เศรษฐศาสตรกลางทะเลลก

อาจนต ปญจพรรค

กะลาสผลกเรอบดลงน �าแลวกระโจนตามลงไป กพอดคล นมหมากอนหน งฟาดโครมลงบนเรอใหญ

และฮบมนหายไปกบตา

ลกทะเลเกรงขอจบขอบเรอของเขาไวม นคงขณะท มนถกโยนและโคลงราวกบช �นไมเลกๆ บนผวน �า

เม อเขาลมตาข �นกเหนในเด2ยวน �นเองวามคนอกคนหน งซกตวเปนกอนกลมอยหวเรอบดลาเลกๆ ของเขาน �

“คงเปนคนโดยสารคนหน ง” เขาคดทานาย เพราะตองหลบตาและหดคอลงไปในไหลเพ อหลบ

ความบาคล งของคล น “หมายความวาเราจะตองมเพ อนรอดตายอกคนหน ง แต...”

เขาคดถงขนมปงสองแถวและกระตกน �าจดใบเลกๆ ท เขาควาตดมอมากอนโดดลงจากเรอใหญ

ดวยความรอบคอบ มนจะตองถกเฉล ยสาหรบสองปาก แทนท จะเปนของเขาแตผ เดยว ในระหวางการ

เดนทางโดยแขวนชวตไวกบโชคชะตาน � ในไมแนเลยวาเรอนอยลาน �จะกระเถบเขาใกลฝ งใดฝ งหน งได หรอ

วาจะกลบเทงเตงไกลแผนดนออกไปทกท การเดนทางตามยถากรรมหมายถงเวลาอนเน นนาน และเวลาอน

เน นนานหมายถงจานวนอาหาร ซ งบดน �กาลงจะตองถกเฉล ยเพราะมนมกระเพาะของคนอยสองคน

คนสองคนตอขนมปงสองแถว กระตกน �าจดพรองๆ ใบเลก ลกทะเลรางยกษคดไป ...คลาดมน

อยางอนใจระคนเสยดาย

เรอบดลาเลกกระจรดถกฟดเหว ยงดวยความดเดอดของทะเลอยตอไปอยางนาใจหายใจคว า

ช วโมงอนหวาดเสยวซ งยาวนานดวยความประหว นใจ และเสยงสวดมนตรอยในลาคอลากกามผานไป

อยางลาบากลาบน แลวฟากโปรงข �นจนแดดจา ผวน �าเหน อยแรงและสงบลง ...การหยดบาของทะเลพวง

เอาความปลอดภยเขามาดวย แมวามนจะไมเชงปลอดภยนกสาหรบเรอเลกอยางน �กลางน �าเช ยวมองไมพบ

ฝ ง แตมนกพอจะทาใหคนท �งสองน �นเร มปราศรยตอกน

“แทบตาย” คนท หวเรอย �มผกมตรมา ขณะท เขายกทอนแขนข �นปาดความเปยกของน �าซ งเกาะอย

เตมหนา กะลาสมองเหนสายทองคาของนาฬกาขอมอ มองเหนประกายจากหวแหวนวบวาบลอแสงแดด

อนเจดจาซ งผดจากอาทตยท เย ยมหนามาในฟาโปรง “ต �งแตเกดมากเพ งโดนน แหละ เคราะหดเหลอเกนท

โดดลงมาดวยกบพ ชายทนการณ ไมง �น...”

“พ ชาย” หนอยแน กะลาสทวนคาในลาคออยางแคน ขณะหน งเม ออยบนเรอใหญเขาถกเรยกวาไอ

แตขณะน �ในเรอเลกซ งเขาเปนผควบคม ทานเศรษฐเรยกเขาวาพ ชาย เขาไมพดอะไรดวย มแตความรสก

หม นไส เขากดกรามทอดสายตาไปจบระดบน �าซ งขงอยเกอบคร งลาเรอ แลวกชาเลองไปดปลายรองเทา

หนงอยางดของเพ อนเดนทางจาเปนท ไมจาเปน ซ งโผลหวข �นมาจากระดบน �าในลาเรอ ในท สดกถอนใจฮด

แลวกกมหนากมตาวดน �าท �งดวยมอเทอะทะของเขา

“แย” ทานเศรษฐผน �นชางพดตอไป “น เราจะเขาฝ งกนไดยง เจาประคณ ขอใหมเรออะไรผานมาพบ

เขาทเถอะนา แดดกรอนข �นทกท เรา...”

“หยดทเถอะ” กะลาสตวาด “ชวยกนวดน �าเรอดกวาน งพดใหเรอกระเทอน”

ทานเศรษฐเงยบกรบ พยายามใชมออนบอบบางของเขากอบน �าตามอยางกะลาวอยางเกงกางแต

ไมคอยไดผล

“รองเทายงไงละ เอามาวดน �าซ”

ไมมใครปรปากพดกนอก จนกระท งน �าหมดไปจากเรอ และดวยแดดอนรอนแรง ทองเรอกคอยๆ

หมาดและแหง ทานเศรษฐถอดเส �อออกมาคลมหวเพราะรอนแดด ในขณะเดยวกนกะลาสกถอดเส �อยด งด

เอาขนมปงสองแถวข �นมาจากอกเส �อวางผ งใหหมดความช �น น นมนเปนภาพท ย วยวนความหวระโหยของ

อกคนหน ง ซ งเบ งตามองออกมาจากผาคลมหวอยางสดประมาณ

กะลาสปลดกระตกน �าท สะพายบาข �นจบ แลวสงไปใหเพ อนรวมเรออนคบแคบ อกฝายหน งย นมอ

อนส นเทาออกมารบอยางจะกละจะกลาม

“กนนอยๆ เพยงแตทาล �นเอาไวกพอ” กะลาสเตอน “เราอาจจะไมไดกนอกเลยจนตาย”

ทานเศรษฐกล �วคออนแหงผากดวยน �าจดแลวกสดช นข �น เขาปดฝากระตกอยางระมดระวง แลว

ยงโยยงหยกจะคนสงเจาของ จนเรอเอยงวบ

“โธ” กะลาสคาราม “เรอเลกออกอยางน �ยงทาอยางกบอยบนบาน เกบไวเถอะ ผมไมหวงหรอก

แลวกอยายดแขงยดขาบอยนก ถาอยากเอาสบายกนละกโดดลงไปในน �าน นแนะ มนกวางขวางดนก”

อกฝายหน งรบคาประชดประชนและขตะคอกโดยดษณ เขาสงบน งอยชานาน ในสมองมความคด

สะระตะ เขาคดถงกจการคาท คางเต ง คดถงบานและเมย คดถงสวสดภาพในขณะน � และแลวกคดถง

อาหาร สกประเด2ยวกระเพาะกเร มแผลงฤทธAความหวด �นเราๆ ฟาดตวอยอยางไมละลด เขามองไปท ขนมปง

สองแถวสเหลองอรามท กะลาสพลกเหล ยมใหถกแดดท วกนทกดาน แลวกรสกวาตอมน �าลายขางกระพง

แกมกรเกรยวไปดวยความเปร �ยว

“ถาเราจะขอขนมปงเขาสกปอนดหน ง หรอสกคร งหน ง” ทานเศรษฐคดดวยความรสกท หมดอาย

“ฮ ท ถกเราตองซ �อเขา ...ตองซ �อเขา แพงเทาไหรชางมน...” พดถงซ �อกนกถงเงน เขาตะลตะลานควกกระเปา

แลวดงเอาซองหนงใบเข องออกมาได มนช �นและมน �าซมเขาไปบาง เจาของจงงดเอาใบละรอยใหมเอ ยม

หลายตอหลายใบคล ออกจนสแดงบาดตาของมนวบวาบไปเขาตาของกะลาส ธนบตรเหลาน �นเปยกน �าตาม

รมๆ ตากแดดเสยพกเดยวกคงแหง

ทานกจะไดเหนภาพน�น...

มนเปนโลกใหมอกโลกหน ง มชวตเพยงสองดวงลอยเทงเตงอยตอหนาดวงอาทตย ประจนหนากน

อยกลางทะเลซ งบดน �ราบเรยบเปนแผนแกวไกลสดตา ไกลจนกลาวไดวามชวตอยเพยงสองดวงน �เทาน �น

คนหน งผวดาคล �าแดด รางกายกายาเพราะเปนกะลาสเรอ ตลอดชวตของเขามแตกล นเหลา คาว

ทะเล และงานๆๆ ซ งหนกอ �งจนกลามเน �อทกอณพองข �นมาตอนรบความตรากตราเหลาน �น

อกคนหน งผวขาวเพราะเคยอยแตในชายคาตกและประทนรถเกง ขอมอเลกแตมากดวยเน �อเพราะ

บรบรณอาหารการกน มนาฬกาและแหวนราคาแพงเทาคาอาหารของคนจนเปนปๆ

แตท น โลกใหมแหงน � มชวตสองชวต นอกจากน �นยงมส งหน งยางกรายเขามาแลว ...ความหว!

ตอหนากะลาสมสมบตของเขาคอขนมปงสองแถว และตอหนาเศรษฐมธนบตร ขณะน �ตางคนตาง

นามนออกมาตากแดด ดทาทางราวกบนกการพนนสองคนท กาลงคมเชงกนอย

ทานเศรษฐคดตอไปวา “ถาเราจะขอซ �อ เขากตองข �นราคาสงๆ แตถาเราขอเฉยๆ เขาจะเพยงพดถง

ราคา เอาละ เราตองเร มตนดวยการขอ”

คดแลว ดวยเสยงแหบๆ แตเตมไปดวยช �นเชงของตวเลข ทานเศรษฐจงพดวา

“พ ชาย ...ขอฉนสกหนอยหน งเถอะ ฉนหวจะเปนลมอยแลว”

“ขอ” กะลาสหวเราะกองฟาอยางขบขนเสยเตมประดา “น แนะคณ เด2ยวกอนเถอะ พดถงเร องขอ

ทาใหผมเพ งนกไดวาคณยงไมคนกระตกน �าใหผมเลย”

“อาว ไหนบอกวาใหฉนเกบไว วาไมหวง”

“ฮะฮา” กะลาสเคนหวเราะอยางสะใจ “ผมคดวาคณจะเปนผ ดพอจะหย งในมรรยาทไพรท ผมฝน

ปฏบตเสยอก ท แทกเปลา เศรษฐเขาไมถงจตใจของไพร ...น หมายความวาอยางไรกน การเปนเศรษฐสอน

ใหคณด มน �าของผมไดหนาตาเฉย คร �นเม อผมพดวาใหเกบไวกอน คณกกลบตขลมเอาเสยเลย น คอ

ความหมายของเศรษฐ และน กคอวธทาตวใหกลายเปนเศรษฐ รวมทกอยาง เกบทกอยางท มโอกาสจะทา

ไดใชไหมละ?”

เปนการดาอยางเจบแสบท สด ถกตองตรงจดท สด แมจะหยาบคาย เยยหยน แตทานเศรษฐกตอง

หวเราะเกอๆ และสงกระตกน �าคนเจาของไป

“ในเรอลาน �ไมควรมการซ �อขาย” กะลาสพดตอไปอยางใจป�า “มนควรจะมแตมตรจตมตรใจ มน

ควรจะมกแตการเหนอกเหนใจและการแบงปน แตวา ...ท ใดมเศรษฐกบคนจนรวมกน ท น นตองมการสบ

เลอดและอาฆาต ผมใหคณไมไดแมแตกล นของมน ผมจะตองขาย”

“ตกลง” ทานเศรษฐรบคาเอางายๆ “พ ชายขาย ...ฉนซ �อ”

กะลาสยกมอข �นทาทาราวกบจะสวดออนวอนเทวดา พดเสยงแจมใสวา

“ฟงนะ ผมจะต �งราคา ผมจะขายขนมปงสวนหน งใหคณ โดยต �งราคาวาตองแลกกนดวยสมบต

ทกๆ ช �นท มอยในตวคณ เงน เส �อ นาฬกา แหวน เอาท �งหมด กระท งผาเชดหนา บหร ไมขด เขาใจหรอยง?”

เขาหวเราะเหมอนคนบา “ทกๆ ช �นในตวคณเอามา เอามากองตรงน �แลวเอาขนมปงไปคร งหน ง”

ทานเศรษฐเงยบกรบ ดวยความครนคดและตกลงใจ ขณะเดยวกนความหวกโอดครวญอยใน

กระเพาะอยางรนแรงข �น เขานบธนบตรท มอยอยางเสยดายและลงเล กลบนกเกลยดเจาสมบตเหลาน �เสย

แลว เกลยดเพราะมนเปนส งท ประกาศความพายแพและเสยเปรยบของเขา

“บนบก” กะลาสพดข �นลอยๆ “ในเมอง ขนมปงสองแถวน �มราคาเพยงสองบาท แตทวาในเมองเปน

ถ นท เศรษฐเดนบนหวคนจน เปลานะ! ไมใชเดนเฉยๆ เดนไปพลาง ถอปฏกท มหลงสบเลอดไปพลาง

เด2ยวน �เปนโอกาสของคนจนบางละ ขนมปงกบน �าจดน แหละจะทาใหผมต �งเน �อต �งตวไดเสยท ถงฝ งเม อไหร

กสบายเม อน �น คณกเปนนกตกตวงโอกาสอยแลว คงเหนใจท ผมต �งราคาเกนธรรมดา”

“เงนเกอบหม น นาฬกา แหวน แลวอะไรๆ แลกกลบขนมปงสองแถวแคน �น”

“ใครบอกสองแถวละ ผมใหคณแถวเดยวเทาน �น คณนะโชคดท มของตดตวมานอย ไมง �นอาจจะช �า

ใจมากกวาน � ผมแบงขายแถวเดยวเทาน �น จะซ �อหรอไมซ �อกตามใจ สวนอกแถวหน ง ผมตองกนมนเด2ยวน �

ละ”

เขาจบคาพดดวยการเค �ยวขนมปงอยางชาๆ ย วตาอกฝายหน ง เค �ยวพลางกล �วคอดวยน �าจดไป

พลาง ทานเศรษฐกสดท จะทนตอไป

“มา! สงขนมปงมา แลวกเอาไอสมบตบาๆ ทกอยางของฉนไป เอาไป ฉนทนดแกกนไมไหวแลว”

ขนมปง ๑ แถว มราคาเกอบหม น รวมท �งนาฬกาเรอนทองสายทอง แหวนเพชร กลองบหร นาก

ทายท สดผาคลมหวซ งจาเปนอยางย งสาหรบดนฟาอากาศท รอนปานไฟ

วนแหงความอาฆาตน�นจบลงดวยราตร เศรษฐบรรลกระเพาะของเขาแลว กะลาสกไดบรรจกระเปาของ

เขา มนกยตธรรมด

คนน �นมสายลมเยนยะเยอกตลอดเวลา กะลาสกอดเงนและสมบตใหม ของเขาหลบอยางเปนสข ม

เส �อตวหนาคลมกายอกช �นหน ง เขาคาดนาฬกาอยางเหอ นอนฟงเสยงเตนตGกๆ ของมนหลบไปในความฝน

อนเกรยวกราวดวยเสยงคล ธนบตร สวนทานเศรษฐกอดอกตวเองเพราะความหนาวเยนของและน �าคาง

ไมไดหลบลงเลย

กระท งเชาเรอบดลานอยกคงเควงควางอยบรเวณท เดม กะลาสต นข �นดวยแสงแดดท แทงนยนตา

กอนอ นกรบคลาดสมบตตางๆ เม อรวามนอยครบบรบรณแลว จงมองไปทางหวเรอ ย �มใหอกฝายหน งท ลม

ตาโพลงอย

“คดวาตายเสยแลว แตไมยกตาย” กะลาสโปรยคาเสยดแทงใจแตเชา “พวกเศรษฐน ทนชะมดยาด

แฮะ หรอวาเสยดายสมบตจนไมเปนอนหลบอนนอน”

“นอนกะผอะไรกบเส �อยดตวเดยว มนหนาวยงกบอะไรด ลมกแรง”

“ผมไมยกหนาว อนอก อนกระเปา ออ คณวาลมแรงร ดจรง ลมแรงเทาไหร เรากไดเขาฝ งเรว

เทาน �นจะบอกให เรอใหญของเรานะ แลนทวนลมออกจากฝ ง เพราะอยางน �นย งลมพดแรง เรอบดของเราก

จะย งกลบคนเขาฝ งเร อยๆ เม อถงฝ งผมกสบาย”

“ฉนไมอยากใหถงฝ งเสยแลวละซ”

“แนละซคณ คณกลวใครๆ จะเหนความถงแตกของคณใชไหมละ”

“เปลาเลย”

“ทาไมจะเปลา คณอจฉาผมใชไหมละท ผมจะไดต �งตวจากสมบตของคณ โธ! ไมนาจะอจฉาผม

เลย เงนเทาน �คณหมดตวเลยเชยวร”

“ไมใช ไมใชเร องเงนเร องทองหรอก แตฉนไมอยากใหเรอถงฝ งกอนท เราคนใดคนหน งจะเกดความ

หวอยางไสแทบขาดอกคร �งหน ง”

“คณไมนาจะอาฆาตผมเลย ทาไมคณอยากใหเราหวตายเสยกลางทะเลน ร อยากลวเลย ขนมปง

แถวหน งท เปนสวนของผม ท ผมกนเขาไปจะตองถวงเวลาน �ายอยไดนานเชยวนา เช อผมเถอะ อยางมากก

เท ยงๆ น แหละเราจะไดเหนฝ ง”

กะลาสยกนาฬกาขอมอข �นดอยางจะแหยใหอกฝายหน งเสยดาย เขาพดชมเชยความงามของมน

อยคนเดยว “อกไมก ช วโมงกจะถงฝ ง เราจะข �นบก แลวก ...ฮา เงนเกอบหม นน กจะไดสาแดงคณคาของมน

วาจะมแคไหน”

“มนอาจจะมราคาเทากบขนมปงคาเดยว” เสยงกดกรามมาจากหวเรอ

“ผมหมายถงบนบกนะ”

“ออ! ถาบนบกกแลวไป แตถาเราไมมวนจะข �นบกละ”

“ถงง �นความปล �มของผม ความเหอเงนของผม กคงจะตอชวตไปไดอกนาน คณซเปนฝายเสยดาย

จะตายเรวเขา เพราะคนเราย งกลมมนกย งหวจด...”

“สมมตวาเราตางคนตางหวกนอกคร �งหน ง” ทานเศรษฐพดข �นลอยๆ

“ออ! ผมคงหวทหลงคณ เพราะผมอดทนกวาคณ”

ทานเศรษฐน งเงยบไป ไมใชเงยบเพราะแพคารม หากแตดเหมอนเขาจะมความม นใจอะไรส งหน ง

มนเปนการเงยบท อดเอาไวรอการระเบดหวเราะใหคมในภายหลง

สาย ...แลวกเท ยง ...จนตะวนตรงศรษะเร มแผดเผาคนท �งสอง แลวกคลอยไปเม อเวลาบาย และ

แลวกเยน ยงไมมว แววของชายฝ งปรากฏในสายตา

“มนยงอกไกลเหลอเกน” กะลาสเร มวตกเม อรสกวาตวเร มหว “แมแตนกนางนวลกยงบนมาไมถง”

ความหวเร มบกรกเขามาในกระเพาะกะลาสบางแลว ความมรางยกษหมายถงกระเพาะยกษ และ

กระเพาะยกษกหมายถงปรมาณอาหาร

คนท หวเรอแสยะย �มดวยใบหนาท เกรยมดวยแดด “ฉนยงมองไมเหนฝ งเลยแฮะ วาไงนายกปตน ด

นาฬกาซวาก โมงเขาไปแลว”

“เถอะนา” กะลาสเอาใจตวเองเม อมองดนาฬกา “เพ งหาโมงเยนเทาน �น”

“หาโมงเยนเรอะ” เศรษฐพดเร อยๆ แลวลวงมอไปขางหนา ควานหาอะไรอยสกพก แลวกพดตอไป

วา “หาโมงเยนไดเวลาอาหารแลวสนะ”

ส งท ตดมอเขาออกมาคอขนมปงแถวน �นซ งเขากนมนเขาไปเพยงนดเดยวเทาน �น อตสาหเกบซอน

เอาไวขางหลง

“อะไรกนนะ! เหลออกต �งเยอะอยางน �นเชยวร!” กะลาสตาลกโพลงพดเสยงสะทาน

“ออ กระเพาะเลกๆ อยางฉน กนทละนอยกพอ น ฉนจะกนอกสกสองคาแลวเกบไวอก”

“คณไมแบงผมบางร” กะลาสวงวอน “ขายคนใหผมสกนดส”

“ออ! ไดซถาจะซ �อ” ทานเศรษฐเร มหวเราะบางแลว “เม อวานแกขายฉนราคาเทาไรจาไดไหมละ

คราวน �ฉนจะขายแกบาง เอาขนมปงไปคาหน ง แลวเอาของทกอยางของฉนคนมา น �าจดในกระตกดวย แลว

กลองคนกระเปาของตวเองดซวามอยเทาไหร ฉนเอาหมด”

“มนตองถกลงตามสวนซ”

“อยา ...ปวยการพดเร องสดสวน เพราะมนไมใชบนบก เด2ยวน �แมวาเปนเศษขนมปงนดเดยวกตอง

ซ �อกนจนหมดตว มนไมไดอยท จานวนส งของ แตมนอยท ความตองการ ลงแกตองการละกเปนเสรจฉนละ”

กะลาสตะโกนสบถออกมาอยางหยาบคาย “ลองดซวามนจะตายดวยความหว ไมซ �อ ...ขาไมซ �อแก

ขาจะทนหว...”

“อาว! อยาใหความโลภหรอทฐมาฆาตวเองเสยซ สมมตวาถาตายเพราะความหวแลวสมบตท แก

กกกอดไวเหลาน �นจะมประโยชนอะไร ...อยาๆ อยาพยายามทารายฉนนะ ฉนฉลาดพอท จะคว าเรอ ไหนๆ

ตายกใหมนตายดวยกน...”

กะลาสขบฟนครนคด ระงบกรยาท จะโผเขาใสฝายตรงกนขามลงทนท คารามวา

“อดเอา อดเอา คนจนๆ อยางเราอดได อดตายดกวาใหสมบตถกเปล ยนมอ”

“น นไมใชความใจแขงละม �ง” เศรษฐย ว

“แลวมนจะเปนอะไรละ”

“มนเปนเพราะยงไมหวจดตางหาก”

ทานเศรษฐหวเราะตอทายคาพด แลวบขนมปงใสปาก เค �ยวชาๆ ลอใจอกฝายหน ง เกอบจะเปน

กรยาเดยวกบท เขาเคยถกย วมาแลว ความจรงเขาไมอยากไดสมบตกลบคนมา มากไปกวาตองการยนยน

ชยชนะซ งจะตองเปนของนายทนในบ �นปลาย

หนงสอพมพลงขาวคบหนาเก ยวกบการอบปางของเรอเดนสมทรลาน �นวา

“...ตอมาในวนท)หา มเรอบดลาเลกลอยเขามาใกลฝ) ง ชาวประมงชวยกนออกไปรบเขามา

และไดพบวามบคคลส �นชวตแลวสองศพอยในเรอน�น สนนษฐานวา คนหน)งเปนพอคาใหญท)

โดยสารไปในเรอเท)ยวน�น เพราะมนาฬกา แหวน กระเปาธนบตรใบใหญ มนามบตรและเอกสาร

ตางๆ อกคนหน)งมเพยงเส �อยดกบกางเกงตดกาย เขาใจวาคงเปนคนรบใชหรอกกประจาเรอ”

จากหนงสอประกาศเกยรตคณ โดยสมาคมนกเขยนแหงประเทศไทย ในวาระครบรอบ ๑๐๐ ปเร%องส&นไทย