11

Reactivate: Kan u ons uitleggen waarom u met dit samenwerkingsproject gericht op patiënten met burn-out van start ging en wat er specifiek is aan het aangeboden ‘burn-out’-traject?

Dr. Luc Wachtelaer: In wezen doorlopen we een heel eenvoudig traject. Patiënten met burn-out of met een vermoeden van burn-out worden door mezelf persoonlijk gezien. Na het stellen van de diagnose burn-out – en na het uitsluiten

van alle andere mogelijke aandoeningen – starten we gelijktijdig de bewegingstherapie en de psychotherapie op. Pas wanneer de patiënt beterschap vaststelt, schakelen we een arbeidspsycholoog, een voedingsdeskundige en een communicatiespecialist in.

We werken met meerdere psychotherapeuten en schakelen in functie van de patiënt de psychotherapeut in die het best overeenkomt met het patiëntenprofiel. Wanneer we na twee weken tijdens het eerste evaluatiemoment met de patiënt vaststellen dat er geen ‘match’ is tussen patiënt en psychotherapeut kunnen we uiteraard altijd van therapeut wisselen. Onze ervaring is dat de combinatie van psychotherapie en beweging de beste resultaten geeft. Daarom leggen we met de patiënt bij de start onmiddellijk een aantal bewegingssessies vast met de kinesitherapeut.

Yves Devos: De bewegingstherapie die aangeboden wordt, kunnen zowel individuele als groepssessies zijn. Groepssessies hebben het voordeel dat de patiënten onmiddellijk een groepsdynamiek gaan ondervinden. Ze ontmoeten tevens lotgenoten en beseffen dat ook anderen getroffen kunnen worden door burn-out. Bovendien is de financiële drempel bij het volgen van groepssessies of workshops ook lager. Het programma dat we aanbieden – ‘Fitness als medicijn’ – bestaat uit een combinatie van cardiovasculaire oefeningen, ontspanningsoefeningen en strechingsoefeningen. Uiteraard verlopen alle oefeningen altijd binnen de grenzen van wat voor

De essentie van de therapeutische aanpak van burn-out is: combineer psychotherapie en beweging

Dr. Luc Wachtelaer, huisarts te Ternat,

wist reeds geruime tijd dat burn-out een

geïntegreerde aanpak vereiste. Daarom

besliste hij om zich te omringen met

gelijkgestemde psychotherapeuten,

communicatiespecialisten, arbeidspsychologen

en bewegingscoaches. Op deze wijze is er van

een echte multidisciplinaire en geïntegreerde

aanpak sprake en krijgen de patiënten die

kampen met een burn-out alle kansen om

snel de optimale begeleiding te krijgen. We

vonden Dr Luc Wachtelaer (huisarts), Kim

Mauen (communicatieverantwoordelijke),

Gert Braeken (arbeidspsycholoog) en Yves

Devos (bewegingstherapeut & kinesitherapeut)

bereid om dieper in te gaan op dit uniek

samenwerkingsproject.

Figuur 1. kloksgewijs van links boven: Dr. Luc Wachtelaer, Mieke Mievis, Gert Braeken, Yves Devos, Kim Mauen

12

elke patiënt individueel haalbaar is. Daarnaast bieden we aan onze patiënten ook uiteenlopende workshops aan die gaan van yoga, over tai chi tot mindfullness oefeningen. We merken heel vaak dat de aangeboden bewegingstherapie door de patiënten met burn-out ervaren wordt als een moment waarop ze aan niets anders moeten denken en hun hoofd volledig kunnen leegmaken. Daarnaast mogen we ook niet vergeten dat beweging geassocieerd is met een meetbare fysiologische impact. Bij patiënten met burn-out is er sprake van o.a. een verstoorde hormoonhuishouding en een negatief effect op diverse neurotransmitters. Beweging kan hier voor een reële meerwaarde zorgen door de vicieuze cirkel te doorbreken en de verstoorde fysiologische processen te herstellen. Tijdens onze sessies reiken we aan onze patiënten handvaten

aan zodat ze ook na hun behandeling meer blijven bewegen. Eenvoudige dingen als een zitnorm (minder zitten) en een gezondheidsnorm (meer stappen) kunnen daarbij helpen.

Reactivate: In het burn-out traject dat de patiënten aangeboden krijgen, zit er naast een psychotherapeut ook een arbeidspsycholoog. Wat is de specifieke rol van de arbeidspsycholoog?

Gert Braeken: Ik word als arbeidspsycholoog ingeschakeld op het ogenblik dat de patiënt al enige beterschap voelt. Meestal is dit twee tot drie weken na de start van de bewegings- en psychotherapie. Ik kijk vooral naar de brede context: hoe verloopt het volledig functioneren van de patiënt? Waar is hij/zij goed in? Waar

krijgt hij/zij energie van? Wat zijn de waarden van de patiënt?

We merken keer op keer bij onze patiënten met burn-out dat de belangrijkste oorzaak schuilt in emotionele stress omwille van een tekort aan respect. Elke werknemer brengt een heel groot deel van de dag op zijn werk door. Wanneer er geen wederzijds respect is tussen een werknemer en zijn baas en/of collega gaat dit snel gepaard met negatieve stress en met angst omdat de essentiële waarden niet gerespecteerd worden. Vaak wordt gezegd dat teveel werk een burn-out kan uitlokken. Niets is minder waar. Hard werken, goede resultaten en toffe collega’s zorgen voor positieve stress en zijn zeker geen bepalende factor voor burn-out. Onzekerheid over de werkzekerheid, gebrek aan waardering, gebrek aan respect voor je levenswaarden en

een slechte relatie met collega’s zijn de meest voorkomende reële factoren die leiden tot emotionele en negatieve stress met angst wat vaak evolueert naar burn-out.

Reactivate: Voedingsadvies en communicatietechnieken maken ook deel uit van het burn-out traject.

Kim Mauen: Na de arbeidspsycholoog kan de patiënt naar een communicatieverantwoordelijke of naar een diëtist doorverwezen worden. Wij krijgen met andere woorden de patiënten te zien op een ogenblik dat de acute fase van burn-out achter de rug is. Vaak voelen de patiënten zich mentaal al beter, maar kampen ze nog wel met een gebrek aan energie. Wij leren de patiënten aan dat de wijze waarop we communiceren met

13

anderen een belangrijke bijdrage kan leveren om burn-out te voorkomen. Miscommunicatie komt al te vaak voor en leidt tot irritatie en emotionele stress. Je gesprekspartner voldoende tijd en ruimte geven om te vertellen wat hij/zij te vertellen heeft, gericht vragen stellen en zelf anders en vooral helder communiceren zijn vaak veel belangrijker dan dat de patiënten initieel dachten.

Dr. Luc Wachtelaer: Het geven van voedingsadvies mag volgens mij niet ontbreken in een integrale aanpak van patiënten met burn-out. De natuurlijke reactie van elke persoon die geconfronteerd wordt met een tekort aan energie bestaat uit het grijpen naar directe suikers. Dit zorgt echter niet voor een oplossing en het aanleren van gezonde voedingsgewoonten vereist begeleiding. Als arts weten we bovendien heel goed dat gezonde voeding bijdraagt tot het voorkomen en herstellen van een burn-out. Door gezond te eten voelen we ons lichamelijk fitter en gezonder wat ook zijn weerslag heeft op het geestelijk welzijn.

Reactivate: Kan je als individu preventieve maatregelen nemen om burn-out te voorkomen?

Dr. Luc Wachtelaer: Het is belangrijk om te beseffen dat iedereen burn-out kan krijgen wanneer de steunpilaren wegvallen en wanneer het tegelijkertijd fout loopt op het werk. De beste preventie is onze hersenen tot rust te brengen. Fysieke beweging of sport kan hiervoor zorgen. Een andere optie is natuurlijk yoga of tai chi. Het is niet toevallig dat je in alle culturen specifieke manieren van bezinning terugvindt. Onze voorouders wisten met andere woorden ook dat mentale rust en veerkracht van groot belang zijn.

Spijtig genoeg merk ik dat mensen heel moeilijk kunnen inschatten wat hen energie geeft en wat energie vraagt. Meestal kunnen de mensen hier pas een goed oordeel over geven wanneer het te laat is en wanneer ze in of bijna in een burn-out situatie vertoeven.

Reactivate: Hebt u nog tips voor collega’s huisartsen die geconfronteerd worden met patiënten met burn-out?

Dr. Luc Wachtelaer: Uit ervaring weet ik dat elke huisarts in België heel regelmatig patiënten met burn-out of met een sterk verhoogd risico op burn-out in zijn dagelijkse praktijk ziet. De meest essentiële tip die ik kan geven is dat elke individuele huisarts of huisartsengroep een netwerk moet creëren voor de opvang van deze patiënten. Overal in België zijn er veel zorgverleners – therapeuten, coaches, kinesitherapeuten, psychologen, diëtisten, etc – die graag al hun energie bundelen. Bij de start moet je wel tijd investeren om de samenwerking structureel op te bouwen en er zorg voor te dragen dat alle zorgverleners in het netwerk dezelfde boodschappen geven aan de gezamenlijke patiënten. De therapeutische filosofie moet ook door alle zorgverleners gedragen worden. Zo ben ik persoonlijk van oordeel dat er bij patiënten met burn-out gestart moet worden met positieve psychologie tijdens de psychotherapeutische sessies. Uiteraard is het belangrijk dat de arbeidspsycholoog, de bewegingscoach en de voedingsdeskundigen deze aanpak dan ook onderschrijven. Zodra iedereen goed op elkaar is afgesteld, zal je echter merken dat multidisciplinair samenwerken heel veel energie geeft.

Voor mij was het een zoektocht van ongeveer anderhalf jaar om de perfecte groep van zorgverleners samen te krijgen. Het hele team werkt nu al meer dan drie jaar samen en ik kan zeggen dat dit in de eerste plaats voor de vele patiënten met burn-out, maar ook voor de deelnemende zorgverleners, een heel positieve ervaring is.

Medisch Centrum Ternat, Dr. Luc Wachtelaer,

www.medischcentrumternat.be

Vaak wordt gezegd dat teveel werk een burn-out kan uitlokken. Niets is minder waar. Hard werken, goede resultaten en toffe collega’s zorgen voor positieve stress en zijn zeker geen bepalende factor voor burn-out.