(1)

ผลของโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะตอดชนมวลกายและ ระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน

Effect of Motivation-Enhancing Nursing Program for Yoga Practice on Body Mass Index and Blood Sugar of Overweight Type 2 Diabetic Patients

จราภรณ นกแกว Jiraporn Nokkaew

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญา พยาบาลศาสตรมหาบณฑต (การพยาบาลผใหญ)

มหาวทยาลยสงขลานครนทร A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of Requirements for Degree of

Master of Nursing Science (Adult Nursing) Prince of Songkla University

2558 ลขสทธของมหาวทยาลยสงขลานครนทร

(2)

ชอวทยานพนธ ผลของโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะตอ ดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน ผเขยน นางจราภรณ นกแกว สาขาวชา พยาบาลศาสตร (การพยาบาลผใหญ)

อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก คณะกรมการสอบ

………………………………………….. ....…….....……....…...….......ประธานกรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร.ทพมาส ชณวงศ) (รองศาสตราจารย ดร.ประณต สงวฒนา)

...…...........…....…...……..…....…..…กรรมการ อาจารยทปรกษาวทยานพนธรวม (ผชวยศาสตราจารย ดร.ทพมาส ชณวงศ)

....………………………………………. .....…..….…..........…...…….……….…กรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร.เพลนพศ ฐานวฒนานนท) (ผชวยศาสตราจารย ดร.เพลนพศ ฐานวฒนานนท)

................…….………......…......…..…กรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร.อไร หถกจ)

....…………...............….…….…..……กรรมการ

(ดร.มารสา สวรรณราช) บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร อนมตใหนบวทยานพนธฉบบน เปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต (การพยาบาลผใหญ)

….…………….………………………..

(รองศาสตราจารย ดร.ธรพล ศรชนะ) คณบดบณฑตวทยาลย

(3)

ขอรบรองวา ผลงานวจยนมาจากการศกษาวจยของนกศกษาเอง และไดแสดงความขอบคณบคคลทมสวนชวยเหลอแลว

ลงชอ………….…...………………………… (ผชวยศาสตราจารย ดร.ทพมาส ชณวงศ) อาจารยทปรกษาวทยานพนธ

ลงชอ………....……………………………… (นางจราภรณ นกแกว) นกศกษา

(4)

ขาพเจาขอรบรองวา ผลงานวจยนไมเคยเปนสวนหนงในการอนมตปรญญาในระดบใดมากอน และไมไดถกใชในการยนขออนมตปรญญาในขณะน

ลงชอ…………………….......…………………

(นางจราภรณ นกแกว) นกศกษา

(5)

ชอวทยานพนธ ผลของโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะตอ ดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน ผเขยน นางจราภรณ นกแกว สาขาวชา พยาบาลศาสตร (การพยาบาลผใหญ) ปการศกษา 2558

บทคดยอ

การศกษาครงนเปนการวจยกงทดลองแบบสองกลมวดกอนและหลงการทดลอง มวตถประสงคเพอศกษาผลของโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะ ท าการศกษาทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพประจ าต าบลในอ าเภออาวลก จงหวดกระบ กลมตวอยางเปนผปวยโรคเบาหวานชนดทใ2.ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน จ านวน 52 ราย เปนกลมควบคม 26 ราย ทไดรบการพยาบาลตามปกต กลมทดลอง 26 ราย ทไดรบโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะ เปนระยะเวลา 6 สปดาห เครองมอทใชในการทดลอง ไดแก โปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะ ทประกอบดวย (1) คมอการฝกโยคะและการควบคมอาหาร (2) วดทศนเกยวกบการฝกโยคะ (3) วดทศนผทประสบความส าเรจในการลดดชนมวลกาย และควบคมระดบน าตาลในเลอด (4) แบบสอบถามพฤตกรรมการดแลตนเองดานการรบประทานอาหารและการใชยา และ (5) แผนการสอนเกยวกบการสรางแรงจงใจในการฝกโยคะ เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลประกอบดวย (1) แบบบนทกขอมลสวนบคคล และ (2) แบบบนทกขอมลภาวะสขภาพ เกบขอมลโดยวดดชนมวลกาย และตรวจระดบน าตาลในเลอด กอนเขารวมโปรแกรม และประเมนผลโปรแกรมในสปดาหท.6 เครองมอผานการตรวจสอบความตรงตามเนอหาโดยผทรงคณวฒ 3 ทาน วเคราะหขอมลสวนบคคล และขอมลภาวะสขภาพดวยสถตเชงพรรณนา และสถตไคสแควร เปรยบเทยบคาดชนมวลกาย และระดบน าตาลในเลอดภายในกลมโดยใชสถตทค และระหวางกลมโดยใชสถตทอสระ ผลการศกษาพบวา 1. คาดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 หลงเขารวมโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะต ากวากอนเขาโปรแกรมอยางมนยส าคญทางสถต (p < .05)

(6)

2..คาดชนมวลกายของผปวยเบาหวานชนดท 2 กลมทเขารวมโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะกบกลมทไดรบการพยาบาลตามปกตแตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถต (p > .05) 3..ระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทเขารวมโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะ ต ากวากลมทไดรบการพยาบาลตามปกตอยางมนยส าคญทางสถต (p < .05) ผลการวจยครงนแสดงใหเหนวา โปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะมผลในการลดระดบน าตาลในเลอด แตยงไมมผลในการลดดชนมวลกาย

(7)

Thesis Title Effect of Motivation Enhancing Nursing Program for Yoga Practice

on Body Mass Index and Blood Sugar of Overweight Type 2

Diabetic Patients

Author Mrs Jiraporn Nokkaew

Major Program Nursing Science (Adult Nursing) Academic Year 2015

ABSTRACT

This two-group quasi-experimental research, pretest-posttest design aimed to

examine the effect of a motivation-enhancing nursing program for yoga practice on body mass

index and blood sugar level of overweight type 2 diabetic patients. The sample comprised 52

overweight diabetic patients in the Tumbon Health Promotion Hospital, Ao-Luk District, Krabi

Province. The first 26 patients were assigned to the control group, who received usual care, and

the other 26 patients were assigned to the experimental group and received the motivation-

enhancing nursing program for yoga practice for 6 weeks. The instruments used for intervention

were (1) a yoga and dietary handbook; (2) a video regarding yoga practice; (3) a video displayed

role model who succeeded in controlling body mass index and blood sugar level; (4) a

questionnaire about self care, and dietary and medication use behaviors; and (5) a teaching plan

about motivation for yoga practice. The instruments used for data collection were (1) a personal

data form and (2) a health data form. Body mass index and blood sugar levels were collected

before attending the program and at the 6th week. The content validity of the program and

questionnaire were examined by 3 experts. Personal and health data were analyzed using

descriptive statistics; Chi-square, Independent t-test and Paired t-test were used to compare body

mass index and blood sugar level.

(8)

The study results were as follows:

1. Body mass index and blood sugar level in the experimental group after

receiving the motivation-enhancing nursing program for yoga practice were statistically

significantly lower than before (p < .05 for both parameters).

2. Body mass index in the experimental group after receiving the motivation-

enhancing nursing program for yoga practice were not statistically different from that of the

control group (p > .05).

3. Blood sugar level in the experimental group after receiving the motivation-

enhancing nursing program for yoga practice was statistically significantly lower than that of the

control group (p < .05).

The findings of this study indicated that the motivation-enhancing nursing

program for yoga practice has significantly beneficial effect on blood sugar level, but has not on

body mass index.

(9)

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบน ส าเรจลลวงอยางสมบรณได ดวยความกรณาและการชวยเหลอเปนอยางดยงจากผชวยศาสตราจารย ดร.ทพมาส ชณวงศ อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก และผชวยศาสตราจารย ดร.เพลนพศ ฐานวฒนานนท อาจารยทปรกษาวทยานพนธรวม ทไดกรณาถายทอดใหความร ใหค าแนะน า ใหค าปรกษา และใหขอคดอนเปนประโยชนแกผวจยทกขนตอนของการท าวทยานพนธ รวมทงการสนบสนนเอาใจใส และเปนก าลงใจใหผวจยเสมอมา จงขอกราบขอบพระคณเปนอยางสงไว ณ ทน ขอขอบพระคณผทรงคณวฒทกทาน ทกรณาเสยสละเวลาอนมคาตรวจสอบความตรงของเ นอหาของเค รองมอวจย พ รอมท งใหขอ เสนอแนะท เ ปนประโยชนอยางย ง ขอขอบพระคณคณะกรรมการสอบโครงรางวทยานพนธทกทาน ทกรณาเสนอแนวคดทเปนประโยชน ท าใหวทยานพนธมความถกตองและสมบรณยงขน นอกจากนขอขอบพระคณคณาจารย คณะพยาบาลศาสตรมหาวทยาลยสงขลานครนทรทกทาน ทไดประสทธประสาทความร ในระหวางการศกษา คอยใหค าแนะน า ใหความชวยเหลอและใหก าลงใจเสมอมา ขอขอบพระคณผ อ านวยการโรงพยาบาลอาวลก หวหนากลมการพยาบาล หวหนาหอผปวยในชาย และเพอนรวมงานทกทาน ทเสยสละรบภาระงาน ระหวางผวจยศกษา และขอขอบพระคณ ผอ านวยการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพประจ าต าบล ในอ าเภออาวลก จงหวดกระบ ตลอดจนเจาหนาทโรงพยาบาลทศกษาทกทาน ทเกยวของในการใหความชวยเหลอ อ านวยความสะดวกระหวางการศกษา เพอใหการศกษาครงนเปนไปอยางราบรน สดทายนขอขอบพระคณบดามารดา พสาว และครอบครวทใหก าลงใจและสนบสนนดานการศกษามาตลอด จนกระทงวทยานพนธฉบบนส าเรจไดดวยด คณประโยชนทเกดจากการวจยครงน ขอมอบแดทกทานทไดเอยนามมา และผปวยโรคเบาหวานทกทาน

จราภรณ นกแกว

(10)

สารบญ

หนา บทคดยอ………………………………...…………………………………………….…... (5) ABSTRACT……….………………………....…………...….……………………..…….. (7) กตตกรรมประกาศ…………………………………………………..….……………….... (9) สารบญ…..……………………………………………….………...….…….…….……... (10) รายการตาราง……...…………….………….……………………….…...….....……...….. (12) รายการภาพประกอบ…...……………….…………….…….…….………..…....…….…. (14) บทท 1 บทน า………………………….………….….…...……….…………….……..…. 1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา….......…….…….....……..…...…......…… 1 วตถประสงคการวจย……………………………..………...…….....….….…...….. 6 ค าถามการวจย……………………………….....…….…..….….…......……...…... 6 กรอบแนวคด……………………..………...………….……….............………… 6 สมมตฐานการวจย………………………….......……......................….……....…. 9 นยามศพท….………………………….…….....…………....…...….…..…..….… 9 ขอบเขตของการวจย…….…………….…...…………………....….….....………. 10 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ…………………...………….….…....….......…..….… 10 บทท.2.วรรณคดทเกยวของ…………...…………………...…………………..……......… 11 แนวคดเกยวกบภาวะน าหนกตวเกนมาตรฐานในผปวยเบาหวานชนดท 2…..…...... แนวคดโยคะส าหรบผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน.............. แนวคดเกยวกบแรงจงใจส าหรบผปวยเบาหวานชนดทใ2.ทมน าหนกตว เกนมาตรฐาน............................................................................................................ งานวจยทเกยวของกบการสงเสรมแรงจงใจและการใชโยคะเพอลดดชนมวลกาย และระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2............................................ สรปการทบทวนวรรณคดและงานวจยทเกยวของ.................................................. บทท 3 วธด าเนนการวจย………………………….....……..………………......................

12 29

45

51 58 60

ประชากรและกลมตวอยาง……..…………….….….…………......…..…....….… เครองมอทใชในการวจย…..…………......…..……..…........….....................….… การตรวจสอบคณภาพเครองมอ................................................................................

60 63 70

(11)

สารบญ (ตอ)

หนา

การพทกษสทธกลมตวอยาง………………………………………….……...……. 71 การด าเนนการวจย……………………………….…………….……….…………. 71 การวเคราะหขอมล……………………………….……………………....….….… 80 บทท 4 ผลการวจยและอภปรายผล……………………………………………….….…….. 81 ผลการวจย……………………………………………….….…........……….….… 81 อภปรายผลการวจย…………………………………..…..…...….…….….…….… 93 บทท 5 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ……………………..…….……….….….…...…. 101 สรปผลการวจย…………………………………………….….……….….….….... 101 ขอจ ากดในการวจย………………………….…….…..…….……..………..…..… 102 ขอเสนอแนะ…………………………………….….….…..….……..….…..….… 102 เอกสารอางอง…………………………………………….…………..………..…..………. 104 ภาคผนวก…………………………………………………..……….…..….…..…..….…... 113 ก การค านวณขนาดกลมตวอยาง………………….…..…….……….…..………… 114 ข ใบพทกษสทธกลมตวอยาง…………………….…..….…………….…..….…… 115 ค เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล…….....…..……………..........….……. 117 ง เครองมอทใชในการทดลอง…….……….………..…….……………..……….. 119 ฉ ขอตกลงเบองตนทางสถต……………….…………………...….……….……… 144 ช การวเคราะหขอมลเพมเตม…………….………………….……..……………… 145 ซ รายนามผทรงคณวฒตรวจสอบเครองมอ....…………………..……..………….. 150 ประวตผเขยน………………………………………….……...……….…..…………….... 151

(12)

รายการตาราง ตาราง หนา

1 เปรยบเทยบจ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามขอมลสวนบคคลโดยใชสถตไคสแควร (Chi-square)………....…………………….…………… 82

2 เปรยบเทยบจ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามขอมลภาวะสขภาพใชโดยสถตไคสแควร (Chi-square) …...………………………………..…..… 85

3 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และผลการทดสอบความแตกตางของคาดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 กอนและหลงการไดรบการการพยาบาลตามปกตของกลมควบคมโดยใชสถตทค (Pair t– test)………………..………………………………………………….. 87

4 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และผลการทดสอบความแตกตางของคาดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 กอนและหลงไดรบโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะของกลมทดลอง โดยใชสถตทค (Pair t – test)……………..……….…………………………… 88

5 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และผลการทดสอบความแตกตางของคาดชนมวลกายของผปวยเบาหวานชนดท 2 กอนการทดลองระหวางกลมทดลองและกลมควบคมโดยใชสถตทอสระ (Independent t-test)....……………..………… 89

6

7

8

คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และผลการทดสอบความแตกตางของระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 กอนและหลงการทดลองระหวางกลมทดลองและกลมควบคมโดยใชสถตทอสระ (Independent t-test)...……..... คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และผลการทดสอบความแตกตางของคะแนนพฤตกรรมดานการรบประทานอาหารและการใชยาของผปวยเบาหวานชนดท 2 กอนและหลงไดรบโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะของกลมทดลอง และกลมควบคมโดยใชสถตทค (Pair t-test)......................... คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และผลการทดสอบความแตกตางของคะแนนพฤตกรรมดานการรบประทานอาหาร และการใชยาของผปวยเบาหวานชนดท 2 กอนและหลงการทดลองระหวางกลมทดลองและกลมควบคมโดยใชสถตทอสระ (Independent t-test)...................................................................................

89

90

91

(13)

รายการตาราง (ตอ) ตาราง หนา

9 เปรยบเทยบคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน การเปลยนแปลง และผลการทดสอบสอบความแตกตาง ของคะแนนพฤตกรรมดานการรบประทานอาหารและการใชยาของผปวยเบาหวานชนดท 2 รายขอ กอนและหลงการทดลองของกลมควบคมโดยใชสถตทค (Pair t-test).............................................................. 145

10 เปรยบเทยบคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน การเปลยนแปลง และผลการทดสอบสอบความแตกตางของคะแนนพฤตกรรมดานการรบประทานอาหารและการใชยาของผ ปวยเบาหวานชนดท 2.รายขอ กอนและหลงไดรบโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะของกลมทดลองโดยใชสถตทค (Pair t-test)........................................................................................ 147

11 เปรยบเทยบจ านวน และจ านวนรอยละของคะแนนรวมพฤตกรรมการดแลตนเองดานการรบประทานอาหารและการใชยารายดานกอนและหลงการเขารวมทดลองของกลมทดลองและกลมควบคม..................................................... 149

(14)

รายการภาพประกอบ ภาพ หนา

1 กรอบแนวคดของการศกษาผลของโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะตอดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน………..………………………………. 8

2 สรปขนตอนการทดลองและการเกบรวบรวมขอมล…….....………………… 78

1

บทท 1 บทน า

ความเปนมาและความส าคญของปญหา โรคเบาหวานเปนโรคเรอรงทเปนปญหาส าคญดานสาธารณสขซงมอบตการณเพมมากขน ในป พ.ศ. 2554 มประชากรวยผใหญทเปนเบาหวานทวโลก ประมาณ 366 ลานคน ในป พ.ศ. 2555 มจ านวนผปวยเบาหวานมากกวา 371 ลานคน และมการพยากรณวาจะมแนวโนมเพ มมาก ขน เปน 552 ลานคน ในป พ .ศ ..2573 (Whiting,.Guariguata,.Weil,.&.Shaw,.2011) นอกจากน ยงมการคาดการณวา รอยละ 80 ถง รอยละ 90 ของผปวยโรคเบาหวานชนดท 2 มภาวะน าหนกเกน หรอเปนโรคอวน (Lau, Sharma, & Wharton, 2013) สอดคลองกบขอมลจากรายงานการส ารวจสภาวะสขภาพของประเทศไทย พบวาจ านวนผปวยเบาหวานมแนวโนมเพมมากขนจากรอยละ 6.8 ในป พ.ศ. 2547 เปนรอยละ 6.9 ในป พ.ศ. 2552 (ส านกนโยบายและยทธศาสตรส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข, 2554) และขอมลในระดบอ าเภอทมผปวยเบาหวานเพมขนทกป นบจากป พ.ศ. 2553 เปนตนมา เพมจาก 1,380 เปน 1,878 คน ในป พ.ศ. 2557 จ านวนผปวยทมารกษานน สวนใหญเปนผปวยทควบคมระดบน าตาลไมได จ านวนรอยละ 54 และมผปวยเบาหวานทมภาวะน าหนกตวเกนมาตรฐานรอยละ 58 ของผปวยเบาหวานทงหมด (เวชสถตโรงพยาบาลอาวลก, 2557) ภาวะน าหนกตวเกนมาตรฐาน หมายถง ภาวะทบคคลมดชนมวลกายมากกวา หรอเทากบ 23 กโลกรมตอตารางเมตร (กก./ ตรม.) (World Health Organization, 2000) เปนภาวะทท าใหเกดปจจยเสยงของการเกดโรคทางเมตาบอลก โรคหวใจและหลอดเลอด และโรคความดนโลหตสง (Thevenod, Masur, & Zanker, 2008) รวมทงมความผดปกตขององคประกอบในการแขงตวของเลอด สงผลใหเกดโรคหวใจ และโรคหลอดเลอดสมอง.(สมพงษ, 2549) และยงเปนปจจยทท าใหเกดความตานทานในการออกฤทธของอนซลนเพมมากขน (Hull,.Kahn, & Utzschneider, 2006) ระดบน าตาลทสงอยางตอเนอง สงผลใหเกดภาวะแทรกซอนตางๆ เชน ไตเสอม จอประสาทตาเสอม โรคหลอดเลอดหวใจตบ แผลทเทา มผลกระทบตอการท างาน และคาใชจายในการดแลสขภาพเพมขน (เฉลาศร, 2556)

การควบคมระดบน าตาลในเลอดนอกจากการใชยาแลว ตองปรบเปลยนพฤตกรรมในการรบประทานอาหารทเหมาะสมกบโรค และออกก าลงกายอยางสม าเสมอ เพอลดน าหนก (จนตนา, 2554; Avery et al., 2012) ซงชวยใหผปวยสามารถควบคมระดบน าตาลในเลอด

2

ไดอยางมประสทธภาพมากขน (วฒชยและสทธพล, 2549; Colberg, 2008) ผปวยเบาหวานทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน ท าใหรางกายดอตอการออกฤทธของอนซลน การลดน าหนกจงมความจ าเปนเพอลดภาวะดอตออนซลน ท าใหระดบน าตาลในเลอดลดลง (เทพ, รชตะ, และธดา, 2554; แนวทางเวชปฏบตส าหรบเบาหวาน, 2557) โดยการลดปรมาณของพลงงาน และจ านวนไขมนทรบประทานอยเปนประจ า และตองเพมการมกจกรรมทางกายอยางสม าเสมอและตอเนอง (แนวทางเวชปฏบตส าหรบเบาหวาน, 2557) การลดน าหนกลงเพยงรอยละ 5 ของน าหนกตว ท าใหสามารถลดภาวะแทรกซอนตางๆได (สมภพ, 2551) โยคะเปนศาสตรอยางหนงทเนนการดแลสขภาพแบบองครวมครอบคลมทงทางดานรางกาย จตใจ และจตวญญาณ (ธญภา, 2555; แพทยพงษ, 2550; สรสทธ, 2552) ชวยในการพฒนากายและจตใหท าหนาทสมพนธกน กอใหเกดสขภาพดทงทางดานรางกาย และจตใจ (สรพมลและสณย , 2551) การดแลสขภาพแบบองครวมตามวถโยคะ ประกอบดวย (1) การฝกอาสนะ (2) การฝกปราณายามะ (3) การผอนคลายทเหมาะสม (4) การรบประทานอาหารตามวถโยคะ และ (5) การท าสมาธและการคดบวก (แพทยพงษ, 2550) การฝกอาสนะเปนอรยาบถทมการยดเหยยดกลามเนอของรางกายอยางชา ๆ ท าใหกลไกการท างานของระบบตางๆ ภายในรางกายรวมทงจตใจเกดความสมดล โยคะอาสนะบางทา เชน ทาง ทาคนไถ ชวยในการบรหารกลามเนอตางๆของหนาทองใหแขงแรง และเกดการกดนวดอวยวะในชองทองตามธรรมชาต สงผลใหมการหลงฮอรโมนอนซลนจากตบออนไดเหมาะสมกบอาหารทรบประทาน ท าใหการยอยอาหารและการดดซมสารอาหารเปนไปอยางมประสทธภาพ (กว, 2556; แพทยพงษ, 2550) นอกจากนการเหยยดและคลายกลามเนอดวยอาสนะ เปนการขจดความเครยดไดอยางมประสทธภาพ (กว, 2556) ท าใหลดการกระตนการสรางกลโคส (นฤด, 2553) เทคนคการผอนคลายของโยคะมผลในการลดความกงวล กลามเนอสวนตางๆของรางกายมการผอนคลาย และเปนสมาธ (นวนนท, แพทยพงษ, และสพนดา, 2551) สงผลใหระบบประสาทพาราซมพาเธตกท างานเดนขน สมองเปลยนจากคลนเบตาไปเปนคลนแอลฟา ระดบสารคอรตซอลในเลอดลดลง ท าใหการเกดกระบวนการสลายไกลโคเจนทตบเปนน าตาล (gluconeogenesis) ลดลง (ธวชชย, 2552; มานพ, 2546) จงมผลตอการลดดชนมวลกายและควบคมระดบน าตาลในเลอดได การฝกโยคะท าใหเพมความตระหนกรและมสต สามารถควบคมพฤตกรรมในการปฏบตโยคะอยางสม าเสมอ และปรบเปลยนพฤตกรรมเกยวกบการรบประทานอาหารตามวถ โยคะ (มตาหาระ) ไดแก การรบประทานอาหารแตพอด โดยแบงกระเพาะอาหารเปนใ4 สวน รบประทานอาหาร 2 สวน น า 1 สวน ทเหลอเปนชองวางใหลมเดน เนนผก ผลไม ธญพชตางๆ มทศนคตทเหมาะสมในการรบประทานอาหาร ปรงอาหารดวยความเอาใจใส แบงอาหารเปนมอ

3

เลกๆ มงเนนการเคยวอาหารใหละเอยด รบประทานอยางชาๆ (กว, 2556; แพทยพงษ, 2550) การมสตในการควบคมการรบประทานอาหารทเหมาะสมทงชนดและปรมาณท าใหสามารถลดดชนมวลกาย และควบคมระดบน าตาลในเลอดได จากงานวจยทผานมา มการน าโยคะมาใชเพอการลดระดบน าตาลในเลอดในผปวยเบาหวานชนดท 2 พบวาสามารถควบคมระดบน าตาลในเลอด และระดบฮโมโกลบนเอวนซไดเปนอยางด (ปารชาต, 2550; รชนกร, 2550; รสมาลน, 2550; สรพมล, 2553; Aljasir, Al-shehri, & Bryson, 2008) รปแบบการทดลอง มทงการจดในรปแบบของการเขาคาย และการนดฝกโยคะรวมกนเปนกลม ระยะเวลาทใชในการฝกครงละ 60-90 นาท การประเมนผลมตงแต 6-12 สปดาห ทาโยคะทใชสวนใหญเปนโยคะทาพนฐานทผปวยเบาหวานชนดท 2 สามารถปฏบตได อยางไรกตามมการศกษาเรอง คณภาพชวตและผลการรกษาของผปวยเบาหวานทไดรบการสงเสรมสขภาพดวยสมาธและโยคะ (ทศนยและนองเลก, 2549) ในผปวยเบาหวานชนดท 2 โดยใหผปวยฝกโยคะครงละ 45.นาท สปดาหละ 3.ครง เปนระยะเวลา 12.สปดาห ผลการศกษาพบวา ดชนมวลกาย ระดบน าตาลในเลอด และระดบฮโมโกลบนเอวนซ ของกลมทดลองและกลมควบคมไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p < .001) จะเหนไดวา งานวจยนมจดออนคอ ระยะเวลาในการฝกโยคะแตละครงไมเพยงพอทท าใหเกดการเปลยนแปลงของดชนมวลกาย ระดบน าตาลในเลอด และระดบฮโมโกลบนเอวนซ และงานวจย ตางๆทผานมา ย งไม มการศกษาใดท เฉพาะเจาะจงเกยวกบการลดระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมภาวะน าหนกตวเกนมาตรฐานววววววว นอกจากน ยงมการศกษาเกยวกบการใชโยคะในการลดดชนมวลกาย (ศรญญา, 2551; สรพมล, 2553) แตยงไมมงานศกษาใดทเนนในผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน.มจ านวน 1.เรอง ทศกษาในผปวยความดนโลหตสง คอผลของโปรแกรมการก ากบพฤตกรรมรวมกบการปฏบตโยคะตอความดนโลหตและคาดชนมวลกายในผปวยโรคความดนโลหตสงทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน (ศรญญา, 2551) ระยะเวลาทใชในการฝกโยคะครงละ 90 นาท สปดาหละ 5 ครง เปนระยะเวลา 4 สปดาห ผลการศกษาพบวา สามารถลดดชนมวลกายไดแต การศกษาทเนนการฝกโยคะอยางตอเนอง สปดาหละ 450 นาท และมการศกษาในผปวยเบาหวานชนดท 2 จ านวน 1 เรอง คอ ประสทธผลการสงเสรมการรกษาโรคเบาหวานดวยโยคะ (สรพมล, 2553) ทใชเวลาฝกโยคะครงละใ30-60 นาท สปดาหละ.4ใครง เปนระยะเวลา.12ใสปดาห.ผลการศกษาพบวา สามารถลดน าหนก ดชนมวลกาย ระดบน าตาลในเลอด และระดบฮโมโกลบนเอวนซได แตการศกษานไมไดเนนในผปวยเบาหวานทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน และเปนการศกษา

4

โดยใชกลมตวอยางกลมเดยว วดกอนและหลงการทดลองโดยไมมกลมเปรยบเทยบ จงมจดออนของการวจยทไมหนกแนนซงกลมตวอยางอาจมความตงใจเดมในการปฏบตตวดอยแลว อยางไรกตามโยคะไมใชเปนกระบวนการหลกอยางเดยว ทใชในการลดดชนมวลกายใหมประสทธภาพ จ าเปนตองปฏบตควบคกบการปรบเปลยนวถการด าเนนชวต รวมกบการปรบพฤตกรรมในการรบประทานอาหาร (Rioux, Thomson, & Howerter, 2013) การลดดชนมวลกายในผทมน าหนกตวเกนมาตรฐานจงตองอาศยการผสมผสานวธการตางๆเขาดวยกน เนองจากผ ทมน าหนกตวเกนมาตรฐานเปนกลมทตองการก าลงใจเพอปรบเปลยนพฤตกรรมเปนอยางมาก สวนใหญจะมอปนสยไมชอบการออกก าลงกาย หรอมกจกรรมตางๆทตองใชแรง ถงแมจะทราบวาการออกก าลงกายเปนสงทมประโยชนอยางชดเจนกตาม มกจะมขอแกตวอนเปนเหตใหเลกความตงใจเสมอ (กรมการแพทยกระทรวงสาธารณสข, 2548) ผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐานสวนใหญ จะมความรสกอาย ไมมความมนใจกลว และไมกลาออกก าลงกาย (Burr & Nagi, 1999, อางตามกญยา, 2550) การลดน าหนกในผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน จงเปนสงทยากกวาคนอวนโดยทวไป จ าเปนจะตองปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ โดยการตงเปาหมายระยะสนเพอรกษาระดบน าหนกใหเหมาะสม และปองกนน าหนกตวไมใหเพมขนในระยะยาว (Lau.et.al.,.2013).ซงตองอาศยแรงจงใจในการกระตนใหมความตองการปฏบตกจกรรม เพอน าไปสความส าเรจตามเปาหมายทวางไว (Deci.&.Ryan,.2000; Resnick,.1998) สงส าคญส าหรบผปวยเบาหวานชนดทใ2.ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน คอการสรางแรงจงใจในการควบคมน าหนก ควบคกบการรกษาเบาหวานอยางมประสทธภาพ (Pi-Sunyer,.2009).การสรางแรงจงใจจงเปนแนวทางหนงทท าใหผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน สามารถเขารวมโปรแกรมเพอลดดชนมวลกาย และควบคมระดบน าตาลในเลอดไดอยางตอเนอง แนวคดแรงจงใจทพฒนาโดยเรสนค (Resnick, 2003) ประกอบดวย ขนตอนของการใหความร เปนการสงเสรมใหผปวยเบาหวานมความรเกยวกบการปรบเปลยนพฤตกรรม เกยวกบการรบประทานอาหารและปฏบตกจกรรมตาง ๆไดถกตอง มตนแบบทประสบความส าเรจทคลายคลงกบผปวยเพอจงใจใหปฏบตไดตามตนแบบ ท าใหกลมตวอยางก าหนดเปาหมายเพอน าไปสความส าเรจได การจดกจกรรมกลมพดคยแลกเปลยนประสบการณ ใหก าลงใจซงกนและกน รวมทงการเสรมแรงทางบวกดวยค าพดและรางวล ท าใหเกดความกระตอรอรนในการปฏบตกจกรรมใหประสบความส าเรจไดห d จากการทบทวนวรรณกรรมทผานมาพบวา มการศกษาเกยวกบแรงจงใจบางสวนไดแก นตยา (2548) ซงศกษาเกยวกบแรงจงใจภายใน และพฤตกรรมควบคมระดบน าตาลในเลอดของผทเปนเบาหวานชนดท 2 พบวา แรงจงใจภายใน ในการปฏบตพฤตกรรมควบคมน าตาลใน

5

เลอดมความสมพนธทางบวก กบพฤตกรรมการควบคมระดบน าตาลในเลอดอยางมนยส าคญทางสถต (p < .001) และมงานวจยทมกจกรรมเกยวกบการสรางแรงจงใจ โดยใชแนวคดแรงจงใจของ เรสนค (Resnick, 1998; 2002) สนบสนนใหผปวยเบาหวานออกก าลงกาย เพอลดระดบน าตาลในเลอดจ านวน 2 เรอง ไดแก การศกษาของกญยา (2550) เรองผลของโปรแกรมสรางเสรมแรงจงใจในการออกก าลงกายตอระดบน าตาลในเลอดของผทเปนเบาหวานชนดท 2 พบวา ระดบน าตาลในเลอดหลงการทดลองของกลมทดลอง มคานอยกวากอนการทดลองและลดลงมากกวากลมควบคมอยางมนยส าคญทางสถต (p < .001) และการศกษาของทศนย (2549) เรองผลของการออกก าลงกายแบบเดนเรวอยางมแบบแผนตอระดบฮโมโกลบนเอวนซของผปวยเบาหวานชนดท 2 พบวา คาเฉลยระดบฮโมโกลบนเอวนซของกลมทดลอง ภายหลงการทดลองต ากวากอนการทดลอง และต ากวากลมควบคมอยางมนยส าคญทางสถต (p < .001) จะเหนไดวาแนวคดการสรางแรงจงใจของเรสนค มสวนชวยสงเสรมใหผปวยเบาหวานมพฤตกรรมในการออกก าลงกายอยางตอเนองจนสามารถควบคมระดบน าตาลในเลอดไดดขน แตยงไมมงานศกษาใดทศกษาเกยวกบการใชแรงจงใจในการฝกโยคะโดยตรง ดงนนการกระตนใหผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐานใหฝกโยคะอยางตอเนอง เพอลดดชนมวลกาย และควบคมระดบน าตาลในเลอดจ าเปนตองอาศยแรงจงใจ ผ วจ ยจงน าแนวคดแรงจงใจมาประยกตใชรวมกบศาสตรของโยคะ ซงเปนการเคลอนไหวรางกายทนมนวล สามารถคงตวอยในอรยาบถตางๆ โดยไมใชพลงงานมากเกนไป เหมาะส าหรบคนทกเพศทกวย ไมตองใชอปกรณราคาแพง สถานทไมตองกวาง สามารถท าไดเองทบาน ฝกไดในชวงเวลาตางๆของแตละวน มผลดทงทางดานรางกายและจตใจ (แพทยพงษ, 2550) เมอน าศาสตรของโยคะ ทเนนการฝกโยคะทาพนฐาน ทเหมาะกบผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน มาประยกตใชรวมกบกจกรรมการสรางแรงจงใจทพฒนาโดยเรสนค (Resnick, 2003) นาจะชวยใหผปวยเบาหวานชนดท 2.ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน เกดความกระตอรอรนในการฝกปฏบตโยคะ และควบคมอาหารอยางสม าเสมอมากขน ดวยเหตนผวจยจงสนใจน าศาสตรของโยคะทเนนดานการท าอาสนะ รวมกบเทคนคการผอนคลาย และการรบประทานอาหารตามวถโยคะ (มตาหาระ) โดยใชกระบวนการสราง แรงจงใจของเรสนค (Resnick, 2003) มาเปนแนวทางในการลดดชนมวลกาย และควบคมระดบน าตาลในเลอด ของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐานเพอชวยผลกดนใหมการรเรมในการปรบเปลยนพฤตกรรม เกดการเรยนร สามารถประเมนปญหาและมเปาหมายทชดเจน จนปญหาอปสรรคตางๆไดรบการแกไข ผปวยเบาหวานไดรบก าลงใจจากการดแลดวยความเอาใจใส ท าใหเกดแรงจงในการฝกปฏบตอาสนะ รวมกบเทคนคการผอนคลาย และการ

6

รบประทานอาหารตามวถโยคะอยางตอเนอง จนสามารถลดดชนมวลกายและควบคมระดบน าตาลในเลอดได วตถประสงคการวจย 1. เพอเปรยบเทยบคาดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 กอนและหลงการรวมโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงในการฝกโยคะ 2. เพอเปรยบเทยบคาดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 ภายหลงไดรบโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงในการฝกโยคะ (กลมทดลอง) กบกลมทไดรบการพยาบาลตามปกต (กลมควบคม) ค าถามการวจย 1. คาดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 หลงเขารวมโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงในการฝกโยคะต ากวากอนเขารวมโปรแกรมหรอไม 2. คาดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอดของผ ปวยเบาหวานชนดท 2 ภายหลงไดรบโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงในการฝกโยคะ (กลมทดลอง) ต ากวากลมทไดรบการพยาบาลตามปกต (กลมควบคม) หรอไม กรอบแนวคด การวจยครงน เปนการศกษาผลของโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงในการฝกโยคะตอดชนมวลกาย และระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน ทใชการฝกโยคะอาสนะตามแนวโยคะสตรของทานปตญชล (แพทยพงษ,.2550; สรพมล, 2551ข) รวมกบการใชเทคนคการผอนคลาย และการรบประทานอาหารตามวถโยคะ (มตาหาระ) โดยใชกระบวนการสรางแรงจงใจของเรสนค (Resnick, 2003) มาชวยสนบสนนใหผปวยฝกโยคะและควบคมอาหารอยางตอเนอง โยคะเปนศาสตรทเนนพฒนากาย และจตใหท าหนาทสมพนธกน กอใหเกดสขภาพดทงรางกายและจตใจ (สรพมลและสณย,.2551) กอนฝกปฏบตโยคะเรมตนเตรยมความพรอมดวยการบรหารขอตางๆ ตอดวยการฝกอาสนะซงเปนอรยาบถทมการยดเหยยดกลามเนอ

7

ของรางกายอยางชา.ๆ.โยคะอาสนะบางทา เชน ทาง ทาธน ทาคนไถ ชวยในการบรหารกลามเนอตางๆของหนาทองใหแขงแรง และเกดการกดนวดอวยวะในชองทองตามธรรมชาต สงผลใหมการหลงฮอรโมนอนซลนจากตบออนไดเหมาะสมกบอาหารทรบประทาน ท าใหการยอยอาหารและการดดซมสารอาหารเปนไปอยางมประสทธภาพ (กว, 2556; แพทยพงษ, 2550) ท าใหสามารถลดดชนมวลกายและควบคมระดบน าตาลในเลอดได การฝกอาสนะซงประกอบดวยการเหยยดและคลายกลามเนอซงมความเกรงตงเรอรง เกดสภาวะผอนคลายและสบาย การเหยยดและคลายกลามเนอดวยอาสนะเปนการขจดความเครยดไดอยางมประสทธภาพ (กว, 2556) ผลจากภาวะเครยดท าใหอพเนฟรน (epinephrine) ทหลงจากตอมหมวกไตชนใน (medullay adrenal gland) สามารถสงผลทางตรงและทางออม โดยการกระตนกระบวนการสลายไกลโคเจนทตบเปนน าตาล กระตนการหลงกลคากอน (glucagon) และยบย งการหลงของอนซลน สงผลใหมระดบน าตาลในเลอดสงผดปกต (นฤด, 2553) การลดความเครยดจงเปนแนวทางในการควบคมระดบน าตาลในเลอดอกทางหนง และการใชเทคนคการผอนคลายของโยคะมผลในการลดความกงวล กลามเนอสวนตางๆ ของรางกายมการผอนคลายและเปนสมาธ (นวนนท, แพทยพงษ, และสพนดา, 2551) ท าใหระบบประสาทพาราซมพาเธตก ท างานเดนขน สมองเปลยนจากคลนเบตาไปเปนคลนแอลฟาและระดบสารคอรตซอลลดลง กระบวนการสลายไกลโคลเจนทตบเปนน าตาลลดลง (ธวชชย, 2552; มานพ, 2546) ท าใหระดบน าตาลในเลอดลดลง การฝกโยคะท าใหเพมความตระหนกรและมสตท าใหสามารถปรบเปลยนพฤตกรรมเกยวกบการรบประทานอาหารตามวถโยคะ (มตาหาระ) ไดแก การรบประทานอาหารแตพอดโดยแบงกระเพาะอาหาร เปนใ4.สวน รบประทานอาหาร 2 สวน น า 1 สวน ทเหลอเปนชองวางใหลมเดน เนนผก ผลไม ธญพชตางๆ มทศนคตทเหมาะสมในการรบประทานอาหารปรงอาหารดวยความเอาใจใสใแบงอาหารใหเปนมอเลกๆ มงเนนการเคยวอาหารใหละเอยด รบประทานอยางชาๆใ(กว, 2556; แพทยพงษ, 2550)ใสามารถน ามาปรบใชกบผปวยเบาหวานใหเหมาะสมกบอาหารพนบานของไทยได โดยวธการใชอาหารแลกเปลยน เนนการเลอกชนดอาหาร และลดปรมาณลง และรบประทานอาหารอยางมสต ท าใหผปวยเบาหวานทมน าหนกตวเกนมาตรฐานสามารถลดดชนมวลกายและควบคมระดบน าตาลในเลอดได จะเหนไดวาศาสตรของโยคะทเนนดานการท าอาสนะ รวมกบเทคนคการผอนคลาย และการรบประทานอาหารตามวถโยคะ (มตาหาระ) เปนแนวทางหนงทสามารถน ามาประยกตใช กบผปวยเบาหวานได ทงในดานรางกายและจตใจ

8

ผวจยน าแนวคดสรางแรงจงใจของเรสนค (Resnick,.2003) มาประยกตใชกบผปวยเบาหวานชนดท.2.ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน ตามขนตอนการสรางแรงจงใจของเรคนค ไดแก (1) การประเมนสภาพกอนเขาโปรแกรม และการใหความร (2) การฝกโยคะไดแก โยคะอาสนะ เทคนคการผอนคลายของโยคะและรบประทานอาหารตามวถโยคะ (มตาหาระ) (3) การมตนแบบผทประสบความส าเรจและการตงเปาหมาย (4) การพดใหก าลงใจ และ (5) การเสรมแรงดวยค าพดและรางวล เพอสงเสรมใหผปวยเบาหวานไดรบแรงจงใจ จนเกดการกระตน และจงใจใหผปวยฝกโยคะอาสนะ เทคนคการผอนคลายของโยคะ และ รบประทานอาหารตามวถโยคะอยางตอเนอง ท าใหผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐานสามารถลดดชนมวลกาย และควบคมระดบน าตาลในเลอดได ดงภาพ 1 ภาพ 1 กรอบแนวคดของการศกษาผลของโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะตอดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน

- ดชนมวลกาย

- ระดบน าตาลในเลอด

โปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะ ขนตอนท 1 การประเมนสภาพกอนเขาโปรแกรมและการใหความรเกยวกบโรคเบาหวานและหลกการของโยคะ

ขนตอนท 2 การฝกโยคะไดแก (1)โยคะอาสนะ (2) เทคนคการผอนคลายของโยคะ (3) รบประทานอาหาร ตามวถโยคะ (มตาหาระ) ขนตอนท 3 การใชตนแบบผทประสบความส าเรจ

และตงเปาหมายเพอลดดชนมวลกายและควบคมระดบ

น าตาลในเลอด

ขนตอนท 4 การพดใหก าลงใจ

ขนตอนท 5 การเสรมแรงดวยค าพดและรางวล

9

สมมตฐานการวจย 1. คาดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอด ของผปวยเบาหวานชนดท 2 หลงเขารวมโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงในการฝกโยคะต ากวากอนเขาโปรแกรม 2. คาดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 กลมทรวมโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงในการฝกโยคะ ต ากวากลมทไดรบการพยาบาลตามปกต นยามศพท โปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงในการฝกโยคะ หมายถง ชดกจกรรมการเรยนรทผวจยสรางขนเพอสงเสรมแรงจงใจในการลดดชนมวลกาย และระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน ซงในการฝกโยคะจะใชโยคะอาสนะตามแนวโยคะสตรของทานปตญชลใ(แพทยพงษ,.2550; สรพมล,.2551ข)ใรวมกบเทคนคการผอนคลาย และการรบประทานอาหารตามวถโยคะ (มตาหาระ) โดยใชกระบวนการสรางแรงจงใจของเรสนค (Resnick, 2003) มาชวยสนบสนนใหผปวยฝกโยคะและควบคมอาหารอยางตอเนอง ใชระยะเวลาในการด าเนนการทงหมด 6 สปดาห ประกอบดวย 5 ขนตอนคอ (1) การประเมนสภาพกอนเขาโปรแกรม และการใหความร (2) การฝกโยคะไดแก โยคะอาสนะ เทคนคการผอนคลายของโยคะ และ การรบประทานอาหารตามวถโยคะ (มตาหาระ) (3) การมตนแบบผทประสบความ ส าเรจและการตงเปาหมาย (4) การพดใหก าลงใจ และ (5) การเสรมแรงดวยค าพดและรางวล การด าเนนโปรแกรมในครงน มการใชสอประกอบไดแก คมอการฝกโยคะและการควบคมอาหาร วดทศนเกยวกบการฝกโยคะ แผนการสอนเกยวกบการสรางแรงจงใจในการฝกโยคะ ระดบน าตาลในเลอด หมายถง คาของระดบน าตาลในเลอดหลงอดอาหาร 8 ชวโมง ตรวจโดยวธเจาะเลอด จากปลายนว (fasting capillary blood glucose) แนะน าใหใชนวนาง หรอนวกลาง ขณะเจาะเลอดใหเจาะบรเวณดานขางของปลายนว เชดปลายนวทเจาะเลอดดวยส าลชบแอลกอฮอล รอใหแหงแลวใชอปกรณเจาะทปลายนว สมผสเลอดกบแถบตรวจใหปรมาณเลอดเตมกบแถบพอด รออานคาระดบน าตาลในเลอด (คาปกต = 70-140 มลลกรม/เดซลตร) ใชเครองตรวจวดระดบน าตาลในเลอดของบรษทผลตอปกรณทมมาตรฐานแหงหนง (วดผล 2 ครง คอกอนและหลงการเขารวมโปรแกรมในสปดาหท 6)

10

ดชนมวลกาย หมายถง คา ทสะทอนภาวะโภชนาการของบคคลโดยใชความสมพนธระหวางสวนสงและน าหนกตว มสตรในการประเมน คอ น าหนกเปนกโลกรมหารดวยสวนสงเปนเมตรยกก าลงสอง มหนวยเปนกโลกรมตอตารางเมตร ภาวะดชนมวลกาย มากกวาหรอ เทากบ 23 กโลกรมตอตารางเมตร คอภาวะน าหนกตวเกนมาตรฐาน การพยาบาลตามปกต หมายถง กจกรรมการพยาบาลประจ าคลนก ทใหบรการ การดแลตามปกตไดแก ตรวจระดบน าตาลในเลอด ใหยา ใหค าแนะน าตามปญหาของแตละราย และการมาตรวจตามนด ขอบเขตของการวจย การวจยครงนเปนการศกษาถง ผลของโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงในการฝกโยคะตอดชนมวลกาย และระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตว เกนมาตรฐาน ศกษาทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพประจ าต าบล ในอ าเภออาวลก จงหวดกระบ ในชวงเดอน มกราคม ถง เดอน มนาคม พ.ศ. 2558 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. ไดแนวทางในการปฏบตส าหรบผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐานเพอลดดชนมวลกาย และควบคมระดบน าตาลในเลอดไดสอดคลองกบชวตประจ าวน 2. ไดแนวทางในการพฒนารปแบบการดแลตนเองของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน ในดานการลดดชนมวลกาย และควบคมระดบน าตาลในเลอดโดยใชการดแลสขภาพทางเลอก 3. พฒนาโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะของผปวย เบาหวานชนดท 2 มน าหนกตวเกนมาตรฐาน ในดานการลดดชนมวลกาย และควบคมระดบน าตาลในเลอด

11

บทท 2

วรรณคดทเกยวของ การศกษาครงน เปนการศกษาผลของโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะตอดชนมวลกาย และระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน ผวจยไดคนควาเอกสาร จากการทบทวนวรรณคดทเกยวของ เพอเปนแนวทางในการน ามาศกษาดงน 1..แนวคดเกยวกบภาวะน าหนกตวเกนมาตรฐานในผปวยเบาหวานชนดท 2 1.1 ความหมายของโรคเบาหวานชนดท 2 1.2 พยาธสภาพของโรคเบาหวานชนดท 2 ในผปวยทมภาวะน าหนกตวเกนมาตรฐาน 1.3 การวนจฉยภาวะน าหนกตวเกนมาตรฐานในผปวยเบาหวาน 1.4 เปาหมายการควบคมระดบน าตาลในเลอด และน าหนกตวในผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมภาวะน าหนกตวเกนมาตรฐาน 1.5 แนวทางการควบคมระดบน าตาลในเลอด และน าหนกตวในผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน 1.6ใปจจยทเกยวของกบภาวะน าหนกตวเกนมาตรฐาน การควบคมน าหนก และการควบคมระดบน าตาลในเลอดในผปวยเบาหวานชนดท 2 2. แนวคดโยคะส าหรบผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน 2.1 ประวตโยคะ 2.2 องคประกอบของชวตตามแนวคดของโยคะ 2.3 วถแหงโยคะ 2.4 การดแลสขภาพแบบองครวมตามวถโยคะ 2.5 หลกทวไปและวธปฏบตในการฝกโยคะ 2.6 โยคะส าหรบผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน 2.7 ผลของโยคะในการลดดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอด 3..แนวคดเกยวกบแรงจงใจส าหรบผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน 3.1 ความหมายของแรงจงใจ

12

3.2 ประเภทของแรงจงใจ 3.3 พฒนาการของแนวคดแรงจงใจของเรสนค 3.4 ปจจยทเกยวของกบแรงจงใจ 3.5 ขนตอนการสรางแรงจงใจของเรสนค 4..งานวจยทเกยวของกบการสงเสรมแรงจงใจและการใชโยคะเพอลดดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 5. สรปการทบทวนวรรณคดและงานวจยทเกยวของ แนวคดเกยวกบภาวะน าหนกตวเกนมาตรฐานในผปวยเบาหวานชนดท 2 ความหมายของโรคเบาหวานชนดท 2

โรคเบาหวานชนดท.2.เปนภาวะทรางกายมระดบน าตาลในเลอดสงกวาปกตเนองจากรางกายไมสามารถน าน าตาลในเลอดไปใชไดตามปกต เปนผลมาจากความบกพรองของการหลงอนซลน หรอการออกฤทธของอนซลน หรอทงสองอยาง สงผลใหเกดความผดปกต ในระบบเมตาบอลซมของคารโบไฮเดรต ไขมน และโปรตน ความผดปกตดงกลาวมสวนเกยวของกบความเสยหายระยะยาว ในการสญเสยหนาทและความลมเหลวของอวยวะตางๆ โดยเฉพาะอยางยง ตา ไต ระบบประสาท หวใจและหลอดเลอด (เทพและคณะ, 2554; วราภณ, 2555) พยาธสภาพของโรคเบาหวานชนดท 2 ในผปวยทมภาวะน าหนกตวเกนมาตรฐาน

ความสมพนธระหวางโรคอวนและเบาหวาน โดยเฉพาะความอวนทเกดจากการสะสมไขมนในชองทอง มความสมพนธกบการเกดโรคเบาหวาน และกลมอาการเมตาบอลก (metabolic syndrome) เปนกลมอาการทมการเปลยนแปลงของกระบวนการเมตาบอลกตางๆในรางกาย หรอเรยกวาภาวะดอตอการออกฤทธของอนซลน และเปนปจจยทมความเสยงตอการเกดโรคหวใจและหลอดเลอด (บญชา, 2554) เนอเยอไขมนมหนาทหลายประการ นอกเหนอจากเปนแหลงสะสมพลงงานแลว ยงท าหนาทของระบบตอมไรทอดวย ไดแก การหลงสารทมผลตออวยวะอนๆ ดงน (สารช, 2549) 1. กรดไขมนอสระ (free fatty acid) การเพมขนของกรดไขมนอสระเปนระยะเวลานานท าใหเกดผลหลายประการคอ (1) ภาวะตานอนซลนทกลามเนอและทตบ (2) มการ

13

กระตนขบวนการกลโคนโอจเนซส (gluconeogenesis) และรบกวนการสรางน าตาลจากตบออนของอนซลน (3) มผลในการยบย งการหลงอนซลนจากเบตาเซลล นอกจากนพบวาเซลลไขมนมขนาดใหญกวาปกต และมความสามารถเกบสะสมไขมนไดนอยลง ไขมนจงไปสะสมทอวยวะอนๆ แทน เชน กลามเนอ ตบ ตบออนท าใหเกดภาวะตานอนซลนทอวยวะเหลาน 2. เลปตน (leptin) เปนโปรตนทหลงจากเนอเยอไขมน โดยจะมคณสมบตในการเพมความไวตออนซลน อาจมผลตอระบบภมคมกนของทเซล (T-cell immunity) และการท างานของไฮโปธาลามส โดยทวไปผปวยเบาหวานชนดท 2 จะไมมการขาดเลปตน ภาวะตานตอเลปตนทเกดขนอาจมผลตอการเกดภาวะตานอนซลน 3..อะดโพเนคตน (adiponectin) เปนโปรตนทมคณสมบตเพมความตานทานตออนซลนโดยพบวา ผปวยโรคอวนและมภาวะความตานทานตออนซลน จะมระดบอะดโพเนคตนลดลง และมความส าคญตอการเกดภาวะตานอนซลนของตบ 4. รซสตน (resistin) เปนโปรตนทท าใหเกดภาวะตานอนซลนโดยเชอวามผลตอการท างานของอนซลนทท าใหเกดการสรางน าตาลมากขน 5..ท เมอ ร นโคซส เฟคเตอรแอลฟา .( tumor.necrosis.factor.α) .โปรตน น มคณสมบตในการกอใหเกดภาวะอกเสบในรางกาย โดยกระตนใหมการหลงไซโตไคน (cytokine) ตางๆ เชน interleukin-6 ผปวยโรคอวนจะมระดบของโปรตนนสงขน และพบวาท าใหเกดภาวะตานอนซลนทกลามเนอ เนอเยอไขมน และทตบ ท งโดยตรง และโดยออมผาน inflammatory cytokines.โดยพบวามการรบกวนตอการสงสญญาณของอนซลน.(insulin.signaling.pathway) และสามารถกระตน NFKB ท transcription factor ทควบคมภาวะอกเสบของรางกาย การวนจฉยภาวะน าหนกตวเกนมาตรฐานในผปวยเบาหวาน ภาวะอวนหรอน าหนกตวเกนมาตรฐาน หมายถงภาวะทรางกายมการสะสมของไขมนมากกวาปกต เกดจากความไมสมดลของพลงงานทไดรบ และพลงงานทรางกายใช (ตวงพร, 2554) ซงเปนปญหาทเกดขนทวโลก โดยในป พ.ศ.2553 มผใหญ 475 ลานคน และเดกเกอบ 50 ลานคน มภาวะอวน.(Heal,.Gosden,.&.Smith,.2012).นอกจากนมการประมาณการวา ผลจากภาวะอวน ท าใหเกดภาวะความผดปกตของความทนตอกลโคส และอาการทางเมตาบอลกของประชากรเพมขนถงฬ420 ลานคน ในป พ.ศ. 2567 (Hossain,.Kawar,.&.Nahas,.2007).ส าหรบประเทศไทยมจ านวนประชากรทมภาวะอวนเพมขนอยางตอเนอง จากรอยละ 18.2 ในป พ.ศ. 2534 เปนรอยละ 35 ในป พ.ศ. 2550 (ฉนทชา, 2556) ตวบงชทใชในการประเมนโรคอวน ไดแก

14

ดชนมวลกาย/การวดรอบเอว สดสวนรอบเอวตอรอบสะโพก สดสวนรอบเอวตอสวนสง และปรมาณรอยละของไขมนในรางกาย 1..ดชนมวลกาย (body mass index: BMI) เปนวธทนยมมากทสด เปนการสะสมพลงงานในผใหญตงแตอาย 20 ปขนไป โดยค านวณจากน าหนกเปนกโลกรมหารดวยสวนสงเปนเมตรยกก าลงสอง หนวยเปนกโลกรมตอตารางเมตร (กก./ตรม.) เกณฑทน ามาจ าแนกภาวะอวนในประชากรกลมเอเชย คอดชนมวลกายทต ากวา 18.5 กก./ตรม. มภาวะน าหนกทต ากวาเกณฑ (under.weight) ดชนมวลกาย 18.5-22.9 กก./ตรม. มภาวะน าหนกปกต (normal) ดชนมวลกายมากกวา หรอเทากบ 23 กก./ตรม. มภาวะน าหนกตวเกนมาตรฐาน (over.weight) ดชนมวลกายเทากบ 23-24.9 กก./ตรม.มภาวะอวน (obese) ดชนมวลกาย 25-29.9 กก./ตรม. มภาวะอวนระดบ 1 (obese grade 1) และดชนมวลกายมากกวา 30 กก./ตรม.มภาวะอวนระดบ 2 (obese grade 2) ซงแตกตางจากคนยโรป เนองจากคนทอายเทากน คนเอเชยทมดชนมวลกายนอยกวาจะมรอยละของไขมนในรางกาย และไขมนใตผวหนงมากกวา พบอตราเสยงโรคตางๆ เชน โรคเบาหวานโรคหวใจ และอตราตายทมดชนมวลกายทต ากวาคนยโรป (ฉนทชา, 2556; WHO, 2000) 2..การวดรอบเอว (waist.circumference) มาตรฐานรอบเอวส าหรบคนไทย คอ นอยกวา 90 เซนตเมตรในผชาย และนอยกวา 80 เซนตเมตรในผหญง หรออตราสวนรอบเอวตอสวนสงไมเกน 0.5.หรอรอบเอวไมเกนความสงหารสองในทงสองเพศ การวดรอบเอวควรท าในชวงเชาขณะยงไมไดรบประทานอาหาร ต าแหนงทวดไมควรมเสอผาปด หากมใหเปนเสอผาเนอบาง วธวด คอ อยในทายน เทาสองขางหางกนประมาณ 10 เซนตเมตร หาต าแหนงขอบบนสดของกระดกเชงกราน และขอบลางของชายโครง ใชสายวดรอบเอวทต าแหนงจดกงกลางระหวางขอบบนของกระดกเชงกราน และขอบลางของชายโครง โดยใหสายวดขนานกบพน วดในชวงหายใจออก ใหสายวดแนบกบล าตวพอด ไมรดแนน (แนวทางเวชปฏบตส าหรบเบาหวาน, 2557) 3..สดสวนรอบเอวตอรอบสะโพก (waist-to-hip ratio:.WHR) เปนคาทไดจากการค านวณ โดยหารคารอบเอวดวยคารอบสะโพก คานบอกการกระจายของไขมน ทงบรเวณหนาทองและบรเวณสะโพก ผทมสดสวนเทากบ.1.มความเสยงตอการเกดเบาหวาน ความดนโลหตสง และไขมนในเลอดสง เพศชายทมสดสวนนมากกวา 0.9.และเพศหญงมากกวา.0.8.จะมความเสยงตอการเกดกลมอาการเมตาบอลก ขอจ ากดของคาน คอ คาอาจไมเปลยนแปลงถารอบเอวและรอบสะโพกเพมขนเทากน หรอผหญงทมรอบสะโพกใหญมาก จะมคานไมสง เพราะใชรอบสะโพกเปนตวหาร.(สวรรณา, 2554) 4..สดสวนรอบเอวตอสวนสง (waist-to-height.ratio:.WHtR) ค านวณโดยการหารคารอบเอวดวยคาความสง ใชแทนดชนมวลกาย ในนกกฬาทมกลามเนอมากได ขอจ ากดของ

15

ตวบงชนคอในผสงอายและวยรน อาจมสดสวนนต าหรอสงกวาความจรง เนองจากความสงของรางกายมการเปลยนแปลงตามวย และความสงเปนตวหารของตวบงชน (สวรรณา, 2554) 5. ปรมาณไขมนในรางกาย (body fat) แสดงดวยคารอยละของไขมนในรางกาย (percentage of body fat) เปนการเปรยบเทยบน าหนกของเนอเยอไขมนกบน าหนกสวนทไมใชเนอเยอไขมน มวธการวดความหนาของไขมนใตผวหนง (skinfold thickness) โดยวดรางกายซกขวาในต าแหนงตางๆ ไดแก ตนแขนดานหนา (biceps) ตนแขนดานหลง (triceps) มมลางของกระดกสะบก (subscapular) ผนงหนาอก หนาทอง บรเวณทอยระหวางเสนทลากจากกระดกสะโพกตดกบเสนลากจากรกแร (supra spinal) หนาขา (thigh) นอง (calf) และเหนอสะโพกดานขาง (supra iliac) โดยใชนวมอดงผวหนงบรเวณนนขน แลวใชปากคบวดคาความหนาของไขมนในหนวยมลลเมตร วดซ าอยางนอย 2 ครง คาตองตางกนไมเกน 1-2 มลลเมตร น าคาทไดไปใชค านวณปรมาณรอยละของไขมนในรางกาย ในปจจบนมความนยมในการใชเครองมอวดความเรวของสอน าไฟฟา (bio-electrical impedance) วธนใหนอนหรอนง โดยมขวอเลกโทรดตดอยกบมออนหนงและทเทาอนหนง หลงจากน นจะผานสญญาณไฟฟาเขาไป หากพบวากระแสไฟฟาผานไดเรวแสดงวามกลามเนอมาก แตหากพบวาสญญาณไฟฟาผานไดชาแสดงวามปรมาณไขมนมาก มการวดปรมาณไขมนดวยวธอนๆ อกหลายวธซงตองท าในโรงพยาบาล เนองจากตองใชเครองมอทมความซบซอน และมคาใชจายสงมาก เชน การเอกซเรยคอมพวเตอร การสรางภาพดวยเรโซแนนซ (กรมการแพทยกระทรวงสาธารณสข, 2548; สวรรณา, 2554) การวนจฉยภาวะอวน ในแตละวธ มขอจ ากดทแตกตางกน เชน การวดรอบเอวเหมาะส าหรบการใชประเมนภาวะอวนลงพง วธทเหมาะสมทสดในการวนจฉยภาวะอวนทงตว คอการวดปรมาณไขมนในรางกาย ซงตองใชเครองมอพเศษและสนเปลองคาใชจาย ในการศกษาครงนใชวธการวดดชนมวลกายในผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน เนองจากค านวณงาย สามารถใชกบการประเมนการสะสมพลงงานในผใหญตงแตอาย 20 ปขนไป เปนวธทประหยด และนยมใชเพอวนจฉยโรคอวนทงตว เปาหมายการควบคมระดบน าตาลในเลอด และน าหนกตวในผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมภาวะน าหนกตวเกนมาตรฐาน ในการรกษาโรคเบาหวานมจดมงหมายเพอ รกษาภาวะแทรกซอนตางๆ ทเกดจากการเปลยนแปลงของระดบน าตาลในเลอด ปองกนและรกษาการเกดภาวะแทรกซอนเฉยบพลน รวมทงปองกนและชะลอการเกดโรคแทรกซอนเรอรง ท าใหผปวยเบาหวานมคณภาพ

16

ชวตทด ใกลเคยงกบคนปกต ซงจะตองลดปจจยเสยงทสงเสรมการเกดโรคแทรกซอนจากเบาหวานใหไดตามเปาหมายหรอใกลเคยงทสด โดยการควบคมน าหนกตวและรอบเอว ควบคมระดบไขมนในเลอด ความดนโลหต เนนการงดสบบหร และมการออกก าลงกายอยางเพยงพอสม าเสมอ (แนวทางเวชปฏบตส าหรบเบาหวาน,.2557) เปาหมายในการควบคมโรคเบาหวานม (American Diabetes Association, 2013) ดงน 1. ระดบฮโมโกลบนเอวนซควรมคานอยกวารอยละ 7 2. ระดบน าตาลในเลอดกอนอาหาร โดยใชวธการเจาะปลายนว เทากบ 70-130 มลลกรมตอเดซลตร (3.9 - 7.2 มลลโมลตอลตร) 3. ระดบน าตาลในเลอดสงสดหลงรบประทานอาหาร 1-2 ชวโมงโดยใชวธการเจาะปลายนว ควรมคานอยกวา 180 มลลกรมตอเดซลตร (นอยกวา 10 มลลโมลตอลตร) 4. ระดบไขมนในเลอดโคเลสเตอรอลรวมควรนอยกวา 170 มลลกรมตอเดซลตร (มก/ดล) ระดบแอลดแอล คอเลสเตอรอล นอยกวา 100 มก/ดล ระดบไตรกลเซอรไรด นอยกวา 150 มก/ดล ระดบเอสดแอล คอเลสเตอรอลในผชายมากกวาหรอเทากบ.40.มก/ดล ในผหญงมากกวาหรอเทากบ 50 มก/ดล (ถามโรคหลอดเลอดหวใจ หรอมปจจยเสยงของโรคหลอดเลอดหวใจหลายอยางรวมดวย) ควรควบคมระดบแอลดแอล คอเลสเตอรอลใหต ากวา.70.มก/ดล (แนวทางเวชปฏบตส าหรบเบาหวาน,.2557) 5. ระดบความดนโลหตควรจะนอยกวา 140/80 มลลเมตรปรอท 6. ควบคมดชนมวลกายใหอยระหวาง 18.5-22.9 กก./ตรม. หรอใกลเคยงรอบเอวในผชายควรนอยกวา 90 เซนตเมตร ในผหญงควรนอยกวา 80 เซนตเมตร หรอใกลเคยง (แนวทางเวชปฏบตส าหรบเบาหวาน, 2557) ในการตรวจระดบน าตาลในเลอดคาทมความจ าเพาะทสดคอ การตรวจระดบของฮโมโกลบนเอวนซ แตมขอจ ากดคอ ขนตอนในการตรวจมความยงยากและมคาใชจายสง ในการศกษาครงน ใชวธการวดระดบน าตาลในเลอดกอนอาหารโดยการเจาะปลายนว เนองจากเปนวธทสะดวกและประหยด แนวทางการควบคมระดบน าตาลในเลอดและน าหนกตวในผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน ผปวยเบาหวานทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน หรอมภาวะอวน ท าใหรางกายดอตอการออกฤทธของอนซลน การลดน าหนกจงมความจ าเปนเพอลดภาวะดอตออนซลนท าใหระดบ

17

น าตาลในเลอดลดลง (เทพและคณะ, 2554; แนวทางเวชปฏบตส าหรบเบาหวาน, 2557) โดยการลดปรมาณพลงงานและไขมนทรบประทานอยเปนประจ า เพมการมกจกรรมทางกายอยางสม าเสมอ และการปรบเปลยนพฤตกรรมอยางตอเนองจะชวยควบคมน าหนกทลดแลวใหคงท (แนวทางเวชปฏบตส าหรบเบาหวาน, 2557) แนวทางในการลดดชนมวลกาย และควบคมระดบน าตาลในเลอดไดแก การออกก าลงกาย การควบคมอาหาร การใชยาในการลดระดบน าตาลในเลอด และการดแลดวยสขภาพทางเลอกมดงน

การออกก าลงกาย ในผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน

ผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน การออกก าลงกายเพอลดดชนมวลกาย ท าใหมการเพมของความไวตออนซลน คอเพมความสามารถของตวรบอนซลนของกลามเนอ ในการเพมระดบน าตาลในเลอดเขาสเซลลกลามเนอ เพอเกบอยในรปของไกลโคเจนทกลามเนอโดยระดบน าตาลในเลอดลดลงประมาณ 35 มลลกรมตอเดซลตร ในชวงทออกก าลงกายจนถง 60 นาท แตผลดดงกลาวจะลดลงตามล าดบ และอยไมเกน 12-72 ชวโมง หลงออกก าลงกาย (วฒชยและสทธพล, 2549) กอนเรมออกก าลงกายควรมการตรวจเชคสขภาพวามโรคแทรกซอน หรอความเสยงทควรระมดระวงเปนพเศษหรอไม จ าเปนตองมการอบอนรางกาย 5-10 นาท และผอนคลาย 3-5 นาท ดวยเสมอ เพอปองกนการเกดปญหาแทรกซอนของระบบหวใจและหลอดเลอด และระบบขอตอ ในกรณหวงผลเพอควบคมระดบน าตาลในเลอด ควรออกก าลงกาย 3-4 วนตอสปดาห หรอวนเวนวน.แตถาหวงผลในการลดน าหนก ควรออกก าลงกาย.5-6.วนตอสปดาห ระยะเวลาทนอยทสดทใชในการลดน าหนก คอ 25-30 นาทตอวน หรอใชระยะเวลา 150-200 นาทตอสปดาห ระยะเวลาทเหมาะสมทสด คอ 35-45 นาทตอวน หรอ 250-300 นาทตอสปดาห (จรวรรณ, 2549;.วฒชยและสทธพล, 2549)

ในการศกษาครงนใชเรมตนดวยการบรหารขอตอสวนตางๆ เปนการอบอนรางกายเพอเตรยมพรอมกอนการฝกโยคะอาสนะ ทมการเหยยดยดสวนตางๆ ของรางกายแลวคงตวนงไว ชวยกระตนใหระบบประสาทและระบบกลามเนอใหท างานไดอยางเหมาะสม ท าใหกลามเนอแขงแรงและท างานปกต ตอดวยเทคนคการผอนคลาย เพอชวยลดความตงเครยด และท าใหกลามเนอสวนตางๆ ของรางกายเกดการผอนคลายและมสมาธ โดยใชระยะเวลาในการฝกสปดาหละ 270 นาท

18

การควบคมอาหารในผ ปวยเบาหวาน เพอลดดชนมวลกายและควบคมระดบน าตาลในเลอด

ผปวยเบาหวานทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน การรจกเลอกอาหารรบประทานอาหารโดยการเรยนรเกยวกบการเลอกชนดของอาหาร รบประทานในปรมาณและสดสวนทเหมาะสม จะชวยใหไดรบสารอาหารอยางครบถวน สามารถลดดชนมวลกายและควบคมระดบน าตาลในเลอดได (วมลรตน, 2552) ดงน 1. ประเภทอาหารของผปวยเบาหวาน สามารถแบงงายๆ เปน 3 ประเภทมดงน 1.1 อาหารทควรงดไดแก ผลไมทมรสหวานจด เชน ทเรยน ขนน เงาะ ล าไย ลนจ ผลไมกระปอง ผลไมกวน ผลไมเชอม 1.2 อาหารทรบประทานไดแตตองจ ากด ไดแก ผลไมทมรสหวาน เชน สม กลวย ใหรบประทานไดหลงอาหารมอละใ1.ผล จ ากดขาวและสารอาหารทท าจากแปงและขนมปง เชน กวยเตยว ขนมจนและมะกะโรน ใหรบประทานแตพออม หรอประมาณวนละ 8-10 ทพพ ควรจ ากดอาหารทมไขมนสง เชน ขาวขาหม ไกทอด กนเชยง ขาวมนไก และเนอสตวตดมน โดยรบประทานใหนอยทสด ควรจ ากดอาหารทมโคเลสเตอรอลสง รบประทานใหนอยกวา 300 มลลกรมตอวน เชน กง ปลาหมก เครองในสตว ไขแดง และไขปลา เพราะอาหารเหลานมผลท าให คอเลสเตอรอลในเลอดสง เกดภาวะอวน ควรจ ากดอาหารทมรสเคมจด หรออาหารส าเรจรป เชน สาหรายกรอบเคม อาหารขบเคยว 1.3 อาหารทรบประทานไดไมจ ากด ไดแก ผกชนดตางๆ เปนอาหารทมกากใยสง โดยเฉพาะผกทมแปงนอยไดแก ผกใบเขยวทกชนด มสารอาหารต า มกากอาหารทเรยกวาไฟเบอร ท าใหการดดซมน าตาลชาลง และมผลในการลดระดบน าตาลในเลอดหลงอาหารได การใชพชผกสมนไพรและเครองเทศตางๆ ในการปรงแตงรส เชน มะนาว กระเทยม ขง ขา ตะไคร พรก ใบมะกรด เนองจากพชผก และสมนไพรทใชปรงแตงรส มกใชในปรมาณทไมมาก และไมมผลในการเพมระดบน าตาลในเลอด แนะน าไมใหใสน าตาลในอาหารประเภทเครองดม แตถาชอบรสหวานอาจใชน าตาลเทยมแทนได 2. ปรมาณอาหารทเหมาะสมในผปวยเบาหวาน ขนอยกบน าหนกตวและกจวตรประจ าวน โดยมหลกในการค านวณดงน 2.1 น าหนกตวมาตรฐานมวธการค านวณ คอ ผชาย น าหนกทเหมาะสม = ความสง (เซนตเมตร)-100 ผหญง น าหนกทเหมาะสม=[ความสง (เซนตเมตร)-100]-10%

19

สามารถบวกหรอลบไดอกประมาณ 3-5 กโลกรมขนอยกบโครงสรางของรางกายน าหนกทมากกวาเกณฑพจารณาไดวาน าหนกมากกวาปกต 2.2 การค านวณความตองการพลงงานตอวน พจารณาจากกจกรรมตางๆ ตามความหนกเบาดงน ถาน าหนกนอยกวาปกตรอยละใ20ใก าหนดความตองการพลงงาน ตอวนดงน นอนอยบนเตยง = น าหนก х 25 กโลแคลอรตอวน ท างานเบา = น าหนก х 35 กโลแคลอรตอวน ท างานปานกลาง = น าหนก х 40 กโลแคลอรตอวน ท างานหนกมาก = น าหนก х 45-50 กโลแคลอรตอวน ถาน าหนกปกต ก าหนดความตองการพลงงานตอวน ดงน นอนอยบนเตยง = น าหนก х 20 กโลแคลอรตอวน ท างานเบา = น าหนก х 30 กโลแคลอรตอวน ท างานปานกลาง = น าหนก х 35 กโลแคลอรตอวน ท างานหนกมาก = น าหนก х 40 กโลแคลอรตอวน ถาน าหนกมากกวาปกตรอยละใ20.ก าหนดความตองการพลงงาน ตอวนดงน นอนอยบนเตยง = น าหนก х (15 ถง 20) กโลแคลอรตอวน ท างานเบา = น าหนก х (20 ถง 25) กโลแคลอรตอวน ท างานปานกลาง = น าหนก х 30 กโลแคลอรตอวน ท างานหนกมาก = น าหนก х 35 กโลแคลอรตอวน 2.3 ค านวณพลงงานทไดรบจากคารโบไฮเดรตโปรตนและไขมน ก าหนดคารโบไฮเดรตรอยละ.50.ของพลงงานจากอาหารทงหมด ก าหนดโปรตนรอยละใ12-20 ของพลงงานทงหมดก าหนดไขมนรอยละ.25-30ใของพลงงานทงหมด 1)ใรบประทานอาหารใหครบใ5.หม แตละหมใหหลากหลาย รบประทานขาวเปนอาหารหลกสลบกบแปงบางมอ โดยรบประทานแตพออม ใหตรงเวลาวนละ 3 มอ ไมรบประทานจบจบระหวางมอ หรอรบประทานมอใดมอหนงมากหรอนอยเกนไป โดยรบประทานขาวใหเหลอมอละ 1-1.½.จาน เพอใหไดรบพลงงานจากอาหารลดลง และควรรบประทานขาวทไมขดส หรอขดสนอย เชน ขาวกลอง และขาวซอมมอ เนองจากมการดดซมคารโบไฮเดรตชาลง และระดบน าตาลในเลอดไมสงเรวเกนไป ส าหรบบางคนทมความจ าเปนตอง

20

แบงอาหารรบประทานเปนมอเลกๆ และมอาหารวางระหวางมอแทนการรบประทานมอใหญกไดแตปรมาณอาหารทงหมดตอวนมเทาเดม (เทพและคณะ, 2554) 2).รบประทานผกชนดตางๆ โดยเฉพาะผกใบเพมขนวนละ 4-6 ทพพเพอใหไดอาหารทมกากใยเพมมากขน 3)ใรบประทานปลาและถวเมลดแหงเปนประจ า รบประทานเนอสตวทไมตดมน ลอกเอาหนงออก ใหรบประทานมอละ 2-3 ชอนโตะ รบประทานปลาทะเลซงมไขมนชนดไมอมตวสง รบประทานถวเหลองหรอถวเมลดแหงแทนเนอสตวโดยทวไป เพราะถวเมลดแหงมโปรตนสง แตตองจ ากดถวเมลดแหงทมไขมนสง เชน ถวลสง 4).ใชน ามนใหนอยทสดในการปรงอาหาร และหลกเลยงการรบประทานอาหารทมไขมนสง ปรงอาหารโดยวธการนง ตม ผด แทนการทอด ควรใชน ามนพชปรงอาหารวนละ 6-7 ชอนชา ควรดมนมพรองมนเนยชนดไมปรงรส และใหหลกเลยงอาหารทมคอเลสเตอรอลสง เชน เครองในสตว รบประทานไขไดไมเกนสปดาหละ 3-4 ฟอง (เทพและคณะ, 2554) 5)ใงดอาหารทมน าตาลมาก ขนมหวาน และผลไมรสหวานทกชนด สวนผลไมทรบประทานได เชน ฝรง มะมวงดบ ใหรบประทานหลงอาหารไดมอละ 6-8 ชนขนาดพอค า เพอปองกนภาวะระดบน าตาลในเลอดสงขนและไดรบพลงงานมากเกนไป 6)ใการรบประทานอาหารตามวถของโยคะ ทน ามาประยกตใชกบผปวยเบาหวาน การรบประทานอาหารในปรมาณทเหมาะสม เนน ผก ผลไม ธญพชตางๆ มทศนคตทเหมาะสมในการรบประทานอาหาร ปรงอาหารดวยความเอาใจใส แบงอาหารเปนมอเลกๆ เนนการเคยวใหละเอยด และรบประทานอาหารอยางชาๆ.(กว,.2556;.แพทยพงษ,.2550)

การใชยาในการลดระดบน าตาลในเลอด

การใชยาในผ ปวยเบาหวานชนดท 2 โดยเฉพาะผ ทมภาวะน าหนกตวเกนมาตรฐาน การควบคมอาหาร และการออกก าลงกาย สามารถลดระดบน าตาลในเลอดได หากการใชวธดงกลาวไมไดผล จ าเปนตองการใชยาในการลดระดบน าตาลในเลอดทงชนดรบประทาน หรอชนดฉด ขนกบระดบน าตาลในเลอดหรอสภาวะการเจบปวยอนๆ (แนวทางเวชปฏบตส าหรบเบาหวาน, 2557; เทพและคณะ, 2554) มดงตอไปน 1. ยาเมดในการลดระดบน าตาลในเลอดชนดรบประทาน แบงไดเปน 3 กลม ตามกลไกการออกฤทธ ไดแก

21

1.1 ยากลมทกระตนใหมการหลงของอนซลนจากตบออนเพมขน ไดแก ยากลมซลโฟนลยเรย (sulfonylurea) ยากลมทไมใช ชลโฟนลยเรย (non.-.sulfonylurea.หรอ glinide) และยาทยบย งการท าลาย glucagon like polypeptide-1 (GLP-1) ไดแก ยากลม DLP-4 inhibitor หรอ (gliptin) 1.2 ยากลมทมผลลดภาวะดอของอนซลน คอ biguanide และกลม thiazo lidinedione หรอ glitazone 1.3 ยากลมทยบย งเอนไซมแอลฟากลโคไซเดส (alpha-glycosidase inhibitor) ทเยอบผนงล าไส ท าใหลดการดดซมกลโคสทยอยอาหารจากแปง 2. อนซลน ชนดของอนซลนจ าแนกตามการออกฤทธไดเปน 4 ชนด คอ 2.1 ชนดออกฤทธเรวมาก (rapid-acting insulin) เมอฉดเขาใตผวหนงจะออกฤทธในเวลา 10-15 นาท ออกฤทธสงสดท 1-3 ชวโมง และมฤทธนานประมาณ 3-5 ชวโมง อนซลนชนดนจะมลกษณะเปนน าใส ใชฉดเมอตองการลดระดบน าตาลในเลอด หลงรบประทานอาหารมอนนๆ มชอการคา เชน ฮวมาลอก (Humalog) โนโวแรปด (Novorapid) 2.2 ชนดออกฤทธเรว และส น (short-acting insulin) เมอฉดเขาใตผวหนงจะออกฤทธในเวลา 30-60 นาท ออกฤทธสงสดท 2-4 ชวโมง และมฤทธนานประมาณ 5-7 ชวโมง อนซลนชนดนจะมลกษณะเปนน าใส ใชฉดกอนอาหารครงชวโมงเพอควบคมระดบน าตาลหลงอาหาร และใชฉดเมอตองการใหระดบน าตาลในเลอดลดลงอยางรวดเรว ในกรณทระดบน าตาลในเลอดสงมาก หรอ มภาวะคโตนคง มชอการคา เชน เรกลารอนซลน (Regular insulin) แอคทราพด (Actrapid) ฮวมลนอาร (Humulin R) 2.3 ชนดออกฤทธปานกลาง (intermediate-acting insulin) อนซลนชนดนจะเรมออกฤทธหลงฉดเขาใตชนผวหนง 2-4 ชวโมง ออกฤทธสงสดในเวลา 6-12 ชวโมง และมฤทธ นานประมาณ 18-24 ชวโมง มชอการคา เชน เอนพเอช (NPH) เลนทารด (Lentard) โมโนทารด (Monotard) โพรทาเฟน (Protaphane) ฮวมลนเอน (Humulin N) 2.4.ชนดออกฤทธยาวใ( long-acting.insulin).ภายหลงการฉดเขาใตผวหนงอนซลนชนดนใชเวลา 2 ชวโมง จงเรมออกฤทธ ไมมฤทธสงสด และมฤทธนาน 24 ชวโมงใชฉดเพอใหระดบอนซลนในเลอดสงขนปรมาณหนงตลอดวน และปองกนไมใหเกดภาวะน าตาลในเลอดต าไดเนองจากไมมฤทธสงสด ในการศกษาครงนเพอปองกน การเปลยนแปลงของระดบน าตาลในเลอดของระดบน าตาลในเลอดของ ผปวยเบาหวานเรวเกนไป ผวจยจงเลอกใชผปวยทรกษาดวยยาลดระดบน าตาลในเลอดชนดรบประทาน

22

การดแลดวยสขภาพทางเลอก การพยาบาลเปนทงศาสตรและศลป ศาสตรแหงการพยาบาล เปนศาสตรแหงการปฏบต และการประยกตโดยการน าองคความรจากศาสตรสาขาตางๆ มาประยกตใชกบผปวยรวมถงศาสตรสขภาพทางเลอก เพอชวยสงเสรมใหการดแลผปวยมความครอบคลมความตองการทกมตไดอยางสมบรณแบบ เพมมากขน การดแลสขภาพทางเลอก หมายถง การบ าบดรกษาอกทางหนงทสามารถน ามาใชแทน หรอสลบกบการรกษาทใชในระบบการแพทยแผนปจจบน โดยมผมความรความสามารถในการรกษาเปนผท าหนาทบ าบดรกษา (บ าเพญจต, 2550) หลกการพจารณาใชแพทยทางเลอกส าห รบประเทศไทย มหลกส าคญ 4 ประการ (ตวงพร, 2551; เทวญ, 2551) ไดแก (1) หลกของการมประสทธผล (efficacy) เปนเรองทจะตองพสจน หรอมขอพสจนมาแลววา มการใชไดผลจรง หรอใชมาเปนเวลานานจนเปนทยอมรบ จากการศกษาวจยหลายวธการ (2) หลกของความปลอดภย (safety) โดยมผลกบผใชอยางไร มพษแบบเฉยบพลน เรอรงหรอไม ท าใหเกดอนตรายตอรางกายหรอไม (3) หลกของความนาเชอถอ (rational) โดยดจากองคความรดานการแพทยทางเลอกชนดนน ประเทศตนก าเนดใหการยอมรบ หรอมการใชอยางแพรหลายหรอไม ใชเปนเวลานานแคไหน มการบนทกไวอยางไร (4) หลกของความคมคา (cost benefit effectiveness) โดยเทยบวาคาใชจายวธนนๆ คมคาส าหรบผปวยหรอไม การดแลดวยสขภาพทางเลอก มวธคดและกระบวนทศนในการมองความเปนไป ความเปนจรงเกยวกบโลกและชวต ตงอยบนความสามารถในการเยยวยาตนเอง ตามธรรมชาตของรางกายมนษย การสมานเยยวยาสามารถเกดขนไดในระดบ รางกาย อารมณ จตใจหรอระดบจตวญญาณ โดยเฉพาะอยางยงศาสตรการแพทยแผนตะวนออก ทเนนการดแลรกษาจากอวยวะภายในสภายนอก กระตนการท างานของอวยวะภายในใหแขงแรง เชน การแพทยอายรเวทของอนเดย การแพทยแผนจน การแพทยแผนไทย และการแพทยพนบานของประเทศตางๆ ในซกโลกตะวนออก ซงหลกทฤษฎการแพทยแผนตะวนออกทแทจรงคอ การปรบสมดลของรางกาย และจตใจโดยวธอาจแตกตางกนไป เชน การฝกสมาธ จกง และโยคะ ซงมความแตกตางจากแพทยแผนตะวนตกหรอการแพทยปจจบน (บ าเพญจต, 2550) ประเทศไทยยงมการแพทยแผนไทย ซงเปนศาสตรดานการแพทยทางเลอกทนาสนใจโดยเฉพาะการใชสมนไพรหลายชนดทมสรรพคณชวยลดระดบน าตาลในเลอด มผปวยเบาหวานบางรายทไมสามารถควบคมระดบน าตาลในเลอดได หนมาใชการแพทยทางเลอกสมนไพร จากการศกษาของ กาญจนา, วภา, และเสาวนนท (2556) เรองพฤตกรรมการสมนไพรในการลดระดบน าตาลในเลอด ในผปวยเบาหวาน:.ขอมลพนฐานเพอน าไปสการพฒนาระบบ

23

บรการเบาหวาน ในอ าเภอหวยแถลง พบวา ผปวยเบาหวานใชสมนไพรในการลดระดบน าตาลในเลอดถงรอยละ 40.5 โยคะเปนทางเลอกหนงทน ามาใชดแลสขภาพทางเลอก ทมหลกในการดแลสขภาพไดอยางครอบคลมทงทางดานรางกาย จตใจ รวมทงจตวญญาณ เปนการสงเสรมใหรางกายกบจตใจท างานอยางเปนระเบยบ เปนกระบวนการทมนษยเรยนรทจะด ารงชวตอยางเปนองครวมมากทสด เพอจดปรบสมดลของรางกาย สงเสรมการมสขภาวะทดทงทางกายและจต (แพทยพงษ, 2550; สรพมล, 2551ข) การดแลสขภาพทางเลอกดวยโยคะส าหรบผปวยเบาหวานมจดมงหมายเพอกระตนการไหลเวยนของเลอดทมผลตออวยวะภายในชองทอง ตอมไรทอทส าคญ และเกยวของกบอวยวะทเกยวกบการเผาผลาญอาหารสงผลใหเกดความสมดลของรางกาย (สรพมล, 2551ก) โยคะจงสามารถน ามาใชลดดชนมวลกายและควบคมระดบน าตาลในเลอดได

ปจจยทเกยวของกบภาวะน าหนกตวเกนมาตรฐานการควบคมน าหนกและการควบคมระดบน าตาลในเลอดในผปวยเบาหวานชนดท 2

1. ปจจยทเกยวของกบภาวะน าหนกตวเกนมาตรฐาน

จากการทบทวนวรรณกรรมทผานมา พบวาปจจยทเกยวของกบภาวะน าหนกตวเกนมาตรฐานไดแก พฤตกรรมการรบประทานอาหาร ขาดการออกก าลงกาย ยาบางชนด และโรคบางชนด ดงรายละเอยดตอไปน 1.1.พฤตกรรมดานการรบประทานอาหาร คอ การรบประทานอาหารมากเกนความตองการของรางกาย ประกอบดวย ชนดและปรมาณของอาหาร สดสวนของอาหาร จ านวนมอ การงดอาหาร ระยะเวลาทใชในการรบประทานอาหาร ขนาดของค า และการบดเคยว (กรมการแพทยกระทรวงสาธารณสข, 2548; ถาวร, 2553; ทกษพล, สรนทรยา, และสลดดา, 2554) 1.2.ขาดการออกก าลงกาย เนองจากความกาวหนาทางเทคโนโลย ท าใหมวถชวตทใชพลงงานลดลง หรอมการเคลอนไหวลดลง เชน การนงหนาคอมพวเตอรเปนเวลานาน ขาดการออกก าลงกาย มผลท าใหการสะสมไขมนเพมมากขน (กฤตยาและคณะ, 2554; จนตนา, 2554) 1.3.ยาบางชนด เชน ยาซลฟนลยเรย (Sulfonylurea) ท าใหเพมความอยากอาหาร ยารกษาภาวะซมเศราบางชนด และยาระงบอาการชกบางชนดท าใหมสารโมโนเอมน ในระบบประสาทสวนกลางสงขนสงผลใหมน าหนกตวเพมขน (จนตนา, 2554; สวรรณา, 2554)

24

1.4 โรคบางชนด เชน ความผดปกตของตอมไรทอ การท างานผดปกตของตอมไทรอยดในการท าหนาทผลตฮอรโมนไทรอกซน ทควบคมกระบวนการเผาผลาญอาหารในรางกายใหท างานนอยลง กระบวนการเผาผลาญพลงงานลดลง ท าใหมการสะสมของไขมนเพมมากขน (จนตนา, 2554; สวรรณา, 2554) 2. ปจจยทเกยวของกบการควบคมน าหนกตว

จากการทบทวนวรรณกรรมทผานมา พบวา ปจจยทเกยวของกบการควบคมน าหนกตวไดแก ปจจยดานทศนคต และปจจยดานสงแวดลอม ดงรายละเอยดตอไปน 2.1 ปจจยดานทศนคต ปจจยดานทศนคตทเกยวของกบการควบคมน าหนกตว ประกอบดวย ความรสกนกคด การรบรอปสรรค และการรบรประโยชนของพฤตกรรม ในการควบคมน าหนก ดงราย ละเอยด ตอไปน 2.1.1 ความรสกนกคดทเกยวของกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในการควบคมน าหนกตว จากการศกษาธนธรณ (2549) เรองปจจยคดสรรทสมพนธกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในการควบคมน าหนกตวของผปวยโรคความดนโลหตสงทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน พบวาความรสกนกคดทเกยวของกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในการควบคมน าหนกตว มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในการควบคมน าหนกตวของผปวยโรคความดนโลหตสงทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน 2.1.2 การรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ในการควบคมน าหนกตว จากการศกษาธนธรณ (2549) เรองปจจยคดสรรทสมพนธกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในการควบคมน าหนกตวของผปวยโรคความดนโลหตสงทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน พบวา การรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพเพอควบคมน าหนกตว มความสมพนธทางทางลบกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในการควบคมน าหนกตวของผปวยโรคความดนโลหตสงทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน 2.1.3 การรบรประโยชนของพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ในการควบคมน าหนกการศกษาธนธรณ (2549) เรองปจจยคดสรรทสมพนธกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ในการควบคมน าหนกตว ของผปวยโรคความดนโลหตสงทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน พบวาการรบรประโยชนของพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในการควบคมน าหนกตว มความสมพนธ

25

ทางบวกกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในการควบคมน าหนกตวของผปวยโรคความดนโลหตสงทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน 2.2 ปจจยดานสงแวดลอม ปจจยดานสงแวดลอมทเกยวของกบการควบคมน าหนกตว ไดแก แรงสนบสนนจากครอบครว มการศกษาธนธรณ (2549) เรองปจจยคดสรรทสมพนธกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในการควบคมน าหนกตวของผปวยโรคความดนโลหตสงทมน าหนกตวเกนมาตรฐานพบวา อทธพลของครอบครวมผลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ในการควบคมน าหนกตว ของผปวยโรคความดนโลหตสงทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน และการศกษาของ อะเวอรและคณะ (Avery et al., 2012) พบวาแรงสนบสนนทางสงคมเปนปจจยทมผลตอการลดน าหนกและรกษาน าหนกใหคงท 3. ปจจยทเกยวของกบการการควบคมระดบน าตาลในเลอดในผปวยเบาหวาน

ชนดท 2 จากการศกษาทผานมาพบวาปจจยทเกยวของกบการการควบคมระดบน าตาลในเลอดในผปวยเบาหวานชนดท 2.ไดแก ปจจยดานผปวย ปจจยดานทศนคต และปจจยดานพฤตกรรม 3.1 ปจจยดานผปวย จากการศกษาทผานมาพบวา ปจจยดานผปวยทเกยวของกบการควบคมระดบน าตาลในเลอดมความส าคญ ประกอบดวย ปจจยดานความร ดชนมวลกาย รายได และระยะเวลาการเปนโรคเบาหวาน ดงรายละเอยดตอไปน 3.1.1 ปจจยดานความรของผปวยเบาหวาน พบวามผลตอการควบคมระดบน าตาลในเลอดของผปวย คอ ผปวยทไมมความรเรองโรคเบาหวานจะไมสามารถควบคมระดบน าตาลในเลอดได แตเมอไดรบการสงเสรมดานความรท าใหผปวยมพฤตกรรมการดแลตนเองดขน จากการศกษาของเกษม (2549) เรองการพฒนาพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยเบาหวานหมท 3 ต าบลกดตาเพชร อ าเภอล าสนธ จงหวดลพบร พบวาผปวยสวนใหญทไมสามารถควบคมระดบน าตาลในเลอดได ขาดความรความเขาใจเกยวกบโรคเบาหวานทงทางดาน สาเหต การปองกนภาวะแทรกซอน และการรกษาโรคเบาหวาน และผลการศกษาของนภาวรรณ, พชรพร, และผสด (2554) พบวา ระดบการศกษามความสมพนธกบการควบคมระดบน าตาลใน

26

เลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 โดยระดบการศกษาทสงขน จะสามารถควบคมระดบน าตาลในเลอดไดดกวา 3.1.2 ดชนมวลกาย ภาวะน าหนกตวเกนมาตรฐาน มผลท าใหเกดความตานทานในการออกฤทธของอนซลน (เทพและคณะ, 2554; สารช, 2549) มการศกษาของนรมล,.ประยร,.และเพรยวพนธ (2555) พบวา ผปวยเบาหวานทมคาดชนมวลกายมากกวา หรอเทากบ 23 กโลกรมตอตารางเมตร จะท าใหไมสามารถควบคมระดบน าตาลในเลอดใหปกตไดมากเปน 3.12 เทาของผปวยเบาหวานทมคาดชนมวลกายนอยกวา 23 กโลกรมตอตารางเมตร 3.1.3.รายไดใเปนปจจยทสามารถท านายพฤตกรรมการดแลตนเอง ของผปวยโรคเบาหวานชนดท 2 มการศกษาของอมรรตนและอนงค (2555) พบวาผทมสถานภาพทางเศรษฐกจ และสงคมสงจะมโอกาสดกวา ในการแสวงหาสงทเปนประโยชนในการดแลสขภาพ และเอออ านวยใหสามารถไดรบอาหารทเหมาะสม 3.1.4ใระยะเวลาการเปนโรคเบาหวาน โดยผปวยเบาหวานทมระยะเวลาการเปนโรคเบาหวาน มากกวาหรอเทากบ 7 ป จะท าใหไมสามารถควบคมระดบน าตาลในเลอดใหปกตไดมากเปน 2.72 เทาของผปวยเบาหวานทมระยะเวลาการเปนโรคเบาหวานนอยกวา 7 ป (นรมล, ประยร, และเพรยวพนธ, 2555) 3.2 ปจจยดานทศนคต ปจจยดานทศนคตของผ ปวย เบาหวาน ท เ กยวของกบการรบ รโรคเบาหวานโดยผปวยรบรวาโรคเบาหวานเปนโรคทเกดจากกรรมพนธและรกษาไมหาย มการศกษาของประทป, เพญศร และสวมล (2553) เรองการพฒนารปแบบการสงเสรมสขภาพแบบองครวม ของผปวยเบาหวานในชมชนวดปรณาวาส พบวาผปวยมการรบรเกยวกบโรคเบาหวาน เปนโรคทเกดจากกรรมพนธเกดขนไดกบทกคน เกดจากความเสอมของรางกาย เนองจากอายมากเปนโรคเรอรงทสงคมไมรงเกยจ เปนโรคทรกษาไมหาย และตองรกษา การศกษาของอมรรตนและอนงค (2555) พบวาปจจยทสามารถรวมกนท านายพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยโรคเบาหวานชนดท 2 คอการรบรประโยชนของการปฏบตตามค าแนะน าของเจาหนาท และรบรความรนแรงของโรค ท าใหผปวยปฏบตตวดานการดแลตนเอง และมาตรวจตามนดสม าเสมอ 3.3ปจจยดานพฤตกรรม จากการศกษาทผานมา พบวาพฤตกรรมทเกยวของกบการควบคมเบาหวาน ไดแก พฤตกรรมดานอาหารใพฤตกรรมดานการออกก าลงกาย พฤตกรรมดานการรบประทานยา และการใชยาสมนไพร พฤตกรรมการพกผอน และพฤตกรรมการเผชญกบภาวะเครยด ดงรายละเอยดตอไปน

27

3.3.1.พฤตกรรมดานอาหาร ผปวยเบาหวานทมพฤตกรรมการควบคมอาหารทไมถกตองทงชนด ปรมาณ และการควบคมอาหารทไมตอเนอง มสาเหตมาจากตวผปวยเองและสงแวดลอม มการศกษาของประทปและคณะใ(2553).เรองการพฒนารปแบบการสงเสรมสขภาพแบบองครวม ของผปวยเบาหวานในชมชนวดปรณาวาส พบวาผปวยมพฤตกรรมการรบประทานอาหารทไมถกตองในดาน ประเภทอาหาร มออาหาร และปรมาณอาหาร เนองจากพฤตกรรมการรบประทานอาหารเปนพฤตกรรมทมความซบซอน มปจจยทมอทธพลหลายดาน เชน ครอบครว สงคม เพอน มการศกษาของสมยศใ(2555)ใเรองพฤตกรรมการดแลตนเอง การสนบสนนทางสงคม และการควบคมระดบน าตาลในเลอดของผปวยโรคเบาหวานโรงพยาบาลวภาวด จงหวดสราษฎรธาน พบวา ผปวยไมสนใจทจะควบคมอาหาร เพราะคดวาอยางไรกตองรบประทานยา จงไมเหนความส าคญของการรบประทานอาหารใหเหมาะสม รบประทานอาหารไมเปนเวลา ประชมบอย การใสฟนปลอม อาชพขายอาหารตองชมบอย บางคนชอบอาหารหวาน 3.3.2ใพฤตกรรมดานการออกก าลงกาย ผปวยเบาหวานทมพฤตกรรม การออกก าลงกายไมถกตองและไมเหมาะสม ไมมความเขาใจทถกตองเกยวกบการออกก าลงกาย เนองจากการออกก าลงกายเปนการปรบเปลยนวถชวตทมลกษณะเฉพาะ เปนกจกรรมทท าเปนกลม มขอจ ากดดานเวลา และดานสขภาพ จากการศกษาของเกษม (2549) เรองการพฒนาพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยเบาหวานหมท 3 ต าบลกดตาเพชร อ าเภอล าสนธ จงหวดลพบรพบวา ผปวยบางรายมการบรหารรางกายเลกนอย กมความเขาใจผดคดวาตนเองไดออกก าลงกายเพยงพอแลว สาเหตเพราะไมมความเขาใจทถกตองเกยวกบการออกก าลงกาย จากการศกษาของประทปและคณะใ(2553) เรองการพฒนารปแบบการสงเสรมสขภาพแบบองครวมของผปวยเบาหวานในชมชนวดปรณาวาส พบวาผปวยสวนใหญขาดการออกก าลงกายเปนประจ า ทงนเนองจากการออกก าลงกายประจ า เปนการปรบเปลยนวถชวตทมลกษณะเฉพาะ และเปนกจกรรมทท าเปนกลม จะรสกดกวาท าคนเดยว การคลอยตามกลมจงมความส าคญ และการศกษาของเลศมณฑนฉตร,.สทต,.และสรางค (2554) พบวา กลมผปวยเบาหวานทมอาการไมดขนขาดการออกก าลงกายทสม าเสมอ 3.3.3.พฤตกรรมดานการรบประทานยาและการใชยาสมนไพร ผปวยเบาหวานมพฤตกรรมการรบประทานยาไมถกตอง ทงขนาด เวลา บางรายซอยารบประทานเองหรอหยดยาเอง และผปวยบางรายรบประทานยาสมนไพรเนองจากมขอจ ากดเรองความร อาชพ และผดแล การศกษาของเกษม (2549) เรองการพฒนาพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยเบาหวานหมท.3.ต าบลกดตาเพชร อ าเภอล าสนธ จงหวดลพบร พบวาผปวยมพฤตกรรมการรบประทานยา ทไมถกตอง ทงขนาดและเวลา ไมสามารถตดสนใจไดวาจะปฏบตเชนไร เมอลม

28

รบประทานยา และบางรายรกษาดวยสมนไพรรวมกบแผนปจจบน หรอรกษาดวยสมนไพรอยางเดยว และผลการศกษาของสมยศ (2555) เรองพฤตกรรมการดแลตนเอง การสนบสนนทางสงคม และการควบคมระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวาน โรงพยาบาลวภาวด จงหวดสราษฎรธาน พบวาปญหาการรบประทานยาสวนใหญทพบ คอรบประทานยาไมสม าเสมอ ลมรบประทานยา อานซองยาไมเหน ตองใหผอนหยบยาใหรบประทานหรอเดาเอาเอง และการศกษาของเลศมณฑนฉตรและคณะ (2554) พบวาการรบประทานยาไมด ท าใหไมสามารถควบคมระดบน าตาลในเลอดใหปกตไดมากเปน 2.83 เทาของผปวยเบาหวานทมพฤตกรรมการรบประทานยาด 3.3.4 พฤตกรรมการพกผอน ผปวยเบาหวาน มการพกผอนไมเพยงพอ เกดจากสาเหตทงดานรางกาย จตใจ และสงแวดลอม จากการศกษาของประทปและคณะ (2553) เรองการพฒนารปแบบการสงเสรมสขภาพแบบองครวมของผปวยเบาหวานในชมชนวดปรณาวาส พบวา มกลมตวอยางบางสวนมการพกผอนไมเพยงพอ เชน ในดานระยะเวลา และประสทธภาพของการพกผอน ทงนอาจจะเนองมาจากสภาพแวดลอม และอายของผปวยทมากขนท าใหการพกผอน นอนหลบยากอกทงผปวยบางคนมภาวะเครยดรวมดวย จงสงผลตอการพกผอนได นอกจากนในชมชนและบรเวณใกลเคยง ยงขาดสถานทพกผอน สงเหลานยอมสงผลตอพฤตกรรมการพกผอนของผปวยได 3.3.5.พฤตกรรมการเผชญกบภาวะเครยด ส าหรบผ ปวยเบาหวานทมพฤตกรรมการเผชญกบภาวะเครยดไดเหมาะสมหรอไม ขนอยกบมมมองของชวตการปรบตว และวธการขจดความเครยด ผปวยทมมมมองชวตในแงลบ ไมมวธการจดการกบสาเหตตางๆ ทท าใหเกดความเครยดปรบตวไมได จะมภาวะเครยดและไมมวธการระบายความเครยดไดอยางเหมาะสม การศกษาของสมยศ.(2555).เรองพฤตกรรมการดแลตนเองการสนบสนนทางสงคม และการควบคมระดบน าตาลในเลอดของผปวยโรคเบาหวานโรงพยาบาลวภาวด จงหวดสราษฎรธาน พบวาการจดการความเครยดในผปวยเบาหวานจะไมคนหาสาเหตของความเครยด และหาแนวทางแกไขสงทเปนตนเหตของความเครยดหรอไมไดระบายความวตกกงวลใจใหกบบคคลทไววางใจ 3.4 ปจจยดานระบบบรการและสงแวดลอม จากการศกษาทผานมาพบวาปจจยดานระบบบรการและสงแวดลอมมผลตอการควบคมระดบน าตาลในเลอดในผปวยเบาหวานชนดท 2 ดงรายละเอยดตอไปน 3.4.1 ปจจยดานระบบบรการ มผลตอการควบคมระดบน าตาลในเลอดของผปวยโรคเบาหวาน การจดระบบบรการสขภาพทเหมาะสม โดยการมสวนรวมของชมชน และทมสหวชาชพ มระบบสงตอทมประสทธภาพ กอใหเกดระบบการดแลผปวยทด

29

สามารถลดระดบน าตาลในเลอดและภาวะแทรกซอนได จากการศกษาของกาญจนา, พนตนาฏ, วงเดอน และสชญญา (2553) เรองการพฒนาระบบการดแลผปวยเบาหวานโรงพยาบาลชยภม พบวา ผลการพฒนาระบบการดแลผปวยเบาหวานครอบคลมถงชมชน โดยทมสหวชาชพ จดท าคมอการดแลตนเอง ปรบปรงระบบการสงตอจากชมชนมายงโรงพยาบาล พบวา คาเฉลยของระดบฮโมโกลบนเอวนซของกลมตวอยางหลงการพฒนามคาลดลงอยางมนยส าคญทางสถต (p.<..05).พบภาวะ แทรกซอนไดแก อตราการเกดจอประสาทตาเสอม อตราการเกดแผลทเทา อตราการเกดโรคหลอดเลอดหวใจ และอตราการเกดโรคไตเสอมลดลงได ตามเกณฑชวดทก าหนดไว 3.4.2 ปจจยดานสงแวดลอม มผลตอการควบคมระดบน าตาลในเลอดของผปวยโรคเบาหวาน ไดแก แรงสนบสนนจากสงคมและครอบครว ซงบทบาทของครอบครว จะชวยกระตนใหผปวยควบคมระดบน าตาลในเลอด และคอยดแลเมอผปวยมอาการผดปกต การดแลทเหมาะสมจากครอบครว ท าใหผปวยมพฤตกรรมการดแลตนเองทถกตอง โดยเฉพาะเมอน ามา ใชรวมกบการท ากลมเพอนชวยเพอน จากการศกษาของสระเชษฐ (2551) เรองการเสรมสรางพลงอ านาจโดยใชกระบวนการกลมและแรงสนบสนนทางสงคมจากครอบครวและชมชนในการควบคม โรคของผปวยโรคเบาหวานชนดท 2 ทไมสามารถควบคมระดบน าตาลในเลอดได พนทอ าเภอบางไทร จงหวดพระนครศรอยธยา พบวาผปวยเบาหวานชนดท 2 มความรเรองโรคเบาหวาน และภาวะแทรกซอน ความเชอเกยวกบโรคเบาหวาน พฤตกรรมการปฏบตตวเพอควบคมระดบน าตาลในเลอดดขน สามารถควบคมระดบน าตาลในเลอดไดดขน ซงจะชวยใหผปวยลดความเสยงตอการเกดภาวะแทรกซอนตางๆได ผดแล บคคลทดแลเมอเจบปวยมความสมพนธกบ พฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยโรคเบาหวาน (พสมย, 2551) แนวคดโยคะส าหรบผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน ประวตโยคะ โยคะเปนศาสตรทเกาแกกวา 5,000 ป มตนก าเนดในประเทศอนเดย มการฝกฝนและถายทอดตอๆกนมา หนงสอเลมแรกทกลาวถงโยคะศาสตร คอคมภรพระเวทโบราณ แตไมไดมการรวบรวมไวเปนระบบชดเจน ตอมาทานมหาฤาษปตญชลไดประมวลศาสตรโยคะเขาอยางเปนระบบ คอต าราโยคะสตรซงเปนต าราทสรปประมวลสาระแหงโยคะ อธบายถงแกนแหงโยคะ

30

เปนต าราเลมแรกทยกยองใหเปนต าราแมบท (กว, 2556; สรพมล, 2551ข) โยคะเรมเขาสประเทศไทยในรปแบบของฤๅษดดตนในรชกาลท 1 โปรดใหสรางฤๅษดดตนท าดวยดน จนสมยรชกาลท 3 ไดมการปฏสงขรณวดพระเชตพน และทรงพระกรณาโปรดใหปนฤๅษดดตนเนอชน 80 ตน มการน าทาฤๅษดดตนมาบรหารรางกาย เพอการบ าบดอาการตางๆ สวนโยคะเรมมการเผยแพรในประเทศไทยระหวาง พ.ศ. 2468 - 2469 โดยพระยานรรตนราชมานต แปลต าราชอวทยาศาสตรการหายใจ และอาจารยชดหสบ าเรอ เดนทางไปฝกโยคะจากประเทศอนเดยน ามาเปดสอนโยคะและเผยแพรขนในประเทศไทย ใน พ.ศ. 2499 และปจจบนโยคะไดเผยแพรไปทวโลก ประเทศไทยมการเปดสอนโยคะกนหลายสาขา สวนใหญเนนการสอนเพอการสงเสรมสขภาพ (สรพมล, 2551ข; สรพมลและสนย, 2551) องคประกอบของชวตตามแนวคดของโยคะ โยคะมรากศพทมาจากค าวายอ (yui) หมายถงการรวมเปนหนงเดยวภาษาองกฤษใชค าวาอนทเกรชน (integration) ภาษาสนตกฤษ ใชค าวาสมาธเปนสภาวะจตทตนอยอยางเตมเปยม สภาวะแหงการควบคมจตขนสงสด หรอสภาวะจตหยงรอนลกทสดซงเมอปฏบตสม าเสมอ กจะสงผลไปยงการรวมหนงเดยวของกายและจต ซงท าหนาทสมพนธกนจนเกดศกยภาพสงสด กอใหเกดสขภาพดทงรางกายและจตใจใ(กว,.2556;.สรพมลและสนย,.2551)ใโยคะไดอธบายความหมายของชวตและองครวมของชวต (พเยาวและเยาวเรศ, 2549) คนหรอชวตมองคประกอบอย 5 ชนคอ ชนท 1 ชนของรางกายฝ(anna maya kosha/ physical body)ใประกอบดวยเนอหนงทสามารถมองเหนและสมผสได เปนโครงสรางทางกายวภาคและกระบวนการทางสรรวทยา ส าหรบมมมองของศาสตรทางตะวนออก หมายถงลกษณะทางรางกายของแตละบคคลตามลกษณะการแบงทางอายรเวทไดแก ธาตลม ธาตไฟ และธาตน า ซงลกษณะตามธรรมชาตทางรางกายจะเชอมโยงไปสการดแลสขภาพทมความสมพนธกบลกษณะของบคคล และสงแวดลอม หลกการดแลชนของรางกาย คอ การท าความรสกหรอการรบรกบรางกายของตนเอง การรบประทานอาหารและการท าโยคะอาสนะ ผปวยเบาหวาน เปนโรคเรอรงทตองใชระยะเวลาในการรกษาอยางตอเนอง ในชนของรางกาย เมอมการเปลยนแปลงมากมาย จากภาวะแทรกซอนตางๆ ทเกดขน เชน อาการทเกดจากการเปลยนแปลงของระดบน าตาลในเลอด อาการชาปลายมอปลายเทา การเผชญหนากบการเปลยนแปลงของรางกายในทางบวก เรยนรการเปลยนแปลงปรบเปลยนพฤตกรรมการ

31

รบประทานอาหารใหเหมาะสม ใชโยคะอาสนะในการดแลสขภาพเพอชวยปรบสมดลของรางกาย และจตใจชวยเพมความแขงแรงกบรางกายจตใจสงบมากขน และเกดการผอนคลายขจดความเครยดไดอยางมประสทธภาพ ชนท 2 ชนของชวตพลงปราณหรอพลงชวต (prana maya kosha/ vital body/ energy body) เปนชนทไดมาจากรางกายทแขงแรง การหายใจทมการเดนของปราณด จตใจทเปนสข การสมผสและแลกเปลยนกบพลงชวตทมอยในธรรมชาต สามารถรบรไดดวยจตและความรสก การไหลเวยนของพลงงานทเพยงพอเปนสงทจ าเปนส าหรบการด ารงภาวะสขภาพทด ชนของรางกายสวนทเปนพลงงานมความสมพนธกน ประกอบดวยลกษณะของพลงงานภายในรางกาย ทางผานของพลงงาน และศนยกลางของพลงงานหรอจกระซงหลกการดแลชนน ไดแก การใชพลงงานจกระเขาชวยเหลอ ทาทางการเคลอนไหว การหายใจและการผอนคลายกลามเนอ ในผปวยเบาหวานการเหยยดและคลายกลามเนอดวยอาสนะ เปนการขจดความเครยดไดอยางมประสทธภาพ และ เทคนคการผอนคลายมผลในการลดความกงวล กลามเนอสวนตางๆของรางกายมการผอนคลาย และเปนสมาธ ท าใหการเกดกระบวนการสลายไกลโคเจนทตบเปนน าตาลลดลง จงมผลในการลดระดบน าตาลในเลอดได ชนท 3 ชนของจตอารมณ (mano maya kosha, psycho-emotional body) หมายถงลกษณะทางอารมณทเปนลกษณะเดน และมรปแบบความคดน ามาสบคลกภาพของแตละบคคล ประกอบดวย 1. ราชะ หมายถง ลกษณะทกาวราว รนแรง ความจ าบางครงดบางครงชา ยงมแรงปรารถนาตอความมงคงร ารวย และสภาพคอนขางหยาบคาย โมโหงาย มกมค าถามสงสยในสงทเปนนามธรรม คลอยตามคนอนในเรองสขภาพของตนเอง 2. ตะมส หมายถงลกษณะจตททบ ขเกยจ โง ความจ าไมด ขกลว เสยใจงาย เชอในสงทผดๆ ไมใสใจสขภาพ 3. สตวา หมายถง ลกษณะทสมดล ตนร มสตปญญา ฉลาด มความจ าด ไมมแรง ปรารถนาเพอความมนคง ร ารวย และสถานภาพสขภาพเบกบาน สงบ ยดมนในสงทเปนความจรง ตระหนกในการรกษาสขภาพดวยตนเอง การชวยเหลอในชนน ประกอบ ดวยการตระหนกรในลกษณะทางอารมณ และความคดของตนเอง การปรบเปลยนความคด ทศนคต มมมองใหมเพอลดความรสกเชงลบทท าใหสญเสยพลงชวต และเสรมพลงอ านาจดวยความคดเชงบวก การสงจตเพอเพมศกยภาพของจตชวยในการปลดปลอยอารมณและความคด

32

ผปวยเบาหวานเปนโรคเรอรงทตองมการเปลยนแปลงและตองปรบตวเพอควบคมระดบน าตาลในเลอด และลดภาวะแทรกซอน อาจท าใหผปวยเบาหวานเกดความเบอหนาย ไมใสใจในการดแลสขภาพหากไดรบแรงจงใจ หรอไดรบการชวยเหลอดแลใหปรบเปลยนความคดใหใสใจสขภาพ โดยการฝกโยคะท าใหเพมความตระหนกรและมสต สามารถควบคมพฤตกรรมในการปฏบตโยคะอยางสม าเสมอ และปรบเปลยนพฤตกรรมเกยวกบการรบประทานทงชนดและปรมาณท าใหสามารถลดดชนมวลกาย และควบคมระดบน าตาลในเลอดได ชนท 4 ชนของจตวญญาณ หรอสตปญญาในระดบสง (vinjana maya kosha, highintellect, wisdom body) คอการรแจงดวยสตทตามรในประสาทสมผสทง 6 หรอ การรบรการเกดความคดและอารมณ คอ การรแจงทางตา ห จมก ลน กาย จตวญญาณ (ความคดและอารมณ) ผปวยเบาหวาน สามารถรบรในสงทเปนความจรง ถงการเปลยนแปลงทางดานตางๆ ของรางกายเพอการปรบตวทเหมาะสม ชนท 5 ชนของความผาสก (ananda maya kosha, biss body) เปนชนทประสานรวมในความเปนบคคลเขาเปนหนงเดยวกบจกรวาลอยางไมมขอบเขตจ ากดในเรองกาลและเวลา เปนความสขทสงบและเปนอสระ อนเกดจากปญญาเปนสขภาวะทมความเปนองครวม สมบรณพรอมทงกาย ปราณ จต อารมณ และสตปญญาเปนระดบสมาธ ผปวยเบาหวาน สามารถดแลตนเองไดอยางเหมาะสม อยางเปนองครวม ด าเนนชวตถกตองตามความเปนจรง เหมาะสมกบโรค ท าใหควบคมระดบดชนมวลกาย และ ควบคมระดบน าตาลในเลอด ลดภาวะแทรกซอนได สามารถอยในสงคมไดอยางมความสข วถแหงโยคะ โยคะมหลกปฏบตเพอสความพนทกขซงทานปตญชลไดรวบรวมสรปแนวทางไวในโยคะสตรทรวบรวมค าสอนไวอยางเปนระบบ มองคประกอบ 8 ขนตอนของการฝกกายและจตเรยกวา อษฎางคโยคะ (Astangayoga) (แพทยพงษ, 2550; สรพมล, 2551ข) ดงน 1. ยามะ (yama) หรอ ศล 5 คอ การฝกฝนตนเองใหละเวนจากความชวทเกดทางกาย ทางวาจา ใจ เปนของดเวน 5 ประการ ไดแก (1) อหงสา (ahimsa) การไมเบยดเบยน การอยรวมกนดวยความเออเฟอเผอแผ ไมใชความรนแรง (2) สตยะ (satya) มความซอสตย งดเวนจากวจทจรต (3) อสเตยะ (astaya) การไมลกขโมย (4) พรหมจรยะ (bramachary) การเดนทางสายกลางในเรองตางๆ รวมทงการงดเวนการเกยวของทางเพศ และ (5) อปรครหะ (aparigraha) คอ ความไมโลภ ประกอบอาชพสจรต

33

2. นยามะ (niyama) หรอ วนย 5 คอ การอยรวมกนในสงคมโดยไมเบยดเบยนกน เปนขอควรปฏบต 5 ประการ ไดแก (1) เสาจะ (saucha) ความบรสทธสะอาด ทงรางกายและจตใจ (2) สนโดษ (santosha) ความรสกเพยงพอ ยนดในสงทตนมอยแลว (3) ตบะ (tapas) การบ าเพญเพยรเพอขมกเลส ตงจตอยในอเบกขา (4) สวาธยายะ (swadhyyaya) ความขวนขวายในการเรยนร ตงใจหมนศกษาธรรม (5) อศวรปณธาร (ishwara pranidhana) การตงจตระลกถงพระเจา หรอสงทโยคถอวาสงสด 3..อาสนะ (asana) คอ การพฒนารางกายโดยอาศยทาบรหารตามแบบโยคะ ท าใหรางกายแขงแรง เพอเปนพนฐานในการปฏบตขนสงตอไป ขนตอนในการฝกอาสนะไดแก การเตรยมความพรอม ฝกทาอาสนะ ปดทายดวยการผอนคลาย 4..ปราณยามะ (pranayama) คอการควบคมลมหายใจ หรอบงคบลมปราณของผปฎบตโยคะ ล าดบขนของการฝกลมหายใจ ไดแก การเขาใจระบบหายใจของตนเอง มสต รลมหายใจของตนเองตลอดเวลา ควบคมลมหายใจหายใจชาลง และลมหายใจสงบ 5. ปรทยาหาระ (pratyahara) หรอส ารวมอนทรย เมอรางกายนง ลมหายใจสงบ กฝกการควบคมอารมณ ซงมกแปรปรวนไปตามการกระทบกระทงจากภายนอก ปรทยาหาระ คอ การควบคมประสาทสมผสทง 5 ไดแก การส ารวม รป รส กลน เสยง และสมผส 6..ธารณะ (dhana) การกระท าดวงจตใหมนคงโดยการเพงจดจออยกบอารมณหรอวตถอยางใดอยางหนงจนเปนสมาธ 7. ธยานะ (dhayana) การรกษาสภาพจตทนงใหด ารงอยอยางตอเนอง ท าใหจตมคณภาพสงขนๆ จนถงขนฌาน เปนขนทจตสามารถจดจออยกบเรองใดเพยงเรองเดยว ดมด าอยในสงทก าลงท า เหนตามความเปนจรง 8. สมาธ (samadhi) ผลสงสดทไดจากการฝกโยคะ คอจตทมความเปนหนงเดยว กบจตส านกขนสงบรรลถงฌาน การปฏบตโยคะครบทง 8 ประการคอ การมวถชวตไปตามครรลองของโยคะซงเปนการน าพากายของผฝกใหมความแขงแรง ยกระดบจตใหสงขน เขาสสภาวะความมนคงและหยดนงจนไปสเปาหมายสดทายอนไดแก ความหลดพน.(โมกษะ).คอความเปนอสระจากสงผกมดทงหลายทงปวง จากหลกการของโยคะขนตน ผวจยเลอกใชหลกการของโยคะอาสนะ (asana) เพอประโยชนในการดแลผปวยเบาหวานชนดท 2 ทภาวะน าหนกตวเกนมาตรฐานโดย อาสนะ (asana) ทาตางๆ น ามาใช ไดแก การเตรยมความพรอมกอนฝกอาสนะ ฝกทาอาสนะ ปดทายดวยเทคนคผอนคลาย ในผปวยเบาหวาน เพอใหตบออนหลงฮอรโมนอนซลนออกมาอยางเหมาะสม

34

กบอาหารทรบประทาน และการผอนคลายทมผลในการลดการกระตนการสรางกลโคสสงผลใหสามารถลดดชนมวลกายและควบคมระดบน าตาลในเลอดได การดแลสขภาพแบบองครวมตามวถโยคะ โยคะเปนวธการดแลสขภาพแบบองครวม ครอบคลมทงรางกายและจตใจทเหมาะสมส าหรบการด าเนนชวต ประกอบดวย (1) การฝกอาสนะ (2) การฝกปราณายามะ (3) การผอนคลายทเหมาะสม (4) การรบประทานอาหารตามวถโยคะ และ (5) การท าสมาธและการคดบวก (แพทยพงษ, 2550) 1..การฝกอาสนะ (asana) เปนการเหยยดยดสวนตางๆ ของรางกายแลวคงตวนงไว เพอความนงของรางกาย ความสงบของจตใจ อาสนะเปนการเตรยมความพรอมส าหรบการฝกเทคนคอนตอไป มเปาหมายเพอชวยกระตนสญญาณประสาทกลามเนอใหท างานอยางเหมาะสมและพฒนาความแขงแรงของระบบประสาทและกลามเนอ แบงไดเปนอาสนะเพอสมาธ เปนอรยาบถทท าใหรางกายตงตรงอยไดอยางมนคงเปนเวลานานโดยไมฝน อาสนะเพอสรางความสมดลเปนการเหยยดรางกายแลวนง ท าใหกลามเนอแขงแรงท างานไดเปนปกต ชวยสรางความแขงแรงความยดหยน ชวยกระตนการท างานของอวยวะส าคญภายในชองทองภายในชวงทรวงอก ใหท างานไดปกต และอาสนะเพอการผอนคลาย ซงชวยในการผอนคลายทงกายและใจ (สรพมล, 2551ก) มหลก 4 ประการคอ (1) อยในสภาวะทสบาย (comfort) ไมมการเกรงการฝนกลามเนอ หรอขอจ ากดของรางกาย (2) รางกายจะตองนง (steady) จตใจควรจะนงไปพรอมๆกน (3) ใชแรงแตนอย (minimum.effort).เฉพาะทจ าเปนใ(4) มสตใ(awareness)/ใจคอยก าหนดรอยกบกายตลอดเวลา (กว, สภาพร, ฮเดโกะ, และฮโรช, 2550; สรพมล, 2551ข) 2. การฝกปราณยามะ (pranayama) หรอการฝกควบคมลมหายใจเพอใหรางกายไดรบพลงชวต รบออกซเจนเตมท ท าใหรางกายสดชน มความสมดลระบบประสาทอตโนมตตนตว จตใจมนคง มความสงบ มสมาธ (แพทยพงษ, 2550) สามารถแบงไดเปน 3 ขนตอน คอ (1)ใปรกะใ(puraka) ควบคมลมหายใจเขา (2) เรจกะ (rachaka) ควบคมลมหายใจออกชาๆ สม าเสมอ ตอเนองกนไปจนสนสดการหายใจ ลมกจะขบออกจากปอดไดหมด เวลาทใชควรจะเปนสองเทาของหายใจเขา (3) กมภกะ (kumbhaka) ควบคมการกลนลมหายใจ มสองชวงคอหลงการหายใจเขา และหลงการหายใจออก เมอการหายใจสงบนงความรสกตางๆ กจะสงบลงใจกจะสงบลงดวย (กว, 2556; แพทยพงษ, 2550; สรพมล, 2551ข)

35

3..การผอนคลายทเหมาะสม กระบวนการฝกโยคะ คอการไดเหยยด ยดสวนตางๆ ของรางกาย จากนนปลอยใหรางกายไดรบการผอนคลายสลบกนไป ขณะทรางกายผอนคลาย การพฒนาของระบบตางๆ ยงคงด าเนนอยางตอเนองหลงฝกอาสนะ จงมความจ าเปนอยางยงทจะตองใหความสนใจกบการพกระหวางอาสนะทกทา เกดการการผอนคลายทงดานรางกายและจตใจ ท าใหรสกดขนหลงฝกโยคะ การผอนคลายจงเปนสงทมความส าคญเปนในการเพมพลงงานใหกบรางกาย จตใจ และสามารถท าเทคนคนไดชวงกอนนอนเพอพกจตใจใหสงบกอนหลบหรอท าหลงตนนอนใหม ๆ เพอชวยใหจตใจปลอดโปรง (กวและคณะ, 2550; แพทยพงษ, 2550) 4..หลกการรบประทานอาหารตามวถโยคะใหความส าคญตอสขภาพการรบประทาน อาหารแตละชนด ทมผลโดยตรงตอสขภาพ ค าแนะน าเกยวกบอาหารตามวถโยคะ เรยกวามตาหาระ มาจากค าวามตา หมายถง ปรมาณทจ ากด และอาหารในแงปฏบตกคอ การรบประทานเพยงแตนอย เพยงพอทจะท าใหรางกายแขงแรงมสขภาพด (กว, 2556) ดงน 4.1 มตาหาระในทางปรมาณ คอ อาหารทไมมากเกนไมนอยเกนความจ าเปนโดยเฉพาะอาหารรสเปรยว รสเคม รสเผด ยงรบประทานมากยงอยากมาก อาหารทมากเกนท าใหทองอด ลดความแขงแรงของกลามเนอ และขดขวางกระบวนการยอยอาหารท าให ทองผก การรบประทานอาหารมากเกนไปท าใหเกดเมอกเพมขน รางกายตองใชพลงงานในการขบเมอก ท าใหเกดความเฉอย หากตองการสมองทปลอดโปรง ตองรบประทานแตนอย คอรบประทานอาหารไมเกนครงกระเพาะ น าอกหนงในสทเหลอปลอยวางไว 4.2 มตาหาระในทางคณภาพ คอ อาหารตองมคณคา ไมหวานไมแหงจนเกนไป และควรเปนอาหารทยอยงาย ไมมอะไรมารบกวน โยคะแนะน ารบประทาน อาหารทมโปรตนต า คารโบไฮเดรตสง อาหารประเภทโปรตน เมอผานไปตามล าไสจะเกดแกสรบกวนการท างานของระบบขบถาย ขณะทคารโบไฮเดรตเมออยในล าไส กากใย และน าตาลถกยอยจะกอใหเกดกรดทสามารถปองกนการเกดแกส ผลไมทกชนด พชตระกลถว ผก มโปรตนเพยงเลกนอย ชวยตานพษ ผลไมมคณสมบตในการช าระลาง ชวยรกษาปญหาทองผกเรอรงไดอยางมประสทธภาพ โยคไมนยมรบประทานอาหารประเภทเนอ ปลาและไข สวนหนงเปนเหตผลทางดานจรยธรรม และเหตผลทางดานสขภาพ คอเนอทกชนดยอยสลายเรว กอใหเกดพษ ไขมสารอลบมน ทยอยไมได และสวนทยอยเรวกอใหเกดแกสซลเฟอรเรทไฮโดรเจน ในล าไสใหญทเปนพษ เพราะแกสเหลานเออใหแบคทเรยในล าไสใหญโตเรวเกนไป 4.3 โยคะเนนเกยวกบ การมทศนะคตทเหมาะสมตอการรบประทานอาหาร ควรรบประทานดวยอาการสงบ ปราศจากการรบกวน ปรงอาหารดวยความรก เอาใจใส

36

ควรรบประทานอาหารมอเลกๆ บอยๆ ดกวาการรบประทานอาหารมอหนก แลวเวนวางระหวางมอ แนวทางการรบประทานอาหารส าหรบโยคะ คอการเรยนรการควบคมตนเองจากนสยการรบประทานอาหาร ดงนนการพฒนาสขภาพของตน และยกระดบจตของตนดวยการรบประทานอาหารแตนอย ในผปวยเบาหวานทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน สามารถน าแนวคดเกยวกบการรบประทานอาหารเพอลดดชนมวลกายและควบคมระดบน าตาลในเลอด คอ ควรเลอกรบประทานอาหาร ประเภท ผกสดและผลไม ถว ธญพช เนองจากมใยอาหารสง รบประทานในปรมาณทเหมาะสม คอรบประทานอาหารไมเกนครงกระเพาะ น าอกหนงในสทเหลอปลอยวางไว มวนยทจะควบคมตนเองในการรบประทานอาหาร ท าใหสามารถลดดชนมวลกายและควบคมระดบน าตาลในเลอดได 5. การท าสมาธและการคดบวก การท าสมาธ คอการฝกจตใจใหสงบมความคดอยกบปจจบนเปนการปลอยความคดใหรสกสงบ อยในความสนโดษกลบเขาคนภายในตวเราอยางแทจรง การท าสมาธ ในการฝกสามารถเกดขนไดตลอดเวลาเพราะผฝกตองสนใจการเคลอนไหว และควบคมลมหายใจพรอมๆ กนอยางมสต จงท าใหจตใจสงบจนเกดสมาธ การฝกโยคะอยางสม าเสมอท าใหเราสามารถมองโลกในแงดมองเหนคณคา และคณธรรมของทกชวตทตางมารวมกนเลนบทบาทในละครแหงชวตบนโลกนสงผลท าใหเกดปญญา น าไปสทศนคตมมมองการด าเนนชวตทถกตอง (ด ารงพนธ, 2556; แพทยพงษ, 2550)

หลกทวไปและวธปฏบตในการฝกโยคะ 1..ขอแนะน าในการฝกโยคะควรปฏบตใ(นวนนทและคณะ,ใ2551;.สรสทธ, 2552) ดงน 1.1 ควรฝกในขณะทองวางหรอหลงรบประทานอาหาร 2-3 ชวโมง 1.2 ใสเสอผาหลวมๆ ยดหยนไดด เชน เสอยด กางเกงยน ชดนอน 1.3 ควรใชผารองกนการกดทบ ไมนมหรอแขงจนเกนไป หรอใชเสอโยคะ หามฝกบนเตยง 1.4 ควรถอดเครองประดบออกเพอปองกนการกดทบสวนตางๆ ของรางกาย

37

1.5.ควรฝกในททมอากาศถายเทด แบบคอยเปนคอยไป ไมรบรอน ท าในทาอาสนะทคดวาท าไดกอนเมอท าไดแลวจงคอยพยายามท าทาอนตอไปแตอยาหกโหม 1.6.ชวงเวลาในการฝกทเหมาะสมคอชวงเชาเวลา 5.00 น. ถง 9.00 น. ชวงเยนเวลา 16.00 น ถง 19.00น. 1.7 สตรทอยในชวงมประจ าเดอนไมควรฝกเพราะทาแรงกดของอาสนะ อาจท าใหกระทบกระเทอนตออวยวะสบพนธ 1.8.หลงจากเลกท าอาสนะแลว ควรพกอยางนอย 10 นาท เปนการเกบพลงงานจตทไดจากการท าทาอาสนะ 2. ขอหามในการฝกโยคะ (แพทยพงษ, 2550) 2.1.ควรงดการฝกเมอมไขสงแตถามอาการเลกๆ นอยๆ เชน เปนหวด คดจมกท าใหอาการดขน 2.2 หลงผาตดใหญควรหยดฝกอยางนอย 6 เดอน ในการศกษาครงนผวจยใชแนวทางการดแลสขภาพแบบองครวมตามวถโยคะไดแก การฝกอาสนะท าใหกลามเนอแขงแรงมความยดหยน ทาอาสนะทชวยกดนวดอวยวะในชองทอง กระตนการท างานของอวยวะส าคญภายในชองทอง สงผลใหมการหลงฮอรโมนอนซลนจากตบออนไดเหมาะสมกบอาหารทรบประทานเขาไป การผอนคลายทอยางลกชวยใหเกดการผอนคลายทงทางดานรางกายและจตใจ สามารถลดความเครยดไดอยางมประสทธภาพ และการรบประทานอาหารตามวถโยคะ เลอกรบประทานอาหาร ประเภท ผกสดและผลไม ถว ธญพช รบประทานในปรมาณทพอเหมาะ มวนยทจะควบคมตนเองในการรบประทานอาหาร ดงนนการฝกโยคะท าใหสามารถลดดชนมวลกายและควบคมระดบน าตาลในเลอดได โยคะส าหรบผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน

ในผปวยเบาหวานทมน าหนกตวเกนมาตรฐานเนอเยอของรางกายจะมการตอบสนองตออนซลนลดลง (เทพและคณะ, 2554) มการเพมขนของกระบวนการสลายไขมนเกดกรดไขมนอสระเพมขน ท าใหเบตาเซลลทตบออนท างานลดลง มผลท าใหระดบน าตาลในเลอดทสงมากขน (สารช, 2555; Day, & Bailey, 2011) การฝกอาสนะเปนการเหยยดยดสวนตางๆของรางกายแลวคงนงไว ชวยในการกระตนสญญาณประสาทและกลามเนอใหท างานไดอยางเหมาะสม มความยดหยนและแขงแรง โดยเฉพาะทาโยคะทมผลตอกลามเนอตางๆในชองทอง จนเกดการนวดตามธรรมชาตทมประสทธภาพ ท าใหการยอยอาหารและการดดซมเปนไปอยาง

38

เหมาะสม (กว,.2556) สงผลใหสามารถลดดชนมวลกายและควบคมระดบน าตาลในเลอดได นอกจากนการฝกอาสนะท าใหกลามเนอทมการหดตวเกดการผอนคลายและท างานประสานกนท าใหชวยในการลดความเครยด ซงมผลตอการเปลยนแปลงของระดบน าตาลในเลอดใหสงขน (นฤด, 2553) จงเปนแนวทางในการควบคมระดบน าตาลในเลอดอกทางหนง ในการวจยครงนผวจยใชโยคะอาสนะตามแนวของทานปตญชล ทาโยคะทสามารถปฏบตไดงายมความปลอดภยเหมาะส าหรบ ผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมภาวะน าหนกตวเกนมาตรฐาน (กวและคณะ, 2550; แพทยพงษ, 2550; สรพมล, 2551ข) ดงน ทาบรหารขอตอตางๆ

การบรหารขอตอสวนตางๆ กอนฝกโยคะในผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐานเปนการเตรยมความพรอมของรางกายและจตใจ ขณะบรหารขอตอ ปลอยใจใหวาง มสตรบรอยกบความรสกของขอตอตางๆทก าลงบรหาร เมอบรหารขอตอจนครบ ท าใหจตสงบมากขน พรอมทจะฝกอาสนะในทาตอไป และขอตอตางๆมความยดหยน ชวยปองกนการเกดปญหาแทรกซอนของระบบหวใจและหลอดเลอด และระบบขอตอ มจ านวน 11 ทา ดงน 1..ทาเตรยมหรอทานงพก นงบนพนราบเหยยดขาไปดานหนาเอนตวไปดานหลงเลกนอย ฝามอยนตวไว พกรางกายสบายๆ หายใจตามปกตท า 10 รอบ 2..ทางมนวเทา งมนวเทาลงจนสดจากนนเหยยดกางนวเทาจนตง สวนอนของรางกายนงสบาย คอยๆ งมนวเทาเขา ฝาเทาไมขยบ ท า 10 รอบ 3..ทาบรหารขอเทา เหยยดปลายเทาทงสองไปขางหนาจนหลงเทาตง ดงเทาทงสองกลบจนนองตงก าหนดรอยทขอเทา ท า 10 รอบ 4..ทาหมนขอเทา ใหขอเทาเปนจดศนยกลางคอยๆ หมนเทาเปนวงกลมตามเขมนาฬกา 10 รอบ แลวหมนทวนเขมนาฬกาอก 10 รอบ ตงใจวาดปลายเทาใหเปนวงกลมวงใหญ 5..ทาบรหารขอสะโพก เอามอซายจบบรเวณขอเทาขวาใหสนเทาชดหนาทอง มอขวาจบเขาขวา แลวหมนรอบตนขาขวาเปนวงกวางตามเขมนาฬกา 10 รอบ แลวหมนกลบอก 10 รอบ ครบแลวยกปลายเทาขวาแนบหซาย สลบท าอกดานในลกษณะเดยวกน 6..ทาผเสอ ประกบฝาเทาทงสองเขาหากนดงสนเทาชดล าตว มอรวบปลายเทาไวขยบเขาทงสองขางขนและลง คลายผเสอก าลงกระพอปกท า 50 ครง ตอนทายเอามอกดเขาลงชดพนเพอใหขอสะโพกเหยยดตง

39

7. ทาบรหารขอนวมอ นงสบายๆ เกบเขาแผนหลงตรง ก าหมดใหแนน (ขณะก าหมดใหนวโปงอยในหมด) แลวเหยยดกางนวมอออกสด ท า 10 รอบ 8. ทาบรหารขอมอ เหยยดขอมอตงฝามอขนฉาก แลวพบฝามอลงปลายนวชพนขอมอเหมอนบานพบ ท า 10 รอบ 9. ทาบรหารขอศอก พบศอกจนนวมอแตะไหลแลวเหยยดแขนออกสดท า 10 รอบ 10. ทาบรหารไหล พบศอกน ามอแตะไหล ปดศอกเขาชดกนวาดศอกเปนวงกลมโดยใหไหลเปนจดศนยกลางวาดศอกขนดานบนแลวออมไปดานหลง 10 รอบ แลววาดศอกยอนทศทางลงดานลางแลวจงออมมาดานหนาอก 10 รอบ 11. ทาบรหารคอ ทศทางแรกหนหนา ทางซาย และ ขวา ทศทางทสอง เอยงศรษะซาย และขวา ทศทางทสาม เงยและกมคอ ท าอยางละ 2 รอบ ทาอาสนะทน ามาใชในผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน เปนทาโยคะพนฐานทผปวยสามารถท าได มจ านวน 12 ทา ประกอบดวย ทาจระเข ทาง ทาตกแตน ทาธน ทาคนไถ ทาศพ ทางอเขาทละขาง ทาบดตว ทาศรษะจรดเขา ทาภเขา ทากงลอ และทาสามเหลยม มวตถประสงคเพอ จดปรบกลไกการท างานของระบบตางๆภายในรางกายรวมทงจตใจใหเกดความสมดล การฝกอาสนะเปนการเหยยดยดสวนตางๆของรางกายแลวคงนงไว ชวยในการกระตนสญญาณประสาทและกลามเนอ ใหท างานไดอยางสมพนธกน ท าใหเลอดไหลเวยนไปเลยงอวยวะภายในไดดขน เปนการน าสารอาหารมาใหอวยวะตางๆไดอยางเหมาะสม นอกจากนการเหยยดและคลายกลายเนอชวยในการขจดความเครยดไดอยางมประสทธภาพ จงลดการกระตนกระบวนการสลายไกลโคเจนทตบเปนน าตาล ลดการหลงกลคากอน ซงเปนปจจยทท าใหระดบน าตาลในเลอดสงผดปกต โยคะอาสนะจงมผลในการลดดชนมวลกาย และระดบน าตาลในเลอดได ดงน 1..ทาจระเข อยในทานอนคว า ขาทงสองกางออกประมาณ 2 ฟตใหปลายเทาชออกรวบแขนมอโอบไหล หรอจบตนแขน พกศรษะบนปลายแขน ประโยชน เปนทาผอนคลายส าหรบกลมอาสนะในทานอนคว า ชวยนวดผนงหนาทองใหแขงแรง และระบบการยอยอาหารท างานไดดขน 2..ทาง เรมจากทาจระเข เขาสทาเตรยม รวบขาชดกน น าแขนมาชดล าตวตงศอกขน ปดศอกชดล าตวคอยๆ ยกหนาผากศรษะไหลและทรวงอกขนตามล าดบ คางไวประมาณ 10 วนาท คอยๆ วางตวลง

40

ประโยชน ชวยในการบรหารกลามเนอหลงสวนบน เพมความรสกของกระดกหลง ชวยในการกดนวดอวยวะภายในชองทอง สงผลใหมการหลงฮอรโมนอนซลนจากตบออนไดเหมาะสมกบอาหารทรบประทาน ท าใหการยอยอาหาร และการดดซมสารอาหารเปนไปอยางมประสทธภาพ ชวยในการลดกรดในกระเพาะอาหารและระบบขบถาย 3..ทาตกแตน อยในทานอนคว า มอทงสองขางวางขางล าตวใกลสะเอว ฝามอหงาย คางวางบนพน ขอศอกชดล าตว หายใจเขายกขาขางหนงขนใหรสกขาตง กลนหายใจนบ 1-3 วนาท หายใจออกลดขาลงสลบท าอกขางและท าสองขางพรอมกน ประโยชน ชวยนวดอวยวะในชองทองใหแขงแรง ท าใหเลอดไปเลยงอวยวะในชองทองและตบออนเพมมากขน สงผลใหมการหลงฮอรโมนอนซลนจากตบออนไดเหมาะสมกบอาหารทรบประทาน บรรเทาอาการทองผก ท าใหกลามเนอหลงแขงแรง แกปวดหลง เพมสมรรถภาพทางเพศ และยงชวยในการลดไขมนบรเวณสะโพก หนาขาหลง และกน 4. ทาธน นอนคว าลงไปกบพนวางแขนทงสองไวขางล าตว ฝามอหงาย พบขาทงสองขาง ใชมอจบทขอเทาทงสอง กมหนาผากลง หายใจเขาชาๆ ดงล าตวขนใหแขนตงเงยหนาใหล าตว และหลงโคงแอนมากทสดเทาทจะท าได กลนหายใจนบ 1-3 วนาทจากนนคอยผอนลมหายใจออก ประโยชน ชวยใหกระดกสนหลง เอว แขงแรง ชวยกดนวดอวยวะในชองทอง ท าใหเลอดไปเลยงอวยวะในชองทองและตบออนเพมมากขน สงผลใหมการหลงฮอรโมนอนซลนจากตบออนไดเหมาะสมกบอาหารทรบประทาน มผลในการลดไขมนบรเวณหนาทอง สะโพก เอว 5..ทาศพ นอนหงาย กางแขนและขา ประมาณ 1 ฟต หงายฝามอ มสต ก าหนดรลมหายใจ พกศรษะสบายๆ ประโยชน ชวยผอนคลายทงทางดานรางกายและจตใจ ท าใหหลบสบาย ชวยลดความเครยด และชวยในการสงเกตความรสกภายในตวเองไดดขน 6. ทาคนไถ จากทาศพเขาสทาเตรยมโดยรวบขาชดกน แขนชดล าตว คว าฝามอ ยกขาทละขางจนถง 30 องศา รอสกคร 45 องศา รอสกคร ยกถง 60 องศา รอสกคร ยกขาขนสงสดไมเกนมมฉาก รอสกครสลบ ท าอกขาง และใชวธยกขา 2 ขางพรอมกน ประโยชน ชวยสงเสรมการท างานของระบบยอยอาหาร บรหารอวยวะภายในชองทอง ท าใหเลอดไปเลยงอวยวะในชองทองและตบออนเพมมากขน สงผลใหมการหลงฮอรโมนอนซลนจากตบออนไดเหมาะสมกบอาหารทรบประทาน ชวยลดไขมนสะโพก หนาทอง โคนขาท าใหสามารถลดดชนมวลกาย และควบคมระดบน าตาลในเลอดได

41

7. ทางอเขาทละขาง นอนหงายหายใจเขายกขาซายตงฉากกบล าตว หลงจากนนหายใจออกงอเขาซายลงมา มอซายอยดานลางมอขวาอยบนเหนอเขา ดงเขาลงมาใหรสกตงแลวคอยยกศรษะขน เทาทรสกตง (เมอช านาญแลว หนาผากจดเขาได) จากนนหายใจเขา ยกขาซายตงตรงหายใจออก ลดขาลงกบพนศรษะราบไปกบพนท าสลบขาง ประโยชน ชวยในการนวดอวยวะชองทอง ท าใหเลอดไปเลยงอวยวะในชองทองและตบออนเพมมากขน สงผลใหมการหลงฮอรโมนอนซลนจากตบออนไดเหมาะสมกบอาหารทรบประทาน ชวยขบลม แกทองผก บรหารขอเขา ขอสะโพก ขอตอ หลงใหแขงแรง แกปวดหลง นอกจากนยงชวยในการลดไขมนหนาทอง สะโพก ตนขา และหลง 8..ทาบดตว นงหลงตรงพบขาขวาใหฝาเทาแตะสะโพกซาย ชนเขาซายขน ยกเทาซายวางลงบรเวณดานขางของเขาขวา ขอศอกขวาขดเขาซาย มอขวา จบขอเทาซาย มอซายแตะทขอเทาซาย หายใจเขายกแขนซายใหไดระดบไหล ตาจองปลายนวซาย หายใจออกวาดแขนไปทางดานหลง ใชหลงมอซายแตะทเอว บดล าตวและหวไหลซายไปทางดานหลงเหมอนบดผา จนรสกตง บดล าคอไปทางดานหลง ใบหนาหนไปทางดานหลง กลนหายใจนบ 1-3 วนาท ตอไปหายใจเขายกแขนซายไดระดบไหล หายใจออกมอไปแตะทขอเทาซาย ท าสลบขาง เชนเดยวกน ประโยชน ท าใหตบ ตบออน มาม ล าไส และไต ท างานไดอยางด ผ ปวยเบาหวาน เมอตบออนท างานไดดขน กระตนใหอนซลนจากตบออนไดเหมาะสมกบอาหารทรบประทาน ทาบดตวเปนการใชกลามเนอสวนเอวและตนขา สามารถลดไขมนบรเวณเอว และตนขา และชวยใหกระดกสนหลง กลามเนอหลงแขงแรง 9..ทาศรษะจรดเขา นงเหยยดเทาตรงทงสองขาง พบขาขางหนงใหฝาเทายนไวกบตนขา หายใจเขายกแขนทงสองขนเหนอศรษะคางไวสกครหายใจออกคอยๆ กมตวลงหนาผาก แตะเขา มอทงสองขางจบขอเทาไว คางไว 10 วนาท คอยๆคนกลบ และท าสลบขางเชนเดยวกน ประโยชน ชวยในการกดนวดอวยวะภายในชองทอง ท าใหเลอดไปเลยงอวยวะในชองทองและตบออนเพมมากขน สงผลใหมการหลงฮอรโมนอนซลนจากตบออนไดเหมาะสมกบอาหารทรบประทาน ชวยในการเหยยดยดกลามเนอนอง ตนขา สะโพก ชวยในการลดไขมนบรเวณตนขาสะโพก และชวยใหประจ าเดอนมาปกต 10..ทาภเขา ยนตวตรงเทาชดกนเลกนอย มอและแขนทงสองขางวางขางล าตว ผอนคลายกลามเนอบรเวณไหล แขน คอ ตามองตรงไปขางหนา ประโยชน เปนทายนเบองตนทชวยจดปรบความสมดลของรางกาย เปนการพฒนาความสอดคลองของการเคลอนไหว ชวยเตรยมความพรอม เพอการฝกอาสนะในทาถดไป

42

11..ทากงลอ ยนหลงตรงไมเกรงสนเทาชด มสตรบรอยทบรเวณฝาเทาทงสองขาง ยกแขนซายขนทางดานขางล าตว จนแขนขนานพน พลกฝามอหงาย ยกแขนตอจนใหตนแขนแนบชดหเหยยดขางล าตวทงหมดคอยๆโนมตวไปทางขวา เหยยดกลามเนอขางล าตวทกสวนท าสลบขาง ประโยชน.บรหารแนวกระดกสนหลงไปทางดานขาง การเหยยดกลามเนอขางล าตว กดนวดอวยวะภายในชองทอง ท าใหเลอดไปเลยงอวยวะในชองทองและตบออนเพมมากขน สงผลใหมการหลงฮอรโมนอนซลนจากตบออนไดเหมาะสมกบอาหารทรบประทาน การเหยยดกลามเนอดานขางของล าตว และการยกแขนมผลท าใหสามารถลดไขมนบรเวณตนแขนและดานขางของล าตว 12. ทาสามเหลยม ยนเทาหางกนประมาณ 2 ฟต กางแขนออกไป 90 องศา ฝามอหงาย ยดอกหายใจเขาชาๆ กมตวลง มอขวาแตะหลงเทาซาย แขนซายยดตงเหนอศรษะหนหนาขนดานบน ตามองหลงมอซาย กลนหายใจ 1-3 วนาทท าเชนเดยวกนนสลบขาง ประโยชน ชวยใหกลามเนอมความตงตวพอเหมาะ ลดความตดยด ลดอาการปวดหลง ชวยบรหารปอด ท าใหระบบการไหลเวยนของเลอดไปเลยงสวนตางๆของรางกายไดดขนและมผลในการลดไขมนบรเวณทองเอว สะโพก ขา เทคนคการผอนคลาย เทคนคการผอนคลายของโยคะมผลในการลดความตงเครยด กลามเนอสวนตางๆ ของรางกายมการผอนคลาย ชวยในการฟนฟระบบกาย-จตใหสมพนธกน การผอนคลายความตงเครยดทางอารมณ สงผลใหระบบประสาทพาราซมพาเธตกท างานเดนขน สมองเปลยนจากคลนเบตาไปเปนคลนแอลฟา และระดบสารคอรตซอลลดลง กระบวนการสลายไกลโคลเจนทตบเปนน าตาลลดลง (ธวชชย, 2552; มานพ, 2546) ท าใหระดบน าตาลในเลอดลดลง การผอนคลายทงทางดานรางกายและจตใจ ท าใหรางกายและจตใจท างานไดอยางเตมศกยภาพเปนสงทมความส าคญในการเพมพลงงานใหกบรางกายและจตใจ การเกดสภาวะผอนคลายและเปนการขจดความเครยดไดอยางมประสทธภาพอกดวย (กว, 2556) การศกษาครงนใช เทคนคการการผอนคลายอยางลก ดงน

43

เทคนคการผอนคลายอยางลก (deep relaxation technique) เปนการใชสตไปก าหนดรทอวยวะสวนตางๆ ของรางกายพรอมๆ กบการก าหนดความรสกผอนคลายไปทอวยวะนนๆ ไลไปทละสวนจนครบตลอดทวทงรางกาย ดงน

1. นอนในทาศพ จดวางแขน ขา ศรษะใหสบาย เฝาสงเกต คอเพยงเฝาดความรสกตางๆ ทเกดขน เฝาดชองทองทเคลอนขนลง รวมถงการเฝาดลมหายใจเขา-ออกตามธรรมชาตหายใจเขาชองทองปองขน หายใจออกชองทองของแฟบลง

2. เนนลมหายใจออก กลาวคอตงใจทจะหายใจออกคอยๆ ไลลมหายใจออก ชองทองแฟบลงจนสดลมหายใจออก สวนในตอนหายใจเขานนปลอยใหเกดขนเองตามธรรมชาต ลมหายใจเตมเขาไปเอง ชองทองปองกลบขนมาเอง

3. ก าหนดความรสกควบคไปดวย ขณะทหายใจเขา รสกถงความเบาสบายโปรงเบา ดงวาก าลงลอยขน หายใจออกรสกไดถงตวเราทหนกหนวงถวงลง บางคนอาจรสกวาตวก าลงจมลง

4. เลอนความรสกตวก าหนดรตรงปลายนวเทาโดยสงความรสกความใสใจไปยงสวนนน ไมจ าเปนตองเคลอนหรอขยบปลายนวเทา

5. หากมความเกรงตงอยทนวเทาใหผอนคลายตรงบรเวณปลายนวเทา หากนวเทานนผอนคลายอยแลวกเพยงมสตรความผอนคลายทนวเทา

6. คอยๆขย บความรสก และการก าหนดร ขนมาทละสวนจนถงกระหมอม ศรษะ

7. เมอเลอนความรสกไปทวราง ผลกคอมความรสก เบกบานกบอาการผอนคลายอยางแทจรงทเปนอยท วรางกาย ตงแตปลายนวจนถงกระหมอมศรษะจนถงปลายนวเทา โดยจะเรยงล าดบอวยวะดงน นวเทา ฝาเทา สนเทา ขอเทา นอง เขา ตนขา สะโพก เอว ตอไปทอวยวะสวนกลางทรวงอก กระดกสนหลง กลามเนอหลง ไหล ตนแขน ขอศอก ปลายแขน ขอมอ ฝามอ นวมอ และสดทาย ทอวยวะทวศรษะ คาง รมฝปาก ฟน เหงอก ลน หลอดลม เพดานปาก จมก แกม ตา คว ระหวางคว หนาผาก ขมบ ใบห ทวหนงศรษะ กระหมอม ทายทอยของศรษะจากนน เฝาดความรสกผอนคลายทไหลเวยนทวรางกาย ครอบคลมรางกายทกสวน ตงแตปลายเทาจรดกระหมอมศรษะ

8. ก าหนดความรสกควบคไปดวย รสกถงความเบาสบายโปรงเบา ดงวาก าลงลอยขน หายใจออกรสกไดถงตวเราทหนกหนวงถวงลง บางคนอาจรสกวาตวก าลงจมลง ฝกท าสก 5 นาท จะพบวารางกายเขาสสภาวะผอนคลายหลงจากทรางกายและจตใจเขาสสภาวะของ

44

การผอนคลายอยางลก ก าหนดรกบความสงบทเกดขนทงความสงบรอบๆ ตว และทส าคญคอความสงบทเกดขนภายในตว ก าหนดรอยกบความสงบนงภายในสกครแลวจงคอยๆ ลกขน

เทคนคการผอนคลายอยางลกในผปวยเบาหวานชนดท.2.ทมน าหนกตวเกนมาตรฐานท าใหรางกายและจตใจผอนคลายและเกดสมาธ กลามเนอสวนตางๆ ของรางกายมการผอนคลายและเปนสมาธ สงผลระดบสารคอรตซอลลดลง กระบวนการสลายไกลโคลเจนทตบเปนน าตาล ลดลงจงมผลในการลดระดบน าตาลในเลอดได ผลของโยคะในการลดดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอด เบาหวานเปนโรคเรอรงทเกดจากตบออนไมสามารถสรางฮอรโมนอนซลนซงเปนตวน ากลโคสไปใชเปนพลงงานไดหรอสรางได แตไมเหมาะสมกบอาหารทรบประทานเขาไป ภาวะน าหนกตวเกนมาตรฐานเปนปจจยหนงทท าใหเกดความตานทานในการออกฤทธของอนซลน สงผลใหมระดบน าตาลในเลอดสงกวาปกต ความผดปกตดงกลาว สงผลใหเกด การสญเสยหนาทและความลมเหลวของอวยวะตางๆ ผปวยเบาหวานจงจ าเปนตองลดดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอด เพอลดภาวะแทรกซอนตางๆ การน าโยคะมาใชรวมกบการรกษาของแพทย มผลตอผปวยเบาหวานดงน การฝกอาสนะมวตถประสงคเพอจดปรบกลไกการท างานของระบบตางๆภายในรางกายและจตใจใหเกดความสมดล การฝกอาสนะเปนอรยาบถทมการยดเหยยดกลามเนอของรางกายอยางชา ๆ ท าใหกลไกการท างานของระบบตางๆภายในรางกายรวมทงจตใจเกดความสมดล โยคะอาสนะบางทา เชน ทาง ทาคนไถ ชวยในการบรหารกลามเนอตางๆของหนาทองใหแขงแรงตลอดจนชวยเพมความยดหยนของกลามเนอหนาทอง และเกดการกดนวดอวยวะในชองทองตามธรรมชาต สงผลใหมการหลงฮอรโมนอนซลนจากตบออนไดเหมาะสมกบอาหารทรบประทาน ท าใหการยอยอาหารและการดดซมสารอาหารเปนไปอยางมประสทธภาพ (กว, 2556;.แพทยพงษ,.2550)ในอกจากนการเหยยดและคลายกลามเนอดวยอาสนะ เปนการขจดความเครยดไดอยางมประสทธภาพ (กว, 2556) ภาวะเครยดท าให อพเนฟรนทหลงจากตอมหมวกไตชนใน สามารถสงผลทางตรงและทางออม โดยการกระตนกระบวนการสลายไกลโคลเจนทตบเปนน าตาล กระตนการหลงกลคากอน และยบย งการหลงอนซลนสงผลใหระดบน าตาลในเลอดสงผดปกต (นฤด, 2553) เทคนคการผอนคลายของโยคะมผลในการลดความกงวล คลายความตงเครยดดานอารมณ กลามเนอสวนตางๆ ของรางกายมการผอนคลาย เกดความสงบ และเปนสมาธ (กว,

45

2556;.นวนนทและคณะ,.2551)ใสงผลใหระบบประสาทพาราซมพาเธตกท างานเดนขน สมองเปลยนจากคลนเบตาไปเปนคลนแอลฟา มผลท าใหระดบสารคอรตซอลลดลง การเกดกระบวน การสลายไกลโคลเจนทตบเปนน าตาลลดลง (ธวชชย, 2552; มานพ, 2546) มผลท าใหระดบน าตาล ในเลอดลดลง การฝกโยคะท าใหเพมความตระหนกรและมสตท าใหสามารถปรบเปลยนพฤตกรรมเกยวกบการรบประทานอาหารตามแนวทางของโยคะ (มตาหาระ) ไดแก การรบประทานอาหารแตพอดโดยแบงกระเพาะเปน 4 สวนรบประทานอาหาร 2 สวนน า 1 สวน ทเหลอเปนชองวางใหลมเดน เนนผก ผลไม ธญพชตางๆ มทศนคตทเหมาะสมในการรบประทานอาหารปรงอาหารดวยความเอาใจใส.แบงอาหารเปนมอเลกๆ มงเนนการเคยวอาหารใหละเอยด และรบประทานอยางชาๆ (กว, 2556; แพทยพงษ, 2550) ดงนนการฝกโยคะทมผลท าใหความเครยดลดลง เกดการผอนคลาย ลดการกระตนการสรางกลโคส เกดการกดนวดอวยวะภายใน สงเสรมการหลงของฮอรโมนอนซลน และการมสตในการควบคมการรบประทานอาหารทเหมาะสมทงชนดและปรมาณ ท าใหสามารถลดดชนมวลกายและควบคมระดบน าตาลในเลอดได แนวคดเกยวกบแรงจงใจส าหรบผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน

ความหมายของแรงจงใจ

แรงจงใจเปนแรงผลกดนภายในตวของบคคล ทมความพอใจและตองการปฏบตกจกรรมตางๆเพอไปสเปาหมาย (Dishman, Ickes, & Morgan, 1980) โดยเรสนค (Resnick, 2002) ใหความหมายแรงจงใจวา เปนแรงผลกดนของบคคลทมความเกยวของกบสงกระตนท าใหมความ ตองการในการปฏบตกจกรรมทเฉพาะเจาะจง เพอใหประสบความส าเรจหรอบรรลเปาหมายทวางไว สวนเดซและไรอน (Deci & Ryan, 2000) ใหความหมายของแรงจงใจวา เปนการกระท าทเกดจากแรงผลก หรอแรงบนดาลใจใหปฏบตสงใดสงหนง เปนพลงทท าใหบคคลแสดงพฤตกรรมเพอน าไปสความส าเรจ และแชงค (Shanks, 2007) ใหความหมายแรงจงใจวา เปนความตองการทกระตนใหเกดพฤตกรรมตางๆ เพอน าไปสผลลพธหรอรางวล จากการทบทวนวรรณกรรมแรงจงใจหมายถงแรงกระตนหรอผลกดนทท าใหบคคลปฏบตกจกรรมอยางใดอยางหนงเพอใหประสบความส าเรจตามเปาหมาย

46

ประเภทของแรงจงใจ

แรงจงใจสามารถอธบายได 2 ลกษณะ คอ แรงจงใจภายในและแรงจงใจภายนอก 1..แรงจงใจภายใน (intrinsic motivation) เปนสงทเกดขนเองตามธรรมชาต เกดจากการเรยนรผานกระบวนการคด และเปนการกระท าทเกดจากความพอใจ เชน ความสนใจ ความอยากรอยากเหน การเรยนรทวไปตามธรรมชาต ไมไดเกดจากสงเราภายนอก ผลประโยชนหรอรางวล (Deci & Ryan, 2000; Resnick, 1998) 2..แรงจงใจภายนอก (extrinsic motivation) เปนสงทเกยวของกบบคคลในการปฏบตกจกรรมตางๆ โดยมสงกระตนจากสงแวดลอมภายนอกภายนอก เชน รางวล การสนบสนนทางสงคม (Deci & Ryan, 2000) ในการศกษาครงนเปนการใชแรงจงใจภายในทสงเสรมใหผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน ไดประเมนความสามารถของตนเอง มอสระในการตดสนใจในการฝกโยคะอาสนะ รวมกบเทคนคการผอนคลาย และการรบประทานอาหารตามแนวทางของโยคะ และแรงจงใจภายนอกเปนสวนทกระตนสงเสรมใหมก าลงใจใหปฏบตไดตอเนองมากขน พฒนาการของแนวคดแรงจงใจของเรสนค แนวคดแรงจงใจเรมมในป 1900 เรมตนมงไปทความตองการและแรงขบ ทเกดจากสงกระตนจากภายในท าใหเกดจากความไมสขสบาย เชน ความหว ออนเพลย หรอความเจบปวด ในทางตรงกนขามมงานวจยบางงานกลาวถงแรงจงใจวา ไมไดเกดจากสงกระตนจากภายใน แตเกดจากอทธพลจากภายนอก ในขณะทความคดเหลานยงไมมหลกฐานเชงประจกษ (Resnick,.1998) และในป.1991.เรสนคไดจดต งคลนกการสรางแรงจงใจในผสงอาย โดยใหผสงอายเขารบการประเมนปญหาตางๆ และใหการดแลทเหมาะสมเปนรายบคคล ซงมหลายปจจยทท าใหเกดแรงจงใจในผสงอายทเขารบการดแลในคลนก เชน การตงเปาหมาย การส ารวจความกลว และความลมเหลว ผลตอบแทนทไดรบ สภาพแวดลอมทไมท าใหเกดภาวะเครยด เปนแบบอยางส าหรบประเมนผปวยแตละราย (Resnick,.1991) ตอมาป.1996.เรสนค ศกษาวจยเชงคณภาพเกยวกบแรงจงในผสงอายทมภาวะกระดกสะโพก หรอกระดกตนขาหก ทเขารบการฟนฟสภาพทศนยกายภาพบ าบด โดยใชกลมตวอยางจ านวน 15 ราย พบวา ปจจยทมผลในการสงเสรมแรงจงใจ คอการตงเปาหมาย การไดรบการดแลเอาใจใสจากญาตและพยาบาล การมอารมณขน

47

ความเชอในการฟนฟสภาพ เปนปจจยทท าใหเกดแรงจงใจเพอเขารบการฟนฟสภาพ (Resnick, 1996 อางตามกญยา, 2550) เนองจากแนวคดแรงจงใจมหลายมต และมปจจยหลายอยางทน ามาประเมนแรงจงใจในผสงอาย เรสนคจงพฒนารปแบบของแรงจงใจเปนลกษณะวงลอแรงจงใจ ทมฐานความคดมาจากทฤษฎการเรยนรทางสงคม เพอท าความเขาใจเกยวกบปจจยทมผลตอแรงจงใจโดยน าแนวคดของแบนดรา เคม แมคคนแลนด รวมกบผลงานของตนเองทผานมา ในการประเมนปจจยทมผลตอแรงจงใจ (Resnick, 1998) ซงเปนรปแบบทใชในการพจารณา ปจจยทงหมดทมผลตอแรงจงใจ น าไปใชในการส ารวจปจจยทมผลตอแรงจงใจ หาแนวทางด าเนนในการแกไขปญหาอยางเฉพาะเจาะจง และน ามาพฒนาเกยวกบการสรางแรงจงใจเปนรปแบบวงลอแรงจงใจ 7 ดานไดแก ความคาดหวงในผลลพธ ความรสกทางดานรางกาย ลกษณะเฉพาะของบคคล การสนบสนนทางสงคม ความมงมนทเปนลกษณะบคลกภาพของแตละบคคล การก าหนดเปาหมาย และภาวะจตวญญาณ ตอมาเรสนค และสเปลบรง (Resnick & Spellbring, 2000) ไดศกษาเกยวกบปจจยทมผลในการเดนออกก าลงกายของผสงอายซงเปนวจยเชงคณภาพ และเชงพรรณนาโดยใชกลมตวอยางจ านวน 23 ราย ใชเวลาในการศกษา 6 เดอน ผลการศกษา พบวาแรงจงใจมผลท าใหกลมตวอยางมความตงใจในการเดนออกก าลงกายอยางตอเนอง รอยละ 40 กลมมการรบร และมความคาดหวงในผลลพธอยในระดบสง โดยมปจจยทท าใหเกดแรงจงใจในการออกก าลงกาย ไดแก ความเชอเกยวกบการออกก าลงกาย รปแบบการออกก าลงกายทเหมาะสม ประสบการณเกยวกบการออกก าลงกายในอดต การวางเปาหมาย และความรสกไมพงประสงคเกยวกบการออกก าลงกาย ตอมาเรสนค ไดศกษาปจจยทมอทธพลตอความเชอในสมรรถนะแหงตน และแรงจงใจในโปรแกรมการฟนฟสมรรถนะ โดยใชกลมตวอยางเปนผสงอาย จ านวน 77 ราย ศกษาโดยวธการสมภาษณเชงลกในประเดนทเกยวกบปจจยทมผลตอความเชอในสมรรถนะแหงตน และแรงจงใจโดยใชแนวคดทฤษฎการรบรสมรรถนะแหงตนของแบนดรา ทพฒนามาจากทฤษฎการเรยนรทางสงคม เรสนคไดพฒนาองคความรจากการศกษามาเพมเปนรปแบบของวงลอแรงจงใจ 8 ดาน (Resnick, 2002) ซงแตละปจจยสงผลซงกนและกนโดยมแรงจงใจเปนศนยกลาง ในการประเมนผลของแรงจงใจในผสงอาย แตละซลอท าใหสามารถชวยพยาบาลและทมสขภาพอนๆ น ามาใชในการดแลผสงอายไดอยางเหมาะสม และชวยในการเสรมสรางแรงจงใจในผสงอายทจะเขารวมในโปรแกรมฟนฟสมรรถภาพ

48

ปจจยทเกยวของกบแรงจงใจ

ปจจยทมผลตอแรงจงใจตามวงลอแรงจงใจของเรสนค (Resnick, 2002) ม 8 ดาน โดยมรายละเอยดดงน 1. ความเชอ (beliefs) เปนปจจยทมผลตอแรงจงใจประกอบดวย 1.1 ความคาดหวงในผลลพธเฉพาะบคคล รวมถงความเชอในความ สามารถของตน เปนความเชอทเฉพาะเจาะจงเกยวกบความสามารถของบคคลทจะปฏบตกจกรรม ใหประสบความส าเ รจตามทคาดหวงไว และเกดแรงจงใจเพอไปสเปาหมายไดอยางมประสทธภาพ 1.2 ความเชอโดยทวไปทไมค านงถงผลลพธ เชน มความเชอวาตนเองสามารถท ากจกรรมบางอยางได ท าใหเกดแรงจงใจทจะปฏบตกจกรรมเหลานน เปนความเชอทมผลในการลดหรอเพมแรงจงใจ (Resnick,ใ2002) 2..ความรสกดานรางกาย (physical sensation) เปนความรสกทเปนอปสรรคในการออกก าลงกาย เชน ความกลว อาการปวด และเปนปจจยทมผลกระทบตอแรงจงใจ โดยความรสกทางดานรางกายมผลโดยตรงกบความตงใจทจะปฏบตพฤตกรรม และมผลโดยออมกบความเชอในความสามารถของตนเองในการปฏบตพฤตกรรมนนๆ (Resnick, 1998) 3..การดแลโดยค านงถงความแตกตางของแตละบคคล (individual.care) เปนแนวทางทผใหบรการดานการดแลสขภาพควรตระหนกถงความแตกตางของแตละบคคล ทมความสนใจและความตองการทเฉพาะแตกตางกน การยอมรบในความแตกตางของบคคล โดยใหการดแลใหเหมาะสม ดวยความเมตตา เปนมตร ชวยเสรมสรางพลงอ านาจของบคลใหมสวนรวมในการด าเนนกจกรรมตามสถานการณทบคคลนนเปน การดแลดวยความออนโยน และเสรมแรงทางบวก หลงปฏบตกจกรรม เปนการสรางแรงจงใจใหปฏบตอยางตอเนอง และเขาใจถงการใหความส าคญของการดแลทเปนเฉพาะโดยค านงถงความแตกตางของแตละบคคล 4..การสนบสนนทางสงคมใ(social.support).การสนบสนนทางสงคมอยางตอเนองสม าเสมอ เปนสงส าคญ ควรประเมนและหาเครอขายทชวยสนบสนนทางสงคม การใหก าลงใจ และอยเปนเพอน คอยชวยเหลอ ดแลเอาใจใส เพอไปสเปาหมาย ท าใหพวกเขารสกวาไดรบการดแลจากบคคลรอบขาง ซงการสนบสนนทางสงคมมผลโดยตรง เปนแรงจงใจทมประสทธภาพในการเสรมสรางก าลงใจ และความสามารถของบคคล ผลกระทบทางออมเปนการเสรมสรางความเชอของบคคลในการเพมสามารถความสามารถใหปฏบตกจกรรมตางๆไดส าเรจ (Resnick, 1998; 2002)

49

5..ความมงมนทเปนลกษณะบคลกภาพของแตละบคคล (self-determination) เปนปจจยทมผลตอแรงจงใจโดยบคคลจะมความมงมนต งใจทจะปฏบตกจกรรมเฉพาะอยางเพอใหประสบความส าเรจตามเปาหมาย การรบรถงพนฐานบคลกภาพแตละบคคลสามารถน ามาเปนแนวทางในการสรางแรงจงใจได (Resnick, 1998) 6..ผลการด าเนนงานทประสบความส าเรจ (successful performance) เมอบคคลสามารถปฏบตกจกรรมไดประสบความส าเรจ การไดรบค าชมเชย จากบคคลใกลชด หรอผน าดานสขภาพท าใหเกด ความเชอมน และในการปฏบตกจกรรมใหมๆ ใหประสบผลส าเรจเชนเดยวกน (Resnick & Marcia, 2006) 7..การก าหนดเปาหมาย (goals) เปนแรงจงใจใหบคคลแสดงพฤตกรรมเพอใหประสบผลส าเรจตามทวางไว ซงมความแตกตางกนไปแตละบคคล เปาหมายควรเรมตนในระยะสนและสามารถเปนจรงได และคอยๆ พฒนาสเปาหมายระยะยาวทมลกษณะเฉพาะโดยเปาหมายจะมประสทธภาพมากขน ถาเปนสงทสะสมมาจากพนฐานของความเชอและความคาดหวงของบคคล (Resnick, 1998; Resnick & Marcia, 2006) 8..ภาวะจตวญญาณ (spirituality) เปนการรวบรวมความคดทอยบนพนฐานของความเชอในพลงอ านาจทยงใหญ และนอกเหนอจากความสามารถของตนเอง ซงสามารถน าความเชอและคานยมเหลานไปสรางแรงจงใจใหบคคลปฏบตกจกรรมตางๆใหประสบความส าเรจได ชวยในการสรางความหวง เกยวกบการเผชญกบความเจบปวย การด าเนนชวตอยางมจดมงหมาย ความศรทธาทางศาสนามอทธพลตอความเชอ ทสามารถน ามาเปนขอมลในการสรางแรงจงใจโดยการส ารวจปจจยทมอทธพลทางจตวญญาณ ความเชอตามแนวทางศาสนา และใหการสนบสนนตามความเหมาะสม (Renick, 1998) ขนตอนการสรางแรงจงใจของเรสนค เรสนคไดพฒนาขนตอนการสรางแรงจงใจในการออกก าลงกาย 7 ขนตอนเพอเปนแนวทางใหในการสรางแรงจงใจในการออกก าลงกาย เนนในผสงอาย ทสามารถน าไปใชเปนแนวทาง ในการออกก าลงกายของแตละบคคล และใชในโปรแกรมการออกก าลงกายเพอใหเกดประโยชนทแตกตางกนไปขนอยกบความสามารถและเปาหมายของแตละบคคล (Resnick, 2003) โดยมรายละเอยดดงน 1. การใหความร (education) ทงบคคลและผดแลเกยวกบประโยชนของการออกก าลงกาย โดยเนนผลลพธทเกดขน จากการออกก าลงกายอยางสม าเสมอ รวมทงประโยชนท

50

เกดขนในทนท เชน ความสามารถในการปฏบตกจวตรประจ าวนทเพมขน มสขภาพแขงแรงขน และลดอตราเสยงของการเปนโรคหวใจ การใหความร ควรรวมถงวธการออกก าลงกาย การเปลยนแปลงขณะออกก าลงกาย และปจจยเสยงทควรหยดออกก าลงกาย 2. การประเมนสภาพกอนการเขาโปรแกรม (exercise pre-screening) เปนการคดกรองกอนออกก าลงกาย เพอใหมนใจวาการออกก าลงกายในแตละครงมความปลอดภย 3. การระบเปาหมาย (goal identification) การตงเปาหมาย ควรส ารวจตนเองและวางเปาหมายทสามารถเปนไปได เพอใชในการกระตนและใหรางวล เปาหมายควรประกอบดวยเปาหมายระยะสน และเปาหมายระยะยาวทมความชดเจนเฉพาะเจาะจง และไมเกนความสามารถทจะปฏบตได เหมาะสมกบชวตประจ าวนของบคคล ซงเปาหมายระยะส นโดยทวไปจะวางแผนการออกก าลงกายตามทก าหนด สวนเปาหมายระยะยาวควรมงเนนสงทสามารถประสบความส าเรจไดจากผลทไดรบจากการออกก าลงกายอยางสม าเสมอ 4..การลงมอปฏบตการออกก าลงกาย (exposure to the exercise behavior) บคคลสามารถเลอกออกก าลงกายทสามารถปฏบตได เมอพบปญหาและอปสรรคในการออกก าลงกายควรใหค าแนะน าทเหมาะสม เพอแกไขปญหา 5..การมตนแบบของการออกก าลงกาย (role models) การมตวอยางของผทออกก าลงกายอยางสม าเสมอ จนเหนถงประโยชนของการออกก าลงกาย หรอการกลาวถงผทประสบความส าเรจในการออกก าลงกาย โดยเลอกตนแบบทมลกษณะคลายกบบคลทเรมออกก าลงกายเพอเปนแรงจงใจใหปฏบตตามตนแบบ 6..การพดใหก าลงใจ (verbal.encouragement) การใหก าลงใจดวยค าพด ควรไดรบจากบคคลทมความนาเชอถอไววางใจ รวมทงบคลากรทมสขภาพ และบคคลใกลชด ควรใหความมนใจวาสามารถเขารวมโปรแกรมการออกก าลงกายได และเกดประโยชนทงดานรางกายและจตใจ 7..การเสรมแรงดวยค าพดและรางวลใ(verbal.reinforcement.&.rewards).การเสรมแรงดวยค าพดเปนรางวล ควรเลอกใหเหมาะสมกบแตละบคคล ซงผดแลเปนบคคลทมความส าคญ และมอสระทจะเลอกวธการใหรางวล เชน การกอด การรบประทานอาหารกลางวนรวมกน หรอการเยยมเพอสอบถามอาการเปนประจ าทกวน ลวนเปนวธการเสรมแรงทมประสทธภาพมาก แนวคดการสรางแรงจงใจของเรสนค สามารถน ามาประยกตใชกบการฝกสมดลกายจต เชน การฝกโยคะทไมใชการออกก าลงกายได เนองจากแรงจงใจ ชวยสงเสรมใหผปวยเบาหวานมความรเกยวกบการปรบเปลยนพฤตกรรมในการรบประทานอาหาร และปฏบต

51

กจกรรมตาง ๆไดถกตอง โดยมตนแบบทประสบความส าเรจทมความคลายคลงกบผปวยใหปฏบตตาม และก าหนดเปาหมายเพอน าไปสความส าเรจได การจดกจกรรมกลมพดคยแลกเปลยนประสบการณจากผปวยทมลกษณะคลายคลงกน ใหก าลงใจซงกนและกน รวมทงก าลงใจบคลากรทมสขภาพ การเสรมแรงทางบวกดวยค าพด และรางวล ท าใหผปวยเบาหวานไดรบแรงจงใจในการฝกโยคะอาสนะ เทคนคการผอนคลายของโยคะ และรบประทานอาหารตามวถโยคะ อยางตอเนองท าใหผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน สามารถลดดชนมวลกาย และควบคมระดบน าตาลในเลอดได งานวจยทเกยวของกบการสงเสรมแรงจงใจและการใชโยคะเพอลดดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 โรคเบาหวาน เปนภาวะทรางกายมระดบน าตาลในเลอดสงกวาปกต ผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐานท าใหเกดความตานทานในการออกฤทธของอน ซ ลน เพ มมาก ขน .(Hull.et.al.,.2006) .ระดบน า ต าล ท ส งอย า ง ตอ เ น อง ส งผลให เ ก ดภาวะแทรกซอนตางๆ ซงมผลกระทบตอการท างาน และคาใชจายในการดแลสขภาพเพมขน แนวทางการควบคมระดบน าตาลในเลอดและลดดชนมวลกาย คอ ปรบเปลยนพฤตกรรมในการรบประทานอาหาร มกจกรรมทางกายทเพมขน และรบประทานยาสม าเสมอ การควบคมระดบน าตาลในเลอด และลดดชนมวลกาย การลดดชนมวลกายมความจ าเปนเพอลดภาวะดอตออนซลนท าใหระดบน าตาลในเลอดลดลง ในผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐานเปนสงทท าไดยาก เนองจากมปจจยทเกยวของหลายปจจย รวมถงการขาดแรงจงใจในการปรบเปลยนพฤตกรรม ผปวยเบาหวานชนดท.2.ทมน าหนกตวเกนมาตรฐานนน ตองมการสรางแรงจงใจ การศกษาครงนไดท าการศกษาในผปวยเบาหวานชนดท.2.ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน โดยใชแนวคดแรงจงใจของเรสนค น ามาประยกตการใชในการสงเสรมการลดดชนมวลกาย และควบคมระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท .2.เพอลดภาวะดอตออนซลน ท าใหผปวยเบาหวานลดภาวะแทรกซอนตางๆ ไดดขน จากการทบทวนวรรณกรรมพบวา แนวทางในการลดภาวะแทรกซอนตางๆ ของโรคเบาหวาน ไดแก ลดน าหนกเพอลดภาวะดอตออนซลน และควบคมระดบน าตาลในเลอด ซงการควบคมปจจยเหลานขนอยกบการปรบเปลยนพฤตกรรมอยางเหมาะสม ท งในดานการรบประทานอาหาร การเพมกจกรรมทางกาย และการรบประทานยาอยางตอเนอง การศกษาโปรแกรมตางๆ และหลกฐานเชงประจกษจากขอมลใGoogle,.PubMed,.Cochrane,.ThaiLIS,

52

Ovid,.CINAHL.สบคนขอมลตงแต พ.ศ. 2548-พ.ศ. 2558 ไดศกษาเกยวกบงานวจยทใชแนวคดเกยวกบแรงจงใจ และการใชโยคะในผปวยโรคเรอรงกลมตางๆ เชน ปอดอดกนเรอรง ภาวะไขมนในเลอดสง จ านวนทงหมด 32 เรอง พบวามงานวจยทเกยวของกบการสงเสรมแรงจงใจในผปวยเบาหวานชนดท.2.จ านวน.3.เรอง การใชโยคะในผปวยเบาหวานชนดท.2.จ านวน.6.เรอง และการใชโยคะในผปวยทมน าหนกตวเกนมาตรฐานจ านวน.4.เรอง ดงน งานวจยทเกยวของกบการสงเสรมแรงจงใจในผปวยเบาหวานชนดท 2

จากการทบทวนวรรณกรรมพบวามการศกษาทเกยวของกบการสงเสรมแรงจงใจ

ในผปวยเบาหวานชนดท 2 จ านวน 3 เรอง ดงน นตยา (2548) ศกษาเรองแรงจงใจภายในและพฤตกรรมควบคมน าตาลในเลอด

ของผทเปนเบาหวานชนดท .2.เปนการวจยเชงพรรณนา แบบหาความสมพนธ.(correlational descriptive research) โดยใชแนวคดแรงจงใจภายในจากทฤษฎการก าหนดดวยตนเองของเดซและไรอน (Deci & Ryan, 1985 อางตามนตยา, 2548) ท าการวดแรงจงใจเกยวกบการปฏบตพฤตกรรมควบคมน าตาลในเลอดของผทเปนเบาหวานชนดท 2 กลมตวอยางจ านวน 288 ราย ผลการศกษาพบวา แรงจงใจ ภายในในการปฏบตพฤตกรรมควบคมระดบน าตาลในเลอด การก าหนดดวยตนเองในการปฏบตพฤตกรรมการควบคมระดบน าตาลในเลอด และการรบรความสามารถแหงตน มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการควบคมระดบน าตาลในเลอดอยางมนยส าคญทางสถต (p < .001) ทศนย (2549) ศกษาผลของการออกก าลงกายแบบเดนเรวอยางมแบบแผนตอระดบฮโมโกลบนเอวนซของผปวยเบาหวานชนดท 2 เปนการวจยกงทดลอง (quasi- experimental research)ใแบบสองกลมว ดกอนและหลงการทดลอง .(pretest-posttest.control.group.design) กรอบแนวคดทใชคอ แนวคดแรงจงใจของเรสนค.(Renick,.2003).กลมตวอยางจ านวน.54.ราย แบงเปนกลมทดลองและกลมควบคม กลมละ 27 ราย โดยใหกลมตวอยางเดนออกก าลงกายพรอมกนวนละ 30 นาท สปดาหละ 3 ครง ระยะเวลาทใชในการทดลอง 12 สปดาห ผลการศกษาพบวา คาเฉลยระดบฮโมโกลบนเอวนซของกลมทออกก าลงกายแบบเดนเรวอยางมแบบแผนหลงการทดลองต ากวากอนการทดลอง และคาเฉลยระดบฮโมโกลบนเอวนซของกลมทดลองต ากวากลมทใหการพยาบาลตามปกตอยางมนยส าคญทางสถต (p < .001) กญยา (2550) ศกษาผลของโปรแกรมสรางเสรมแรงจงใจในการออกก าลงกายระดบน าตาลในเลอดของผทเปนเบาหวานชนดท 2 ท าการวจยเชงทดลอง (experimental research)

53

โดยมการสมตวอยางเขากลมควบคมและกลมทดลอง.(Randomized.Controlled.Trials.[RCTs]) กรอบแนวคดทใช คอแนวคดแรงจงใจของเรสนค.(Renick,.1998;.2002).จ านวนกลมตวอยาง 30 ราย แบงเปนกลมทดลองและกลมควบคม กลมละ.15.ราย โดยใหกลมตวอยางออกก าลงกายโดยวธการเดนวนละ 20-60 นาท อยางนอยสปดาหละ 3 ครง ระยะเวลาทใชในการทดลอง 10 สปดาห ผลการศกษา พบวาระดบน าตาลในเลอดของกลมทดลองภายหลงไดรบโปรแกรมสรางเสรมแรงจงใจในการออกก าลงกาย ต ากวากอนไดรบโปรแกรมสรางเสรมแรงจงใจในการออกก าลงกาย และระดบน าตาลในเลอดของกลมทดลองทไดรบโปรแกรมสรางเสรมแรงจงใจในการออกก าลงกายต ากวากลมควบคมทไดรบการพยาบาลตามปกตอยางมนยส าคญทางสถต (p < .001) จากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของกบการสงเสรมแรงจงใจในผปวยเบาหวานชนดท.2.จะเหนไดวา แรงจงใจมผลในการสงเสรมใหผ ปวยเบาหวานชนดท .2.มพฤตกรรมในออกก าลงกายอยางตอเนอง จนสามารถควบคมระดบน าตาลในเลอดใหประสบความส าเรจได งานวจยทเกยวของกบโปรแกรมการใชโยคะเพอลดดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอด จากการทบทวนวรรณกรรม พบวามงานวจยทเกยวของกบโปรแกรมการใชโยคะเพอลดดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอดทมการศกษาในกลมตวอยางทหลากหลาย ไดแก ศกษาในผปวยเบาหวานชนดท.2.จ านวน.6.เรอง ศกษาในผปวยความดนโลหตสงทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน จ านวน.1.เรอง และศกษาในกลมตวอยางทมน าหนกตวเกนมาตรฐานทวไป จ านวน.3.เรอง ดงน ทศนยและนองเลก (2549) ศกษาเรองคณภาพชวตและผลการรกษาของผปวยเบาหวานทไดรบการสงเสรมสขภาพดวยสมาธและโยคะ เปนการวจยกงทดลองแบบสองกลมวดกอนและหลงการทดลอง กลมตวอยางเปนผปวยเบาหวานชนดท.2.จ านวน.140.ราย แบงเปนกลมทดลองและกลมควบคมกลมละ.70.ราย โดยฝกโยคะสปดาหละ .3.ครง ครงละ.45.นาท เปนระยะเวลา.12 สปดาห ทาโยคะทใช จ านวน.7.ทา ไดแก ทาศพ ทาง ทานงเพชร ทายดหลง ทาเรอ ทาบดสนหลง ทากงลอ ทาตนไม และ นงสมาธ 10 นาท ผลการศกษาพบวา ระดบน าตาลในเลอด ระดบฮโมโกลบนเอวนซ และคาดชนมวลกาย กอนและหลงการทดลองของกลมทดลองมความแตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถต (p > .001) และเมอเปรยบเทยบระหวางกลมทดลองและ

54

กลมควบคมหลงการทดลอง พบวา ระดบน าตาลในเลอด ระดบฮโมโกลบนเอวนซ และคาดชนมวลกาย มความแตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถต (p > .001) ปารชาต (2550) เรองผลของโปรแกรมการจดการตนเองและการฝกปฏบตโยคะตอระดบน าตาลในเลอด และความผาสก ของผปวยเบาหวานชนดท 2 เปนการวจยกงทดลองแบบสองกลมวดกอนและหลงการทดลอง กลมตวอยาง จ านวน.60.ราย แบงเปนกลมทดลอง และกลมควบคมกลมละ.30.ราย กรอบแนวคดทใชคอ แนวคดการจดการตนเองของโทบนและคณะ(Tobin et. al.,.1986 อางตามปารชาต, 2550) ระยะเวลาการทใชทดลอง 6 สปดาห โดยฝกโยคะ สปดาหละ 3ใวน ครงละ.1.ชวโมงใ30ในาท เปนระยะเวลา.4ใสปดาห และ ครงละ.45-60ในาท เปนระยะเวลา 2ใสปดาห ทาโยคะทใช จ านวน.11.ทา ไดแก ทาจะเข ทาง ทาตกแตน ทาคนไถครงตว ทานงเพชร ทาคม ทาหวจรดเขา ทาสญลกษณแหงโยคะ ทาบดสนหลง ทากงลอ และการผอนคลายดวยอาสนะในทาศพ ผลการศกษา พบวาคาเฉลยระดบน าตาลในเลอดของกลมทดลองมคานอยกวากอนการทดลองและ คาเฉลยความผาสกของกลมทดลองมคามากกวากอนการทดลองอยางมนยส าคญทางสถต (p < .05).คาเฉลยระดบน าตาลในเลอดหลงการทดลองของกลมทดลองลดลงมากกวากลมควบคมและคาเฉลยความผาสกของกลมทดลองเพมขนมากกวากลมควบคมอยางมนยส าคญทางสถต (p < .05) รชนกร (2550) ศกษาผลของโปรแกรมการสรางเสรมสขภาพดวยโยคะตอความเครยด และระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดทใ2ใเปนการวจยกงทดลองแบบสองกลมวดกอนและหลงการทดลอง กลมตวอยางจ านวน.50ใราย แบงเปนกลมทดลองและกลมควบคมกลมละ.25.ราย กรอบแนวคดทใช คอแนวคดการก ากบตนเองตามแนวคดทฤษฎการเรยนรทางสงคมของแบนดรา (Bandura, 1986 อางตามรชนกร, 2550) กบการสรางเสรมสขภาพดวยโยคะระยะเวลาการทใชทดลอง.12ใสปดาห โดยฝกโยคะสปดาหละ.3ใวน ครงละใ1ใชวโมงใ30 นาท ทาโยคะทใช จ านวน 12 ทา ไดแก ทานงสมาธ ทาผเสอ ทาศพ ทาคนไถ ทางอเขา ทาจระเข ทางเหา ทาตกแตน ทาธน ทาเดก ทาบดสนหลง ทาโยคะมทรา ผลการศกษาพบวา กลมทดลองและกลมควบคมมคะแนนความเครยดหลงการทดลองแตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถต (pใ>..05) กลมทดลองและกลมควบคมมระดบน าตาลในเลอดหลงการทดลองแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p < .05)

รสมาลน (2550) ศกษาผลของคายโยคะตอระดบน าตาลในเลอดและพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยเบาหวานชนดท .2ใเปนวจยกงทดลองแบบอนกรมเวลากลมตวอยางจ านวน 40 ราย กรอบแนวคดทใช คอแนวคดทฤษฎการเรยนรส าหรบผใหญ แนวคดกระบวนการกลมและการจดคาย ระยะเวลาการทใชทดลอง 13 สปดาห แบงเปน 3 ระยะ คอ ระยะท 1 สปดาห

55

ท 1-4 กลมตวอยาง ไดรบการพยาบาลตามปกต ระยะท 2 เขาคายโยคะ ในสปดาหท 5 เปนระยะ เวลา 5 วน ระยะท 3 สปดาหท 5-13 โดยฝกโยคะ สปดาหละ 3 ครง ครงละ 1 ชวโมง ทาโยคะทใช จ านวน 16 ทา ไดแก ทาดอกบว ทาหวจรดเขา ทาคม ทาบดสนหลง ทาศพ ทาคนไถครงตว ทายกสะโพก ทางอเขาทละขาง ทางอเขาสองขาง ทาง ทาตกแตน ทาคนธน ทางเหา ทากระตาย ทากงลอ ทาโยคะมทรา ผลการศกษาพบวา หลงการทดลองกลมตวอยางมคาเฉลยระดบฮโมโกลบนเอวนซต ากวากอนทดลองในสปดาหท 1 และ 4 อยางมนยส าคญทางสถต (p < .001) และเมอพจารณาเปนรายคพบวาในสปดาหท 9 มคาเฉลยระดบฮโมโกลบนเอวนซต ากวากอนการทดลองสปดาหท 5 อยางมนยส าคญทางสถต (p < .001) หลงการทดลองในสปดาหท 13 มคาเฉลยคะแนนพฤตกรรมการดแลตนเองสงกวากอนเขาคายในสปดาห ท 1 อยางมนยส าคญทางสถต (p < .001)

สรพมล (2553) ศกษาเรองประสทธผลการสงเสรมการรกษาโรคเบาหวานดวยโยคะ เปนการวจยกงทดลองแบบหนงกลม วดกอนและหลงการทดลอง กลมตวอยางจ านวน.29 รายระยะเวลาการทใชทดลอง.12ใสปดาหใโดยฝกโยคะสปดาหละ.4ใครง ฝกพรอมครฝก 1 ครง ครงละ 40-60 นาท และฝกดวยตนเองทบาน.3. ครง ครงละใ30-40 นาท ทาโยคะทใช จ านวน 16 ทา ไดแก ทาศพ ทายกขาทละขาง ทายกขาสอง ขาง ทางอเขาทละขาง ทางอเขาสองขาง ทางเหา ทาธน ทายกสะโพก ทาตกแตนเดยวทละขาง ทาตกแตนค ทาศรษะจรดเขา ทาคม ทาสามเหลยมทาบดตว ทาวชระเบองตน และทาสมาธ ผลการศกษาพบวา หลงการทดลองกลมตวอยางมคะแนนเฉลยตวชวดในการประเมนโรคเบาหวาน ระดบน าหนก ระดบดชนมวลกาย ระดบน าตาลในเลอด และระดบฮโมโกลบนเอวนซ ดขนกวากอนการทดลองอยางมนยส าคญทางสถต (p.< .05) อลจาเซอร อล เชรและไบรซน .(Aljasir,.Al-shehri,.&.Bryson,.2008) .ศกษาทบทวนอยางเปนระบบ เกยวกบการใชโยคะในผปวยเบาหวานชนดท.2.ผลการศกษา พบวาระยะเวลาทใชในการทดลองมตงแต 40 วน ถง 6 เดอนใชระยะเวลาการฝกสวนใหญ 300 นาทตอสปดาห (ประมาณ 45ในาทตอวน) การทดลองสวนใหญใหผลดในระยะสน สวนการศกษาในระยะยาวจ าเปนตองอาศยความสม า เสมอในการฝก ซงเปนอปสรรคอยางหนง รวมท งภาวะแทรกซอน และอตราการเสยชวตทอาจเกดขนได ผลการศกษาพบวาสวนใหญสามารถลดระดบน าตาลในเลอดและไขมนไดอยางมนยส าคญทางสถต (p < .05) สวนการทดลองในระยะยาวมบาง เชน ระดบฮโมโกลบนเอวนซ มการแปลงแปลงเพยงเลกนอย แตผลไมดขนอยางมนยส าคญทางสถต (p > .05) มการวดผลลพธอยางอนสองในสามการทดลองเกยวกบการลดน าหนก และ คาดชนมวลกายแตผลไมดขนอยางมนยส าคญทางสถต (p > .05) และ มเพยงหนงการทดลองทศกษาผลของโยคะกบภาวะแทรกซอนของโรคเบาหวานเกยวกบการท างานของของเสนประสาท แตผลไมดขนอยางมนยส าคญทางสถต (p > .05)

56

ศรญญา (2551) ผลของโปรแกรมการก ากบพฤตกรรมรวมกบการปฏบตโยคะตอความดนโลหตและคาดชนมวลกายในผปวยโรคความดนโลหตสงทมน าหนกตวเกนมาตรฐานเปนการวจยกงทดลองแบบสองกลมวดกอนและหลงการทดลอง กลมตวอยางจ านวน.50ใราย แบงเปนกลมทดลองและกลมควบคมกลมละ 25ใราย กรอบแนวคดทใช คอเทคนคการก ากบตนเองของเคนเฟอร.(Kanfer, 1980 อางตามศรญญา, 2551) ระยะเวลาการทใชทดลอง.4.สปดาห โดยฝกโยคะสปดาหละ.5. ครง ครงละใ1ใชวโมง 30 นาท ทาโยคะทใช จ านวนใ10.ทา ไดแก ทาสขะอาสนะ ทาโยคะมทรา ทาจระเข ทาง ทาธน ทานงเพชร ทาศรษะถงเขา ทานงบดหลง และทากงลอ ผลการศกษาพบวา คาเฉลยของความดนซสโตลก ไดแอสโตลกและคาดชนมวลกายของกลมทดลองนอยกวากอนการทดลอง และคาเฉลยของความดนซสโตลก ไดแอสโตลก และคาดชนมวลกายของกลมทดลองลดลงมากกวากลมควบคมอยางมนยส าคญทางสถต (p < .05)

ชนเด ชนเด คาตร และ แฮนเด (Shinde, Shinde, Khatri & Hande , 2013) ศกษาผลของการฝกโยคะและการออกก าลงกายแบบแอโรบคในการลดน าหนกและการท าหนาทของปอดในประชาชนโรคอวน เปนการวจยกงทดลองแบบสองกลมวดกอนและหลงการทดลอง กลมตวอยาง จ านวน 60 ราย แบงเปนกลมทไดรบการฝกโยคะ จ านวน 30 ราย ทาโยคะทใช ไดแก ทาสขะอาสนะ ทาดอกบว ทาบดสนหลง โยคะมทรา ทาเหยยดหลง ทาหนาวว ทาตรโกณ ทาตนไม ทาเสตพนธาสนะ ทาง ทาธน ทาภวนมกตา ทาเรอ ทาคนไถ ทาศพ และกลมทออกก าลงกายแบบแอโรบค จ านวน 30 ราย โดยใชเวลาในการท ากจกรรมในแตละกลม วนละ 45 นาท สปดาหละ 5 วน เปนระยะเวลา 1 ป ผลการศกษาพบวา การฝกโยคะสามารถลดดชนมวลกาย และเพมสมรรถภาพการท างานของปอด ไดดกวาการออกก าลงกายดวยแอโรบคอยางมนยส าคญทางสถต (p < .001) ไรออกและไรเทนบอกฮ (Rioux & Ritenbaugh, 2013) ท าการสงเคราะหงานวจยเกยวการใชโยคะในการลดน าหนก โดยศกษาองคประกอบส าคญทมผลตอการลดน าหนก ไดแก (1).ระยะเวลาของโปรแกรม.(2)ใความถของการปฏบตใ(3)ใระยะเวลาทใชในการฝกโยคะแตละครง.(4)ใองคประกอบตางๆของโยคะทใช.(5)ใการรบประทานอาหารตามวถโยคะ.(6)ใการวดผล ผลการศกษาพบวา ประสทธภาพของการใชโยคะทมผลตอการเปลยนแปลงของน าหนก ไดแก (1) ระยะเวลาในการทดลองประมาณ 75-90 นาทโดยการฝกอาสนะ 60 นาท ฝกการหายใจ แบบ ปราณายามะ 5 ถง 15 นาท และการผอนคลายอยางลก 10 นาท (2) ควรฝกโยคะอยางนอย 3 ครงตอสปดาห (3) ระยะเวลาการทดลองไมนอยกวา 3 เดอนซงมความแตกตางกนขนอยกบการใหความส าคญของการประเมนผล (4) ความตอเนองและสม าเสมอของการฝกใ(5).บรณาการเทคนค

57

ตางๆ ของโยคะเขาดวยกน.(6)ใการวดผล ไดแก น าหนก ดชนมวลกาย เปอรเซนตของไขมนในรางกาย มวลไขมน รอบเอว รอบสะโพก สดสวนรอบเอวตอรอบสะโพก ไรออก ทอมสนและฮาวเอฟเวอร (Rioux, Thomson & Howerter, 2013) ท าการ ศกษาน ารองถงความเปนไปไดของการใชแนวทางการรกษาดวยอายรเวทรวมกบการใชโยคะในการลดน าหนก เปนการวจยกงทดลองแบบหนงกลม วดกอนและหลงการทดลอง ระยะเวลาการทใชทดลอง 9 เดอน ระยะเวลาในการประเมนผล คอ 3 เดอน 6 เดอน และ 9 เดอน มกลมตวอยางทเขารวมโครงการครบ 3 เดอน จ านวน 22 ราย ครบ 6 เดอน จ านวน 12 ราย และครบ 9 เดอน จ านวน 12 ราย โดยฝกโยคะสปดาหละ 4 ครง ครงละ 75 นาท และปรบเปลยนการรบประทานอาหารตามแนวของอายรเวท ทาโยคะทใช ไดแก ทาภเขา ทานกอนทรย ทาตนไม ทาสามเหลยม ทานกรบ ทาเกาอ ทาพระจนทรครงซก ทาสนข ทาสะพานโคง ทาไมกระดาน ทาหนาวว ทาบดตว ทาจระเข ทาศรษะจรดเขา ทาอฐ ทายนดวยไหล การผอนคลายในทาศพ 10 นาท และ การท าสมาธ 5 นาท ผลการศกษาพบวา น าหนกเฉลยลดลง 3.54 กโลกรม (SD 4.76) ในระยะเวลา 3 เดอน เปน.4.63.กโลกรมใ(SD 6.23).ในระยะเวลา.6ใเดอน และ.5.9ใกโลกรมใ(SD 8.52) ในระยะเวลา 9 เดอน โดยสรปการศกษาทผานมาพบวา มการออกแบบการวจยทแตกตางกน ไดแกรปแบบการวจยแบบกงทดลอง แบบหนงกลมวดกอนและหลงการทดลอง จ านวน 2 เรอง รปแบบการวจยแบบกงทดลอง แบบสองกลมวดกอนและหลงการทดลองจ านวน 5 เรอง รปแบบการวจย แบบกงทดลองแบบอนกรมเวลา จ านวน 1 เรอง การทบทวนอยางเปนระบบจ านวน 1 เรอง การสงเคราะหงานวจยจ านวน 1 เรอง งานวจยสวนใหญใชระยะเวลาการทดลอง 12 สปดาห มากทสดคอ 1 ป ระยะเวลานอยทสด 4 สปดาห รองลงมา คอ 6 สปดาห ระยะเวลาทใชในการฝกสวนใหญ สปดาหละ 300 นาท รองลงมา 225 นาท นอยทสด 120 นาท มากทสด 450 นาท ทาโยคะทนยมใชในการลดน าหนก ไดแก ทาสขะอาสนะ ทาโยคะมทรา ทาศพ ทาจระเข ทาง ทาธน ทานงเพชร ทานงบดหลง ทากงลอ ทาภเขา ทานกอนทรย ทาตนไม ทาตกแตน ทาสามเหลยม ทานกรบ ทาพระจนทรครงซก ทาสนข ทาหนาวว ทาศรษะจรดเขา ทาอฐ สวนทาโยคะทนยมใชในการลดระดบน าตาลในเลอด ไดแก ทาโยคะมทรา ทานงขดสมาธ ทาผเสอ ทาคม ทาศรษะจรดเขา ทาบดสนหลง ทาบดตว ทาดอกบว ทาศพ งอเขาทละขาง งอเขาสองขาง ทาคนไถครงตว ทาจะเข ทาตกแตน ดนสะโพก ทางเหา ทาง ทาธน ทากงลอ ทาครงนกรบ ทากระตาย การศกษาสวนใหญวดผลลพธในเรองระดบน าตาลในเลอด ระดบฮโมโกลบนเอวนซ น าหนก และดชนมวลกาย ในการศกษาครงนมงานวจยทใชรปแบบของโยคะมาใชในการลดดชนมวลกาย และควบคมระดบน าตาลในเลอด โดยฝกโยคะในระยะเวลา.4.สปดาห สามารถลดดชนมวลกาย

58

ได และมการวดระดบน าตาลในเลอดทใชระยะเวลาทใกลเคยงทสด คอ 6 สปดาห ผวจยจงใชการทดลองครงนเปนระยะเวลา 6 สปดาห เพอลดดชนมวลกาย และระดบน าตาลในเลอด ระยะเวลาทใชในการฝกโยคะทใชลดดชนมวลกายใชเวลาสปดาหละ .180-450ในาทตอสปดาห ผวจยจงก าหนดระยะเวลาทในโปรแกรม คอ.270.นาท.ใชทาโยคะทใชจากการทบทวนวรรณกรรมจากต าราและงานวจยทเกยวกบโยคะ ผวจยมวธการเลอกใชทาโยคะทซ ากนในงานวจยทมผลตอการลดดชนมวลกาย หรอลดระดบน าตาลในเลอด รวมอยในทาเดยวกน เพอความสะดวกในการปฏบต จงใชทาจ านวนนอย แตเนนวธการปฏบตซ าๆ ในทาเดม เพอใหผปวยเบาหวานสามารถจ าไดงายและน าไปปฏบตไดอยางตอเนอง สรปการทบทวนวรรณคดและงานวจยทเกยวของ โรคเบาหวาน เปนภาวะทรางกายมระดบน าตาลในเลอดสงกวาปกต ผปวยเบาหวานชนดท.2ใทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน ท าใหรางกายมภาวะดอตอการออกฤทธของอนซลนเพมมากขน สงผลใหมระดบน าตาลในเลอดสงอยางตอเนอง จนเกดความเสยหายระยะยาว และเกดภาวะแทรกซอนตางๆ ตามมา แนวทางการควบคมระดบน าตาลในเลอดและลดดชนมวลกาย คอ การปรบเปลยนพฤตกรรมในการรบประทานอาหาร มกจกรรมทางกายทเพมขน และรบประทานยาสม าเสมอ การควบคมระดบน าตาลในเลอด และลดดชนมวลกายในผปวยเบาหวานชนดทใ2.ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน เปนสงทท าไดยากจะตองมการสรางแรงจงใจ แรงจงใจตามแนวคดของเรสนค (Resnick,ใ2003) ทน ามาประยกตใชในผปวยเบาหวานชนดทใ2.ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน ไดแก ประเมนผปวย และการใหความร การลงมอปฏบตโยคะอาสนะ รวมกบเทคนคการผอนคลาย การรบประทานอาหารตามวถโยคะ และการจดอาหารแลกเปลยน มตนแบบผทประสบความส าเรจทคลายคลงกบผปวย การตงเปาหมาย พดใหก าลงใจ และเสรมแรงดวยค าพดและรางวล เปนการสงเสรมใหผปวยเบาหวานมความรเกยวกบการปรบเปลยนพฤตกรรมในการลดดชนมวลกาย และควบคมระดบน าตาลในเลอดใหถกตองตามตนแบบ และประสบความส าเรจตามเปาหมาย โยคะเปนศาสตรทดแลสขภาพแบบองครวม สามารถจดปรบสมดลของรางกาย ท าใหมสขภาพทดทงดานกายและจตใจ การฝกอาสนะท าใหกลามเนอแขงแรงมความยดหยน ทาอาสนะทมผลตอการยดเหยยดของกลามเนอหนาทอง ท าใหกลามเนอหนาทองแขงแรง ชวยในการกดนวดอวยวะในชองทอง ท าใหมการหลงฮอรโมนอนซลนจากตบออนไดเหมาะสมกบอาหารทรบประทาน การเหยยดยดของอาสนะท า ให สามารถลดความเครยดไดอยางม

59

ประสทธภาพ ท าใหลดการกระตนการสรางกลโคส สวนเทคนคการผอนคลายอยางลกมผลในการลดความกงวล กลามเนอสวนตางๆ ของรางกายมการผอนคลายและเปนสมาธ มผลในการลดกระบวนการสลายไกลโคเจนทตบเปนน าตาลลดลง และการฝกโยคะชวยใหมสตในการปรบเปลยนพฤตกรรมเกยวกบการรบประทานอาหารอาหารทเหมาะสมทงชนดและปรมาณ พยาบาลมบทบาทในการประเมนปญหาอปสรรค คอยดแลชวยเหลอแกไขปญหาอปสรรคตางๆ ใหก าลงใจ และดแลดวยความเอาใจใส โดยค านงถงสทธของบคคลตามมาตรฐานวชาชพ และสงเสรมแรงจงใจใหผปวยเบาหวานฝกโยคะอาสนะ รวมกบเทคนคการผอนคลาย และการรบประทานอาหารตามวถโยคะ (มตาหาระ) อยางตอเนอง สงผลใหผปวยเบาหวานสามารถลดดชนมวลกายและควบคมระดบน าตาลในเลอดไดท าใหมคณภาพชวตทดขน

60

บทท 3 วธด าเนนการวจย

การวจยครงนเปนการวจยกงทดลอง.(quasi-experimental.research).แบบสองกลมวดกอนและหลงการทดลอง (pretest-posttest control group design) คอ กลมควบคมซงไดรบการพยาบาลตามปกต และกลมทดลองซงไดรบโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะโดยวดดชนมวลกาย และระดบน าตาลในเลอดกอนและหลงการทดลอง ทงกลมควบคมและกลมทดลอง เพอศกษาผลของโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะตอดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท.2.ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน มรปแบบการทดลองดงน กลมทดลอง O1 X O2 กลมควบคม O3 O4 O1 หมายถง การวดระดบน าตาลในเลอดและดชนมวลกายกอนการทดลองของกลมทดลอง O3 หมายถง การวดระดบน าตาลในเลอดและดชนมวลกายกอนการทดลองของกลมควบคม O2 หมายถง การวดระดบน าตาลในเลอดและดชนมวลกายหลงการทดลองของกลมทดลอง O4 หมายถง การวดระดบน าตาลในเลอดและดชนมวลกายหลงการทดลองของกลมควบคม X หมายถง โปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะ ประชากรและกลมตวอยาง ประชากรทใชในการศกษาครงน คอผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน ทมารกษาในคลนกเบาหวานของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพประจ าต าบล ในเขตอ าเภออาวลก จงหวดกระบ จ านวน 11 แหง เลอกโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพประจ าต าบล ทมวถชวตและวฒนธรรมทใกลเคยงกนในเรอง การประกอบอาชพท าสวน และนบถอศาสนาอสลาม จ านวน 3 แหง มผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน ทงหมดจ านวน 376 ราย โดยมการ

61

คดเลอกกลมตวอยางแบบเฉพาะเจาะจง (purposiveใsampling) ไดกลมตวอยางจ านวน 60 ราย เปนกลมทดลอง 30 ราย กลมควบคม 30 ราย ทมคณสมบตตามเกณฑทก าหนด ดงน เกณฑในการคดเลอกกลมตวอยางเขาศกษา (inclusion criteria) 1..ไดรบการวนจฉยวาเปนเบาหวานชนดท.2.และควบคมระดบน าตาลในเลอดดวยยาเมดชนดรบประทาน 2..มดชนมวลกายตงแต 23 กโลกรมตอตารางเมตรขนไป 3..มปญหาการควบคมระดบน าตาลในเลอดโดยมระดบน าตาลในเลอดกอนอาหารเชามากกวา 126 มลลกรมเปอรเซนต ตดตอกนไมนอยกวา 2 ครงในระยะเวลาหางกนไมเกน 3 เดอน เมอรกษาดวยยาลดระดบน าตาลในเลอดชนดรบประทานมากกวา 3 เดอนแลว 4..มสตสมปชญญะสมบรณถามตอบรเรอง และสามารถใหขอมลไดดวยตนเอง 5..ไมมภาวะแทรกซอนทรนแรง คอมภาวะไตวายมากกวาระยะ 3 โดยมคาอตราการกรองของไตนอยกวา 30 มลลลตรตอนาทตอ 1.73 ตารางเมตร (สมาคมโรคไตแหงประเทศไทย, 2552) เปนโรคหวใจลมเหลว โดยแบงตามสมาคมโรคหวใจสหรฐอเมรกาอยในระดบ 2 ขนไป (เพญจนทร, 2553) มภาวะความดนโลหตสงทควบคมไมได โดยมคาความดนโลหตสงระดบท 2 คอ มากกวาหรอเทากบ 160/100 มลลเมตรปรอท (ศรอรและอรวกาญจน, 2556) เกณฑในการคดเลอกกลมตวอยางออกจากการศกษา (exclusion criteria) หากระหวางเขารวมโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะกลมตวอยางมอาการดงตอไปน ผวจยจะคดออก 1..เกดภาวะแทรกซอนจากการเขารวมกจกรรมการวจย เชน ความดนโลหตสงมากกวาหรอเทากบ 180/110 มลลเมตรปรอท มภาวะวกฤตแทรกซอนจากการเปลยนแปลงของระดบน าตาลในเลอด คอระดบน าตาลในเลอดสงกวา 250 มลลกรมเปอรเซนต รวมกบตรวจพบสารคโตน ในปสสาวะ หรอมระดบน าตาลในเลอดสงกวา 600 มลลกรมเปอรเซนต มภาวะขาดน าและมระดบความดนโลหตต า .(ธต ,.2555) .หรอระดบน าตาลในเลอดต ากวา 70 มลลกรมเปอรเซนตโดยตรวจจากปลายนว.(ปฏณฐ,.2555 ) 2..ขณะฝกโยคะแลวรสกไมสบายกาย ไมสบายใจ หรอมอาการผดปกต เชน

62

คลนไส อาเจยน หรอปวดหลงมาก 3. ไมสามารถเขารวมโครงการไดครบตามแผนการศกษา ขนาดกลมตวอยาง การศกษาครงนก าหนดขนาดของกลมตวอยาง จากการประมาณคาขนาดกลมตวอยางโดยใชสตรค านวณของโคเฮน.(Cohen,ใascitedใin Polit & Beck,ใ2012) ผวจยก าหนดขนาดของกลมตวอยางโดยวเคราะหคาอ านาจการทดสอบ (power of analysis) หาคาอทธพลของตวแปรทศกษา.(effect size)ใจากงานวจยทมความคลายคลงกน คอเรองผลของโปรแกรมการจด การตนเองและการฝกโยคะตอระดบน าตาลในเลอดและความผาสกของผปวยเบาหวานชนดท 2 (ปารชาต, 2550) ค านวณไดขนาดอทธพลเทากบ.1.65.(ภาคผนวก ก).ในการศกษาครงนเปนการศกษาในกลมตวอยางทแตกตางกนผวจยจงปรบขนาดอทธพลใหเทากบ .80 โดยก าหนดระดบนยส าคญหรอคาแอลฟาเทากบ .05 อ านาจการทดสอบเทากบ .80 ไดขนาดกลมตวอยาง กลมละ 25 ราย (Polit & Beck, 2012) เพอปองกนการสญหายและทดแทนการออกจากการทดลอง ผวจยไดก าหนดขนาดของกลมเพมขนรอยละ 20.ไดขนาดกลมตวอยางกลมละ 30 ราย ในการศกษาครงนกลมตวอยางสามารถเขารวมวจยไดกลมละ 26 ราย เมอหาคาอทธพลของตวแปรทศกษาโดยใชโปรแกรม G*Power ไดคาอ านาจการทดสอบเทากบใ.88.เนองจากกลมทดลองมอปสรรค คอ เดนทางไปตางจงหวด 1 ราย มปญหาสขภาพ 2 ราย ตองเลยงหลานทคลอดใหม 1 ราย ไมสามารถเขารวมวจยไดครบ 6.สปดาห สวนกลมควบคมไมสามารถเขารวมวจยได เนองจากไมมาประเมนผลตามนด 4 ราย หลงจากผวจยโทรตดตามแลวกลมตวอยางบอกวามธระไมสะดวกเขารวมกจกรรม การสมตวอยางเขากลมทดลองและกลมควบคม ในการศกษาครงนคดเลอกกลมตวอยางจากผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน ทมารกษาในคลนกเบาหวานโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพประจ าต าบล ในเขตอ าเภออาวลก จงหวดกระบ ทมวฒนธรรมทใกลเคยงกนในเรองการประกอบอาชพท าสวน และนบถอศาสนาอสลาม จ านวน 3 แหง จบฉลากเลอกประชากรของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพประจ าต าบลมา 2 แหง เพอเขากลมทดลองและกลมควบคม โดยใชกลมประชากรของโรงพยาบาล

63

สงเสรมสขภาพประจ าต าบลทจบฉลากไดหมายเลข 1.เปนกลมทดลองโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพประจ าต าบลทจบฉลากไดหมายเลข 2 เปนกลมควบคม

เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการในการวจยครงนม 2 สวน คอเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล และเครองมอทใชในการทดลอง เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน ประกอบดวย 1..เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล.(ภาคผนวก ค).เปนแบบสอบถามประกอบดวย 1.1ใแบบบนทกขอมลสวนบคคล ประกอบดวย เพศ อายใศาสนา สถานภาพสมรส ระดบการศกษา อาชพ รายไดของครอบครวเฉลย และภาระหนสน 1.2.แบบบนทกขอมลภาวะสขภาพ ประกอบดวย .(1)ใผลการตรวจรางกาย ไดแก น าหนก สวนสง ความดนโลหต ชพจร และดชนมวลกาย (2) ระยะเวลาทไดรบการวนจฉยวาเปนเบาหวานจนถงปจจบน (3) ผลการตรวจทางหองปฏบตการ ไดแก ระดบน าตาลในเลอดขณะอดอาหาร ระดบน าตาลในเลอดกอนอาหารเชายอนหลงครงลาสด กอนเขาโครงการไมเกน 2 เดอน ระดบฮโมโกลบนเอวนซยอนหลง ผลการตรวจการท างานของไต creatinin อตราการกรองของไต ผลการตรวจระดบไขมนในเลอด Cholesterol, LDL, Triglyceride, HDL (4) ยาทไดรบกอนเขารวมโครงการ.(5).ปญหาสขภาพอนๆ (6) การออกก าลงกายกอนเขารวมโครงการและ (7) อปสรรคในการออกก าลงกาย 2. เครองตรวจวดระดบน าตาลในเลอดของบรษทผลตอปกรณทมมาตรฐานแหงหนง 3. เครองชงน าหนกของบรษทผลตอปกรณทมมาตรฐานแหงหนง มหนวยเปนกโลกรม และทวดสวนสงของบรษทผลตอปกรณทมมาตรฐานแหงหนงมหนวยเปนเซนตเมตร

64

เครองมอทใชในการทดลอง เครองมอทใชในการทดลองประกอบดวย 1. โปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะตอระดบน าตาลในเลอดและดชนมวลกายของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน ซงผวจยน าแนวคดของโยคะอาสนะตามแนวของทานปตญชล (แพทยพงษ, 2550; สรพมล, 2551ข) รวมกบเทคนคการผอนคลาย และการรบประทานอาหารตามแนวทางของโยคะ.(มตาหาระ).โดยน าขนตอนตามแนวคดการสรางแรงจงใจของเรสนค (Resnick, 2003) ประยกตใชกบผปวยเบาหวาน 5 ขนตอนเพอเปนสงจงใจใหผปวยเบาหวานฝกโยคะและควบคมเบาหวานอยางตอเนอง ระยะเวลา 6 สปดาห (ดงรายละเอยดในภาคผนวก ง) ประกอบดวย 1.1 ขนตอนท 1 การประเมนสภาพกอนเขาโปรแกรม และการใหความรเกยวกบโรคเบาหวานและโยคะ 1.1.1 เรมดวยการประเมนผปวยเกยวกบ ขอมลทวไป ประกอบ ดวย เพศ อาย ศาสนา สถานภาพสมรส ระดบการศกษา อาชพ รายไดของครอบครวเฉลย ภาระหนสน และขอมลภาวะสขภาพประกอบดวย (1) ผลการตรวจรางกาย (2) ระยะเวลาทไดรบการวนจฉยวาเปนเบาหวานจนถงปจจบน (3) ผลการตรวจทางหองปฏบตการ ไดแก ระดบน าตาลในเลอด ระดบฮโมโกลบนเอวนซยอนหลง การท างานของไต ระดบไขมนในเลอดใ(4)ใยาทไดรบกอนเขารวมโครงการ (5) ปญหาสขภาพอนๆ (6) การออกก าลงกาย และ (7) อปสรรคในการออกก าลงกาย 1.1.2 ประเมนพฤตกรรมการดแลตนเองโดยใชแบบสอบถามพฤตกรรมการดแลตนเองดานการรบประทานอาหารและการใชยา รวมขอค าถามทงหมด 15 ขอ ประกอบดวยดานการรบประทานอาหาร 10 ขอ การใชยาลดระดบน าตาลในเลอด 5 ขอ ผปวยเบาหวานทมคะแนนเกยวกบพฤตกรรมการดแลตนเองดานการรบประทานอาหารและการใชยาอยในระดบนอย หรอปานกลางในดานใดดานหนงจะไดรบการจงใจเพอปรบพฤตกรรมดานนนเปนพเศษ สวนผปวยเบาหวานทมคะแนนอยในระดบมาก ผวจยจะพดชนชมและใหก าลงใจเพอจงใจใหผปวยมพฤตกรรมการดแลตนเองดานนนๆไดอยางตอเนอง 1.1.3 ใหความรเกยวกบโรคเบาหวานและโยคะพรอมกบแจกและแนะน าการใชคมอการฝกโยคะและการควบคมอาหาร ประกอบดวย ความรทวไปเกยวกบโรคเบาหวาน การปฏบตตวเพอควบคมระดบน าตาลในเลอด การปองกนภาวะแทรกซอนของโรคเบาหวาน แนวทางการลดดชนมวลกาย การค านวณแคลอร อาหารควบคมน าหนก อาหาร

65

แลกเปลยน การจดเมนอาหาร ดานการฝกโยคะประกอบดวย ความรทวไปเกยวกบโยคะ การรบประทานอาหารตามวถโยคะ (มตาหาระ) ความแตกตางระหวางการออกก าลงกายกบโยคะ ขอหามและขอควรปฏบตในการฝกโยคะ ทาบรหารขอตอกอนฝกโยคะ อาสนะทเหมาะสมส าหรบผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน และเทคนคการผอนคลาย 1.1.4 สอนการใชแบบบนทกอาหารประจ าวน และแบบบนทกการฝกโยคะของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน โดยแบบบนทกอาหารประจ าวน ประกอบดวย ชนดและปรมาณอาหารทรบประทานแตละวน เพอใหกลมตวอยางค านวณปรมาณอาหารทไดรบในแตละวน และแบบบนทกผลการฝกโยคะ ประกอบดวยระยะเวลาทใชฝกโยคะแตละสปดาห ปญหาอปสรรคและการแกไขปญหา ในการฝกโยคะของกลมตวอยาง โดยใหผ ปวยหรอผ ดแลชวยบนทกเพอเปนขอมลใหผ วจ ยใชตดตามผลและประเมนผลการปฏบตเมอนดพบกลมตวอยาง 1.1.5ใน าเสนอวดทศนเกยวกบการฝกโยคะ เพอลดดชนมวลกายและควบคมระดบน าตาลในเลอด ทผวจยสรางขนจากการทบทวนวรรณกรรม ต าราเอกสาร และงานวจยทเกยวของ ประกอบดวย ทาบรหารขอตอกอนฝกโยคะ อาสนะส าหรบผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน และเทคนคการผอนคลาย 1.2 ขนตอนท 2 การฝกโยคะไดแก โยคะอาสนะ เทคนคการผอนคลายของโยคะ และ การรบประทานอาหารตามวถโยคะใ(มตาหาระ) ผวจยน าฝกโยคะเรมตนดวย การบรหารขอตอสวนตางๆ ไดแก ทางมนวเทา ทาบรหารขอเทา ทาหมนขอเทา บรหารขอสะโพก ทาผเสอ บรหารขอนวมอ บรหารขอมอ บรหารขอศอก หมนไหล การบรหารคอ ใชเวลา 20 นาท ตอดวยการฝกโยคะอาสนะจ านวน 12 ทา ไดแก ทาง ทาตกแตน ทาธน ทาคนไถ ทางอเขาทละขาง ทาบดตว ทาศรษะจรดเขา ทากงลอ ทาสามเหลยม ทาจระเข ทาศพ และทาภเขา ใชเวลา 40 นาท ตอดวยเทคนคการผอนคลาย 30 นาท และฝกการค านวณพลงงานอาหารแตละวน การเลอกรบประทานอาหารตามวถโยคะ การเลอกชนดอาหารแลกเปลยน และการจดเมนอาหารแตละวน 1.3 ขนตอนท 3 ใชตนแบบผทประสบความส าเรจ และการตงเปาหมาย 1.3.1ใผวจยน าเสนอสอวดทศนของผทประสบความส าเรจในการลดน าหนก และ ควบคมระดบน าตาลในเลอดทผ วจ ยสรางขนจากการสมภาษณผ ทมประสบการณโดยตรงใชเวลา 15 นาท 1.3.2ใผวจยกระตนใหผปวยเบาหวานพดคยแลกเปลยนความคดเหนภายในกลม ใหก าลงใจซงกนและกนวางเปาหมายเพอลดน าหนกและระดบน าตาลในเลอด

66

รวมกน โดยมเปาหมายระยะสนไดแก การฝกโยคะตามนดทกครง ควบคมอาหารไดทกวนและเปาหมายระยะยาว ไดแก น าหนกตวลดลง ระดบน าตาลไมสงหรอต าจนเกนไป และไมเกดภาวะแทรกซอนของโรค 1.4 ขนตอนท 4 การพดใหก าลงใจ 1.4.1.ผวจยกระตนผปวยเบาหวานโดยใชค าถามปลายเปดถงวธการลดน าหนก และ ควบคมระดบน าตาลในเลอด พรอมกลาวชมเชยในสวนทสามารถท าไดถกวธ และพดคยใหก าลงใจผปวยเบาหวานวา สามารถเขารวมโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะ ใหประสบความส าเรจไดอยางตอเนอง มผลดตอสขภาพทงรางกายและจตใจ ชวยใหผปวยเบาหวานชนดท 2.ทมน าหนกตวเกนมาตรฐานสามารถลดดชนมวลกาย และควบคมระดบน าตาลในเลอดได 1.4.2.ผวจ ยจดกจกรรมการใหก าลงใจ โดยใหกลมตวอยางพดคยแลกเปลยนประสบการณจากการฝกโยคะรวมกน พดคยใหก าลงใจซงกนและกน เปนการสนบสนนทางสงคมจากคนรอบขาง ท าใหมแรงจงใจใหปฏบตไดส าเรจ ชวยใหสามารถลดดชนมวลกาย และควบคมระดบน าตาลในเลอดได 1.5 ขนตอนท 5 การเสรมแรงดวยค าพดและรางวล 1.5.1 ผวจยประเมนแบบบนทกเกยวกบการฝกโยคะและการควบคมอาหาร เพอประเมนความสม าเสมอในการฝกโยคะและการควบคมอาหาร ใหการเสรมแรงทางบวก ดวยการพดชมเชยเปนรางวล ส าหรบผปวยเบาหวานชนดท.2.ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน ทสามารถฝกโยคะสม าเสมอหรอควบคมอาหารได เพอเปนการสนบสนนใหผปวยเบาหวานเกดความกระตอรอรนในการฝกปฏบตโยคะและควบคมอาหารอยางตอเนอง 1.5.2.ผวจ ยสอบถามถงปญหาและอปสรรคในการฝกโยคะ และการควบคมระดบน าตาลในเลอด ในรายทไมสามารถปฏบตไดตามเปาหมาย หาแนวทางแกไขปญหารวมกนตามปญหาและอปสรรคของแตละคน พรอมทงวางแผนในสปดาหถดไปเพอใหผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน สามารถปฏบตโยคะ และควบคมอาหารไดอยางตอเนอง ท าใหดชนมวลกายลดลง และระดบน าตาลในเลอดเปนปกต 2. แบบสอบถามพฤตกรรมการดแลตนเองดานการรบประทานอาหาร และการใชยา ของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน ทผวจยดดแปลงจากแบบสอบถามพฤตกรรมสขภาพของผปวยโรคเบาหวานของรสมาลน (2550) เรองผลของคายโยคะตอระดบน าตาลในเลอดและพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยเบาหวานชนดท 2 ซงมคาความเทยงของเครองมอเทากบ .80 โดยผวจยเลอกสวนของค าถามทเกยวกบดานการรบประทานอาหารจ านวน 7

67

ขอ และดานการใชยาจ านวน 3 ขอ และผวจยสรางขนจากการทบทวนวรรณกรรม รวมขอค าถามทงหมดประกอบ ดวยดานการรบประทานอาหาร 10 ขอ การใชยาลดระดบน าตาลในเลอด 5 ขอ (ภาคผนวก ง) ลกษณะค าตอบเปนมาตรประมาณคา (rating scale) 4 ระดบมเกณฑใหคะแนนดงน ขอความดานบวก (ขอ 4, 8, 9, 10, 11, และ15)

ถาปฏบตเปนประจ า หมายถง มพฤตกรรมหรอปฏบตกจกรรมในเรองนนๆ เปนประจ าทกวนหรอปฏบตอยางนอย 5 วนตอสปดาหได 4 คะแนน

ถาปฏบตบอยครง หมายถง มพฤตกรรมหรอปฏบตกจกรรมเรองนนๆบอยครงหรอกระท าเปนสวนใหญแตไมทกวนโดยปฏบตอยางนอย 3-4 วนตอสปดาห ได 3 คะแนน

ถาปฏบตบางครง หมายถง มพฤตกรรมหรอปฏบตกจกรรมในเรองนนๆเปนบางครง หรอนานๆ ครงโดยปฏบต 1-2 วนตอสปดาหได 2 คะแนน

ถาไมปฏบตเลย หมายถง ไมมพฤตกรรม หรอไมปฏบตกจกรรมในเรองนนๆเลยได 1 คะแนน

ขอความดานลบ (ขอ 1, 2, 3, 5, 6, 7, 12, 13 และ 14) ถาปฏบตเปนประจ า หมายถง มพฤตกรรมหรอปฏบตกจกรรมในเรองนนๆ

เปนประจ าทกวนหรอปฏบตอยางนอย 5 วนตอสปดาหได 1 คะแนน

ถาปฏบตบอยครง หมายถง มพฤตกรรมหรอปฏบตกจกรรมเรองนนๆบอยครงหรอกระท าเปนสวนใหญแตไมทกวนโดยปฏบตอยางนอย 3-4 วนตอสปดาหได 2 คะแนน

ถาปฏบตบางครง หมายถง มพฤตกรรมหรอปฏบตกจกรรมในเรองนนๆเปนบางครงหรอนานๆครงโดยปฏบต 1- 2 วนตอสปดาหได 3 คะแนน

ถาไมปฏบตเลย หมายถง ไมมพฤตกรรมหรอไมปฏบตกจกรรมในเรองนนๆเลยได 4 คะแนน

68

การแปลผลคะแนนพฤตกรรมการดแลตนเองดานการรบประทานอาหาร และการใชยา ใชหลกการจดคะแนนแบบองเกณฑ โดยวธหาอตรภาคชน โดยการน าคะแนนสงสดลบดวยคะแนนต าสดหารดวยจ านวนระดบชนทแบง (สวมล, 2546) ซงผวจยไดก าหนด 3 ระดบและแปลผลดงน ดานการการรบประทานอาหาร ตงแตขอ 1-10 มคะแนนตงแต 10-40 คะแนน 10-20 มพฤตกรรมการดแลตนเองดานการรบประทานอาหารในระดบนอย 21-30 มพฤตกรรมการดแลตนเองดานการรบประทานอาหารในระดบปานกลาง 31-40 มพฤตกรรมการดแลตนเองดานการรบประทานอาหารระดบมาก ดานการใชยา ตงแตขอ 11-15 มคะแนนตงแต 5-20 คะแนน 5-10 มพฤตกรรมการดแลตนเองดานการใชยาลดระดบน าตาลในเลอดระดบนอย 11-15 มพฤตกรรมการดแลตนเองดานการใชยาลดระดบน าตาลในเลอดระดบปานกลาง 16-20 มพฤตกรรมการดแลตนเองดานการใชยาลดระดบน าตาลในเลอดระดบมาก ผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน ทมคะแนนเกยวกบพฤตกรรมการดแลตนเอง ดานการรบประทานอาหารหรอการใชยา อยในระดบนอยหรอปานกลางในดานใดดานหนง จะไดรบการจงใจเพอปรบพฤตกรรมดานนนๆเปนพเศษ สวนผปวยเบาหวานทมคะแนนอยในระดบมากผวจยจะพดชนชมและใหก าลงใจ เพอจงใจใหผปวยสามารถมพฤตกรรมการดแลตนเองดานนนๆ ไดอยางตอเนอง 3..คมอการฝกโยคะ และการควบคมอาหารของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน ทผวจยสรางขน จากการทบทวนวรรณกรรม ต ารา เอกสาร และงานวจยทเกยวของ ประกอบดวย ความรทวไปเกยวกบโรคเบาหวาน การปฏบตตวเพอควบคมระดบน าตาลในเลอด การปองกนภาวะแทรกซอนของโรคเบาหวาน แนวทางการลดดชนมวลกาย การค านวณแคลอร อาหารควบคมน าหนก อาหารแลกเปลยน การจดเมนอาหาร ดานการฝกโยคะประกอบดวย ความรทวไปเกยวกบโยคะ การรบประทานอาหารตามวถโยคะ (มตาหาระ) ความ

69

แตกตางระหวางการออกก าลงกายกบโยคะ ขอหามและขอควรปฏบตในการฝกโยคะ ทาบรหารขอตอกอนฝกโยคะ การฝกอาสนะ และเทคนคการผอนคลาย (ภาคผนวก ง) 4..แบบบนทกอาหารประจ าวน และแบบบนทกการฝกโยคะของผปวยเบาหวาน ชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน ทผวจยสรางขนจากการทบทวนวรรณกรรม ต าราเอกสาร และงานวจยทเกยวของ โดยแบบบนทกอาหารประจ าวน ประกอบดวย ชนดและปรมาณอาหารทรบประทานแตละวน เพอใหกลมตวอยางค านวณปรมาณอาหารทไดรบในแตละวน และแบบบนทกผลการฝกโยคะ ประกอบดวย ระยะเวลาทใชฝกโยคะแตละสปดาห ปญหาอปสรรคและการแกไขปญหาในการฝกโยคะ เพอใชตดตามความสม าเสมอ ปญหาและอปสรรคในการฝกโยคะของกลมตวอยางโดยใหผปวย หรอผดแลชวยบนทก เพอเปนขอมลใหผวจยใชตดตามและประเมนผลการปฏบตเมอนดพบกลมตวอยาง (ภาคผนวก ง) 5..วดทศนเกยวกบการฝกโยคะเพอลดดชนมวลกาย และควบคมระดบน าตาลในเลอดทผ วจ ยสรางขนจากการทบทวนวรรณกรรม ต าราเอกสาร และงานวจยทเ กยวของ ประกอบดวย การบรหารขอตอสวนตางๆ ไดแก ทางมนวเทา ทาบรหารขอเทา ทาหมนขอเทา บรหารขอสะโพก ทาผเสอ บรหารขอนวมอ บรหารขอมอ บรหารขอศอก หมนไหล การบรหารคอ ใชเวลา 20 นาท ตอดวยการฝกโยคะอาสนะจ านวน 12 ทา ไดแก ทาจระเข ทาง ทาตกแตน ทาธน ทาศพ ทาคนไถ ทางอเขาทละขาง ทาบดตว ทาศรษะจรดเขา ทาภเขา ทากงลอ ทาสามเหลยม ใชเวลา 40 นาท ตอดวยเทคนคการผอนคลาย 30 นาท (ภาคผนวก ง) 6. วดทศนถายทอดประสบการณผทประสบความส าเรจในการลดดชนมวลกาย และควบคมระดบน าตาลในเลอด ทผวจยสรางขนจากการสมภาษณผมประสบการณโดยตรงใชเวลา 15 นาท (ภาคผนวก ง) 7. แผนการสอนเกยวกบการสรางแรงจงใจในการฝกโยคะตอดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน ทผวจยสรางขนจากการทบทวนวรรณกรรม ต าราเอกสาร และงานวจยทเกยวของ ประกอบดวย ความรทวไปเกยวกบโรค เบาหวานการปฏบตตวเพอควบคมระดบน าตาลในเลอด การปองกนภาวะแทรกซอนของโรคเบาหวาน แนวทางการลดน าหนก การค านวณแคลอร อาหารแลกเปลยนการจดเมนอาหาร ความรทวไปเกยวกบโยคะ ขอควรปฏบตในการฝกโยคะ ทาบรหารขอตอ โยคะอาสนะ จ านวน 12 ทา และเทคนคการผอนคลาย (ภาคผนวก ง)

70

การตรวจสอบคณภาพเครองมอ การหาความตรงตามเนอหา (content validity) ในการควบคมคณภาพเครองมอทใชในการวจย ผวจยน าโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะตอดชนมวลกาย และระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน ประกอบดวย แบบสอบถามพฤตกรรมดานการรบประทานอาหารและการใชยา แผนการใหความร คมอการสรางแรงจงใจในการฝกโยคะ แบบบนทกอาหารประจ าวน แบบบนทกการฝกโยคะ วดทศนการฝกโยคะ วดทศนตนแบบผทประสบความส าเรจในการลดดชนมวลกาย และควบคมระดบน าตาลในเลอด แบบบนทกขอมลสวนบคคลและขอมลภาวะสขภาพ ไปใหผทรงคณวฒตรวจสอบคณภาพโดยผทรงคณวฒ 3 ทาน ดงรายละเอยดดงน พยาบาลประจ าการผมประสบการณดแลผปวยเบาหวานอยางนอย 5 ป 1 ทาน อาจารยพยาบาลผเชยวชาญดานโรคเบาหวาน 1 ทาน อาจารยพยาบาลผเชยวชาญดานโยคะ 1 ทาน และผวจยจะท าการปรบปรงแกไขใหมความชดเจนดานเนอหาความเหมาะสมดานภาษา ตามค าแนะน าของผทรงคณวฒ และอาจารยทปรกษา จากนนน าไปทดลองใชกบผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน ทมคณสมบตใกลเคยงกบกลมตวอยางจ านวน 3 ราย ทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพประจ าต าบลแหงหนงในอ าเภออาวลก เพอตรวจสอบความเหมาะสมของภาษาเวลาทใช การตรวจสอบความเทยงของเครองมอ (reliability) เครองตรวจวดระดบน าตาลในเลอดของบรษทผลตอปกรณทมมาตรฐานแหงหนง มการตรวจสอบเครองมอปรบคามาตรฐานจากบรษทผผลต และมการบนทกวนทรบการตรวจสอบไวเปนลายลกษณอกษร โดยเครองมอแตละชนดไดรบการตรวจสอบครงลาสดไมเกน 1 ป และกอนใชเครองทกครง เมอเปลยนแบบทดสอบกลองใหม จ าเปนตองตงโคดในเครองใหตรงกบตวเลขทขางขวดบรรจแถบทดสอบทกครง เครองชงน าหนกของบรษทผลตอปกรณทมมาตรฐานแหงหนง มหนวยเปนกโลกรม และมการตรวจสอบเครองมอปรบคามาตรฐานโดยศนยวทยาศาสตรการแพทย สราษฎรธาน

71

การพทกษสทธกลมตวอยาง ในการศกษาวจยแตละครง นกวจยตองค านงถงจรรยาบรรณของนกวจย โดยการพทกษสทธของกลมตวอยาง ในการศกษาครงนเมอผานการพจารณารบรองจากคณะกรรมการพจารณาจรยธรรมการวจย ของคณะพยาบาลศาสตรมหาวทยาลยสงขลานครนทร ผวจยไดท าการพทกษสทธของกลมตวอยาง โดยการค านงถงสทธของผปวย การปกปดความลบของผปวย แนะน าตว ชแจงวตถประสงคของการวจย ใหขอมลเกยวกบประเดนของความเชอในการฝกโยคะเปนการประยกตใชศาสตรของโยคะเพอการดแลสขภาพ ไมเกยวของกบศาสนา ขนตอนของการวจย ระยะเวลาทใช ขนตอนการทดลอง และการเกบรวบรวมขอมล ประโยชนทไดรบ ผลกระทบทอาจเกดขน เพอใหกลมตวอยางเขาใจและมความรสกปลอดภยในการเขารวมวจย ถากลมตวอยางไมตองการเขารวมวจยจนครบ ตามก าหนดเวลา กลมตวอยางสามารถบอกเลกไดทนท โดยไมมผลตอการรกษา การพยาบาล หรอบรการทไดรบ ตลอดจนเปดโอกาสใหซกถามขอสงสย เมอกลมตวอยางเขาใจ และยนยอมใหความรวมมอตอบรบการเขารวมวจย ใหกลมตวอยางเซนยนยอม (ภาคผนวก ข) สวนในกลมควบคม ไดรบการพยาบาลทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพประจ าต าบลตามปกต และไมทราบรายละเอยดของโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะ ทกลมทดลองไดรบ ทงนเพอไมใหกลมควบคมเกดความไมเทาเทยมกน ผวจยวางแผนใหกลมทสนใจเขารบโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะ หลงสนสดการศกษา (ภาคผนวก ข) ก ๆ การด าเนนการวจย ขนเตรยมการ 1. การวจยครงนผวจยเตรยมความพรอมของตนเอง เพอใหเปนผรและผมความ สามารถในการใหความรรวมทงการปฏบตดงน 1.1 ศกษาคนควาต ารา ทบทวนเอกสารงานวจยเกยวกบโรคเบาหวาน ภาวะน าหนกตวเกนมาตรฐาน และฝกโยคะอยางสม าเสมอ 1.2.ผวจ ยเขารวมอบรมหลกสตรประกาศนยบตรครโยคะของคณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร และสอนโยคะใหแกผทสนใจ วนละ.1.ชวโมง

72

สปดาหละ 5 ครง เปนระยะเวลา 2 เดอน 1.3ใขอหนงสอรบรองจากคณะกรรมการพจารณา จรยธรรมในการวจย คณะพยาบาลศาสตรเพอพจารณาเกยวกบจรยธรรมในการวจย และตดตามผลการพจารณา 1.4 ผวจยท าหนงสอขอความรวมมอในการด าเนนการวจย จากคณะบดคณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร ถงผอ านวยการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพประจ าต าบล เพอขออนญาตด าเนนการวจย โดยชแจงวตถประสงคในการท าวจย และขออนมตในการด าเนนการวจยจากหนวยงาน 1.5.เมอไดรบการอนญาตจากผอ านวยการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพประจ าต าบล ผวจยจงพบพยาบาลทรบผดชอบงานเบาหวาน เพอชแจงวตถประสงค ของการวจย รายละเอยดเกยวกบการเกบรวบรวมขอมล และขอความรวมมอในการวจยครงน 2. การเตรยมผชวยวจย ผวจยขอความรวมมอผชวยวจยจ านวน 2 คน ซงเปนพยาบาลวชาชพทปฏบตงานในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพประจ าต าบลแหงหนง ในอ าเภออาวลก ทมประสบการณการท างานมากกวา 5ใป และมความสมครใจทจะเขารวมวจย โดยผวจยชแจงรายละเอยดเกยวกบ วตถประสงค ขนตอนการทดลอง รายละเอยดเกยวกบการชงน าหนก โดยใหผปวยน าสงของตางๆออกจากตว สวมใสเสอผาเทาทจ าเปน และใหผปวยขนไปยนตรงต าแหนงของเครองชงทพอด และใหค าแนะน าเกยวกบวธการเจาะระดบน าตาลในเลอดทถกตองโดยใชเครองเจาะระดบน าตาลในเลอดเครองเดยวกน ตรวจสอบวนหมดอายของแถบกลโคสตรป ตรวจสอบรหสของกลโคมเตอร และแถบกลโคสตรป ใหตรงกน โดยเจาะเลอดจากปลายนว แนะน าใหนวนางกบนวกลาง ขณะเจาะเลอดใหเจาะบรเวณดานขางของปลายนว เชดปลายนวทเจาะเลอดดวยส าลชบแอลกอฮอล รอใหแหง แลวใชอปกรณเจาะทปลายนว สมผสเลอดกบแถบตรวจใหปรมาณเลอดเตมกบแถบพอด รออานคาระดบน าตาลในเลอด เปดโอกาสใหผชวยวจยสอบถามขอสงสยในการเกบขอมล วธการลงบนทกขอมล ชแจงการพทกษสทธกลมตวอยาง และผวจยมการฝกผชวยวจยทดลองเจาะเลอด และชงน าหนก กอนปฏบตจรงไดอยางถกตอง มการตรวจสอบขอมลทไดอยางละเอยดอกครง หากพบขอบกพรองผวจยเปนผชแจงใหผชวยวจยเขาใจดวยตนเองเพอปรบปรงในการเกบขอมลครงตอไป ขนด าเนนการวจย กลมควบคม 1. ผวจยเขาพบกลมตวอยางเพอแนะน าตวพรอมอธบายวตถประสงคของการท า

73

วจย ขนตอนการด าเนนการ และขอความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมล ตลอดจนใหการพทกษสทธแกกลมตวอยาง 2. ในสปดาหท 1 ผชวยวจยท าการประเมนสภาพของผปวยเบาหวานโดยใช แบบบนทกขอมลสวนบคคล ประกอบดวย เพศ อาย ศาสนา สถานภาพสมรส ระดบการศกษา อาชพ รายไดของครอบครวเฉลย ภาระหนสน และแบบบนทกขอมลภาวะสขภาพประกอบดวย (1) ผลการตรวจรางกาย ไดแก น าหนก สวนสง ความดนโลหต ชพจร และ ดชนมวลกาย (2) ระยะ เวลาทไดรบการวนจฉยวาเปนเบาหวานจนถงปจจบน (3) ระดบน าตาลในเลอดขณะอดอาหาร ระดบน าตาลในเลอดกอนอาหารเชายอนหลงครงลาสดกอนเขาโครงการไมเกน 2 เดอน ผลการตรวจระดบฮโมโกลบนเอวนซยอนหลง ผลการตรวจการท างานของไต creatinin คาอตราการกรองของไต ผลการตรวจระดบไขมนในเลอด Cholesterol, LDL, Triglyceride, HDL (4) ยาทไดรบกอนเขารวมโครงการ (5) ปญหาสขภาพอนๆ (6) การออกก าลงกายกอนเขารวมโครงการ และ (7) อปสรรค ในการออกก าลงกาย 3.ใผวจยประเมนแบบสอบถามพฤตกรรมการดแลตนเองดานการรบประทานอาหารและการใชยา ของผปวยเบาหวานชนดท 2 มน าหนกตวเกนมาตรฐานใชเวลาในการท ากจกรรม 20 นาท 4..กลมควบคมไดรบการดแลตามปกต เชน การใหความรรายบคคล การตรวจวดสญญาณชพ การตรวจระดบน าตาลในเลอดและการนดพบแพทย 5..สปดาหท.6ใผวจย นดรวมกลมเพอประเมนผลและสรปโครงการ ตรวจวดระดบน าตาลในเลอด ดชนมวลกาย และประเมนแบบสอบถามพฤตกรรมการดแลตนเองดานการรบประทานอาหารและการใชยาซ า ทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพประจ าต าบล พรอมกบแจกคมอ วดทศน และจดอบรมการฝกโยคะใหแกผทสนใจ กลมทดลอง สปดาหท 1 ผวจยเขาพบกลมทดลองรายกลม จ านวน 30 ราย เพอแนะน าตวพรอมอธบายวตถประสงคของการท าวจย ขนตอนการด าเนนการ และขอความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมล ตลอดจนใหการพทกษสทธแกกลมตวอยาง และนดเขารวมโปรแกรมการวจยดงรายละเอยดตอไปน สปดาหท 1 มกจกรรมดงน วนท 1 ผวจยสรางสมพนธภาพกบผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน ใหค าแนะน าเกยวกบขนตอนของการเขารวมโปรแกรมใชเวลาในการท ากจกรรม 5 นาท 1. ผชวยวจยท าการประเมนสภาพของผปวยเบาหวานโดยใช แบบบนทก

74

ขอมลสวนบคคลประกอบดวย เพศ อาย ศาสนา สถานภาพสมรส ระดบการศกษา อาชพ รายไดของครอบครวเฉลย ภาระหนสน ทอยอาศย และแบบบนทกขอมลภาวะสขภาพ ประกอบดวย (1) ผลการตรวจรางกาย ไดแก น าหนก สวนสง ความดนโลหต ชพจร ดชนมวลกาย (2) ระยะเวลาทไดรบการวนจฉยวาเปนเบาหวานจนถงปจจบน (3) ระดบน าตาลในเลอดขณะอดอาหาร ระดบน าตาลในเลอดกอนอาหารเชายอนหลงลาสดกอนเขาโครงการไมเกน 2 เดอน ผลการตรวจระดบฮโมโกลบนเอวนซยอนหลง ผลการตรวจการท างานของไต creatinin คาอตราการกรองของไต ผลการตรวจระดบไขมนในเลอด Cholesterol, LDL, Triglyceride, HDL (4) ยาทไดรบกอนเขารวมโครงการ(5) ปญหาสขภาพอนๆ (6) การออกก าลงกายกอนเขารวมโครงการ และ (7) อปสรรคในการออกก าลงกาย ใชเวลาในการท ากจกรรม 35 นาท 2. ผวจยประเมนแบบสอบถามเกยวกบพฤตกรรมการดแลตนเองดานการรบประทานอาหารและการใชยา ของผปวยเบาหวานชนดท 2 มน าหนกตวเกนมาตรฐาน ใชเวลาในการท ากจกรรม 20 นาท 3. ผวจยใหความรตามแผนการสอน เกยวกบการพยาบาลเพอสรางแรง จงใจในการฝกโยคะตอระดบน าตาลในเลอด และดชนมวลกายของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน เปนรายกลมจ านวน 30 ราย ใหค าแนะน าและอธบายวธการใชคมอ เพอ ใหผปวยเบาหวานใชเปนแนวทางในการฝกโยคะอาสนะ เทคนคการผอนคลาย และควบคมอาหารตามวถโยคะ (มตาหาระ) ทบานอยางตอเนองใชเวลาในการท ากจกรรม 2 ชวโมง 4. ผวจยน าเสนอวดทศนเกยวกบการฝกโยคะเพอลดดชนมวลกาย และระดบน าตาลในเลอด เพอใหผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน ไดเหนแบบ อยางกอนฝกปฏบตจรง ใชเวลาในการท ากจกรรม 1 ชวโมง 30 นาท 5. ผวจยสอนวธการค านวณพลงงานทเหมาะสมส าหรบแตละคน ฝกการ เลอกอาหารแลกเปลยน การจดเมนอาหารควบคมน าหนก ใชเวลาในการท ากจกรรม 1 ชวโมง 6. ผวจยสอนเกยวกบแบบบนทกอาหารประจ าวน และแบบบนทกการฝกโยคะ เพอใหผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน สามารถน าไปบนทกอาหาร และฝกโยคะไดอยางถกตอง ใชเวลาในการท ากจกรรม 20 นาท 7. ผวจยน าฝกโยคะใชเวลาในการท ากจกรรม 1 ชวโมง 30 นาท 8..ผวจยสอบถามผปวยเพอประเมนปญหาและอปสรรคในการฝกโยคะและการจดอาหารแลกเปลยนโดยใหค าแนะน าและแกไขปญหารวมกบผปวย ตามปญหาและอปสรรคทพบแตละคน และพดคยใหก าลงใจเพอใหเกดแรงจงใจใหฝกโยคะ และควบคมอาหารไดอยางตอเนอง ใชเวลาในการท ากจกรรม 10 นาท

75

9. ผวจยน าเสนอสอวดทศนตนแบบของผทประสบความส าเรจในการลดดชนมวลกาย และควบคมระดบน าตาลในเลอด เพอใหผปวยเบาหวานไดเหนตนแบบทประสบความส าเรจ ท าใหเกดกระบวนการเรยนร และน าความรทไดไปใชในการปรบเปลยนพฤตกรรมไดอยางเหมาะสม มแรงจงใจทจะลดดชนมวลกาย และควบคมระดบน าตาลในเลอดเหมอนตนแบบ ใชเวลาในการท ากจกรรม 20 นาท 10. ผวจยกระตนใหผปวยเบาหวานพดคยแลกเปลยนความคดเหนภายในกลมใหก าลงใจซงกนและกน วางเปาหมายเพอลดดชนมวลกาย และระดบน าตาลในเลอดรวมกน โดยมเปาหมายระยะสนไดแก การฝกโยคะตามนดอยางสม าเสมอ และควบคมอาหารไดทกวน และเปาหมายระยะยาว ไดแก น าหนกตวลดลง ระดบน าตาลไมสงหรอต าจนเกนไป และไมเกดภาวะแทรกซอนของโรค ใชเวลาในการท ากจกรรม 15 นาท วนท 2 ผวจยนดฝกโยคะรวมกนทศาลาเอนกประสงคประจ าหมบาน 1..ผวจยกระตนพดคยโดยใชค าถามปลายเปดเกยวกบการฝกโยคะ การควบคมอาหาร และทบทวนเกยวกบการจดเมนอาหาร พรอมกบพดใหก าลงใจผปวยเบาหวานวาสามารถเขาโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะใหประสบความส าเรจไดอยางตอเนอง มผลดตอสขภาพทงรางกายและจตใจ ใชเวลาในการท ากจกรรม 15 นาท 2..ผวจยจดกจกรรมการใหก าลงใจโดยใหกลมตวอยางพดคยแลกเปลยนประสบการณจากการฝกโยคะรวมกน การค านวณอาหาร การจดเมนอาหาร พดคยใหก าลงใจซงกนและกน เปนการสนบสนนทางสงคมจากคนรอบขาง ท าใหมแรงจงใจใหปฏบตไดอยางส าเรจ จะชวยใหสามารถลดดชนมวลกาย และควบคมระดบน าตาลในเลอดได ใชเวลาในการท ากจกรรม 15 นาท 3. ผวจยน าฝกโยคะ ใชเวลาในการท ากจกรรม 1 ชวโมง 30 นาท วนท 3 ผวจยนดฝกโยคะรวมกนทศาลาเอนกประสงคประจ าหมบาน 1. ผวจยประเมนแบบบนทกเกยวกบการฝกโยคะ และการควบคมอาหารในแตละวน เพอประเมนความความถกตองในการลงบนทกการฝกโยคะ และการควบคมอาหารใชเวลาในการท ากจกรรม 15 นาท 2. ผวจยจดกจกรรมแลกเปลยนเรยนรในการเรมตนฝกโยคะ และควบคมอาหารโดยใหผปวยเบาหวานชนดท.2ใทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน เลาถงปญหาและอปสรรคในการฝกโยคะ และการควบคมอาหาร โดยมผวจยคอยใหค าแนะน าปรกษา ใหความรเพมเตมเกยวกบเรองอาหาร และพดคยแลกเปลยนความคดเหน พรอมชแนะเพอหาแนวทางแกไขปญหาและอปสรรครวมกน ใชเวลาในการท ากจกรรม 10 นาท

76

3..ผวจยน าฝกโยคะ ใชเวลาในการท ากจกรรม 1 ชวโมง 30 นาท 4..ผวจยพดใหก าลงใจผปวยเบาหวานชนดท.2.ทมน าหนกตวเกนมาตร ฐาน ในการฝกโยคะและควบคมอาหาร พรอมกบกลาวชมเชยผปวยเบาหวานทเขารวมโปรแกรมการสรางแรงจงใจใหฝกโยคะอยางตอเนอง ใชเวลาในการท ากจกรรม 5 นาท สปดาหท.2.ผวจยนดฝกโยคะรวมกนสปดาหละใ3ใครง ทศาลาอเนกประสงคประจ าหมบาน 1. ผวจยประเมนแบบบนทกเกยวกบการฝกโยคะ และแบบบนทกอาหาร เพอประเมนความสม าเสมอในการฝกโยคะ และการควบคมอาหาร ใหการเสรมแรงทางบวกดวยการพดชมเชยเปนรางวลส าหรบผปวยเบาหวานชนดทใ2.ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน ทสามารถฝกโยคะสม าเสมอ หรอควบคมอาหารได เพอเปนการสนบสนนใหผ ป วยเบาหวานเกดความกระตอรอรนในการฝกปฏบตโยคะ และควบคมอาหารอยางตอเนองใชเวลาในการท ากจกรรม 10 นาท 2..ผวจยสอบถามถงปญหาและอปสรรคในการฝกโยคะ และควบคมอาหาร ใหผปวยเบาหวานทสามารถฝกโยคะหรอควบคมอาหารไดสม าเสมอ เปนตนแบบของผ ทประสบความส าเรจ เลาถงวธการทสามารถควบคมอาหารและปฏบตโยคะไดสม าเสมอและใหก าลงใจกลมเพอนดวยกน ในรายทไมสามารถปฏบตไดตามเปาหมาย หาแนวทางแกไขปญหารวมกนตามปญหาและอปสรรคของแตละคน พรอมทงพดคยจงใจและวางแผนในสปดาหถดไปเพอใหผปวยเบาหวานสามารถปฏบตโยคะและควบคมอาหารไดอยางตอเนอง ท าใหคาดชนมวลกายลดลง ระดบน าตาลในเลอดเปนปกต ใชเวลาในการท ากจกรรม 20 นาท 3..ผวจยน าฝกโยคะใชเวลาในการท ากจกรรม 1 ชวโมง 30 นาท 4..ส าหรบผทไมสามารถฝกโยคะตามนด ไดพดคยจงใจและกระตนใหฝกโยคะตามวซดทแจก จดใหมการฝกเพมเตม ในรายทไมสะดวกในการเดนทาง ผวจยและสมาชกเดนทางไปรบมาฝกรวมกนเปนกลม สปดาหท 3 ผวจยนดฝกโยคะรวมกนสปดาหละ 3 ครง ทศาลาอเนก ประสงคประจ าหมบาน 1. ผวจยประเมนแบบบนทกเกยวกบการฝกโยคะ และการรบประทานอาหาร เพอประเมนความสม าเสมอในการฝกโยคะและการควบคมอาหาร ใหการเสรมแรงทางบวกดวยการพดชมเชยเปนรางวล ส าหรบผปวยเบาหวานทสามารถฝกโยคะสม าเสมอหรอควบคมอาหารได ในรายทไมสามารถปฏบตไดตามเปาหมาย หาแนวทางแกไขปญหารวมกน ตามปญหาและอปสรรคของแตละคน พรอมทงพดคยจงใจ และวางแผนในสปดาหถดไป เพอเปนการสนบสนนใหผปวย

77

เบาหวานเกดความกระตอรอรนในการฝกปฏบตโยคะและควบคมอาหารอยางตอเนอง ใชเวลาในการท ากจกรรม 10 นาท 2. ผวจยใหผปวยเบาหวานทสามารถฝกโยคะ หรอควบคมอาหารสม าเสมอตามเปาหมายระยะสน เปนตนแบบของผทประสบความส าเรจ เลาถงวธการทสามารถควบคมอาหารและปฏบตโยคะไดสม าเสมอ เพอเปนการสนบสนนใหผปวยเบาหวานไดรบแรงจงใจจากตนแบบทเปนกลมเบาหวานดวยกนในการฝกปฏบตโยคะและควบคมอาหาร ใชเวลาในการท ากจกรรม 20 นาท 3. ผวจยน าฝกโยคะใชเวลาในการท ากจกรรม 1 ชวโมง 30 นาท 4..ส าหรบผทไมสามารถฝกโยคะตามนดไดพดคยจงใจและกระตนใหฝกโยคะตามวซดทแจกใหอยางนอยสปดาหละ 3 ครง จดใหมการฝกเพมเตมรวมกนเปนกลมจบครบ ในรายทไมสะดวกในการเดนทางผวจยและสมาชกเดนทางไปรบมาฝกรวมกนเปนกลม สปดาห ท .4.และสปดาหท .5.ใหก ลมตวอยางนดฝกโยคะรวมกน ทศาลาเอนกประสงคประจ าหมบานตามวซดทแจกให สปดาหละ 3 วน ครงละ 1 ชวโมง 30 นาท 1. ผวจยตดตามเยยมทางโทรศพท สปดาหละ 1 ครง และกระตนใหฝกโยคะและควบคมอาหาร พดจงใจและใหค าแนะน าทเหมาะสมในการแกไขปญหาและอปสรรคในการควบคมอาหารและการฝกโยคะ หากผปวยเกดปญหาหรอขอสงสยสามารถโทรศพทปรกษาผวจยไดตลอดเวลา 2..ส าหรบผทไมสามารถฝกโยคะตามนด ไดพดคยจงใจและโทรศพทกระตนใหฝกโยคะตามวซดทแจก จดใหมการฝกเพมเตมรวมกนเปนกลมจบครบ ในรายทไมสะดวกในการเดนทางมาฝกโยคะรวมกน ผวจยและสมาชกเดนทางไปรบมาฝกรวมกนเปนกลม สปดาหท 6 นดรวมกลมเพอประเมนผล สรปโครงการและแนะน าสงทควรปฏบตตอเนอง ตรวจวดระดบน าตาลในเลอด ดชนมวลกาย และประเมนแบบสอบถามพฤตกรรมการดแลตนเองดานการรบประทานอาหารและการใชยาซ า ทศาลาเอนกประสงคประจ าหมบานมผปวยเบาหวานทสามารถเขารวมโครงการครบ 6 สปดาห จ านวน 26 ราย

78

สรปขนตอนการทดลองและการเกบรวบรวมขอมล

ภาพ 2 สรปขนตอนการทดลองและการเกบรวบรวมขอมล

ผปวยโรคเบาหวานทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน 60 ราย

กลมควบคม 30 ราย

กลมทดลอง 30 ราย

กอนเขารวมการทดลอง 1. ผวจยและผชวยวจยแนะน าตว 2. อธบายวตถประสงค ขนตอนการวจย การพทกษสทธ 3. เกบขอมลสวนบคคล ภาวะสขภาพ, BMI, FBG 4. ประเมนพฤตกรรมการรบประทานอาหารและการใชยา 5. นดวน เวลา สถานทในการตดตาม ประเมนผล

การพยาบาลตามปกตโดยพยาบาลวชาชพประจ าโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพประจ าต าบล

กอนเขารวมการทดลอง วนท 1 1. ผวจยและผชวยวจยแนะน าตว 2. อธบายวตถประสงค ขนตอนการวจย การพทกษสทธ 3. เกบขอมลสวนบคคล ภาวะสขภาพ, BMI, FBG 4. ประเมนพฤตกรรมการรบประทานอาหารและการใชยา 5. นดวน เวลา สถานทในการตดตาม ประเมนผล

โปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะ สปดาหท 1 วนท 1 1. ใหความรเกยวกบโรคเบาหวานและโยคะ 2. น าเสนอวดทศนเกยวกบการฝกโยคะ 3. สอนวธการค านวณพลงงาน อาหารแลกเปลยนและการจดเมนอาหาร 4. สอนเกยวกบแบบบนทกอาหารประจ าวนและแบบบนทกการฝกโยคะ 5. เสนอสอวดทศนตนแบบของผทประสบความส าเรจ 6. น าฝกโยคะ 7. พดคยแลกเปลยนความคดเหน ตงเปาหมายรวมกนและใหก าลงใจซงกนและกน วนท 2 1. ทบทวนเกยวกบการจดเมนอาหาร 2. พดคยแลกเปลยนประสบการณและใหก าลงใจซงกนและกน 3. ฝกโยคะรวมกน วนท 3 1. ประเมนแบบบนทกเกยวกบการฝกโยคะและการควบคมอาหาร 2.ใหค าแนะน าปรกษา หาแนวทางแกไขปญหาและอปสรรครวมกน 3. พดคยใหก าลงใจ 4. ฝกโยคะรวมกน

79

สรปขนตอนการทดลองและการเกบรวบรวมขอมล (ตอ)

ภาพ 2 สรปขนตอนการทดลองและการเกบรวบรวมขอมล (ตอ)

สปดาหท 6 สรปประเมนผล 1. ประเมนพฤตกรรมการรบประทานอาหารและการใชยา 2. ประเมนผล BMI, FBG 3. สรปผลการฝกและแนะน าสงทควรปฏบตตอเนอง

ผปวยโรคเบาหวานทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน 60 ราย

กลมควบคม 30 ราย

กลมทดลอง 30 ราย

สปดาหท 2 1. ประเมนแบบบนทกเกยวกบการฝกโยคะและการควบคมอาหาร 2. เชญตนแบบผปวยเบาหวานพดคยใหก าลงใจกลมเดยวกน 3. พดคยปญหาและอปสรรคในการฝกโยคะ พดจงใจและใหก าลงใจกน

4. ฝกโยคะรวมกนสปดาหละ 3 ครง

สปดาหท 3 1. ประเมนแบบบนทกเกยวกบการฝกโยคะและการควบคมอาหาร 2. เชญตนแบบผปวยเบาหวานพดคยใหก าลงใจกลมเดยวกน 3. ผทมปญหาและอปสรรคในการฝกโยคะรวมกน พดคยจงใจและ

กระตนใหฝกโยคะตามวซดทแจก

4. ฝกโยคะรวมกนสปดาหละ 3 ครง

สปดาหท 4 และ 5 1. ประเมนแบบบนทกเกยวกบการฝกโยคะและการควบคมอาหาร 2. ตดตามเยยมทางโทรศพท กระตนใหฝกโยคะตามวซด 3. พดจงใจใหฝกโยคะและควบคมอาหารตอเนอง 4. ฝกโยคะรวมกนสปดาหละ 3 ครง

สปดาหท 6 สรปประเมนผล 1. ประเมนพฤตกรรมการรบประทานอาหารและการใชยา 2. ประเมนผล BMI, FBG 3. สรปผลการฝกและแนะน าสงทควรปฏบตตอเนอง

80

การวเคราะหขอมล ผวจยน าขอมลทเกบรวบรวมไดมาวเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมส าเรจรป ดงรายละเอยดตอไปน 1. ขอมลทวไปจากแบบสอบถามขอมลทวไป ไดแก เพศ อาย ศาสนา ระดบการศกษา สถานภาพสมรส อาชพ รายได ความเพยงพอของรายได และภาระหนสน และขอมลภาวะสขภาพ ไดแก ดชนมวลกาย ระยะเวลาทไดรบการวนจฉยวาเปนเบาหวาน ระดบฮโมโกลบนเอวนซ ยาทไดรบกอนเขารวมโครงการ ปญหาสขภาพ การออกก าลงกายกอนเขารวมโครงการ และอปสรรคในการออกก าลงกาย วเคราะหโดยใชสถตเชงพรรณนา (descriptive statistics) ไดแก รอยละ ใชสถตไคสแควร (Chi-square) เพอเปรยบเทยบความแตกตางของขอมลทวไปและขอมลภาวะสขภาพ 2. เปรยบเทยบคาดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 กอนและหลงการทดลองใชสถตทค (Pair t-test) 3. เปรยบเทยบคาดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 กลมทดลองและกลมทไดรบการพยาบาลตามปกตใชสถตทอสระ (Independent.t-test) กอนทจะท าการวเคราะหขอมลผวจยท าการทดสอบขอตกลงเบองตนทางสถตดงน 1. ทดสอบขอตกลงเบองตนการแจกแจงแบบโคงปกต (normal distribution) โดยใชสถตใKolmogorov-Smirnov.test.ในกลมทดลองทไดรบโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะและกลมทไดรบการพยาบาลตามปกตพบวาขอมลมการแจกแจงแบบโคงปกต 2..ทดสอบความความแปรปรวนภายในกลม (homogeneity of variance) ของขอมลทงสองกลมโดยใชสถต Levene's Test ของคาดชนมวลกาย ระดบน าตาลในเลอด และคะแนนพฤตกรรมการดแลตนเองดานการรบประทานอาหาร และการใชยา ของกลมตวอยางกลมทดลองและกลมควบคมใพบวาคาความแปรปรวนภายในกลมไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต

81

บทท 4 ผลการวจยและการอภปรายผล

ผลการวจย การวจยครงนเปนการวจยกงทดลองแบบสองกลม วดกอนและหลงการทดลอง เปนการศกษาผลของโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะตอดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน กลมตวอยาง คอผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน ทมารกษาในคลนกเบาหวานของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพประจ าต าบล ในเขตอ าเภออาวลก จงหวดกระบ จ านวนใ52.ราย แบงเปน กลมควบคมทไดรบการพยาบาลตามปกต จ านวน.26.ราย และกลมทดลองทไดรบโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะ จ านวนใ26ใราย ศกษาใน เดอน มกราคม ถงเดอน มนาคม พ. ศ. 2558 ผวจยไดทดสอบขอตกลงเบองตนทางสถต พบวา สามารถวเคราะหดวยสถตทค (Pair t - test) และทอสระ (Independent t - test) โดยน าเสนอผลการวเคราะหขอมลตามล าดบดงตอไปน สวนท 1 ขอมลสวนบคคล สวนท 2 ขอมลภาวะสขภาพ สวนท 3 เปรยบเทยบคาดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 กอนและหลงการไดรบการพยาบาลตามปกตของกลมควบคม สวนท 4 เปรยบเทยบคาดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวาน ชนดท 2 กอนและหลงเขารวมโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะของกลมทดลอง สวนท 5 เปรยบเทยบคาดชนมวลกายของผปวยเบาหวานชนดท 2 ระหวางกลมทรวมโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะกบกลมทไดรบการพยาบาลตามปกต สวนท 6 เปรยบเทยบระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 ระหวางกลมทรวมโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะกบกลมทไดรบการพยาบาลตามปกต

82

สวนท 1 ขอมลสวนบคคล จากขอมลสวนบคคลของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐานจ านวน 52 ราย แบงเปนกลมทดลองจ านวน 26 ราย และกลมควบคมจ านวน 26 ราย น ามาทดสอบสถตไคสแควรก าหนดระดบนยส าคญทางสถตท .05 ผลการทดสอบระหวางกลมทดลองและกลมควบคม มรายละเอยดดงตอไปน

กลมตวอยาง ในกลมทดลอง พบวาสวนใหญเปนเพศหญง (รอยละ 92.3) โดยมอายระหวาง 51-60 ป (รอยละ 38.5) รองลงมาอาย 40-50 ป (รอยละ 34.6) มากกวาครงนบถอศาสนาอสลาม (รอยละ 69.2) สวนใหญมสถานภาพสมรสค (รอยละ 84.6) ศกษาในระดบประถมศกษา (รอยละ 84.6) เกอบครงอาชพเกษตรกร (รอยละ 42.3) มากกวาครงมรายไดของครอบครวเฉลย 10,000-20,000 บาท (รอยละ 61.5) มรายไดเพยงพอ (รอยละ 65.4) แตมภาระหนสน (รอยละ 61.5) สวนในกลมควบคม คอสวนใหญเปนเพศหญง (รอยละ 92.3) มอายระหวาง 51-60 (รอยละ 38.5) รองลงมาอาย 40-50 ป (รอยละ 30.8) มากกวาครง นบถอศาสนาอสลาม (รอยละ 69.2) สวนใหญมสถานภาพสมรสค (รอยละ 88.5) ศกษาในระดบประถมศกษา (รอยละ 76.9) มากกวาครงมอาชพเกษตรกร (รอยละ 65.4) รายไดของครอบครวเฉลย 10,000-20,000 บาท (รอยละ 65.4) สวนใหญมรายไดเพยงพอ (รอยละ 76.9) แตมภาระหนสน (รอยละ 73.1) เมอน าขอมลสวนบคคลของกลมตวอยาง มาทดสอบความแตกตางระหวางกลมทดลอง และกลมควบคมโดยใชสถตไคสแควร พบวา ทงสองกลมมลกษณะขอมลทวไปไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p > .05) ตาราง 1 ตาราง 1 เปรยบเทยบจ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามขอมลสวนบคคลโดยใชสถต ไคสแควร (Chi-square) (N = 52)

ลกษณะกลมตวอยาง กลมทดลอง

(n = 26) กลมควบคม

(n = 26) 2 p-value จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

เพศ 0 1 ชาย 2 7.7 2 7.7 หญง 24 92.3 24 92.3

83

ตาราง 1 (ตอ)

ลกษณะกลมตวอยาง กลมทดลอง

(n = 26) กลมควบคม

(n = 26) 2 p-value จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

อาย 0.15 0.98 30 - 40 2 7.7 2 7.7 41- 50 9 34.6 8 30.8 51- 60 10 38.5 10 38.5 มากกวา 60 5 19.2 6 23.1 ศาสนา 0 1 พทธ 8 30.8 8 30.8 อสลาม 18 69.2 18 69.2 สถานภาพสมรส 0.22 0.89 โสด 1 3.8 1 3.8 ค 22 84.6 23 88.5 หมาย/หยา 3 11.5 2 7.7 ระดบการศกษา 2.09 0.55 ไมไดศกษา 1 3.8 2 7.7 ประถมศกษา 22 84.6 20 76.9 มธยมศกษา 2 7.7 4 15.4 ปรญญาตร 1 3.8 0 0 อาชพ 3.82 0.43 รบจาง 4 15.4 3 11.5 งานบาน 5 19.2 4 15.4 เกษตรกร 11 42.3 17 65.4 คาขาย 5 19.2 2 7.7 ประมง 1 3.8 0 0

84

ตาราง 1 (ตอ)

ลกษณะกลมตวอยาง กลมทดลอง

(n = 26) กลมควบคม

(n = 26) 2 p-value จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

รายไดของครอบครวเฉลย < 10,000 บาท 10,000 - 20,000 บาท >20,000 บาท ความเพยงพอของรายได

8

16 2

30.8 61.5 7.7

6

17 3

23.1 65.4 11.5

0.51

0.84

0.77

0.35 เพยงพอ 17 65.4 20 76.9 ไมเพยงพอ 9 34.6 6 23.1 ภาระหนสน 0.78 0.37 ม 16 61.5 19 73.1 ไมม 10 38.5 7 26.9

สวนท 2 ขอมลภาวะสขภาพ จากขอมลภาวะสขภาพของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐานจ านวน 52 ราย แบงเปนกลมทดลองจ านวน 26 ราย และกลมควบคมจ านวน 26 ราย มรายละเอยดดงตอไปน กลมทดลองมากกวาครง มดชนมวลกายอยในภาวะอวนระดบ 2 (รอยละ 61.5) ครงหนงมระยะเวลาทไดรบการวนจฉยวาเปนเบาหวานอยในชวง 1-5 ป (รอยละ 50) สวนใหญรบประทานยา metformin + glipizide (รอยละ 61.5) และเกอบครงมระดบฮโมโกลบนเอวนซอยในชวง 8.1-9 (รอยละ 46.2) ดานปญหาสขภาพสวนใหญ มภาวะความดนโลหตสงและไขมนในเลอดสง (รอยละ 30.08) รองลงมามภาวะไขมนในเลอดสง (รอยละ 23.1) มภาวะความดนโลหตสง (รอยละ 15.38) และ ปญหาอนๆ เชน ชาปลายมอปลายเทา เวยนศรษะบอยๆ (รอยละ 19.23) การออกก าลงกายกอนเขารวมโครงการ มากกวาครงไมไดออกก าลงกาย (รอยละ 73.07) รองลงมาคอเดนออกก าลงกาย (รอยละ 15.38) และอนๆ เชน วง เลนแบดมนตน (รอยละ 11.53) ดานปญหาและอปสรรคในการออกก าลงกาย เกอบครงไมมเวลาในการออกก าลงกาย (รอยละ 46.15) รองลงมาไมมอปสรรคในการออกก าลงกาย (รอยละ 38.5) และ มอปสรรคดานรางกาย เชน ปวด

85

ตามขอ ปวดเขา (รอยละ 15.38) สวนกลมควบคม มากกวาครงมดชนมวลกายอยในภาวะอวนระดบ 2 (รอยละ 57.7) มระยะเวลาทไดรบการวนจฉยวาเปนเบาหวานอยในชวง 1-5 ป (รอยละ 57.7) สวนใหญรบประทานยา metformin + glipizide (รอยละ 61.5) และเกอบครงม ระดบฮโมโกลบนเอวนซ อยในชวง 8.1-9 (รอยละ 38.5) ดานปญหาสขภาพสวนใหญมภาวะความดนโลหตสง และไขมนในเลอดสง (รอยละ 46.5) รองลงมา มภาวะความดนโลหตสง (รอยละ 19.23) มภาวะไขมนในเลอดสง (รอยละ 11.53) และปญหาอนๆ เชน ชาปลายมอปลายเทา เวยนศรษะบอยๆ (รอยละ 23.1) ดานการออกก าลงกายกอนเขารวมโครงการ มากกวาครงไมไดออกก าลงกาย (รอยละ 65.38) รองลงมาออกก าลงกายดวยวธการเดน (รอยละ 30.8) และอนๆ คอวง (รอยละ 3.84) ดานปญหาและอปสรรคในการออกก าลงกาย เกอบครงไมมอปสรรค (รอยละ 46.5) รองลงมา คอ ไมมเวลา (รอยละ 34.6) และมปญหาดานรางกาย เชน ปวดตามขอ ปวดเขา (รอยละ 19.23) เมอน าจ านวนกลมตวอยางทจ าแนกตามขอมลสวนบคคล มาทดสอบความแตกตางระหวางกลมทดลองและกลมควบคมโดยใชสถตไคสแควรพบวา ทงสองกลมมลกษณะขอมลทวไปไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p > .05) ตาราง 2 ตาราง 2 เปรยบเทยบจ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามขอมลภาวะสขภาพโดยใชสถต ไคสแควร (Chi-square) (N = 52)

ลกษณะกลมตวอยาง กลมทดลอง

(n = 26) กลมควบคม

(n = 26) 2 p-value จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

ดชนมวลกาย 0.48 0.78 มภาวะอวน 7 26.9 9 34.6 อวนระดบ 1 16 61.5 15 57.7 อวนระดบ 2 3 11.5 2 7.7 ระยะเวลาทไดรบการวนจฉยวาเปนเบาหวาน 0.39 0.82 1-5 ป 13 50 15 57.7 6-10 ป มากกวา 10 ป

9 4

34.6 15.4

7 4

26.9 15.4

86

ตาราง 2 (ตอ)

ลกษณะกลมตวอยาง กลมทดลอง

(n = 26) กลมควบคม

(n = 26) 2 p-value จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

ยาทไดรบกอนเขารวมโครงการ 2.33 0.67 metformin 7 26.9 5 19.2 glipizide 2 7.7 2 7.7 glibenclamide 1 3.8 1 3.8 metformin+ glipizide 16 61.5 16 61.5 metformin +glibenclamide 0 0 2 7.7 ระดบฮโมโกลบนเอวนซยอนหลง 3 เดอน 0.52 0.97 7 - 8 7 26.9 7 26.9 8.1 - 9 12 46.2 10 38.5 9.1 - 10 2 7.7 2 7.7 10.1 - 11 3 11.5 4 15.4 11.1 – 12 ปญหาสขภาพ

ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง

ไขมนในเลอดสงและ ความดนโลหตสง อนๆ การออกก าลงกายกอนเขารวมโครงการ เดนออกก าลงกาย ไมไดออกก าลงกาย อนๆ

2

7 6

8 5

4 19 3

7.7

26.9 23.1

30.8

19.23

15.38 73.07 11.53

3

5 3

12 6

8 17 1

11.5

19.23 11.53

46.5 23.1

30.8

65.38 3.84

2.22

2.44

0.52

0.29

อปสรรคในการออกก าลงกาย 4.37 0.11 ปวดตามขอ ปวดเขา 4 15.38 5 19.23 ไมมเวลา 12 46.15 9 34.6 ไมมอปสรรค 10 38.5 12 46.5

87

ผลของโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะโยคะตอดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน กอนทดสอบสมมตฐานผวจยไดทดสอบขอตกลงเบองตน การแจกแจงแบบโคงปกต (normal distribution) โดยใชสถต Kolmogorov-smirnov test ซงพบวาขอมลของคาดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอดกอนและหลงการทดลองของกลมตวอยางมการแจกแจงแบบโคงปกต และทดสอบความแปรปรวนภายในกลม (homogeneity of variance) ของคาดชนมวลกาย และระดบน าตาลในเลอดทงสองกลม โดยใชสถต Levene's Test พบวา ไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต จงทดสอบสมตฐานการวจยดวยสถตทค (Pair t-test) และสถตทอสระ (Independent t-test) สวนท 3 เปรยบเทยบคาดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 กอนและหลงการไดรบการการพยาบาลตามปกตของกลมควบคม ในกลมควบคมพบวาคาดชนมวลกายของผปวยเบาหวานชนดท 2 กอนและหลงเขารวมโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 (t = - 1.48, p > .05) และระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 กอนและหลงเขาโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะไมมความแตกตางอยางมนย ส าคญทางสถตทระดบ .05 (t = .80, p > .05) ตาราง 3 ตาราง 3 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และผลการทดสอบความแตกตางของคาดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 กอนและหลงการไดรบการการพยาบาลตามปกตของกลมควบคมโดยใชสถตทค (Pair t-test) (n = 26)

กลมควบคม กอนการทดลอง หลงการทดลอง

t p-value S.D S.D

ดชนมวลกาย 26.56 2.28 26.72 2.36 -1.48 .15 ระดบน าตาลในเลอด 166.50 28.98 163.03 25.25 0.80 .43

88

สวนท 4 เปรยบเทยบ คาดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวาน ชนดท 2 กอนและหลงเขารวมโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะของกลมทดลอง ในกลมทดลองคาของดชนมวลกายหลงการเขารวมโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะต ากวากอนเขาโปรแกรมอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 (t = 6.63,, p. <.0.05)ใและระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท.2ใหลงการเขารวมโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะต ากวากอนเขาโปรแกรมอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 (t = 7.67, p < .05) ตาราง 4 ตาราง 4 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และผลการทดสอบความแตกตางของคาดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอดของผ ปวยเบาหวานชนดท 2 กอนและหลงไดรบโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะของกลมทดลองโดยใชสถตทค (Pair t-test) (n = 26)

กลมทดลอง กอนการทดลอง หลงการทดลอง

t p-value S.D S.D

ดชนมวลกาย 27.14 2.99 26.66 3.15 6.63 .00* ระดบน าตาลในเลอด 159.77 24.76 135.38 22.62 7.67 .00* *p < .05 สวนท 5 เปรยบเทยบคาดชนมวลกายของผปวยเบาหวานชนดท 2 ระหวางกลมทรวมโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะกบกลมทไดรบการพยาบาลตามปกต

คาดชนมวลกายของผปวยเบาหวานชนดท 2 กลมทรวมโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะ (กลมทดลอง) กบกลมทไดรบการพยาบาลตามปกต (กลมควบคม) ไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.05 (t = -.08, p > .05) ตาราง 5

89

ตาราง 5 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และผลการทดสอบความแตกตางของคาดชนมวลกายของผปวยเบาหวานชนดท 2 กอนการทดลองระหวางกลมทดลองและกลมควบคมโดยใชสถตทอสระ (Independent t-test) (N = 52)

ตวแปร กลมทดลอง กลมควบคม

t p-value S.D S.D

ดชนมวลกาย กอนการทดลอง 27.14 2.99 26.56 2.28 .79 .43 หลงการทดลอง 26.66 3.15 26.72 2.36 -.08 .93

สวนท 6 เปรยบเทยบระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 ระหวางกลมทรวมโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะกบกลมทไดรบการพยาบาลตามปกต ระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 กลมทรวมโปรแกรมการพยาบาล เพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะ (กลมทดลอง) ต ากวากลมทไดรบการพยาบาลตามปกต (กลมควบคม) อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 (t = -.41, p < 0.05) ตาราง 6 ตาราง 6 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และผลการทดสอบความแตกตางของระดบน าตาลในเลอดของผ ปวยเบาหวานชนดท 2 กอนและหลงการทดลองระหวางกลมทดลองและกลมควบคมโดยใชสถตทอสระ (Independent t-test) (N = 52)

ตวแปร กลมทดลอง กลมควบคม

t p-value S.D S.D

ระดบน าตาลในเลอด กอนการทดลอง 159.77 24.76 166.50 28.98 -.90 .37 หลงการทดลอง 135.38 22.62 163.03 25.25 - 4.1 .00* *p < .05

90

ขอคนพบเพมเตมเกยวกบขอมลพฤตกรรมการดแลตนเองดานการรบประทานอาหารและการใชยา ผลการประเมนขอมลพฤตกรรมการดแลตนเองดานการรบประทานอาหารและการใชยาโดยรวม และรายขอ ของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน จ านวน 52 ราย แบงเปนกลมทดลองจ านวน 26 ราย และกลมควบคมจ านวน 26 ราย มรายละเอยดดงขอมลในสวนท 7, 8 และ 9 ดงน สวนท 7 เปรยบเทยบ คะแนนเฉลยพฤตกรรมดานการรบประทานอาหารและการใชยาโดยรวมของผปวยเบาหวาน ชนดท 2 กอนและหลงเขารวมโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะ คะแนนเฉลยพฤตกรรมดานการรบประทานอาหารและการใชยาโดยรวมของผปวยเบาหวานชนดท 2 กอนและหลงการเขารวมโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะในกลมควบคมพบวา คะแนนเฉลยพฤตกรรมดานการรบประทานอาหารและการใชยาโดยรวมไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 (t = - 1.5, p > .05) และในกลมทดลองพบวามคะแนนเฉลยพฤตกรรมดานการรบประทานอาหารและการใชยาแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 (t = 12.9, p < .05) ตาราง 7 ตาราง 7 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และผลการทดสอบความแตกตางของคะแนนพฤตกรรมดานการรบประทานอาหารและการใชยาของผ ปวยเบาหวานชนดท 2 กอนและหลงไดรบโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะของกลมทดลองและกลมควบคมโดยใชสถตทค (Pair t-test) (n=26)

กลมควบคม กอนการทดลอง หลงการทดลอง

t p-value SD SD

กลมควบคม 42.15 3.53 42.35 3.27 -1.5 .13 กลมทดลอง 42.04 3.52 48 3.54 -12.9 .00* *p < .05

91

สวนท 8 เปรยบเทยบคะแนนเฉลยพฤตกรรมดานการรบประทานอาหารและการใชยาโดยรวมของผปวยเบาหวานชนดท 2 ระหวางกลมทไดรบโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะกบกลมทไดรบการพยาบาลตามปกต คะแนนเฉลยพฤตกรรมดานการรบประทานอาหารและการใชยาโดยรวมของผปวยเบาหวานชนดท 2 กอนไดรบโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะในกลมทดลองและกลมควบคมพบวาไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 (t = - .11, p > .05) แตหลงไดรบโปรแกรมพบวา กลมทดลองและกลมควบคมมคะแนนเฉลยพฤตกรรมดานการรบประทานอาหารและการใชยาโดยรวมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 (t = 5.98, p < 0.05) ตาราง 8 ตาราง 8 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และผลการทดสอบความแตกตางของคะแนนพฤตกรรมดานการรบประทานอาหารและการใชยาของผ ปวยเบาหวานชนดท 2 กอนและหลงการทดลองระหวางกลมทดลองและกลมควบคมโดยใชสถตทอสระ (Independent t-test ) (N = 52)

ตวแปร กลมทดลอง กลมควบคม

t p-value SD SD

กอนการทดลอง 42.04 3.52 42.15 3.53 -.11 .90 หลงการทดลอง 48 3.54 42.35 3.27 5.98 .00* *p < .05 สวนท 9 เปรยบเทยบ คะแนนเฉลยพฤตกรรมดานการรบประทานอาหารและการใชยารายขอของผปวยเบาหวาน ชนดท 2 กอนและหลงเขารวมโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะ ในกลมทดลองผลการประเมนขอมลพฤตกรรมการดแลตนเองดานการรบประทานอาหาร หลงการเขารวมโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะรายขอ พบวา ผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน มพฤตกรรมดานการรบประทานอาหารดขนทงชนดและปรมาณ โดยมพฤตกรรมในการดแลตนเองมการเปลยนแปลงดขนอยางม

92

นยส าคญทางสถต (p < .05) ตามล าดบดงน ลดการรบประทานขนมหวาน เชน ทองหยอด เมดขนน คกก (คะแนนเฉลยเพมขน 0.62) เมอไปงานเลยงหรอรบประทานอาหารนอกบานจะรบประทานอาหารโดยจ ากดจ านวนมากขน (คะแนนเฉลยเพมขน 0.55) รบประทานผกชนดตาง ๆ เพมขน 5-6 ทพพตอวน (คะแนนเฉลยเพมขน 0.54) ไมรบประทานผลไมทมรสหวานจด เชน ทเรยน เงาะ ลางสาด (คะแนนเฉลยเพมขน 0.47) รบประทานผลไมทมรสไมหวานจดเชน ชมพ ฝรง พทรา เพมขน (คะแนนเฉลยเพมขน 0.46) ไมรบประทานอาหารวางหรออาหารจบจบ เชน ขนมขบเคยว (คะแนนเฉลยเพมขน 0.43) และ ดม ชา กาแฟลดลง (คะแนนเฉลยเพมขน 0.39) สวนพฤตกรรมดานการรบประทานอาหารท งชนดและปรมาณทเปลยนแปลงแตไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p > .05) ไดแก การรบประทานขาวสวย 2-4 ทพพตอมอ (คะแนนเฉลยเพมขน 0.15) การปรงอาหารดวยวธการ ตม นง ปง ยางแทนการทอด (คะแนนเฉลยเพมขน 0.11) ในกลมทไดรบการพยาบาลตามปกต ผลการประเมนขอมลพฤตกรรมการดแลตนเองดานการรบประทานอาหาร พบวากอนและหลงการทดลองผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน มพฤตกรรมดานการรบประทานอาหารทงชนดและปรมาณรายขอไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p > .05) (ภาคผนวก ฉ) ในกลมทดลองผลการประเมนขอมลพฤตกรรมการดแลตนเองดานการใชยาหลงการเขารวมโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะพบวา ผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน มพฤตกรรมดานการใชยามการเปลยนแปลงดขนอยางมนยส าคญทางสถต (p < .05) โดยมคะแนนเฉลยในการดแลตนเองเรยงล าดบจากคะแนนเฉลยทเพมขนมากทสด ไดแก เมอยาลดระดบน าตาลในเลอดหมดไมซอยามารบประทานเองโดยไมปรกษาแพทย (คะแนนเฉลยเพมขน 0.66) ไมปรบขนาดยาดวยตนเอง เชน ลดหรอเพมขนาดยาเมอรวาอาการดขน (คะแนนเฉลยเพมขน 0.54) รบประทานยาตรงเวลา และรบประทานยาทกเมดตามค าแนะน าของแพทยอยางสม าเสมอ (คะแนนเฉลยเพมขน 0.47) และมพฤตกรรมดานการใชยาทเปลยนแปลงอยางไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p > .05) ไดแก การหยดรบประทานยาเมอระดบน าตาลลดลงโดยไมปรกษาแพทย (คะแนนเฉลยเพมขน 0.27) ในกลมทไดรบการพยาบาลตามปกต ผลการประเมนขอมลพฤตกรรมการดแลตนเองดานการใชยาพบวา กอนและหลงการทดลองผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน มพฤตกรรมดานการใชยาไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p > .05) (ภาคผนวก ฉ)

93

อภปรายผลการวจย การวจยครงนเปนการศกษาผลของโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะตอดชนมวลกาย และระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐานโดยเปรยบเทยบกอนและหลงการทดลอง และเปรยบเทยบระหวางกลมทดลองทไดรบโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะและกลมทไดรบการพยาบาลตามปกต ซงสามารถอภปรายผลไดดงน สมมตฐานท 1 ผลการศกษาพบวา คาดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 หลงการเขารวมโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะ ในกลมทดลองต ากวากอนเขาโปรแกรมอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 (t = 6.63, p < .05 และ t = 7.67, p < .05) ตามล าดบซงเปนไปตามสมมตฐาน สมมตฐานท 2 ผลการศกษาพบวา คาดชนมวลกายของผปวยเบาหวานชนดท 2 กลมทเขารวมโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะ (กลมทดลอง) กบกลมทไดรบการพยาบาลตามปกต (กลมควบคม) ไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 (t = -.08, p > .05) ซงไมเปนไปตามสมมตฐาน และระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 กลมทรวมโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะ (กลมทดลอง) ต ากวากลมทไดรบการพยาบาลตามปกต (กลมควบคม) อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 (t = -.41, p < .05) ซงเปนไปตามสมมตฐาน การเปลยนแปลงของระดบน าตาลในเลอด จากผลการศกษาจะเหนไดวา โปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะ มผลท าใหระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 ในกลมทดลองต ากวากอนเขารวมโปรแกรม และต ากวากลมควบคมซงไดรบการพยาบาลตามปกตอยางมนยส าคญทางสถต (p < .05) ซงสามารถอภปรายผลการวจยไดดงน โปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะ มผลในการลดระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน เนองจากกจกรรมในโปรแกรมทใชโยคะอาสนะตามแนวโยคะสตรของทานปตญชล (แพทยพงษ,.2550; สรพมล, .2551ข)ใรวมกบเทคนคการผอนคลาย และการรบประทานอาหารตามวถโยคะ (มตาหาระ) โดยใชกระบวนการสรางแรงจงใจของเรสนค (Resnick, 2003) มาชวยสนบสนนใหผปวยฝกโยคะ

94

และควบคมอาหารไดอยางตอเนองเพอใหบรรลเปาหมายคอ ลดระดบน าตาลในเลอด ทงนกระบวนการสรางแรงจงใจของเรสนค เรมตนดวยการประเมนสภาพกอนเขาโปรแกรม และการใหความร ซงในการใหความรเกยวกบเบาหวาน จะพจารณาใหความรตามคะแนนทไดจากการประเมนพฤตกรรมการดแลตนเองดานการรบประทานอาหารและการใชยา กอนเขารวมโปรแกรม โดยผปวยทมคะแนนอยในระดบนอย หรอปานกลางดานใดดานหนงจะไดรบการจงใจเพอปรบพฤตกรรมดานนนๆ เปนพเศษ เพอใหสอดคลองกบปญหาและความตองการของผปวย ท าใหเกดความมนใจ และมแรงจงใจในการปรบพฤตกรรมในการรบประทานยา ฝกโยคะอาสนะ เทคนคการผอนคลาย และควบคมอาหารตามวถโยคะเพมมากขน ซงแรงจงใจเปนแรงผลกดนภายในตวบคคลทมความพงพอใจ และตองการปฏบตกจกรรมเพอไปสเปาหมาย (Dishman et al., 1980) สวนผปวยเบาหวานทมคะแนนอยในระดบมาก ผวจยจะพดชนชมและใหก าลงใจเพอจงใจใหผปวยสามารถมพฤตกรรมการดแลตนเองดานนนๆ ไดอยางตอเนอง ผปวยเบาหวานมกจกรรมการฝกโยคะอาสนะ เทคนคการผอนคลายรวมกน และใหเลอกรบประทานอาหารตามวถโยคะทเหมาะสม ฝกบนทกในแบบบนทกอาหารประจ าวน และแบบบนทกการฝกโยคะ เพอใหกลมตวอยางกลบไปบนทกตอทบาน ทกครงทรวมกลมกนฝกโยคะมการประเมน แบบบนทกอาหารประจ าวน และแบบบนทกการฝกโยคะ ผวจยใหค าแนะน าและหาทางแกไขปญหารวมกบผปวยตามปญหาทพบแตละคน พดคยใหก าลงใจเพอใหเกดแรงจงใจฝกโยคะอาสนะ เทคนคการผอนคลาย การควบคมอาหารตามวถโยคะไดอยางตอเนอง ดงท เรสนค (Resnick,.2003)ใกลาววา การใหก าลงใจดวยค าพดจากบคคลทมความนาเชอถอไววางใจรวมทงบคลากรทมสขภาพ มสวนส าคญในการจงใจใหบคคลปฏบตกจกรรมใหประสบความส าเรจได นอกจากนผวจยน าเสนอตนแบบผานสอวดทศนโดยตนแบบเลาประสบการณเกยวกบวธการทท าใหตนเองประสบความส าเรจในการลดดชนมวลกาย และควบคมระดบน าตาลในเลอด ซงตนแบบทน ามาเสนอในวดทศน เปนผปวยเบาหวานชนดท 2.ทมน าหนกตวเกนมาตรฐานทมลกษณะคลายคลงกบกลมตวอยาง แตประสบความส าเรจในการลดน าหนกและควบคมระดบน าตาลในเลอดไดอยางตอเนอง เพอใหกลมตวอยางเกดการเรยนร และมแรงจงใจทจะปฏบตตาม ซงการเรยนรของบคคลสวนใหญมผลมาจากตวแบบ ท าใหเกดความตงใจในการปฏบตพฤตกรรมใหประสบความส าเรจไดตามตนแบบ (สมโภชน, 2550) และใหกลมตวอยางก าหนดเปาหมายเพอลดดชนมวลกาย และระดบน าตาลในเลอดรวมกน เพอเปนแรงจงใจใหบคคลแสดงพฤตกรรมในการเรยนร และสรางทกษะในการดแลตนเองใหส าเรจตามเปาหมายทวางไว (Resnick & Marcia, 2006)

95

ในการพบกนแตละครงผ วจ ยพดใหก าลงใจ และใหกลมตวอยางพดคยแลกเปลยนประสบการณ ในการฝกโยคะอาสนะ เทคนคการผอนคลาย การเลอกรบประทานอาหารตามวถโยคะ และการรบประทานยาสม าเสมอรวมกน จากงานวจยทผานมาพบวาการจดกจกรรมแลกเปลยนประสบการณ เกยวกบการปฏบตตวระหวางผปวยเบาหวานดวยกน มผลท าใหระดบน าตาลในเลอดลดลงใ(ทวศกด,.นงนช,.ปญยรตน,.และประภา,.2550)ในอกจากน ตามแนวคดของเรสนค (Resnick,.2002) การพดคยใหก าลงใจซงกนและกน เปนการสนบสนนทางสงคมจากคนรอบขาง ท าใหบคคลมก าลงใจเพมขน และเพมความสามารถในการปฏบตกจกรรมตางๆ ไดเพมมากขน ทกครงทพบกลม ผวจยใหการเสรมแรงทางบวกดวยการพดชมเชยเปนรางวล เพอใหผปวยเบาหวานปฏบตพฤตกรรมในการฝกโยคะอาสนะ เทคนคการผอนคลาย การเลอกรบประทานอาหารตามวถโยคะ และการรบประทานยาอยางตอเนอง นอกจากนผวจยไดโทรศพทตดตามเยยมผปวยทไมสามารถมาฝกโยคะไดตามนดในแตละครง เพอพดคยใหค าแนะน าทเหมาะสมในการแกไขปญหา และอปสรรคในการฝกโยคะอาสนะ เทคนคการผอนคลาย การเลอกรบประทานอาหารตามวถโยคะ และการรบประทานยา พรอมกบพดจงใจเพอเสรมแรงใหปฏบตพฤตกรรมอยางตอเนอง ดวยวธการดงกลาวจงท าใหผปวยเกดการเรยนรในการปรบเปลยนพฤตกรรมในการดแลตนเอง การเลอกรบประทานอาหารตามวถโยคะ การรบประทานยา รวมทงการฝกโยคะอาสนะและ เทคนคการผอนคลายอยางตอเนอง ดงจะเหนไดจากผลการประเมนพฤตกรรมการดแลตนเอง ดานการรบประทานอาหาร ภายหลงการเขารวมโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะในกลมทดลอง พบวากลมตวอยางมพฤตกรรมดานการรบประทานอาหารดขน ทงชนดและปรมาณ โดยมพฤตกรรมในการดแลตนเองมการเปลยนแปลงดขนอยางมนยส าคญทางสถต (p < .05) ตามล าดบดงน ลดการรบประทานขนมหวาน เชน ทองหยอด เมดขนน คกก (คะแนนเฉลยเพมขน 0.62) เมอไปงานเลยงหรอรบประทานอาหารนอกบานจะรบประทานอาหารโดยจ ากดจ านวนมากขน (คะแนนเฉลยเพมขน 0.55) รบประทานผกชนดตาง ๆ เพมขน 5-6 ทพพตอวน (คะแนนเฉลยเพมขน 0.54) ไมรบประทานผลไมทมรสหวานจด เชน ทเรยน เงาะ ลางสาด (คะแนนเฉลยเพมขน 0.47) รบประทานผลไมทมรสไมหวานจดเชน ชมพ ฝรง พทรา เพมขน (คะแนนเฉลยเพมขน 0.46) ไมรบประทานอาหารวางหรออาหารจบจบ เชน ขนมขบเคยว (คะแนนเฉลยเพมขน 0.43) และ ดม ชา กาแฟลดลง (คะแนนเฉลยเพมขน 0.39) สวนกลมทไดรบการพยาบาลตามปกตผลการประเมนขอมลพฤตกรรมการดแลตนเองดานการรบประทานอาหาร พบวาหลงการทดลองผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน ม

96

พฤตกรรมดานการรบประทานอาหารทงชนดและปรมาณรายขอไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p > .05) (ภาคผนวก ฉ) ดานการใชยาหลงการเขารวมโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะพบวาผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐานมพฤตกรรมดานการใชยามการเปลยนแปลงดขนอยางมนยส าคญทางสถต (p < .05) โดยมคะแนนเฉลยในการดแลตนเองเรยง ล าดบจากคะแนนเฉลยทเพมขนมากทสด ไดแก เมอยาลดระดบน าตาลในเลอดหมดไมซอยามารบประทานเองโดยไมปรกษาแพทย (คะแนนเฉลยเพมขน 0.66) ไมปรบขนาดยาดวยตนเอง เชนลดหรอเพมขนาดยาเมอรวาอาการดขน (คะแนนเฉลยเพมขน 0.54) รบประทานยาตรงเวลา และรบประทานยาทกเมดตามค าแนะน าของแพทยอยางสม าเสมอ (คะแนนเฉลยเพมขน 0.47) สวนกลมทไดรบการพยาบาลตามปกต ผลการประเมนขอมลพฤตกรรมการดแลตนเองดานการใชยาพบวา หลงการทดลองผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน มพฤตกรรมดานการใชยาไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p > .05) (ภาคผนวก ฉ) จากการประเมนแบบบนทกอาหารประจ าวนมกลมตวอยางจ านวน 18.ราย บนทกไมถกตอง สวนใหญไมบนทกรายละเอยดและปรมาณอาหาร หลงจากการใหความรพดคยจงใจท าใหกลมตวอยางเกดการเรยนร และปฏบตไดถกตองมากขน ในขนตอนของการฝกโยคะอาสนะและเทคนคการผอนคลาย ระยะแรกๆ ของการทดลองพบปญหาและอปสรรคเกยวกบการฝกโยคะอาสนะ และเทคนคการผอนคลาย ซงเปนเรองใหมส าหรบผปวยโรคเบาหวาน เจอปญหาอปสรรคเรองความปวดเมอย ระยะเวลาหนงชวโมงสามสบนาท มกลมตวอยางจ านวน 4 ราย บอกวาเหนอยท าไมไหว ผวจยจงเพมระยะเวลาการพกระหวางเปลยนทาใหนานขน พรอมกบพดจงใจใหผปวยคอยๆ ฝกตามศกยภาพของตนเอง ตามทสามารถท าได เมอฝกโยคะอาสนะและเทคนคการผอนคลาย ไดระยะหนง ท าใหผปวยเบาหวานสามารถรวมฝกโยคะอาสนะและเทคนคการผอนคลาย ไดตามเวลาทก าหนด นอกจากนมกลมตวอยางจ านวน 12 รายมอปสรรคเกยวกบการเดนทางมาฝกโยคะ ผวจยพดคยใหก าลงใจ และแกไขปญหา โดยนดรวมกจกรรมการฝกโยคะทศาลาประจ าหมบาน โดยใหกลมตวอยางทอยใกลกนชวยกนรบสง ท าใหกลมตวอยางมาฝกโยคะไดตามก าหนด เมอกลมตวอยางไดรบการแกไขปญหาและอปสรรคตางๆ สงผลใหกลมตวอยางมแรงจงใจในการปรบเปลยนพฤตกรรมจนสามารถลดระดบน าตาลในเลอดได ผลการศกษาครงนสอดคลองกบการศกษาของ กญยา (2550) เรองผลของโปรแกรมสรางเสรมแรงจงใจในการออกก าลงกายตอระดบน าตาลในเลอดของผทเปนเบาหวานชนดท 2 ระดบน าตาลในเลอดหลงการทดลองของกลมทดลองมคานอยกวากอนการทดลองและลดลงมากกวากลมควบคมอยางมนยส าคญทางสถต (p < .001) และการศกษาของทศนย (2549)

97

เรองผลของการออกก าลงกายแบบเดนเรวอยางมแบบแผนตอระดบฮโมโกลบนเอวนซของผปวยเบาหวานชนดท 2 ผลการวจยพบวา คาเฉลยระดบฮโมโกลบนเอวนซของกลมทดลองภายหลงการทดลองต ากวากอนการทดลอง และต ากวากลมควบคมอยางมนยส าคญทางสถต (p < .001) นอกจากนระดบน าตาลในเลอดทลดลงเปนผลมาจากการฝกโยคะอาสนะ เทคนคการผอนคลาย และการรบประทานอาหารตามวถโยคะ (มตาหาระ) การฝกโยคะอาสนะอยางตอเนองท าใหกลามเนอแขงแรงมความยดหยน ทาอาสนะทชวยกดนวดอวยวะในชองทอง เชน ทาตกแตน มผลในการกระตนการท างานของอวยวะส าคญภายในชองทอง ท าใหมการหลงฮอรโมนอนซลนจากตบออนไดเหมาะสมกบอาหารทรบประทานเขาไป การเหยยดและคลายกลามเนอดวยอาสนะ ชวยใหเกดสภาวะผอนคลายทงทางดานรางกายและจตใจ สามารถขจดความเครยดไดอยางมประสทธภาพ (กว, 2556) ท าใหลดการกระตนการสรางกลโคสซงมผลตอการเปลยนแปลงของระดบน าตาลในเลอด สวนเทคนคการผอนคลายอยางลกของโยคะมผลในการลดความกงวล ท าใหกลามเนอสวนตางๆ ของรางกายผอนคลาย ชวยใหเกดความสงบ และเปนสมาธ (นวนนทและคณะ,.2551)ใสงผลใหระบบประสาทพาราซมพาเธตกท างานเดนขน กระบวนการสลายไกลโคเจนทตบเปนน าตาลลดลง (ธวชชย, 2552; มานพ, 2546) ท าใหระดบน าตาลในเลอดลดลง และการฝกโยคะท าใหเพมความตระหนกร และมสต สามารถฝกโยคะไดอยางตอเนอง และปรบเปลยนพฤตกรรมเกยวกบการรบประทานอาหารตามวถโยคะไดอยางถกตองสม าเสมอ ไดแก การเลอกอาหารไดเหมาะสมทงชนดและปรมาณ มพฤตกรรมทมงเนนการเคยวอาหารใหละเอยด และรบประทานอาหารอยางชาๆ (กว, 2556; แพทยพงษ, 2550) ท าใหสามารถควบคมระดบน าตาลในเลอดได ผลการศกษาครงนสอดคลองกบการศกษาของรชนกร (2550)ใเรองผลของโปรแกรมการสรางเสรมสขภาพดวยโยคะตอความเครยด และระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท ใ2ใและ การศกษาของปารชาต (2550) เรองผลของโปรแกรมการจดการตนเองและการฝกปฏบตโยคะตอระดบน าตาลในเลอด และความผาสกของผปวยเบาหวานชนดท 2 พบวา ระดบน าตาลในเลอดหลงการทดลองของกลมทดลองมคานอยกวากอนการทดลอง และระดบน าตาลในเลอดของกลมทดลองหลงการทดลองลดลงมากกวากลมควบคมอยางมนยส าคญทางสถต (p < .05)

98

การเปลยนแปลงของดชนมวลกาย จากผลการศกษาจะเหนไดวาโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะท าใหดชนมวลกายของผปวยเบาหวานชนดท 2 ในกลมทดลองต ากวากอนเขาโปรแกรมอยางมนยส าคญทางสถต แตยงไมสามารถลดลงจนเกดความแตกตางไดอยางมนยส าคญทางสถต เมอเปรยบเทยบระหวางกลมควบคมและกลมทดลอง ซงสามารถอภปรายผลการวจยไดดงน โปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะ ทใชโยคะอาสนะตามแนวโยคะสตรของทานปตญชลใ(แพทยพงษ,.2550;ใสรพมล,.2551ข)ใรวมกบเทคนคการผอนคลาย และการรบประทานอาหารตามวถโยคะ (มตาหาระ) โดยน ากระบวนการสรางแรงจงใจของเรสนคใ(Resnick,.2003)ใมาชวยสนบสนนใหผปวยฝกโยคะอาสนะ เทคนคการผอนคลาย และเลอกรบประทานอาหารตามวถโยคะอยางตอเนอง เพอใหบรรลเปาหมาย แตยงไมมผลในการลดดชนมวลกายของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน เนองจากปจจยทมผลตอการควบคมน าหนกนนมหลายปจจย ไดแก พฤตกรรมดานการรบประทานอาหารทมากเกนกวาความตองการของรางกาย ทงในดานชนดและปรมาณ (ทกษพล, สรนทรยา, และสลดดา, 2554) ซงจากขอมลสวนบคคล พบวากลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญง (รอยละ 92.3) มากกวาครงนบถอศาสนาอสลาม (รอยละ 69.2) เกอบครงมอาชพเกษตรกร (รอยละ 42.3) และมภาวะน าหนกตวเกนมาตรฐาน เปนภาวะทมความเกยวของกบพฤตกรรมการรบประทานอาหารประเภทไขมนสง และอาหารทมพลงงานสง (วมลรตน, 2552) โดยเฉพาะอยางยงผหญงไทยมสลมซงมบทบาทในการเตรยมอาหารใหรบประทานทงครอบครว จะมพฤตกรรมการบรโภคทเนน อาหารทมรสหวาน อาหารประเภทแปง หรออาหารทมไขมนสง เชน แกงมสมน โรต ขาวหมก (รสมนา, 2557) และ นยมใชน ามนเปนสวนประกอบในการปรงอาหารรอยละ 84.(ศรนนทและอรทย,.2548) นอกจากนอาชพเกษตรกรเปนอาชพทตองใชแรงงาน ตองรบประทานอาหารใหอม เพอจะไดมแรงในการท างาน การปรบพฤตกรรมในการรบประทานอาหารเปนสงทท าไดยาก ถงแมจะมการเปลยนแปลงไปในทางทดขน แตยงไมเพยงพอในการลดดชนมวลกายได สะทอนไดจากคะแนนเฉลยพฤตกรรมการดแลตนเองดานการรบประทานอาหาร หลงการเขารวมโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะ ในกลมทดลองพบวา กลมตวอยางมพฤตกรรมดานการรบประทานอาหารทงชนดและปรมาณทเปลยนแปลงอยางไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p > .05) ไดแก รบประทานขาวสวย 2-4 ทพพตอมอ (คะแนนเฉลยเพมขน 0.15) การปรงอาหารดวยวธการ ตม นง ปง ยางแทนการทอด (คะแนนเฉลยเพมขน 0.11) จากการพดคยแลกเปลยนเรยนรมกลมตวอยางจ านวน/1.รายบอกวา ตนเองไมสามารถหยดรบประทานขนม

99

หวานและลดปรมาณขาวได เนองจากท างานไมไหว แตจะพยายามลดปรมาณลง ซงการปรบเปลยนพฤตกรรมตางๆ เพอใหลดดชนมวลกายทชดเจน อาจตองใชระยะเวลาทนานมากขน สงผลใหคาดชนมวลกายในกลมทดลองไมสามารถลดลงจนเกดความแตกตางระหวางกลมทดลองและกลมควบคม ดานการฝกโยคะ พบวาปจจยจากการฝกโยคะทมผลในการลดน าหนกไดแก ระยะเวลาของโปรแกรม และความถของการปฏบต.ระยะเวลาทฝกโยคะอาสนะในแตละครง องคประกอบของโยคะทใช และคาของความหนกในการออกแรงมผลตอการลดน าหนก (Rioux & Ritenbaugh, 2013) ในการศกษาครงน เนองจากผปวยสวนใหญไมไดออกก าลงกายมากอน (รอยละ 73.07) ทาโยคะทเลอกใชในโปรแกรมเปนโยคะอาสนะพนฐานทเนนใหผปวยเบาหวานชนดท.2.ทมน าหนกตวเกนมาตรฐานสามารถปฏบตไดงาย และมความปลอดภย หลกเลยงการเลอกทาทท าไดยาก จงมผลในการเปลยนแปลงของดชนมวลกายอยางชาๆ ซงจะตองอาศยการปฏบตอยางสม าเสมอ และตอเนองมากขนใระยะเวลาในการฝกโยคะทจดไวในโปรแกรมคอ สปดาหละ 3 ครงครงละ 90 นาท เปนระยะเวลาทเหนวา เหมาะสมกบผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน ซงไมมประสบการณ และไมมเวลาในการออกก าลงกาย สามารถปฏบตไดตอเนองทกสปดาห จะเหนไดวามผลในการลดดชนมวลกายในกลมทดลอง แตยงไมสามารถลดลงจนเกดความแตกตางระหวางกลมทดลองและกลมควบคมได จากการสงเคราะหงานวจยเกยวการใชโยคะในการลดน าหนกของไรออกและไรเทนบอกฮใ(Rioux.&.Ritenbaugh,.2013) พบวา การศกษาสวนใหญทมผลตอการลดน าหนกตองใชระยะเวลาการทดลอง โดยฝกโยคะครงละ 75-90 นาท อยางนอยสามครงตอสปดาห ระยะเวลาทใชประเมนผลไมนอยกวา 12 สปดาห การใชระยะเวลาในการฝกโยคะในระยะเวลา 6 สปดาหของโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะในครงน จงยงไมสงผลตอการเปลยนแปลงของดชนมวลกายทชดเจน.สอดคลองกบการศกษาของทศนยและนองเลก (2549) ทศกษาเรองคณภาพชวต และผลการรกษาของผปวยเบาหวานทไดรบการสงเสรมสขภาพดวยสมาธและโยคะ โดยฝกโยคะสปดาหละ 3 ครง ครงละ 45นาท เปนระยะเวลา 12 สปดาห พบวาคาดชนมวลกายของกลมทดลองและกลมควบคมไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p > . 001) ผลการศกษาครงนแตกตางกบการศกษาของสรพมล (2553) ทศกษาเรองประสทธผลการสงเสรมการรกษาโรคเบาหวานดวยโยคะโดยฝกโยคะครงละ 30-60 นาท สปดาหละ 4 ครง เปนระยะเวลา 12 สปดาห พบวาภายหลงการทดลองกลมตวอยางมคะแนนเฉลยตวชวดในการประเมนโรคเบาหวานไดแก ระดบน าหนก และ ดชนมวลกายดขนกวากอนการทดลองอยางมนยส าคญทางสถต (p < .05) แตการศกษาดงกลาวไมไดเนนศกษาในผปวยเบาหวานทมน าหนก

100

ตวเกนมาตรฐานงและการศกษาของศรญญา (2551) ทศกษาเรองผลของโปรแกรมการก ากบพฤตกรรมรวมกบการปฏบตโยคะตอความดนโลหตและคาดชนมวลกายในผปวยโรคความดนโลหตสงทมน าหนกตวเกนมาตรฐานโดยฝกโยคะครงละ 90 นาท สปดาหละ 5 ครง เปนระยะเวลา 4 สปดาห พบวาคาดชนมวลกายของกลมทดลองนอยกวากอนการทดลองอยางมนยส าคญทางสถต (p < .05) เนองจากการศกษานเนนการฝกโยคะอยางตอเนอง 450 นาทตอสปดาหซงแตกตางจากการศกษาครงน ทเนนใหผปวยฝกโยคะ 270 นาทตอสปดาห แตมชวงทผอนคลายในโปรแกรมถง 90 นาทตอสปดาห ท าใหความแรงและระยะเวลาในการออกแรงยงไมเพยงพอทจะลดดชนมวลกายได สรปผลจากการศกษาครงนไดวา โปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะซงมการสงเสรมใหผปวยเบาหวานทมน าหนกตวเกนมาตรฐานฝกโยคะอาสนะ เทคนคการผอนคลาย และควบคมอาหารตามแนวทางของโยคะ อยางสม าเสมอและตอเนอง จงมผลท าใหดชนมวลกาย และระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 ในกลมทดลองต ากวากอนเขาโปรแกรม และต ากวากลมควบคมซงไดรบการพยาบาลตามปกตอยางมนยส าคญทางสถต (p < .05) แตยงไมสามารถลดลงจนเกดความแตกตางได อยางมนยส าคญทางสถต (p > .05) เมอเปรยบเทยบระหวางกลมควบคมและกลมทดลอง

101

บทท 5 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ

สรปผลการวจย การวจยครงนเปนการวจยกงทดลองแบบสองกลมวดกอนและหลงการทดลอง มวตถประสงคเพอศกษา ผลของโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะตอดชนมวลกาย และระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน กลมตวอยางทศกษาเปนผปวยโรคเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน โรงพยาบาลประจ าต าบลแหงหนง ในอ าเภออาวลก จงหวดกระบ จ านวน 30 ราย เปนกลมทดลองซงไดรบโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะ และผปวยโรคเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐานโรงพยาบาลประจ าต าบลแหงหนงจ านวน 30 ราย เปนกลมควบคมซงไดรบการพยาบาลตามปกต แตกลมตวอยางสามารถเขารวมวจยไดกลมละ 26 ราย เนองจากกลมทดลองมอปสรรค คอ เดนทางไปตางจงหวด 1 ราย มปญหาสขภาพ 2 ราย ตองเลยงหลานทคลอดใหม 1 ราย ไมสามารถเขารวมวจยไดครบ 6 สปดาห สวนกลมควบคมไมสามารถเขารวมวจยไดเนองจากไมมาประเมนผลตามนด จ านวน 4 ราย เครองมอการวจยทใชในการวจยครงนม 2 สวน คอ เครองมอทใชในการทดลองไดแก โปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะ ทประกอบดวย (1) คมอการฝกโยคะและการควบคมอาหาร (2) วดทศนเกยวกบการฝกโยคะ (3) วดทศนผทประสบความส าเรจในการลดดชนมวลกายและควบคมระดบน าตาลในเลอด (4) แบบสอบถามพฤตกรรมการดแลตนเองดานการรบประทานอาหารและการใชยา และ (5) แผนการสอนเกยวกบการสรางแรงจงใจในการฝกโยคะ และเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลประกอบดวย (1) แบบบนทกขอมลสวนบคคล และ (2) แบบบนทกขอมลภาวะสขภาพเกบรวบรวมขอมล โดย คดเลอกกลมตวอยางตามคณสมบตทก าหนด ผวจยเขาพบกลมตวอยางเพอแนะน าตวพรอมอธบายวตถประสงคของการท าวจย ขนตอนการด าเนนการ และ ขอความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมล ตลอดจนใหการพทกษสทธ แกกลมตวอยางและด าเนนการทดลองโดยเกบขอมลในกลมควบคมซงใหการพยาบาลตามปกตและนดฝกโยคะในกลมทดลอง ทศาลาเอนกประสงคประจ าหมบานและโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพประจ าต าบลสปดาหละ 3 วน โดยฝกโยคะครงละ 90 นาท เปนระยะเวลา 6 สปดาห

102

ผลการวจยสรปตามวตถประสงค ดงน สมมตฐานท.1.จากการทดสอบทางสถตพบวาคาดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอดหลงการเขารวมโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะในกลมทดลองต ากวากอนเขาโปรแกรมอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 (t = 6.63, p < .05 และ t = 7.67, p < .05) ตามล าดบซงเปนไปตามสมมตฐานทตงไว สมมตฐานท .2.จากการทดสอบทางสถตพบวาคาดชนมวลกายของผ ปวยเบาหวานชนดท 2 กลมทเขารวมโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะ (กลมทดลอง) กบกลมทไดรบการพยาบาลตามปกต (กลมควบคม) ไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 (t = -.08, p > .05) ซงไมเปนไปตามสมมตฐาน และระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 กลมทรวมโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะ (กลมทดลอง) ต ากวากลมทไดรบ การพยาบาลตามปกต (กลมควบคม) อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 (t = -.41, p < .05) ซงเปนไปตามสมมตฐาน ขอจ ากดในการวจย

การวจยครงนระยะเวลาในการฝกโยคะ สปดาหละใ3.ครง ครงละใ90.นาท ระยะเวลา 6 สปดาห ยงไมมผลตอการเปลยนแปลงของดชนมวลกายทชดเจน ขอเสนอแนะ

ผลการศกษาครงนแสดงใหเหนถงประโยชนของโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะซงเปนการดแลสขภาพแบบองครวมทมผลในการลดระดบน าตาลในเลอด ผวจยเสนอแนะการน าผลการวจยไปใชดงน ดานปฏบตการพยาบาล 1. พยาบาลสามารถน าโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะไปประยกตใชกบผปวยเบาหวานชนดท.2.ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน เพอสงเสรมใหผปวยเบาหวานชนดท.2.ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน มพฤตกรรมในการควบคมระดบน าตาลในเลอด

103

ไดสอดคลองกบชวตประจ าวนโดยพยาบาลตองพฒนาตนเองดานการฝกโยคะ กอนจดกจกรรมใหผปวย

2. การจดโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะควรจด เปน กจกรรมกลม และท าเปนกจกรรมเชงรกโดยเขาไปจดบรการทใกลบานของผปวย เพอใหสะดวกในการเขารวมฝกอยางตอเนอง ดานการบรหารการพยาบาล 1..ผบรหารควรสงเสรมและสนบสนน การน าโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะไปใชในการวางแผนและการจดบรการกบผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐานอยางตอเนอง ในคลนกโรคเรอรงของโรงพยาบาล 2..ผบรหารควรมนโยบายในการพฒนาบคลากรใหมทกษะในการสอนโยคะเพอเปดใหบรการดานสขภาพใหแกผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐานไดอยางตอเนอง

ดานการวจยทางการพยาบาล 1..ควรมการศกษาในลกษณะเดยวกนแตควรเพมระยะเวลาในการประเมนผลของ โปรแกรมเปนใ3.เดอนเพอศกษาเพมเตมเกยวกบผลในการลดดชนมวลกายรวมทงระดบฮโมโกลบนเอวนซ 2..ควรจดใหมการท าวจยทเกยวกบการฝกโยคะโดยใหญาตเขามามสวนรวมในกจกรรมโยคะ เปนการสงเสรมการดแลโดยการมสวนรวมของครอบครวในการท ากจกรรมรวมกน

104

เอกสารอางอง

กรมการแพทยกระทรวงสาธารณสข. (2548). คมอแนวทางการดแลรกษาโรคอวน. นนทบร: ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย.

กฤตยา อาชวนจกล, กลวณ ศรรตนมงคล, เฉลมพล แจมจนทร, ชาย โพธสตา, ชนฤทย กาญจนะจนดา, ปารฉตร ทพยสข, และสาลณ เทพสวรรณ. (2554). สขภาพคนไทย 2554. กรงเทพมหานคร: เอชไอเอ กลไกพฒนาสาธารณะเพอชวตและสขภาพ.

กว คงภกดพงษ, สภาพร พงศพฤกษ, ฮเดโกะ ไอคะตะ, และฮโรช ไอคะตะ. (2550). โยคะในชวตประจ าวน. กรงเทพมหานคร: หมอชาวบาน.

กว คงภกดพงษ. (2556). โยคะและการประยกต: เอกสารประกอบการอบรมหลกสตรประกาศนยบตรครโยคะเพอสขภาพ. สงขลา: คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

กญยา สยะมง. (2550). ผลของโปรแกรมสรางเสรมแรงจงใจในการออกก าลงกายตอระดบน าตาลในเลอดของผ ทเปนเบาหวานชนดท 2. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลผใหญ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม, เชยงใหม.

กาญจนา นมสนทร, วภา อทยานนทร, และเสาวนนท บ าเรอราช. (2556). พฤตกรรมการสมนไพรในการลดระดบน าตาลในเลอดในผปวยเบาหวาน: ขอมลพนฐานเพอน าไปสการพฒนาระบบบรการเบาหวานในอ าเภอหวยแถลง. วารสารการพฒนาสขภาพชมชน มหาวทยาลยขอนแกน, 1(1), 12-24.

กาญจนา เปส, พนตนาฏ รกษมณ, วงเดอน ฦาชา, และสชญญา เบญจวฒนานนท. (2553). การพฒนาระบบการดแลผปวยเบาหวานโรงพยาบาลชยภม. วารสารกองการพยาบาล, 38(1), 31 - 41.

เกษม เผยดสงเนน. (2549). การพฒนาพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยโรคเบาหวานหมท 3 ต าบลกดตาเพชร อ าเภอสนธ จงหวดลพบร. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต สาขายทธศาสตรการพฒนา คณะศลปะศาสตร มหาวทยาลยราชภฎเทพสตร, ลพบร.

จนตนา มงคลพทกษสข. (2554). ภาวะอวนชวนร. กรงเทพมหานคร: สถาบนจตเวชศาสตรสมเดจเจาพระยากรมสขภาพจตกระทรวงสาธารณสข.

จรวรรณ ชทพย. (2549). การออกก าลงกายในภาวะอวน. ใน วฒชย เพมศรวาณชย (บรรณาธการ), Exercise medecine: การออกก าลงกายเพอการบ าบดรกษาโรค (หนา 59-64). สงขลา: ชานเมองการพมพ.

105

ฉนทชา สทธจรญ. (2556). ความอวนและการควบคมความอยากอาหาร. ใน ประสงคและคณะ(บรรณาธการ), เวชศาสตรทนยค 2556 (หนา 129-143). กรงเทพมหานคร: พ. เอ. ลฟวง.

เฉลาศร เสงยม. (2556). การพยาบาลผจดการรายกรณเบาหวาน.ใน พเชต วงรอด, และศรอร สนธ (บรรณาธการ), การจดการรายกรณผปวยโรคเบาหวานและความดนโลหตสง

(หนา 9-46). กรงเทพมหานคร: วฒนาการพมพ. ด ารงพนธ วฒนะโชต. (2556). โยคะสมาธรกษาโรค. นนทบร: สขภาพองครวม. ตวงพร กตญญตานนท. (2551). การแพทยทางเลอก. วารสารมหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต วชาการ, 11(22), 68-78. ตวงพร กตญญตานนท. (2554). ภาวะโภชนาการและพฤตกรรม 3 อ. ของนกศกษาชนปท 1 มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต. วารสารมหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต วชาการ, 14(28), 67- 84. ถาวร มาตน. (2553). โรคอวน: ภยคกคามสขภาพคนไทย. วารสารสาธารณสขศาสตร, 40(3), 356-365. ทวศกด ศรพรไพบลย, นงนช โอบะ, ปญยรตน ลาภวงควฒนา, และประภา ลมประสต. (2550).

ประสทธผลของโปรแกรมการพยาบาลแบบตงเปาหมายรวมกนตอพฤตกรรมการดแลตนเองและภาวะควบคมโรคของบคคลโรคเบาหวานทอาศยอยในครอบครว. วารสารมหาวทยาลยนเรศวร, 15(2), 105-116.

ทกษพล ธรรมรงส, สรนทรยา พลเกด, และสลดดา พงษอทธา. (2554). อวนท าไม ท าไมอวน: สถานการณของปจจยทเกยวของกบภาวะน าหนกเกนและโรคอวนในประชากรไทย. วารสารวชาการสาธารณสข, 20(1), 126-144.

ทศนย แกวแสง, และนองเลก คณวราดสย. (2549). คณภาพชวตและผลการรกษาของผปวยเบาหวานทไดรบการสงเสรมสขภาพดวยสมาธและโยคะ. ทนอดหนนการวจยจากวทยาลยอบลราชธาน. อดส าเนา.

ทศนย บญอรยเทพ. (2549). ผลของการออกก าลงกายแบบเดนเรวอยางมแบบแผนตอระดบฮโมโกลบนเอวนซของผปวยเบาหวานชนดท 2. วทยานพนธพยาบาลศาตรมหาบณฑตสาขาการพยาบาลเวชปฏบตชมชน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยนเรศวร, พษณโลก.

เทพ หมะทองค า, รชตะ รชตะนาวน, และธดา นงสานนท. (2554). ความรเรองเบาหวานฉบบสมบรณ. กรงเทพมหานคร: วทยพฒน.

เทวญ ธานรตน. (2551). การแพทยทางเลอก. วารสารส านกการแพทยทางเลอก, 1(3), 6-8.

106

ธนธรณ เกบไว. (2549). ปจจยคดสรรทสมพนธกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในการควบคม น าหนกตวของผปวยโรคความดนโลหตสงทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน. วทยานพนธ พยาบาลศาตรมหาบณฑต คณะพยาบาลศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพมหานคร. ธวชชย กฤษณะประกรกจ. (2552). สรรวทยาของการท าสมาธ. ใน ธวชชย กฤษณะปรกรกจ (บรรณาธการ), สมาธบ าบดในทางจตเวชศาสตรและสขภาพจต (หนา 21-40). ขอนแกน: มหาวทยาลยขอนแกน. ธญภา ขวญกจเมธ. (2555). โยคะรกษาโรค (ปรบสมดลดวยวถธรรมชาต). นนทบร: ธงคบยอน

บคส. ธต สนบบญ. (2555). ภาวะแทรกซอนชนดเฉยบพลน. ใน สารช สนทรโยธน, และ

ปฏณฐ บรณทรพยขจร (บรรณาธการ), ต าราโรคเบาหวาน (หนา 139-146). กรงเทพมหานคร: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

นวนนท กจทว, แพทยพงษ วรพงศพเชษฐ, และสพนดา ศรขนธ. (2551). โยคะบ าบดส าหรบโรคเรอรง. กรงเทพมหานคร: สขมวทมเดย มารเกตตง.

นฤด เกษมสนต. (2553). โรคเบาหวานในแมว. วารสารสตวแพทยผประกอบการบ าบดโรคสตวแหงประเทศไทย, 21(3), 71-80

นตยา แกวสอน. (2548). แรงจงใจภายในและพฤตกรรมควบคมน าตาลในเลอดของผ ทเปนเบาหวานชนดท 2. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผใหญ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม, เชยงใหม.

นภาวรรณ ทองเปนใหญ, พชรพร สวชาเชดช, และผสด ดานกล. (2554). ความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล ปจจยดานพฤตกรรมการดแลตนเอง ปจจยดานการสนบสนนกบการควบคมระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 ในเขตพนทรบผดชอบของหนวยบรการปฐมภมเครอขายเมองยา 5. วารสารวทยาลยพยาบาลบรมราชชนนนครราชสมา, 17(2), 15-26.

นรมล เมองโสม, ประยร โกวทย, และเพรยวพนธ อสาย. (2555). ปจจยทมความสมพนธกบการควบคมระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทขนทะเบยนรกษาในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลเขตรบผดชอบของโรงพยาบาลบานไผ จงหวดขอนแกน. วารสารวจยสาธารณสขศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน, 5(3), 11-20.

บญชา สถระพจน. (2554). บทความ ฟนวชา Metabolic syndrome and the kidney. เวชสารแพทยทหารบก, 64(3), 137-146.

107

บ าเพญจต แสงชาต. (2550). สงเคราะหองคความรการบ าบดทางการพยาบาลโดยการผสมผสานการบ าบดเสรมและการบ าบดสมยใหม. ขอนแกน: คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน.

ปฏณฐ บรณทรพยขจร. (2555). ภาวะน าตาลในเลอดต าในผปวยเบาหวาน. ใน สารช สนทรโยธน, และปฏณฐ บรณทรพยขจร (บรรณาธการ), ต าราโรคเบาหวาน (หนา 132-138). กรงเทพมหานคร: ภาควชาอายรศาสตร คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ประทป ปญญา, เพญศร พงษประภาพนธ, และสวมล แสนเวยงจนทร. (2553). การพฒนารปแบบการสงเสรมสขภาพแบบองครวมของผปวยเบาหวานในชมชนวดปรณาวาส. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลศาสตร คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยกรงเทพธนบร, กรงเทพมหานคร.

ปารชาต ทองสาล. (2550). ผลของโปรแกรมการจดการตนเองและการฝกปฏบตโยคะตอระดบน าตาลในเลอดและความผาสกของผปวยเบาหวานชนดท 2. วทยานพนธพยาบาลศาตร มหาบณฑต คณะพยาบาลศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพมหานคร.

พเยาว เกษตรสมบรณ, และเยาวเรศ สมทรพย. (2549). โยคะกบการก าเนดชวตใหม. สงขลา: คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

พสมย ภนาเมอง. (2551). ปจจยทเกยวของกบพฤตกรรมการดแลสขภาพตนเองของผปวยโรคเบาหวาน ในจงหวดมกดาหาร. วทยานพนธสาธารณสขศาสตรมหาบณฑตสาขาวชาการสรางเสรมสขภาพ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฎอบลราชธาน, อบลราชธาน.

เพญจนทร เสรววฒน. (2553). การพยาบาลผปวยภาวะหวใจลมเหลว. ใน ปราณ ทไพเราะ, วนด โตสขศร, และศรนทรตน ศรประสงค (บรรณาธการ), การพยาบาลอายรศาสตรใ1. (หนา 60-91). กรงเทพมหานคร: เอนพเพรส.

แพทยพงษ วรพงศพเชษฐ. (2550). โยคะเพอพฒนารางกายและจตใจ. กรงเทพมหานคร: แอคทฟพรน.

มานพ ประภาษานนท. (2546). โยคะส าหรบผ เรมตน (พมพครงท 7). กรงเทพมหานคร: น าฝน. รสมาลน โทธรรม. (2550). ผลของคายโยคะตอระดบน าตาลในเลอดและพฤตกรรมการดแล

ตนเองของผปวยเบาหวานชนดท 2. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลผใหญ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร, สงขลา.

108

รชนกร ราชวชร. (2550). ผลของโปรแกรมการสรางเสรมสขภาพดวยโยคะตอความเครยดและระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2. วทยานพนธพยาบาลศาตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลเวชปฏบตชมชน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา, ชลบร.

รสมนา นมะ. (2557). ประสบการณการจดการภาวะอวนของหญงมสลม.วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาการจดการระบบสขภาพ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร, สงขลา.

เลศมณฑนฉตร อครวาทน, สทต ขตตยะ, และสรางค เมรานนท. (2554). พฤตกรรมสขภาพของผปวยโรคเบาหวาน: กรณศกษาผปวย ต าบลมวงงาม อ าเภอเสาไห จงหวดสระบร.วารสารบณฑตศกษามหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณในพระบรมราชปถมภ, 5(1), 103-112.

วราภณ วงศถาวราวฒน. (2555). ความรพนฐานของโรคเบาหวาน. ใน สารช สนทรโยธน, และ ปฏณฐ บรณทรพยขจร (บรรณาธการ), ต าราโรคเบาหวาน (หนา 10-25). กรงเทพมหานคร: จฬาลงกรณ.

วมลรตน จงเจรญ. (2552). เอกสารประกอบการสอนรายวชา 640-212 โภชนาการและโภชนบ าบดเลม 2. สงขลา: คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

วฒชย เพมศรวาณชย, และสทธพล ทพชาตโยธน. (2549). การออกก าลงกายในผปวยเบาหวานชนดท 2 ในวฒชย เพมศรวาณชย (บรรณาธการ), Exercise medecine: การออกก าลงกายเพอการบ าบดรกษาโรค (หนา 49-58). สงขลา: ชานเมองการพมพ.

เวชสถตโรงพยาบาลอาวลก. (2557). รายงานสถตผปวยโรงพยาบาลอาวลก..กระบ:.โรงพยาบาลอาวลก.

ศรญญา คลายสกล. (2551). ผลของโปรแกรมการก ากบพฤตกรรมรวมกบการปฏบตโยคะตอความดนโลหตและคาดชนมวลกายในผปวยโรคความดนโลหตสงทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน. วทยานพนธพยาบาลศาตรมหาบณฑต คณะพยาบาลศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพมหานคร.

ศรนนท ตรมงคลทพย และอรทย สารกล. (2548). วตนธรรมการบรโภคอาหารของชาวไทย มสลม: มมมองดานสขภาพ. วทยาลยการแพทยแผนไทย. มหาวทยาลยเทคโนโลยราช มงคลธญบร. คนจาก http://www. respository. rmutt.ac.th/xmlui/handle/123456789/144. ศรอร สนธ, และอรวกาญจน ชยมงคล. (2556). การจดการผจดการรายกรณผปวยความดนโลหต

สง.ใน พเชต วงรอด, และศรอร สนธ (บรรณาธการ), การจดการรายกรณผปวยโรคเบาหวานและความดนโลหตสง (หนา 47-111). กรงเทพมหานคร: วฒนาการพมพ.

109

สมพงษ สวรรณวลยกร. (2549). กลมอาการทางเมตาบอลก. ใน ธต สนบบญ, และ วราภณ วงถาวราวฒน (บรรณาธการ), การดแลรกษาเบาหวานแบบองครวม (หนา 56 - 63). กรงเทพมหานคร: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สมภพ เรองตระกล. (2551). ต าราตอมไรทอและอาการทางจตเวช. กรงเทพมหานคร: เรอนแกว การพมพ.

สมโภชน เอยมสภาษต. (2550). ทฤษฎและเทคนคการปรบพฤตกรรม (พมพครงท 8). กรงเทพมหานคร:โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สมยศ จารโภคาวฒน. (2555). พฤตกรรมการดแลตนเองการสนบสนนทางสงคมและการควบคมระดบน าตาลในเลอดของผปวยโรคเบาหวานโรงพยาบาลวภาวด จงหวดสราษรธาน. วารสารวชาการแพทย, 26(2), 403-420.

สมาคมโรคไตแหงประเทศไทย. (2552). แนวทางปฏบตส าหรบโรคไตเรอรงกอนบ าบดทดแทนไต พ.ศ.2552. กรงเทพมหานคร: เบอรงเกอร อนเกลไฮม.

สรสทธ ไชยสทธ. (2552). โยคะชวยได. กรงเทพมหานคร: เอมไอเอส. สารช สนทรโยธน. (2549). กลไกการเกดโรคเบาหวานชนดท 2. ใน ธต สนบบญ, และ

วราภณ วงถาวราวฒน (บรรณาธการ), การดแลรกษาเบาหวานแบบองครวม (หนา 48- 55). กรงเทพมหานคร: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สารช สนทรโยธน. (2555). กลไกการเกดโรคเบาหวานชนดท 2. ใน สารช สนทรโยธน, และ

ปฏณฐ บรณทรพยขจร (บรรณาธการ), ต าราโรคเบาหวาน (หนา 33-38). กรงเทพมหานคร: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ส านกนโยบายและยทธศาสตร ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข. (2554). สาระสขภาพ. 4. คนจาก http://www.moph.go.th/ops/thp/index.

ส านกหลกประกนสขภาพแหงชาต, สมาคมเบาหวานแหงประเทศไทยในพระบรมราชปถมภของสมเดจพระเทพรตนะราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร, และสมาคมตอมไรทอแหงประเทศไทย กรมการแพทยกระทรวงสาธารณสข. (2557). แนวปฏบตส าหรบโรคเบาหวาน พ.ศ.2557. กรงเทพมหานคร: อรณการพมพ.

สรพมล อญชลสงกาศ, และสณย ยวจตต. (2551). คณประโยชนของโยคะ. ใน สรพมล อญชลสงกาศ (บรรณาธการ), คมอโยคะวยรนส าหรบฝกปฏบตดวยตนเอง (พมพครงท 4, หนา 40-43). กรงเทพมหานคร: องคการสงเคราะหทหารผานศก.

สรพมล อญชลสงกาศ. (2551ก). การสรางเสรมสขภาพดวยโยคะส าหรบโรคเบาหวาน. วารสารส านกการแพทยทางเลอก, 1(1), 15-26.

110

สรพมล อญชลสงกาศ. (2551ข). โยคะเพอสขภาพขนพนฐาน. กรงเทพมหานคร: สขมวทยมเดย มารเกตตง.

สรพมล อญชลสงกาศ. (2553). ประสทธผลการสงเสรมการรกษาโรคเบาหวานดวยโยคะ. วารสารส านกการแพทยทางเลอก, 3(3), 36- 47.

สระเชษฐ เกตสวสด. (2551). การเสรมสรางพลงอ านาจโดยใชกระบวนการกลมและแรงสนบสนนทางสงคมจากครอบครวและชมชนในการควบคมโรคของผปวยโรคเบาหวานชนดท 2 ทไมสามารถควบคมระดบน าตาลในเลอดไดพนทอ าเภอบางไทรจงหวดพระนครศรอยธยา. วารสารสขศกษา, 32(111), 59-70.

สวรรณา ถาวรรงโรจน. (2554). ตวบงชและชวงของคาทใชบงชโรคอวน. สงขลานครนทรเวชสาร, 29(2), 89-96.

สวมล ตรกานนท. (2546). การใชสถตในงานวจยทางสงคมศาสตร: แนวทางสการปฏบต. กรงเทพมหานคร: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. อมรรตน ภรมยชม, และอนงค หาญสกล. (2555). ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการดแลตนเอง

ของผปวยโรคเบาหวานชนดท 2 ในอ าเภอหนองบวระเหว จงหวดชยภม. ส านกงานปองกนควบคมโรคท 6 ขอนแกน, 19(1), 1-10.

Aljasir, B., Al-shehri, B., & Bryson, M. (2008). Yoga practice for the management of type II diabetes mellitus in adults: A systematic review. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, 7(4), 399- 408. doi: 10.1093/ecam/nen027

American Diabetes Association [ADA]. (2013). Standard of medical care in diabetes-2013. Diabetic Care, 36(1), 11 - 66.

Avery, A., Brogelli, B., Lavin, J., McConnon, A., Pallister, C., & Stubbs, J. (2012). Behavioural and motivational factors associated with weight loss and maintenance in a commercial weight management programme. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 3(2), 9-22.

Colberg, S. R. (2008). How to motivate your diabetes patients to be physically active. Retina Today, 3(6), 76-79.

Day, C., & Bailey, C. J. (2011). Obesity in the pathogenesis of type 2 diabetes. The British Journal of Diabetes and Vascular Disease, 2(11), 55-61.

111

Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2000). Intrinsic and extrinsic motivations: Classic definitions and new direction. Contemporary Educational Psychology, 25, 54-67. doi: 10.1006/ceps.1999.1020

Dishman, R. K., Ickes, W., & Morgan, W. P. (1980). Self-motivation and adherence to habitual physical activity. Journal of Applied Social Psychology, 10(2), 115-132.

Heal, D. J., Gosden, J., & Smith, S. L. (2012). What is the prognosis for new centrally-acting anti-obesity drugs?. Neuropharmacology, 63(1), 132- 146.

Hossain, P., Kawar, B., & Nahas, M. E. (2007). Obesity and diabetes in the developing world-a growing challenge. The New England Journal of Medicine, 356(3), 213-215.

Hull, R. L., Kahn, S. E., & Utzschneider, K. M. (2006). Mechanisms linking obesity to insulin resistance and type 2 diabetes. Nature Publishing Group, 444(12), 840-846.

Lau, D. C. W., Sharma, A. M., & Wharton, S. (2013). Clinical practice guidelines weight management in diabetes. Canadian Journal of Diabetes, 37(2), 82- 86.

Pi-Sunyer. F. X. (2009). The Impact of weight gain on motivation, compliance, and metabolic control in patients with type 2 diabetes mellitus. Postgraduate Medicine, 121(5), 94-

107. Polit, D. F., & Beck, C. F. (2012). Nursing research: Generating and assessing evidence for

nursing practice. (9th ed.). Philadelphia: Lippincott William & Wilkins. Resnick, B. (1991). Geriatric motivation clinically helping the elderly to company. Journal of

Gerontological Nursing, 17(5), 17-20. Resnick, B. (1998). Motivation older adults to perform functional activities. Journal of

Gerontological Nursing, 24(11), 23-30. Resnick, B. (2002). Geriatric rehabilitation: The influence of efficacy beliefs and motivation.

Rehabilitation Nursing, 27(4), 152-159. Resnick, B. (2003). Exercise for older adults: What to prescribe & how to motivate. Caring for

the Age, 4(1), 8-12. Resnick, B., & Marcia, G. (2006). Motivating frail older adults to be physically active. The

Journal on Active Aging, 5(2), 41-50. Resnick, B., & Spellbring, A. M. (2000). Understanding what motivates older adults to exercise.

Journal of Gerontological Nursing, 26(3), 34-42.

112

Rioux., J., & Ritenbaugh., C. (2013) Narrative review of yoga intervention clinical trials including weight-related outcomes. Alternative Therapies,19(3), 46-60. Rioux, J., Thomson, C. & Howerter, A. (2013). A Pilot feasibility study of whole-systems ayurvedicmedicine and yoga therapy for weight loss. Global Advance in Health and Medicine, 3(1), 28-35. Shinde, N., Shinde, K.J., Khatri, S.M., & Hande, D. (2013) A Comparative study of yoga and

aerobic exercises in obesity and its effect on pulmonary function. Journal of Diabetes

Metab, 4(4), 1-4. doi:10.4172/2155-6156.1000257

Shanks, N. H. (2007). Management and motivation. In S. B. Buchbinder (Ed.), Introduction to

Health Care Management (pp. 23-34). Michigan: Malloy.

Thevenod, F., Masur, K., Zanker., K. S. (2008). Pathophysiology of diabetes mellitus type 2: Roles of obesity, insulin resistance and cell dysfunction. Diabetes and Cancer Epidemiological Evidence and Molecular Links, 19(1), 1-18. Whiting, R. D., Guariguata, L., Weil, C., & Shaw, J. (2011). IDF Diabetes Atlas: Global

estimates of the prevalence of diabetes for 2011 and 2030. Diabetes Research and Clinical Practice, 94(3), 311-321.

World Health Organisation. (2000). The Asia Pacific Perspective:Redefining Obesity and Its Treatment. Retrieved from http://www.wpro.who.int/nutrition/documents /docs/Redefiningobesity.pdf.

113

ภาคผนวก

114

√(

)

ภาคผนวก ก การค านวณขนาดกลมตวอยาง

การค านวณคาขนาดอทธพล (effect size) โดยใชสตรการค านวณของโคเฮน (Cohen, ascited in Polit & Beck, 2012) ดงน ประมาณคาของขนาดอทธพลจากคาเฉลย 2 กลม และค านวณขนาดอทธพล ก าหนดให µ1 คอ คาเฉลยของกลมทดลอง µ2 คอ คาเฉลยของกลมควบคม σ1 คอ คาสวนเบยงเบนมาตรฐานของกลมทดลอง σ2 คอ คาสวนเบยงเบนมาตรฐานของกลมควบคม จากงานวจยทใกลเคยงในการศกษาครงนคอ เรองผลของโปรแกรมการการจดการตนเองและการฝกโยคะตอระดบน าตาลในเลอดและความผาสกของผปวยเบาหวานชนด ท 2 (ปารชาต, 2550) ผลการศกษาไดคาไดดงน

µ1 = 4.30 µ2 = 3.79 σ1 = 0 .12 σ2 = 0 .28 ES = 4.30 – 3.79

√ 0 .122 + 0 .282 / 2 = 0.51 0.31 = 1.65 ในการศกษาครงนเปนการศกษาในกลมตวอยางทแตกตางกน ผวจยจงปรบขนาดอทธพลใหเทากบ .80 โดยก าหนดระดบนยส าคญหรอคาแอลฟาเทากบ .05 อ านาจการทดสอบเทากบ .80 ไดขนาดกลม ตวอยางกลมละ 25 ราย (Polit & Beck, 2012) เพอปองกนการสญหายและทดแทนการออกจากการทดลองผวจยไดก าหนดขนาดของกลมเพมขนรอยละ 20 ไดกลมตวอยางกลมละ 30 ราย

115

ภาคผนวก ข ใบพทกษสทธกลมตวอยาง

(กลมทดลอง) ดฉน นางจราภรณ นกแกว นกศกษาปรญญาโทสาขาการพยาบาลผใหญ คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร ก าลงท าการศกษาวจย เรองผลของการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะตอดชนมวลกาย และระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน ซงเปนการวจยกงทดลอง และทานเปนบคคลทไดรบเลอกในการเขารวมวจย ทานจะไดรบการตรวจระดบน าตาลในเลอดและชงน าหนก วดสวนสง และตอบแบบสอบถามเกยวกบพฤตกรรมการรบประทานอาหารและการใชยา และใหความรเกยวกบเบาหวาน ความรทวไปเกยวกบโยคะ แจกวซดเกยวกบการฝกโยคะ แจกคมอการฝกโยคะและการควบคมอาหาร และนดฝกโยคะเพอลดดชนมวลกาย และควบคมระดบน าตาลในเลอดสปดาหละ 3 ครง ครงละ 1 ชวโมง 30 นาท เปนระยะเวลา 6 สปดาห ทานจะไดรบการตรวจระดบน าตาลในเลอดชงน าหนก และตอบแบบสอบถามเกยวกบพฤตกรรมการรบประทานอาหารและการใชยาซ า การวจยครงนการฝกโยคะเปนการประยกตใชศาสตรของโยคะเพอการดแลสขภาพไมเกยวของกบศาสนา จะไมมผลตอการไดรบบรการ การรกษา และจะไมเกดอนตรายตอทาน ขอมลของทานจะถกเกบไวเปนความลบ การน าเสนอหรออภปรายผลขอมลในรายงานการวจย จะเสนอในภาพรวมของผเขารวมวจยทงหมด ทานมอสระในการตดสนใจใหขอมล และเขารวมวจย หากทานตองการถอนตวออกจากการวจย ทานสามารถท าไดตลอดเวลา โดยไมมผล กระทบตอการรกษา หากทานมขอสงสยเกยวกบการวจยครงน ใหตดตอสอบถามท นางจราภรณ นกแกว โทร 075 - 681159 ตอ 420 หรอ 0878184570 หากทานยนดใหความรวมมอในการเขารวมวจยใหลงนามไวเปนหลกฐาน ในขอความซงอยขางลางน ขอขอบคณททานใหความรวมมอในการศกษาวจยมา ณ โอกาสน

………………………………………… …………………………………………

(……………………………………….) (นางจราภรณ นกแกว) ผเขารวมวจย ผวจย ………………………………………… ……………………………………… (วน เดอน ป) (วน เดอน ป)

116

ใบพทกษสทธกลมตวอยาง (กลมควบคม)

ดฉน นางจราภรณ นกแกว นกศกษาปรญญาโท สาขาการพยาบาลผใหญคณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทรไดท าการวจย เรองผลของการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะตอดชนมวลกาย และระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน ทานเปนบคคลทไดรบเลอกในการเขารวมการวจยในกลมควบคม ซงการวจย ครงนใชระยะเวลาในการทดลอง 6 สปดาห ทานจะไดรบการตรวจระดบน าตาลในเลอดและชงน าหนก วดสวนสง และตอบแบบสอบถามเกยวกบพฤตกรรมการรบประทานอาหารและการใชยา กอนเขารวมโครงการ ขณะเขารวมโครงการทานจะไดรบการตรวจรกษา และค าแนะน า ตามปกตทคลนกเบาหวาน ในระหวางเขารวมการวจยใหทานด าเนนชวตได ตามปกต หลงเขารวมโครงการ 6 สปดาห ทานจะไดรบการตรวจระดบน าตาลในเลอดชงน าหนก และตอบแบบสอบถามเกยวกบพฤตกรรมการรบประทานอาหารและการใชยาซ า การวจยครงน การฝกโยคะเปนการประยกตใชศาสตรของโยคะเพอการดแลสขภาพไมเกยวของกบศาสนา จะไมมผลตอการไดรบบรการการรกษา และจะไมเกดอนตรายตอทาน ขอมลของทานจะถกเกบไวเปนความลบ การน าเสนอหรออภปรายผลขอมลในรายงานการวจย จะเสนอในภาพรวมของผเขารวมวจยทงหมด ทานมอสระในการตดสนใจใหขอมล และเขารวมการวจย หากทานตองการถอนตวออกจากการวจย ทานสามารถท าไดตลอดเวลา โดยไมมผลกระทบตอการดแล และการรกษา หากทานมขอสงสยเกยวกบการวจยครงน ใหตดตอสอบถามท นางจราภรณ นกแกว โทร 075 - 681159 ตอ 420 หรอ 0878184570 หากทานยนดใหความรวมมอในการเขารวมวจยใหลงนามไวเปนหลกฐานในขอความซงอยขางลางน

หากทานสนใจทจะใชโปรแกรมการทดลอง ดฉนยนดใหขอมลและสอนวธการฝกโยคะหลงจากจดโปรแกรมครบก าหนด 6 สปดาหไปแลว ขอขอบคณททานใหความรวมมอในการศกษาวจยมา ณ โอกาสน

………………………………………… ………………………………………… (……………………………………….) (นางจราภรณ นกแกว) ผเขารวมวจย ผวจย ………………………………………… ……………………………………… (วน เดอน ป) (วน เดอน ป)

117

ภาคผนวก ค เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล

รหส แบบบนทกขอมลสวนบคคลและขอมลภาวะสขภาพ สวนท 1 แบบบนทกขอมลสวนบคคล ค าชแจง แบบบนทกนประกอบดวยขอค าถามขอมลสวนบคคลจ านวน 8 ขอ แบบบนทกขอมลภาวะสขภาพจ านวน 7 ขอ ผวจยกรอกขอมลโดยสอบถามผปวยหรอใชขอมลจากแฟมประวต และ/หรอท าเครองหมาย ✓ลงในชอง [ ] ตามความเปนจรง 1. เพศ [ ] ชาย [ ] หญง 2. อาย………….ป 3. ศาสนา [ ] พทธ [ ] ครสต [ ] อสลาม [ ] อนๆ ระบ……….….. 4. สถานภาพสมรส [ ] โสด [ ] ค [ ] หมาย/หยา 5. ระดบการศกษา [ ] ไมไดศกษา [ ] ประถมศกษา [ ] มธยมศกษาตอนตน [ ] มธยมศกษาตอนปลาย [ ] ปรญญาตร [ ] อนๆ ระบ………….. 6. อาชพ [ ] รบจาง [ ] งานบาน [ ] รบราชการ [ ] เกษตรกร [ ] คาขาย [ ] อนๆ ระบ………….. 7. รายไดของครอบครวเฉลย………บาท [ ] เพยงพอ [ ] ไมเพยงพอ 8. ภาระหนสน [ ] ม [ ] ไมม

118

สวนท 2 แบบบนทกขอมลภาวะสขภาพ

1. ผลการตรวจรางกาย ภายในวนทเขารวมโครงการ น าหนก………กโลกรม สวนสง…….…เซนตเมตร ความดนโลหต…………มลลเมตรปรอท ชพจร…………ครงตอนาท ดชนมวลกาย…………กโลกรมตอตารางเมตร

2. ระยะเวลาทไดรบการวนจฉยวาเปนเบาหวานจนถงปจจบน…….ป………เดอน 3. ผลการตรวจทางหองปฏบตการ

3.1 ระดบน าตาลในเลอดขณะอดอาหาร…………..…….…………มลลกรมเปอรเซนต 3.2 ระดบน าตาลในเลอดกอนอาหารเชายอนหลงลาสดกอนเขาโครงการไมเกน 2 เดอน วนท……เดอน……….พ.ศ………ผลการตรวจ……….…มลลกรมเปอรเซนต 3.3 ผลการตรวจระดบฮโมโกลบนเอวนซยอนหลง

วนท………เดอน……….พ.ศ………ผลการตรวจ……….………..เปอรเซนต 3.4 ผลการตรวจการท างานของไตลาสดกอนเขาโครงการ วนท……เดอน……..….พ.ศ………… creatinin………มลลกรมเปอรเซนต คาอตราการกรองของไต…………………มลลลตรตอนาทตอ 1.73 ตารางเมตร

3.5 ผลการตรวจระดบไขมนในเลอดลาสดกอนเขารวมโครงการ วนท………เดอน…………….พ.ศ………… Cholesterol……….…มลลกรมเปอรเซนต LDL………..มลลกรมเปอรเซนต Triglyceride…..……..มลลกรมเปอรเซนต HDL………..มลลกรมเปอรเซนต

4. ยาทไดรบกอนเขารวมโครงการ 4.1 [ ] metformin ขนาดรบประทาน…….………….....…….......…… 4.2 [ ] glipizide ขนาดรบประทาน…………..……...........………… 4.3 [ ] glibenclamide ขนาดรบประทาน………………..........…...…….. 4.4 [ ] ……………… ขนาดรบประทาน………………….....……....…..

5. ปญหาสขภาพอนๆ…………………..….................................................………........... 6. การออกก าลงกายกอนเขารวมโครงการ..................................………….......…………. 7. อปสรรคในการออกก าลงกายของทานคอ…………………………………………….

.

119

ภาคผนวก ง

เครองมอทใชในการทดลอง ค าชแจง เครองมอทใชในการทดลองประกอบดวย 7 สวนดงน

สวนท 1 แบบสอบถามพฤตกรรมการรบประทานอาหารและการใชยาในผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน

สวนท 2 แผนการใหความรเกยวกบการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะตอดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน

สวนท 3 คมอการฝกโยคะและการควบคมอาหารของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน

สวนท 4 แบบบนทกอาหารประจ าวน สวนท 5 แบบบนทกการฝกโยคะ สวนท 6 วดทศนการฝกโยคะ สวนท 7 วดทศนตนแบบผทประสบความส าเรจในการลดดชนมวลกายและ

ระดบน าตาลในเลอด

120

สวนท 1 แบบสอบถามพฤตกรรมดานการรบประทานอาหารและการใชยาในผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน

ค า ชแจง แบบสอบถามมว ตถประสงคเพอประเมนพฤตกรรมเรองการ

รบประทานอาหารและการใชยาในผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐานเพอใหผวจยจะไดใหค าแนะน าทสอดคลองกบพฤตกรรมสขภาพของผปวยมากขน โดยใหผปวยอานขอความ หรอผวจยและผชวยวจยชวยอธบายค าถามแตละขอ และใหตอบตามทปฏบตจรงโดยการเครองหมาย ✓ ลงในชองทตรงกบค าตอบทาน

ถาปฏบตเปนประจ า หมายถง มพฤตกรรมหรอปฏบตกจกรรมในเรองนนๆ เปนประจ าทกวนหรอปฏบตอยางนอย 5 วนตอสปดาห

ถาปฏบตบอยครง หมายถง มพฤตกรรมหรอปฏบต กจกรรมเ รองน นๆบอยครงหรอกระท าเปนสวนใหญแตไมทกวนโดยปฏบตอยางนอย 3-4 วนตอสปดาห

ถาปฏบตบางครง หมายถง มพฤตกรรมหรอปฏบตกจกรรมในเรองนนๆเปนบางครงหรอนานๆครงโดยปฏบต 1-2 วนตอสปดาห

ถาไมปฏบตเลย หมายถง ไมมพฤตกรรมหรอไมปฏบตกจกรรมในเรองนนๆเลย

ขอความ

ระดบททานปฏบต ถาปฏบตเปนประจ า 5 วน

ขนไป

ถาปฏบตบอยครง

3-4 วน ตอสปดาห

ปฏบตบางครง

1-2 วนตอสปดาห

ไมปฏบตเลย

1.

ดานการรบประทานอาหาร ทานรบประทานขาวสวย 2-4 ทพพตอมอ

2. ทานรบประทานขนมหวาน เชน

121

ขอความ

ระดบททานปฏบต ถาปฏบตเปนประจ า 5 วน

ขนไป

ถาปฏบตบอยครง

3-4 วน ตอสปดาห

ปฏบตบางครง

1-2 วนตอสปดาห

ไมปฏบตเลย

ทองหยอด เมดขนน เคก คกก 3. ทานรบประทานผลไมทมรส

หวานจด เชน ทเรยน เงาะ ลางสาด ลองกอง ขนน มะมวงสก ล าไย

4. ทานรบประทานผลไมทมรสไมหวานจด เชน ชมพ ฝรง พทรา แอปเปลเขยว

5. ทานดม ชา กาแฟบอยๆ 6. ทานรบประทานอาหารวางหรอ

อาหารจบจบ เชน ขนมขบเคยว ลกอม ผลไมกวน

7. เมอทานไปงานเลยงหรอรบประทานอาหารนอกบาน ทานรบประทานอาหารทกชนดโดยไมจ ากดจ านวน

8. ทานรบประทานผกชนดตางๆ 5-6 ทพพตอวน

9. ทานรบประทานอาหารทมกากใยสง เชน ขาวกลอง ผกบง ผกคะนา ผกตระกลถวตางๆ ต าลง ฟกทอง มะเขอเทศ

10. ทานรบประทานอาหารทปรงโดยการตม นง ปง ยาง แทนการทอด

122

ขอความ

ระดบททานปฏบต ถาปฏบตเปนประจ า 5 วน

ขนไป

ถาปฏบตบอยครง

3-4 วน ตอสปดาห

ปฏบตบางครง

1-2 วนตอสปดาห

ไมปฏบตเลย

11.

ดานการใชยา ทานรบประทานยาทกเมดตามค าแนะน าของแพทยอยางสม าเสมอ

12. ทานหยดรบประทานยาเมอรวาระดบน าตาลในเลอดลดลงโดยไมปรกษาแพทย

13. ทานรบประทานยาไมตรงเวลาเชน จากมอเชาไปรบประทานมอเทยง

14. ทานปรบขนาดยาดวยตนเองเชนลดหรอ เพ มขนาดยา เ มอ รว าอาการดขน

15. เมอยาลดระดบน าตาลในเลอดหมดทานซอยามารบประทานเองโดยไมปรกษาแพทย

123

สวนท 2 แผนการใหความรเกยวกบการการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะตอดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน

วตถประสงคทวไป เพอลดดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน กลมเปาหมาย ผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน จ านวน 30 ราย ผด าเนนการ นางจราภรณ นกแกว นกศกษาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลผใหญ อปกรณและสอ

1. แบบสอบถามพฤตกรรมดานการรบประทานอาหารและการใชยา 2. คมอการฝกโยคะและการควบคมอาหารของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน 3. แบบบนทกอาหารประจ าวน 4. แบบบนทกการฝกโยคะ 5. วดทศนการฝกโยคะ 6. วดทศนตนแบบผทประสบความส าเรจในการลดดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอด

123

0

สปดาหท 1 วนท 1

วตถประสงค เนอหา สอการสอน/วธการ

ระยะเวลา กจกรรม

ผวจย ผปวย - เพอประเมนความรและใหผปวยทราบ ขอบเขต ของเนอหาและเขาใจถงความส าคญของการไดรบความรครงน

- ตอบค าถามเกยวกบโรคเบาหวานไดถกตอง

- ผวจยสรางสมพนธภาพกบผปวยเบาหวานและใหผปวยตอบแบบสอบถามพฤตกรรมการดแลตนเองดานการรบประทานอาหารและการใชยา

เรมน าเขาบทเรยน - ทานทราบหรอไมวาโรคเบาหวานคออะไร การควบคมระดบน าตาลในเลอดมวธการอยางไรบาง

- หากทานควบคมระดบน าตาลในเลอดไมไดมผลท าใหเกดภาวะแทรกซอนอยางไรบาง

- ใหความรเกยวกบโรคเบาหวาน เปาหมายในการควบคมระดบน าตาลในเลอด สาเหต ภาวะ แทรกซอนของโรคเบาหวาน สงทควรปฏบตเพอปองกนภาวะแทรกซอน การควบคมอาหารเพอลดดชนมวลกาย และควบคมระดบน าตาลในเลอด และ อาหารแลกเปลยน

- แบบสอบถาม พฤตกรรมการดแลตนเอง

- ระยะเวลา 25 นาท - คมอการฝกโยคะและการควบคมอาหาร

- ระยะเวลา 1 ชวโมง

- พดคยสราง สมพนธภาพ

- กลาวทกทาย พดคยแลกเปลยนความคดเหนเกยวกบโรคเบาหวาน

- บรรยาย - ซกถามขอสงสย

- ตอบแบบสอบถามพฤตกรรมการดแลตนเอง - ตอบค าถาม พดคยแลกเปลยนความคดเหน

- รบฟง - ตอบค าถาม

124

สปดาหท 1 วนท 1 (ตอ)

วตถประสงค เนอหา สอการสอน/วธการ

ระยะเวลา กจกรรม

ผวจย ผปวย - มความรเกยวกบโยคะ - ไดเหนแบบอยางการฝกโยคะกอนฝกปฏบตจรง

- ความรทวไปเกยวกบโยคะประกอบดวย ความรทวไปเกยวกบโยคะ การดแลสขภาพตามวถโยคะ การรบประทานอาหารตามวถโยคะ (มตาหาระ) วธปฏบตในการฝกโยคะ การบรหารขอตอตางๆ ทาอาสนะส าหรบผปวยเบาหวานและเทคนคการผอนคลาย

- การบรหารขอตอสวนตางๆ ไดแก ทางมนวเทา การบรหารขอเทา ทาหมนขอเทา บรหารขอสะโพก ทาผเสอ บรหารขอนวมอ บรหารขอมอ บรหารขอศอก หมนไหล บรหารคอ ใชเวลา 20 นาท ตอดวยการฝกโยคะอาสนะจ านวน 12 ทา ไดแก ทาจระเข ทาง ทาตกแตน ทาธน ทาศพ ทาคนไถ ทางอเขาทละขาง ทาบดตว ทาศรษะจรดเขา ทากงลอ ทาสามเหลยม และทาภเขา ใชเวลา 40 นาท ตอดวยเทคนคการผอนคลาย 30 นาท

- คมอการฝกโยคะและการควบคมอาหาร

- ระยะเวลา 1 ชวโมง - วดทศนเกยวกบการฝกโยคะเพอลดดชนมวลกาย และระดบน าตาลในเลอด

- ระยะเวลา 1 ชวโมง 30 นาท

- บรรยาย - ซกถามขอสงสย - บรรยายเพมเตม - ตอบถาม

- รบฟง - ตอบค าถาม - ซกถามขอสงสย

125 125

สปดาหท 1 วนท 1 (ตอ)

วตถประสงค เนอหา สอการสอน/วธการ

ระยะเวลา กจกรรม

ผวจย ผปวย - มความรเกยวกบการรบประทานอาหาร การเลอกอาหารแลกเปลยน

- สามารถน าไปบนทกอาหาร และฝกโยคะไดอยางถกตอง

- ใหผปวยเบาหวานด วธการค านวณพลงงานทเหมาะสมส าหรบแตละคน ฝกการเปรยบเทยบอาหารแลกเปลยนตามวถโยคะและประยกตใชใหเหมาะกบอาหารเบาหวาน และฝกการจดเมนอาหารควบคมน าหนก

- การใชแบบบนทกอาหารประจ าวนและการใชแบบบนทกการฝกโยคะ

- คมอการฝกโยคะและการควบคมอาหาร

- ระยะเวลา 1 ชวโมง - แบบบนทกอาหารประจ าวนและแบบบนทกการฝกโยคะ

- ระยะเวลา 20 นาท

- บรรยาย - ซกถามขอสงสย - ใหค าแนะน า และแกไขปญหารวมกบผปวย

- ฝกการค านวณพลงงาน

- การเปรยบเทยบอาหารแลกเปลยน และฝกการจดเมนอาหาร

- ซกถามขอ สงสย

126

สปดาหท 1 วนท 1 (ตอ)

วตถประสงค เนอหา สอการสอน/วธการ

ระยะเวลา กจกรรม

ผวจย ผปวย - เพอใหผปวยเบาหวานไดเรยนรเกยวกบการควบคมน าหนก และระดบน าตาลในเลอดจากตนแบบ

- ฝกโยคะเพอลดดชนมวลกาย และระดบน าตาลในเลอด

- ประเมนปญหาและอปสรรคในการฝกโยคะและการควบคมอาหาร

- วธการทตนแบบผประสบความส าเรจในการควบคมอาหารและลดระดบน าตาลในเลอดได

- ระยะเวลา 1 ชวโมง 30 นาท

- ระยะเวลา 10 นาท - สอวดทศนตนแบบของผทประสบความส าเรจในการควบคมอาหารและลดระดบน าตาลในเลอด

- ระยะเวลา 15 นาท

- ผวจยน าฝกโยคะ - ใหค าแนะน า และแกไขปญหารวมกบผปวย

- พดคยใหก าลงใจ - สรปเนอหาใหก าลงใจและ กระตนใหผปวยวางเปาหมายเพอลดน าหนก และระดบน าตาลในเลอดรวมกน

- ฝกโยคะ - พดคยเกยวกบปญหาและอปสรรค

-วางเปาหมายเพอลดน าหนก และน าตาลในเลอดทงเปาหมายระยะสนและระยะยาว

127

สปดาหท 1 วนท 2 และวนท 3

วตถประสงค เนอหา สอการสอน/วธการ

ระยะเวลา กจกรรม

ผวจย ผปวย - เพอประเมนความความถกตองในการลงบนทกการฝกโยคะ และการควบคมอาหาร

- พดคยเกยวกบการฝกโยคะและการควบคมอาหาร และทบทวนเกยวกบการจดเมนอาหาร

- จดกจกรรมการใหก าลงใจโดยการสนบสนนทางสงคมจากคนรอบขาง

- ฝกโยคะเพอลดดชนมวลกาย และระดบน าตาลในเลอด

- ระยะเวลา 15นาท - ระยะเวลา 15นาท - ระยะเวลา 1 ชวโมง 30 นาท

- พดใหก าลงใจผปวยวาสามารถเขารวมกจกรรมใหประสบความส าเรจไดอยางตอเนอง มผลดตอสขภาพทงรางกายและจตใจ

- กระตนใหพดคยแลกเปลยนประสบการณ

- ผวจยน าฝกโยคะ - ใหการเสรมแรงทางบวกดวยการพดชมเชยส าหรบผทปฏบตไดด

-ทบทวนเกยวกบการจดเมนอาหาร

-พดคยแลกเปลยนประสบการณซงกนและกน

- ฝกโยคะรวมกบผวจย

- ซกถามขอสงสย

128

สปดาหท 2

วตถประสงค เนอหา สอการสอน/วธการ

ระยะเวลา กจกรรม

ผวจย ผปวย - เพอประเมนความสม าเสมอในการฝกโยคะ และการควบคมอาหาร

- ประเมนแบบบนทกเกยวกบการฝกโยคะและการควบคมอาหาร

- ประเมนปญหาและอปสรรคในการฝกโยคะและควบคมระดบน าตาลในเลอดและใชตนแบบจากผปวยเบาหวานทประสบความส าเรจในการควบคมน าหนกและฝกโยคะไดตอเนอง

- ฝกโยคะรวมกน

- พดคย - ซกถาม - ระยะเวลา 15นาท - ระยะเวลา 15นาท - ใชเวลา 1 ชวโมง 30 นาท

- ใหการเสรมแรงทางบวกดวยการพดชมเชยเปนรางวล ส าหรบผปวยทสามารถปฏบตไดด

- หาแนวทางแกไขปญหารวมกนตามปญหาและอปสรรคของแตละคน

- ผวจยน าฝกโยคะ

- ซกถามขอสงสย

- ผปวยเบาหวานทประสบความส าเรจในการควบคมน าหนกและฝกโยคะเลาวธการทท าใหสามารถลดน าหนกและฝกโยคะได

- ฝกโยคะรวมกบผวจย

129

สปดาหท 3

วตถประสงค เนอหา สอการสอน/วธการ

ระยะเวลา กจกรรม

ผวจย ผปวย - เพอประเมนความสม าเสมอในการฝกโยคะ และการควบคมอาหาร

- ใชตนแบบจากผปวยเบาหวานทมน าหนกตวเกนมาตรฐานทสามารถฝกโยคะหรอควบคมอาหารสม าเสมอ ตามเปาหมายระยะสนเพอเปนการสนบสนนใหผปวยเบาหวานไดรบแรงจงใจจากตนแบบทเปนกลมเบาหวานดวยกน

- ฝกโยคะรวมกนสปดาหละ 3 ครง

- ใชเวลา 20 นาท - ใชเวลาครงละ 1 ชวโมง 30 นาท

- น าฝกโยคะ

- เลาถงวธการทสามารถควบคมอาหารและปฏบตโยคะไดสม าเสมอ

- ฝกโยคะรวมกบผวจย

129 130

สปดาหท 4 -5

วตถประสงค เนอหา สอการสอน/วธการ

ระยะเวลา กจกรรม

ผวจย ผปวย - เพอใหผปวยฝกโยคะและควบคมอาหารอยางตอเนอง

สปดาหท 6 - เพอประเมน ผลโครงการ

- ฝกโยคะรวมกนสปดาหละ 3 ครง - ตดตามเยยมทางโทรศพทสปดาหละ 1 ครง หากผปวยเกดปญหาหรอขอสงสยสามารถโทรศพทปรกษาผวจยไดตลอดเวลา

- ประเมนพฤตกรรมการรบประทานอาหารและการใช

ยา - ตรวจวดระดบน าตาลในเลอด และดชนมวลกายซ า - สรปผลการฝกและแนะน าสงทควรปฏบตตอเนอง

- วซด - ใชเวลาครงละ 1 ชวโมง 30 นาท

- กระตนใหฝกโยคะและควบคมอาหาร

- พดจงใจและใหค าแนะน าทเหมาะสมในการแกไขปญหาและอปสรรคในการควบคมอาหารและการฝกโยคะ

- ตรวจระดบน าตาลในเลอดและดชนมวลกาย

- สรปผลโครงการ

- ฝกโยคะ - บนทกกจกรรมฝกโยคะและควบคมอาหาร

- ซกถามขอสงสย

-พดคยสรปผล

131

132

คมอการฝกโยคะและการควบคมอาหารของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน

คมอการฝกโยคะและการควบคมอาหารของผปวยเบาหวานชนดท 2

ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน

โดย

นางจราภรณ นกแกว นกศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต

สาขาการพยาบาลผใหญ มหาวทยาลยสงขลาครนทร อาจารยทปรกษา ผศ.ดร ทพมาส ชณวงศ

ผศ.ดร เพลนพศ ฐานวฒนานนท

133

ตวอยางเนอหา การบรหารขอตอตางๆ 1.ทาเตรยม 2. งมนวเทา 3.หมนขอเทา 4.เหยยดขอเทา

5.บรหารขอเขา 6.บรหารขอสะโพก

7.ขอนวมอ 8.เหยยดขอมอ

134

9.พบขอศอก 10.หมนไหล

11.บรหารคอ

ทาอาสนะ 1.ทาจระเข 2.ทาง

3.ทาตกแตน 4.ทาธน

135

5.ทาศพ 6.ทาคนไถ

7.ทางอเขาทละขาง 8.ทาบดตว

9.ทาศรษะจรดเขา 10. ทาภเขา

11.ทากงลอ 12 ทาสามเหลยม

136

อาหารแลกเปลยน

หมวดน านม

รายการ ปรมาณ หนวย น านมขาดมนเนย 1 สวน = 240 มลลลตร ใหพลงงาน 80 กโลแคลอร

นมพรองมนเนย 1 สวน = 240 มลลลตร ใหพลงงาน 125 กโลแคลอร

นมธรรมดา 1 สวน = 240 มลลลตร ใหพลงงาน152 กโลแคลอร นมเปรยวไมปรงแตงรส 1สวน 240 มลลลตรพลงงานขนกบชนดของนมทน ามาท าโยเกรต น านมทควรงด น านมทกชนดทใสน าตาล รวมทงนมขนหวาน ไมควรดมนมไขมนเตมเปนประจ า เพราะมคอเลสเตอรรอล และกรดไขมนอมตวสง หมวดผก

เนองจากผกตางๆ ใหสารอาหารทแตกตางกนจงแบงหมวดผกเปน 2 ประเภทคอ

ผกประเภท ก ผกเปนอาหารทใหพลงงานนอยถารบประทานผกโดยไมเตมน ามนในการปรงอาหาร กสามารถรบประทานไดโดยไมจ ากดปรมาณ ผกประเภท ก ผกกาดชนดตางๆ ผกกาดสลด ผกบง ต าลง บวบ แตงโมออน กะหล าปล ดอกกะหล า มะเขอ หนอไม ขนฉาย หวไชเทา แตงราน แตงกวา น าเตา ฟกเขยว ตนหอม หวปล ผกช ผกกระเฉด

137

ผกประเภท ข 1 สวนใหคารโบไฮเดรต 5 กรม โปรตน 2 กรม พลงงาน 28 กโลแคลอร โดยปกตผก 1 สวน = ผกสก 1 ถวยตวง ผกดบ 1 ถวยตวง เมอตมสกแลว ปรมาณจะลดลงประมาณ 50% ถารบประทานมากเกนไปท าใหพลงงานเกนได

ผกประเภท ข ฟกทอง เมลดถวลนเตา ถวงอก ถวฝกยาว ถวลนเตา ถวแขก บรอกโคล แครอท มะเขอเทศ หนอไมฝรง พรกหวาน มะรม ใบขเหลก หอมหวใหญ ดอกแค ผกคะนา เหดชนดตางๆ หมวดผลไม ผลไม 1 สวนใหคารโบไฮเดรต 15 กรม พลงงาน 60 กโลแคลอร รายการ ปรมาณ หนวย รายการ ปรมาณ หนวย ขนนเนอหนา 2 ยวง นอยหนา ½ ผลใหญ ออยควน 5-6 ชน มงคด 4 ผล ลกตาลออน 2 ลอน ละมดสก 1 ½ ผล มะมวงสก ½ ผลเลก มะมวงดบ ½ ผล ทบทม ½ ผล ล าไย 6 ผล พทรา 2 ผล แตงโม 7-8 ชน แตงไทย 10 ค า ลนจ 6 ผล เงาะ 4 ผล สม เขยวหวาน 1 ผล ลางสาด 8 ผล กลวยหอม ½ ผล ลองกอง 8 ผล ฝรง ½ ผลเลก ผลองน 20 ผล แอปเปล 1 ผลเลก มะละกอ 8 ชนพอค า กลวยน าวา 1 ผลกลาง สบปะรด 6-8 ชนพอค า สมโอ 1 กลบใหญ พลบสด 2 ผล แคนตาลป 1/3 ผล ผลไมแหง พรน (ขนาดกลาง)

3 ผล ลกเกด 2 ชอนโตะ อนทผลม 3 ผล

138

หมวดธญพช อาหารหมวดธญพชไดแก ขาวชนดตางๆ อาหารประเภทแปงและผลตภณฑ เผอก มน และถวตางๆ ซงมปรมาณแตกตางกน 1 สวน ประกอบดวยคารโบไฮเดรต 18 กรม โปรตน 2 กรม และไขมนเลกนอย ใหพลงงาน 80 กโลแคลอร

ชนดอาหาร ปรมาณ 1 สวน ชนดอาหาร ปรมาณ 1 สวน ขาวสวย 1 ทพพ มนเทศตม ¼ ถวยตวง ขาวตม 2 ทพพ มนฝรงตม ½ ถวยตวง ขาวเหนยวนง 3 ชอนโตะ เผอกตม 1/3 ถวยตวง ขนมจน ½ ถวยตวง ขาวโพดตม ½ ฝก กวยเตยวสก 2/3 ถวยตวง ถวเขยวสก ½ ถวยตวง เสนหมสก 2/3 ถวยตวง ถวแดงสก ½ ถวยตวง บะหมสก 2/3 ถวยตวง ลกเดอยสก ½ ถวยตวง มะกะโรนสก 2/3 ถวยตวง มนฝรงทอด(เฟรนซฟราย) 8 ชน สะปาเกตตสก 2/3 ถวยตวง แปงขาวเจา 1 ชอนโตะ ขนมปงปอนค 1 แผน บะหมกงส าเรจรป ½ หอ แครกเกอรจด 4 แผน

หมวดเนอสตว เนองจากเนอสตวมปรมาณไขมนทแตกตางกนใหพลงงานแตกตางกน จงแบงอาหารหมวดเนอสตวเปน 3 ประเภท คอ ประเภท ก เปนเนอสตวทมไขมนนอยไมมไขมนตดใหเหนทชนเนอ ตองตดแตงเปนพเศษ ไดแก หมเนอแดง เนอสนวว เนอ อกไกทไมมหนงตด ปลาน าจด ปลาทะเล รวมทงปลาหมก กง ป และหอย 1 สวนใหโปรตน 7 กรม ไขมน 3 กรม พลงงาน 55 กโลแคลอร

เนอสตวไขมนนอย (กรม) หมเนอแดง 2 ชอนโตะ (30กรม) กงขนาดกลาง 4- 6 ตว เนอสนวว 2 ชอนโตะ (30กรม) ปลาหมก 2 ชอนโตะ สนในไก 2 ชอนโตะ (30กรม) ปลากระปอง 2 ชอนโตะ เนอปลา 2 ชอนโตะ (30กรม) ปลาทนากระปอง 2 ชอนโตะ

139

เนอสตวไขมนนอย (กรม) (ตอ) เนอป 2 ชอนโตะ (30กรม) ลกชน 3 – 4 ลก หอยแครง 10 ตว หอยลาย 10 ตว ปลาท ½ ตว

ประเภท ข เปนเนอสตวทมไขมนตดมนมาใหเหนปานกลางซงเปนเนอสตวสวนใหญทรบประทานทวไป เชน เนอวว หม ไก รวมทงเครองในสตว ไขเปด ไขไก และเนยแขง 1สวน ใหโปรตน 7 กรม ไขมน 5 กรม พลงงาน 73 กโลแคลอร เนอสตวไขมนปานกลาง เนอสตวมนเลกนอย 2 ชอนโตะ (เนอหม เนอไก) สตวปกทมหนงตดอย2 ชอนโตะ ไขไก , ไขเปด 1 ฟอง เครองในสตว 2 ชอนโตะ เตาหแผน ½ แผน เนยแขง 1 แผน (30 กรม) เตาหหลอด 2/3 หลอด

ประเภท ค เปนเนอสตวทมไขมนปนอยมาก เหนไดชดเจน ไดแก หม 3 ชน หมปนมน และผลตภณฑจากสตว ไดแกไสกรอกชนดตางๆ แหนม กนเชยง และหมยอ 1 สวน ใหโปรตน 7 กรม ไขมน 8 กรม พลงงาน100 กโลแคลอร เนอสตวทมไขมนสง เนอหมตดมน 2 ชอนโตะ เนอเปดตดมน 2 ชอนโตะ หมบด 2 ชอนโตะ ปลาสวาย 2 ชอนโตะ หมสามชน 2 ชอนโตะ ไสกรอก 2 ชอนโตะ เนอซโครงหม 2 ชอนโตะ กนเชยง 2 ชอนโตะ เนอไกตดมน 2 ชอนโตะ หมยอ 2 ชอนโตะ

140

หมวดไขมน อาหารหมวดไขมน 1 สวน มปรมาณแตกตางกนขนอยกบสวนประกอบอนทมในอาหารไขมนแตละชนด 1 สวนเทยบเทากบน ามน 1 ชอนชา ใหไขมน 5 กรมและพลงงาน 45 กโลแคลอร

ชนดของอาหาร ปรมาณ ชนดของอาหาร ปรมาณ น ามนพช 1 ชอนชา น าสลดใส 1 ชอนโตะ น ามนหม 1 ชอนชา กะท 1 ชอนชา เนย 1 ชอนชา ครมเทยม 2 ชอนโตะ มารการน 1 ชอนชา น าเกรว 2 ชอนโตะ น าสลดขน(มายองเนส) 1 ชอนชา เบคอน 5 กรม ถวลสงตม 10 เมลด เมลดมะมวงหมพานตอบ 6 เมลด

แบบบนทกการฝกโยคะ ใหเขยนจ านวนเวลาททานฝกโยคะในแตละวน

อาทตย จนทร องคาร พธ พฤหสบด ศกร เสาร สปดาหท 1 เวลา (ชวโมง/นาท)

สปดาหท 2 เวลา(ชวโมง/นาท)

สปดาหท 3 เวลา (ชวโมง/นาท)

สปดาหท 4 เวลา (ชวโมง/นาท)

สปดาหท 5 เวลา (ชวโมง/นาท)

สปดาหท 6 เวลา (ชวโมง/นาท)

141

ใหกรอกขอความและกาเครองหมายถกใหตรงกบขอความทก าหนดให ปญหาและอปสรรค …….ปวดตนคอ …… เหนอยงาย ….....หนามด …… ใจสน …… เวยนศรษะ ……. ปวดเมอยตว

อนๆระบ......................................................…………………………….………………. ………………………………..……..…………………………………………………............................................................................................................................................................................................................................................................................................ วธแกปญหา…………………..………………………………………………………….

…………………………………………………………………………..…..………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……….…..………… ผลทเกดหลงฝกโยคะ

…..สบายตว รสกโลง …..นอนหลบดขน …..ขบถายดขน .…หายใจเตม มากขน …..จตใจสงบมากขน …..ควบคมอารมณไดดขน

อนๆ ระบ…………………………………………………………………..………... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

142

แบบบนทกอาหารประจ าวน

ค าชแจง จงบนทกรายละเอยดเกยวกบอาหารและเครองดมทกชนดททานรบประทานครงในแตละวน เปนระยะเวลา 6 สปดาห

รายการหมวด

อาหาร มอเชา มอเทยง มอเยน หมายเหต

หมวดแปง (ทพพ)

หมวดเนอสตว (ชอนกนขาว)

หมวดผก (1ถวยตวง)

หมวดผลไม (ผลหรอชน)

นมและผลตภณฑของนม (แกว)

น ามน (ชอนชา) น าตาลเกลอ

อนๆ

รวมแคลอร

143

วดทศนการฝกโยคะ

วดทศนตนแบบผทประสบความส าเรจในการลดน าหนกและระดบน าตาลในเลอด

144

ภาคผนวก ฉ ขอตกลงเบองตนทางสถต

กอนทจะท าการวเคราะหขอมลผวจยท าการทดสอบขอตกลงเบองตนทางสถตดงน 1. ทดสอบขอตกลงเบองตนการแจกแจงแบบโคงปกต (normal distribution) โดยใชสถตใKolmogorov-Smirnov.test.ในกลมทดลองทไดรบโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะพบวาคา p-values ของคาดชนมวลกาย ระดบน าตาลในเลอด และคะแนนพฤตกรรมการดแลตนเองดานการรบประทานอาหาร และการใชยา กอนและหลงการทดลองเทากบ .193, .200, .200, .200, .086, และ .200 ตามล าดบ สวนกลมควบคมทไดรบโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะพบวาคา p-values ของดชนมวลกาย ระดบน าตาลในเลอดและคะแนนพฤตกรรมการดแลตนเองดานการรบประทานอาหาร และการใชยา กอนและหลงการทดลอง เทากบ.188, .200, .200, .200, .116, และ .200 ตามล าดบ ซงทงหมดมคา p > .05 แสดงวาขอมลมการแจกแจงแบบโคงปกตดงนน ขอมลของคาดชนมวลกาย ระดบน าตาลในเลอดและคะแนนพฤตกรรมการดแลตนเองดานการรบประทานอาหาร และการใชยา กอนและหลงการทดลองของกลมตวอยางจงมการแจกแจงแบบโคงปกต 2. ทดสอบความความแปรปรวนภายในกลม (homogeneity of variance) ของขอมลทงสองกลมโดยใชสถต Levene's test พบวา คา p-values ข องคาดชนมวลกาย ระดบน าตาลในเลอด และคะแนนพฤตกรรมการดแลตนเองดานการรบประทานอาหาร และการใชยา ของกลมทดลองและกลมควบคม .505, .316, .206, .360, .847 และ .446 ตามล าดบ ซงทงหมดมคา p > .05 ดงนนความแปรปรวนภายในกลมของคาดชนมวลกาย ระดบน าตาลในเลอด และคะแนนพฤตกรรมการดแลตนเองดานการรบประทานอาหาร และการใชยา ของกลมทดลองและกลมควบคมไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต

132

ภาคผนวก ช การวเคราะหขอมลเพมเตม

คะแนนเฉลยพฤตกรรมการดแลตนเองดานการรบประทานอาหารและการใชยารายขอ ตาราง 9 เปรยบเทยบคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานการเปลยนแปลง และผลการทดสอบความแตกตางของคะแนนพฤตกรรมดานการรบประทานอาหารและการ ใชยาของผปวยเบาหวานชนดท 2 รายขอ กอนและหลงการทดลองของกลมควบคม โดยใชสถตทค (Pair t- test ) (n=26)

กอนทดลอง หลงทดลอง การเปลยนแปลง t p-value

SD SD ดานการรบประทานอาหาร 1.ทานรบประทานขาวสวยครงละ 2-4 ทพพตอมอ 2.58 .85 2.73 .82 เพมขน 0.15 -1.69 .10 2. ทานรบประทานขนมหวานเชน ทองหยอด เมดขนน คกก 2.65 .74 2.69 .83 เพมขน 0.04 -.44 .66 3. ทานรบประทานผลไมทมรสหวานจด เชน ทเรยน เงาะ ลางสาด ลองกอง ขนน มะมวงสก ล าไย 2.54 .76 2.54 .64 ไมเปลยน 0 .00 1 4. ทานรบประทานผลไมทมรสไมหวานจด เชน ชมพ ฝรง พทรา 2.77 .90 2.85 .88 เพมขน 0.08 -.81 42 5. ทานดม ชา กาแฟบอยๆ 2.88 1.03 3.19 .98 เพมขน 0.31 -1.9 .06 6. ทานรบประทานอาหารวางหรออาหารจบจบเชน ขนมขบเคยว ผลไมกวน 2.69 .88 2.58 .85 ลดลง 0.11 1.14 .26

145

126

ตาราง 9 (ตอ)

คะแนนพฤตกรรมการดแลตนเองรายขอ

กอนทดลอง หลงทดลอง การเปลยนแปลง t p-value

SD SD

ดานการรบประทานอาหาร 7. เมอทานไปงานเลยงหรอรบประทานอาหารนอกบานทาน รบประทานอาหารทกชนดโดยไมจ ากดจ านวน 3.12 .71 3.12 .71 ไมเปลยน 0 .00

1 8. ทานรบประทานผกชนดตางๆ 5 - 6 ทพพตอวน 2.65 1.05 2.58 .98 ลดลง 0.07 1.4 .16 9. ทานรบประทานอาหารทมกากใยสง เชน ขาวกลอง ผกบง ผกคะนา ผกตระกลถวตางๆ ต าลง ฟกทอง มะเขอเทศ 2.81 .89 2.88 .81 เพมขน 0.07 -.81

.43

10. ทานรบประทานอาหารทปรงโดยการตม นง ปง ยาง แทนการทอด 2.77 .81 2.81 .80 ลดลง 0.04 -1.0 .33 ดานการใชยา 1. ทานรบประทานยาทกเมดตามค าแนะน าของแพทยอยางสม าเสมอ 2.77 .99 2.58 .98 ลดลง 0.19 1.9 .06 2. ทานหยดรบประทานยาเมอรวาระดบน าตาลในเลอดลดลงโดยไมปรกษาแพทย 2.77 .74 2.81 .93 เพมขน 0.04 -.44

.66

3. ทานรบประทานยาไมตรงเวลาเชนจากมอเชาไปรบประทานมอเทยง 2.92 .93 3.04 .87 เพมขน 0.12 -1.36 .19 4.ทานปรบขนาดยาดวยตนเอง เชน ลดหรอเพมขนาดยาเมอรวาอาการดขน 2.73 .87 2.69 .88 ลดลง 0.04 .32 .75 5. เมอยาลดระดบน าตาลในเลอดหมดทานซอยามารบประทานเอง โดยไมปรกษาแพทย 3.23 .76 3.31 .61 เพมขน 0.08 1.44

.16

146

127

ตาราง 10 เปรยบเทยบคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานการเปลยนแปลง และผลการทดสอบความแตกตางของคะแนนพฤตกรรมดานการรบประทานอาหารและการใ ชยาของผปวยเบาหวานชนดท 2 รายขอ กอนและหลงไดรบโปรแกรมการพยาบาลเพอสรางแรงจงใจในการฝกโยคะของกลมทดลองโดยใชสถตทค (Pair t-test ) (n=26)

คะแนนพฤตกรรมการดแลตนเองรายขอ กอนทดลอง หลงทดลอง การเปลยนแปลง t p-value

SD SD ดานการรบประทานอาหาร 1.ทานรบประทานขาวสวยครงละ 2-4 ทพพตอมอ 2.5 .98 2.65 .93 เพมขน 0.15 -.94

.35

2. ทานรบประทานขนมหวานเชน ทองหยอด เมดขนน คกก 2.57 .94 3.19 .63 เพมขน 0.62 -3.19 .00 3. ทานรบประทานผลไมทมรสหวานจด เชน ทเรยน เงาะ ลางสาด 2.61 .75 3.08 .62 เพมขน 0.47 -3.33 .00 ลองกอง ขนน มะมวงสก ล าไย 4. ทานรบประทานผลไมทมรสไมหวานจด เชน ชมพ ฝรง 2.81 1.02 3.27 .96 เพมขน 0.46 -3.33

.00

พทรา 5. ทานดม ชา กาแฟบอยๆ 2.80 1.09 3.19 .98 เพมขน0.39 -2.4

.02

6. ทานรบประทานอาหารวางหรออาหารจบจบ เชน ขนมขบเคยว ผลไมกวน 2.69 .92 3.12 .90 เพมขน0.43 -2.6

.01

7. เมอทานไปงานเลยงหรอรบประทานอาหารนอกบานทาน รบประทานอาหารทกชนดโดยไมจ ากดจ านวน 2.84 1.0 3.39 .75 เพมขน 0.55 -3.03

.00

147

128

ตาราง 10 (ตอ)

คะแนนพฤตกรรมการดแลตนเองรายขอ กอนทดลอง หลงทดลอง การเปลยนแปลง t p-value

SD SD ดานการรบประทานอาหาร 8.ทานรบประทานผกชนดตางๆ 5 - 6 ทพพตอวน 2.73 1.15 3.27 .77 เพมขน0.54 -2.66 .01 9. ทานรบประทานอาหารทมกากใยสง เชน ขาวกลอง ผกบง ผกคะนา ผกตระกลถวตางๆ ต าลง ฟกทอง มะเขอเทศ 2.88 .81 3.31 .73 เพมขน0.43 -2.5

.01

10. ทานรบประทานอาหารทปรงโดยการตม นง ปง ยาง แทนการทอด 2.85 .83 2.96 .82 เพมขน0.11 -.90 .37 ดานการใชยา 1. ทานรบประทานยาทกเมดตามค าแนะน าของแพทยอยางสม าเสมอ 2.57 .94 3.04 .91 เพมขน0.47 -2.9 .00 2. ทานหยดรบประทานยาเมอรวาระดบน าตาลในเลอดลดลงโดยไมปรกษาแพทย 2.73 .91 3 .84 เพมขน0.27 -1.5

.12

3. ทานรบประทานยาไมตรงเวลาเชนจากมอเชาไปรบประทานมอเทยง 3.03 .77 3.5 .76 เพมขน0.47 -2.7 .01 4.ทานปรบขนาดยาดวยตนเอง เชน ลดหรอเพมขนาดยาเมอรวา อาการดขน 2.69 .88 3.23 .86 เพมขน0.54 -3.6

.00

5. เมอยาลดระดบน าตาลในเลอดหมดทานซอยามารบประทานเอง โดยไมปรกษาแพทย 3.07 .74 3.73 .45 เพมขน 0.66 -4.1

.00

148

129

คะแนนรวมพฤตกรรมการดแลตนเองดานการรบประทานอาหารและการใชยารายดาน ตาราง 11 เปรยบเทยบจ านวนและรอยละของคะแนนรวมพฤตกรรมการดแลตนเองดานการรบประทานอาหารและการใชยารายดานกอนและหลงการเขารวมทดลองของกลมทดลองและกลมควบคม (N = 52)

ขอความ กลมทดลอง กลมควบคม

กอนการทดลอง หลงการทดลอง กอนการทดลอง หลงการทดลอง จ านวน (รอยละ) จ านวน (รอยละ) จ านวน (รอยละ) จ านวน (รอยละ)

พฤตกรรมการดแลตนเองดานการรบประทานอาหาร ระดบนอย 2 (7.69) 0 (0) 3 (11.53) 1 (3.84) ระดบปานกลาง 18 (69.23) 12 (46.15) 19 (73.07) 21 (80.76) ระดบมาก 6 (23.07) 14 (53.84) 4 (15.38) 4 (15.38 ) พฤตกรรมการดแลตนเองดานการใชยา ระดบนอย 2 (7.69) 0 (0) 3 (11.53 ) 0 (0) ระดบปานกลาง 15 (57.69) 10 (38.46) 15 (57.69) 20 (76.92) ระดบมาก 9 (34.61) 16 (61.5) 8 (30.76) 6 (23.07)

149

150

ภาคผนวก ซ รายนามผทรงคณวฒตรวจสอบเครองมอ

1. ผชวยศาสตราจารย ดร. วภาว คงอนทร ภาควชาการพยาบาลอายรศาสตร

คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลย สงขลานครนทร

2. ดร.ประภาพร ชก าเหนด ภาควชาการบรหารการศกษาพยาบาล และบรการพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลย สงขลานครนทร 3. นางเดอนเพญ เพญรตน หวหนากลมงานโรคเรอรง โรงพยาบาลอาวลก

จงหวดกระบ

151

ประวตผเขยน ชอ สกล นางจราภรณ นกแกว รหสประจ าตวนกศกษา 5510421020 วฒการศกษา

วฒ

ชอสถาบน

ปทส าเรจการศกษา พยาบาลศาสตร.(ระดบตน) วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน

พระพทธบาท สระบร 2537

พยาบาลศาสตร วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนสงขลา 2543 ทนการศกษา ทนอดหนนการวจยเพอวทยานพนธ ปงบประมาณ 2557 บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร ต าแหนงและสถานทท างาน พยาบาลวชาชพช านาญการ แผนกผปวยใน โรงพยาบาลอาวลก จงหวดกระบ

การตพมพและเผยแพรผลงาน จราภรณ นกแกว, ทพมาส ชณวงศ, และเพลนพศ ฐานวฒนานนท. (2558). โปรแกรมการ

พยาบาลเพอสรางแรงจงในการฝกโยคะตอระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนด ท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน. การประชมวชาการระดบชาตราชภฎสราษฎรธานวจย ครงท 11 วนท 29-30 ตลาคม 2558 ณ มหาวทยาลยราชภฎสราษฎรธาน. จราภรณ นกแกว, ทพมาส ชณวงศ, และเพลนพศ ฐานวฒนานนท. (ก าลงรอตพมพ). โปรแกรม การพยาบาลเพอสรางแรงจงในการฝกโยคะตอดชนมวลกายและระดบน าตาลในเลอด ของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมน าหนกตวเกนมาตรฐาน. วารสารพยาบาล สงขลานครนทร.