใหสมบรณ

ตาราง 5 การพฒนารปแบบการบรหารจงเปนการสรางหรอปรบปรงรปแบบ

การด าเนนงานขององคการ หนวยงาน สาระ หรอองคประกอบทส าคญในเรองทตองการศกษาทแสดงถงแนวความคดวตถประสงค เปาหมาย และวธการ ทน าไปสการเปลยนแปลงในทางทดขน ดวยกระบวนการศกษาหลกการแนวความคด ทฤษฎการสงเคราะห การสรางรปแบบการบรหารการศกษาความเหมะสมและความเปนไปได หรอการตรวจสอบรปแบบ และการน าเสนอรปแบบ รปแบบการบรหารจะเปนกระบวนการพฒนาองคกรใหเกดประสทธผลและประสทธภาพ

130

ผวจยไดก าหนดขนตอนการพฒนารปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน 3 ขนตอน เพอใหรปแบบดงกลาวม ความสมบรณ เหมาะสมส าหรบสถานศกษาอน น าไปใชเปนแนวทางการสงเสรมประชาธปไตย ในโรงเรยนตามบรบทของแตละสถานศกษา ซงประกอบดวย

ขนตอนท 1การศกษาองคประกอบประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงาน คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ขนตอนยอยท 1 ศกษาแนวคด ทฤษฎ ขนตอนยอยท 2 ศกษาตวแบบของสถานศกษา ขนตอนท 2 การสรางรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน แบงเปน 6ขนตอนยอย ขนตอนยอยท 1 การจดท ารปแบบ ขนตอนยอยท 2 การประเมนความเหมาะสม ขนตอนยอยท 3 ปรบปรงรปแบบ ขนตอนยอยท 4 จดท าคมอ ขนตอนยอยท 5 ประเมนความเหมาะสมของคมอ ขนตอนยอยท 6 ปรบปรงคมอ ขนตอนท 3 การประเมนผลการใชรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน แบงเปน 5ขนตอนยอย

ขนตอนยอยท 1 ก าหนดกลมเปาหมาย ขนตอนยอยท 2 สรางความเขาใจ

ขนตอนยอยท 3 ทดลองใชรปแบบ ขนตอนยอยท 4 ประเมนผลหลงใชรปแบบ ขนตอนยอยท 5ปรบปรงรปแบบ

จากการศกษาความหมายของรปแบบ องคประกอบของรปแบบ คณลกษณะ ของรปแบบทด การทดสอบรปแบบ แนวทางการสรางรปแบบ และการพฒนารปแบบสรป การสงเคราะหรปแบบและการพฒนารปแบบ ผวจยไดสงเคราะหวธด าเนนการท าวจยรปแบบ การบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กลาวโดยสรปรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน หมายถง แนวทางในการด าเนนงานเพอใหนกเรยนด าเนนชวตตามวถประชาธปไตย ประกอบดวย การบรหารแบบมสวนรวม หลกสตรสถานศกษาสงเสรมวถประชาธปไตย กจกรรมทสงเสรมประชาธปไตย บรรยากาศและการจดสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตย และวถชวตประชาธปไตย และสามารถแสดงไดดงน

131

รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน

การบรหารแบบมสวนรวม

ภาพประกอบ 7 รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

หลกสตรสถานศกษาสงเสรมประชาธปไตย

กจกรรมทสงเสรมประชาธปไตย

การสรางบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตย

วถประชาธปไตยในโรงเรยนประถมศกษา -คารวธรรม - สามคคธรรม - ปญญาธรรม

- การวางแผน - การสงการ - การควบคม

- การวางแผน - การสงการ - การควบคม

- การวางแผน - การสงการ - การควบคม

132

แนวคดเกยวกบคมอ ในการน ารปแบบไปใชใหมประสทธภาพ จ าเปนตองมการจดท าคมอการด าเนนงานตามรปแบบ เพราะคมอเปนสงทแสดงใหเหนถงวธการซงโดยรายละเอยดแนะน าวธการ ในการปฏบตซงไดก าหนดวตถประสงคของการด าเนนงานไว ดงนนผวจยจงไดท าการศกษาคนควาเกยวกบการจดท าคมอ ดงน ความหมายของคมอ

จนตนา สขสมแดน (2556) ไดใหความหมายไววา คมอ (Handbook หรอ Manual) หมายถง เอกสารทรวบรวมเนอหาทงทฤษฎ และ แบบฝกปฏบตเพอใชประกอบหรออ านวย ความสะดวกเกยวกบการศกษาเรองใดเรองหนง โดยมรายละเอยดแนะน าวธการปฏบตในกจกรรม เปนการใหค าอธบายและเฉลยปญหา หรอขอสงสย เพอใหไดความรและค าตอบ อยางรวดเรวดวยตนเอง นยมจดท าเปนรปเลม ท าใหสามารถใหรายละเอยดเกยวกบเรองนนๆ ไดมากขน และมกจะมภาพประกอบเพอดงดดความสนใจ และเพอใหเขาใจไดงายขน ปรชา ชางขวญยน (2550) ไดกลาวถงคมอคร วา กคอหนงสอทให แนวทางและค าแนะน าแกคร เกยวกบสาระวธการ กจกรรม สอ วสด อปกรณและแหลงขอมล หรอแหลงอางองตางๆ ปกตมกใชควบคกบต าราเรยนหรอหนงสอเรยน

อนเดร ไชยเผอก (2551) ทไดอธบายเกยวกบความหมายของคมอไววา คมอเปนหนงสอทเขยนขนเพอเปนแนวทางใหผใชคมอไดศกษาท าความเขาใจและปฏบตตาม เพอท ากจกรรมใดกจกรรมหนงใหมมาตรฐานใกลเคยงกนมากทสด และบรรลผลส าเรจตามเปาหมายดวยตนเอง อ านวย เถาตระกล (2551) ไดใหความหมายของคมอวา เปนเอกสารทม รายละเอยดเสนอแนะแกผ ใชใหสามารถเขาใจแนวทางการใชและขอพงปฏบตทจะชวยให การน าเรองนนไปใชงานตรงตามเจตนารมณ จากความหมายของนกการศกษาสามารถสรปความหมายของคมอครดงน คมอคร คอ เครองมอทเสนอแนะแนวทางในการจดกจกรรมการเรยนการสอน เพอใหครน า ไปใชจดการเรยนรประกอบดวย สาระวธ กจกรรม สอ วสด อปกรณ และแหลงขอมลตางๆ เพอใหจดการศกษาไดอยางมประสทธภาพสามารถบรรลเปาหมายและวตถประสงคทก าหนดไว

133

องคประกอบของคมอ จนตนา สขสมแดน (2556)องคประกอบของคมอม 2 สวน คอ 1) ค าชแจงการใช

คมอ ประกอบดวย วตถประสงค ขอบขายเนอหา และค าแนะน าการศกษาคมอ 2) เนอหา ปรชา ชางขวญยน (2550) และ บญเกอ ควรหาเวช (2542) ไดเสนอแนะเกยวกบ

สวนประกอบทส าคญของคมอครไวดงตอไปน 1. ค าชแจงการใชคมอ 1) วตถประสงคของคมอ 2) ความรพนฐานทจ าเปนในการใชคมอ 3) วธการใช 4) ค าแนะน า

2. เนอหาสาระทจะสอน ปกตจะมการใหเนอหาสาระทจะสอน โดยมค าชแจงหรอ ค าอธบายประกอบ และอาจมการวเคราะหเนอหาสาระใหผอานเกดความเขาใจทกระจาง

3. การเตรยมการสอน ประกอบดวยรายละเอยดเกยวกบ 1) การเตรยมสถานท วสด สอ อปกรณ และเครองมอทจ าเปน 2) การเตรยมวสด เอกสารประกอบการสอน แบบฝกหด แบบฝกปฏบต

ขอสอบ ค าเฉลย ฯลฯ 3) การตดตอประสานงานทจ าเปน ฯลฯ

4. กระบวนการ วธการ กจกรรมการสอน สวนนนบวาเปนสวนส าคญของคมอ คมอครจ าเปนตองใหขอมลหรอรายละเอยดตางๆ ดงตอไปน

1) ค าแนะน าเกยวกบขนตอนตางๆ และวธด าเนนการสอน 2) ค าแนะน าและตวอยางเกยวกบกจกรรมการสอนทจะชวยใหการสอนบรรลผล 3) ค าถาม ตวอยาง แบบฝกหด แบบฝกปฏบต และสอตางๆ ทใชในการสอน 4) ขอเสนอแนะเกยวกบสงควรท า ไมควรท า ซงมกจะมาจาก

ประสบการณของผ เขยน ฯลฯ 5. การวดและประเมนผล คมอครทดควรจะใหค าแนะน าทเกยวของกบการสอนอยางครบถวน การวดและประเมนผลการสอน นบเปนองคประกอบส าคญของการสอนอก องคประกอบหนง ทคมอจ าเปนตองใหรายละเอยดตางๆ เชน

1) เครองมอวดผล ซงอาจจะเปนขอสอบแบบปรนย ขอสอบแบบอตนย แบบบนทกผลงาน แบบสงเกต เปนตน

134

2) วธวดผล คมอครควรจะใหค าอธบายเกยวกบวธการในการวดผล พรอมทงตวอยางในการด าเนนการ เพอความเขาใจทกระจางชด

3) เกณฑการประเมนผล คมอครอาจเสนอแนะเกณฑในการประเมนผลหรอใหค าแนะน าในการพฒนาเกณฑเพอประเมนการเรยนการสอนดวย 6. ความรเสรม คมอครทดจะตองค านงถงความตองการของผใชและสามารถคาดคะเนไดวาผ ใชมกจะประสบปญหาในเรองใด และจดหาหรอจดท าขอมลทจะชวยสงเสรมความรของคร อนจะท าใหการสอนมประสทธภาพยงขน

7. ปญหา และค าแนะน าเกยวกบการปองกนและแกไขปญหา ปกตแลวผ เขยน คมอคร ควรจะเปนผ ทมประสบการณในเรองทเขยนมามากพอสมควร ซงจะชวยใหรวาใน การด าเนนการในเรองนนๆ มกจะมปญหาอะไรเกดขน และจดออนในเรองนนมอะไรบาง การเปนผ มประสบการณและสามารถน าเอาประสบการณเหลานนมาชวยผใชหรอผอานใหสามารถกระท าสงนนๆ ไดอยางราบรน ไมเกดอปสรรคปญหา นบวาเปนจดเดนของคมอ ผ เขยนคมอครทสามารถแนะน าเกยวกบการปองกนและแกไขปญหาทอาจจะเกดขนกบ ผอานหรอผใชคมอ จงถอไดวาไดท าหนาทของผ เขยนหนงสอทด

8. แหลงขอมล และแหลงอางองตางๆ หนงสอทดไมควรขาดการใหแหลงอางอง และแหลงขอมล ซงจะเปนประโยชนตอผอานในการไปศกษาคนควาตอไป โดยเฉพาะอยาง ยงคมอครนนเปนหนงสอทเปนแนวทางในการสอน หากครไดรบขอมลเกยวกบแหลงขอมลตางๆ กจะมประโยชนตอการสอน

ลกษณะของคมอทด หนงสอคมอนนแทจรงกคอหนงสอทสอนหรอใหความรแกผอานผานทางภาษา

เขยน แตเนองจากผอานไมมโอกาสทจะซกถามผ เขยนในประเดนทสงสย คมอ จ าเปนตองม ความชดเจนใหรายละเอยดครบคลมประเดนทนาสงสยไวทงหมด

จนตนา สขสมแดน (2556)ไดกลาวไววา ในการพฒนาคมอขนมานน จ าเปน ตองค านงถงลกษณะของคมอเปนส าคญ เพราะผ ทใชหรอศกษาคมอนนจะใหความสนใจหรอไม กตองขนอยกบลกษณะของคมอทดนนเอง

135

1. ดานเนอหา 1.1 เนอหาสาระหรอรายละเอยดในคมอควรตรงกบเรองศกษา

และไมยากจนเกนไป จนท าใหไมมผสนใจทจะหยบอาน 1.2 การน าเสนอเนอหาควรใหเหมาะสมกบพนความรของผ ทจะศกษา 1.3 ขอมลทมในคมอ ผอานสามารถประยกตใชได 1.4 เนอหาควรเหมาะสมทจะน าไปอางองได 1.5 ควรมกรณตวอยางประกอบในบางเรอง เพอจะไดท าความเขาใจงาย 1.6 ควรมการปรบปรงเนอหาของคมอใหทนสมยเสมอ

2. ดานรปแบบ 2.1 ตวอกษรทใชควรมตวโตและมรปแบบทชดเจนอานงายเหมาะกบผใชคมอ 2.2 ควรมภาพหรอตวอยางประกอบเนอหา 2.3 ลกษณะการจดรปเลมควรท าใหนาสนใจ 2.4 การใชภาษาควรเขาใจงาย เหมาะสมกบผใชคมอ 2.5 ระบบการน าเสนอควรเปนระบบจากงายไปยากหรอเปนเรองๆ ใหชดเจน

3. ดานการน าไปใช 3.1 ควรระบขนตอนวธการใชใหชดเจน 3.2 มแผนภม ตาราง ตวอยางประกอบใหสามารถน าไปปฏบตไดจรง 3.3 มขอมลเพอสามารถใช และ ประสานงานตางๆ ไดสะดวกรวดเรว 3.4 บอกขอควรปฏบตใหเขาใจงาย

4. ดานความเทยงตรงในการใชงานผ เชยวชาญอานแลวเหนวา เนอหาถกตองมความเหมาะสม

5. ดานความเชอมนในการใชงาน 5.1 ครทกคนศกษาคมอแลวปฏบตไดจรง 5.2 ครทกคนอานคมอแลวเขาใจตรงกน บญเกอ ควรหาเวช (2542) ไดอธบายเกยวกบคมอทดวา จะตองค านงถง

ภาษาทชดเจน เขาใจงาย ใครครวญถงปญหาและสถานการณอยางทะลปรโปรง เพอใหผ ใชคมอไดใชเปนอยางด ควรออกแบบคมอใหสวยงามนาหยบอาน มรปภาพหรอการตนประกอบเพอใหมความนาสนใจ หากท าเปนเลมควรท าปกใหมความสวยงามและทนทานตอการใชสอย สวนหนาปกกควรเขยนอยางเดนชด สอดคลองกบ

136

ปรชา ชางขวญยน (2550) ทกลาวไววาคมอทดจะตองมรายละเอยดครอบคลม ประเดนตางๆ และประกอบดวยสงตอไปน

1) ควรระบใหชดเจนวาคมอนนเปนคมอส าหรบใคร ใครเปนผใช 2) ก าหนดวตถประสงคใหชดเจนวา ตองการใหผใชท าอะไรบาง 3) ควรมสวนน าทจงใจผใชวาคมอนจะชวยใหผใชไดอยางไร ผ ใชจะไดรบ

ประโยชนอะไรบาง 4) ควรมสวนทใหหลกการหรอความรทจ าเปนแกผ ใชในการใชคมอเพอ

ใหการใชคมอเกดประสทธภาพสงสด 5) ควรมสวนทใหค าแนะน าแกผ ใชเกยวกบการเตรยมตว การเตรยม

เครองมอ วสด อปกรณและสงทจ าเปนในการด าเนนการตามทคมอแนะน า 6) ควรมสวนทใหค าแนะน าแกผ ใชเกยวกบขนตอนหรอกระบวนการในการท า

สงใดสงหนงซงควรมคณสมบต ดงน 6.1 ความถกตอง เนอหาสาระทใหนนควรมความถกตอง สามารถชวยใหผใชคมอท าสงนนไดส าเรจ 6.2 ความเพยงพอ ใหขอมล/ รายละเอยดทเพยงพอทจะชวยใหผใชคมอสามารถ ท าสงนนๆ ไดส าเรจ

6.3 ความเหมาะสมของการเรยงล าดบขนตอน ขนตอนการท าจะตองม การเรยงล าดบอยางเหมาะสม ซงจะชวยใหผใชสามารถท าสงนนๆ ไดอยางถกตองรวดเรวและประหยด

6.4 ความชดเจนของภาษาทใชภาษาทใชจะตองสามารถสอใหผใชเขาใจตรงกนกบผ เขยน ไมมความคลมเครอ หรอท าใหผ ใชเกดความเขาใจผด และภาษาทใชจะตองชวงใหผ ใชเกดความเขาใจไดงาย หากสงใดมความยากและซบซอนควรเขยนใหเขาใจไดงายโดยใชเทคนคอนๆ ประกอบ เชน การใชภาพประกอบ การใชตาราง การใชการเปรยบเทยบ อปมาอปไมย การยกตวอยาง การใชสจ าแนก เปนตน

6.5 ความครอบคลมของสาระทใหควรใหค าแนะน าและชแจงเหตผลเกยวกบสงทควรท าและไมควรท า เชน เคลดลบหรอเทคนควธตางๆ ทจะชวยใหการท าสงนนๆ ส าเรจไดอยางด รวมทงการแกปญหาตางๆ ทมกเกดขนจากการท าสงนนๆ ขอมลนมกจะมาจากความรและประสบการณของผ เขยน ซงจะมคณคาตอผ ใชมาก

137

7) ควรมค าตอบหรอกจกรรมใหผ ใชคมอท า เพอตรวจสอบความเขาใจใน การอาน หรอการปฏบตตามขนตอนทเสนอแนะและเวนทวางส าหรบผ ใชคมอในการเขยนค าตอบ รวมทงมค าตอบหรอแนวในการตอบหรอค าเฉลยใหไวดวย เพอผอานจะไดสามารถตรวจสอบ ค าตอบของตนเอง หากสามารถคาดคะเนค าตอบของผ ใชรวมทงคาดคะเนไดวาสวนใหญ ผใชคมอมกจะผดพลาดตรงจดไหน ถาสามารถใหค าอธบายไวดวยวาค าตอบอะไรถกผด ดวยเหตใดกจะเปนประโยชนตอผใชคมอเปนอยางยง

8) ควรใชเทคนคตางๆ เพอผ ใชคมอสามารถใชคมอไดโดยสะดวก เชน การจดรปเลม ขนาด การเลอกตวอกษร ขนาดของตวอกษร การใชตวด า การใชส การใชภาพ การใช การตกรอบ การเนนขอความบางตอน เปนตน

9) ควรใหแหลงอางองทเปนประโยชนแกผอาน ซงอาจจะเปนบรรณานกรม รายชอชมรม รายชอหนงสอ รายชอสถาบน รายชอบคคลส าคญ เปนตน

กลาวโดยสรปไดวา คมอทดนนนนควรมลกษณะในประเดนหลกๆ ดงน 1.ดานเนอหาตองถกตองและครอบคลมสาระของคมอนน 2.ดานรปแบบจดล าดบขอมลน าเสนอเปนขนตอนเขาใจงายมค าชแจงมวตถประสงคชดเจน 3. ดานการน าไปใชผ ใดอานแลวสามารถน าไปปฏบตได 4. ดานความเทยงตรงเนอหาถกตองมความเหมาะสม 5. ดานความเชอมนในการใชงานศกษาคมอแลวปฏบตไดจรง

สรปการสงเคราะหคมอการด าเนนงานตามรปแบบการบรหาร

ประชาธปไตยในโรงเรยน จากการทไดศกษาองคประกอบของคมอ จากวชาการตางๆ ผวจยได

สงเคราะหเปนแนวทางการสรางคมอการด าเนนงานตามรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ประกอบดวย บทน า หลกการ และเหตผล วตถประสงค รปแบบ วธด าเนนการตามรปแบบ การด าเนนการตามรปแบบตามองคประกอบ ตางๆ ในการด าเนนงานตามรปแบบ เกณฑการประเมนผลการใชรปแบบ และ แบบประเมนผลการใชรปแบบ หลกจากนนท าการ ประเมนความเหมาะสมของคมอ การด าเนนงานตามรปแบบของผ เชยวชาญ เกยวกบความเหมาะสม เนอหาสาระ รปแบบ การพมพ ความสะดวกในการน าไปใช และลกษณะทางกายภาพ พรอมทงใหขอเสนอแนะ

138

บทท3 วธด ำเนนกำรวจย

การวจยครงนมงศกษารปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน โดยมวธการด าเนนการวจยทน าเสนอในบทนประกอบดวย ขนตอนการด าเนนการวจย ประชากรและกลมตวอยาง เครองมอทใชในการวจย การสรางและพฒนาเครองมอในการวจย การเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล สถตทใชในการวเคราะหขอมล และการน าเสนอผลการวเคราะหขอมล มรายละเอยดดงน

ขนตอนท 1 การศกษาองคประกอบเกยวกบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษา ขนพนฐาน

1. ศกษาเอกสารแนวคด ทฤษฎ และงานวจยเกยวกบองคประกอบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานไดกรอบแนวคด และสรางเปนแบบสมภาษณ 2. ศกษาตวแบบสถานศกษาทประสบความส าเรจและเปนแบบอยาง จ านวน 4 สถานศกษา โดยการสมภาษณเชงลก ผ ใหขอมลส าคญเกยวกบองคประกอบของบรหารประชาธปไตย ในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน 3.สงเคราะหองคประกอบของรปแบบบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

ขนตอนท 2 การสรางรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษา ขนพนฐาน

ขนตอนท 3 การประเมนผลการใชรปแบบ การบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษา ขนพนฐาน

1. จดท ารางรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานฉบบราง

2. จดท าคมอการด าเนนงานตามรางรปแบบ 3. ประเมนความเหมาะสมและความเปนไปไดของรางรปแบบการบรหารประชาธปไตย

ในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานและคมอการด าเนนงานตามรางรปแบบโดยวธอง ผทรงคณวฒ

4. ปรบปรงแกไขรางรปแบบและคมอตามขอเสนอของผทรงคณวฒ

1. ก าหนดเปาหมายทดลองใชรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน 2. สรางความร ความเขาใจและชแจงใหผบรหาร บคลากรในสถานศกษาททดลองใช 3. ด าเนนการทดลองใชรปแบบในสถานศกษา 4. สรปผลการประเมนการใชรปแบบจากการทดลองใช

ภาพประกอบ 8 ขนตอนการวจยรปแบบบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการ การศกษาขนพนฐาน

139

ขนตอนกำรด ำเนนกำรวจย การศกษารปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ผวจยไดแบงขนตอนการวจย ออกเปน 3 ขนตอน ดงน

ขนตอนท 1 กำรศกษำองคประกอบประชำธปไตยในโรงเรยนสงกด ส ำนกงำนคณะกรรมกำรกำรศกษำขนพนฐำน ดงน

ผวจยไดศกษาแนวคด ทฤษฎ ทเกยวกบองคประกอบประชาธปไตย ในโรงเรยนรวมทงเอกสารและงานวจยทเกยวของ และศกษาตวแบบของสถานศกษา โดยการสมภาษณเชงลกผบรหารโรงเรยนในโรงเรยนทมผลการปฏบตงานประชาธปไตยจนไดรบรางวลจากส านกงานเอกลกษณของชาต จ านวน 4 โรงเรยน ภมภาคละ 1 โรงเรยน (ภาคผนวก ฉ ) เพอสงเคราะหองคประกอบบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน มรายละเอยดดงน

1.1 การศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ ผวจยไดศกษาเอกสารงานวจยทเกยวของเกยวกบองคประกอบของ

รปแบบบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และไดกรอบแนวคดการวจย เพอน ามาสรางเปนแบบสมภาษณเพอใชในการศกษาตวแบบสถานศกษาโรงเรยนประชาธปไตยตนแบบของส านกงานเอกลกษณของชาต

1.2 ศกษาตวแบบสถานศกษาโรงเรยนประชาธปไตยตนแบบของส านกงานเอกลกษณของชาต ขนตอนนเปนการศกษาองคประกอบรปแบบบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน โดยการสมภาษณเชงลกผบรหารโรงเรยน จากตวแบบสถานศกษาโรงเรยนประชาธปไตยตนแบบผบรหารโรงเรยนในโรงเรยนทมผลการปฏบตงานประชาธปไตยจนไดรบรางวลจากส านกงานเอกลกษณของชาต จ านวน 4 โรงเรยน ภมภาคละ 1 โรงเรยน

1.2.1 แหลงขอมล โรงเรยนประชาธปไตยตนแบบ ของส านกงานสงเสรมเอกลกษณของ

ชาตประจ าป 2554-2556 โดยเลอกแบบเจาะจง จ านวน 4 โรงเรยน ภมภาคละ 1 โรงเรยน ประกอบดวย 1) ภาคใตโรงเรยนบานทอนตรน จงหวดพทลง 2) ภาคกลางโรงเรยน วดไตรรตนาราม จงหวดระยอง 3)ภาคเหนอโรงเรยนบานหวยสงห จงหวดแมฮองสอน และ 4)ภาคตะวนออกเฉยงเหนอโรงเรยนอนบาลศรสะเกษ จงหวดศรสะเกษ

140

1.2.2 กลมเปาหมาย กลมเปาหมาย เปนผบรหารโรงเรยนในโรงเรยนประชาธปไตยตนแบบของส านกงานเอกลกษณของชาตประจ าป 2555-2556 ไดมาโดยเลอกแบบเจาะจง ภมภาคละ 1 โรงเรยน จ านวน 4 คน

1.2.3 ตวแปรทศกษา ตวแปรทศกษา ประกอบดวย ตวแปร 2 สวน ไดแก

1. หลกการบรหารแบบมสวนรวม มกระบวนการ 3 ขนตอน คอ 1) การวางแผน 2) การสงการ และ 3) การควบคม

2. องคประกอบประชาธปไตยในโรงเรยน ประกอบดวย 1)หลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตย 2) กจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในโรงเรยน และ 3) การสรางบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน

1.2.4 เครองมอทใชในการรวบรวมขอมล เครองมอทใชในการรวบรวมขอมล ในขนตอนน ไดแก แบบสมภาษณ

แบบมโครงสราง(Structured Interview) ทเปนสารสนเทศเกยวของกบองคประกอบรปแบบ การบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน มขนตอนการด าเนนการสรางดงน

1) ศกษาแนวคด ทฤษฎจากเอกสารและงานวจยทเกยวของกบการบรหาร ประชาธปไตยในโรงเรยน

2) น าขอมลสารสนเทศทไดมาประมวลเขากน โดยการสงเคราะหเนอหา เพอใหไดกรอบแนวคดของรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการศกษาขนพนฐาน มาสรางแบบสมภาษณแบบมโครงสราง โดยมสวนประกอบดงน

ตอนท 1 ขอมลเกยวกบการสมภาษณเกยวกบ วน เดอน ป ทสมภาษณ และรายละเอยดสวนตวของผใหสมภาษณ

ตอนท 2 ประเดนการสมภาษณ เปนค าถามปลายเปดโดยแบงเปน ดงนการบรหารแบบมสวนรวม (การวางแผน การสงการ การควบคม) หลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตย กจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในโรงเรยน และ การสรางบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน

141

1.2.5 การหาคณภาพเครองมอ ผวจยน าแบบสมภาษณทสรางขน ไปใหอาจารยทปรกษาพจารณา

ตรวจสอบประเดนค าถามวาครอบคลมเนอหา หรอตวแปรหรอไม ภาษาชดเจนเหมาะสมกบกลมเปาหมายหรอไม แลวน าขอเสนอแนะทไดไปพจารณาปรบปรง เพอใหไดขอค าถามทม ความครอบคลมหากมความเขาใจคลาดเคลอนบางประเดน ผวจยปรบปรงขอค าถามตามขอเสนอแนะเพอใชเกบขอมลตอไป 1.2.6 วธการเกบขอมล การเกบขอมลโดยการสมภาษณ ผวจยด าเนนการดงน

1) ผวจยท าหนงสอขอความรวมมอในการวจยจากภาควชาถงผบรหาร สถานศกษาทเปนกลมเปาหมายในการสมภาษณ

2) นดหมายเวลาในการเขาพบกลมเปาหมาย เพอท าการสมภาษณ 3) สงหนงสอขอความรวมมอ กอนวนนดหมายสมภาษณ อยางนอย

1 สปดาห 4) ผวจยด าเนนการสมภาษณตามเวลาทนดหมาย โดยด าเนนการดงน

4.1) ชแจงรายละเอยดการด าเนนการศกษาตวแบบและรบฟงการน าเสนอผลงานทประสบความส าเรจของโรงเรยนประชาธปไตยตนแบบ

4.2) ด าเนนการสมภาษณโดยผวจยและผชวยผวจยด าเนนการ บนทกขอมลการสมภาษณ โดยท าการสมภาษณผบรหารโรงเรยน

1.3 สงเคราะหขอมลทไดจากการศกษาเอกสารและการศกษาสถานศกษาตนแบบ

ผวจยด าเนนการสงเคราะหขอมล โดยการน าขอมลทไดจากการวเคราะหเอกสาร และการศกษาตวแบบโดยการสมภาษณเชงลก มาท าการสงเคราะหและหาความสอดคลองของขอมล เพอก าหนดเปนรางองคประกอบ หลงจากนนผวจย น าขอมลไปจดหมวดหม ตามประเดนการวจยและน ามาถอดรหสและสรป พรอมน าเสนอขอมลโดยวธการพรรณนาเพอใหไดองคประกอบของรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานแลวน าไปรางรปแบบตอไป

142

ขนตอนท 2 กำรสรำงรปแบบกำรบรหำรประชำธปไตยในโรงเรยนสงกดส ำนกงำนคณะกรรมกำรกำรศกษำขนพนฐำน ขนตอนการสรางรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน มการด าเนนการ 3 ขนตอน คอ 2.1) การจดท ารางรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน 2.2) การประเมนความเหมาะสมและความเปนไปไดของรปแบบการบรหารประชาธปไตย ในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ 2.3 ) ปรบปรงรปแบบ การบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน มรายละเอยดดงน 2.1 การจดท ารางรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ผวจยน าผลทไดจากขนตอนท 1 มาจดท ารปแบบฉบบรางมขอบขายเนอหาดงน 2.1.1 รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน 1)หลกการบรหารแบบมสวนรวม ประกอบดวย 3 กระบวนการ คอ การวางแผน การสงการ และ การควบคม 2) หลกสตรสถานศกษาทสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน 3) การจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในโรงเรยน 4) การสรางบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน 2.1.2 การด าเนนงานตามรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน โดยใชคมอการด าเนนงานตามรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานประกอบดวยสวนตางๆ ดงน

1) บทน า ประกอบดวย 1.1) หลกการและเหตผล 1.2) วตถประสงคของการน ารปแบบไปใช

2) วธด าเนนการตามรปแบบบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

143

3) รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

4) การด าเนนการตามรปแบบบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกด ส านกงานคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน มรายละเอยด ดงน

4.1) การบรหารแบบมสวนรวม (1) การวางแผน (2) การสงการ (3) การควบคม

4.2) หลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตยในโรงเรยน 4.3) การจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในโรงเรยน 4.4) การสรางบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรม

ประชาธปไตย 5) เกณฑการประเมนผลการใชรปแบบและคมอการแบบบรหาร

ประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานทส าคญ 6) แบบประเมนผลการใชรปแบบและคมอการแบบบรหาร

ประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน 2.2 การประเมนความเหมาะสมและความเปนไปไดของรปแบบการบรหาร

ประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ผวจยด าเนนการสรางแบบประเมนเพอใชในการประเมนรปแบบพรอมคมอ

การบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานโดยองผทรงคณวฒ (Connoisseurship) เพอใหผทรงคณวฒ พจารณาความเหมาะสมและความเปนไปไดของรปแบบ ความเหมาะสมระหวางรปแบบกบคมอ พรอมใหขอเสนอแนะเพมเตม โดยมรายละเอยดดงตอไปน 2.2.1 กลมเปาหมาย กลมเปาหมายเปนผทรงคณวฒ ซงเปนผ มความรความเขาใจเกยวกบ การด าเนนงานประชาธปไตยในโรงเรยน ไดมาโดยวธเลอกแบบเจาะจง (Purposive) จ านวน 12 คน ประกอบดวย ศกษานเทศก 1 คน ผอ านวยการกลมสงเสรมการจดการศกษาของส านกงานเขตพนทการศกษา จ านวน 1 คน ผบรหารการศกษา จ านวน 5 คน ผบรหารโรงเรยน

144

จ านวน 1 คน คณาจารยของมหาวทยาลย จ านวน 2 คน และคณะอนกรรมการสงเสรม การพฒนาประชาธปไตยส านกเอกลกษณของชาต จ านวน 2 คน

2.2.2 ตวแปรทศกษา ตวแปรทศกษา ไดแก ความเหมาะสมและความเปนไปไดของรปแบบพรอมคมอการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน 2.2.3 เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจยในขนตอนนเปนแบบประเมนความเหมาะสม และความเปนไปได ของรปแบบพรอมคมอการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เปนมาตราสวนประมาณคา(Rating Scale)แบงเปน 5 ระดบ(บญชม ศรสะอาด,2545)(ภาคผนวก ค) 5 หมายถง รายการนนมความเหมาะสมและมความเปนไปไดมากทสด 4 หมายถง รายการนนมความเหมาะสมและมความเปนไปไดมาก 3 หมายถง รายการนนมความเหมาะสมและมความเปนไปไดปานกลาง 2 หมายถง รายการนนมความเหมาะสมและมความเปนไปไดนอย 1 หมายถง รายการนนมความเหมาะสมและมความเปนไปไดนอยทสด 2.2.4 วธการสรางเครองมอ

1)ศกษารายละเอยดเกยวกบองคประกอบของการสรางรปแบบ การบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ในขนตอนท 1 เกยวกบองคประกอบทส าคญ 4 องคประกอบ 2) สรางแบบประเมนเพอประเมนความเหมาะสมและความเปนไปไดของรปแบบพรอมคมอการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน โดยสรางเปนแบบประเมนคา 5 ระดบ

3) น าแบบประเมนทสรางขนเสนอตออาจารยทปรกษาวทยานพนธ เพอตรวจสอบแกไขปญหา ส านวนทใชและขอบเขตของเนอหา

4) น าแบบประเมนทผานการพจารณาจากอาจารยทปรกษา วทยานพนธมาปรบปรงแกไข เพมเตมและหาคณภาพของเครองมอ 2.2.5 การรวบรวมขอมล

การรวบรวมขอมลจากกลมเปาหมายทเปนผทรงคณวฒ ผวจยด าเนนการโดยสงแบบประเมนไปใหทางไปรษณย และขอรบกลบทางไปรษณย

145

2.2.6 การวเคราะหขอมล ผวจยน าแบบประเมนความเหมาะสมของรปแบบมาตรวจสอบ

ความสมบรณและน าผลการประเมนของผทรงคณวฒ มาวเคราะหคาเฉลย จากนนน าคาทไดเปรยบเทยบกบเกณฑในการแปลความหมาย 5 ระดบ(บญชม ศรสะอาด,2545) ดงน

4.51 – 5.00 หมายถง รายการนนมความเหมาะสมและมความเปนไปไดมากทสด 3.51 – 4.50 หมายถง รายการนนมความเหมาะสมและมความเปนไปไดมาก 2.51 – 3.50 หมายถง รายการนนมความเหมาะสมและมความเปนไปไดปานกลาง 1.51 – 2.50 หมายถง รายการนนมความเหมาะสมและมแความเปนไปไดนอย 1.00 – 1.50 หมายถง รายการนนมความเหมาะสมและมความเปนไปไดนอยทสด 2.2.7 สถตทใชในการวเคราะหขอมล สถตทใชในการวเคราะหขอมลแบบประเมน คอ คาเฉลยและ

สวนเบยงเบนมาตรฐาน 2.2.8 เกณฑในการตดสน

ผวจยด าเนนการวเคราะหขอมลแลว พจารณาคาเฉลยตงแต 3.51 ขนไป แสดงวามความเหมาะสมและความเปนไปได 2.3 การปรบปรงรปแบบพรอมคมอการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน

ผวจยไดด าเนนการปรบปรงรปแบบพรอมคมอการบรหารประชาธปไตย ในโรงเรยนตามผลการประเมนความเหมาะสมและความเปนไปไดของรปแบบทมการคาเฉลย ต ากวา 3.51 และจากขอเสนอแนะของผทรงคณวฒ

ขนตอนท 3 กำรประเมนผลกำรใชรปแบบกำรบรหำรประชำธปไตยใน

โรงเรยนสงกดส ำนกงำนคณะกรรมกำรกำรศกษำขนพนฐำน การด าเนนการวจยในขนตอนนผวจยน ารปแบบการบรหารประชาธปไตยใน

โรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานมาทดลองใชในโรงเรยน 1 โรงเรยน โดยด าเนนการ 5 ขนตอน ดงน

3.1 ก าหนดเปาหมายทดลองใชรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนเปาหมาย การก าหนดเปาหมายในการทดลองใชรปแบบครงน คอ โรงเรยน 1โรงเรยน โดยพจารณาโรงเรยน ทผบรหารและครมความยนดเขารวมด าเนนการทดลองใชรปแบบ ดวยความสมครใจ เปนโรงเรยนทผวจยมความสะดวกในการด าเนนการทดลองใชรปแบบและเปนโรงเรยนทสามารถท าใหการด าเนนการทดลองใชมประสทธภาพ มความพรอมในการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน มจ านวนบคลากรไมนอย

146

กวา 8 คน โรงเรยนทใชในการทดลอง ไดแก โรงเรยนวดปรางแกว สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสงขลา เขต 2 ซงไดมาโดยการเลอกแบบเจาะจง(Purposive)

3.2 สรางความเขาใจและชแจงใหผบรหารและบคลากร ผวจยจดประชมชแจง ท าความเขาใจเกยวกบรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนโดยใชคมอการด าเนนงานตามรปแบบ วธด าเนนงาน เกณฑการประเมนและการประเมนผลการทดลองใชรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน

3.3 ด าเนนการทดลองใชรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน การด าเนนการทดลองใชรปแบบ ผวจยด าเนนการทดลองใชรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษา ขนพนฐานจ านวน 1 โรงเรยน ไดแก โรงเรยนวดปรางแกว จงหวดสงขลา ระยะเวลาการทดลองใชในภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2557 ตงแต เดอนพฤษภาคม 2557 ถง 30 กนยายน 2557

ผลทไดจากการน ารปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานไปทดลองใช ประกอบดวย ผลการด าเนนงานตามรปแบบ การบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนและผลการประเมนความเหมาะสม ความเปนไปได และ ความเปนประโยชน ขอเสนอแนะ

3.3.1 เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจย มดงน 1) รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนพรอมคมอด าเนนงาน 2) แบบสมภาษณผลการใชรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน

แบบกงโครงสรางทเปนค าถามปลายเปด โดยรายละเอยดของหวขอทใชเกบขอมลตาม 4 องคประกอบ มดงน

องคประกอบท 1 การบรหารแบบมสวนรวม องคประกอบท 2 หลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตย องคประกอบท 3 การจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา องคประกอบท 4 การจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตย นอกจากเครองมอดงกลาวแลว ผวจยด าเนนการบนทกเสยงและศกษาเอกสาร

ทเกยวของ พรอมทงสงเกตพฤตกรรมการแสดงออกตอความรสก ความพงพอใจตอรปแบบ การบรหารประชาธปไตย เพอใหไดขอมลเชงประจกษ ความตอเนอง สมบรณและครบถวน

147

โดยเฉพาะขอมลทไมสามารถจดบนทกไดทนและจะท าการตรวจสอบความถกตองของ การจดบนทกขอมล

ผวจยด าเนนการสรางค าถามในการสมภาษณ โดยน าผลทไดจากการวเคราะหความเปนไปได ความมประโยชนของรปแบบประชาธปไตยในโรงเรยนพรอมคมอการใชรปแบบประชาธปไตยในโรงเรยน

3.3.2 การรวบรวมขอมล การรวบรวมขอมลในขนตอนการใชรปแบบการบรหารประชาธปไตยใน

โรงเรยน ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน มรายละเอยดดงน 1)ผวจยท าหนงสอขอความรวมมอจากภาควชาถงผบรหารสถานศกษาท

เปนกลมเปาหมาย เพอขออนญาตทดลองใชรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน และ เกบรวบรวมขอมลกบกลมเปาหมายในการทดลองรปแบบ

2)ผวจยด าเนนการชแจงกบผบรหารและครเกยวกบปฏทนการปฏบตงาน วธการด าเนนการตามรปแบบพรอมคมอ การประเมนผลหลงเสรจสนการทดลอง

3)โรงเรยนทเปนเปาหมาย ด าเนนงานตามรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน โดยผบรหารสถานศกษาเปนผน ารปแบบพรอมคมอไปทดลองใชในภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2557เปนระยะเวลา 4 เดอน 3.3.3 สรปรายงานผลการทดลองใช

ผวจยน าผลการทดลองใช มาปรบปรงและพฒนาใหเปนรปแบบ การบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานทสมบรณ กอนน าไปสรปรายงานผลงานวจยฉบบสมบรณใชในการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานตอไป

148

บทท 4 ผลการวจย

ผลการวจยเรอง รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงาน

คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ในครงนผวจยมงน าเสนอผลการวจยโดยยดตามระเบยบวธวจยโดยแบงเปน 3 ขนตอน คอ

ขนตอนท 1 การศกษาองคประกอบเกยวกบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เสนอผลตามล าดบดงน

1.1 ศกษาเอกสารแนวคด ทฤษฎ และงานวจยเกยวกบองคประกอบ การบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานได กรอบแนวคด และสรางเปนแบบสมภาษณ

1.2 ศกษาตวแบบสถานศกษาทประสบความส าเรจและเปนแบบอยาง จ านวน 4 สถานศกษา ใน 4 ภมภาค โดยการสมภาษณเชงลก ผใหขอมลส าคญเกยวกบองคประกอบของบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษา ขนพนฐาน

1.3 สงเคราะหองคประกอบของรปแบบบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

ขนตอนท 2 การสรางรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เสนอผลตามล าดบดงน

2.1 จดท ารางรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานฉบบราง

2.2 จดท าคมอการด าเนนงานตามรางรปแบบ 2.3 ผลการประเมนความเหมาะสมและความเปนไปไดของรางรปแบบ

การบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานตาม รางรปแบบโดยวธอง ผทรงคณวฒ

2.4 ผลการปรบปรงแกไขรางรปแบบตามขอเสนอของผทรงคณวฒ ขนตอนท 3 การประเมนผลการใชรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน

สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เสนอผลตามล าดบดงน

149

3.1 ก าหนดเปาหมายการทดลองใชรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน

3.2 สรปผลการประเมนผลหลงการใช แตละขนตอนการวจย มรายละเอยดผลการวจยตามล าดบ ดงน ผลการวจยขนตอนท 1 การศกษาองคประกอบเกยวกบการบรหาร

ประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน มรายละเอยดดงตอไปน

1.1 ผลการวเคราะหเอกสาร แนวคด ทฤษฎ และงานวจยเกยวกบองคประกอบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ไดองคประกอบ 4 องคประกอบ ดงน

องคประกอบท 1 หลกการบรหารแบบมสวนรวม ประกอบดวย 3 กระบวนการ คอ 1.1)ขนการวางแผน เรมตงแตการศกษาวเคราะหสถานการณโดยรอบดาน การก าหนดวตถประสงค การก าหนดเปาหมาย ก าหนดวธการปฏบตงาน การควบคมก ากบตดตาม การประเมนผล 1.2) การสงการ ม 4 ตวบงช ไดแก การจงใจ การตดตอสอสาร ภาวะผน า และ การประสานงาน และ 1.3 ) การควบคม ม 4 ตวบงช ไดแก ก าหนดเปาหมายในการควบคม การพฒนามาตรฐานการปฏบตงาน การวดผลงานและเปรยบเทยบผลงานกบมาตรฐาน และ การใหความดความชอบ

องคประกอบท 2 หลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตย ประกอบดวย 2 ตวบงช คอ 2.1 ) หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ม 5 ตวบงชยอย ไดแก จดหมาย สาระตางๆ ในกลมสาระการเรยนรสงคม เนอหาประชาธปไตยในกลมสาระการเรยนรสงคม คณภาพผ เรยน และ โครงสรางรายวชาพนฐานสงคม 2.2 ) แนวทางการจดการเรยนรสาระการเรยนรสงคมศกษาศาสนาและวฒนธรรม ม 2 ตวบงชยอย ไดแก คมอการจดกจกรรมการเรยนรประชาธปไตย และ จดกจกรรมการเรยนการสอนเพมเตมในกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม

องคประกอบท 3. การจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา ประกอบดวย 6 ตวบงช ไดแก 3.1)จดกจกรรมตามนโยบายของกระทรวงศกษาธการ 3.2 )จดกจกรรมเพอรกษาศลปวฒนธรรมของไทย 3.3) จดกจกรรมตามความถนดและ ความสนใจของนกเรยน 3.4) จดกจกรรมสนทรยะ 3.5) จดกจกรรมดานอาสาพฒนาและบ าเพญประโยชน และ 3.6) จดกจกรรมทเปดโอกาสใหนกเรยน นกศกษาจดตงกลมกจกรรม ตามรปแบบการจดตงพรรคการเมอง

150

องคประกอบท 4 การจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตย

ประกอบดวย 3 ตวบงช ไดแก 4.1)สภาพแวดลอมดานกายภาพ ม 1 ตวบงชยอย คอ การจดบรเวณโรงเรยน อาคารเรยน อาคารประกอบ หองเรยน หองประกอบ ครภณฑ และ วสดอปกรณตาง ๆ ทค านงถงความสะอาด สดชน รมรน สวยงาม มชวตชวา มความสรางสรรค สะดวกสบาย ตอการใชมความปลอดภยคมคา และเกดประโยชน 4.2) สภาพแวดลอมดานวชาการ ม 2 ตวบงชยอย ไดแก การจดสภาพแวดลอมเสรมทางดานการเรยนการสอน ทงในและนอกหองเรยน และ การสนบสนนทางวชาการตาง 4.3) สภาพแวดลอมดานการบรหารจดการ ม 3 ตวบงชยอย ไดแก การสงเสรมความสมพนธระหวางบคลากรโรงเรยน การใชเหตผล และ การอภปรายขอขดแยงทเกดขนระหวางผ เรยน โดยมครเปนผแนะน าและใหค าปรกษา

1.2 ผลการวเคราะหตวแบบสถานศกษาทประสบความส าเรจและเปนแบบอยาง จ านวน 4 โรงเรยน ใน 4 ภมภาค โดยการสมภาษณเชงลกผใหขอมลส าคญเกยวกบองคประกอบของบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

องคประกอบสวนใหญเปนไปในทศทางเดยวกบการวเคราะหเอกสารและ งานวจยทเกยวของ มเพมเตมบางตวชวดและแนวปฏบตทเหนผลเปนรปธรรมด าเนนการ อยางตอเนองยงยน ดงรายละเอยดผลการวจยตอไปน องคประกอบท 1 หลกการบรหารแบบมสวนรวม 1.1 การวางแผน ม 7 ตวบงช 1.1.1 ศกษาวเคราะหสถานการณรอบดาน โดยผ มสวนเกยวของ ทกภาคสวนตงแต คร บคลากร นกเรยน ผปกครอง คณะกรรมการสถานศกษา องคกรผน าทองถน ผน าทองท 1.1.2 การก าหนดวตถประสงคทเกยวกบการด าเนนงานประชาธปไตยในโรงเรยน 1.1.3 การก าหนดวสยทศน/พนธกจทเนนสรางวถประชาธปไตยในโรงเรยน 1.1.4 การก าหนดเปาหมายดานประชาธปไตย 1.1.5 ก าหนดวธการปฏบตงานเกยวกบประชาธปไตยในโรงเรยน 1.1.6 การควบคมก ากบตดตามการด าเนนงาน 1.1.7 การประเมนผลการด าเนนการตามองคประกอบประชาธปไตยในโรงเรยน

151

1.2 การสงการ ม 6 ตวบงชไดแก 1.2.1 การสรางความตระหนกใหความรความเขาใจ แกคร บคลากรและผ มสวนเกยวของ ตลอดจนนกเรยน เกยวกบการด าเนนงานประชาธปไตยในโรงเรยน 1.2.2 การจงใจแกครบคลากร 1.2.3 การตดตอสอสารเชอมโยงวสยทศนกบบคลากรในสถานศกษา 1.2.4 การออกค าสงแตงตงผ รบผดชอบชดเจน 1.2.5 การใชภาวะผน ากบผ มสวนเกยวของ 1.2.6 การประสานงานกบผ มสวนเกยวของและหนวยงานตางๆ

1.3 การควบคม ม 6 ตวบงช 1.3.1 การก าหนดเปาหมายในการควบคมงาน 1.3.2 การพฒนามาตรฐานการปฏบตงาน 1.3.3 การก ากบตดตามประเมนผลโดยด าเนนการ AAR (After Action Review) 1.3.4 การวดผลงานและเปรยบเทยบผลงานกบมาตรฐาน 1.3.5 การเสรมแรง การบ ารงขวญก าลงใจ และการใหความดความชอบ

1.3.6 การแลกเปลยนเรยนรระหวางผบรหาร ครบคลากรและผ มสวนเกยวของ องคประกอบท 2 หลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตย 2.1 หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 และ บรณาการสอดแทรก วถประชาธปไตยทกกลมสาระ ม 6 ตวบงช ไดแก 2.1.1 จดหมายหลกสตรและจดมงหมายประชาธปไตย บรรจไวในค าอธบายรายวชา 2.1.2 ก าหนดวสยทศนทมงพฒนาผ เรยนใหมความรคคณธรรม มจตส านกในความเปนพลเมองและเปนพลโลก ยดมนในการปกครองระบอบประชาธปไตย 2.1.3 เนอหาประชาธปไตยในกลมสาระการเรยนรสงคม 2.1.4 บรณาการสอดแทรกวถประชาธปไตยทกกลมสาระการเรยนร 2.1.5 คณภาพผ เรยน สมรรถนะส าคญของผ เรยนในดานการน ากระบวนการตางๆ ไปใชในชวตประจ าวน การมจตสาธารณะ จตอาสา การจดการและหาทางออกทเหมาะสม ดานความขดแยงและความแตกตางระหวางบคคล มสมมาคารวะ 2.1.6 โครงสรางรายวชาพนฐานสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม

152

2.2 แนวทางการจดการเรยนรทกกลมสาระบรณาการและสอดแทรกวถประชาธปไตย โดยมการด าเนนการ ม 6 ตวบงช ไดแก 2.2.1 จดท าคมอการจดกจกรรมการเรยนรประชาธปไตย 2.2.2 จดกจกรรมการเรยนการสอนเพมเตมในทกกลมสาระการเรยนร 2.2.3 หลกสตรประวตศาสตรและหนาท พลเมอง 2.2.4 หลกสตรตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 2.2.5 หลกสตรลกเสอเนตรนาร 2.2.6 หลกสตรกจกรรมพฒนาผ เรยน องคประกอบท 3 การจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา 3.1 จดกจกรรมตามนโยบายของกระทรวงศกษาธการ ม 2 ตวบงช ไดแก 3.1.1 กจกรรมเสรมสรางระเบยบวนย 3.1.2 กจกรรมแสดงออกถงความรกสถาบนชาต ศาสนา พระมหากษตรย

3.2 กจกรรมการฝกฝนวถประชาธปไตยนอกหองเรยน ม 6 ตวบงช ไดแก 3.2.1 กจกรรมกลมโซน เปนกจกรรมทนกเรยนทกคนตองมสวนรวมในการดแลรกษาความสะอาดบรเวณทตนเองรบผดชอบ 3.2.2 กจกรรมพฒนาหองเรยน การแบงเวรท าความสะอาด เวรคอยควบคมดแลความสะอาดพนทของหองเรยน น าผลการด าเนนการรายงานหนาเสาธง 3.2.3 กจกรรมการปกครองตนเอง เปนการดแลความเปนระเบยบเรยบรอยของนกเรยนดวยกนเองในทกดานตลอดการเปนอยในโรงเรยน 3.2.4 จดกจกรรมหนาเสาธง เปนกจกรรมนอกหองเรยนตอนเชา หลงการปฏบตงานของกลมปฏบตงานเรยบรอยแลว ประกอบดวย การเคารพธงชาต การรองเพลงชาต สวดมนต กลาวค าปฏญาณ รองเพลงปลกใจตางๆ และเพลงทแสดงออกถงความรกในสถาบน รายงานผลการท าความสะอาดตามกลมโซน หองเรยน การปกครองตนเอง การแสดงออกตามความถนดและความสนใจของนกเรยนประมาณ 5 นาท ครเวรสวสดการหรอผบรหารพบนกเรยนหนาเสาธง(บอกกลาวเลาเรองดเชงบวก) กายบรหาร 3.2.5 กจกรรมคณะกรรมการนกเรยน(สภานกเรยน) เปนกจกรรมทโรงเรยน จดขนเพอสรางเสรมพฤตกรรมประชาธปไตย เปนการฝกฝนใหนกเรยนรจกรวมตวกน เพอ ท ากจกรรม การคดเลอกตวแทนของตนเองดวยวธการประชาธปไตย การแบงงาน การเปนผน าผตามทด การออกแบบกจกรรมเพอสนองความตองการของนกเรยนตามความถนด

153

ความสนใจและเปนตวขบเคลอนกจกรรมของโรงเรยน เชอมประสานในลกษณะตวแทนระหวางนกเรยน คร บคลากร ผบรหาร คณะกรรมการนกเรยนหรอสภานกเรยนมาจาก 3 สวนคอ 1)มาจากการเลอกตงโดยตรงจากนกเรยนทงระบบตวบคคลหรอระบบพรรค 2)การแตงตงจากโรงเรยนอาจจะเปนตวแทนหองเรยน ตวแทนชมรม3)มาจากการสรรหาโดยการน าเสนอจาก คณะคร นกเรยน น าเสนอตอคณะกรรมการบรหารโรงเรยน 3.2.6 กจกรรมอนๆทสรางวถประชาธปไตยในโรงเรยน กจกรรมนอกหองเรยนทชวยฝกฝนใหนกเรยนไดเรยนรและเขาใจวถประชาธปไตยและระบบประชาธปไตย ไดแก กจกรรมสหกรณโรงเรยน กจกรรมอาหารกลางวน กจกรรมหองสมด กจกรรมผน านกเรยนฝายสงเสรมอนามย กจกรรมวนส าคญตางๆ กจกรรมชมรม ชมนม 3.3 กจกรรมฝกฝนประชาธปไตยในหองเรยน กจกรรมฝกฝนประชาธปไตยในหองเรยนตามการสมภาษณม 3 ตวบงช ไดแก 3.3.1 กจกรรมการปกครองในหองเรยน เปนกจกรรมทจดใหนกเรยนในแตละหองเรยนไดเลอกหวหนาหอง รองหวหนาหอง โดยการยกมอใหคะแนนเสยง เพอใหผ ไดรบเลอกท าหนาทปกครองดแลนกเรยนกนเองในหองเรยนดวยการสรางระเบยบขอตกลงของหองเรยนและปฏบตงานตางๆทก าหนดไว 3.3.2 กจกรรมการเสนอขาวและเหตการณ ในการน าเสนอขาวและเหตการณจะจดไวในชวโมงโฮมรม 3.3.3 กจกรรมการเรยนการสอน ใชรปแบบการสอนเปนกลมยอยหรอกลมใหญขนอยกบลกษณะเนอหาในบทเรยน สมาชกภายในกลมคละ เกง ปานกลาง ออน และ ในการจดกจกรรมเนนกระบวนการกลมมการเลอกประธาน รองประธาน และเลขานการของกลม เพอศกษาคนควา อภปราย รวมกนสรางองคความรและน าเสนอองคความรโดยมครเปนผคอยก ากบดแล องคประกอบท 4 การจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตย 4.1 สภาพแวดลอมดานกายภาพ ม 1 ตวบงช ไดแก 4.1.1 การจดบรเวณโรงเรยน อาคารเรยน อาคารประกอบ หองเรยน หองประกอบ ครภณฑ และวสดอปกรณตาง ๆ ทค านงถงความสะอาด สดชน รมรน สวยงาม มชวตชวา มความสรางสรรค สะดวกสบายตอการใชมความปลอดภย คมคา และเกดประโยชน

154

4.2 สภาพแวดลอมดานวชาการ ม 3 ตวบงช ไดแก 4.2.1 การจดสภาพแวดลอมเสรมทางดานการเรยนการสอนทงในและนอกหองเรยน 4.2.2 การสนบสนนทางวชาการตาง ๆ 4.2.3 การจดปายนเทศประชาธปไตยในโรงเรยน

4.3 สภาพแวดลอมดานการบรหารจดการ ม 8 ตวบงช ไดแก 4.3.1 การสงเสรมความสมพนธระหวางบคลากรโรงเรยน 4.3.2 การสงเสรมความสมพนธกบชมชนและหนวยงานตางๆ 4.3.3 การสรางเครอขายประชาธปไตยในโรงเรยนกบโรงเรยนตางๆ 4.3.4 การใชเหตผลการบรณาการการแกปญหาตางๆเชงสรางสรรค 4.3.5 การอภปรายขอขดแยงทเกดขนระหวางผ เรยน โดยมครเปน ผแนะน าและใหค าปรกษา 4.3.6 การสงเสรมใหมการโตวาทภายในโรงเรยน 4.3.7 การจดใหมศนยการเรยนรประชาธปไตยภายในโรงเรยน 4.3.8 การจดใหมศนยการเรยนรตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงภายในโรงเรยน

1.3 สงเคราะหองคประกอบของรปแบบบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

ผวจยไดน าผลจากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ พรอมดวย ผลจากการสมภาษณเชงลกผบรหารโรงเรยนตนแบบประชาธปไตยทง 4 ภมภาค มาสรปและสงเคราะหองคประกอบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน ดงแสดงตามตาราง 8

155

ตาราง 6 ผลการสงเคราะหองคประกอบของรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

องคประกอบ องคประกอบยอย/ตวบงช 1. การบรหารแบบมสวนรวม 1.1 การวางแผน ม 7 ตวบงช

1.1.1 ศกษาวเคราะหสถานการณรอบดาน โดยผ มสวนเกยวของ ทกภาคสวนตงแต คร บคลากร นกเรยน ผปกครอง คณะกรรมการสถานศกษา องคกรผน าทองถน ผน าทองท 1.1.2 การก าหนดวตถประสงคทเกยวกบการด าเนนงานประชาธปไตยในโรงเรยน 1.1.3 การก าหนดวสยทศน/พนธกจทเนนสรางวถประชาธปไตยในโรงเรยน 1.1.4 การก าหนดเปาหมายดานประชาธปไตย 1.1.5 ก าหนดวธการปฏบตงานเกยวกบประชาธปไตยในโรงเรยน 1.1.6 การควบคมก ากบตดตามการด าเนนงาน 1.1.7 การประเมนผลการด าเนนการตามองคประกอบประชาธปไตยในโรงเรยน

1.2 การสงการ ม 6 ตวบงชไดแก 1.2.1 การสรางความตระหนกใหความรความเขาใจ แกคร บคลากรและผ มสวนเกยวของ ตลอดจนนกเรยน เกยวกบการด าเนนงานประชาธปไตยในโรงเรยน 1.2.2 การจงใจแกครบคลากรใหเหนคณคาและความจ าเปนในการด าเนนการใหเกดวถประชาธปไตยในโรงเรยน 1.2.3 การตดตอสอสารเชอมโยงวสยทศนกบบคลากรในสถานศกษาใหมความเขาใจตรงกนเพอน าสการปฏบต 1.2.4 การออกค าสงแตงตงผ รบผดชอบชดเจน 1.2.5 การใชภาวะผน ากบผ มสวนเกยวของ 1.2.6 การประสานงานกบผ มสวนเกยวของและหนวยงานตางๆ

156

ตาราง 6 (ตอ) ผลการสงเคราะหองคประกอบของรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

องคประกอบ องคประกอบยอย/ตวบงช 1.3 การควบคม ม 6 ตวบงช

1.3.1 การก าหนดเปาหมายในการควบคมงาน 1.3.2 การพฒนามาตรฐานการปฏบตงาน 1.3.3 การก ากบตดตามประเมนผลโดยด าเนนการ AAR ( After Action Review ) 1.3.4 การวดผลงานและเปรยบเทยบผลงานกบมาตรฐาน 1.3.5 การเสรมแรง การบ ารงขวญก าลงใจ และการใหความดความชอบ 1.3.6 การแลกเปลยนเรยนรระหวางผบรหาร ครบคลากรและผ มสวนเกยวของ

2. หลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตย

2.1 หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 และบรณาการสอดแทรก วถประชาธปไตยทกกลมสาระม 6 ตวบงช ไดแก 2.1.1 จดหมายหลกสตรและจดมงหมายประชาธปไตย บรรจไวในค าอธบายรายวชา 2.1.2 ก าหนดวสยทศนทมงพฒนาผ เรยนใหมความรคคณธรรม มจตส านกในความเปนพลเมองและเปนพลโลก ยดมนในการปกครองระบอบประชาธปไตย 2.1.3 เนอหาประชาธปไตยในกลมสาระการเรยนรสงคม 2.1.4 บรณาการสอดแทรกวถประชาธปไตยทกกลมสาระการเรยนร 2.1.5 คณภาพผ เรยน สมรรถนะส าคญของผ เรยนในดานการน ากระบวนการตางๆ ไปใชในชวตประจ าวน การมจตสาธารณะ จตอาสา การจดการและหาทางออกทเหมาะสม ดานความขดแยงและความแตกตางระหวางบคคล 2.1.6 โครงสรางรายวชาพนฐานสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมฯ

157

ตาราง 6 (ตอ) ผลการสงเคราะหองคประกอบของรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

องคประกอบหลก องคประกอบยอย/ตวบงช 2.2 แนวทางการจดการเรยนรทกกลมสาระบรณาการและ

สอดแทรกวถประชาธปไตย ม 6 ตวบงช ไดแก 2.2.1 จดท าคมอการจดกจกรรมการเรยนรประชาธปไตย 2.2.2 จดกจกรรมการเรยนการสอนเพมเตมในทกกลมสาระการเรยนร 2.2.3 หลกสตรประวตศาสตรและหนาท พลเมอง 2.2.4 หลกสตรตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 2.2.5 หลกสตรลกเสอ เนตรนาร 2.2.6 หลกสตรกจกรรมพฒนาผ เรยน

3. การจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา

3.1 จดกจกรรมตามนโยบายของกระทรวงศกษาธการ ม 2 ตวบงช ไดแก 3.1.1 กจกรรมเสรมสรางระเบยบวนย 3.1.2 กจกรรมแสดงออกถงความรกสถาบนชาต ศาสนา พระมหากษตรย

3.2 กจกรรมการฝกฝนวถประชาธปไตยนอกหองเรยน ม 6 ตวบงช ไดแก 3.2.1 กจกรรมกลมโซน เปนกจกรรมทนกเรยนทกคน ตองมสวนรวมในการดแลรกษาความสะอาดบรเวณทตนแองรบผดชอบ 3.2.2 กจกรรมพฒนาหองเรยน การแบงเวรท าความสะอาด เวรคอยควบคมดแลความสะอาดพนทของหองเรยน น าผลการด าเนนการรายงานหนาเสาธง 3.2.3 กจกรรมการปกครองตนเอง เปนการดแลความเปนระเบยบเรยบรอยของนกเรยนดวยกนเองในทกดานตลอดการเปนอยในโรงเรยน

158

ตาราง 6 (ตอ) ผลการสงเคราะหองคประกอบของรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

องคประกอบหลก องคประกอบยอย/ตวบงช 3.2.4 จดกจกรรมหนาเสาธง เปนกจกรรมนอกหองเรยน

ตอนเชา หลงการปฏบตงานของกลมปฏบตงานเรยบรอยแลว ประกอบดวย การเคารพธงชาต การรองเพลงชาต สวดมนต กลาวค าปฏญาณ รองเพลงปลกใจตางๆ และเพลงทแสดงออกถงความรกในสถาบน รายงานผลการท าความสะอาดตามกลมโซน หองเรยน การปกครองตนเอง การแสดงออกตามความถนดและความสนใจของนกเรยนประมาณ 5 นาท ครเวรสวสดการหรอผบรหารพบนกเรยนหนาเสาธง(บอกกลาวเลาเรองดเชงบวก) กายบรหาร 3. 2.5 กจกรรมคณะกรรมการนกเรยน(สภานกเรยน) เปนกจกรรมทโรงเรยน จดขนเพอสรางเสรมพฤตกรรมประชาธปไตย เปนการฝกฝนใหนกเรยนรจกรวมตวกนเพอ ท ากจกรรม การคดเลอกตวแทนของตนเองดวยวธการประชาธปไตย การแบงงาน การเปนผน าผตามทด การออกแบบกจกรรมเพอสนองความตองการของนกเรยน ตามความถนด ความสนใจและเปนตวขบเคลอนกจกรรมของโรงเรยน เชอมประสานในลกษณะตวแทนระหวางนกเรยน คร บคลากร ผบรหาร คณะกรรมการนกเรยนหรอสภานกเรยนมาจาก 3 สวนคอ 1)มาจากการเลอกตงโดยตรงจากนกเรยน ทงระบบตวบคคลหรอระบบพรรค 2)การแตงตงจากโรงเรยนอาจจะเปนตวแทนหองเรยน ตวแทนชมรม3)มาจากการสรรหาโดยการน าเสนอจากคณะคร นกเรยน น าเสนอตอคณะกรรมการบรหารโรงเรยน

159

ตาราง 6 (ตอ) ผลการสงเคราะหองคประกอบของรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

องคประกอบหลก องคประกอบยอย/ตวบงช 3.2.6 กจกรรมอนๆทสรางวถประชาธปไตยในโรงเรยน

กจกรรมนอกหองเรยนทชวยฝกฝนใหนกเรยนไดเรยนรและเขาใจวถประชาธปไตยและระบบประชาธปไตย ไดแก กจกรรมสหกรณโรงเรยน กจกรรมอาหารกลางวน กจกรรมหองสมด กจกรรมผน านกเรยนฝายสงเสรมอนามย กจกรรมวนส าคญตางๆ กจกรรมชมรม ชมนม 3.3 กจกรรมฝกฝนประชาธปไตยในหองเรยน กจกรรมฝกฝนประชาธปไตยในหองเรยนตามการสมภาษณ ม 3 ตวบงช ไดแก 3.3.1 กจกรรมการปกครองในหองเรยน เปนกจกรรมทจดใหนกเรยนในแตละหองเรยนไดเลอกหวหนาหอง รองหวหนาหอง โดยการยกมอใหคะแนนเสยง เพอใหผ ไดรบเลอกท าหนาทปกครองดแลนกเรยนกนเองในหองเรยนดวยการสรางระเบยบขอตกลงของหองเรยนและปฏบตงานตางๆทก าหนดไว 3.3.2 กจกรรมการเสนอขาวและเหตการณ ในการน าเสนอขาวและเหตการณจะจดไวในชวโมงโฮมรม 3.3.3 กจกรรมการเรยนการสอน ใชรปแบบการสอนเปนกลมยอยหรอกลมใหญขนอยกบลกษณะเนอหาในบทเรยน สมาชกภายในกลมคละ เกง ปานกลาง ออน และในการจดกจกรรมเนนกระบวนการกลมมการเลอกประธาน รองประธาน และเลขานการของกลม เพอศกษาคนควา อภปราย รวมกนสรางองคความรและน าเสนอองคความรโดยมครเปนผคอยก ากบดแล

160

ตาราง 6 (ตอ) ผลการสงเคราะหองคประกอบของรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

องคประกอบหลก องคประกอบยอย/ตวบงช 4 . การสรางบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน

4.1 สภาพแวดลอมดานกายภาพ ม 1 ตวบงช ไดแก 4.1.1 การจดบรเวณโรงเรยน อาคารเรยน อาคารประกอบ หองเรยน หองประกอบ ครภณฑ และวสดอปกรณตาง ๆ ทค านงถงความสะอาด สดชน รมรน สวยงาม มชวตชวา มความสรางสรรค สะดวกสบายตอการใชมความปลอดภย คมคา และเกดประโยชน

4.2 สภาพแวดลอมดานวชาการ ม 3 ตวบงช ไดแก 4.2.1 การจดสภาพแวดลอมเสรมทางดานการเรยนการสอน ทงในและนอกหองเรยน 4.2.2 การสนบสนนทางวชาการตาง ๆ 4.2.3 การจดปายนเทศประชาธปไตยในโรงเรยน

4.3 บรรยากาศดานการบรหารจดการ ม 8 ตวบงช ไดแก 4.3.1 การสงเสรมความสมพนธระหวางบคลากรโรงเรยน 4.3.2 การสงเสรมความสมพนธกบชมชนและหนวยงาน 4.3.3 การสรางเครอขายประชาธปไตยในโรงเรยนกบโรงเรยนตางๆ 4.3.4 การใชเหตผลการบรณาการการแกปญหาตางๆเชงสรางสรรค 4.3.5 การอภปรายขอขดแยงทเกดขนระหวางผ เรยน โดยมครเปนผแนะน าและใหค าปรกษา 4.3.6 การสงเสรมใหมการโตวาทภายในโรงเรยน 4.3.7 การจดใหมศนยการเรยนรประชาธปไตยภายในโรงเรยน 4.3.8 การจดใหมศนยการเรยนรตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงภายในโรงเรยน

161

จากตาราง 6 พบวา ผลการสงเคราะหองคประกอบของรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ประกอบดวย 4 องคประกอบ 11 องคประกอบยอย และ 54 ตวบงช มรายละเอยด ดงน

องคประกอบท 1 การบรหารแบบมสวนรวม ประกอบดวย 3 องคประกอบยอย 19 ตวบงช

องคประกอบท 2 หลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตย ประกอบดวย 2 องคประกอบยอย 12 ตวบงช

องคประกอบท 3 การจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา ประกอบดวย 3 องคประกอบยอย 11 ตวบงช

องคประกอบท 4 การสรางบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน ประกอบดวย 3 องคประกอบยอย 12 ตวบงช

ผลการวจยขนตอนท 2 การสรางรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน

สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เสนอผลตามล าดบดงน 2.1 ผลการจดท ารางรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกด

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ผวจยไดจดท ารางรปแบบโดยน าผลการศกษาองคประกอบ 4 องคประกอบมา

เปนขอมลในการน าเสนอราง ดงภาพประกอบ 10

162

ภาพประกอบ 9 รางรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการ การศกษาขนพนฐาน

หลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตยในสถานศกษา

1. หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 และ บรณาการสอดแทรก วถประชาธปไตยทกกลมสาระ

2. แนวทางการจดการเรยนรทกกลมสาระบรณาการและสอดแทรกวถประชาธปไตย

การจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา

1. จดกจกรรมตามนโยบายของกระทรวงศกษาธการ 2. จดกจกรรมการฝกฝนวถประชาธปไตยนอกหองเรยน

3. จดกจกรรมฝกฝนประชาธปไตยในหองเรยน

การจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมวถประชาธปไตย

1. สภาพแวดลอมทางกายภาพ

2. สภาพแวดลอมดานวชาการ 3. บรรยากาศดานการบรหารจดการ

การบรหาร แบบมสวนรวม

1. การวางแผน

2. การสงการ 3. การควบคม

วถประชาธปไตยในโรงเรยนประถมศกษา - คารวธรรม - สามคคธรรม - ปญญาธรรม

รางรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน

163

2.2 ผลการจดท าคมอการด าเนนงานตามรางรปแบบ การจดท าคมอเพอการด าเนนงานตามรางรปแบบการบรหารประชาธปไตย

ในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน โดยมาจากการสงเคราะหผลการคนควาเอกสารและงานวจยทเกยวของ และการสมภาษณเชงลกสถานศกษาตนแบบประชาธปไตย ในระดบประเทศ (รายละเอยดตามภาคผนวก จ )

2.3 ผลการประเมนความเหมาะสมและความเปนไปไดของรางรปแบบ

การบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน พรอมคมอการด าเนนงานตามรางรปแบบโดยวธองผทรงคณวฒ

จากการสงเคราะหและด าเนนการเรยบเรยงจดท ารปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน พบวา รปแบบทสามารถน าไปพฒนาประชาธปไตยในโรงเรยนจ านวน 4 องคประกอบดวยกน อยางไรกตามทง 4 องคประกอบดงกลาวจะตองผานกระบวนการตรวจสอบความเหมาะสม ความเปนไปได ส าหรบการน าองคประกอบดงกลาวจากผทรงคณวฒจ านวน 12 ทาน โดยแสดงผลตามตาราง 7ดงน

164

ตาราง 7 ผลการประเมนความเหมาะสมและความเปนไปไดของรางรปแบบประชาธปไตยในโรงเรยน

องคประกอบ X S.D.

ระดบความเหมาะสม X S.D.

ระดบความเปนไปได

1. การบรหารแบบมสวนรวม 1.1 การวางแผน 4.73 0.73 มากทสด 4.15 1.30 มาก 1.2 การสงการ 4.82 0.77 มากทสด 4.48 1.44 มาก 1.3 การควบคม 4.78 0.72 มากทสด 4.26 1.36 มาก

รวม 4.78 0.72 มากทสด 4.26 1.36 มาก 2 หลกสตรสถานศกษาทสงเสรม

วถประชาธปไตย 4.64 0.73 มากทสด 4.40 1.07 มาก

3 การจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา

4.73 0.74 มากทสด 4.60 1.19 มาก

4 การจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตย

4.64 0.87 มากทสด 4.37 1.23 มาก

รวมทง 4 องคประกอบ 4.70 0.76 มากทสด 4.41 1.21 มาก

จากตาราง 7 พบวา การประเมนความเหมาะสมของรางรปแบบการบรหาร

ประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน โดยภาพรวมทง 4 องคประกอบมความเหมาะสมมากทสด และเมอพจารณาเปนรายองคประกอบพบวา ทกองคประกอบมความเหมาะสมมากทสดเชนกน

การประเมนความเปนไปไดของรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานงานตามรางรปแบบโดยวธองผทรงคณวฒ โดยภาพรวมมความเปนไปไดมากและเมอพจารณาเปนรายองคประกอบพบวาทกองคประกอบ มความเปนไปไดมากเชนกน

165

2.4 ผลการปรบปรงแกไขรางรปแบบตามขอเสนอแนะของผทรงคณวฒ ผวจยไดท าการปรบปรงแกไขรางรปแบบตามขอเสนอแนะของผทรงคณวฒ

จากผลการประเมนความเหมาะสมและความเปนไปไดของรปแบบการบรหารประชาธปไตย ในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน พบวา รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนประกอบดวย 4 องคประกอบ ไดแก 1) องคประกอบการบรหารแบบ มสวนรวม 2) องคประกอบหลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตย 3)การจดกจกรรม เพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา และ 4) การจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตย โดยองคประกอบ1หลกการบรหารแบบมสวนรวม เปนองคประกอบทส าคญ ในการขบเคลอนใหองคประกอบ 2,3 และ 4 ด าเนนการไดโดยผานกระบวนการ 3 ขนตอน คอ การวางแผน การสงการและการควบคม และเมอทง 4 องคประกอบด าเนนการไดครบตามรางรปแบบดงกลาว จะท าใหรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนเปนไปอยางตอเนองและยงยน ดงภาพประกอบ 11

166

ภาพประกอบ 10 รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนอยางตอเนองและยงยน

หลกการบรหาร

แบบมสวนรวม

รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนอยางตอเนองและยงยน

167

ผลการวจยขนตอนท 3 การประเมนผลการใชรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานรายละเอยดดงตอไปน

3.1 ก าหนดเปาหมายการทดลองใชรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน ผวจยไดน ารปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ไปทดลองใชในโรงเรยนวดปรางแกว จงหวดสงขลา ระยะเวลาการทดลองใชในภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2557 ตงแตเดอน พฤษภาคม 2557 ถง 30 กนยายน 2557 และ ไดประเมนผลหลงการทดลองใชโดยการสมภาษณผบรหารโรงเรยน คณะคร บคลากร ทเกยวของ กอนท าการทดลองใชผ ไดสรางความร ความเขาใจ และชแจงใหผบรหาร คณะคร และบคลากรทเกยวของในสถานศกษาทใชทดลองใช หลงจากนนไดด าเนนการทดลองใชรปแบบดงกลาว และไดประเมนผลหลงการทดลองใชโดยการสมภาษณผบรหาร คณะคร บคลากร ทเกยวของจ านวน 10 คน

3.2 สรปผลการประเมนหลงการใชรปแบบ

ผลการประเมนหลงการใชรปแบบสามารถสรปเปนประเดนส าคญดงตอไปน องคประกอบท 1 หลกการบรหารแบบมสวนรวม ความพงพอใจตอองคประกอบหลกการบรหารแบบมสวนรวม ในภาพรวมอยในระดบมากทสด เพราะในการท างานทกอยางในองคกร การวางแผน เปนกระบวนการส าคญในการเรมตนของการท างาน เปนการรวมกนก าหนดทศทางและ เปาหมายในการน าองคกรสความส าเรจ การขบเคลอนกระบวนการทางประชาธปไตยในโรงเรยนตองยดหลกการมสวนรวม ไมวาจะเปนผบรหาร คณะคร และบคลากร ทกฝายมการก าหนดเปาหมายทชดเจนรวมกน สงผลใหการด าเนนงานมประสทธภาพทชดเจน คลอบคลมทงกระบวนการท างาน มการก าหนดขนตอนและแนวทางปฏบตงานเกยวกบประชาธปไตยใน โรงเรยน เมอทกฝายมสวนรวม จะท าใหโรงเรยนสามารถด าเนนตามทศทางทวางไว ทกคนมทศทางการด าเนนงานเปนแนวทางเดยวกน เกดความเขาใจรวมกนทกฝาย ผบรหาร เกดความสะดวกในการบรหารจดการ ครผปฏบตกสามารถปฏบตไดอยางมประสทธภาพและรวดเรวยงขน การบรหารแบบมสวนรวมเมอน ารปแบบไปใช ชวยลดขนตอนและเวลาในการบรหารจดการ เกดทศทางทชดเจน ถกตอง และเปนรปธรรมมากขน ผปฏบตงานมขวญและก าลงใจ การสงเสรมงานประชาธปไตยมการพฒนามากยงขน

168

ขอเสนอแนะ การบรหารแบบมสวนรวม นอกจากผบรหารและคณะครทเปนปจจยส าคญ

แลว การด าเนนงานดานประชาธปไตยควรมบทบาทของภาคเครอขายเขามามสวนเกยวของ ไมวาจะเปนผปกครอง หรอคณะกรรมการสถานศกษา และสงส าคญคอ นกเรยน ควรมบทบาทใน การก าหนดแนวทางในการด าเนนประชาธปไตยในโรงเรยนดวย เนองจากนกเรยนเปนตวขบเคลอนกจกรรมประชาธปไตยในโรงเรยน

องคประกอบท 2 หลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตย

ความพงพอใจตอหลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตย โดยภาพรวมอยในระดบมาก เนองจากเมอสถานศกษามหลกสตรทสงเสรมวถประชาธปไตย โดยการบรณาการและสอดแทรกวถประชาธปไตยในทกกลมสาระ ก าหนดไวในค าอธบายรายวชาอยางชดเจน จงสงผลใหการจดการเรยนการสอนเพอปลกฝงประชาธปไตยสนกเรยน โดยมงเนนใหนกเรยนไดรบการฝกฝนและเสรมสรางคณลกษณะความเปนประชาธปไตยและสงเสรมใหมการจดระบบประชาธปไตยในรปแบบหรอกระบวนการในการท างานโดยใชกระบวนการ คารวธรรม ปญญาธรรม และสามคคธรรม นอกจากน เมอมหลกสตรทสงเสรมประชาธปไตย ท าใหโรงเรยนมรปแบบ

การเรยนการสอนทเปนรปธรรม ครมความเขาใจในประชาธปไตยมากยงขน เพราะเกดจาก

การรวมกนวเคราะหและจดท า นกเรยนมกจกรรมการเรยนรทหลากหลาย ครและบคลากรมความรความเขาใจเกยวกบการจดการศกษาบรณาการประชาธปไตย และมหลกสตรสถานศกษาทสงเสรมประชาธปไตยใชในโรงเรยน ผลทเกดขนเมอน ารปแบบไปใช ท าใหนกเรยนมความเขาใจในวถประชาธปไตย สามารถน าสงทเรยนรไปปฏบต เปนวถประชาธปไตยทใชไดจรง ในชวตประจ าวน สามารถประพฤตปฏบตตนตามวถประชาธปไตยไดดยงขน รจกบทบาทสทธและหนาท ความเปนพลเมองทดตามวถประชาธปไตย

ขอเสนอแนะ ควรสรางความเขาใจใหครและบคลากรในโรงเรยนมความรเกยวกบเนอหา

ประชาธปไตย เพอใหทกคนเขาใจตรงกนและมเปาหมายเดยวกน ในการก าหนดจดมงหมายของหลกสตรควรเปดโอกาสใหคณะกรรมการสถานศกษาและผปกครองเขามามสวนรวม และ มการตดตาม ปรบปรง และพฒนาหลกสตรใหเปนปจจบนและทนตอเหตการณอยเสมอ

169

องคประกอบท 3 การจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา ความพงพอใจตอการจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา โดยภาพรวมอยในระดบมาก เนองจากคมอรปแบบการบรหารงานประชาธปไตยในโรงเรยน มการก าหนดกจกรรมทชดเจนและครอบคลมการพฒนาประชาธปไตยแกนกเรยนทกดาน ซงหากโรงเรยนน าคมอรปแบบการบรหารงานประชาธปไตยในโรงเรยนไปปฏบตในการจดกจกรรม จะสงผลใหครและบคลากรโรงเรยนมกจกรรมทหลากหลายในการพฒนาวถประชาธปไตยและสามารถสรางวถประชาธปไตยใหเกดแกนกเรยนได ผลทเกดขนเมอน ารปแบบไปใช นกเรยนสามารถเรยนรและเขาใจในวถประชาธปไตย มความตระหนกในบทบาทหนาทของพลเมองทด สามารถประพฤตปฏบตตนตามวถประชาธปไตย สงผลใหโรงเรยนมบรรยากาศทางประชาธปไตย นอกจากน รปแบบดงกลาวยงชวยใหครไดพฒนาศกยภาพของตนเองในการจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษาอกดวย

ขอเสนอแนะ กจกรรมตางๆ ทจดขนเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษาควรบรณาการ

ตามความเหมาะสมกบสภาพและบรบทของแตละโรงเรยน และควรมคมอในการด าเนนกจกรรมเพอใหเกดความชดเจนในการด าเนนกจกรรมมากยงขน

องคประกอบท 4 การจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตย ความพงพอใจตอการจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรม

ประชาธปไตย โดยภาพรวมอยในระดบมาก เนองจากเมอโรงเรยนมบรรยากาศและสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร สงผลตอการพฒนาโรงเรยนในทกๆ ดาน ผบรหาร คณะคร และนกเรยนไดรบประโยชนรวมกน เกดการแลกเปลยนเรยนรและสรางเครอขายในการเนนงานประชาธปไตยผลทเกดขนเมอน ารปแบบไปใช ท าใหเกดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน เออตอการเรยนรของนกเรยน นกเรยนมการเปลยนพฤตกรรม มความรสกทดตอ

การเรยนรมากยงขน สงผลใหนกเรยนมวถประชาธปไตยทยงยน และเกดเครอขายทเขมแขง ท าใหการบรหารงานประชาธปไตยมความมนคงและพฒนายงขน

ขอเสนอแนะ ควรจดบรรยากาศและสภาพแวดลอม โดยใหเหนถงความเปนประชาธปไตย

ในโรงเรยน ทงภายในและภายนอกหองเรยน และควรใหความส าคญกบภาคเครอขายเพอน าไปส การรวมมอและสนบสนนการจดกจกรรมทเกยวของกบการจดสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตยทเขมแขง

170

บทท 5

สรปผลการวจย อภปรายผลและขอเสนอแนะ

การวจยเรองรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ใชรปแบบการ วจยและพฒนา (Research and Development) มวตถประสงคและวธการวจยดงน

วตถประสงคการวจย การวจยในครงนมวตถประสงคในการวจย คอ

1. เพอศกษาองคประกอบประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

2. เพอสรางรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

3. เพอประเมนผลการใชรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

วธการด าเนนการวจย การวจยแบงเปน 3 ขนตอนดงน

ขนตอนท 1 การศกษาองคประกอบเกยวกบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ด าเนนการดงน

1. ศกษาเอกสารแนวคด ทฤษฎ และงานวจยเกยวกบองคประกอบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานไดกรอบแนวคด และสรางเปนแบบสมภาษณ

2. ศกษาตวแบบสถานศกษาทประสบความส าเรจและเปนแบบอยาง จ านวน 4 สถานศกษาโดยการสมภาษณเชงลก ผใหขอมลส าคญเกยวกบองคประกอบของบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

3. สงเคราะหองคประกอบของรปแบบบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

171

ขนตอนท 2 การสรางรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ด าเนนการดงน

1. จดท ารางรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานฉบบราง

2. จดท าคมอการด าเนนงานตามรางรปแบบ 3. ประเมนความเหมาะสมและความเปนไปไดของรางรปแบบการบรหาร

ประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานโดยวธองผทรงคณวฒ

4. ปรบปรงแกไขรางรปแบบตามขอเสนอแนะของผทรงคณวฒ ขนตอนท 3 การประเมนผลการใชรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน

สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ด าเนนการดงน 1. ก าหนดเปาหมายทดลองใชรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน 2. สรปการประเมนผลหลงการใชรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน

สรปผลการวจย

1. ผลการศกษารปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงาน

คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ประกอบดวย 4 องคประกอบ 11 องคประกอบยอย และ 54 ตวบงช ไดแก องคประกอบท 1 การบรหารแบบมสวนรวม ประกอบดวย 3 องคประกอบยอย 19 ตวบงช องคประกอบท 2 หลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตย ประกอบดวย 2 องคประกอบยอย 12 ตวบงช องคประกอบท 3 การจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตย ในสถานศกษา ประกอบดวย 3 องคประกอบยอย 11 ตวบงช และ องคประกอบท 4 การสรางบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน ประกอบดวย 3 องคประกอบยอย 12 ตวบงช ซงปรากฏดงภาพประกอบ

172

หลกการบรหาร

แบบมสวนรวม

รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนอยางตอเนองและย งยน

ภาพประกอบ 11 รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนอยางตอเนองและย งยน

173

รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน ประกอบดวย 4 องคประกอบ มรายละเอยดดงน 1. องคประกอบหลกการบรหารแบบมสวนรวม ประกอบ 3 องคประกอบยอย 19

ตวบงช รายละเอยดดงน 1.1 การวางแผน ม 7 ตวบงช ไดแก ศกษาวเคราะหสถานการณรอบดาน

โดยผ มสวนเกยวของ การก าหนดวตถประสงคทเกยวกบการด าเนนงานประชาธปไตยในโรงเรยน การก าหนดวสยทศน/พนธกจทเนนสรางวถประชาธปไตยในโรงเรยน การก าหนดเปาหมาย ดานประชาธปไตย ก าหนดวธการปฏบตงานเกยวกบประชาธปไตยในโรงเรยน การควบคมก ากบตดตามการด าเนนงาน และการประเมนผลการด าเนนการตามองคประกอบประชาธปไตยในโรงเรยน

1.2 การสงการ ม 6 ตวบงชไดแก การสรางความตระหนกใหความร ความเขาใจ แกคร บคลากรและผ มสวน การจงใจแกครบคลากรใหเหนคณคาและความจ าเปนในการด าเนนการใหเกดวถประชาธปไตยในโรงเรยน การตดตอสอสารเชอมโยงวสยทศนกบบคลากรในสถานศกษาใหมความเขาใจตรงกนเพอน าสการปฏบต การออกค าสงแตงตงผ รบผดชอบชดเจนการใชภาวะผน ากบผ มสวนเกยวของ และการประสานงานกบผ มสวนเกยวของและหนวยงานตางๆ

1.3 การควบคม ม 6 ตวบงชไดแก การก าหนดเปาหมายในการควบคมงาน การพฒนามาตรฐานการปฏบตงาน การก ากบตดตามประเมนผลโดยด าเนนการ AAR ( After Action Review )การวดผลงานและเปรยบเทยบผลงานกบมาตรฐาน การเสรมแรง การบ ารงขวญก าลงใจ และการใหความดความชอบ และ การแลกเปลยนเรยนรระหวางผบรหาร ครบคลากรและผ มสวนเกยวของ 2. องคประกอบหลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตย ประกอบดวย 2 องคประกอบยอย 12 ตวบงช รายละเอยดดงน 2.1 หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 และ บรณาการสอดแทรก วถประชาธปไตยทกกลมสาระ ม 6 ตวบงช ไดแก จดหมายหลกสตรและจดมงหมายประชาธปไตย ก าหนดวสยทศนทมงพฒนาผ เรยนใหมความรคคณธรรม มจตส านกในความเปนพลเมองและเปนพลโลก ยดมนในการปกครองระบอบประชาธปไตย เนอหาประชาธปไตยในกลมสาระการเรยนรสงคม บรณาการสอดแทรกวถประชาธปไตยทกกลม สาระการเรยนร คณภาพผ เรยน สมรรถนะส าคญของผ เรยนในดานการน ากระบวนการตางๆ ไปใชในชวตประจ าวน การมจตสาธารณะ จตอาสา การจดการและหาทางออกทเหมาะสม ดานความขดแยงและความแตกตางระหวางบคคลและ โครงสรางรายวชาพนฐานสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม

174

2.2 แนวทางการจดการเรยนรทกกลมสาระบรณาการและสอดแทรกวถประชาธปไตย ม 6 ตวบงช ไดแก จดท าคมอการจดกจกรรมการเรยนรประชาธปไตย จดกจกรรมการเรยนการสอนเพมเตมในทกกลมสาระการเรยนร หลกสตรประวตศาสตรและหนาท พลเมอง หลกสตรตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง หลกสตรลกเสอ เนตรนาร และหลกสตรกจกรรมพฒนาผ เรยน 3 องคประกอบการจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา ประกอบดวย 3 องคประกอบยอย 11 ตวบงช รายละเอยดดงน

3.1 จดกจกรรมตามนโยบายของกระทรวงศกษาธการ ม 2 ตวบงช ไดแก กจกรรมเสรมสรางระเบยบวนย และกจกรรมแสดงออกถงความรกสถาบนชาต ศาสนา พระมหากษตรย

3.2 กจกรรมการฝกฝนวถประชาธปไตยนอกหองเรยน ม 6 ตวบงช ไดแก กจกรรมกลมโซน เปนกจกรรมทนกเรยนทกคนตองมสวนรวมในการดแลรกษาความสะอาดบรเวณทตนเองรบผดชอบ กจกรรมพฒนาหองเรยน การแบงเวรท าความสะอาด เวรคอยควบคมดแลความสะอาดพนทของหองเรยน น าผลการด าเนนการรายงานหนาเสาธง กจกรรมการปกครองตนเอง เปนการดแลความเปนระเบยบเรยบรอยของนกเรยนดวยกนเองในทกดานตลอดการเปนอยในโรงเรยน จดกจกรรมหนาเสาธง เปนกจกรรมนอกหองเรยนตอนเชา หลงการปฏบตงานของกลมปฏบตงานเรยบรอยแลว ประกอบดวย การเคารพธงชาต การรองเพลงชาต สวดมนต กลาวค าปฏญาณ รองเพลงปลกใจตางๆ และเพลงทแสดงออกถงความรกในสถาบน รายงานผลการท าความสะอาดตามกลมโซน หองเรยน การปกครองตนเอง การแสดงออกตามความถนดและความสนใจของนกเรยนประมาณ 5 นาท ครเวรสวสดการหรอผบรหารพบนกเรยนหนาเสาธง (บอกกลาวเลาเรองดเชงบวก) กายบรหาร กจกรรมคณะกรรมการนกเรยน(สภานกเรยน) เปนกจกรรมทโรงเรยน จดขนเพอสรางเสรมพฤตกรรมประชาธปไตย เปนการฝกฝนใหนกเรยนรจกรวมตวกนเพอ ท ากจกรรม การคดเลอกตวแทนของตนเองดวยวธการประชาธปไตย การแบงงาน การเปนผน าผตามทด การออกแบบกจกรรมเพอสนองความตองการของนกเรยนตามความถนด ความสนใจและเปนตวขบเคลอนกจกรรมของโรงเรยน เชอมประสานในลกษณะตวแทนระหวางนกเรยน คร บคลากร ผบรหาร คณะกรรมการนกเรยนหรอสภานกเรยนมาจาก 3 สวนคอ 1)มาจากการเลอกตงโดยตรงจากนกเรยนทงระบบตวบคคลหรอระบบพรรค 2)การแตงตงจากโรงเรยนอาจจะเปนตวแทนหองเรยน ตวแทนชมรม3)มาจากการสรรหาโดยการน าเสนอจาก คณะคร นกเรยน น าเสนอตอคณะกรรมการบรหารโรงเรยน และ กจกรรมอนๆทสราง

175

วถประชาธปไตยในโรงเรยน กจกรรมนอกหองเรยนทชวยฝกฝนใหนกเรยนไดเรยนรและเขาใจ วถประชาธปไตยและระบบประชาธปไตย ไดแก กจกรรมสหกรณโรงเรยน กจกรรมอาหารกลางวน กจกรรมหองสมด กจกรรมผน านกเรยนฝายสงเสรมอนามย กจกรรมวนส าคญตางๆ กจกรรมชมรม ชมนม 3.3 กจกรรมฝกฝนประชาธปไตยในหองเรยน กจกรรมฝกฝนประชาธปไตย ในหองเรยนตามการสมภาษณ ม 3 ตวบงช ไดแก กจกรรมการปกครองในหองเรยน เปนกจกรรมทจดใหนกเรยนในแตละหองเรยนไดเลอกหวหนาหอง รองหวหนาหอง โดยการยกมอใหคะแนนเสยง เพอใหผ ไดรบเลอกท าหนาทปกครองดแลนกเรยนกนเองในหองเรยนดวยการสรางระเบยบขอตกลงของหองเรยนและปฏบตงานตางๆทก าหนดไว กจกรรมการเสนอขาวและเหตการณ ในการน าเสนอขาวและเหตการณจะจดไวในชวโมงโฮมรม และ กจกรรมการเรยนการสอน ใชรปแบบการสอนเปนกลมยอยหรอกลมใหญขนอยกบลกษณะเนอหาในบทเรยน สมาชกภายในกลมคละ เกง ปานกลาง ออน และในการจดกจกรรมเนนกระบวนการกลมมการเลอกประธาน รองประธาน และเลขานการของกลม เพอศกษาคนควา อภปราย รวมกนสรางองคความรและน าเสนอองคความรโดยมครเปนผคอยก ากบดแล

4 องคประกอบการสรางบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน ประกอบดวย 3 องคประกอบยอย 12 ตวบงช รายละเอยดดงน

4.1 สภาพแวดลอมดานกายภาพ ม 1 ตวบงช ไดแก การจดบรเวณโรงเรยน อาคารเรยน อาคารประกอบ หองเรยน หองประกอบ ครภณฑ และวสดอปกรณตาง ๆ ทค านงถงความสะอาด สดชน รมรน สวยงาม มชวตชวา มความสรางสรรค สะดวกสบายตอการใชมความปลอดภย คมคา และเกดประโยชน

4.2 สภาพแวดลอมดานวชาการ ม 3 ตวบงช ไดแก การจดสภาพแวดลอม เสรมทางดานการเรยนการสอน ทงในและนอกหองเรยน การสนบสนนทางวชาการตาง ๆ และการจดปายนเทศประชาธปไตยในโรงเรยน

4.3 บรรยากาศดานการบรหารจดการ ม 8 ตวบงช ไดแก การสงเสรมความสมพนธระหวางบคลากรโรงเรยน การสงเสรมความสมพนธกบชมชนและหนวยงาน การสรางเครอขายประชาธปไตยในโรงเรยนกบโรงเรยนตางๆ การใชเหตผลการบรณาการ การแกปญหาตางๆเชงสรางสรรค การอภปรายขอขดแยงทเกดขนระหวางผ เรยน โดยมครเปน ผแนะน าและใหค าปรกษา การสงเสรมใหมการโตวาทภายในโรงเรยน การจดใหมศนยการเรยนร

176

ประชาธปไตยภายในโรงเรยน และการจดใหมศนยการเรยนรตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงภายในโรงเรยน กลาวโดยสรปไดวา รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนประกอบดวย 4 องคประกอบ ไดแก 1) องคประกอบการบรหารแบบมสวนรวม 2) องคประกอบหลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตย 3) การจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา และ 4)การจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตย โดยองคประกอบหลกการบรหารแบบมสวนรวม เปนองคประกอบทส าคญ ในการด าเนนการใหองคประกอบ 2,3 และ 4 ประสบผลส าเรจ โดยใชกระบวนการ 3 ขนตอน คอ การวางแผน การสงการและการควบคม เพอขบเคลอนรปแบบไปสโรงเรยนวถประชาธปไตยทตอเนองและยงยน 2. ผลการใชรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน โดยการสมภาษณผบรหารโรงเรยน คณะครและบคลากรทเกยวของ มผลการประเมนรปแบบ ดานองคประกอบการบรหารแบบมสวนรวม พงพอใจมากทสด สวนองคประกอบท 2 หลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตย องคประกอบท 3 การจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา และองคประกอบท 4 การสรางบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน พงพอใจมาก การอภปรายผล

จากการศกษาพบวา รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ประกอบดวย 4 องคประกอบ คอ การบรหารแบบ มสวนรวม หลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตย การจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา และการจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตย มสงทควรจะน ามาอภปรายผลดงน

องคประกอบท 1 การบรหารแบบมสวนรวม การบรหารแบบมสวนรวม ประกอบดวยองคประกอบยอย 3 องคประกอบ คอ

การวางแผน การสงการและการควบคม สอดคลองกบ ชยเสฏฐ พรหมศร (2551) ไดกลาววา การท างานในองคการใหประสบความส าเรจตามทคาดหวงไวไมสามารถเกดขนไดโดยบคคลใดบคคลหนง หรอกลมใดกลมหนงเทานน แตตองเปนสงทเกดขนจากความรวมมอและการสนบสนน

177

ของทกคนในองคการ และสอดคลองกบผลการวจยของ ส าเนาว ระหา(2549) ทพบวา หลงจากสถานศกษาน ารแบบการบรหารแบบมสวนรวมมาใชในโรงเรยนท าใหขาราชการคร ผปกครอง นกเรยนและกรรมการสถานศกษามความพงพอใจในการบรหารงานโรงเรยนมาก ยงขน และการบรหารแบบมสวนรวมเปนแนวคดทไดรบความนยมในการบรหารในปจจบน พรอมทงเปนแนวคดทตอบรบความเปนประชาธปไตยและมนษยชน(ทพวรรณ จนทรสถตย,2546) ซงเปนกระแสทมความส าคญ อนสอดคลองกบแนวคดของ สมยศ นาวการ (2545) ทกลาววา การบรหารแบบมสวนรวม คอ กระบวนการของการใหผใตบงคบบญชาทมสวนเกยวของในกระบวนการตดสนใจน าไปสกระบวนการวางแผนเพอการบรหารจดการ นอกจากนยงสอดคลองกบ Robbins(1990), Gulick and Urwick (1937) , Fayol(1949),สมาคมผบรหารการศกษา แหงสหรฐอเมรกา (American Association of School Administrators. 1955) ทพบวา การบรหารแบบมสวนรวมเปนเปนหลกการบรหารทใหความส าคญกบการมสวนรวมของผ เกยวของ ซงท าใหการปฏบตงานบรรลเปาหมายอยางมคณภาพ ทกคนเกดความภาคภมใจรวมกน

นอกจากนการบรหารงานแบบมสวนรวมยงเปนการบรหารทเรมจากการให ผสวนไดสวนเสยรวมกนวางแผน ระดมความคดเหน เพอใหทกคนเหนทศทางและเปาหมาย ทชดเจน ก าหนดวธการปฏบตงานและการควบคมก ากบตดตามตลอดแนว หลงจากนน สรางความร ตระหนกใหกบทกภาคสวนดวยการตดตอสอสารประสานงาน มความเขาใจทตรงกน น าสการปฏบตงานทมคณภาพดวยการวดผลงานและเปรยบเทยบผลงานท าใหงานประสบผลส าเรจ สอดคลองกบแนวคดของ Gulick and Urwick (1937), Fayol(1949), Gregg ( 1957)สมาคมผบรหารการศกษาแหงสหรฐอเมรกา (American Association of School Administrators. 1955) ทพบวาการบรหารจดการองคการใหประสบความส าเรจไดนนจ าเปน ทจะตองอาศยกระบวนการ วางแผน การควบคม การสงการอยางมสวนรวมตงแตระดบผใตบงคบบญชาขนไปจนถงผบรหารระดบสง ตลอดถงกระบวนการสอสารในองคการ อยางชดเจน และสอดคลองกบ ทพวรรณ จนทรสถตย(2546) ทกลาวถงการบรหารแบบมสวนรวมในโรงเรยนเปนการใหโอกาสกบผใตบงคบบญชาในการบรหารจดการตงแตขนวางแผน และ สงผลใหการมสวนรวมของ ผ มสวนไดสวนเสย ผ ทเกยวของไดเขามามบทบาทในการบรหารจดการตงแตเรมตน นอกจากนการใหความส าคญกบผใตบงคบบญชาแลวจะตองใหความส าคญกบผ ทไดรบผลกระทบจากการด าเนนกจกรรมอยางแทจรง เชน การใหความส าคญกบนกเรยน ผปกครอง ตลอดจนชมชนตางๆอยางแทจรง เพราะการขบเคลอนกระบวนการทางประชาธปไตยในโรงเรยนตองยดหลกการมสวนรวม ไมวาจะเปนผบรหาร คณะครและบคลากร ทกฝาย ตลอด

178

จนถง ผปกครองและชมชน ไดรวมก าหนดเปาหมายทชดเจนรวมกน สงผลใหการด าเนนงานมประสทธภาพ คลอบคลมทงกระบวนการท างาน มการก าหนดขนตอนและแนวทางปฏบตงานเกยวกบประชาธปไตยในโรงเรยน

จากการสมภาษณผบรหารโรงเรยนประชาธปไตยตนแบบในสภมภาค แสดงใหเหนวา โดยภาพรวม โรงเรยนมการบรหารงานแบบมสวนรวมอยในระดบมาก โดยการทผบรหารโรงเรยน นกเรยน คร ผปกครองเขามามสวนรวมในรปของคณะกรรมการนกเรยน คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน คณะกรรมการทปรกษา ผปกครองเครอขาย โดยใหเขามามสวนรวม ตงแตการรวมคดวาโรงเรยนมทศทางในการพฒนาอยางไร แลวรวมท าดวยการระดมทรพยากร ทมในทองถนเพอใหการบรหารงานของโรงเรยนบรรลตามเปาหมาย สดทายคอการรวมประเมน รวมชนชมความส าเรจของโรงเรยนรวมกน สอดคลองกบผลการศกษาของ ราตร แออวม (2531) และ วทยา กตตพร (2540) โดยท าการศกษาเกยวกบบทบาทของผบรหารและครผสอนทม สวนเกยวของกบการพฒนาประชาธปไตยในโรงเรยนโดยอาศยกระบวนการศกษาแบบม สวนรวมในขนตอนของการวางแผน พบวา การบรหารกจกรรมเปนรปธรรมทสามารถมองเหน ไดชดเจนทงยงมความคดเหนวา โรงเรยนสามารถท าไดดและท าไดมาก เชนเดยวกบแนวคดของ Koontz(1990)ทไดกลาวถงประโยชนของการวางแผนทจะท าใหงานบรรลเปาหมายไดอยางมประสทธภาพ นอกจากนการสมภาษณดานการสงการและการควบคมเปนผลมาจากขนตอนของการวางแผนการบรหารจดการของผบรหารทไดมการวางแผนไวเปนอยางด สอดคลองกบแนวคดของ ธงชย สนตวงษ(2543) ทพบวา การสงการเปนความพยายามในการท าใหผใตบงคบบญชาปฏบตงานในหนาทของตนเองไดเปนอยางด

ผลการวจยเปนเชนนเนองจาก การบรหารงานโรงเรยนในปจจบนนนมปจจยหลายอยาง ทจะท าใหโรงเรยนประสบผลส าเรจ เชน ขอมลขาว และองคความรตาง ๆ ทมการเปลยนแปลงตลอดเวลา ดงนนตองใหผ มสวนไดสวนเสยทกภาคสวนเขามารวมคด รวมท า รวมตดสนใจและรวมประเมน เพราะผบรหารโรงเรยนคนเดยวไมสามารถทจะรบรขอมลขาวสารมากมายนไดทงหมด โดยเฉพาะการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานมความจ าเปนอยางยงทจะตองมการบรหารงานแบบมสวนรวม

179

องคประกอบท 2 หลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตย หลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตย เปนหลกสตรทบรณาการเขากบ

กลมสาระการเรยนรทกกลมสาระการเรยนร ประกอบดวย 2 องคประกอบยอย คอ หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ทบรณาการสอดแทรกวถประชาธปไตยทกกลมสาระ และแนวทางการจดการเรยนรทกกลมสาระบรณาการและสอดแทรกวถประชาธปไตย สอดคลองกบ ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (2551) ไดใหความส าคญกบ การจดท าหลกสตรแกนกลางอนน าไปสการสรางหลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตย ใหเกดขนกบนกเรยน ทงนผานกระบวนการจดท าหลกสตรทกกลมสาระ โดยแนวทางดงกลาว สงผลตอการจดท าคมอการจดกจกรรมการเรยนรประชาธปไตย และสอดคลองกบส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (2551) ไดมการก าหนดใหกจกรรมการสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยนเปนสวนหนงของหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 อนม เนอหาเกยวกบประชาธปไตยปรากฏไวในกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ซงหลกสตรไดก าหนดกรอบโครงสรางเวลาเรยนกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรมไวในชนประถมศกษา จ านวน 80 ชวโมงตอป และเพมในสวนของวชาประวตศาสตร อก 40 ชวโมง อกทง โรงเรยนโดยผบรหารโรงเรยน คณะครและบคลากร มแนวทางใน การด าเนนการ ท าใหการด าเนนกจกรรมสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยนประสบความส าเรจไดโดยงาย ซงสอดคลองกบส านกงานคณะกรรมการการเลอกตงและกระทรวงศกษาธการ(2552) ทไดจดท าคมอการจดกจกรรมการเรยนรประชาธปไตยกลมสาระการเรยนรสงคมศกษาศาสนาและวฒนธรรม ใหผ เรยนมความรความเขาใจในคณคาของประชาธปไตยอยางแทจรง โดยเนน การสรางความเขาใจ เจตคต คานยม และสรางจตส านก รวมทงการเสรมสรางบคลกภาพ และวฒนธรรมแบบประชาธปไตยในชวตจรงใหผ เรยนมพฤตกรรมของความเปนพลเมองดในวถประชาธปไตย

จากการสมภาษณผบรหารโรงเรยนประชาธปไตยตนแบบในสภมภาค พบวาภาพรวมของความพงพอใจเกยวกบการบรณาการวถประชาธปไตยในหลกสตรสถานศกษา อยในระดบมาก สอดคลองกบ กระทรวงศกษาธการ ( 2540),ทศนา แขมมณ (2530) ทได สงเสรมใหผ เรยนมความรความเขาใจในคณคาของประชาธปไตยอยางแทจรง โดยเนนการสรางความเขาใจ เจตคต คานยม และสรางจตส านก รวมทงการเสรมสรางบคลกภาพ และวฒนธรรมแบบประชาธปไตยในชวตจรงใหผ เรยนมพฤตกรรมของความเปนพลเมองดในวถประชาธปไตยขนในโรงเรยนดวยการใหโรงเรยนจงน าวถประชาธปไตยมาจดกจกรรมการเรยนการสอนเพมเตมใน

180

ทกกลมสาระ ทเปนเชนนเพราะเมอสถานศกษามหลกสตรทสงเสรมประชาธปไตยและแนวทางการสงเสรมประชาธปไตย สงผลใหนกเรยนไดเรยนรและเกดวถประชาธปไตยเปนอยางด ครมความร ความเขาใจในหลกสตร มการจดกจกรรมการเรยนการสอนสอดแทรกเนอหาประชาธปไตย มการวดและประเมนผล ตลอดจน มการจดกจกรรมทบรณาการวถประชาธปไตยใหกบนกเรยน ท าใหการขบเคลอนวถประธปไตยในโรงเรยนประสบผลส าเรจ

นอกจากน วถประชาธปไตยเปนวถทมความส าคญทตองการใหเกดขนกบนกเรยนทกคน ดงนนทกกจกรรมของโรงเรยนจงตองมการบรณาการกบวถประชาธปไตย และ การก าหนดไวในหลกสตรสถานศกษาใหชดเจน เปนตวบงชวาครผสอนทกคนตองน าไปใช จดกจกรรมการเรยนการสอน ซงน าไปสการวดผลประเมนผล เพอใหทราบผลการพฒนาคณลกษณะอนพงประสงคของนกเรยน ทงนเพอใหการบรณาการมความชดเจนจงตองม การก าหนดแนวทางการจดการเรยนรทกกลมสาระทบรณาการและสอดแทรกวถประชาธปไตย และนอกจากน เพอตองการใหโรงเรยนพฒนานกเรยนใหมวถประชาธปไตยอยางตอเนองและยงยนจงตองบรณาการและสอดแทรกวถประชาธปไตยไวในค าอธบายรายวชาของทกกลมสาระ ในหลกสตรสถานศกษาขนพนฐาน ซงครตองน าไปใชจดกจกรรมการเรยนรในหองเรยนท เปนเชนนเพราะ วถประชาธปไตยเปนวถทมความส าคญทตองการใหเกดขนกบนกเรยนทกคน ดงนนทกกจกรรมของโรงเรยนจงตองมการบรณาการกบวถประชาธปไตย และการก าหนดไว ในหลกสตรสถานศกษาใหชดเจน เปนตวบงชวาครผสอนทกคนตองน าไปใชจดกจกรรมการเรยนการสอน ซงน าไปสการวดผลประเมนผล เพอใหทราบผลการพฒนาคณลกษณะอนพงประสงคของนกเรยน ทงนเพอใหการบรณาการมความชดเจนจงตองมการก าหนดแนวทางการจดการเรยนรทกกลมสาระทบรณาการและสอดแทรกวถประชาธปไตย และนอกจากน เพอตองการ ใหโรงเรยนพฒนานกเรยนใหมวถประชาธปไตยอยางตอเนองและยงยนจงตองบรณาการและสอดแทรกวถประชาธปไตยไวในค าอธบายรายวชาของทกกลมสาระในหลกสตรสถานศกษา ขนพนฐาน ซงครตองน าไปใชจดกจกรรมการเรยนรในหองเรยน

องคประกอบท 3 การจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา

การจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา องคประกอบยอย 3 องคประกอบคอ การจดกจกรรมตามนโยบายของกระทรวงศกษาธการ กจกรรมฝกฝนประชาธปไตยนอกหองเรยน กจกรรมฝกฝนประชาธปไตยในหองเรยน สอดคลองกบแนวคดของ ส านกงานคณะกรรมการการเลอกตงและกระทรวงศกษาธการ (2552) ทไดใหความส าคญกบ

181

การด าเนนกจกรรมดงกลาวเพอตอบสนองตอวถประชาธปไตยในโรงเรยนเชนเดยวกบ กระทรวงศกษาธการ ( 2540) ทไดมการสงเสรมใหนกเรยน มบทบาทส าคญในการสรางสรรคประชาธปไตยในโรงเรยนผานกระบวนการแสดงออก การเปดโอกาสใหครอาจารยผสอนปลกฝงอดมการณประชาธปไตยไดตามความเหมาะสมกระบวนการเรยนการสอนทสงเสรมประชาธปไตย มความจงรกภกดตอสถาบนชาตศาสนาพระมหากษตรยเหนแกประโยชนของสวนรวมมากกวาสวนตน ควรมคณลกษณะคอ 1) มนษยสมพนธทด 2) มความรบผดชอบด 3) มเหตผลด 4) รจกเสรมและใหก าลงใจแกผ อน 5) มความเหนอกเหนใจผ อน 6) มความเตมใจชวยเหลอผ อน 7) มความสามารถในการปรบตวใหเขากบสงคมได 8) ไวตอการรบรเขาใจสงตางๆนอกจากไดโดยงาย นอกจากนจากการสมภาษณผบรหารโรงเรยนประชาธปไตยตนแบบในสภมภาค พบวาการด าเนนกจกรรมประชาธปไตยในโรงเรยนโดยภาพรวมมความพงพอใจมาก เพราะ คมอรปแบบการบรหารงานประชาธปไตยในโรงเรยนดงกลาว มการก าหนดกจกรรมทชดเจน ครอบคลมในการพฒนาประชาธปไตยใหแกนกเรยนในทกๆดาน ทงนนาจะเกดจากการไดรบ แรงกดดนและสนบสนนในการด าเนนกจกรรมจากหนวยงานทเกยวของทงในอดตและปจจบน เชน กรมสามญศกษา กระทรวงศกษาธการ (2535) ไดแบงประเภทกจกรรมทนอกเหนอจาก การเรยนการสอนปกตทชวยสงเสรมประชาธปไตยเปนกลมใหญ ๆ 2 กจกรรม คอ กจกรรม ลกเสอ เนตรนาร หรอยวกาชาด หรอผบ าเพญประโยชนสงเสรมอาชพ กจกรรมสงเสรมการเกษตร กจกรรมสงเสรมศาสนาศลปะและวฒนธรรม กจกรรมสงเสรมการใชสนคาไทย กจกรรมการใชหองสมด กจกรรมสงเสรมวชาการตาง ๆ ในหลกสตรกจกรรมกฬา กจกรรมนนทนาการ กจกรรมอนรกษศลปกรรมและสงแวดลอม และกจกรรมทศนศกษา นอกจากนผ เรยนอาจเสนอกจกรรม อน ๆ ไดตามความตองการดวย สอดคลองกบ สโขทยธรรมาธราช (2527) กลาววา การพฒนาประชาธปไตย ใหเกดแกนกเรยน จะปลกฝงทโรงเรยนและทบานยงไมเปนการเพยงพอ เพราะวาเดกในชวตของเขาจะตองมสวนรวมกจกรรมตาง ๆ ในชมชนอยเสมอ และบคคลในชมชนควรจะตองมบทบาทเพอใหการชวยเหลอเชนเดยวกบ ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2540) ทไดก าหนดกจกรรมเพอพฒนาประชาธปไตยในโรงเรยนไว 6 กจกรรม และ 1 บทบาทคอ กจกรรมการเรยนการสอนโดยใชกระบวนการกลม กจกรรมกจกรรมการสอน ขาวและเหตการณ กจกรรมอาหารกลางวน กจกรรมสหกรณนกเรยน และกจกรรมการท า ความสะอาดโรงเรยน เชนเดยวกบผลการศกษาของ ถาวร วฒเสลา(2541)ทพบวา การท ากจกรรมประชาธปไตยในโรงเรยนอาทเชน กจกรรมการท าความสะอาด กจกรรมการสอนขาว

182

กจกรรมสหกรณมผลตอการพฒนาประชาธปไตยในระดบมากทสด แตทงนยอมขนอยกบ ระบบและบรบทของโรงเรยน สอดคลองกบผลการศกษาวจยของ ปณณธร เดชสวรรณ(2546) ซงไดท าการศกษาในเรองบทบาทของผบรหารและผปฏบตการสอนในการเสรมสรางประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานเขตสวนหลวง กรงเทพมหานครโดยผลการศกษาวจยพบวา ในภาพรวมเมอผบรหารและผปฏบตการสอนมการพฒนาและเสรมสรางประชาธปไตยใน โรงเรยนทงทางดานคารวะธรรม สามคคธรรมและปญญาธรรม โดยการสนบสนนกจกรรม การเรยนการสอนทงการสงเสรมการรองเพลงชาต การฝกนกเรยนใหรจกการพดจาไพเราะ การเขาแถวล าดบกอนหลงสงผลใหนกเรยนเกดการพฒนาในพฤตกรรมประชาธปไตยในทสด แตกตางจากผลการศกษาของ นตพงษ วงคเรอน(2547)ทไดท าการศกษาวจยเกยวกบการบรหารกจกรรมสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานการประถมศกษาล าปาง พบวา กจกรรมทใหนกเรยนมสวนรวมในการใหความคดเหนเกยวกบการจดการเรยนการสอนในเรองประชาธปไตยจะมมากกวาการเขามามสวนรวมในการก าหนดแผนการจดการเรยนการสอน ทงนรวมถงการเขาไปมสวนรวมในกจกรรมสหกรณโรงเรยนทนกเรยนไดเขาไปมสวนรวมเฉพาะการเขารวมประชมเทานนสวนการวางแผนเพอก าหนดองคประกอบของคณะกรรมการสหกรณ มอยในระดบต า เชนเดยวกบแนวคดของ ทศนา แขมมณ (2530) ทไดใหความส าคญของกจกรรมชมนม กจกรรมสภานกเรยน การเลนละคร ละครเวท วนส าคญ การจดกจกรรมลกเสอ อนกาชาด ทมตอการพฒนาประชาธปไตยในโรงเรยน เพราะฉะนนการด าเนนกจกรรมพฒนาประชาธปไตยโรงเรยนจะตองใหความส าคญกบการมสวนรวมของนกเรยนใหมาก ดงแนวคดของ สโขทยธรรมาธราช(2527) ทไดใหความส าคญในการพฒนาประชาธปไตยมงหวงใหเกดแกนกเรยน การจะปลกฝงทโรงเรยนและทบานยงไมเปนการเพยงพอนกเรยนจะตองมสวนรวมในกจกรรมตาง ๆ ในชมชนอยเสมอ และบคคลในชมชนควรจะตองมบทบาทเพอใหการชวยเหลอ ทงนนอกจากภาระหนาทของโรงเรยนและชมชนแลวนกเรยนจะตองผานกระบวนการกลอมเกลาทางสงคมดงน 1) ศกษาประชาธปไตยใหเขาใจและเปนแบบอยางทด 2) ในการท างานตอง ยดหลกการท างานเปนกลม 3) รวมกนจดกจกรรมตางๆทสงเสรมความเปนประชาธปไตย ไดแก สหกรณในชมชน โครงการฝกฝนอาชพ การจดทอานหนงสอพมพประจ าหมบาน สอดคลองกบแนวคดของ ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2540) ทไดก าหนดกจกรรม เพอพฒนาประชาธปไตยในโรงเรยนไว 6 กจกรรม และ 1 บทบาท ดงน กจกรรมการเรยน การสอนโดยใชกระบวนการกลม กจกรรมคณะกรรมการนกเรยน กจกรรมการสอนขาวและ

183

เหตการณ กจกรรมอาหารกลางวน กจกรรมสหกรณนกเรยน กจกรรมท าความสะอาด อาคารสถานทและบทบาทของโรงเรยนในการสรางเสรมประชาธปไตยในชมชน ผลการวจยเปนเชนนเพราะ วถประชาธปไตยเปนวถทมความส าคญทตองการให เกดขนกบผ เรยนทกคน ดงนนนอกจากการจดกจกรรมตามนโยบายของกระทรวงศกษาธการแลว ยงจดกจกรรมเสรมทงในและนอกหองเรยน โดยเฉพาะทผานมาการจดกจกรรมการเรยนการสอนของในหองเรยนมกจะละเลยการจดกจกรรมทสงเสรมวถประชาธปไตย และการจดกจกรรม วถประชาธปไตยตองมความหลากหลาย ทงกจกรรมในหองเรยนและนอกหองเรยนเพอใหนกเรยนเกดความสข สนกสนาน และเพอใหเกดผลทตอเนองและยงยน เกดวถประชาธปไตย นกเรยนมคารวะธรรม ปญญาธรรม สามคคธรรมและความเปนพลเมองดของประเทศชาต

องคประกอบท 4 การจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตย

การจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตย ประกอบดวยองคประกอบยอย 3 องคประกอบ คอ สภาพแวดลอมดานกายภาพ ดานวชาการ และบรรยากาศดานการบรหารจดการ ความสอดคลองกบแนวคดของ ส านกงานการประถมศกษาแหงชาต(2540,50-51) กลาวถง การจดกจกรรมการเรยนการสอนใหนกเรยนโดยการเนนกระบวนการประชาธปไตยในโรงเรยนโดยการเนนไปทการจดบรรยากาศในโรงเรยน หองเรยน และ การสงเสรมบคลกภาพของคร ทเออตอการจดการเรยนการสอนประชาธปไตยในโรงเรยน การฝกกจกรรมตางๆ การจดหองเรยนในดานการจดทนง บรรยากาศ การจดกลม การเปลยน วธเรยนหรอแมกระทงการเปลยนครผสอนมสวนอยางยงทจะชวยใหการจดการเรยนการสอนประชาธปไตยในโรงเรยนประสบความส าเรจ สอดคลองกบ ทศนา แขมมณ (2530) ทใหความส าคญกบการจดกลมอภปราย การจดท าสมดภาพในเรองตาง ๆ ทสงเสรมความเปนประชาธปไตย เชน สมดภาพเกยวกบสภาษต ค าคมตาง ๆ ทเตอนใจ สมดภาพบคคลตวอยาง การจดปายนเทศ โดยใหผ เรยนรบผดชอบ ในการท างานนเปนกลม เพอเปนการฝกการท างานรวมกน และเพอสงเสรมความคดรเรมสรางสรรคของผ เรยน การมอบหมายใหรบผดชอบงานโรงเรยนเชนท าความสะอาดหอง ดแลสวนดอกไม การจดกลมอภปรายเพอตงกฎเกณฑตางๆเชนการจดเวร การวางระเบยบปฏบตของหอง เชนเดยวกบแนวทางของ กรมสามญศกษา กระทรวงศกษาธการ (2536)ทใหความส าคญกบ บรรยากาศและสภาพแวดลอมทเปนประชาธปไตยอาจโดยอาศยความรวมมอในการท างาน และยงสอดคลองทพยพาพร ตนตสนทร

184

(2557)ทไดกลาววาการสรางบรรยากาศประชาธปไตยในหองเรยนกจะเปนการสรางชมชนการเมองดวยการเรยนคดวเคราะห อภปรายในหองเรยน ท าใหนกเรยนไดฝกฝนซงเปนการปพนฐานความเชอมโยงระหวางเดกกบสงคมอนเปนการปลกฝงวฒนธรรมเรองประชาธปไตยและจะพงองและเกอกลดงนนการจดบรรยากาศจงเปนเครองมอในการสรางพลเมองทเปนประชาธปไตย

นอกจากนจากการสมภาษณผบรหารโรงเรยนประชาธปไตยตนแบบในสภมภาค พบวาภาพรวมของความพงพอใจเกยวกบการจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตยอยในระดบมาก สอดคลองกบ กรมสามญศกษา (2536)ไดเสนอการจดสภาพแวดลอมในโรงเรยนทเปนประชาธปไตย จะชวยเสรมบรรยากาศภายในโรงเรยนใหเปนประชาธปไตย ยงขน ทงนเพราะบรรยากาศและสงแวดลอมทดเปรยบเสมอนครทพดไมไดทมอทธพลในการเสรมสรางความคด จตใจ ทเปนประชาธปไตยไดเปนอยางด สอดคลองกบแนวคดของ ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2540) สรปไววา นอกจากจะจดกจกรรมการเรยนการสอนใหนกเรยนโดยเนนกระบวนการกลมเพอเปนตวน าใหนกเรยนฝกพฤตกรรมประชาธปไตยแลวสถานศกษาควรจดองคประกอบอน ๆ ในสถานศกษา อยางนอย 3 องคประกอบ ซงไดแก การสรางบรรยากาศในสถานศกษา การจดหองเรยน และการสงเสรมบคลกภาพของครใหมลกษณะทเออตอการจดกจกรรมการเรยนการสอนเพอสงเสรมประชาธปไตย จากผลการศกษา สอดคลองกบแนวคดของ กรมสามญศกษา กระทรวงศกษาธการ (2536)ทไดใหความส าคญกบการจดบรรยากาศและสงแวดลอมทด 3 กลมใหญ ๆ ดงน 1) สภาพแวดลอม ดานกายภาพ ไดแก การจดบรเวณโรงเรยน อาคารเรยน อาคารประกอบดวยหองเรยน หองประกอบ ครภณฑ และวสดอปกรณตาง ๆ ทค านงถงความสะอาด สดชน รมรน สวยงาม มชวตชวา มความสรางสรรค สะดวกสบายตอการใชมความปลอดภยคมคา และเกดประโยชน 2) สภาพแวดลอมดานวชาการ ไดแก การจดสภาพแวดลอมเสรม ทางดานการเรยนการสอน ทงในและนอกหองเรยน ตลอดจนการจดบรการสงเสรมสนบสนนทางวชาการตาง ๆ ทจะท าใหนกเรยนไดรบรประสบการณใหมากทสด ภายใตบรรยากาศทมชวตชวาอยางเปนประชาธปไตย เชน การจดกจกรรมอภปราย ตอบปญหา นทรรศการ เชญวทยาการมาบรรยายใหความรเรองประชาธปไตย การจดการเรยนการสอนทยดผ เรยนเปนส าคญอยางแทจรงครใหความรก ความเมตตาและปฏบตกบนกเรยนเสมอตนเสมอปลาย 3) สภาพแวดลอมดานการบรหารจดการ เชน การสงเสรมความสมพนธ ระหวางบคลากรโรงเรยนดานการจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทเปนประชาธปไตย เชนเดยวกบแนวคดของ ส านกงานคณะกรรมการการ

185

ประถมศกษาแหงชาต (2540) ทไดใหความส าคญของการจดกจกรรมการเรยนการสอนใหนกเรยนโดยเนนกระบวนการกลมเพอเปนตวน าใหนกเรยนฝกพฤตกรรมประชาธปไตยแลวสถานศกษาควรจดองคประกอบอน ๆ ในสถานศกษา อยางนอย 3 องคประกอบ ซงไดแก การสรางบรรยากาศในสถานศกษา การจดหองเรยน และการสงเสรมบคลกภาพของครใหมลกษณะทเออตอการจดกจกรรมการเรยนการสอนเพอสงเสรมประชาธปไตย

ผลการวจยเปนเชนนเพราะ การสรางบรรยากาศและสภาพแวดลอมของโรงเรยนใหเปนดนแดนประชาธปไตยจะสงผลใหนกเรยนมพฤตกรรมประชาธปไตยเปนไปโดยธรรมชาต การทโรงเรยนไดจดสงแวดลอมตงแตหองเรยน หองพเศษตางๆ อาคารสถานท บรรยากาศทเออ ตอการด าเนนชวตแบบประชาธปไตยเชน การแสดงความเคารพกนในทกวนของผบรหาร คร บคลากร และนกเรยน การเคารพสทธ ความคดเหน การรวมแกปญหาสวนรวมรวมกน ภาพบรรยากาศเหลานลวนแลวแตสงเสรมใหนกเรยนเกดสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตยอยางเปนรปธรรม นอกจากนการทผบรหารโรงเรยนสนบสนนใหคณะคร และผ เรยนรวมกนจดตกแตงหองเรยนใหนาอยใหมแสงสวางเพยงพอ ระดมทรพยากรมาปรบปรงหองเรยนใหมบรรยากาศ เออตอการจดกจกรรมการเรยนการสอน ปรบปรงภมทศนในโรงเรยนใหนาอย เชน ปลกตนไม ยนตน ปลกดอกไม และรณรงคการรกษาความสะอาด สรางความมจตอาสา จตสาธารณะ ใหเกดขนกบนกเรยนตลอดจนผ เกยวของทง ท าใหทกคนรสกวาโรงเรยนเปนของเรา จะท าใหเกดวถประชาธปไตยงายยงขน ยงเมอโรงเรยนมบรรยากาศและสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร จะสงผลตอการพฒนาโรงเรยนในทกๆดานมากขน ทงนเกดขนจากความตระหนกของผบรหาร ครและผปฏบตงานในโรงเรยนทเหนความส าคญของการพฒนาประชาธปไตยในโรงเรยน และ ผลการด าเนนงานทผานมาของกระทรวงศกษาธการทสนบสนนในการด าเนนกจกรรมจากหนวยงานทเกยวของทงในอดตและปจจบนดวยอกสวนหนง ขอเสนอแนะ

จากการศกษาคนควาเรองรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน มขอเสนอแนะดงน

1. ผบรหารควรด าเนนการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนแบบมสวนรวมดวยการจดใหมภาคเครอขายประกอบดวย คณะกรรมการสถานศกษา ผปกครอง นกเรยน และ องคกรภายนอกทมสวนเกยวของกบสถานศกษา เขามามสวนรวมโดยก าหนดสดสวนใหเหมาะสม

186

2. ผบรหารควรด าเนนการปรบปรงหลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตย ดวยการสรางความรความเขาใจ เกยวกบการบรณาการและสอดแทรกวถประชาธปไตยทกกลมสาระในหลกสตร ดวยการการอบรมเชงปฏบตการ การวเคราะหหลกสตร การจดท าค าอธบายรายวชา และออกแบบการจดการเรยนร 3. ผบรหารควรด าเนนการจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา ดวยการใหคณะคร บคลากรรวมออกแบบคมอด าเนนงานกจกรรมทชดเจน เปนไปในทศทางเดยว ตามบรบทของโรงเรยน 4. ผบรหารควรจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน ดวยการใหภาคเครอขายรวมคด รวมวางแผน และปฏบตในการสรางบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมวถประชาธปไตยอยางแทจรง

ขอเสนอแนะเพอการวจยครงตอไป

1. ควรส ารวจสภาพปญหาการจดท าหลกสตรทเสรมสรางประชาธปไตยในโรงเรยนทกปการศกษา เพอน าปญหามาแกไขปรบปรงหลกสตร

2. ควรจดท าวจยเชงคณภาพเกยวกบการตดตามพฤตกรรมตามวถประชาธปไตยของนกเรยนในชวตประจ าวนหลงจากจบการศกษา

3. ควรศกษาปจจยเชงสาเหตทสงผลตอการพฒนาประชาธปไตยของโรงเรยนในชมชนโดยรอบหรอพนทบรการ

187

บรรณานกรม

188

บรรณานกรม

กรมวชาการ. (2541). กรอบแนวคดเพอสงเสรมและพฒนาคณธรรมจรยธรรมทเนนความมวนย

และความเปนประชาธปไตย.กรงเทพฯ: ครสภา.

กรมวชาการ. (2542). ประชาธปไตย.กรงเทพฯ: ม.ป.พ.

กระทรวงศกษาธการ.ม.ป.ป. พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 และทแกไขเพมเตม

(ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 และพระราชบญญตการศกษาภาคบงคบ พ.ศ.2545.กรงเทพฯ:

กระทรวงศกษาธการ.

กระทรวงศกษาธการ. (2534). แนวทางการนเทศการสรางเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน.กรงเทพฯ:

โรงพมพการศาสนา.

_________________. (2535). คมอการบรหารการใชหลกสตรมธยมศกษาตอนปลายพทธศกราช

2524. (พมพครงท2). กรงเทพฯ: อมรนทรการพมพ.

_________________. (2536). รายงานผลการประเมนมาตรฐานโรงเรยนมธยมศกษาปการศกษา

2530.กรงเทพฯ: กระทรวงศกษาธการ.

กระทรวงศกษาธการ. (2540). แนวการจดกจกรรมการเรยนการสอนกลมสรางเสรมประสบการณ

ชวตป.6. กรงเทพฯ: ครสภา.

_________________. (2547). ปฏรปการศกษายคใหม.กรงเทพฯ: องคการรบสงสนคาและ

พสดภณฑ.

_________________. (2552).หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551.

กรงเทพฯ:โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย.

กตมาปรดดลก. (2547). Instructional Leadership: บทบาททไมควรถกลม. ใน การบรหาร

เพอการปฏรปการเรยนร. (พมพครงท 2),ธระ รญเจรญ, ปราชญากลาผจญ และ

สมมนา รธนธย, บรรณาธการ. หนา 37-39.กรงเทพฯ: แอล.ท.เพรส.

โกวทประวาลพฤกษ.(2542).รปแบบการสอนคด คานยม จรยธรรม และทกษะ.กรงเทพฯ:

ครสภาลาดพราว.

ค านง ชยสวรรณรกษ และธรพล บญสราง. (2549). ประชาธปไตยในวธชวตไทย. กรงเทพฯ:แมค.

คงศกด สนตพฤกวงศ, ผแปล.(1986). เศรษฐมตเบองตน. กรงเทพฯ: วฒนาพานช.

189

บรรณานกรม(ตอ)

จรรยา สวรรณทต และลดดาวลย เกษมเนตร. (2533). ประมวลสงเคราะหผลงานวจยใน

ประเทศไทยเกยวกบการอบรมเลยงดเดกไทย เลม 2. กรงเทพฯ: มหาวทยาลย

ศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร.

จรรยา สวรรณทต, ดวงเดอนพนธมนาวน, และเพญแขประจนปจจนก. (2521).พฤตกรรมศาสตร

เลม 1พนฐานความเขาใจทางจตวทยา. กรงเทพฯ: วฒนาพานช.

จนทรานสงวนนาม. (2544). การฝกอบรมบคลากรทางการศกษา. มหาสารคาม: มหาวทยาลย

มหาสารคาม.

จนตนาสขสมแดน.(2556). คมอ(Handbook หรอ Manual).กรงเทพฯ: ม.ป.พ.

http://jsuksomdan.blogspot.com/2011/02/blog-post16.html (สบคนเมอ

22พฤศจกายน 2556).

เจรญจตวารนทร. (2528). การจดกจกรรมเสรมหลกสตรทสงเสรมลกษณะความเปนพลเมองด

ในโรงเรยนประถมศกษาในเขตการศกษา4.วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต,

สาขาวชาการบรหารการศกษา คณะครศาสตร, จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ชยเสฏฐพรหมศร. (2551).คมภรการจดการสมยใหม. กรงเทพฯ: ปญญาชน.

ดวงเดอนพนธมนาวน. (2519). วธอบรมเลยงดและลกษณะของเดกไทย.คหเศรษฐศาสตร

20(1): 16-25.

_________________. (2522). การพฒนาจรยธรรม. กรงเทพฯ: สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร.

_________________. (2539). ทฤษฎตนไมจรยธรรม. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: โรงพมพ

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ดวงเดอน พนธมนาวน และเพญแข ประจนปจจนก. (2520). จรยธรรมของเยาวชนไทย.

กรงเทพฯ: มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร.

ดารตนศรวรยกล.(2525). คณลกษณะทพงประสงคของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6ในทศนะ

ของครประจ าชนและผปกครองในกรงเทพมหานคร.วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต,

สาขาวชาการบรหารการศกษา คณะครศาสตร, จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

190

บรรณานกรม(ตอ)

ถาวร วฒเสลา.(2551).การบรหารโครงการสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยนบานโสกโดน

สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาอ านาจเจรญ.วทยานพนธการศกษามหาบณฑต

สาขาวชาการบรหารการศกษา คณะครศาสตร, มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน.

ทวศกดอ าลา.(2551). การน าเสนอรปแบบการบรหารโรงเรยนเอกชนทเปนนตบคคล.กรงเทพฯ:มหาวทยาลยศลปากร.

ท านอง ภเกดพมพ. (2551). แนวคดการบรหารแบบมสวนรวมในการจดการศกษาของชมชน. ม.ป.ท.: ม.ป.พ.

http://www.thaischool.net/view_tj.php?ID=1203 (สบคนเมอ14 พฤศจกายน 2556). ทพยพาพร ตนตสนทร.(2557).แนวทางการศกษาเพอสรางพลเมองในสงคมประชาธปไตย. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: สถาบนนโยบายศกษา. ทพวรรณ จนทรสถตย.(2546).การบรหารแบบมสวนรวม.วารสารวชาการสถาบนราชภฏธนบร

3(1): 24-28. ทพวรรณ เอยมรกษา.(2547).รปแบบการพฒนาพฤตกรรมประชาธปไตยดานคารวะธรรมของนกเรยน

โรงเรยนวดกก.วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต,สาขาวชาการบรหารการศกษา คณะครศาสตร,มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจเจาพระยา.

ทศนา แขมมณ.(2522). ความหมายของประชาธปไตย.เอกสารประกอบการอบรมหลกสตร เทปโทรทศนทางการเกษตรรนท 5.นครปฐม: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ก าแพงแสน.

ทศนา แขมมณ.(2536).ชวยครฝกประชาธปไตย. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ทศนา แขมมณ.(2548).รปแบบการเรยนการสอน:ทางเลอกทหลากหลาย. กรงเทพฯ:ดวนสทธา. ธงชย สนตวงศ.(2543).การจดการองคการและการบรหาร.พมพครงท11.กรงเทพฯ:

วฒนาพานช. นงลกษณ เรอนทอง. (2550). การพฒนารปแบบการบรหารทมประสทธผลของสถานศกษา

ขนพนฐาน.ดษฎนพนธปรชญาดษฎบณฑต, สาขาวชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร, มหาวทยาลยศลปากร.

นคมทาแดง.(2536). หนวยท 5การสรางแบบจ าลองระบบการศกษา.ในประมวลสาระชดวชา การจดระบบทางการศกษาหนวยท 3-6.นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

191

บรรณานกรม(ตอ)

นตพงษ วงศเรอน.(2547).การบรหารกจกรรมสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานการประถมศกษาจงหวดล าปาง.วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการบรหารการศกษา คณะครศาสตร, สถาบนราชภฏล าปาง.

บญเกอ ควรหาเวช. (2542). นวตกรรมการศกษา. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ปรญญา เทวานฤมตรกล. (2556).คมอการจดกจกรรมในรายวชาเพอสรางพลเมองในระบอบ ประชาธปไตย.กรงเทพฯ:ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา. ปรชาชางขวญยน. (2550). เทคนคการเขยนและผลตต ารา.พมพครงท 5.กรงเทพฯ:

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ปณณธร เดชสวรรณ.(2546).บทบาทผบรหารและผปฏบตการสอนในการพฒนาและ

เสรมสรางประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานเขตทางหลวง กรงเทพมหานคร.

ดษฎนพนธครศาสตรดษฎบณฑต, สาขาวชาการอดมศกษา คณะครศาสตร,

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ไผท แกวกณหา. (2546).การพฒนาแบบวดคณลกษณะประชาธปไตยส าหรบนกเรยน

ชนประถมศกษาปท 5. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาหลกสตรและการสอน

คณะครศาสตร, มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน.

พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต). (2543).กระบวนการเรยนรเพอพฒนาสประชาธปไตย. พมพครงท 2.

กรงเทพฯ: บรษทสหธรรมก.

พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต). (2544). การสรางสรรคประชาธปไตย.กรงเทพฯ:กองวชาการ

กระทรวงศกษาธการ.

พนสขหงคานนท. (2540). การพฒนารปแบบการจดองคการของวทยาลยพยาบาล กระทรวง

สาธารณสข. ดษฎนพนธปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา

คณะครศาสตร,จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ภญโญ สาธร. (2544). การบรหารการศกษา.กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

มยร อนมานราชธน. (2547). นโยบายสาธารณะ: แนวความคด กระบวนการและการวเคราะห.

เชยงใหม: คะนงนจการพมพ.

192

บรรณานกรม(ตอ)

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. (2527). เอกสารการสอนชดวชาฝกอบรมผบรหารสถานศกษา

ระดบประถมศกษาหนวยท1-4. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ราตร แออวม.(2531).บทบาทของผบรหาร ครทปรกษาและครผสอนในการจดกจกรรมการ

เรยนการสอนเพอพฒนาประชาธปไตยในโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงาน

ประถมศกษา จงหวดราชบร. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาหลกสตร

และการสอนคณะครศาสตร,จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

รงนภา จตรโรจนรกษ.(2548). การพฒนารปแบบการบรหารของคณะกรรมการสถานศกษา

ขนพนฐาน. ดษฎนพนธครศาสตรดษฎบณฑต, สาขาวชาอดมศกษา

คณะครศาสตร,

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ลขต ธรเควน.(2556).หลกการประชาธปไตย 12 ประการทนกการเมองตองเขาใจและยดถอ.

กรงเทพฯ:ม.ป.พ.

http://www.nutthnet.com/forum/topic.php?id=159(สบคนเมอ22 กรกฎาคม 2556).

วนชย โกลละสต.(2549). ความหมายและความส าคญของการบรหารแบบมสวนรวม.

กรงเทพฯ: ม.ป.พ.

http://opens.dpt.go.th/dtp (สบคนเมอ25 พฤศจกายน 2556).

วนเพญ พศาลพงศ. (2540).การถายทอดทางสงคมกบพฒนาการของมนษย.พมพครงท 3.

กรงเทพฯ:มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร.

วทยา กตตพร.(2540).การปฏบตกจกรรมเพอพฒนาประชาธปไตยในโรงเรยนประถมศกษา

ตนแบบตามทศนะของผบรหาร คร นกเรยนสงกดส านกงานการประถมศกษาจงหวด

มกดาหาร.วทยานพนธการศกษามหาบณฑต, สาขาวชาการบรหารการศกษา

คณะศกษาศาสตร, มหาวทยาลยมหาสารคาม.

วสทธ วจตรพชราภรณ.(2547).การพฒนารปแบบการบรหารการศกษาแบบกระจายอ านาจ

ในสถานศกษาแบบกระจายอ านาจในสถานศกษาขนพนฐานตามแนวทางพระราชบญญต

การศกษาแหงชาต 2542. ดษฎนพนธครศาสตรดษฎบณฑต, สาขาวชาการบรหารการศกษา

คณะครศาสตร, จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

193

บรรณานกรม(ตอ)

วรยทธวเชยรโชต.(2525). ปญหาพนฐานทางเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรมและการเมองการปกครอง

ส าหรบแนวทางในการพฒนาหลกสตร.ใน ประมวลบทบรรยายเกยวกบการพฒนาหลกสตร.

กรงเทพฯ: กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ.

ศกดาสถาพรวจนา.(2549).การพฒนารปแบบมสวนรวมของสถานศกษาขนพนฐาน.

ดษฎนพนธครศาสตรดษฎบณฑต, สาขาวชาการบรหารการศกษาคณะครศาสตร,

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ศรชย กาญจนวาส. (2548).ทฤษฎการประเมน. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สญญา โสภา. (2546).การพฒนาบคลากรดานการสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยนบานโปงเปา.

วทยานพนธการศกษามหาบณฑต,สาขาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร,

มหาวทยาลยมหาสารคาม.

สถาบนพระปกเกลา. (2552).ประชาธปไตย,ค าศพทรฐสภาและการเมอง. กรงเทพฯ: ม.ป.พ.

http://www.kpi.ac.th/kpidp/glossary.asp(สบคนเมอ 15มนาคม 2556).

สมเดชสแสง. (2541). คมอบรหารโรงเรยนประถมศกษา.ชยนาท: ชมรมพฒนาความร

ดานระเบยบกฎหมาย.

สมเดช สแสง. (2547). คมอมอการบรหารโรงเรยนสถานศกษาขนพนฐาน ตาม พ.ร.บ.การศกษา

แหงชาต. ชยนาท: ชมรมพฒนาความรดานระเบยบกฎหมาย และพฒนามาตรฐาน

วชาชพคร.

สมบต ธ ารงธญวงศ.(2540). การเมององกฤษ.กรงเทพฯ: เสมาธรรม.

สมบรณ อปถมภ.(2532).ความรและหลกปฏบตเกยวกบการบรหาร.กรงเทพฯ: เนตกล.

สมพงศเกษมสน. (2526). การบรหารงานบคคลแผนใหม. กรงเทพฯ: วฒนาพานช.

สมพร เทพสทธา.(2549). ศาสนากบพฒนาประชาธปไตย. กรงเทพฯ: สมชายการพมพ.

สมยศนาวการ.(2545). การบรหารแบบมสวนรวม.กรงเทพฯ:บรรณกจ.

สมยศ นาวการ.(2540).การบรหารและพฤตกรรมองคการ.กรงเทพฯ:ผจดการ.

สมศกด ดลประสทธ. (2539). การน าเสนอรปแบบระบบการบรหารคณภาพแบบมงคณภาพ

ทงองคการในส านกงานศกษาธการจงหวด. ดษฎนพนธครศาสตรดษฎบณฑต,

สาขาวชาการบรหารการศกษา คณะครศาสตร, จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

194

บรรณานกรม(ตอ)

สมาน อศวภม. (2525). การพฒนารปแบบการบรหารการประถมศกษา. ดษฎนพนธ

ครศาสตรดษฎบณฑต, สาขาวชาการบรหารการศกษา คณะครศาสตร,

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สรอยตระกล อรรถมานะ. (2542). พฤตกรรมองคกร:ทฤษฎและการประยกต. กรงเทพฯ:

มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สราวธอนทรตะ. (2546). บทบาทและแนวทางเสรมสรางประชาธปไตยในโรงเรยนประถมศกษา

สงกดส านกงานการประถมศกษาอ าเภอเวยงแกน จงหวดเชยงราย. วทยานพนธ

การศกษามหาบณฑต, สาขาวชาหลกสตรและการสอน คณะครศาสตร,

สถาบนราชภฎเชยงราย.

สาโรช บวศร. (2520). พนฐานการเมองการปกครองของไทย.กรงเทพฯ: กรมการฝกหดคร.

สาโรช บวศร. (2544). การศกษาปรชญาการศกษา ประชาธปไตยและจรยธรรม.กรงเทพฯ:

สวรยาสาสน.

ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต.(2528). ส านกงานประสทธภาพการบรหาร

โรงเรยนประถมศกษา.กรงเทพฯ: ชวนพมพ.

ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต . (2536). คมอการปฏบตงานส าหรบผบรหาร

โรงเรยนประถมศกษา.กรงเทพฯ: ครสภา.

ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต. (2540). คมอการจดกจกรรมการเรยนการสอน

เพอพฒนาประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษา แหงชาต(ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2540).กรงเทพฯ:ม.ป.พ.

ส านกงานคณะกรรมการการเลอกตงและส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2551).

คมอการจดกจกรรมการเรยนรประชาธปไตย ส าหรบคร-อาจารย ชนประถมศกษาปท 1-3.

กรงเทพฯ: รงศลปการพมพ.

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2551). แนวทางการน ามาตรฐานการศกษาขน

พนฐานสการปฏบต.กรงเทพฯ: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ ากด.

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. (2543). ปฏรปการเรยนรผ เรยนส าคญทสด.

กรงเทพฯ: พมพด.

195

บรรณานกรม(ตอ)

ส านกทดสอบทางการศกษา.(2538). สรปผลการประเมนคณภาพการจดการศกษาระดบประถมศกษา

ปการศกษา 2537.กรงเทพฯ: ครสภา.

ส านกทดสอบทางการศกษา. (2540). การประกนคณภาพการศกษา.กรงเทพฯ: ครสภาลาดพราว.

ส าเนาว ระหา. (2549). การพฒนาการบรหารแบบมสวนรวมของโรงเรยนบานนาหนองทม

อ าเภอนากลาง จงหวดหนองบวล าภ. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต,

สาขาวชาการบรหารการศกษา คณะครศาสตร, มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน.

สกจ เจรญรตนกล.(2530). วเคราะหการเมอง.กรงเทพฯ:โอ.เอส.พรนตงเฮาส.

สทศน ขอบค า. (2540). รปแบบการกระจายอ านาจการจดการศกษาของกระทรวงศกษาธการ.

ดษฎนพนธการศกษาดษฎบณฑต, สาขาวชาการบรหารการศกษา คณะครศาสตร,

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

สรพลบวพมพ.(2538). การวางแผน/โครงการระดบโรงเรยน.เชยงใหม:มหาวทยาลยเชยงใหม.

สรพลบวพมพ.(2542). ขนตอนในการวางแผน.เชยงใหม:มหาวทยาลยเชยงใหม.

อเนกเหลาธรรมทศน. (2545.1ทศวรรษแหงประชาธปไตย.กรงเทพฯ: ม.ป.ท.

อมร รกษาสตย และคนอนๆ.(2543). ประชาธปไตยและรฐธรรมนญฉบบประชาชน. กรงเทพฯ:

สมาคมรฐธรรมนญเพอประชาชน.

อรณรกธรรม.(2524).การพฒนาองคการ.กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร.

อนเดร ไชยเผอก. (2551). คมอการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมจรยธรรมส าหรบนกเรยน

โรงเรยนมารวทยาจงหวดชลบร. วทยานพนธการศกษามหาบณฑต, สาขาวชา

การบรหารการศกษา คณะครศาสตร, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

อมพร ศรบญมา. ม.ป.ป. วธการสอสาร. เชยงใหม:มหาวทยาลยเชยงใหม.

อ านวย เถาตระกล. (2551). แนวคดกระบวนการ KM.กรงเทพฯ:มหาวทยาลยสยาม.

อทย บญประเสรฐ. (2543). การศกษาแนวทางการบรหารและการจดการศกษาของสถานศกษา

ในรปแบบการบรหารโรงเรยนเปนฐาน. กรงเทพฯ: ครสภาลาดพราว.

Anthony, W.P. (1978). Participative Management.Massachusetts: Addison-Wesley.

Brown, W. B., and Moberg, D. J.(1980). Organization Theory and Management: Approach.

New York: John Wiley and Sons.

196

บรรณานกรม(ตอ)

Davis and Newstrom.(1985).Human Behavior of at Work; Organizational International

StudentEdition.New York: McGraw-Hill.

Dewey,J.(1967).Democracy and Education.New York:The Macmillan Company.

Ebenstien, W. (1973).Today’s Ism. New Jersey:Prentice-Hall.

Encyclopaedia Britannica, Inc.(1998). The New Encyclopaedia Britannica

MicropaediaMicropaedia12(15): 13-29.

Fayol, H.(1949). General and Industrial Management. London: Sir Issac Pitman and

Sons Ltd.

Gregg, R. T.(1957).The Administrative Process Administrative Behaviour in

Education.New York: Harper.

Gulick, L. and Urwick,L.(1937).The Science of Administration.New York: Pitnam.

Keeves, P. J. (1988).Educational research, methodology and measurement:An

international handbook. Oxford:Pergamon Press.

Koontz, H. and Weihrich, H.(1990). Essentials of Management. New York: McGraw-Hill.

Likert, R. (1961). New Pattern of Management. New York: McGraw–Hill.

Longman Dictionary of Contemporary English.(1987). Longman Dictionary. England:

Clays.

McClelland, D.C. (1961).The Achieving Society. New York: D. Van Nostrand Company.

Pennock,R. J. (1979). Democratically Political theory. New York : Princeton University Press.

Robbins, S.P., Waters, M. T., Cacioppe, R., and Millett, B. (1994).Organizational Behavior:

Concept, Controversies and Applications: Australia and New Zealand.

NewYork: Prentice-Hall.

Rodee, C. C., Anderson, T. J., and Christol, C. Q.(1976). Introduction to Political Science.

3rdedition. Tokyo: McGraw - Hill Kogakusha.

Sherwood, H.N. (1947).Citizenship.Indianapolis:Bobbs-Merrill.

197

บรรณานกรม(ตอ) Smith,M. (1971).Educational leadership: culture and diversity.Gateshead: Athenaeum

Press.

Stogdill, R. M. (1974). Handbook of Leadership. New York: Free Press.

TheWorldBookEncyclopedia.New York:Americana Corporation. 19(2): 74-77.

Vroom, V.andDeci, E.(1970). Management and Motivation.OrganizationalBehavior

andHuman Resource. 8(2): 217-229.

Willer, D.(1987). Scientific Sociology Theory and Method. New Jersey: Prentice-Hill.

198

ภาคผนวก

199

ภาคผนวก ก หนงสอขอเชญเปนผทรงคณวฒ

200

ทศธ 0521.2.0702/ว ภาควชาการบรหารการศกษา

คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน 94000

ตลาคม 2557

เรอง ขอความอนเคราะหเปนผทรงคณวฒ

เรยน

สงทสงมาดวย คมอการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน จ านวน 1 ชด

ดวยนายวนชย หวงสวาสด นกศกษาปรญญาเอก สาขาวชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทรวทยาเขตปตตาน ก าลงท าวจยเรอง “รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน” โดยม รองศาสตราจารย ดร.ผองศร วาณชยศภวงศ เปนอาจารยทปรกษา ในการน ภาควชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร พจารณาเหนวาทานเปนผ มความรความสามารถในหลกการทเกยวของกบการท าวจย จงขอความอนเคราะหจากทานเปนผทรงคณวฒประเมนรปแบบงานท าวจยดงกลาว

จงเรยนมาเพอโปรดพจารณาใหความอนเคราะหเปนผทรงคณวฒในการประเมนรปแบบงานวจย เพอประโยชนทางวชาการตอไป และขอขอบคณมา ณ โอกาสน ขอแสดงความนบถอ

(ดร.เรชา ชสวรรณ) หวหนาภาควชาการบรหารการศกษา ภาควชาการบรหารการศกษา โทรศพท ๐-๗๓๓๑-๓๙๓๘-๕๐ ตอ ๑๖๒๔ โทรสาร ๐-๗๓๓๔-๘๓๒๒

201

ภาคผนวก ข รายนามผทรงคณวฒประเมนความเหมาะสมและความเปนไปได ของรางรปแบบและคมอการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน

สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

202

รายนามผทรงคณวฒประเมนความเหมาะสมและความเปนไปไดของรางรปแบบและคมอการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการ

การศกษาขนพนฐาน

1. รท.ดร.สวทย ยอดมณ ทปรกษาคณะอนกรรมการสงเสรมการพฒนาประชาธปไตย 2. ดร. เสาวนตย ทวสนทนนกล ผอ านวยการโรงเรยนสตรยะลา 3. นายนนท แสงจนทร ผอ านวยการกลมสงเสรมการจดการศกษา

ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา.ระยอง เขต 1 4. ดร. อญชล เกษสรยงค ศกษานเทศก ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาราชบร 5. ดร. เบญจลกษณ น าฟา รองเลขาธการส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน 6. นายสวช สงหพนธ ประธานคณะอนกรรมการสงเสรมการพฒนาประชาธปไตย 7. นางประนอม สวรรณประสทธ ผอ านวยการศนยวทยพฒนา มหาวทยาสโขทยธรรมาธราช

จ.สโขทย 8. ดร.ชนะ สมมาตย รองผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 41(ก าแพงเพชร พจตร) 9. ดร.สมศกด สภรกษ อาจารยประจ าภาควชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยเจาพระยา 10. วาท รอ.ดร.สาโรช ยกให รองผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา

พจตร เขต 2

11. ดร.กนษฐา ทองเลศ รองผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา อบลราชธาน เขต 4 12. ดร.ทนกร พลพฒ รองผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา พจตร เขต 2

203

ภาคผนวก ค แบบประเมนความเหมาะสมและความเปนไปไดของรางรปแบบการบรหารประชาธปไตย

ในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

204

แบบประเมนความเหมาะสมและความเปนไปไดของรางรปแบบและ คมอการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน

สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

ค าชแจง

1. แบบประเมนนเปนการประเมนความเหมาะสมและความเปนไปไดของรางรปแบบและคมอการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานโดยผทรงคณวฒ ประกอบดวย 4 องคประกอบหลก องคประกอบยอย และตวบงชรวม ตวบงช ดงน

1.1 องคประกอบหลกการบรหารแบบมสวนรวม ประกอบดวย 3 องคประกอบยอย 17 ตวบงช

1.2 องคประกอบหลกหลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตยประกอบดวย 2องคประกอบยอย 12 ตวบงช

1.3 องคประกอบหลกการจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษาประกอบดวย 9 องคประกอบยอย 27 ตวบงช

1.4 องคประกอบหลกการจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตยประกอบดวย 3 องคประกอบยอย 12ตวบงช

2. ในการประเมนขอใหทานท าเครองหมาย ลงในชองวางส าหรบเลอกตอบแบบในแตละขอขององคประกอบของการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

2.1 ในชองความเหมาะสมในการเกบขอมลตามองคประกอบของรปแบบและคมอการบรหารประชาธปไตยทมประสทธผลของอนดบคะแนนทใหมความหมายแตละชวงดงน

5 หมายถง มความเหมาะสมในระดบมากทสด 4 หมายถง มความเหมาะสมในระดบมาก 3 หมายถง มความเหมาะสมในระดบปานกลาง 2 หมายถง มความเหมาะสมในระดบนอย 1 หมายถง มความเหมาะสมในระดบนอยทสด

205

2.2 ชองความเปนไปไดในการเกบขอมลตามองคประกอบของรปแบบและคมอการบรหารประชาธปไตยทมประสทธผลของอนดบคะแนนทใหมความหมายแตละชวงดงน

5 หมายถง มความเปนไปไดในระดบมากทสด 4 หมายถง มความเปนไปไดในระดบมาก 3 หมายถง มความเปนไปไดในระดบปานกลาง 2 หมายถง มความเปนไปไดในระดบนอย 1 หมายถง มความเปนไปไดในระดบนอยทสด

ตวอยางองคประกอบดานการบรหารแบบมสวนรวม

ตวบงช

ความเหมาะสม

ความเปนไปได

5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 1.1การวางแผนม 7 ตวบงช

1.1.1ผบรหารและคณะคร/บคลากรทางการศกษารวมกนด าเนนการวเคราะหสภาพแวดลอมภายนอกภายในและรวมกนก าหนดทศทางของสถานศกษา

/

/

อธบาย 1. ค าตอบ / ในชองของความเหมาะสมของตวบงช อนดบคะแนน 5 แสดงวา ตวบงช

ดงกลาวมความเหมาะสมมากทสดในการศกษาวเคราะหสถานการณโดยรอบดาน 2. ค าตอบ / ในชองของความเปนไปไดของตวบงช อนดบคะแนน 5 แสดงวา ตวบงช

ดงกลาวมความเปนไปไดมากทสดในการศกษาวเคราะหสถานการณโดยรอบดาน

206

องคประกอบหลกท 1 การบรหารแบบมสวนรวม ทานคดวาองคประกอบยอยและตวบงชของการบรหารแบบมสวนรวมมความ

เหมาะสมและความเปนไปไดเพยงใด

รปแบบ/คมอการด าเนนงาน ความเหมาะสม ความเปนไปได

5 4 3 2 1 5 4 3 2 1

1.1 การวางแผน

1) ผบรหารและคณะคร/บคลากรทางการศกษารวมกนด าเนนการวเคราะหสภาพแวดลอมภายนอกภายในและรวมกนก าหนดทศทางของสถานศกษา

2) ผบรหารและคณะคร/บคลากรทางการศกษารวมกนด าเนนการก าหนดเปาประสงคดานการด าเนนงานทตอบสนองตอการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน

3) ผบรหารและคณะคร/บคลากรทางการศกษารวมกนด าเนนการจดท าแผนปฏบตการเกยวกบประชาธปไตยในโรงเรยน

1.2 การสงการ

1) ผบรหารสรางแรงจงใจในการท างานเมอครและบคลากรทางการศกษาท างานส าเรจตรงตามเปาหมายทวางไวในแผนปฏบตการโดยการก าหนดผลของการปฏบตการกบการพจารณาขนเงนเดอนกบแผนปฏบตงาน

207

รปแบบ/คมอการด าเนนงาน ความเหมาะสม ความเปนไปได

5 4 3 2 1 5 4 3 2 1

2) ผบรหารและคณะคร/บคลากรทางการศกษารวมกนด าเนนการออกค าสงใหผทรบผดชอบไปปฏบตหนาท

3) ครและบคลากรทางการศกษาทเกยวของกบกจกรรมนนประสานงานกบหนวยงานอนๆกรณทมภาระงานผกพน

1.3 การควบคม

1) ผบรหารและคณะคร/บคลากรทางการศกษารวมกนด าเนนการก าหนดปฏทนการปฏบตงานใหมความครอบคลมกบแผนปฏบตงาน

2) ประเมนผลทกรอบการปฏบตงาน

3) พจารณาความดความชอบหลงจากมการประเมนผลการปฏบตงาน

4) ผบรหารเรยกประชมทกครงทมการน าเสนอผลการปฏบตงานของแตละกจกรรม

ขอเสนอแนะททานเหนวาควรเพมเตมเกยวกบการบรหารแบบมสวนรวม ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

208

องคประกอบหลกท 2 หลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตย

ทานคดวา องคประกอบยอยและตวบงชของหลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถ

ประชาธปไตยมความเหมาะสมและความเปนไปไดเพยงใด

รปแบบ/คมอการด าเนนงาน ความเหมาะสม ความเปนไปได

5 4 3 2 1 5 4 3 2 1

2.1 หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ขนการวางแผน

1) ศกษาวเคราะหสถานการณโดยรอบดาน

2) การก าหนดจดมงหมายของหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

3) ก าหนดสาระการเรยนรตางๆ ในกลมสาระการเรยนรสงคมพรอมทงบรณาการเนอหาประชาธปไตยในกลมสาระการเรยนรสงคม

4) ก าหนดกจกรรมทเกยวของกบประชาธปไตยในโรงเรยน

5) การควบคมก ากบตดตามการด าเนนงานโดยการก าหนดบทบาทหนาทเกยวกบการด าเนนกจกรรมของหลกสตรสงคมศกษากบประชาธปไตยในโรงเรยน

ขนสงการ

1) ออกค าสงผรบผดชอบเกยวกบการด าเนนกจกรรมของหลกสตรสงคมศกษากบประชาธปไตยในโรงเรยน

209

รปแบบ/คมอการด าเนนงาน ความเหมาะสม ความเปนไปได

5 4 3 2 1 5 4 3 2 1

2) รวมประสานงานกบผทเกยวของกบการด าเนนกจกรรมของหลกสตรสงคมศกษากบประชาธปไตยในโรงเรยน

3) ใหความรวมมอเกยวกบสถานทและงบประมาณในการด าเนนการกจกรรมการจดท าหลกสตรสงคมศกษากบประชาธปไตยในโรงเรยน

การควบคม

1) ก าหนดเปาหมายกจกรรมการจดท าหลกสตรสงคมศกษากบประชาธปไตยในโรงเรยน

2) ประชมคณะกรรมการผรบผดชอบการจดท าหลกสตรสงคมศกษากบประชาธปไตยในโรงเรยนเพอปรบปรงการด าเนนกจกรรมอยางตอเนอง

3) ประเมนผลการด าเนนกจกรรมการจดท าหลกสตรสงคมศกษากบประชาธปไตยในโรงเรยน

4) การใหความดความชอบกบผทเกยวของ

5) การแลกเปลยนเรยนรระหวางผบรหาร ครบคลากรและผมสวนเกยวของ

210

รปแบบ/คมอการด าเนนงาน ความเหมาะสม ความเปนไปได

5 4 3 2 1 5 4 3 2 1

2.2 แนวทางการจดการเรยนรสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม

ขนการวางแผน

1) ศกษาวเคราะหสถานการณโดยรอบดาน

2) การก าหนดจดมงหมายของแนวทางการจดการเรยนรสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม

3) ก าหนดแนวทางการจดการเรยนรสาระการเรยนรสงคมศกษาศาสนาและวฒนธรรม

4) ก าหนดเครองมอในการจดการเรยนรสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมทเกยวของกบประชาธปไตยในโรงเรยนดงนคอ

- คมอการจดกจกรรมการเรยนรประชาธปไตย

- จดกจกรรมการเรยนการสอนเพมเตมในกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม

- หลกสตรประวตศาสตรและหนาท พลเมอง - หลกสตรตามหลกปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยง - หลกสตรลกเสอ เนตรนาร

211

รปแบบ/คมอการด าเนนงาน ความเหมาะสม ความเปนไปได

5 4 3 2 1 5 4 3 2 1

- หลกสตรกจกรรมพฒนาผเรยน

5) การควบคมก ากบตดตามการด าเนนงานโดยการก าหนดบทบาทหนาทเกยวกบการด าเนนกจกรรมจดท าเครองมอในการจดการเรยนรสาระการเรยนรสงคมศกษา ฯ ทเกยวของ

ขนสงการ

1) ออกค าสงผรบผดชอบเกยวกบการจดท าเครองมอในการจดการเรยนรสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมทเกยวของกบประชาธปไตยในโรงเรยน

2) รวมประสานงานกบผทเกยวของกบการด าเนนกจกรรมของการจดท าเครองมอในการจดการเรยนรสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมทเกยวของกบประชาธปไตยในโรงเรยน

3) ใหความรวมมอเกยวกบสถานทและงบประมาณในการด าเนนการกจกรรมการจดท าเครองมอในการจดการเรยนรสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมทเกยวของกบประชาธปไตยในโรงเรยน

212

รปแบบ/คมอการด าเนนงาน ความเหมาะสม ความเปนไปได

5 4 3 2 1 5 4 3 2 1

การควบคม

1) ก าหนดเปาหมายกจกรรมการจดท าเครองมอในการจดการเรยนรสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมทเกยวของกบประชาธปไตยในโรงเรยน

2) ประชมคณะกรรมการผรบผดชอบการจดท าเครองมอในการจดการเรยนรสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมทเกยวของกบประชาธปไตยในโรงเรยนเพอปรบปรงการด าเนนกจกรรมอยางตอเนอง

3) ประเมนผลการด าเนนกจกรรมการจดท าเครองมอในการจดการเรยนรสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมทเกยวของกบประชาธปไตยในโรงเรยน

4) การใหความดความชอบกบผทเกยวของ

5) การแลกเปลยนเรยนรระหวางผบรหาร ครบคลากรและผมสวนเกยวของ

ขอเสนอแนะททานเหนวาควรเพมเตมเกยวกบหลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตย ............................................................................................................................................................................................................................................................................................

213

องคประกอบหลกท 3การจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา ทานคดวา องคประกอบยอยและตวบงชของการจดกจกรรมเพอสรางวถ

ประชาธปไตยในสถานศกษามความเหมาะสมและความเปนไปไดเพยงใด

รปแบบ/คมอการด าเนนงาน ความเหมาะสม ความเปนไปได

5 4 3 2 1 5 4 3 2 1

3.1 ขนการวางแผน

1) ศกษาวเคราะหสถานการณโดยรอบดาน

2) การก าหนดจดมงหมายของแนวทางการจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา

3) ก าหนดแนวทางการจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา

4) ก าหนดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษาดงนคอ

1) จดกจกรรมตามนโยบายของกระทรวงศกษาธการ - กจกรรมเสรมสรางระเบยบวนย - กจกรรมแสดงออกถงความรก

สถาบนชาต ศาสนา พระมหากษตรย - กจกรรมสงเสรมคานยม 12 ประการ 2) จดกจกรรมเพอรกษาศลปวฒนธรรมของไทย - กจกรรมสบทอดวฒนธรรมแตละ

ทองถน - กจกรรมสบทอดภมปญญา

ทองถน - กจกรรมวนส าคญ

214

รปแบบ/คมอการด าเนนงาน ความเหมาะสม ความเปนไปได

5 4 3 2 1 5 4 3 2 1

3) จดกจกรรมตามความถนดและความสนใจของนกเรยน - กจกรรมชมนม - กจกรรมกฬาส

4)จดกจกรรมสนทรยะ - กจกรรมดนตร นาฏศลป - กจกรรมศลปะ - กจกรรมละครเวท

5) จดกจกรรมดานอาสาพฒนาและบ าเพญประโยชน - กจกรรมคายอาสา - กจกรรมบ าเพญประโยชน - กจกรรมเขตรบผดชอบใน ร.ร - กจกรรมตาสบปะรด 6) จดกจกรรมทเปดโอกาสใหนกเรยนนกศกษาจดตงกลมกจกรรมตามรปแบบการจดตงพรรคการเมอง - กจกรรมสภานกเรยน 7) จดกจกรรมคายลกเสอ เนตรนาร - กจกรรมเสรมสรางวนยในเครองแบบ - กจกรรมแสดงออกถงความรกชาต ศาสนา พระมหากษตรย - กจกรรมเคารพกฎกตกา 8) กจกรรมการเรยนรตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง - กจกรรมออมทรพย -กจกรรมธนาคารความด - กจกรรมสหกรณโรงเรยน

215

รปแบบ/คมอการด าเนนงาน ความเหมาะสม ความเปนไปได

5 4 3 2 1 5 4 3 2 1

- กจกรรมเกษตรเพออาหารกลางวน 9) กจกรรมหนาเสาธง - กจกรรมนองไหวพ พไหวนอง - กจกรรมเลาขาวเชาน - กจกรรมรกษภาษา - กจกรรมผน าผตาม

5) การควบคมก ากบตดตามการด าเนนงานโดยการก าหนดบทบาทหนาทเกยวกบการด าเนนกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา

ขนสงการ

1) ออกค าสงผรบผดชอบเกยวกบการด าเนนกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา

2) รวมประสานงานกบผทเกยวของกบการด าเนนกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา

3) ใหความรวมมอเกยวกบสถานทและงบประมาณในการด าเนนกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา

การควบคม

1) ก าหนดเปาหมายการด าเนนกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา

216

รปแบบ/คมอการด าเนนงาน ความเหมาะสม ความเปนไปได

5 4 3 2 1 5 4 3 2 1

2) เรยกประชมคณะกรรมการผรบผดชอบการด าเนนกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา

3) ประเมนผลการด าเนนกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา

4) การใหความดความชอบกบผทเกยวของ

5) การแลกเปลยนเรยนรระหวางผบรหาร ครบคลากรและผมสวนเกยวของ

ขอเสนอแนะททานเหนวาควรเพมเตมเกยวกบการจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

217

องคประกอบหลกท 4การจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตย ทานคดวา องคประกอบยอยและตวบงชของการจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมท

สงเสรมประชาธปไตยมความเหมาะสมและความเปนไปไดเพยงใด

รปแบบ/คมอการด าเนนงาน ความเหมาะสม ความเปนไปได

5 4 3 2 1 5 4 3 2 1

4.1 สภาพแวดลอมทางกายภาพ

ขนการวางแผน

1) ศกษาวเคราะหสถานการณโดยรอบดาน

2) การก าหนดจดมงหมายของการจดสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน

3) ก าหนดแนวทางการจดสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยนโดยเปนการก าหนดจดดงคอ บรเวณ อาคารเรยน อาคารประกอบ หองเรยน หองประกอบ ครภณฑ และวสดอปกรณตาง ๆ ทค านงถงความสะอาด สดชน รมรน สวยงาม มชวตชวา มความสรางสรรค สะดวกสบายตอการใชมความปลอดภยคมคา และเกดประโยชน

4) การควบคมก ากบตดตามการด าเนนงานโดยการก าหนดบทบาทหนาทเกยวกบการจดสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน

218

รปแบบ/คมอการด าเนนงาน ความเหมาะสม ความเปนไปได

5 4 3 2 1 5 4 3 2 1

ขนสงการ

1) ออกค าสงผรบผดชอบเกยวกบการจดสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน

2) รวมประสานงานกบผทเกยวของกบการจดสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน

3) ใหความรวมมอเกยวกบสถานทและงบประมาณในการจดสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน

การควบคม

1) ก าหนดเปาหมายการจดสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน

2) เรยกประชมคณะกรรมการผรบผดชอบการจดสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน

3) ประเมนผลการด าเนนกจกรรมจดสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน

4) การใหความดความชอบกบผทเกยวของ

5) การแลกเปลยนเรยนรระหวางผบรหาร ครบคลากรและผมสวนเกยวของ

219

รปแบบ/คมอการด าเนนงาน ความเหมาะสม ความเปนไปได

5 4 3 2 1 5 4 3 2 1

4.2 สภาพแวดลอมดานวชาการ

ขนการวางแผน

1) ศกษาวเคราะหสถานการณโดยรอบดาน

2) การก าหนดจดมงหมายของการจดสภาพแวดลอมทางดานวชาการเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน

3) ก าหนดแนวทางการจดสภาพแวดลอมทางดานวชาการเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน ทงนจะด าเนนการจดสภาพแวดลอม 2 ดานคอ

ดานสภาพแวดลอมวชาการ ม 3 ประเดนคอ

1)การจดสภาพแวดลอมเสรมทางดานการเรยนการสอน ทงในและนอกหองเรยน

2)การสนบสนนทางวชาการตาง ๆ

3) การจดปายนเทศประชาธปไตยในโรงเรยน

ดานสภาพแวดลอมดานบรหารจดการม 8 ประเดนคอ

1)การสงเสรมความสมพนธระหวางบคลากรโรงเรยน

2)การสงเสรมความสมพนธกบชมชนและหนวยงานตางๆ

3)การสรางเครอขาย

220

รปแบบ/คมอการด าเนนงาน ความเหมาะสม ความเปนไปได

5 4 3 2 1 5 4 3 2 1

ประชาธปไตยในโรงเรยนกบโรงเรยนตางๆ 4)การแลกเปลยนเรยนรและ

การศกษาดงาน 5)การอภปรายขอขดแยงท

เกดขนระหวางผเรยน โดยมครเปนผแนะน าและใหค าปรกษา

6)การสงเสรมใหมการโตวาทภายในโรงเรยน

7)การจดใหมศนยการเรยนรประชาธปไตยภายในโรงเรยน

8)การจดใหมศนยการเรยนรตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงภายในโรงเรยน

4) ควบคมก ากบตดตามการด าเนนงานโดยก าหนดบทบาทหนาทเกยวกบการจดสภาพแวดลอมทางดานวชาการเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน

ขนสงการ

1) ออกค าสงผรบผดชอบเกยวกบการจดสภาพแวดลอมทางดานวชาการเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน

2) รวมประสานงานกบผทเกยวของกบการจดสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน

221

รปแบบ/คมอการด าเนนงาน ความเหมาะสม ความเปนไปได

5 4 3 2 1 5 4 3 2 1

3) ใหความรวมมอเกยวกบสถานทและงบประมาณในการจดสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน

การควบคม

1) ก าหนดเปาหมายการจดสภาพแวดลอมทางดานวชาการเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน

2) เรยกประชมคณะกรรมการผรบผดชอบการจดสภาพแวดลอมทางดานวชาการเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน

3) ประเมนผลการด าเนนกจกรรมการจดสภาพแวดลอมทางดานวชาการเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน

4) การใหความดความชอบกบผทเกยวของ

5) การแลกเปลยนเรยนรระหวางผบรหาร ครบคลากรและผมสวนเกยวของ

4.3 สภาพแวดลอมดานบรหารจดการ

ขนการวางแผน

1) ศกษาวเคราะหสภาพปจจบน ปญหาโดยรอบดานจากผมสวนเกยวของทกภาคสวน รวมทงนกเรยน

222

รปแบบ/คมอการด าเนนงาน ความเหมาะสม ความเปนไปได

5 4 3 2 1 5 4 3 2 1

2) ก าหนดวสยทศน เปาหมาย การสรางเครอขายระหวางหนวยงาน บคลากรในองคกร นกเรยน และผ มสวนเกยวของทกฝาย

3) ก าหนดกรอบงาน แนวทาง ปรชญาการบรหารจดการทชดเจน

4) ประชมชแจงท าความเขาใจ สรางความตระหนกแกผมสวนไดสวนเสย

5) ก าหนดระยะเวลา ปฏทนการระดมความคดเหนในดานตาง ๆ อยางเปนรปธรรม

ขนสงการ

1) ออกค าสง/ประกาศ แตงตงคณะกรรมการรบผดชอบงาน ด าเนนการประชาธปไตยในโรงเรยนอยางครอบคลม

2) ท าการประชาสมพนธ สอสารแกผรวมงาน และผมสวนไดสวนเสยทกฝาย

3) จงใจบคลากรผปฏบตงาน เสรมขวญก าลงใจ กอน ระหวาง และหลงปฏบตงาน

การควบคม

1) ก าหนดมาตรฐาน เปาหมายเชงปรมาณ/เชงคณภาพของงานอยางชดเจน

2) จดท าคมอการพรรณนางานการบรหารฝายงาน ตาง ๆ

223

รปแบบ/คมอการด าเนนงาน ความเหมาะสม ความเปนไปได

5 4 3 2 1 5 4 3 2 1

3) ก ากบ ตดตาม ผลการด าเนนงาน

4) ใหความร ความเขาใจ กอน ระหวางหลงปฏบตงานทนทเมอเสรจสนแตละระยะ

ขอเสนอแนะททานเหนวาควรเพมเตมเกยวกบการจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตย ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

224

ภาคผนวก ง ผลการประเมนความเหมาะสมและความเปนไปไดของรางรปแบบและคมอการบรหาร

ประชาธปไตยในโรงเรยนสงกด ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

225

ผลการประเมนความเหมาะสมและความเปนไปไดของรางรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

ตาราง10 ความเหมาะสมและความเปนไปได ของ รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกด ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานดานองคประกอบท 1 การบรหารแบบมสวนรวม องคประกอบยอยท 1 การวางแผน

องคประกอบท 1 การบรหารแบบมสวนรวม ความเหมาะสม ความเปนไปได

องคประกอบยอยท 1 การวางแผน x S.D ระดบความคดเหน

x S.D ระดบความคดเหน

1 ผบรหารและคณะคร/บคลากรทางการศกษารวมกนด าเนนการวเคราะหสภาพแวดลอมภายนอกภายในและรวมกนก าหนดทศทางของสถานศกษา

4.50 0.76 มาก 3.75 1.16 มาก

2 ผบรหารและคณะคร/บคลากรทางการศกษารวมกนด าเนนการก าหนดเปาประสงคดานการด าเนนงานทตอบสนองตอการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน

4.75 0.89 มากทสด 4.75 1.56 มากทสด

3 ผบรหารและคณะคร/บคลากรทางการศกษารวมกนด าเนนการจดท าแผนปฏบตการเกยวกบประชาธปไตยในโรงเรยน

4.95 0.56 มากทสด 3.95 1.19 มาก

คาเฉลย 4.73 0.73 มากทสด 4.15 1.30 มาก

226

ตาราง11 ความเหมาะสมและความเปนไปได ของ รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกด ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานดานองคประกอบท 1 การบรหารแบบมสวนรวมองคประกอบยอยท 2 การสงการ

องคประกอบท 1 การบรหารแบบมสวนรวม ความเหมาะสม ความเปนไปได

องคประกอบยอยท 2 การสงการ x S.D ระดบความคดเหน

x S.D ระดบความคดเหน

1 ผบรหารสรางแรงจงใจในการท างานเมอครและบคลากรทางการศกษาท างานส าเรจตรงตามเปาหมายทวางไวในแผนปฏบตการโดยการก าหนดผลของการปฏบตการกบการพจารณาขนเงนเดอนกบแผนปฏบตงาน

4.95 0.56 มากทสด 3.95 1.19 มาก

2 ผบรหารและคณะคร/บคลากรทางการศกษารวมกนด าเนนการออกค าสงใหผทรบผดชอบไปปฏบตหนาท

4.75 0.88 มากทสด 4.75 1.56 มากทสด

3 ครและบคลากรทางการศกษาทเกยวของกบกจกรรมนนประสานงานกบหนวยงานอนๆกรณทมภาระงานผกพน

4.75 0.88 มากทสด 4.75 1.56 มากทสด

คาเฉลย 4.82 0.77 มากทสด 4.48 1.44 มาก

227

ตาราง12 ความเหมาะสมและความเปนไปได ของ รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานดานองคประกอบท 1 การบรหารแบบมสวนรวม องคประกอบยอยท 3 การควบคม

องคประกอบท 1 การบรหารแบบมสวนรวม ความเหมาะสม ความเปนไปได

องคประกอบยอยท 2 การสงการ x S.D ระดบความคดเหน

x S.D ระดบความคดเหน

1 ผบรหารและคณะคร/บคลากรทางการศกษารวมกนด าเนนการก าหนดปฏทนการปฏบตงานใหมความครอบคลมกบแผนปฏบตงาน

4.90 0.66 มากทสด 4.75 1.65 มากทสด

2 ประเมนผลทกรอบการปฏบตงาน 4.50 0.73 มาก 3.75 1.12 ปานกลาง 3 พจารณาความดความชอบหลงจากมการประเมนผล

การปฏบตงาน 4.95 0.56 มากทสด 3.95 1.19 ปานกลาง

4 ผบรหารประชมทกครงทมการน าเสนอผลการปฏบตงานของแตละกจกรรม

4.95 0.56 มากทสด 3.95 1.19 ปานกลาง

คาเฉลย 4.78 0.65 มากทสด 4.15 1.32 มาก

ตาราง13 ความเหมาะสมและความเปนไปได ของ รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ดานองคประกอบท 1 การบรหารแบบมสวนรวม 3 องคประกอบยอยโดยภาพรวม

องคประกอบท 1 การบรหารแบบมสวนรวม ความเหมาะสม ความเปนไปได

x S.D ระดบความคดเหน

x S.D ระดบความคดเหน

1 องคประกอบยอยท 1 การวางแผน 4.73 0.73 มากทสด 4.15 1.30 มาก

2 องคประกอบยอยท 2 การสงการ 4.82 0.77 มากทสด 4.48 1.44 มาก

3 องคประกอบยอยท 3 การควบคม 4.78 0.65 มากทสด 4.15 1.32 มาก

รวมเฉลย 4.78 0.72 มากทสด 4.26 1.36 มาก

228

ตาราง 14 ความเหมาะสมและความเปนไปได ของ รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกด ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานดานองคประกอบท 2 หลกสตรสถานศกษา ทสงเสรมวถประชาธปไตยองคประกอบยอยท 1 หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

องคประกอบท 2 หลกสตรสถานศกษา ทสงเสรมวถประชาธปไตย

ความเหมาะสม ความเปนไปได

องคประกอบยอยท 1 หลกสตรแกนกลาง การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551และบรณาการ

สอดแทรกวถประชาธปไตยทกกลมสาระ x S.D

ระดบความคดเหน x S.D

ระดบความคดเหน

ขนการวางแผน 1 ศกษาวเคราะหสถานการณโดยรอบดาน 4.40 0.655 มาก 3.85 0.652 ปานกลาง 2 การก าหนดจดมงหมายของหลกสตรแกนกลาง

การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551บรรจไวในค าอธบายรายวชา

4.40 0.655 มาก 3.85 0.652 ปานกลาง

3 ก าหนดวสยทศนทมงเนนพฒนาผเรยนใหมความรคคณธรรม มจตส านกในความเปนพลเมองและเปนพลโลกยดมนในการปกครองในระบอบประชาธปไตย

4.65 0.755 มากทสด 4.85 0.652 มากทสด

4 ก าหนดเนอหาบรณาการสอดแทรกวถประชาธปไตยทกกลมสาระ

4.65 0.755 มากทสด 4.85 0.652 มากทสด

5 การควบคมก ากบตดตามการด าเนนงานโดยการก าหนดบทบาทหนาทเกยวกบการด าเนนกจกรรมของหลกสตรากบวถประชาธปไตยในโรงเรยน

4.65 0.755 มากทสด 4.85 0.652 มากทสด

ขนการสงการ

6 ออกค าสงผรบผดชอบเกยวกบการด าเนนกจกรรมของทกกลมสาระตามหลกสตรสถานศกษาบรณาการสอดแทรกวถประชาธปไตยในโรงเรยน

4.40 0.655 มาก 3.85 0.652 ปานกลาง

7 รวมประสานงานกบผทเกยวของกบการด าเนนกจกรรมทกกลมสาระหลกสตรบรณาการสอดแทรกวถประชาธปไตยในโรงเรยน

4.50 0.655 มาก 4.85 0.652 มากทสด

229

ตาราง 14 (ตอ)

องคประกอบยอยท 1 หลกสตรแกนกลาง การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

x S.D ระดบความคดเหน x S.D

ระดบความคดเหน

8 ใหความรวมมอเกยวกบสถานทและงบประมาณในการด าเนนการกจกรรมการจดท าหลกสตรทกกลมสาระบรณาการสอดแทรกวถประชาธปไตยในโรงเรยน

4.90 0.655 มากทสด 4.85 0.652 มากทสด

ขนการควบคม 9 ก าหนดเปาหมายกจกรรมการจดท าหลกสตรบรณาการ

สอดแทรกวถประชาธปไตยในโรงเรยน 4.65 0.455 มากทสด 4.75 1.364 มากทสด

10 ประชมคณะกรรมการผรบผดชอบการจดท าหลกสตรหลกสตรบรณาการสอดแทรกวถประชาธปไตยในโรงเรยนเพอปรบปรงการด าเนนกจกรรมอยางตอเนอง

4.55 0.655 มากทสด 3.75 1.174 ปานกลาง

11 ประเมนผลการด าเนนกจกรรมการจดท าหลกสตรหลกสตรบรณาการสอดแทรกวถประชาธปไตยในโรงเรยน

4.80 0.765 มากทสด 4.75 1.184 มากทสด

12 การใหความดความชอบกบผทเกยวของ 4.55 0.755 มากทสด 3.85 1.164 ปานกลาง 13 การแลกเปลยนเรยนรระหวางผบรหาร ครบคลากรและผม

สวนเกยวของ 4.65 0.655 มากทสด 4.75 1.174 มากทสด

คาเฉลย 4.59 0.68 มากทสด 4.39 0.89 มาก

230

ตาราง15ความเหมาะสมและความเปนไปได ของ รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกด ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานดานองคประกอบท 2 หลกสตรสถานศกษา ทสงเสรมวถประชาธปไตยองคประกอบยอยท 2 แนวทางการจดการเรยนร กลมสาระการเรยนรสงคมศกษาศาสนาและวฒนธรรม

องคประกอบท 2 หลกสตรสถานศกษา ทสงเสรมวถประชาธปไตย

ความเหมาะสม ความเปนไปได

องคประกอบยอยท 2 แนวทางการจดการเรยนร

ทกกลมสาระการเรยนร x S.D

ระดบความ

คดเหน x S.D

ระดบความ

คดเหน

ขนการวางแผน 1 ศกษาวเคราะหสถานการณโดยรอบดาน 4.75 0.884 มากทสด 4.75 1.564 มากทสด 2 การก าหนดจดมงหมายของแนวทางการจดการเรยนรสาระ

การเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม 4.55 0.755 มากทสด 3.85 1.164 ปานกลาง

3 ก าหนดแนวทางการจดการเรยนรสาระการเรยนรสงคมศกษาศาสนาและวฒนธรรม

4.80 0.765 มากทสด 4.75 1.184 มากทสด

4 ก าหนดเครองมอในการจดการเรยนรสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมทเกยวของกบประชาธปไตยในโรงเรยนดงนคอ 1) คมอการจดกจกรรมการเรยนรประชาธปไตย 2) จดกจกรรมการเรยนการสอนเพมเตมในกลมสาระ การเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม 3) หลกสตรประวตศาสตรและหนาท พลเมอง 4) หลกสตรตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 5) หลกสตรลกเสอ เนตรนาร 6) หลกสตรกจกรรมพฒนาผเรยน

4.80 0.765 มากทสด 4.75 1.184 มากทสด

5 การควบคมก ากบตดตามการด าเนนงานโดยการก าหนดบทบาทหนาทเกยวกบการด าเนนกจกรรมจดท าเครองมอในการจดการเรยนรสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมทเกยวของกบประชาธปไตยในโรงเรยน

4.75 0.884 มากทสด 4.75 1.564 มากทสด

231

ตาราง15 (ตอ)

องคประกอบท 2 หลกสตรสถานศกษา ทสงเสรมวถประชาธปไตย

ความเหมาะสม ความเปนไปได

องคประกอบยอยท 2 แนวทางการจดการเรยนร กลมสาระการเรยนรสงคมศกษาศาสนาและวฒนธรรม

x S.D ระดบความคดเหน x S.D

ระดบความคดเหน

ขนการสงการ 6 ออกค าสงผรบผดชอบเกยวกบการจดท าเครองมอในการ

จดการเรยนรกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมทเกยวของกบประชาธปไตยในโรงเรยน

4.55 0.755 มากทสด 3.85 1.164 ปานกลาง

7 รวมประสานงานกบผทเกยวของกบการด าเนนกจกรรมของการจดท าเครองมอในการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมทเกยวของกบประชาธปไตยในโรงเรยน

4.75 0.884 มากทสด 4.75 1.564 มากทสด

8 ใหความรวมมอเกยวกบสถานทและงบประมาณในการด าเนนการกจกรรมการจดท าเครองมอในการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมทเกยวของกบประชาธปไตยในโรงเรยน

4.80 0.765 มากทสด 4.75 1.184 มากทสด

ขนการควบคม 9 ก าหนดเปาหมายกจกรรมการจดท าเครองมอในการจดการ

เรยนรกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมทเกยวของกบประชาธปไตยในโรงเรยน

4.55 0.755 มากทสด 3.85 1.164 ปานกลาง

10 ประชมคณะกรรมการผรบผดชอบการจดท าเครองมอในการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมทเกยวของกบประชาธปไตยในโรงเรยนเพอปรบปรงการด าเนนกจกรรมอยางตอเนอง

4.80 0.765 มากทสด 4.75 1.184 มากทสด

11 ประเมนผลการด าเนนกจกรรมการจดท าเครองมอในการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมทเกยวของกบประชาธปไตยในโรงเรยน

4.55 0.755 มากทสด 3.85 1.164 ปานกลาง

12 การใหความดความชอบกบผทเกยวของ 4.85 0.884 มากทสด 4.45 1.564 มาก 13 การแลกเปลยนเรยนรระหวางผบรหาร ครบคลากรและ

ผมสวนเกยวของ 4.80 0.765 มากทสด 4.75 1.184 มากทสด

คาเฉลย 4.69 0.788 มากทสด 4.41 1.249 มาก

232

ตาราง 16ความเหมาะสมและความเปนไปได ของ รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกด ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ดานองคประกอบท 2 หลกสตรสถานศกษา ทสงเสรมวถประชาธปไตย โดยภาพรวม

องคประกอบท 2 หลกสตรสถานศกษา ทสงเสรมวถประชาธปไตย

ความเหมาะสม ความเปนไปได

x S.D ระดบความคดเหน

x S.D ระดบความคดเหน

1 องคประกอบยอยท 1 หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

4.59 0.68 มากทสด 4.39 0.89 มาก

2 องคประกอบยอยท 2 แนวทางการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรสงคมศกษาศาสนาและวฒนธรรม

4.69 0.788 มากทสด 4.41 1.249 มาก

รวมเฉลย 4.64 0.734 มากทสด 4.40 1.07 มาก

233

ตาราง17ความเหมาะสมและความเปนไปได ของ รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานดานองคประกอบท 3 การจดกจกรรมเพอสราง วถประชาธปไตยในสถานศกษา องคประกอบยอยท 1 การจดกจกรรมเพอสรางวถ ประชาธปไตยในสถานศกษา

องคประกอบท 3 การจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา

ความเหมาะสม ความเปนไปได

องคประกอบยอยท 1 การจดกจกรรมเพอสราง วถประชาธปไตยในสถานศกษา

x S.D ระดบความคดเหน

x S.D ระดบความคดเหน

ขนการวางแผน 1 ศกษาวเคราะหสถานการณโดยรอบดาน 4.70 0.755 มากทสด 3.50 1.164 ปานกลาง 2 การก าหนดจดมงหมายของแนวทางการจดกจกรรมเพอ

สรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา 4.80 0.765 มากทสด 4.75 1.184 มากทสด

3 ก าหนดแนวทางการจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา

4.55 0.755 มากทสด 4.85 1.164 มากทสด

4 ก าหนดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา 4.1จดกจกรรมตามนโยบายของกระทรวงศกษาธการ 1) กจกรรมเสรมสรางระเบยบวนย 2) กจกรรมแสดงออกถงความรก สถาบนชาต ศาสนา พระมหากษตรย 3) กจกรรมสงเสรมคานยม 12 ประการ

4.75

0.884

มากทสด

4.75

1.564

มากทสด

4.2 จดกจกรรมเพอรกษาศลปวฒนธรรมของไทย 1) กจกรรมสบทอดวฒนธรรมแตละทองถน 2) กจกรรมสบทอดภมปญญาทองถน 3) กจกรรมวนส าคญ

4.75 0.884 มากทสด 4.75 1.564 มากทสด

4.3 จดกจกรรมตามความถนดและความสนใจของนกเรยน 1) กจกรรมชมนม 2) กจกรรมกฬาส

4.80 0.765 มากทสด 4.75 1.184 มากทสด

234

ตาราง17 (ตอ)

องคประกอบท 3 การจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา

ความเหมาะสม ความเปนไปได

องคประกอบยอยท 1 การจดกจกรรมเพอสราง วถประชาธปไตยในสถานศกษา

x S.D ระดบความคดเหน

x S.D ระดบความคดเหน

ขนการวางแผน(ตอ)

4.4จดกจกรรมสนทรยะ 1) กจกรรมดนตร นาฏศลป 2) กจกรรมศลปะ 3) กจกรรมละครเวท

4.55 0.755 มากทสด 4.85 1.164 มากทสด

4.5 จดกจกรรมดานอาสาพฒนาและบ าเพญประโยชน 1)กจกรรมคายอาสา 2)กจกรรมบ าเพญประโยชน 3)กจกรรมเขตรบผดชอบใน ร.ร 4)กจกรรมตาสบปะรด

4.55 0.755 มากทสด 3.85 1.164 ปานกลาง

4.6จดกจกรรมทเปดโอกาสใหนกเรยนนกศกษาจดตงกลมกจกรรมตามรปแบบการจดตงพรรคการเมอง 1)กจกรรมสภานกเรยน

4.30 0.77 มาก 3.45 1.64 ปานกลาง

4.7 จดกจกรรมคายลกเสอ เนตรนาร 1)กจกรรมเสรมสรางวนยในเครองแบบ 2)กจกรรมแสดงออกถงความรกชาต ศาสนา พระมหากษตรย 3)กจกรรมเคารพกฏกตกา

5.00 0.755 มากทสด 5.00 1.164 มากทสด

4.8 กจกรรมการเรยนรตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 1)กจกรรมออมทรพย 2) กจกรรมธนาคารความด 3)กจกรรมสหกรณโรงเรยน 4)กจกรรมเกษตรเพออาหารกลางวน

4.80 0.765 มากทสด 4.75 1.184 มากทสด

235

ตาราง17 (ตอ)

องคประกอบท 3 การจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา

ความเหมาะสม ความเปนไปได

องคประกอบยอยท 1 การจดกจกรรมเพอสราง วถประชาธปไตยในสถานศกษา

x S.D ระดบความคดเหน x S.D

ระดบความคดเหน

ขนการวางแผน(ตอ) 5 การควบคมก ากบตดตามการด าเนนงานโดยการก าหนด

บทบาทหนาทเกยวกบการด าเนนกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา

4.80 0.765 มากทสด 4.75 1.184 มากทสด

ขนการสงการ 6 ออกค าสงผรบผดชอบเกยวกบการด าเนนกจกรรมเพอสราง

วถประชาธปไตยในสถานศกษา 4.70 0.755 มากทสด 4.75 1.164 มากทสด

7 รวมประสานงานกบผทเกยวของกบการด าเนนกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา

4.80 0.765 มากทสด 4.75 1.184 มากทสด

8 ใหความรวมมอเกยวกบสถานทและงบประมาณในการด าเนนกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา

4.70 0.55 มากทสด 4.75 1.184 มากทสด

ขนการควบคม

9 ก าหนดเปาหมายการด าเนนกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา

4.70 0.55 มากทสด 4.75 1.184 มากทสด

10 ประชมคณะกรรมการผรบผดชอบการด าเนนกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา

4.80 0.765 มากทสด 4.75 1.184 มากทสด

11 ประเมนผลการด าเนนกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา

4.95 0.755 มากทสด 5.00 1.164 มากทสด

ขนการควบคม

12 การใหความดความชอบกบผทเกยวของ 4.85 0.765 มากทสด 4.55 0.164 มากทสด

13 การแลกเปลยนเรยนรระหวางผบรหาร ครบคลากรและผมสวนเกยวของ

4.70 0.55 มากทสด 4.75 1.184 มากทสด

คาเฉลย 4.73 0.741 มากทสด 4.60 1.187 มาก

236

ตาราง18ความเหมาะสมและความเปนไปได ของ รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานองคประกอบท 4 การจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตย องคประกอบยอยท 1สภาพแวดลอมดานกายภาพ

องคประกอบท 4 การจดบรรยากาศและ สภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตย

ความเหมาะสม ความเปนไปได

องคประกอบยอยท 1 สภาพแวดลอมดานกายภาพ x S.D ระดบความคดเหน

x S.D ระดบความคดเหน

ขนการวางแผน 1 ศกษาวเคราะหสถานการณโดยรอบดาน 4.70 0.755 มากทสด 4.75 1.164 มากทสด 2 การก าหนดจดมงหมายของการจดสภาพแวดลอมทาง

กายภาพเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน 4.60 0.755 มากทสด 3.85 1.164 มาก

3 ก าหนดแนวทางการจดสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยนโดยเปนการก าหนดจดดงนคอ บรเวณ อาคารเรยน อาคารประกอบ หองเรยน หองประกอบ ครภณฑ และวสดอปกรณตาง ๆ ทค านงถงความสะอาด สดชน รมรน สวยงาม มชวตชวา มความสรางสรรค สะดวกสบายตอการใชมความปลอดภยคมคา และเกดประโยชน

4.85 0.765 มากทสด 4.55 0.164 มากทสด

4 การควบคมก ากบตดตามการด าเนนงานโดยการก าหนดบทบาทหนาทเกยวกบการจดสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน

4.80 0.765 มากทสด 4.75 1.184 มากทสด

ขนการสงการ

5 ออกค าสงผรบผดชอบเกยวกบการจดสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน

4.80 0.765 มากทสด 4.75 1.184 มากทสด

6 รวมประสานงานกบผทเกยวของกบการจดสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน

4.70 0.855 มากทสด 4.75 1.764 มากทสด

7 ใหความรวมมอเกยวกบสถานทและงบประมาณในการจดสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน

4.70 0.755 มากทสด 4.75 1.164 มากทสด

237

ตาราง18(ตอ) องคประกอบท 4 การจดบรรยากาศและ สภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตย

ความเหมาะสม ความเปนไปได

องคประกอบยอยท 1 สภาพแวดลอมดานกายภาพ x S.D ระดบความคดเหน

x S.D ระดบความคดเหน

ขนการควบคม 8 ก าหนดเปาหมายการจดสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอ

สงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน 4.70 0.855 มากทสด 4.75 1.764 มากทสด

9 เรยกประชมคณะกรรมการผรบผดชอบการจดสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน

4.50 0.785 มากทสด 3.75 1.264 ปานกลาง

10 ประเมนผลการด าเนนกจกรรมจดสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน

4.60 1.895 มากทสด 4.65 1.774 มากทสด

11 การใหความดความชอบกบผทเกยวของ 4.80 0.765 มากทสด 4.75 1.184 มากทสด

12 การแลกเปลยนเรยนรระหวางผบรหาร ครบคลากรและผมสวนเกยวของ

4.65 1.795 มากทสด 4.75 1.794 มากทสด

คาเฉลย 4.70 0.959 มากทสด 4.57 1.297 มากทสด

238

ตาราง19ความเหมาะสมและความเปนไปได ของ รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกด ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานองคประกอบท 4 การจดบรรยากาศและ สภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตย องคประกอบยอยท 2สภาพแวดลอมดานวชาการ

องคประกอบท 4 การจดบรรยากาศและ สภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตย

ความเหมาะสม ความเปนไปได

องคประกอบยอยท 2 สภาพแวดลอมดานวชาการ x S.D ระดบความคดเหน

x S.D ระดบความคดเหน

ขนการวางแผน 1 ศกษาวเคราะหสถานการณโดยรอบดาน 4.80 0.765 มาก 4.75 1.184 มาก 2 การก าหนดจดมงหมายของการจดสภาพแวดลอมทางดาน

วชาการเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน 4.30 0.885 มาก 3.90 1.140 ปานกลาง

3 การจดสภาพแวดลอมทางดานวชาการเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน ม 3 ประเดน 1)การจดสภาพแวดลอมเสรมทางดานการเรยนการสอน ทงในและนอกหองเรยน 2)การสนบสนนทางวชาการตาง ๆ 3) การจดปายนเทศประชาธปไตยในโรงเรยน

4.50 0.785 มาก 3.75 1.264 ปานกลาง

4 ดานสภาพแวดลอมดานบรหารจดการเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน ม 8 ประเดนคอ 1)การสงเสรมความสมพนธระหวางบคลากรโรงเรยน 2)การสงเสรมความสมพนธกบชมชนและหนวยงาน 3)การสรางเครอขายประชาธปไตยในโรงเรยนกบโรงเรยนตางๆ 4)การแลกเปลยนเรยนรและการศกษาดงาน 5)การอภปรายขอขดแยงทเกดขนระหวางผเรยน โดยมครเปนผแนะน าและใหค าปรกษา 6)การสงเสรมใหมการโตวาทภายในโรงเรยน 7)การจดใหมศนยการเรยนรประชาธปไตยภายในโรงเรยน 8)การจดใหมศนยการเรยนรตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงภายในโรงเรยน

4.80 0.765 มาก 4.75 1.184 มาก

239

ตาราง19(ตอ)

องคประกอบท 4 การจดบรรยากาศและ สภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตย

ความเหมาะสม ความเปนไปได

องคประกอบยอยท 2 สภาพแวดลอมดานวชาการ x S.D ระดบความคดเหน

x S.D ระดบความคดเหน

ขนการวางแผน(ตอ) 4 ควบคมก ากบตดตามการด าเนนงานโดยก าหนดบทบาท

หนาทเกยวกบการจดสภาพแวดลอมทางดานวชาการเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน

4.90 0.765 มาก 3.95 1.364 ปานกลาง

ขนการสงการ

5 ออกค าสงผรบผดชอบเกยวกบการจดสภาพแวดลอมทางดานวชาการเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน

4.70 0.757 มาก 3.55 1.064 ปานกลาง

6 รวมประสานงานกบผทเกยวของกบการจดสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน

4.50 0.755 มาก 3.45 1.164 ปานกลาง

7 ใหความรวมมอเกยวกบสถานทและงบประมาณในการจดสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอสงเสรมประชาธปไตย

4.80 0.765 มาก 4.75 1.184 มาก

ขนการควบคม 8 ก าหนดเปาหมายการจดสภาพแวดลอมทางดานวชาการเพอ

สงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน 4.70 0.757 มาก 3.55 1.064 ปานกลาง

9 เรยกประชมคณะกรรมการผรบผดชอบการจดสภาพแวดลอมทางดานวชาการเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน

4.80 0.765 มาก 4.75 1.184 มาก

10 ประเมนผลการด าเนนกจกรรมการจดสภาพแวดลอมทางดานวชาการเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน

4.50 0.755 มาก 4.75 1.164 มาก

11 การใหความดความชอบกบผทเกยวของ 4.90 0.755 มาก 4.75 1.164 มาก 12 การแลกเปลยนเรยนรระหวางผบรหาร ครบคลากรและผม

สวนเกยวของ 4.70 0.757 มาก 3.55 1.064 มาก

คาเฉลย 4.68 0.772 มากทสด 4.17 1.168 มาก

240

ตาราง20ความเหมาะสมและความเปนไปได ของ รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกด ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ดานองคประกอบท 4 การจดบรรยากาศ และสภาพแวดลอมทสง เสรมประชาธปไตย โดยภาพรวม

องคประกอบท 2 หลกสตรสถานศกษา ทสงเสรมวถประชาธปไตย

ความเหมาะสม ความเปนไปได

x S.D ระดบความคดเหน

x S.D ระดบความคดเหน

1 องคประกอบยอยท 1 สภาพแวดลอมดานกายภาพ

4.70 0.959 มากทสด 4.57 1.297 มากทสด

2 องคประกอบยอยท 2 สภาพแวดลอมดานวชาการ

4.68 0.772 มากทสด 4.17 1.168 มาก

รวมเฉลย 4.64 0.866 มากทสด 4.37 1.232 มาก

241

ภาคผนวก จ คมอการด าเนนงาน

242

คมอการด าเนนงานการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน

โดย วนชย หวงสวาสด

คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน

243

ค าน า

เอกสารแนวทางการด าเนนงานตามรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน เปนสวนหน ง ข อ งก า รศ กษ า ในหลก ส ต ร ศ กษ าดษ ฎบณฑ ต ส าข ากา รบ ร หา ร กา ร ศ กษ า มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน ซงเปนผลการศกษาวจยเรอง รปแบบการบรหารงานประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

เอกสารการด าเนนงานตามรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน ประกอบดวยเนอหา 2 สวน ประกอบดวยสวนบทน าและสวนเนอหา ซงผ วจยและผพฒนาเอกสารฉบบนหวงเปนอยางยงใหผ ใชเอกสารฉบบนสามารถน าไปประยกตใชเพอการพฒนาและการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนจนผ เรยนเกดวถชวตประชาธปไตย(คารวะธรรม ปญญาธรรม สามคคธรรม) ซงสามารถน าไปประยกตใชไดทกโรงเรยน ทกสงกด

วนชย หวงสวาสด

244

สารบญ เรอง หนา บทน า 245รปแบบการบรหารงานประชาธปไตยในโรงเรยน 249

แนวทางการด าเนนงานตามรปแบบการบรหารประชาธปไตย 263 กระบวนการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน 269

245

บทน า

รฐธรรมนญหลายฉบบไดบญญตแนวนโยบายดานการสงเสรมและใหการศกษาแกประชาชนเกยวกบการพฒนาการเมองและการปกครองตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข รวมทงสงเสรมใหประชาชนไดใชสทธเลอกตงโดยสจรตและเทยงธรรม(ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน,2552) เนนใหประชาชนคนไทยไดมสวนรวมในการเมองการปกครองอกทงเพอใหประชาชนชาวไทยบรรลวตถประสงคในการธ ารงรกษาไวซงเอกราช การเทดทนสถาบนพระมหากษตรยเปนประมขและเปนมงขวญของชาต การยดถอระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมขเปนวถทางในการปกครองประเทศใหประชาชนมบทบาทในการเขาไปมสวนรวมในการปกครองประเทศ การตรวจสอบอ านาจรฐอยางเปนรปธรรม นอกจากน พระราชบญญตการศกษา 2542 วาดวยความมงหมายและหลกการหมวดท 1 บททวไป มาตราท 7 เกยวกบการจดกระบวนการเรยนรทรฐหรอหนวยงานทรบผดชอบการจดการศกษาตองมหนาทมงปลกฝงจตส านกทถกตองเกยวกบการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข รจกรกษาและสงเสรมสทธ หนาทเสรภาพ ความเคารพกฎหมาย ความเสมอภาค และศกดศรความเปนมนษย มความภาคภมใจในความเปนไทย รจกรกษาผลประโยชนสวนรวมและของประเทศชาตใหเกดขนกบนกเรยน (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต,2543) ถงแมวาหลายประเทศจะมรปแบบการเมองการปกครอง ทอางวาประเทศของตนเปนประชาธปไตยกนทงสน แตกเตมไปดวยความขดแยงทางสงคม เปนการเมองประชาธปไตยทมความซบซอน ขาดความรวมมอกนระหวางมวลสมาชกภายในสงคม มแตการแขงขนและการตอรองเพอใหไดมาซงอ านาจ จนสงผลไปสความขดแยงในสงคม (สกจเจรญรนตนกล, 2530) สงคมทางการเมองแบบประชาธปไตยทดนนจะตองประกอบไปดวยลกษณะทส าคญ 3 ประการคอ 1) ปจเจกบคคลในสงคมมปรชญาความเชอวาเสรภาพทางการเมองของบคคลเปนสงทชอบดวยกฎหมาย 2) กลมผน าทางการเมองซงเปนคนกลมนอยจะเขาไปครอบครองต าแหนงทางการเมองและมบทบาทในการปกครองคนสวนใหญในสงคม 3) กลมผน าทางการเมองกลมอนๆทไมมโอกาสในการปกครองคนสวนใหญจะท าหนาทสอดสองการกระท าอนไมชอบธรรมของผปกครองและในขณะเดยวกนกจะคอยโอกาสในการเขามามบทบาทในการปกครองคนสวนใหญ

246

ดงนนเพอลดความขดแยงทางสงคม และด ารงไวซงสงคมทนาอย สงคมสงบสขและเพอใหเปนไปตามบทบญญตของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 จงท าใหส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานก าหนดนโยบายใหแตละโรงเรยนตองจดการเรยนการสอนทเนนกจกรรมพฒนาผ เรยนในเรองของความเปนประชาธปไตย โดยผานการเรยนการสอนทหลากหลายรปแบบ เชน ผานการเรยนรายวชาสงคมศกษา หรอผานการท ากจกรรมสภานกเรยน ซงท าใหในปจจบนโรงเรยนระดบการศกษาขนพนฐานมการจดกจกรรมทสงเสรมความเปนประชาธปไตยเพอปลกฝงจตส านกของนกเรยนใหยดมนในวถประชาธปไตย รจกรบฟง รวมทงเคารพสทธของผ อนมาโดยตลอด(ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต,2536) การใหผ เรยนไดเรยนรเกยวกบความเปนประชาธปไตย ภายใตวถประชาธปไตยทดทจะตองใหอสระทางความคด เคารพสทธและหนาทของผ เรยนภายใตหลก 3 หลกคอ 1) คารวะธรรม คอ การเคารพในสถาบนชาต ศาสนา พระมหากษตรย ในทกโอกาส ปฏบตตามกฎระเบยบของสงคม วฒนธรรม ประเพณทดงามทกคนตองเคารพซงกนและกน จะตองใหเกยรตซงกนและกนทงกายวาจาและความคดทกคนยอมจะตองเคารพในความคดของผ อนทกคนยอมจะแสดงความคดเหนออกมาโดยไมลวงเกนผ อน ยอมมการใหโอกาสและเคารพในความคดของทกคน 2) ปญญาธรรม คอการสงเสรมใหนกเรยนไมถอตนเปนใหญ รจกรบฟงความคดเหนของผ อน ยอมรบและปฏบตตามมตของเสยงขางมาก ใชเหตผลในการตดสนใจ หรอในการเรยนร ใชกระบวนการกลมหรอการแสดงความคดเหนดวยสตปญญาและเหตผล และ 3) สามคคธรรม คอ การรวมมอกนในการเรยนรหรอการท างาน โดยใชกระบวนการกลมไดแก การวางแผนการท างาน การท างานดวยความตงใจและรบผดชอบตองาน ยดถอประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชนสวนตน รจกการประนประนอมการแบงปนกนและกน การประสานงานกน นอกจากนวถประชาธปไตยทดตองเคารพในสทธหนาทและเสรภาพซงกนและกน เคารพความคด เหตผล ความสามารถ การตดสนใจและการกระท าของผ อน การแสดงความคดเหนหรอการกระท าตองไมลวงเกนผ อน มการแบงปน รบอาสากนท างานตามความสามารถใชการมสวนรวมในการท างาน นอกจากนตองมความเชอมนในวถทางปญญา ท างานหรอกจกรรมใด ๆ ดวยความรอบคอบ เชอในหลกเหตผล ความเทาเทยมกน และเสรภาพทางความคด (ทศนา แขมณ,2522 ; พจน สะเพยรชย, 2524 ; Dewey, 1976)

จากเหตผลดงกลาวขางตนการพฒนารปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน จะชวยสรางสงคมการเมองแบบประชาธปไตยใหเกดขน และการจดท าคมอการพฒนารปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานจะท าใหเขาใจถงขนตอนในการด าเนนการจดท ารปแบบ อน

247

จะเปนประโยชนตอการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานตอไป

วตถประสงคของการน ารปแบบไปใช

1. เพอน ารปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงาน คณะกรรมการการศกษาขนพนฐานไปใช

2. ประเมนผลการใชรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกด ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน คมอการจดกจกรรมการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานไปใชในสถานศกษา

คมอการจดกจกรรมการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานไปใชในสถานศกษานนไดด าเนนการเนนการน าวถประชาธปไตยมาจดการในรปแบบของกจกรรมทตอบสนองตอพลเมองดตามวถประชาธปไตยทง 3 ดานคอ ดานคารวะธรรม ปญญาธรรมและสามคคธรรม โดยเปนการน ารปแบบการบรหารแบบมสวนรวมมาบรณาการการท างานทง 3 องคประกอบเชนเดยวกนคอ การวางแผน การสงการและการควบคมทงนการด าเนนกจกรรมดงกลาวน าไปสจดมงหมายสงสดของหลกประชาธปไตยตามรฐธรรมนญฉบบปจจบนของไทยคอการปฏบตตนตามสทธ เสรภาพและหนาทของตนเองไดอยางถกตอง

คมอการด าเนนการตามรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการศกษาขนพนฐานมอยดวยกน 3 องคประกอบหลกคอ

องคประกอบหลกท 1 การบรหารแบบมสวนรวม ม 3 องคประกอบยอย 19 ตวบงช

องคประกอบหลกท 2 หลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตย ม 2 องคประกอบยอย 12 ตวบงช

องคประกอบหลกท 3 การจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษาม 3 องคประกอบยอย 11 ตวบงช

องคประกอบหลกท 4 การจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตย ม 3 องคประกอบยอย 12 ตวบงช

248

ค านยาม 1. รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน หมายถง แนวทางในการ

ด าเนนงานบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการศกษาขนพนฐาน เพอใหนกเรยนด าเนนชวตตามวถประชาธปไตย ประกอบดวย การบรหารแบบมสวนรวมทมขนตอนการวางแผนการสงการ และการควบคม โดยผานองคประกอบประชาธปไตย ดานหลกสตรสถานศกษาทสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน การจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยใน

สถานศกษา และการสรางบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน

249

การสรางบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตย

ในโรงเรยน

หลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถ

ประชาธปไตยในโรงเรยน

กจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยโรงเรยน

รปแบบการบรหารงานประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

ภาพประกอบ 11รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

การศกษาขนพนฐาน

รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนอยางตอเนองและย งยน

หลกการบรหาร แบบมสวนรวม

250

รปแบบการบรหารงานประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานประกอบดวย 4 องคประกอบ มดงน

องคประกอบท 1 การบรหารแบบมสวนรวม องคประกอบท 2 หลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตยในโรงเรยน องคประกอบท 3 การจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในโรงเรยน องคประกอบท 4 การจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรม

ประชาธปไตยในโรงเรยน โดยรายละเอยดขององคประกอบท 2,3และ 4 อยภายใตองคประกอบการบรหาร

แบบมสวนรวมทกขนตอน ดงน ตาราง 21 รปแบบและการด าเนนงานตามองคประกอบยอย/ตวบงช

รปแบบ การด าเนนงานตามองคประกอบยอย/ตวบงช 1. การบรหารแบบมสวนรวม

1.1 การวางแผน 1. ผบรหารและคณะคร/บคลากรทางการศกษา นกเรยนคณะกรรมการสถานศกษา ผปกครองและผ มสวนเกยวของตามสดสวนทโรงเรยนก าหนดเปนคณะกรรมการ รวมกนด าเนนการวเคราะหสถานการณรอบดานทงภายนอกภายในและรวมกนก าหนดทศทางของสถานศกษา

2. คณะกรรมการรวมกนด าเนนการก าหนดวสยทศน/พนธกจ เปาประสงคดานการด าเนนงานทตอบสนองตอความมวถประชาธปไตยในโรงเรยน

3. คณะกรรมการรวมกนออกแบบด าเนนการจดท าแผนกลยทธ กจกรรมโครงการเกยวกบประชาธปไตยในโรงเรยน

1.2 การสงการ 1. ผบรหารสอสารสรางความตระหนก ความรความเขาใจใหกบคณะคร บคลากร นกเรยน ผปกครอง ผ มสวนเกยวของใหเขาใจหลกการและเปาหมายของการด าเนนการประชาธปไตยในโรงเรยน

2. ผบรหารและคณะคร/บคลากรทางการศกษารวมกน

251

รปแบบ การด าเนนงานตามองคประกอบยอย/ตวบงช ด าเนนการออกค าสงใหผ ทรบผดชอบไปขบเคลอนงานตามความถนดและความสนใจตามสมรรถนะทสามารถด าเนนการได

3. ครและบคลากรทางการศกษาทเกยวของกบกจกรรมนนประสานงานกบหนวยงานอนๆกรณทมภาระงานผกพน

1.3 การควบคม 1. คณะกรรมการก าหนดเปาหมายของการก ากบตดตามประเมนผลรวมกนด าเนนการก าหนดปฏทนการปฏบตงานใหมความครอบคลมกบแผนปฏบตงาน กจกรรม โครงการทวางไว

2. ก าหนดพฤตกรรมทพงประสงคของบคลากรในคานนมดานพฤตกรรมประชาธปไตยทชดเจน

3. ก าหนดกจกรรมหรอวธการทสงเสรมใหบคลากรมพฤตกรรมประชาธปไตยตามทตองการ

4. ประเมนผลทกรอบการปฏบตงาน(ตงแตการวางแผนของผปฏบต การสงการในกลมโครงสรางในค าสงแตละฝาย การรายงานผลปฏบตงาน) น าผลการปฏบตงานมาเสนอทกครงหลงปฏบตงานเสรจทนท AAR(After Action Review)

5. บ ารงขวญก าลงใจ เสรมแรงแกผปฏบตงานไดตามเกณฑและเปาหมายทรวมกนก าหนดไว

6. ประชมทกครงทมการน าเสนอผลการปฏบตงานของแตละกจกรรม(ทประชมคณะกรรมการชดใหญขนท 1 ทราบ)ความกาวหนาและผลการปฏบตงานเพอวางแผนพฒนาหรอปรบปรงตอไป

252

รปแบบ การด าเนนงานตามองคประกอบยอย/ตวบงช 2. หลกสตรสถานศกษาทสงเสรม

วถประชาธปไตย

2.1 หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 บรณาการและสอดแทรกวถประชาธปไตย)

ขนการวางแผน 1. ศกษาวเคราะหสถานการณโดยรอบดาน และภาพ

อนาคตเดกเยาวชนตองการผลตใหเปนพลเมองทดของสงคมและประเทศชาตโดยคณะกรรมการตามสดสวนทโรงเรยนก าหนด

2. การก าหนดจดมงหมายของหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551ทเนนความเปนประชาธปไตย

3. ก าหนดสาระการเรยนรตางๆ ในทกกลมสาระการเรยนรพรอมทงบรณาการและสอดแทรกเนอหาวถประชาธปไตย

4. ก าหนดกจกรรมทเกยวของกบประชาธปไตยในโรงเรยน

5. การควบคมก ากบตดตามการด าเนนงานโดยการก าหนดบทบาทหนาทเกยวกบการด าเนนกจกรรมของหลกสตรกบประชาธปไตยในโรงเรยน

ขนสงการ 1. ออกค าสงผ รบผดชอบเกยวกบการด าเนนกจกรรมของ

หลกสตรบรณาการสอดแทรกวถประชาธปไตยในโรงเรยน

2. รวมประสานงานกบผ ทเกยวของกบการด าเนนกจกรรมของหลกสตรบรณาการและสอดแทรกวถประชาธปไตยในโรงเรยน

3. ใหความรวมมอเกยวกบสถานทและงบประมาณในการด าเนนการกจกรรมการจดท าหลกสตรบรณาการและสอดแทรกวถประชาธปไตยในโรงเรยน

253

รปแบบ การด าเนนงานตามองคประกอบยอย/ตวบงช การควบคม

1. ก าหนดเปาหมายกจกรรมการจดท าหลกสตรบรณาการและสอดแทรกวถประชาธปไตยในโรงเรยน

2. ประชมคณะกรรมการผ รบผดชอบการจดท าหลกสตรประชาธปไตยในโรงเรยนเพอปรบปรงการด าเนนกจกรรมอยางตอเนอง

3. ประเมนผลการด าเนนกจกรรมการจดท าหลกสตรบรณาการและสอดแทรกวถประชาธปไตยในโรงเรยน

4. การใหขวญก าลงใจผปฏบตงานกบผ ทเกยวของ 5. การแลกเปลยนเรยนรระหวางผบรหาร ครบคลากรและ

ผ มสวนเกยวของ 2.2 แนวทางการจดการเรยนร

สาระการเรยนรบรณาการและสอดแทรกวถประชาธปไตย

ขนการวางแผน 1. ศกษาวเคราะหความตองการและภาพอนาคตจาก

หลกสตรทกกลมสาระสการปฏบตออกแบบการเรยนรบรณาการและสอดแทรกวถประชาธปไตย

2. การก าหนดจดมงหมายของแนวทางการจดการเรยนรทกกลมสาระการเรยนบรณาการและสอดแทรกวถประชาธปไตย

3. ก าหนดแนวทางการจดการเรยนรทกสาระการเรยนรบรณาการและสอดแทรกวถประชาธปไตย

4. ก าหนดเครองมอในการจดการเรยนรสาระการเรยนรบรณาการและสอดแทรกวถประชาธปไตย

1) คมอการจดกจกรรมการเรยนรประชาธปไตย 2) จดกจกรรมการเรยนการสอนเพมเตมในทกกลมบรณาการและสอดแทรกวถประชาธปไตย

3) หลกสตรประวตศาสตรและหนาท พลเมอง 4) หลกสตรตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 5) หลกสตรลกเสอ เนตรนาร

254

รปแบบ การด าเนนงานตามองคประกอบยอย/ตวบงช 6) หลกสตรกจกรรมพฒนาผ เรยน

5. การควบคมก ากบตดตามการด าเนนงานโดยการก าหนดบทบาทหนาทเกยวกบการด าเนนกจกรรมจดท าเครองมอในการจดการเรยนรสาระบรณาการและสอดแทรกวถประชาธปไตย

ขนสงการ 1.ออกค าสงผ รบผดชอบเกยวกบการจดท าเครองมอ

ในการจดการเรยนรสาระการเรยนรบรณาการและสอดแทรกวถประชาธปไตย

2.รวมประสานงานกบผ ทเกยวของกบการด าเนน กจกรรมของการจดท าเครองมอในการจดการเรยนรบรณาการและสอดแทรกวถประชาธปไตย

3.ใหความรวมมอเกยวกบสถานทและงบประมาณใน การด าเนนการกจกรรมการจดท าเครองมอในการจดการเรยนรสาระการเรยนบรณาการและสอดแทรกวถประชาธปไตย การควบคม 6. ก าหนดเปาหมายกจกรรมการจดท าเครองมอในการ

จดการเรยนรสาระการเรยนบรณาการและสอดแทรกวถประชาธปไตย

7. ประชมคณะกรรมการผ รบผดชอบการจดท าเครองมอในการจดการเรยนรสาระการเรยนบรณาการและสอดแทรกวถประชาธปไตยเพอปรบปรงการด าเนนกจกรรมอยางตอเนอง

8. ประเมนผลการด าเนนกจกรรมการจดท าเครองมอในการจดการเรยนรสาระการเรยนรบรณาการและ

255

รปแบบ การด าเนนงานตามองคประกอบยอย/ตวบงช สอดแทรกวถประชาธปไตย

1. บ ารงขวญก าลงใจแกคร บคลากรทปฏบตงานเปนไปตามเปาหมายทวางไว(เนนทมปฏบต)

2. การแลกเปลยนเรยนรระหวางผบรหาร ครบคลากรและผ มสวนเกยวของ

3. การจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา

ขนการวางแผน 1. คณะกรรมการจากชดท 1 ท าการศกษาวเคราะห

พฤตกรรมนกเรยน 2. การก าหนดจดมงหมายของแนวทางการจดกจกรรม

เพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา 3. ก าหนดแนวทางการจดกจกรรมเพอสรางวถ

ประชาธปไตยในสถานศกษา 4. ออกแบบกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยใน

สถานศกษาดงนคอ 4.1จดกจกรรมตามนโยบายของกระทรวงศกษาธการ

1) กจกรรมเสรมสรางระเบยบวนย 2) กจกรรมแสดงออกถงความรก สถาบนชาต

ศาสนา พระมหากษตรย 3) กจกรรมสงเสรมคานยม 12 ประการ 4.2 จดกจกรรมการฝกฝนวถประชาธปไตยนอกหองเรยน 4.2.1 กจกรรมกลมปฏบต โรงเรยนมอบใหนกเรยนปฏบตเปนกลมในตอนเชา เทยง เยน

1) กจกรรมกลมโซน นกเรยนมสวนรวมในการดแลรกษาความสะอาดบรเวณตวเองรบผดชอบ

2) กจกรรมพฒนาหองเรยน 3) กจกรรมการปกครองตนเอง การแตงกาย

การท าความเคารพ การรกษากฎระเบยบของโรงเรยน

256

รปแบบ การด าเนนงานตามองคประกอบยอย/ตวบงช 4.2.2 จดกจกรรมหนาเสาธง 1) ผน านกเรยนหรอสภานกเรยนเปนผออกแบบและน ากจกรรม

4.2.3 จดกจกรรมคณะกรรมการนกเรยน(สภานกเรยน)

4.2.4 จดกจกรรมอนๆทชวยสรางวถประชาธปไตยในโรงเรยน เชน 1)กจกรรมออมทรพย 2) กจกรรมธนาคารความด 3)กจกรรมสหกรณโรงเรยน 4)กจกรรมเกษตรเพออาหารกลางวน 5) กจกรรมหองสมด 6) กจกรรมผน านกเรยนฝายสงเสรมอนามย 7) กจกรรมวนส าคญทางศาสนา 4.3 กจกรรมฝกฝนวถประชาธปไตยในหองเรยน 4.3.1 กจกรรมการปกครองในหองเรยน นกเรยนเลอกหวหนาหอง รองหวหนาหอง โดยการยกมอใหคะแนนเสยง ท าหนาทปกครองหองเรยน การสรางขอตกลงรวมกนของนกเรยนและครประจ าชน 4.3.2 กจกรรมเสนอขาวและเหตการณ ในชวงตอนเชาหรอคาบโฮมรม วนละ 10 นาท นกเรยนรจกเลอกขาว วเคราะหขาว โดยคณะกรรมการหองเรยน 4.3.3 กจกรรมการเรยนการสอน ใชรปแบบกลม 3-5 คนหรอกลมใหญแลวแตเนอหาวชาทสอน สมาชกกลมมโอกาสจบกลมกนเอง เลอกหวหนากลม รองและเลขานการกลม เพอศกษาคนควาอภปรายผล

257

รปแบบ การด าเนนงานตามองคประกอบยอย/ตวบงช 5. การควบคมก ากบตดตามการด าเนนงานโดยการก าหนดบทบาทหนาทเกยวกบการด าเนนกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในโรงเรยน ขนสงการ 1)สรางความรความเขาใจ

เกยวกบการด าเนนกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในโรงเรยนแกผ มสวนเกยวของตลอดจนผปกครอง ชมชน

2)ออกค าสงมอบหมายงานผ รบผดชอบเกยวกบการ ด าเนนกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในโรงเรยน 3) รวมประสานงานกบผ ทเกยวของกบการด าเนนกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา 4) ใหการสนบสนนเกยวกบสถานทและงบประมาณและทพยากรตางๆ ในการด าเนนกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในโรงเรยน การควบคม 1)ก าหนดเปาหมายการด าเนนกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในโรงเรยน 2). ประชมคณะกรรมการผ รบผดชอบการด าเนนกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา 3). ประเมนผลการด าเนนกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษาและAAR (After Action Review)ทนทเมอด าเนนกจกรรมใดกจกรรมหนงเสรจสน 4). การใหขวญก าลงใจเปนทมปฏบตขณะปฏบตงานและงานเสรจสนทกครง 5). การแลกเปลยนเรยนรระหวางผบรหาร ครบคลากรและผ มสวนเกยวของ

258

รปแบบ การด าเนนงานตามองคประกอบยอย/ตวบงช 4. การจดบรรยากาศและ

สภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตย

4.1 สภาพแวดลอมดานกายภาพ

ขนวางแผน 1. ศกษาวเคราะหสถานการณโดยรอบดานของโรงเรยนและชมชนในเขตบรการ และเครอขายใกลเคยง 2.การก าหนดจดมงหมายของการจดสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยนโดยคณะกรรมการทโรงเรยนแตงตงจากผ มสวนเกยวของ 3. ก าหนดแนวทางการจดสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยนโดยเปนการก าหนดจดดงคอ บรเวณ อาคารเรยน อาคารประกอบ หองเรยน หองประกอบ ครภณฑ และวสดอปกรณตาง ๆ ทค านงถงความสะอาด สดชน รมรน สวยงาม มชวตชวา มความสรางสรรค สะดวกสบายตอการใชมความปลอดภยคมคา และเกดประโยชน 4.การควบคมก ากบตดตามการด าเนนงานโดยการก าหนดบทบาทหนาทเกยวกบการจดสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน ขนสงการ 5.ออกค าสงมอบหมายงานผ รบผดชอบเกยวกบการจดสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน 6.รวมประสานงานและระดมทรพยากรกบผ ทเกยวของกบการจดสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน 7.ใหความรวมมอเกยวกบสถานทและงบประมาณในการจดสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอสงเสรมประชาธปไตย

259

รปแบบ การด าเนนงานตามองคประกอบยอย/ตวบงช ในโรงเรยน การควบคม 8.ก าหนดเปาหมายการจดสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน 9. ประชมคณะกรรมการสรางความเขาใจผ รบผดชอบการจดสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน 10. ประเมนผลการด าเนนกจกรรมจดสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยนAAR(After Action Review) ทนทเมอด าเนนการเสรจสน 11. การบ ารงขวญก าลงใจแกผ ทเกยวของ 12. การแลกเปลยนเรยนรระหวางผบรหาร ครบคลากรและผ มสวนเกยวของ

4.2 สภาพแวดลอมดานวชาการ

ขนการวางแผน 1. ศกษาวเคราะหสถานการณโดยรอบดาน 2. การก าหนดจดมงหมายของการจดสภาพแวดลอมทางดานวชาการเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน 3. ก าหนดแนวทางการจดสภาพแวดลอมทางดานวชาการเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน ทงนจะด าเนนการจดสภาพแวดลอม 2 ดานคอ ดานสภาพแวดลอมวชาการ ม 3 ประเดนคอ 1)การจดสภาพแวดลอมเสรมทางดานการเรยนการสอน ทงในและนอกหองเรยน 2)การสนบสนนทางวชาการตาง ๆ 3) การจดปายนเทศประชาธปไตยในโรงเรยน ดานสภาพแวดลอมดานบรหารจดการม 8 ประเดนคอ

260

รปแบบ การด าเนนงานตามองคประกอบยอย/ตวบงช 1)การสงเสรมความสมพนธระหวางบคลากรโรงเรยน 2)การสงเสรมความสมพนธกบชมชนและหนวยงานตางๆ 3)การสรางเครอขายประชาธปไตยในโรงเรยนกบโรงเรยนตางๆ 4)การแลกเปลยนเรยนรและการศกษาดงาน 5)การอภปรายขอขดแยงทเกดขนระหวางผ เรยน โดยมครเปนผแนะน าและใหค าปรกษา 6)การสงเสรมใหมการโตวาทภายในโรงเรยน 7)การจดใหมศนยการเรยนรประชาธปไตยภายในโรงเรยน 8)การจดใหมศนยการเรยนรตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงภายในโรงเรยน 4. ควบคมก ากบตดตามการด าเนนงานโดยก าหนดบทบาทหนาทเกยวกบการจดสภาพแวดลอมทางดานวชาการเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน ขนสงการ 5.ออกค าสงผ รบผดชอบเกยวกบการจดสภาพแวดลอมทางดานวชาการเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน 6.รวมประสานงานกบผ ทเกยวของกบการจดสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน 7.ใหความรวมมอเกยวกบสถานทและงบประมาณในการจดสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน การควบคม 8.ก าหนดเปาหมายการจดสภาพแวดลอมทางดานวชาการเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน

261

รปแบบ การด าเนนงานตามองคประกอบยอย/ตวบงช 9. ประชมคณะกรรมการผ รบผดชอบการจดสภาพแวดลอมทางดานวชาการเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน 9.ประเมนผลการด าเนนกจกรรมการจดสภาพแวดลอมทางดานวชาการเพอสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน AAR (After Action Review)ทนทเมอด าเนนการเสรจสน 10.การชนชมใหขวญก าลงใจแกผปฏบตงานทเกยวของ 11.การแลกเปลยนเรยนรระหวางผบรหาร ครบคลากรและผ มสวนเกยวของ

4.3 สภาพแวดลอมดานบรหาร

ขนการวางแผน 1. ศกษาวเคราะหสภาพปจจบน ปญหาโดยรอบดาน

จากผ มสวนเกยวของทกภาคสวน รวมทงนกเรยน 2. ก าหนดวสยทศน เปาหมาย การสรางเครอขาย

ระหวางหนวยงาน บคลากรในองคกร นกเรยน และผมสวนเกยวของทกฝาย

3. ก าหนดกรอบงาน แนวทาง ปรชญาการบรหารจดการทชดเจน

4. ประชมชแจงท าความเขาใจ สรางความตระหนกแกผมสวนไดสวนเสย

5. ก าหนดระยะเวลา ปฏทนการระดมความคดเหนในดานตาง ๆ อยางเปนรปธรรม

ขนสงการ 1. ออกค าสง/ประกาศ แตงตงคณะกรรมการรบผดชอบ

งาน ด าเนนการประชาธปไตยในโรงเรยนอยางครอบคลม

2. ท าการประชาสมพนธ สอสารแกผ รวมงาน และผ มสวนไดสวนเสยทกฝาย

3. จงใจบคลากรผปฏบตงาน เสรมขวญก าลงใจ กอน ระหวาง และหลงปฏบตงาน

262

รปแบบ การด าเนนงานตามองคประกอบยอย/ตวบงช การควบคม 1. ก าหนดมาตรฐาน เปาหมายเชงปรมาณ/เชงคณภาพ

ของงานอยางชดเจนใหความร ความเขาใจ กอน ระหวาง หลงปฏบตงานทนทเมอเสรจสนแตละระยะ

2. จดท าคมอการพรรณนางานการบรหารฝายงาน ตาง ๆ

3. ก ากบ ตดตาม ผลการด าเนนงาน AAR (After Action Review)

4 สรปรายงานผลการปฏบตงานตอผผ มสวนเกยวของทราบ

263

แนวทางการด าเนนงานตามรปแบบการบรหารประชาธปไตย ในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

การด าเนนงานการตามรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงาน

คณะกรรมการการศกษาขนพนฐานประกอบดวยองคประกอบทส าคญใน 4 ดาน คอ การบรหารแบบมสวนรวม หลกสตรสถานศกษาทสงเสรมประชาธปไตย การจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา การจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยนดงน

การบรหารแบบมสวนรวม

ผบรหารสถานศกษา ชใหเหนความส าคญของการมสวนรวมในการวางแผนเพอด าเนนงานประชาธปไตยในโรงเรยนใหประสบความส าเรจ สงเสรมสนบสนนใหบคลากร ผ ปกครอง ผ มสวนไดสวนเสยกบโรงเรยน ตลอดจนนกเรยนไดรวมกนคด รวมวางแผน รวมด าเนนการทกขนตอนในการทจะด าเนนการจดท าหลกสตรหรอน าหลกสตรเกยวกบประชาธปไตยมาออกแบบสการจดกจกรรมการเรยนการสอน การวางแผนจดกจกรรมทสงเสรมประชาธปไตย การจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน เรมตงแต

1. การวางแผน 1.1 การวเคราะหสถานการณโดยรอบสถานศกษา ศกษาจดออน จดแขง โอกาส หรอ

อปสรรคทนาจะมเกยวกบการด าเนนงานตางๆของโรงเรยน โดยการวเคราะหจากครบคลากร

นกเรยน ผปกครอง กรรมการสถานศกษารวมถงผ มสวนไดสวนเสยกบโรงเรยน จดล าดบ

ความส าคญจดออน จดแขง ปญหา โอกาสทเกดขนตามล าดบ

1.2 การก าหนดวตถประสงค

ก าหนดวสยทศน/พนธกจทเนนสรางวถประชาธปไตยในโรงเรยน ผบรหารรวมกบผ มสวนไดสวนเสยทกภาคสวนก าหนดวตถประสงคเกยวกบการด าเนนงานประชาธปไตยในโรงเรยนอยางเปนรปธรรม มองเหนอนาคตมระยะเวลาแหงความส าเรจทงระยะสน ระยะปานกลางและระยะยาว

264

1.3 ขนการวางแผน การก าหนดรายละเอยดของกจกรรมทครอบคลมงานหรอในทกภารกจของโรงเรยนจะท าใหเกดผลในทางปฏบต โดยแตละกลมจะมกจกรรมจะมงใหบรรลเปาหมายเดยวกน และแตละแผนงานจะประกอบดวยงานงานประจ ากจกรรมการเรยนการสอนและโครงการ/กจกรรมตางๆทเกยวของซงเปนหนวยเลกทสด การวางแผนระบวตถประสงคและเปาหมายเฉพาะอนจะน าไปสการปฏบตโดยใชเปนหนวยเลกทสดของแผนไปสการปฏบตโดยใชทรพยากรทก าหนด ดงนนในขนนโครงการจงตองประกอบดวยกจกรรมทตอบสนองนโยบายและเปาหมายทวางไวรวมกน ซงคณะท างานจะตองคดอยางละเอยดรอบคอบในการก าหนดโครงการตามแผนงานโดยใชแบบฟอรมเพอการวเคราะหในการะดมสมองเพอหามาตรการในการแกปญหาใหส าเรจตามเปาหมายแลวพจารณาเลอกมาตรการทเหมาะสมทสด เขยนเปนโครงการทจะน าไปสการปฏบตตอไป 1.4 ขนน าแผนไปสการปฏบต ในขนนผ รบผดชอบและผปฏบตงานตาง ๆ ทเกยวของน าแผนไปด าเนนการตามทไดรบมอบหมายทไดรบอนมตจากผ บรหารแลวมาจดท าปฏทนปฎบตงานตนเอง รวมทงท าแผนการตดตามควบคมก ากบ และประเมนผล จดท าแผนการตดตามทไดรบจดสรรแลวประชมประสานงานรวมกบทกหนวยงานยอยในโรงเรยนทมหนาทรบผดชอบในแตละแผนงานเพอความราบรนในการปฏบตตามแผน ซงผบรหารจะตดตามการปฏบตงานโดยยดแผนงานโครงการตามระยะเวลาทก าหนดเปนแนวทางในการควบคมดแลการปฏบตงานทงนเมอน าคมอการด าเนนงานตามรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการศกษาขนพนฐานมรายละเอยดการด าเนนงานดงน 1.4.1 สรางความรความเขาใจและชแจงผบรหารและบคลากรในสถานศกษาททดลองใชโดยสรางความเขาใจเกยวกบวธการด าเนนการตามรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานโดยการประชมชแจงเกยวกบการใชคมอการด าเนนงานตามรปแบบ การประเมน และ การประเมนผลการทดลองใช รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน แกโรงเรยนททดลองใช 1.4.2 การด าเนนงานตามรปแบบ การปฏบตงานตามภารกจและขอบขายการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนโดยใหผบรหารและครทกคนในโรงเรยนไดศกษาเอกสารและมการอภปรายซกถามรวมกนด าเนนงานในดานการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนใน 4 องคประกอบหลก ดงน

1. การบรหารแบบมสวนรวม

2. หลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตย

265

3. การจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา

4. การจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตย

1.5 ขนตดตามประเมนและปรบแผน ระหวางการปฏบตตามแผนผ ทมสวนเกยวของจะตองประเมนผลกอนปฏบต ระหวางปฏบต และเมอสนสดแผนหรอโครงการตามระยะเวลาทก าหนด ขอมลตาง ๆ ทไดจากการประเมนจ าน าไปเปนขอมลปอนเขาในการวางในครงตอไปหรอชวงตอไป การตดตามและประเมนผลการปฏบตตามแผนเปนสงทส าคญมาก เพราะจะชวยใหทราบวาแผนงาน โครงการใดควรยกเลกท าหรอขยายตอ ก าหนดแนวทางในการแกปญหาในการปฏบตงานตามแผนอนอาจท าใหเกดความยงยากซ าซอนในการปฏบตงานน ามาซงความสนเปลองงบประมาณโดยไมจ าเปนส าหรบขนตดตามและการประ เมนผลการบรหารงานประชาธปไตยในโรงเรยนนนในประเดนการประเมนกอนการน ารปแบบมาใชผบรหาร คร บคลากร จะตองน าเสนอการด าเนนการตามคมอการด าเนนงานประชาธปไตยในโรงเรยนแตละองคประกอบวามความเหมาะสม หรอเพมเตม มขอเสนอแนะในการด าเนนการอยางไรบาง

2. การสงการ การสงการเปนขนตอนการการบรหารงานของผ บรหารโรงเรยนหลกจากทไดมการ

วางแผนไวดแลว นบเปนขนตอนทส าคญทสดในกระบวนการบรหารเพอใหสามารถน าแผนสการปฏบตทมประสทธภาพและเกดประสทธผล ส าหรบการบรหารงานประชาธปไตยในโรงเรยนนนผบรหารจะตองใชรปแบบในการสงการดงน

2.1 จากองคประกอบการบรหารแบบมสวนรวม 1)ใชรปแบบการจงใจแกครบคลากร 2)การตดตอสอสารเชอมโยงวสยทศนกบบคลากรในสถานศกษา 3) การออกค าสงแตงตงผ รบผดชอบชดเจน 4)การใชภาวะผน ากบผ มสวนเกยวของ 5)การประสานงานกบผ มสวนเกยวของและหนวยงานตางๆ

2.2 จากองคประกอบท 2 หลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตย

1)ก าหนดจดหมายของการบรหารงานประชาธปไตยในโรงเรยนทมความสอดคลองกบหลกสตรแกนกลางบรณาการสอนแทรกวถประชาธปไตยทกกลมสาระในค าอธบายรายวชา

266

1.1) ก าหนดสาระตางๆ ทเกยวของกบวถประชาธปไตยในโรงเรยน ในกลมสาระการเรยนร

1.2) ก าหนดเนอหาบรณาการและสอดแทรกวถประชาธปไตยในโรงเรยนในทกกลมสาระการเรยน 1.3) ก าหนดรปแบบการบรณาการวถประชาธปไตยทกกลมสาระการเรยนร 1.4) ก าหนดสงทจะไดกบนกเรยนหลงจากการน าเนอหาการเรยนรวถ

ประชาธปไตยในโรงเรยนมาบรณาการทกกลมสาระ 1.5) ก าหนดโครงสรางรายวชาพนฐานสงคมฯไปจนถงการจดท าแผนการ

จดการเรยนรทกรายวชา

2) ก าหนดแนวทางการจดการเรยนรสาระการเรยนรสงคมศกษาศาสนาและวฒนธรรม 2.1) จดท าคมอการจดกจกรรมการเรยนรประชาธปไตย 2.2) จดกจกรรมการเรยนการสอนการเรยนรประชาธปไตยในโรงเรยนเพมเตมบรณาการในกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม 2.3) จดท าการเรยนรประชาธปไตยในโรงเรยนบรณาการในหลกสตรประวตศาสตรและหนาท พลเมอง 2.4) จดท าการเรยนรประชาธปไตยในโรงเรยนบรณาการในหลกสตรตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 2.5) จดท าการเรยนรประชาธปไตยในโรงเรยนบรณาการในหลกสตรลกเสอ เนตรนาร 2.6) จดท าการเรยนรประชาธปไตยในโรงเรยนบรณาการในหลกสตรกจกรรมพฒนาผ เรยน 2.3 องคประกอบท 3 ก าหนดการจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา 2.3.1 ก าหนดแนวทางการจดกจกรรมตามนโยบายของกระทรวงศกษาธการ โดย 2.3.2 ก าหนดแนวทางการจดกจกรรมฝกฝนประชาธปไตยนอกหองเรยน 2.3.3 จดกจกรรมฝกฝนประชาธปไตยใหหองเรยน 2.3.4 จดกจกรรมคายลกเสอ เนตรนาร โดย

267

2.3.5 กจกรรมการเรยนรตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง โดย 2.4 องคประกอบท 4การจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตย 2.4.1 การจดสภาพแวดลอมดานกายภาพ โดย

1) การจดบรเวณโรงเรยน อาคารเรยน อาคารประกอบ หองเรยน หองประกอบ ครภณฑ และวสดอปกรณตาง ๆ ทค านงถงความสะอาด สดชน รมรน สวยงาม มชวตชวา มความสรางสรรค สะดวกสบายตอการใชมความปลอดภยคมคา และเกดประโยชน

2.4.2 จดสภาพแวดลอมดานวชาการโดย 1)การจดสภาพแวดลอมเสรมทางดานการเรยนการสอน ทงในและนอกหองเรยน 2) การสนบสนนทางวชาการตาง ๆ 3)การจดปายนเทศประชาธปไตยในโรงเรยน 2.4.3 จดสภาพแวดลอมดานการบรหารจดการ โดย 1)การสงเสรมความสมพนธระหวางบคลากรโรงเรยนการสงเสรมความสมพนธกบชมชนและหนวยงานตางๆ 2) การสรางเครอขายประชาธปไตยในโรงเรยนกบโรงเรยนตางๆ

3)การแลกเปลยนเรยนรและการศกษาดงาน 4) การอภปรายขอขดแยงทเกดขนระหวางผ เรยน โดยมครเปนผแนะน า

และใหค าปรกษา 5) การสงเสรมใหมการโตวาทภายในโรงเรยน 6) การจดใหมศนยการเรยนรประชาธปไตยภายในโรงเรยน 7)การจดใหมศนยการเรยนรตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ภายในโรงเรยน 3. การควบคมหลงจากผบรหารโรงเรยนไดปฏบตหนาทในการบรหารทกขนตอนตงแต

เรมวางแผนก าหนดวธการและเปาหมายในการปฏบตงาน จดองคการโดยการมอบหมายอ านาจหนาทเพอใหเกดการประสานงาน จดคนเขางานใหเหมาะสมกบความรความสามารถ และสงการโดยการจงใจใหบคลากรเกดความพงพอใจในการท างานแลว การควบคมจดเปนขนตอนสดทายในกระบวนการการบรหารงานโรงเรยนซงสามารถเชอมโยงเขากบขนตอนการบรหาร ทงนการควบคมการท างานตามแผนงานการสงการประกอบดวย 3 องคประกอบคอ

268

3.1 ก าหนดเปาหมายในการควบคมก าหนดเปาหมายการควบคมในเชงสรางสรรคทการสรางขวญก าลงใจ ดวยการมอบหมายงานและกระจายอ านาจใหเกดความคลองตว และสงเสรมความรบผดชอบในการท างานใหมากขนโดยมเปาหมายของงานเปนเครองมอควบคม เพอใหไดขอมลทมความส าคญเทาทจ าเปนทงนในการด าเนนการตามรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนนนจะตองด าเนนการจดท าค าสงตามแผนงานทผบรหารจะตองมอบหมายใหกบคร เจาททเกยวของกบการจดท ากจกรรมไดรบทราบพรอมทงวธการด าเนนการในแตละกจกรรมไดเขาใจรปแบบของการด าเนนกจกรรมโดยการประชม

3.2 การพฒนามาตรฐานการปฏบตงานน าไปสการวดผลงานและเปรยบเทยบผลงานกบมาตรฐานในการวดผล

3.3 การใหความดความชอบ

การใหความดความชอบความดความชอบจากการปฏบตงานทสงกวา มาตรฐานจะเปนการจงใจใหบคลากรมงพฒนาคณภาพของงานใหดขน ในขณะทผลการประเมนพบการปฏบตงานทต ากวาเกณฑมาตรฐานทก าหนดจะตองมการพจารณาถงสาเหตและก าหนดแนวทางปรบปรงแกไข ทงนตองมนใจวาเกณฑมาตรฐานทก าหนดนนมความเหมาะสมดแลวส าหรบการใหความดความชอบครและเจาหนาททเกยวของกบการด าเนนกจกรรมการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนถอวามสวนผลกดนใหผ ทเกยวของมแรงจงใจในการท างานมากขน 3.4 การแลกเปลยนเรยนรระหวางผบรหาร ครบคลากรและผ มสวนเกยวของ หลงจากการปฏบตงานตามแผนงานบรหารประชาธปไตยในแตละรอบการท างานผบรหารจะตองเรยกประชมผ ทมสวนเกยวของกบการด าเนนกจกรรมทกกจกรรมเสมอเพอด าเนนกจกรรมแลกเปลยนเรยนรจากการปฏบตหนาทหลงจากปฏบตตามแผนงานทวางไววามอปสรรคในการท างานหรอมขอเสนอแนะในการท างานหรอไมอยางไรหลงจากนนเมอมขอเสนอแนะผบรหารจะด าเนนการน าเอาขอเสนอดงกลาวไปใชปรบปรงแนวทางในการท างานครงตอไป

269

กระบวนการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการศกษาขนพนฐาน

กระบวนการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน ไดก าหนดไว 4 ขนตอน ดงน

ตาราง 22 กระบวนการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน

กจกรรม/กระบวนการ

วธการด าเนนการ/วธการ

พฒนา

พฤตกรรมทตองการวด

เกณฑการตดสน

1. สรางความรความเขาใจและชแจงผบรหารและบคลากรในสถานศกษาททดลองใชโดยสรางความเขาใจเกยวกบวธการด าเนนการตามรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

ประชมชแจงเกยวกบการใชคมอการด าเนนงานตามรปแบบ เกณฑการประเมน และ การประเมนผลการทดลองใช รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานแกโรงเรยนททดลองใช

ความเขาใจเกยวกบ 1.1 การใชคมอการด าเนนงานตามรปแบบ 1.2 วธการด าเนนงานตามรปแบบ 1.3 การประเมนผลการทดลองใชรปแบบ

บคลากรมความเขาใจเกยวกบ 1.1 การใชคมอการด าเนนงานตามรปแบบ 1.2 วธการด าเนนงานตามรปแบบ 1.3 การประเมนผลการทดลองใชรปแบบการใชคมอการด าเนนงานตามรปแบบ

270

ตาราง 22 (ตอ)

กจกรรม/กระบวนการ

วธการด าเนนการ/วธการ

พฒนา

พฤตกรรมทตองการวด

เกณฑการตดสน

2. การด าเนนงานตามรปแบบ การปฏบตงานตามภารกจและขอบขายการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน

ใหผบรหารและครทกคนในโรงเรยนไดศกษาเอกสารและมการอภปรายซกถามรวมกนด าเนนงานในดานการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนใน 4 องคประกอบหลก ดงน 1. การบรหารแบบมสวน

รวม 2. หลกสตรสถานศกษาท

สงเสรมวถประชาธปไตย 3. การจดกจกรรมเพอสราง

วถประชาธปไตยในสถานศกษา

4. การจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตย

ผลการปฏบตภารกจและองคประกอบสอดคลองกบรปแบบหรอไม

271

ตาราง 22 (ตอ)

กจกรรม/กระบวนการ

วธการด าเนนการ/วธการ

พฒนา

พฤตกรรมทตองการวด

เกณฑการตดสน

3. การตดตามการด าเนนตามรปแบบ

ผบรหาร คร บคลากร น าเสนอการด าเนนการตามคมอการด าเนนงานประชาธปไตยในโรงเรยนแตละองคประกอบวามความเหมาะสม หรอเพมเตม มขอเสนอแนะในการด าเนนการอยางไรบาง

ขอเสนอแนะในการด าเนนการประชาธปไตยในโรงเรยน

ขอเสนอแนะการด าเนนการทสามารถด าเนนการไดอยางเปนรปธรรม

4. ประเมนผลหลงการน ารปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

ประเมนผลของการทดลองใชรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานทมประสทธผลไปใชตามเกณฑคณภาพ

ผลการทดลองใชรปแบบเปนไปเกณฑทก าหนด

272

ภาคผนวก ฉ หนงสอขอความอนเคราะหใหนกศกษาปรญญาเอก

เกบขอมลโดยการสมภาษณเชงลก

273

ท ศธ ๐๕๒๑.๒.๐๗๐๒/ว ภาควชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน ๙๔๐๐๐

กมภาพนธ๒๕๕๗

เรอง ขอความอนเคราะหใหนกศกษาปรญญาเอกเกบขอมลโดยการสมภาษณเชงลก เรยน ………………………………………………………. สงทสงมาดวย แบบสมภาษณ จ านวน ๑ ชด ดวยนายวนชย หวงสวาสด นกศกษาปรญญาเอก สาขาวชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทรวทยาเขตปตตาน ก าลงท าวจยเรอง “รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน” โดยม รศ. ดร.ผองศร วาณชยศภวงศ เปนอาจารยทปรกษา

ในการวจยครงน นกศกษามความประสงคจะขอท าการเกบขอมลโดยการสมภาษณทาน เพอประกอบการวจย จงขอความอนเคราะหจากทานไดโปรดกรณาใหความอนเคราะหนกศกษาท าการสมภาษณในครงนดวย จงเรยนมาเพอโปรดพจารณาใหความอนเคราะหและขอขอบพระคณเปนอยางสงมาณ โอกาสน ขอแสดงความนบถอ

(ดร.เรชา ชสวรรณ )

หวหนาภาควชาการบรหารการศกษา

ภาควชาการบรหารการศกษา โทรศพท ๐-๗๓๓๑-๓๙๓๘-๕๐ ตอ ๑๖๒๔ โทรสาร ๐-๗๓๓๔-๘๓๒๒

274

ภาคผนวก ช หนงสอขออนญาตทดลองใชรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน

สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

275

ทศธ 0521.2.0702/ว ภาควชาการบรหารการศกษา

คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน 94000

ตลาคม 2557

เรอง ขอความอนเคราะหใหนกศกษาทดลองใชคมอรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน

เรยน ผอ านวยการโรงเรยนวดปรางแกว

สงทสงมาดวย คมอการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน จ านวน ๔ ชด

ดวยนายวนชย หวงสวาสด นกศกษาปรญญาเอก สาขาวชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทรวทยาเขตปตตาน ก าลงท าวจยเรอง “รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน” โดยม รองศาสตราจารย ดร.ผองศร วาณชยศภวงศ เปนอาจารยทปรกษา

ในการนนกศกษามความประสงคขอทดลองใชคมอรปแบบการบรหารประชาธปไตย ในโรงเรยน ชวงเดอนพฤศจกายน 2557 ถง กมภาพนธ 2558

จงเรยนมาเพอโปรดพจารณาใหความอนเคราะหและขอขอบพระคณเปนอยางสงมา ณ โอกาสน ขอแสดงความนบถอ

(ดร.เรชา ชสวรรณ) หวหนาภาควชาการบรหารการศกษา

ภาควชาการบรหารการศกษา โทรศพท ๐-๗๓๓๑-๓๙๓๘-๕๐ ตอ ๑๖๒๔ โทรสาร ๐-๗๓๓๔-๘๓๒๒

276

ภาคผนวก ซ แบบสมภาษณรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน

สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

277

แบบสมภาษณรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

ค าชแจง แบบสอบถามนแบงเปน 2 ตอน ไดแก

ตอนท 1 สถานภาพของผใหขอมลสมภาษณ

ตอนท 2 องคประกอบประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

โปรดแสดงความคดเหนตามสภาพความเปนจรง เกยวกบรปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนของทาน ตามหลกการและแนวทางการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ตามประเดนค าถามทก าหนดการถามปลายเปด ส าหรบขอมลทไดน ามาใชเฉพาะการวจยเทานน และจะเปนประโยชนอยางยงในการพฒนารปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ตอไป

รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานม 4 องคประกอบ ดงน

1. การบรหารแบบมสวนรวม หมายถงผบรหารใชการบรหารทเปดโอกาสใหผ มสวนเกยวของกบการจดการศกษาไดเขามาสวนคดตดสนใจ รวมวางแผน รวมท างาน ในโรงเรยนเพอใหนกเรยนมวถประชาธปไตย ประกอบดวย การวางแผน การสงการ และการควบคม

1.1การวางแผน หมายถง การบรหารงานของผบรหารโรงเรยนเพอใหนกเรยนมวถประชาธปไตย ประกอบดวย ศกษาวเคราะหสถานการณโดยรอบดาน การก าหนดวตถประสงคเปาหมาย ก าหนดวธการปฏบตงาน การควบคมก ากบตดตามประเมนผล

1.2 การสงการหมายถง การบรหารงานของผบรหารโรงเรยนเพอใหนกเรยนมวถประชาธปไตย ประกอบดวย การจงใจ การตดตอสอสาร ภาวะผน า และการประสานงาน

1.3 การควบคม หมายถงการปฏบตหนาทในการบรหารมขนตอน คอก าหนด เปาหมายในการควบคม การพฒนามาตรฐานการปฏบตงาน การวดผลงานและ

เปรยบเทยบผลงานกบมาตรฐาน และการใหความดความชอบ

2.หลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตย หมายถง กรอบเนอหากลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ใชประกอบการจดกจกรรมการเรยนการสอนในโรงเรยนทจะสงผลใหผเรยนมความรความเขาใจในคณคาของประชาธปไตยและมพฤตกรรมของความเปนพลเมองดในวถประชาธปไตย

278

3.การจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษาหมายถง การจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา หสอดคลองกบนโยบายของกระทรวงศกษาธการเพอปลกฝงเยาวชนของชาตใหมคณภาพระเบยบวนยความจงรกภกดตอสถาบนชาตศาสนาพระมหากษตรยและเลอมใสในการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข จดกจกรรมเพอรกษาศลปวฒนธรรมของไทยเพอรกษาขนบธรรมเนยมประเพณอนดงามของไทยการจดกจกรรมตามความถนดและความสนใจของนกเรยนการจดกจกรรมกฬาและนนทนาการการจดกจกรรมสนทรยะการจดกจกรรมดานอาสาพฒนาและบ าเพญประโยชนจดกจกรรมทเปดโอกาสใหนกเรยนจดตงกลมกจกรรมตามรปแบบการจดตงพรรคการเมอง 4.การสรางบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน หมายถง สภาพแวดลอมดานกายภาพและสภาพแวดลอมดานวชาการ โดยสภาพแวดลอมดานกายภาพ ไดแก การจดบรเวณโรงเรยน อาคารเรยน อาคารประกอบ หองเรยน หองประกอบ ครภณฑ และวสดอปกรณตาง ๆ ทค านงถงความสะอาด สดชน รมรน สวยงาม มชวตชวา มความสรางสรรค สะดวกสบายตอการใชมความปลอดภยคมคา และเกดประโยชน สวนสภาพแวดลอมดานวชาการ ไดแก การจดสภาพแวดลอมเสรมทางดานการเรยนการสอน ท งในและนอกหองเรยน การสนบสนนทางวชาการตาง ๆ และ สภาพแวดลอมดานการบรหารจดการ เชน การสงเสรมความสมพนธระหวางบคลากรโรงเรยนการใชเหตผล อภปรายขอขดแยงทเกดขนระหวางผเรยน โดยมครเปนผแนะน าและใหค าปรกษา

นายวนชย หวงสวาสด นกศกษาปรญญาเอก สาขาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน

279

ตอนท 1 สถานภาพของผใหขอมลสมภาษณ ผใหสมภาษณ(ชอ- สกล).........................................................................................................ต าแหนง ผอ านวยการโรงเรยน .................................................................................................วฒการศกษาสงสด................................................................................................................. สาขาวชา...............................................ประสบการณบรหารโรงเรยนปจจบน.........................ป สมภาษณเมอวนท..........เดอน................................พ.ศ......................เวลา.............................. ตอนท 2 รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการ การศกษาขนพนฐาน ประเดนการสมภาษณ เปนค าถามปลายเปด ดงน 1.การบรหารแบบมสวนรวม 1.1 ทานวางแผนบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

1.2 ทานมการสงการการด าเนนการประชาธปไตยในโรงเรยนอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

1.3 ทานมการควบคมประชาธปไตยในโรงเรยนอยางไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

280

2.หลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตย 1.1 ทานวางแผนในการบรหารหลกสตรทสงเสรมวถประชาธปไตยในโรงเรยน อยางไร

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

1.2 ทานมวธสงการการบรหารหลกสตรทสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน อยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

1.3 ทานมการควบคมในการบรหารหลกสตรทสงเสรมวถประชาธปไตยในโรงเรยน อยางไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3.การจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา

3.1 ทานวางแผนจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในโรงเรยนอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3.2 ทานสงการจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในโรงเรยนอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3.3 ทานมการควบคมจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในโรงเรยนอยางไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4.การสรางบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน

4.1 ทานมการวางแผนสรางบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยนอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

281

4.2 ทานมการสงการ สรางบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยนอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

4.3 ทานมการควบคมการสรางบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยนอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

282

ภาคผนวก ฌ แบบสมภาษณการใชรปแบบและการบรหารงานประชาธปไตย ในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

283

แบบสมภาษณ การใชรปแบบการบรหารงานประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

1. ทานมความพงพอใจในรปแบบและการบรหารงานประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานอยในระดบใด เพราะเหตใด(เหตผลประกอบ) ความพงพอใจ มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด เหตผลประกอบ.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ..............................................................................................................................

ความมประโยชน ..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

ผลทเกดขนเมอน ารปแบบไปใช

..............................................................................................................................

..............................................................................................................................

..............................................................................................................................

ขอเสนอแนะ

..............................................................................................................................

..............................................................................................................................

..............................................................................................................................

284

ภาคผนวก ญ บนทกผลการสมภาษณการทดลองใชรปแบบการบรหารงานประชาธปไตยในโรงเรยนสงกด

ส านกงานคณะกรรมก ารการศกษาขนพนฐาน

285

บนทกผลการสมภาษณการทดลองใชรปแบบการบรหารงานประชาธปไตยในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานจากการน ารปแบบการบรหารประชาธปไตยไปทดลองใชกบโรงเรยนเมอวนท 16 พฤษภาคม 2557 ถง วนท 30 กนยายน 2557 ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2557 ปรากฏจากการสมภาษณผบรหาร

โรงเรยนวดปรางแกวและครบคลากรผน ารปแบบไปใชผลดงน

ภาพรวมตงแตผบรหารครบคลากรมความพงพอใจเกยวกบการบรหารแบบมสวนรวม อยในระดบมากทสด เหตผลเพราะการขบเคลอนกระบวนการทางประชาธปไตยในโรงเรยนตองยดหลกการมสวนรวม ไมวาจะเปนผบรหาร คณะครและบคลากร ทกฝายมการก าหนดเปาหมายทชดเจนรวมกน สงผลใหการด าเนนงานมประสทธภาพทชดเจน คลอบคลมทงกระบวนการท างาน มการก าหนดขนตอนและแนวทางปฏบตงานเกยวกบประชาธปไตยในโรงเรยน ความมประโยชน เมอทกฝายมสวนรวม จะท าใหโรงเรยนสามารถด าเนนตามทศทางวางไว เมอทกคนทสวนรวมในทกขนตอน มทศทางการด าเนนงานในแนวเดยวกน เกดความเขาใจรวมกนทกฝาย ผบรหารสะดวกในการบรหารจดการ ครผปฏบตกสามารถปฏบตไดอยางมประสทธภาพและรวดเรวยงขนผลทเกดขนเมอน ารปแบบไปใชการบรหารแบบมสวนรวมชวยลดขนตอนและเวลาในการบรหารจดการ และมทศทางทชดเจน มความชดเจน ถกตองและเปนรปธรรมมากขน ผปฏบตงานมขวญและก าลงใจ งานประชาธปไตยมการพฒนามากยงขน

ขอเสนอแนะ การบรหารแบบมสวนรวมนอกจากผบรหารและคณะครทเปนปจจยส าคญแลวการ

ดานประชาธปไตยควรมบทบาทของภาคเครอขายเขามามสวนเกยวของ ไมวาจะเปนผปกครอง หรอคณะกรรมการสถานศกษาและสงส าคญคอ นกเรยน ควรใหนกเรยนมบทบาทในการก าหนดแนวทางในการด าเนนประชาธปไตยในโรงเรยนดวย เนองจากนกเรยนเปนตวขบเคลอนกจกรรมประชาธปไตยในโรงเรยน

ความพงพอใจในรปแบบและคมอรปแบบการบรหารงานประชาธปไตยในโรงเรยนเกยวกบ องคประกอบท 2หลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตยผลการด าเนนการ คร และ ผ มสวนเกยวของเกยวกบหลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตย สรปไดดงน ภาพรวมของความพงพอใจเกยวกบหลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตย อยในระดบมาก เหตผลเพราะเมอสถานศกษามหลกสตรทสงเสรมประชาธปไตยไดเปนอยางด การจดการเรยนการสอนเพอปลกฝงประชาธปไตยจะสงผลใหนกเรยนมวถประชาธปไตยเปนอยางด ความมประโยชน เมอมหลกสตรทสงเสรมประชาธปไตย ท าใหโรงเรยนมรปแบบการเรยนการ

286

สอนทเปนรปธรรม ครมความเขาใจในประชาธปไตยมากยงขน เพราะเกดจากการรวมกนวเคราะหและจดท า นกเรยนมกจกรรมการเรยนรทหลากหลาย คร บคลากรมความรความเขาใจเกยวกบการจดการศกษาบรณาการประชาธปไตย และมหลกสตรสถานศกษาทสงเสรมประชาธปไตยใชในโรงเรยน

ผลทเกดขนเมอน ารปแบบไปใช นกเรยนมความเขาใจในวถประชาธปไตย สามารถน าสงทเรยนรไปปฏบต เปนวถ

ประชาธปไตยทใชไดจรงๆในชวตประจ าวน มความรความเขาใจ สามารถประพฤตปฏบตตามวถประชาธปไตยไดดยงขน รจกบทบาทสทธและหนาท พลเมองทดตามวถประชาธปไตย

ขอเสนอแนะ ควรสรางความเขาใจใหคณะครในโรงเรยนใหมความรเกยวกบเนอหา

ประชาธปไตย ใหทกคนมเปาหมายเดยวกนและเขาใจตรงกน และในการก าหนดจดมงหมายของหลกสตรควรเปดโอกาสใหกรรมการสถานศกษาและผปกครองเขามามสวนรวม รวมทงควรมการตดตาม ปรบปรงและพฒนาหลกสตรใหเปนปจจบนและทนตอเหตการณ

ความพงพอใจในรปแบบและคมอรปแบบการบรหารงานประชาธปไตยในโรงเรยนเกยวกบ องคระกอบท 3การจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษาจากการสมภาษณผบรหาร คร และผ มสวนเกยวของเกยวกบการจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา สรปไดดงน

ภาพรวมของความพงพอใจเกยวกบการจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษาอยในระดบมาก เหตผลเพราะ คมอรปแบบการบรหารงานประชาธปไตยในโรงเรยนดงกลาว มการก าหนดกจกรรมทชดเจนครอบคลมในการพฒนาประชาธปไตยใหแกนกเรยนในทกๆดาน ความมประโยชน หากโรงเรยนน าคมอกจกรรมไปปฏบต ครมกจกรรมทหลากหลายในการพฒนาวถประชาธปไตย และสามารถสรางวถประชาธปไตยใหเกดแกนกเรยนได

ผลทเกดขนเมอน ารปแบบไปใช นกเรยนมสามารถเรยนรและเขาใจในวถประชาธปไตย ตระหนกในบทบาทหนาท

พลเมองทด สามารถประพฤตปฏบตตามวถประชาธปไตยไดดยงขน อกทงโรงเรยนมบรรยากาศทางประชาธปไตย ครไดพฒนาศกยภาพของตนเอง

ขอเสนอแนะ กจกรรมตางๆควรบรณาการตามความเหมาะสมกบสภาพบรบทของแตละโรงเรยน

และควรมคมอในการด าเนนกจกรรมเพอใหเกดความชดเจนในการด าเนนกจกรรมมากยงขน

287

ความพงพอใจในรปแบบและคมอรปแบบการบรหารงานประชาธปไตยในโรงเรยนเกยวกบ องคประกอบท 4 การจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตยผบรหาร คร และผ มสวนเกยวของเกยวกบการจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตย สรปไดดงน

ภาพรวมของความพงพอใจเกยวกบการจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตยอยในระดบมาก เหตผลเพราะ เมอโรงเรยนมบรรยากาศและสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร สงผลตอการพฒนาโรงเรยนในทกๆดาน ความมประโยชน ผบรหาร คณะคร และนกเรยน ไดรบประโยชนรวมกน เกดการแลกเปลยนเรยนรและสรางเครอขายในการเนนงานประชาธปไตย

ผลทเกดขนเมอน ารปแบบไปใช นกเรยนมแหลงเรยนรทเออตอการเรยนร นกเรยนมการเปลยนเปลยนพฤตกรรม ม

ความรสกทดตอการเรยนรมากยงขน สงผลใหนกเรยนมวถประชาธปไตยทยงยน เกดเครอขายทเขมแขงท าใหการบรหารงานประชาธปไตยมความมนคงและพฒนายงขน

ขอเสนอแนะ ควรจดบรรยากาศทใหเหนถงความเปนประชาธปไตยในโรงเรยนทงภายในและ

ภายนอกหองเรยน และการใหความส าคญกบภาคเพอมาชวยในการจดกจกรรมทเกยวของกบการจดสภาพแวดลอม

ผลการด าเนนการใชรปแบบบรหารประชาธปไตยในโรงเรยนวดปรางแกวภาคเรยนท 1/2557 ตงแตวนท 16 พฤษภาคม 2557 ถง 30 กนยายน 2557 ผทดลองใชรปแบบมผบรหารโรงเรยน 1 คนครบคลากรในโรงเรยนจ านวน 10 คน ผลการใชรปแบบโดยการสมภาษณ ดงน

ผบรหาร ระดบความพงพอใจอยในระดบมากทสด เนองจากมคมอการด าเนนการอยางชดเจน คลอบคลมเรองประชาธปไตย มองเหนการด าเนนงานตลอดแนวตงแตตนจนจบสะดวกในการบรหารและการปฏบต การท าประชาธปไตยเพราะตองยดหลกการมสวนรวม หากผบรหารมความตองการแตบคลากรไมมสวนรวม การท าประชาธปไตยในโรงเรยนกจะไมประสบผลส าเรจ เชนเดยวกบหากครตองการท าประชาธปไตยในโรงเรยนแตผบรหารไมเหนดวย การด าเนนงานกไมสามารถประสบผลส าเรจ ซงสอดคลองกบการบรหารจดการภายในโรงเรยนตองยดหลกการบรหารแบบมสวนรวมมประโยชนตอการบรหารจดการในโรงเรยนทสงผลตอประชาธปไตยในโรงเรยนไดอยางมประสทธภาพ

ผลทเกดขน นกเรยนกจะเกดคารวะธรรม ปญญาธรรม และสามคคธรรม

288

ขอเสนอแนะ ผบรหาร คณะคร นกเรยน คณะกรรมการสถานศกษาตองเหนดวยในการท าประชาธปไตยในโรงเรยน

คร ก ระดบความพงพอใจอยในระดบมากทสด เนองจากมคมอการด าเนนการอยางชดเจน คลอบคลมเรองประชาธปไตย มองเหนการด าเนนงานตลอดแนวตงแตตนจนจบประโยชน ท าใหโรงเรยนมทศทางในการด าเนนการไดอยางชดเจน มตวก าหนดทสอดคลองกบวตถประสงคของประชาธปไตย สะดวกในการบรหารและการปฏบตผลทเกดขนเมอน ารปแบบมาใช ชวยลดขนตอนและเวลาในการบรหารจดการ มทศทางทชดเจน

ขอเสนอแนะ ในการมสวนรวมตองมการหาขอมลทชดเจนและถกตอง เพราะจะสามารถท าให

จดท าคมอไมคลาดเคลอน คร ข ระดบความพงพอใจอยในระดบมากเพราะ รายละเอยดและกจกรมทน าเสนอ

สามารถน าไปใชบรหารงานประชาธปไตยไดเปนอยางด มกระบวนการทครบ มทงการวางแผน และการด าเนนงาน มการควบคมก ากบนเทศ ประโยชน ผบรหารสามารถน าไปใชพฒนาประชาธปไตยภายในโรงเรยน ไดอยางชดเจนและมประสทธภาพผลทเกดในการด าเนนงานประชาธปไตยในโรงเรยนจะมความชดเจนถกตองและเปนรปธรรมมากยงขน มรปแบบการด าเนนงานทชดเจน

ขอเสนอแนะ การด าเนนงาน ตองมการมสวนรวม ของผบรหารและคณะคร แตการด าเนนการของ

โรงเรยน และดานประชาธปไตยนาจะมบทบาทของภาคเครอขายเขามามสวยเกยวของ ไมวาจะเปนผแกครอง หรอคณะกรรมการสถานศกษา

คร ค ระดบความพงพอใจอยในระดบมาก เพราะในการด าเนนงานประชาธปไตยในโรงเรยนผบรหารควรมความรความเขาใจในงานประชาธปไตยและเปนผ ทสรางแรงจงใจใหแกคณะครและนกเรยนเปนอบดบแรกเพอใหงานประชาธปไตยในโรงเรยนขบเคลอนไดดยงขนประโยชน ผบรหารและคณะครไดรวมกบวางแผนงานประชาธปไตย กจะไดแนวปฏบต ขนตอนการ การวางแผนเพอใหงานประชาธปไตยในโรงเรยน ปฏบตงานในรวดเรวยงขน ผลทเกดขน เมอผบรหารและคณะครไดก าหนดเปาหมายหรอก าหนดทศทางประชาธปไตย การด าเนนงานการออกค าสงตางๆจะท าใหการด าเนนงานประชาธปไตยดยงขน มการน าเสนอผลงาน เปนสงทด จะไดน าขอมลมาพฒนาครงตอไป

289

ขอเสนอแนะ สวนใหญเนนทผบรหารและคณะครเปนหลก อยากใหนกเรยนเขามามสวนรวมใน

การบรหารแบบมสวนรวม เพราะเดกมความคดทด คร ง ระดบความพงพอใจอยในระดบมากทสด เพราะจากการด าเนนงานโดย

กจกรรมการมสวนรวม จะสงผลใหประชาธปไตยในโรงเรยน มการก าหนดนโยบาย การวางแผนงานอยางชดเจน มการก าหนดงานอยางเปนขนเปนตอน ผ มสวนเกยวของมสวนรวมในการด าเนนกจกรรม สงผลใหการด าเนนกจกรรมภายใตเครอขายทงภายในภายนอก มความรวมมอในการจดกจกรรมประโยชน งานเกดการพฒนาทกป สรางขวญก าลงใจใหแกผปฏบตงานผลเกดการวางแผนการท างานอยางชดเจน เกดการท างานอยางมสวนรวมของภาคเครอขาย ผปฏบตงานมขวญและก าลงใจ งานประชาธปไตยมการพฒนา

ขอเสนอแนะ ในการบรหารการแบบมสวนรวมทงสามองคประกอบยอย สงทจ าเปนทสดจะตอน า

ตวแทนนกเรยน ซงถอวาเปนผขบเคลอนกจกรรมประชาธปไตยในโรงเรยนไปยงผ เรยน รวมกบผบรหาร คณะครและบคลากร ซงจะท าใหเหนภาพการบรหารงานแบบมสวนรวมอยางชดเจนยงขน สงส าคญควรมการแลกเปลยนเรยนรอยางตอเนอง รวมกนถอดบทเรยน คณะกรรมการสภานกเรยนรวมมบทบาท

คร จ ระดบความพงพอใจอยในระดบมากทสดเพราะ การบรหารแบบมสวนรวมระหวางผบรหาร คณะคณะครและบคลากร รวมกนคดวเคราะห วางแผนการด าเนนงานรวมกน ก าหนดเปาหมายทชดเจน เกดการสรางแรงบนดาลใจในการท างานใหแกบคลากรในการปฏบตงาน สงผลใหงานทไดรบมอบหมายเกดประสทธภาพ และบรรลตามเปาหมายทตงไวรวมกนผลทเกดขน การมสวนรวมในการด าเนนการทกขนตอน สงผลใหงานทท าเกดประสทธภาพและเปนรปธรรมมากยงขน

ขอเสนอแนะ การบรหารแบบมสวนรวมนอกจากการรวมกนระหวางผบรหาร คณะครแลวควรให

นกเรยนในโรงเรยนเขามามสวนรวมในการด าเนนการ และสรางภาคเครอขายทงภายในและภายนอกโรงเรยนดวย

290

องคประกอบท 2 หลกสตรสถานศกษาทสงเสรมวถประชาธปไตย ผบรหาร ระดบความพงพอใจอยในระดบมาก การมหลกสตรทชดเจนท าใหการ

จดการเรยนการสอนมประสทธภาพและมคณภาพความมประโยชน มประโยชนตอนกเรยน และครผสอน ตอคณะกรรมการสถานศกษาหากทกคนมความเขาใจรวมกนในเรองเดยวกนผลทเกด นกเรยนมวถประชาธปไตย เกด คารวะธรรม สามคคธรรมและปญญาธรรม

เสนอแนะ สามารถน าหลกสตรไปใชจรง แตเปนหลกสตรการเรยนรการเมอง หากเราเอา

หลกสตรเขามาบรณาการกจะมความชดเจนมากยงขน ผอ ก. ระดบความพงพอใจอยในระดบมากทสด มตวบงชทครอบคลมองคของ

หลกสตรทชดเจนสามารถด าเนนการไดความมประโยชน สามารถจดท าหลกสตรสถานศกษาไดสอดคลองครอบคลมกบหลกสตรแกนกลางไดน าหลกสตรไปใชใหเกดประโยชนแกนกเรยนอยางแทจรงผลทเกด โรงเรยนมรปแบบการจดกจกรรมการเรยนการสอนในเรองของประชาธปไตยไดตรงกบหลกสตร นกเรยนมกจกรรมทหลากหลายในการการเรยนร

ขอเสนอแนะ ครตองเขาใจในการน าหลกสตรไปใช และตองมการตดตามหลกสตรวามปญหา

อปสรรคอยางไร เพอมาปรบปรงหลกสตรตอไป คร ค ระดบความพงพอใจอยในระดบมากทสด เพราะหลกสตรมการบรณาการใน

ทกกลมสาระการเรยนรทสมพนธกบงานประชาธปไตยในโรงเรยนไดเปนอยางด ไมวาสงคมหรอกจรรมพฒนาผ เรยน อกทงเปดโอกาสใหผ มสวนเกยวของภายในสถานศกษามสวนรวมในการก าหนดจดมงหมายของหลกสตรประโยชน หากน าหลกสตรไปพฒนาผ เรยนอยางจรงจงจะสามารถน าไปใชในการจดการเรยนการสอนเพอปลกฝงประชาธปไตยนกเรยนไดเปนอยางด พฒนาทงไอควและอคว สอดคลองกบนโยบายลดเวลาเรยน เพมเวลารไดเปนอยางดผลทเกดขน เมอนกเรยนมความรความเขาใจ สามารถประพฤตปฏบตตามวถประชาธปไตยไดดยงขน รจกบทบาทสทธและหนาท พลเมองทดตามวถประชาธปไตย

ขอเสนอแนะ ในการก าหนดจดมงหมายของหลกสตรควรเปดโอกาสใหกรรมการสถานศกษาและ

ผปกครองเขามามสวนรวม รวมทงควรมการปรบปรงและพฒนาหลกสตร

291

คร ง ระดบความพงพอใจอยในระดบปานกลาง เหตผลการทคณะครและผบรหารก าหนดหลกสตรประชาธปไตย เปนเรองยากทจะเขาใจ เพราะหลกสตรเปนอะไรทตายตว และจะเหนไดชดในกลมสาระสงคม วชาหนาทพลเมอง ความมประโยชน การน าประชาธปไตยเขาในหลกสตร ท าใหคณะครและนกเรยนเขาใจในงานประชาธปไตยมากยงขน เนองจากนกเรยนหรอครบางสวนยงเขาใจวางานประชาธปไตย เปนแคกจกรรมภายนอกหองเรยน เชนการท ากจกรรมหนาเสาธง การท ากจกรรมตางๆทไมเกยวกบหลกสตร การทน าประชาธปไตยไปในหลกสตร จะท าใหเขาใจมากยงขนวา ประชาธปไตยเกดขนไดในชวตประจ าวนและสามารถ สรางประชาธปไตยในตวเองไดโดยไมตองพงพาคนอนผลทเกด ผบรหารและคณะคร ไดน าประชาธปไตยไปใชและใหความส าคญมากยงขน

ขอเสนอแนะ การน าประชาธปไตยไปสการปฏบต การเรยนการสอน หากมการวางแผนและม

เปาหมายความส าเรจอยางชดเจนกจะท าใหงานประชาธปไตยและการจดการเรยนการสอนท าคกนไปได

คร จ ระดบความพงพอใจอยในระดบมาก เพราะ การด าเนนกจกรรม หากลงมอปฏบตจรงๆการท าหลกสตรใหม หากท าทกกลมสาระตองอาศยความรวมมอของครและบคลากร เมอน ามาปฏบตแลวจะสงผลถงผ เรยนอยางแทจรงความมประโยชน ท าใหกจกรรมประชาธปไตยลงสหองเรยนและถงตวผ เรยนอยางแทจรง ท าใหคร บคลากรมความรความเขาใจเกยวกบการจดการศกษาบรณาการประชาธปไตย และมหลกสตรสถานศกษาทสงเสรมประชาธปไตยใชในโรงเรยน ผลทเกดจากการใชรปแบบนกเรยนมคามเขาใจในวถประชาธปไตย สามารถน าสงทเรยนรไปปฏบต เปนวถประชาธปไตยทใชไดจรงๆในชวตประจ าวน ครมความรความเขาใจในวถประชาธปไตย สามารถสรางสรรคกจกรรมทสงเสรมและพฒนาวถประชาธปไตยใหเขมแขงแกนกเรยนได และหลกสตรสถานศกษาเกดการพฒนาจากการน ามาใชจรง

ขอเสนอแนะ กอนด าเนนการดท าหลกสตรจ าเปนจะตองใหความรการบรณาการประชาธปไตย

และวถประชาธปไตยใหกบครและบคลากรในโรงเรยน เนองจาก ครในโรงเรยนไมไดมความรเทาเทยมกนทกคน หากใหท าหลกสตรเลยผลลพธทไดอาจไมตรงตามเปาทหวงไว เมอทกคนมเปาหมายเดยวกน เมอท าหลกสตรกอจะเดนไปในทศทางเดยวกน

292

องคประกอบท 3 การจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา

ผบรหาร ระดบความพงพอใจอยในระดบมากทสด เพราะ หากสามารถจดกจกรรมตามทก าหนดมาไดกสามารถครอบคลมความมประโยชน ดานการพฒนานกเรยนใหมประชาธปไตยในสถานศกษาผล นกเรยนมคณธรรม จรยธรรมและมจตอาสา มความกลาแสดงออกอยางมเหตผล

ขอเสนอแนะ เนนวตถประสงคและเปาหมาย คร กระดบความพงพอใจอยในระดบมากทสดเพราะ มการก าหนดกจกรรมท

ชดเจนประโยชน สามารถน ากจกรรมทก าหนดไวในคมอมาตรอบสนองวถประชาธปไตยในสถานศกษาไดอยางถกตองผลทเกดขน นกเรยนมกจกรรมทหลาหลายสามารถสรางวถประชาธปไตยใหเกดแกนกเรยนได โรงเรยนมกรอบงานทชดเจน

ขอเสนอแนะ กจกรรมควรบรณาการตามความเหมาะสมกบสภาพบรบทของแตละโรงเรยน

เนองจากมความหลากหลายจงควรมาปรบใช ตามบรบทของโรงเรยน คร ข ระดบความพงพอใจอยในระดบมากทสดเพราะ เนองจากมกจกรรมทน าไป

พฒนาผ เรยนไดอยางครอบคลมโดยเนนการมสวนรวมทกภาคสวน ทงภายในและภายนอกประโยชน ผบรหารและครผสอนสามารถน าไปใชเปนแนวทางในการจดการเรยนรเพอปลกฝงประชาธปไตยไดเปนอยางดผลทเกด นกเรยนมความรความเขาใจและสามารถน าไปใชในชวตประจ าวนได

เสนอแนะ ควรเพมกจกรรมทเกยวกบการเทดทนสถาบนและความจงรกภกดตอ

พระมหากษตรย คร คระดบความพงพอใจอยในระดบมาก เพราะการทนกเรยนไดเลอกท า

กจกรรมตามความถนดและความสนใจของนกเรยนเอง นกเรยนจะมความตงใจและความสนใจทดกวาและหากมกจกรรมทหลากหลายนกเรยนกสามารถเลอกกจกรรมทชอบทสดได รวมทงเปนการประเมนความสามารถของครและนกเรยนวาสนใจในดานไหน และน าไปสงเสรมประโยชนการจดกจกรรมเพอสรางวถประชาธปไตยในสถานศกษา จะท าใหคณะครและนกเรยนไดพฒนาศกยภาพของครและนกเรยนตามความถนด และสามารถบรณาการใหเขากบรายวชาตางๆไดดวย

293

ผล นกเรยนมการใชเวลาใหเกดประโยชน เมอมการประเมนผล สามารถน าผลทไดไปปรบการจดกจกรรมครงตอไป

ขอเสนอแนะ นกเรยนจะไดเลอกกจกรรมทชอบมากทสดเปนการตอยอดตวเอง คร ง ระดบความพงพอใจอยในระดบมาก เพราะเนอหาในคมอยงคลมเครอใน

การปฏบต ผปฏบตไมเกดความชดเจนในการน าไปใชประโยชน ครและบคลากรมความเขาใจบทบาทหนาทของตนเองในการจดกจกรรมทสงเสเรมวถประชาธปไตย ผลทเกด นกเรยนไดจดกจกรรมตามวถประชาธปไตย นกเรยนมวถประชาธปไตย โรงเรยนมบรรยากาศประชาธปไตย นกเรยนสามารถน าวถประชาธปไตยไปใชจรงและสามารถเผยแผขยายผลไปยงผ อนได

ขอเสนอแนะ คมอควรก าหนดกรอบของกจกรรม ทจดในองคประกอบแยกรายละเอยดใหจดเชนวากจกรรมตางๆสงเสรมวถประชาธปไตยดานใด

คร จ ระดบความพงพอใจอยในระดบมากทสด เพราะการมกจกรรมทหลากหลายซงสอดคลองกบนโยบายของกระทรวงศกษาธการ นน ท าใหนกเรยนมกจกรรมใหเลอกตามความสนใจ และตามความถนด นกเรยนเกดวถประชาธปไตยในตนเองผานการด าเนนกจกรรมตางๆในโรงเรยนผลทเกด นกเรยนมความในใจและตงใจในการรวมกจกรรมทตนเองสนใจมากขน ท าใหนกเรยนไดรบความรอยางเตมศกยภาพและเรยนรวถประชาธปไตยอยางแทจรง

ขอเสนอแนะ ในการด าเนนกจกรรมตางๆ ควรมการก าหนดกรอบการด าเนนกจกรรมทชดเจน

มากยงขน เพอ จะไดทราบถงขอบขายการเรยนรทชดเจน

294

องคประกอบท 4 การจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทสงเสรมประชาธปไตย ผบรหาร ระดบความพงพอใจอยในระดบมากทสด เพราะการเรยนรประชาธปไตย

ตองมสภาพแวดลอมเออตอการเรยนร ทงผบรหาร คณะคร ทกอยาง ประโยชน สภาพแวดลอมทด สงผลตอการเรยนรทกกลมสาระผล นกเรยน มวถประชาธปไตยในชวตประจ าวน สามารถน าไปใชไดจรง

ขอเสนอแนะ ใหด าเนนการตามคมออยางรอบคอบแลวจะเกดผลดตอนกเรยน คร ก ระดบความพงพอใจอยในระดบมากทสดเพราะ การจดสภาพแวดลอมภายใน

โรงเรยนสงผลตอการพฒนาโรงเรยนในทกๆดานรวมทงการสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน ประโยชน บรรยากาศและสภาพแวดลอมทดยอยสงผลตอการเรยนรของนกเรยนดวย ผลทเกดขน นกเรยนมแหลงเรยนรทเออตอการเรยนร

ขอเสนอแนะ บทบาทหนาทของภาคเครอขาย ในเรองของงบประมาณ คร ขระดบความพงพอใจอยในระดบมาก การปรบสภาพแวดลอมไมวาความรมรน

ความสวยงาม รวมถงการจดสภาพแวดลอมใหคณะครมความเขาใจในงานประชาธปไตย จะท าใหงานประชาธปไตยไดรบการยอมรบและขบเคลอนไดดยงขน

ประโยชน งานประชาธปไตยไดรบความยอมรบ ผลทเกดขน ไดมการแลกเปลยนเรยนรเกยวกบงานประชาธปไตย ขอเสนอแนะ การจดปายนเทศ การจดการเรยนการสอน ทกหองเรยน และทกฝาย

ควรตองไดรบสงเสรมและพฒนา คร ค ระดบความพงพอใจอยในระดบมาก เนอหาองคประกอบยอยยงไมมความ

ชดเจน ควรมการจดบรรยากาศทสงเสรมประชาธปไตย ควรระบไปถงหองเรยน คร จ ระดบความพงพอใจอยในระดบมากทสด เพราะ การทมบรรยากาศและ

สภาพแวดลอมทดทงภายในและภายนอกโรงเรยน สงผลใหนกเรยนเกดการเรยนรทมประสทธภาพมากยงขน เกดการสรางขายการท างาน แลกเปลยนเรยนร พงพากนระหวางหนวยงานภายนอกกบโรงเรยน

ผลทเกด เมอโรงเรยนมสภาพแวดลอมและบรรยากาศทด เหมาะกบการเรยนรสงใหมๆ อยเสมอ ท าใหนกเรยนมความกระตอรอรนในการรวมกจกรรมตางๆมากขน

ขอเสนอแนะ ควรมการจดสภาพแวดลอมทมการสงเสรมวถประชาธปไตย เพอใหนกเรยนซมซบวถประชาธปไตยอยางแทจรง

295

ภาพรวม ระดบความพงพอใจอยในระดบมากทสด ทกองคประกอบไดก าหนดแนวทางการ

ด าเนนการไดอยางชดเจน ประโยชน นกเรยนและองคการ สามารถขยายผลใหแกโรงเรยนอนไดเปนอยางด ผล นกเรยนมวถประชาธปไตยอยางยงยน น าไปใชในชวตจรงได เสนอแนะ ควรน าผลการใชคมอมาปรบปรงพฒนาอยางตอเนอง หลกจากใชแลวอาจมการ

พดคย เพอปรบปรงและพฒนา คร ก ระดบความพงพอใจอยในระดบมากทสด เนองจากเปนรปแบบและคมอทด

สามารถน าไปใชไดอยางเปนรปธรรม ประโยชน สามารถน าไปขบเคลอนกระบวนการทางประชาธปไตยไดเปนอยางด ผลทเกด ผบรหาร ครมความรความเขาใจสามารถน าไปใชในการจดการเรยนรไดเปน

อยางด นกเรยน มความรความเขาใจสามารถปฏบตตนทด เปนพลเมองทด ไดรจกสทธ หนาทตามวถประชาธปไตยและสามารถเปนพลเมองทดของประเทศได

ขอเสนอแนะ การเพมบทบาทหนาทของภาคเครอขาย คร ก หากทกโรงเรยนไดด าเนนกจกรรมตามคมอทง 4 องคประกอบ กจะเปน

แนวทางในทศทางเดยวกน แตตองค านงถงสภาพแวดลอมของโรงเรยนดวย

296

ภาคผนวก ฎ ประวตผวจย

297

ประวตผวจย

ชอ สกล นายวนชย หวงสวาสด รหสประจ าตวนกศกษา 5320130016 วฒการศกษา วฒ ชอสถาบน ปทส าเรจการศกษา อนปรญญาวทยาศาสตรและ วทยาลยครภเกต 2532 เทคโนโลยการเกษตร(อว.ท) ครศาสตรบณฑต(คบ.)(เกษตรกรรมทวไป) วทยาลยครยะลา 2534 ศกษาศาสตรมหาบณฑต(ศษ.ม.) มหาวทยาลยสงขลานครนทร 2539 การบรหารการศกษา ทนการศกษา ทนการศกษาระดบปรญญาเอก ส านกพฒนาการศกษาพเศษ(ศนยใต) ทนอดหนนการวจยเพอวทยานพนธ จากบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร ต าแหนงและสถานทท างาน ผอ านวยการโรงเรยนเสนาณรงควทยา(กองทพบกอปถมภ) การตพมพเผยแพรผลงาน วนชย หวงสวาสด. (2559). รปแบบการบรหารประชาธปไตยในโรงเรยน สงกดส านกงาน

คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. วารสารเครอขายวทยาลยพยาบาลและ การสาธารณสขภาคใต. วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน สงขลา (อยในระหวางด าเนนการ) วนชย หวงสวาสด. (2559). องคประกอบวถหลกทสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน.

วารสารนาคบตรปรทรรศน. มหาวทยาลยราชภฎนครศรธรรมราช. (อยในระหวางด าเนนการ)