(1)

การจดการสารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน โดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตร

Application of Geographic Information System for Information Management of Mangrove Forest Area Change in Pattani Province

อสมาแอ ยมะแซ Isma-ae Yeemasae

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาการจดการสารสนเทศ

มหาวทยาลยสงขลานครนทร A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of

Master of Arts in Information Management Prince of Songkla University

2558 ลขสทธของมหาวทยาลยสงขลานครนทร

(2)

ชอวทยานพนธ การจดการสารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน โดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตร ผเขยน นายอสมาแอ ยมะแซ สาขาวชา การจดการสารสนเทศ _____________________________________________________________________________ อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก ......................................................................... (รองศาสตราจารยอมจต เลศพงษสมบต)

คณะกรรมการสอบ ............................................ประธานกรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร.ชมจตต แซฉน) ........................................................กรรมการ (รองศาสตราจารยอมจต เลศพงษสมบต) ........................................................กรรมการ (ดร.อาคม โสวณา) ........................................................กรรมการ (ดร.ศรชย นามบร)

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร อนมตใหนบวทยานพนธฉบบนเปน

สวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการสารสนเทศ

........................................................................ (รองศาสตราจารย ดร.ธระพล ศรชนะ) คณบดบณฑตวทยาลย

(3)

ขอรบรองวา ผลงานวจยน�มาจากการศกษาวจยของนกศกษาเอง และไดแสดงความขอบคณบคคลท�

มสวนชวยเหลอแลว

ลงช�อ ....................................................................

(รองศาสตราจารยอ�มจต เลศพงษสมบต)

อาจารยท�ปรกษาวทยานพนธหลก

ลงช�อ ...................................................................

(อสมาแอ ยมะแซ)

นกศกษา

(4)

ขาพเจาขอรบรองวา ผลงานวจยนไมเคยเปนสวนหนงในการอนมตปรญญาในระดบใดมากอน และไมไดถกใชในการยนขออนมตปรญญาในขณะน

ลงชอ .................................................................... (อสมาแอ ยมะแซ) นกศกษา

(5)

ชอวทยานพนธ การจดการสารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน

โดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตร

ชอผเขยน นายอสมาแอ ยมะแซ

สาขาวชา การจดการสารสนเทศ

ปการศกษา 2557

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาและจดการสารสนเทศการเปลยนแปลงของพนท ปาชายเลนในเขตพนทจงหวดปตตาน ในชวงป พ.ศ. 2543 – 2552 และแนวโนมการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนโดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตร รวมทงสงเสรมการใชประโยชนจากสารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนทพฒนาขน ผลการวจยพบวา พ น ท ปาชายเลนจงหวดปตตาน ใน 5 อ า เภอ คอ อ า เภอเมอง อ าเภอไมแกน อ าเภอยะหรง อ าเภอสายบร และอ าเภอหนองจก มปรมาณพนทรวม ในป พ.ศ.2543 จ านวน 26,140.06 ไร ป พ.ศ.2552 มจ านวน 21,897.81 ไร โดยลดลงจากป พ.ศ.2543 จ านวน 4,242.25 ไร และป พ.ศ.2558 มพนททมสภาพเปนปาชายเลน 17,847.88 ไร ลดลงจากป พ.ศ.2552 จ านวน 4,049.93ไร และเมอเทยบระหวาง ป พ.ศ.2543 กบ ป พ.ศ.2558 พบวาลดลง จ านวน 8,292.18 ไร สวนลกษณะการเปลยนแปลงของพนทจากสภาพเดมทเปนปาชายเลนจงหวดปตตานระหวางป พ.ศ.2543 - 2552 มการเปลยนแปลงใน 5 ลกษณะ คอ 1) ปาชายเลนเปลยนเปนเกษตรกรรม 2) ปาชายเลนเปลยนเปนนากง 3) ปาชายเลนเปลยนเปนนาเกลอ 4) ปาชายเลนเปลยนเปนพนททงราง 5) ปาชายเลนเปลยนเปนปาพร ตามล าดบ โดยสวนใหญเปลยนเปนพนทเกษตรกรรม จ านวน 5,056.46 ไร คดเปนรอยละ 95.89 ของการเปลยนแปลงปรมาณพนท ปาชายเลนมแนวโนมทจะลดลงหากพฤตกรรมการแสวงหาผลประโยชนจากพนทปาชายเลนของประชาชนในพนทและผทมสวนเกยวของกบพนทปาชายยงคงเปนไปในรปแบบเดม ผลจากการจดการสารสนเทศของพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน น าเสนอเปนสารสนเทศ 5 รายการ ประกอบดวย 1) ขอมลการใชประโยชนทดนป พ.ศ. 2543 2) ขอมลการใชประโยชนทดนป พ.ศ. 2552 3) ขอมลการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนป พ.ศ. 2543 - พ.ศ. 2552 4) พนท

(6)

ปาสงวนทเกยวของกบปาชายเลน 5) พนททมสภาพเปนปาชายเลนในปจจบนและแนวโนมในอนาคต ผลการสงเสรมการใชประโยชนจากสารสนเทศการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน ในพนทเปาหมาย 3 ต าบล โดยน าเสนอขอมลเนอหาและสารสนเทศทพฒนาให แกนน าชมและประชาชนในพนทรบร มผเขารวมกจกรรม รวมจ านวน 74 คน ผลการประเมนความพงพอใจของผเขารวมกจกรรม ในดานวทยากร สถานทและระยะเวลา ความรความเขาใจเนอหา การน าความรไปใชและเผยแพร พบวาผเขารวมกจกรรมมความพงพอใจอยในระดบมาก

(7)

Thesis Title Application of Geographic Information System for Information Management of Mangrove Forest Area Change in Pattani Province Author Mr. Isma-ae Yeemasae Major Program Information Management Academic Year 2014

ABSTRACT The objectives of this study were to examine and manage information of mangrove forest area change in Pattani province during 2000 to 2009, and its future change using Geographic Information System, as well as to promote application of information management in mangrove area change.

The findings revealed that mangrove forest area in Pattani province were found mainly in five districts of Muang, Maikaen, Yaring, Saiburi and Nongchik. In 2000, the area was at 26,140.06 Rais and in 2009 remaining to 21,897.81 Rais, decreased 4,242.25 Rais from the year 2000. In 2015, the area decreased to 17,847.88 Rais, smaller than 2009 at 4,049.93 Rais, and when compared between the year 2000 and 2005, the area decreased of 8,292.18 Rais. From the year 2000 to 2009 mangrove forest area had been changed to five land use types: (1) agricultural area, (2) shrimp farms, (3) salt farms, (4) abandoned area, and (5) swamp forest. Most of the mangrove area, 5,056.46 Rais (95.89%), has been converted to the agricultural land. If local people keep continuing to find the benefit from the mangrove area in old manner, the area seems to diminish. The developed information management of mangrove area was presented in five categories: (1) information of land use in 2000, (2) information of land use in 2009, (3) information of land use change in 2000 to 2009, (4) mangrove forest conservation area, and (5) current status of mangrove area and its future trend. To promote the application of information management in mangrove area change in Pattani, researcher brought up the application to 74 community leaders and villagers in the three targeted sub-districts in Pattani province. Evaluation of satisfaction in terms of guest speakers, period of time and place, understanding of contents and application of knowledge, results showed that participants were most satisfied.

(9)

สารบญ

หนา บทคดยอ ........................................................................................................................ (5) ABSTRACT ................................................................................................................. (7) กตตกรรมประกาศ ........................................................................................................ (8) สารบญตาราง ............................................................................................................... (11) สารบญภาพประกอบ ................................................................................................... (12) สารบญแผนภม ............................................................................................................ (14) บทท 1 บทนา ความเปนมาของปญหาและปญหา .................................................................... 1 คาถามในการวจย ............................................................................................. 6 วตถประสงค .................................................................................................... 6 ความสาคญและประโยชนของการวจย ............................................................ 7 ขอบเขตของการวจย ........................................................................................ 7 นยามศพทเฉพาะ .............................................................................................. 7 บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ ปาชายเลน ........................................................................................................ 8 ความหมายของปาชายเลน ................................................................................ 8 ความสาคญและประโยชนของปาชายเลน ....................................................... 10 สารสนเทศและความสาคญของสารสนเทศ ..................................................... 11 ความหมายของสารสนเทศ .............................................................................. 11 ความสาคญของสารสนเทศ ............................................................................. 11 การจดการสารสนเทศ ...................................................................................... 12 ระบบสารสนเทศภมศาสตร ............................................................................. 13 ความหมายของระบบสารสนเทศภมศาสตร .................................................... 14 องคประกอบของระบบสารสนเทศภมศาสตร ................................................. 12 การทางานของระบบสารสนเทศภมศาสตร ..................................................... 17 แบบจาลอง ...................................................................................................... 26

(10)

สารบญ (ตอ) หนา การสรางแบบจาลองความสงภมประเทศดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร ...... 26 การสรางแบบจาลองพนผวแบบ 2 มต ดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร .......... 27 งานวจยทเกยวของ ........................................................................................... 30 บทท 3 วธการดาเนนการวจย การศกษาการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน ............................... 37 การจดการสารสนเทศการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลน ............................ 46 การสงเสรมการใชประโยชนการจดการสารสนเทศการเปลยนแปลงพน ทปาชายเลน ..................................................................................................... 46 บทท 4 ผลการวจย การเปลยนแปลงพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน ............................................. 51 การเปลยนแปลงพนทปาชายเลนจาแนกตามลกษณะการใชประโยชนทดน .... 56 สารสนเทศการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนทจงหวดปตตาน .................. 64 แนวโนมการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลน ............................................... 72 การสงเสรมการใชประโยชนจากสารสนเทศการเปลยนแปลงพน ทปาชายเลนจงหวดปตตาน .............................................................................. 77 บทท 5 สรปผลการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะ สรปผลการวจยและอภปรายผล ....................................................................... 82 ปญหาและอปสรรคของการวจย ...................................................................... 86 ขอเสนอแนะ .................................................................................................... 86 บรรณานกรม ................................................................................................................. 87 บคลานกรม .................................................................................................................... 92 ภาคผนวก ...................................................................................................................... 93 ประวตผเขยน ............................................................................................................... 97

(11)

รายการตาราง ตาราง หนา 1 ขอมลพนทปาชายเลนของประเทศไทย ป พ.ศ. 2522-2547 ................................ 3 2 การเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนระหวางป 2504-2547 ............................... 4 3 ขอมลพนทปาชายเลนของจงหวดปตตาน ป พ.ศ. 2522-2547............................. 5 4 การจาแนกพนทปาชายเลน ป พ.ศ. 2543 กบ ป พ.ศ. 2552 จงหวดปตตาน จาแนกตามรายอาเภอ .......................................................................................... 5 5 ปรมาณพนทปาชายเลนจาแนกตามอาเภอและตาบล ป พ.ศ.2543 ถง ป พ.ศ.2552 52 6 ลกษณะการเปลยนแปลงของพนทตามขอมลการใชประโยชนทดนจากป พ.ศ.2543 ถงป พ.ศ.2552 ในอาเภอเมอง ............................................................................. 56 7 ลกษณะการเปลยนแปลงของพนทตามขอมลการใชประโยชนทดนจากป พ.ศ.2543 ถงป พ.ศ.2552 ในอาเภอไมแกน ........................................................................ 58 8 ลกษณะการเปลยนแปลงของพนทตามขอมลการใชประโยชนทดนจากป พ.ศ.2543 ถงป พ.ศ.2552 ในอาเภอยะหรง ......................................................................... 59 9 ลกษณะการเปลยนแปลงของพนทตามขอมลการใชประโยชนทดนจากป พ.ศ.2543 ถงป พ.ศ.2552 ในอาเภอสายบร ......................................................................... 61 10 ลกษณะการเปลยนแปลงของพนทตามขอมลการใชประโยชนทดนจากป พ.ศ.2543 ถงป พ.ศ.2552 ในอาเภอหนองจก ...................................................................... 62 11 ผลการเปลยนแปลงปรมาณพนทปาชายเลนจงหวดปตตานจากป พ.ศ.2543 พ.ศ.2553 และพ.ศ. 2558 ..................................................................................... 72 12 สถานภาพทวไปของผเขารวมกจกรรมและตอบแบบประเมน ............................ 78 13 ผลการวเคราะหจากแบบประเมนความพงพอใจของผเขารวมกจกรรม สงเสรมการใชสารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลน ............................... 80

(12)

รายการภาพประกอบ ภาพประกอบ หนา 1 องคประกอบทสาคญของระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) ........................... . 15 2 อปกรณตางๆ ของ GIS ..................................................................................... . 15 3 รปแบบขอมลเชงพนท ...................................................................................... 16 4 ลกษณะขอมลเชงพนท ...................................................................................... 17 5 พนทกนชนของขอมลประเภทจดและเสน ....................................................... 21 6 รปแบบการสรางพนทกนชนของขอมลประเภทพนท (Polygon) ..................... 21 7 การวเคราะหขอมลโดยการซอนทบขอมลเชงพนท .......................................... 22 8 ผลจากการใชตวดาเนนการแบบบลน ............................................................... 22 9 การวเคราะหโครงขายหาเสนทางสนทสด และเสนทางดทสด ......................... 23 10 ลกษณะของ TIN และ DEM ............................................................................. 24 11 การแสดงขอมลจากภาพดาวเทยมรวมกบ DEM ............................................... 25 12 การแสดงผลขอมลของระบบสารสนเทศภมศาสตรในลกษณะของแผนท ....... 26 13 การประมาณคาขอมลเซลในชนขอมลราสเตอรจากขอมลจดตวอยาง ............... 28 14 จดทวางเรยงกนเปนเปนตาอยางเปนระเบยบในแบบ 2 มต และ แบบจาลองพนผวแบบกรดแบบ 3 มต ............................................................... 28 15 ความแตกตางของพนผวราสเตอรทสรางจากกรดทมขนาดแตกตางกน ............ 29 16 จดโครงขายสามเหลยมแบบ 2 มตและแบบจาลองพนผวแบบโครงขาย สามเหลยม 3 มต ................................................................................................. 30 17 พนทอาเภอทเกยวของกบปาชายเลนจงหวดปตตาน ........................................ .. 37 18 การสงออกขอมลเปนไฟล KMZ ....................................................................... 39 19 การบนทกขอมลเปนไฟล KML ........................................................................ 39 20 การแกไขรหสสของ Polygon ในไฟลทมนามสกล KML ................................. 40 21 การทางานของระบบสารสนเทศ ....................................................................... 41 22 การสรางเวบเพจ ................................................................................................ 41 23 การสรางเมนในเวบเพจ ..................................................................................... 42 24 การสรางฟงชนกควบคมการแสดงแผนท ......................................................... 42

(13)

รายการภาพประกอบ (ตอ) ภาพประกอบ หนา 25 การเชอมโยงขอมลกบ Google Map ของในเวบเพจ ........................................... 43 26 การเตรยมขอมลสารสนเทศ ............................................................................... 44 27 ผลลพธจากเมนการใชประโยชนทดนป พ.ศ.2543 ............................................ 65 28 ผลลพธการโตตอบการใชงานสารสนเทศการใชประโยชนทดนป พ.ศ.2543 .... 65 29 ผลลพธจากเมนการใชประโยชนทดนป พ.ศ.2552 ............................................. 66 30 ผลลพธการโตตอบการใชงานสารสนเทศการใชประโยชนทดนป พ.ศ.2552 ..... 67 31 ผลลพธจากเมนการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนป พ.ศ.2543 - พ.ศ.2552 .. 68 32 ผลลพธการโตตอบการใชงานสารสนเทศการเปลยนแปลงการใชประโยชน ทดนป พ.ศ.2543 - พ.ศ.2552 ............................................................................... 68 33 ผลลพธจากเมนพนทปาสงวนทเกยวของกบปาชายเลน ...................................... 69 34 ผลลพธการโตตอบการใชงานสารสนเทศพนทปาสงวนทเกยวของกบ ปาชายเลน ........................................................................................................... 70 35 ผลลพธจากเมนพนททมสภาพเปนปาชายเลนในปจจบนและแนวโนมในอนาคต.. 71 36 ผลลพธการโตตอบการใชงานสารสนเทศพนททมสภาพเปนปาชายเลนในปจจบน และแนวโนมในอนาคต ....................................................................................... 71 37 ปรมาณพนททมสภาพเปนปาชายเลนจงหวดปตตาน ป พ.ศ.2558 ....................... 74 38 ลกษณะคแพรกทมการขดทาแนวปอนกนการบกรกพนท .................................... 75 39 ลกษณะพนทปารมนาและสภาพเสอมโทรมในบางสวนของพนท ....................... 76

(14)

รายการแผนภม แผนภม หนา 1 การเปลยนแปลงพนทปาชายเลนตามอาเภอในจงหวดปตตาน ป พ.ศ.2543 – 2552 ...... . 53 2 การเปลยนแปลงพนทปาชายเลนตามอาเภอในจงหวดปตตาน ป พ.ศ.2543 – 2558 ....... 73

1  

บทท 1 บทนา

ความเปนมาของปญหาและปญหา

ทรพยากรปาชายเลนของประเทศไทยกระจายอยใน 23 จงหวดเฉพาะจงหวดชายฝงทะเลโดยขนอยทงแถบชายฝงทะเลอนดามนและอาวไทยเรยงลาดบตามปรมาณเนอทดงนคอภาคใตฝงทะเลอนดามนมเนอท 830,650.25 ไร ภาคใตฝงอาวไทยมเนอท 103,570.50 ไร ภาคตะวนออกมเนอท 79,112.50 ไร และภาคกลางมเนอท 34,056.75 ไร ตามลาดบ (สกญญา มารศร, 2543)

ปาชายเลนมความสาคญในหลายดานทงทางดานเศรษฐกจไดแกเปนวตถดบในการนามาซงพลงงานดานเชอเพลง เชน ถานไมไมฟนรวมท งการรกษาสถานภาพดานนเวศวทยาและสงแวดลอมดวยปาชายเลนมความสมพนธอยางใกลชดกบทรพยากรประมงคอเปนแหลงอาหารสตวน าเปนแหลงอนบาลสตวน าวยออนทงยงชวยรกษาความสมดลของระบบนเวศวทยาโดยเปนแหลงผลตออกซเจนในอากาศเปนปราการดานแรกระหวางบกกบทะเลทจะชวยดกตะกอนและกลนกรองมลพษบนบกไมใหไหลลงไปสรางความเสอมโทรมใหกบชายฝงทะเลเปนเสมอนกาแพงปองกนการพงทลายของชายฝงจากกระแสคลนและลมทะเลตามทไดกลาวมานเปนประโยชนของปาชายเลนทสามารถมองเหนไดแตปาชายเลนยงถกละเลยตอความสาคญอก ทงยงถกบกรกทาลายอยางตอเนองตลอดมา จากอดตจนถงปจจบนพนทปาชายเลนถอไดวาเปนพนทปาทสาคญมากในระบบนเวศและมคณประโยชนตอการดารงชวตของมนษย เพราะเปนแหลงเพาะพนธสตวน ามากมายหลายชนดซงเปนแหลงอาหารทใชในการดารงชวตของมนษย พนทปาชายเลนถอเปนฉากกาบงตามธรรมชาต ทชวยลดความรนแรงของคลน ปองกนการกดเซาะพงทลายของดนชายฝงและชวยชะลอความรนแรงของพาย ทาใหลดความเสยหายทเกดขนตอประชาชนทอาศยในพนทไดเปนอยางด อาจกลาวไดวา ปาชายเลนมบทบาทสาคญตอสงมชวตในโลก คอ เปนแนวกนชนในการลดความแรงของคลนและพลงงานทจะกอใหเกดความเสยหายและเปนกาแพงกนมใหวสดจากบนฝงถกคลนซดออกไปสทะเล รวมทงชวยลดการพงทลายของดนบรเวณชายฝงถาปลอยใหบรเวณนเสยหายไปทกขณะ ไมมการปองกนดแลรกษาไว ระยะเวลานานวนเขาจะทาใหเกดความเสยหายมากขน อกทงในสวนของไมทไดจากปาชายเลนกสามารถนามาใชประโยชนเพอสรางทอยอาศย เครองใชภายในบาน เครองมอดกจบสตวน า เปนตน (เจรญ มผล, 2551)

โดยการสรางความสมดลของระบบนเวศในปจจบนไดลดนอยลงตามลาดบเวลาเนองจากมการเจรญเตบโตทางดานเศรษฐกจและสงคมอยางรวดเรว ทาใหเกดการขยายตวของชมชน จงสงผล

2

ใหเกดการบกรกพนทปาชายเลนเพอใชในการสรางทอยอาศยและมความตองการเพอใชเปนพนททากนของประชาชนในพนท การพฒนาเพอใชประโยชนพนทปาชายเลนและการเพาะเลยงชายฝง โดยเฉพาะการทานากง ซงมการตดไมในพนทปาชายเลนเปนบรเวณกวางเพอใชประโยชนทดนในการเพาะเลยง ทาใหมการเปลยนแปลงของสภาพพนทปาชายเลนในอตราคอนขางสง

ในอดตประเทศไทยมพนทปาชายเลนทอดมสมบรณตลอดแนวชายฝงทะเลแตจากกระแสการพฒนาประเทศทรวดเรวในปจจบนประกอบกบการเพมขนของประชากรอยางไรขดจากดตลอดระยะเวลา 3 ทศวรรษทผานมายงผลทาใหประชาชนสวนหนงเขาทาการบกรกพนทปาชายเลนเพอตอบสนองความตองการใชทดนในรปแบบตางๆ เชน การทานากงการบกรกโดยชมชนหรอแมแตเขตอตสาหกรรมเปนตนทาใหปาชายเลนในหลายพนทไดถกบกรกทาลายอยางกวางขวางแมวาภาครฐจะไดมการดาเนนการตามแผนงานหรอโครงการตางๆตลอดจนมการปรบปรงกฎหมายและกฎระเบยบตางๆ เพอนามาใชในการยบย งการบกรกทาลายพรอมทงเรงฟนฟสภาพปาชายเลนแตกยงไมสามารถทจะทาใหการบกรกพนทปาชายเลนหยดลงได จากการสารวจขอมลจากภาพถายดาวเทยม LANSAT-5 (TM) มาตราสวน 1: 50,000 เมอป พ.ศ.2539 พบวาประเทศไทยมพนทปาชายเลนลดลงเหลอเพยง 1,047,390 ไร (สานกงานคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต, 2540, 4 ) และเมอเปรยบเทยบกบป พ.ศ.2504 ซงมพนทปาชายเลนมากถง 2,299,375 ไร แสดงใหเหนวาในชวงระยะเวลา 35 ปทผานมาพนทปาชายเลนไดลดลงเหลอ 1,251,985 ไร (สานกงานคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต, 2540, 37 ) ซงตรงกบขอมลของกรมปาไม

จากขอมลของพนทปาชายเลนโดยภาพรวมของประเทศไทยนน พบวามการเปลยนแปลงอยในอตราคอนขางสง เมอเปรยบเทยบกบพนทปาชายเลนทงประเทศ จากขอมลการศกษาการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนโดยการแปลภาพถายทางอากาศในป พ.ศ.2522 มพนทปาชายเลนเหลอประมาณ 2,873.08 ตารางกโลเมตร สวนป พ.ศ.2529 มเนอทปาชายเลนเหลออยประมาณ 1,964.36 ตารางกโลเมตร และจากการสารวจป พ.ศ.2532 พบวาพนทปาชายเลนของประเทศเหลออยประมาณ 1,805.59 ตารางกโลเมตร และจากการสารวจป พ.ศ.2534 พบวาพนทปาชายเลนของประเทศเหลออยประมาณ 1,738.21 ตารางกโลเมตร และจากการสารวจป พ.ศ.2536 พบวาพนทปาชายเลนของประเทศเหลออยประมาณ 1,686.82 ตารางกโลเมตร และจากการสารวจป พ.ศ.2539 พบวาพนทปาชายเลนของประเทศเหลออยประมาณ 1,675.82 ตารางกโลเมตร และจากการสารวจครงลาสดป พ.ศ.2547 พบวา พนทปาชายเลนของประเทศไทยมเนอทประมาณ 2,758.05 ตารางกโลเมตร ดงปรากฏตามรายละเอยดในตาราง 1

3

ตาราง 1 ขอมลพนทปาชายเลนของประเทศไทย ป พ.ศ. 2522-2547 (หนวย: ตารางกโลเมตร)

จงหวด พ.ศ.2522 พ.ศ.2529 พ.ศ.2532 พ.ศ.2534 พ.ศ.2536 พ.ศ.2539 พ.ศ.2547 ภาคกลาง 312.32 10.16 5.96 4.06 53.63 54.49 96.51 สมทรปราการ 10.4 1.03 - - 3.12 2.97 6.35 กรงเทพมหานคร - - - - 2 1.98 3.09 สมทรสาคร 144.16 1.42 - - 18.19 16.96 33.32 สมทรสงคราม 76.48 0.49 - - 9.24 11.45 12.76 เพชรบร 77.92 5.77 4.89 3.36 20.68 20.7 38.45 ประจวบครขนธ 3.36 1.45 1.07 0.7 0.4 0.43 2.54 ภาคตะวนออก 441.44 279.81 207.09 110.84 130.48 126.58 227.49 ตราด 98.4 88.18 86.38 77.5 76.68 75.34 103.7 จนทบร 240.64 145.07 86.96 26.63 40.72 38.93 89.77 ระยอง 46.08 24.18 17.58 1.54 6.8 6.56 16.72 ชลบร 33.12 14.98 10.48 1.5 0.92 0.92 4.45 ฉะเชงเทรา 23.2 7.4 5.69 3.67 5.36 4.83 12.85 ภาคใต 2119.32 1674.39 1592.54 1623.31 1502.71 1494.75 2334.1 ชมพร 69.28 36.26 22.65 18.18 32.93 31.52 71.18 สราษฏรธาน 58.08 42.84 37.67 22.04 31.64 31.34 83.51 นครศรธรรมราช 128.32 88.35 85.21 80.25 79.96 84.16 280.12 พทลง 16.32 1.05 0.84 0.6 1.28 1.41 97.21 สงขลา 51.84 9.65 6.88 2.29 5.48 6.23 46.47 ปตตาน 13.92 18.28 17.59 16.44 12.95 11.05 37.07 ระนอง 225.92 216.14 211.82 194.7 193.08 192.37 250.92 พงงา 487.16 364.2 356.26 335.1 307.16 304.42 417.11 ภเกต 28.48 19.35 17.86 15.54 15.48 15.12 22.8 กระบ 317.6 303.12 296.43 319.15 285.27 282.73 350.14 ตรง 328.64 262.76 250.4 308.49 243.28 240.96 330.36 สตล 393.76 312.39 288.93 310.53 294.2 293.44 347.21 รวม 2,873.08 1,964.36 1,805.59 1,738.21 1,686.82 1,675.82 2,758.10

ทมา : มหาวทยาลยสงขลานครนทร, ม.ป.ป.

การศกษาความเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนในปจจบนไดมการนาเทคโนโลยตางๆ มาประยกตใชเพอสารวจสภาพปาชายเลนทเหลออย โดยเฉพาะการประยกตใชการรบรระยะไกล(Remote sensing) และระบบสารสนเทศภมศาสตร (Geographic information system) เนองจากเทคโนโลยทงสองสามารถตอบสนองความตองการไดดตอการนามาใชวางแผนและจดการพนท

4

ตลอดจนชวยลดเวลาและกาลงคนในการดาเนนงาน สามารถนาขอมลมาใชไดทนทวงททตองการ จงทาใหเทคโนโลยนเปนทไดรบความนยมอยางแพรหลาย โดยเรมมการใชตงแต พ.ศ.2504 และใน พ.ศ.2536 ไดมการใชขอมลภาพถายดาวเทยม LANDSAT-5 ระบบ TM มาตราสวน 1:50,000 รวมกบขอมลบรเวณทมการกาหนดเขตการใชประโยชนทดนตามมตคณะรฐมนตร วนท 15 ธนวาคม 2530 ทงหมด 23 จงหวด ทมพนทปาชายเลน นามาจดทาแผนทปาชายเลน พ.ศ.2536 (อนกล รชตวงษ, 2541; อาร นชประเสรฐ, 2551)

ตาราง 2 การเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนระหวางป พ.ศ.2504-2547

ชวงระยะเวลา การลดลงของพนทปาชายเลน (ตร.กม.)

2504-2518 (14 ป) 552.00

2518-2522 (4 ป) 254.00

2522-2528 (6 ป) 908.72

2529-2534 (5 ป) 228.20

2534-2536 (2 ป) 49.25

2536-2539 (3 ป) 11.00

2539-2547 (8 ป) เพมขน 1,082.23

ทมา : มหาวทยาลยสงขลานครนทร, ม.ป.ป.

ในจงหวดปตตาน ปาชายเลนทมราษฎรอาศยอยโดยรอบของบรเวณปาชายเลน ประโยชนทราษฎรไดรบโดยตรง คอ ถานและพนทใชเปนเชอเพลงในการหงตมอาหารในชวตประจาวน โดยเฉพาะถานไมโกงกางทเปนถานทมคณภาพดและใหความรอนสง ประโยชนอกอยางหนงของปาชายเลนคอ ทางดานการประมง ประชากรรอยละ 79 ประกอบอาชพประมงเปนหลก เปนการทาประมงขนาดเลกในบรเวณอาวปตตานและรมอาวไทย ทงนเพราะปาชายเลนเปนแหลงสบพนธและแหลงขยายพนธของสตวน าทมคาทางเศรษฐกจหลายชนด เชน กงกลาดา กงแชบวย ปลากะพงขาว ปลากระบอก ปทะเล หอยแครง ฯลฯ นอกจากนยงมการเพาะเลยงสตวน าตามรมแมนาลาคลองในปาชายเลนของจงหวดปตตาน ไดแก การเลยงปลาในกระชง การเลยงหอยแครงในอาวบางป ซงทารายไดใหกบประชาชนเปนอยางมาก สาหรบประโยชนอนๆ ของปาชายเลนของจงหวดปตตานยง

5

เปนทอยอาศยของสตวตางๆ มากมายหลายชนด เชน ลงแสม คางแวนถนใต นกยาง และนกชนดอน ๆ ซงพบในพนทอาเภอยะหรง จงหวดปตตาน เปนตน (สรชาต เพชรแกว, 2540)

ถงแมวาปาชายเลนของจงหวดปตตานเปนปาชายเลนทสมบรณแหงหนงของชายฝงทะเลตะวนออกของภาคใต (สรชาต เพชรแกว, 2540) แตเนองจากมการใชประโยชนพนทปาชายเลนในดานตางๆ เพมมากขน และมการบกรกทาลายปาชายเลนไปบางสวนแลว ซงอธบายไดจากตาราง 3 และตาราง 4

ตาราง 3 ขอมลพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน ป พ.ศ. 2522-2547 (หนวย: ตารางกโลเมตร)

จงหวด พ.ศ.2522 พ.ศ.2529 พ.ศ.2532 พ.ศ.2534 พ.ศ.2536 พ.ศ.2539 พ.ศ.2547

ปตตาน 13.92 18.28 17.59 16.44 12.95 11.05 37.07

ทมา : มหาวทยาลยสงขลานครนทร, ม.ป.ป.

ตาราง 4 การจาแนกพนทปาชายเลนจงหวดปตตานป พ.ศ. 2543 กบ ป พ.ศ. 2552 (หนวย : ไร) อาเภอ/กงอาเภอ พ.ศ. 2543 พ.ศ. 2552 เพมขน/ลดลง เมองปตตาน 558.54 381.39 -177.15 ไมแกน 2,181.56 1,286.73 -894.83 ยะหรง 8,585.68 8,029.37 -556.31 สายบร 1,210.53 697.76 -512.77 หนองจก 13,663.47 11,502.66 -2,160.81 รวม 26,199.78 21,897.91 -4,301.87

ทมา : กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง, 2555

จากขอมลการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนโดยรวมของประเทศไทยในอดต และการเกดภยทางธรรมชาตตางๆ เชน การกดเซาะของคลนชายฝง การงอกของพนทดนบรเวณปากแมน า การเกดพายพดถลมในพนทบรเวณอาวปตตาน ในป พ.ศ. 2553 ทางผศกษาจงเกดแนวคดทจะพฒนาสารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนทจงหวดปตตาน โดยใชสารสนเทศทางภมศาสตรเพอใหเกดความสะดวกตอการศกษาการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนวามการเปลยนแปลงและมผลกระทบตอพนทปาชายเลนจากอดตถงปจจบนมการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนมากนอยเพยงใด และเพอใหสามารถมองเหนภาพรวมการเปลยนแปลงของพนทไดอยางชดเจนและสามารถหาแนวทางในการในการปองกนและอนรกษพนทปาชายเลนใหมความอดมสมบรณสบไป

6

คาถามในการวจย 1. พนทปาชายเลนของจงหวดปตตานมการเปลยนแปลงของพนทหรอไมในลกษณะใด ตงแตป พ.ศ.2543 - 2552

2. แนวโนมการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนของจงหวดปตตานมลกษณะอยางไรในชวง 10 ป ขางหนา

3. การจดการสารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนและรปแบบการนาเสนอสารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนควรมลกษณะอยางไรเพอใหงายตอการทาความเขาใจ

4. การจดการสารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนควรใชวธการใดทเขาใจงายและมความเหมาะสมในการนาไปใชไดอยางมประสทธภาพ

วตถประสงค 1. เพอศกษาขอมลการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนในเขตพนท จงหวดปตตาน ในชวงป พ.ศ. 2543 – 2552 2. เพอการจดการสารสนเทศการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน ในชวงป พ.ศ. 2543 – 2552 และแนวโนมการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลน 3. เพอสงเสรมการใชประโยชนจากสารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนทพฒนาขน

ความสาคญและประโยชนของการวจย 1. ทราบถงการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนในชวงเวลาทผานมา 2. มการจดการสารสนเทศการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนเพอใหผทสนใจสามารถศกษาขอมลพนทปาชายเลนและการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนไดงายขน 3. หนวยงานทเกยวของสามารถใชประโยชนจากสารสนเทศการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนเพอศกษาและวเคราะหหาสาเหต แนวทางในการปองกน อนรกษและปรบปรงฟนฟพนทปาชายเลนจงหวดปตตานได 4. ประชาชนในพนททราบถงขอเทจจรงของสาเหตและปรมาณการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนและสามารถรวมพฒนามาตรการปองกนและอนรกษพนทปาชายเลนกบหนวยงานทเกยวของไดอยางมประสทธผล

7

ขอบเขตของการวจย การศกษาวจยนมจดมงหมายเพอการศกษาการเปลยนแปลงทางสารสนเทศภมศาสตรของ

พนทปาชายเลนในพนทจงหวดปตตานในชวงป พ.ศ.2543 ถงป พ.ศ.2552 พนทปาชายเลนใน 5 อาเภอ คอ อาเภอเมอง อาเภอไมแกน อาเภอยะหรง อาเภอสายบร และอาเภอหนองจก

นยามศพทเฉพาะ การเปลยนแปลงของพนทปาชายเลน หมายถง การแสดงผลตางของพนทปาชายเลนทมการเปลยนแปลงในชวงป พ.ศ. 2543 กบป พ.ศ. 2552 วาแตละสวนของพนทเพมขนหรอลดลงเพยงใด

การจดการสารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลน หมายถง สารสนเทศ การเปลยนแปลงพนทปาชายเลนโดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอแสดงผลของพนทปาชายเลนในชวงป พ.ศ. 2543 กบป พ.ศ. 2552

พนทปาชายเลน หมายถง พนทปาชายเลนในเขตพนทจงหวดปตตาน ซงมพนทปาชายเลนอยในพนทของ 5 อาเภอ ไดแก อาเภอเมอง อาเภอไมแกน อาเภอยะหรง อาเภอสายบร และ อาเภอหนองจก ระบบสารสนเทศภมศาสตร หมายถง ซอฟตแวรทางดานกราฟกทมความสามารถในการเกบ ขอมลดานแผนทหรอขอมลในลกษณะทเปนภาพตางๆ เชน ภาพดาวเทยม (Satellite images) ภาพถายทางอากาศ (Arial photographs) เปนตน การสงเสรมการใชประโยชนจากสารสนเทศ หมายถง การนาเสนอสารสนเทศ แนะนาการเขาถงสารสนเทศ แนะนาการใชงานสารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนทพฒนาขน

8  

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

จากการศกษาบทความ งานวจย และเอกสารตางๆทเกยวของกบการจดการสารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนจงหวดปตตานโดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตรผศกษาสามารถสรปและนาเสนอเนอหาไดดงน 1) ปาชายเลน 1.1) ความหมายของปาชายเลน

1.2) ความสาคญและประโยชนของปาชายเลน 2) สารสนเทศและความสาคญของสารสนเทศ 2.1) ความหมายของสารสนเทศ 2.2) ความสาคญของสารสนเทศ 2.3) การจดการสารสนเทศ

3) ระบบสารสนเทศภมศาสตร 3.1) ความหมายของระบบสารสนเทศภมศาสตร 3.2) องคประกอบของระบบสารสนเทศภมศาสตร 3.3) การทางานของระบบสารสนเทศภมศาสตร 4) แบบจาลอง 4.1) ความหมายของแบบจาลอง 4.2) การสรางแบบจาลองความสงภมประเทศดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร 4.3) การสรางแบบจาลองพนผวแบบ 2 มตดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร 5) งานวจยทเกยวของ

ปาชายเลน 1. ความหมายของปาชายเลน ปาชายเลน หรอ ปาโกงกาง หรอ ปาพงกา มชอเปนภาษาองกฤษวา “Mangrove forest” หรอ “Intertidal forest” เปนกลมสงคมพชซงขนอย ในเขตน าขนน าลงตาสด ปาชนดนได มการคนพบเปนครงแรกในสมยของ โคลมบส (Columbus) โดยพบอยทางชายฝงตะวนตกของเกาะควบา ตอมา Sir Walter Raleigh (1594) ไดพบปาชนดเดยวกนนอยบรเวณปากแมน าในประเทศตรนแดด(Trinidad) และ กอานา (Guiana) ( สนท อกษรแกว, 2532)

9

“Mangrove” มาจากภาษาโปรตเกส คาวา “Mangue” ซงหมายถงกลมสงคมพชทขนอยตามชายฝงทะเลดนเลน และใชกนแพรหลายในประเทศแถบลาตนอเมรกา สวนประเทศอนๆ กใชเรยกตามภาษาของตวเอง เชน ประเทศมาเลเซย ใช คาวา “Manggi-Manggi” ประเทศทใช ภาษาฝรงเศสเรยกปาชายเลนวา “Manglier” สาหรบประเทศไทยนยมเรยกปาชนดนวา “ปาชายเลน” หรอ “ปาโกงกาง” หรอ “ปาพงกา” (สนท อกษรแกว, 2532)

สนท อกษรแกว (2542, 2-3) ไดรวบรวมคานยามทเกยวของกบปาชายเลน ไวดงน ใน ค.ศ.1903 A.F.W.Schimper นกภมศาสตรทางพชทมชอเสยงของโลก ไดใหความหมาย “ปาชายเลน” หรอ “Mangrove forest” หรอ “Intertidal forest” ไววา เปนสงคมพชทขนอยตามชายฝงทะเลปากแมน าหรออาว ซงเปนบรเวณทมระดบน าทะเลทวมถงในชวงทน าทะเลขนสงสด และในป ค.ศ.1962 ศาสตราจารย L.V.Du ใหความหมาย ปาชายเลน (Mangrove forest) อยางกวางขวางไว 2 ประการ คอ ประการแรก หมายถงสงคมพชทประกอบดวยพนธไมหลายชนดหลายตระกลและเปนพวกทมใบเขยวตลอดป (Evergreen species) ซงมลกษณะทางสรรวทยาและความตองการสงแวดลอมทคลายกน และ ประการทสอง หมายถง กลมของสงคมพชทอยปากอาว ชายฝงทะเลบรเวณเขตรอน (Tropical region) ซงสวนใหญประกอบดวยพนธไมตระกลโกงกาง (Rhizophora) เปนไมสาคญและมไมตระกลอนปะปนอยบางซงความหมายนตรงกบท William Macnaeนกวทยาศาสตรทมชอเสยงของโลกอกคนหนงไดใหความหมายไว ในรายงานการศกษาวจยเกยวกบปาชายเลนเมอป ค.ศ.1968

Food Agriculture Organization (1982, 160) กลาววา ปาชายเลน คอ ไมยนตนและไมพมทเตบโตอยต ากวาระดบน าขนสงสดในชวงน าเกด (Spring tides) และมน าทะเลทวมระบบรากอยเสมอ

Hamilton และ Snadaker (1984, 123) ระบวาปาชายเลน คอ ระบบนเวศของไมททนตอความเคมพบอยระหวางนาขนสงสดและนาลงตาสดในเขตรอนและกงเขตรอนของโลก

นพรตน บารงรกษ (2535, 136) กลาววา ปาชายเลน หรอ ปาโกงกาง (Mangrove forest) หรอ (Intertidal forest) คอ กลมของสงคมพชซงอยในระหวางเขตน าขนสงสดและน าลงตาสด บรเวณชายฝงทะเล ปากแมนา หรอ อาว

จากนยาม ความหมาย ของปาชายเลนทงหมดขางตน พอสรปไดวา ปาชายเลน หมายถง สงคมพชกลมหนงทมใบสเขยวตลอดป โดยสามารถเตบโตไดในบรเวณทเปนดนเลนและในบรเวณทมระดบน าขนสงสดและระดบน าลงตาสดของอาวและบรเวณชายฝงทะเลปากแมน า ในแถบบรเวณเขตรอนและแถบกงเขตรอนของโลก

10

2. ความสาคญและประโยชนของปาชายเลน ปาชายเลนมความสาคญและคณประโยชนตอมนษยทงทางตรงและทางออมอยางมากมาย

ซงสามารถสรปคณประโยชนของปาชายเลนได 4 ประการ ดงน (สนท อกษรแกว, 2532; เสาวลกษณ ถนจนทร, 2546) 2.1 ดานเศรษฐกจ

1) ดานปาไม ไมทไดจากปาชายเลนนามาใชประโยชนในลกษณะตาง ๆ ไดหลายรปแบบ ไมวาจะใชสรางบานเรอน สะพาน เสาเขม เฟอรนเจอร เครองมอจบสตวน าและไมค ายนสวนผลไม นอกจากน ยงนาไมมาเปนฟนและเผาถานซงนบวาเปนถานไมทมคณภาพทดทสดและใหความรอนสงตลอดจนพนธไมตาง ๆ จากปาชายเลน ยงนาไปใชประโยชนในการรกษาโรคภยเปนสมนไพรอกมากมาย และเปลอกไมบางชนดสามารถนามากลนไดสารเคมทมประโยชนเพอนาไปใชในงานอตสาหกรรม เชน แทนนน แอลกอฮอล กรดน าสม และน ามนดน เปนตน รวมไปถงยงไดของปา เชน กลวยไม รงผง ฯลฯ อกดวย

2) ดานประมง ปาชายเลนนบเปนแหลงอาหารทสาคญของสตวน านานาชนด เปนแหลงทอยอาศย แหลงหลบภย และแหลงอนบาลตวสตวน าในระยะตวออนมากมายหลายชนดนอกจากน ปาชายเลนยงเปนแหลงอาหารธรรมชาตตอการเพาะเลยงสตวน าบรเวณชายฝงอกดวย 2.2 ดานสงแวดลอม

1) ดานการอนรกษพนทชายฝงทะเล ปาชายเลนถอเปนฉากกาบงตามธรรมชาต ชวยลดความรนแรงของคลน ปองกนการเซาะพงทลายของดนตามชายฝง และชวยชะลอความรนแรงของลมพาย ปองกนสงแวดลอมเปนพษ เพราะรากของตนไมในปาชายเลนทงอกออกมาเหนอพนดน เชน รากหายใจ รากดดอาหาร และรากคายนจะทาหนาทคลายตะแกรงตามธรรมชาต คอยกลนกรองสงปฏกลตาง ๆ ทมากบกระแสน า นอกจากน ยงชวยฟอกน าเสยจากแหลงบนบกใหเปนน าคณภาพดกอนปลอยลงสชายฝงทะเล อกทงปาชายเลนชวยทาใหแผนดนบรเวณชายฝงทะเลงอกขยายออกไปในทะเลเกดเปนหาดเลนอนเหมาะแกการเกดพนธไมปาชายเลน และการเพาะเลยงประมงชายฝงได

2) ดานระบบนเวศวทยา ปาชายเลนเปนแหลงรวบรวมความหลากหลายาทางชวภาพชวยปรบความสมดลใหเกดขนบรเวณชายฝง เพราะปาชายเลนเปนระบบนเวศทเปนแนวเชอมตอระหวางบกกบทะเล และปองกนระบบนเวศทใกลเคยง โดยเฉพาะระบบนเวศหญาทะเลและปะการงใหรอดพนจากการถกทาลายของตะกอนนาเสยจากชายฝงอกดวย

11

2.3 ดานสงคม ประชาชนทอยอาศยบรเวณพนทปาชายเลนและชายฝง เปรยบปาชายเลนเปน

เสมอน “อขางอน า” เพราะนอกจากเปนทอยอาศยของชมชนแลวยงไดอาศยไมจากปาชายเลนทาเปนฟนและถาน เปนเชอเพลงหงตมอาหาร ใชเปนสวนประกอบของเครองมอประมง หรอขายเปนรายไดอกทาง อาศยปาชายเลนในการจบสตวน า เชน กง หอย ป ปลา มาบรโภคและขายอกดวยสาหรบพนธไมกนามาใชเปนสมนไพรในการรกษาโรคภยตาง ๆ อกทงปาชายเลนยงปองกนลมพายปาชายเลนชวยฟอกน าและอากาศใหบรสทธ นอกจากน ปาชายเลนยงเปนแหลงพกผอนหยอนใจและแหลงทองเทยวทสาคญของประชาชน และเนองจากปาชายเลนเปนแหลงทรวมสงมชวตทนาสนใจทงพชและสตวนานาชนดจงเปนแหลงศกษาธรรมชาตทสาคญอกดวย 2.4 ดานการศกษา

เนองจากปาชายเลนเปนแหลงทรวมสงมชวตทนาสนใจ ปาชายเลนจงเปนพนทปาทสาคญทใชสาหรบเปนแหลงคนควาและใหความรในเรอง พช สตว มนษยและนเวศวทยา

สารสนเทศและความสาคญของสารสนเทศ สารสนเทศ หมายถง ขอมล ขอเทจจรงทผานการวเคราะห หรอการประมวลผล จนเกดคณคามากขน และถกนาไปบนทกในรปแบบตางๆ เชน หนงสอ วารสาร และสออเลกทรอนกส และผใชสามารถนาสารสนเทศทตองการ หรอ สอดคลองกบบรบทของตนไปใชใหเกดประโยชนไดอยางสงสด(นตพงษ ปยาโน, 2555) สารสนเทศมความสาคญตอมนษยเปนอยางมาก นบตงแตชวยใหมนษยเกดการเรยนร ในสงทไมร ทาใหเกดความคดอาน และความเจรญงอกงามทางปญญา สามารถนาความรมาใชประโยชนในการอยรวมกบผอน สารสนเทศชวยใหสามารถตดสนใจแกปญหาตางๆ ไดอยางถกตอง และเหมาะสมเพอชวยเพมประสทธภาพในการทางานไดเปนอยางด ดงนนการแสวงหาสารสนเทศทมคณคาอยางกวางขวาง ยอมทาใหเกดประโยชนตอบคคล องคกร สถาบน และประเทศเปนอยางมาก (จราพรรณ สวสดพงษ, 2543, น.1) ดวงกมล อนจตต (2548, น. 4) ไดอธบายถงสารสนเทศวามความสาคญในหลาย ๆ ดานดงน 1) ชวยสนบสนนการวางแผนและนโยบายการพฒนาประเทศในดานตางๆ ใหสอดคลองกบสถานการณทเปนจรงในปจจบนมากทสด 2) ชวยในการแกไขปญหาทางเทคนค ตลอดจนพฒนาปรบปรงขนตอนกระบวนการผลตใหมประสทธภาพสงขน

12

3) ชวยใหตดตามความเจรญกาวหนาทางเทคโนโลยและการเปลยนแปลงตางๆ ของโลกไดอยางทนทวงท 4) สารสนเทศวทยาศาสตรและเทคโนโลยเปนสงจาเปนตอการวจยและพฒนาโดยเฉพาะเรองเกยวของกบกจกรรมการผลต การคดคนผลตภณฑใหมๆ การขยายธรกจหรอแนวโนมของเทคโนโลยใหมๆ 5) เปนสงทสาคญและจาเปนอยางยงตอภาคอตสาหกรรม ซงมประโยชนอยางยงในการพฒนาอตสาหกรรมใหเจรญกาวหนาโดยเฉพาะประเทศทกาลงพฒนา เพอทาใหสามารถแขงขนทางการคากบนานาประเทศได 6) ชวยพฒนาศกยภาพของคนในสงคม มการพฒนาตนเองอยางตอเนอง สรางสงคมแหงการเรยนร ซงเปนสงจาเปนอยางยงตอเศรษฐกจรปแบบใหม สรปไดวา สารสนเทศมความสาคญตอองคกร หนวยงาน และบคคลในแตละดานของการดาเนนงานหรอกจการตางๆ โดยใชประกอบในการวางแผน การจดทาโครงการ การตดสนใจในการบรหารองคกร เพอพฒนาองคกรและพฒนาบคลากรใหมความร ความสามารถในการปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพในทกดาน การจดการสารสนเทศ การจดการสารสนเทศ (Information Management) คอ การวางแผน จดหา รวบรวม จดเกบ รกษา และสงตอแพรกระจายสารสนเทศไปยงผใช เพอประโยชนในการใชงานอยางมประสทธภาพโดยใชเทคโนโลยสารสนเทศเปนเครองมอ ทงน เพอปรบปรงพฒนาสมรรถนะการบรหารงานและการดาเนนงานขององคกร สรางนวตกรรม เพมขดความสามารถทางการแขงขน และมงสการเปนองคกรแหงการเรยนร (รจเรขา วทยาวฑฒกล, 2553) การจดการสารสนเทศ เปนการบรหารจดการขององคกรทงภาครฐและเอกชน มกจะมรายละเอยดปลกยอยลงไปแลวแตประเภทและขนาดขององคกร ไมไดมลกษณะเปน “One size fits all” อาจเปนองคกรททาหนาทจดเกบและบรการสารสนเทศโดยตรง เชน หองสมด หรอองคกรทใชสารสนเทศในการดาเนนธรกจทงขนาดเลก กลาง ใหญ หรอระดบประเทศกได ปจจบนมธรกจรบจางจดการสารสนเทศสาหรบองคกรภาคธรกจเกดขน เพอใหการบรหารจดการสารสนเทศภายในองคกรเปนไปอยางมประสทธภาพ ผลตสารสนเทศทถกตอง มคณภาพ ทนสมย และเชอถอได มการใชเมทาดาทาทถกตอง จดทาฐานขอมลและจดทาเหมองขอมล (Data Mining) โดยดงขอมลแตละกลมทกาหนดไวในแผนทสารสนเทศ (Information Map) ขนมาใชเมอตองการ กาหนดวตถประสงคของการใชสารสนเทศ การเขาถงสารสนเทศ กาหนดวาใครมสทธเขาถงได ใครทไมม

13

สทธเขาถง การจดเกบและรกษาความปลอดภยของสารสนเทศ การกาจดสารสนเทศทไมใชแลว หรอไมมประโยชน การจดการระเบยนเอกสารสาคญตางๆ เชน ทางกฎหมาย การเงน การคา งานวจย ทรพยสนทางปญญา เปนตน ระบบการจดการสารสนเทศ (Information Management Systems) อาจแยกยอยตามประเภทและกจกรรมของสารสนเทศ เชน ระบบการจดการเอกสาร ระบบการจดการระเบยนบนทก ระบบการจดการเนอหาบนเวบ ระบบการจดการคลงสอดจทล ระบบการจดการสอการเรยนการสอน ระบบการจดการหองสมด เปนตน การจดการสารสนเทศประกอบดวยองคประกอบหลก 4 ประการคอ 1. มนษย (People) 2. กระบวนการ (Process) 3. เทคโนโลย (Technology) 4. เนอหา (Content) ดงนน การจดการสารสนเทศไมไดเกยวของแคเทคโนโลยเพยงอยางเดยว แตเกยวของกบมนษย สถาปตยกรรมโครงสรางของสารสนเทศ เมทาดาทา และคณภาพของเนอหาดวย (รจเรขา วทยาวฑฒกล, 2553 )

ระบบสารสนเทศภมศาสตร 1. ความหมายของระบบสารสนเทศภมศาสตร ระบบสารสนเทศภมศาสตร (Geographic information system, GIS) คอ ระบบฐานขอมลทางคอมพวเตอรเพอใชในการจดการ นาเขาขอมลและขอสนเทศเชงพนท (Spatial data and information) ดวยการรวบรวม (Collecting) จดเกบ (Storing) จดเตรยม (Manipulating) ดดแปลง (Transforming) วเคราะห (Analysis) สรางแบบจาลอง (Modeling) พรอมทงแสดงผล (Display) ขอมลเชงพนท และขอมลตองเปนขอมลทสามารถอางองตาแหนงทางภมศาสตร (พงษสนต สจนทร, 2545)

ระบบสารสนเทศภมศาสตร (Geographic information system, GIS) คอ ขอมล วตถ (Object) เหตการณหรอปรากฏการณ (Phenomena) ตาง ๆ ทเกดขนทมความเกยวของโดยตรงหรอโดยออมกบตาแหนงหนง ๆ ทสมพนธกบพนผวของโลกโดยมชวงเวลาเปนตวกาหนดและทาการรวบรวมขอมลทงหมดแทนดวยเครองหมายหรอสญลกษณ พรอมทงขอมลรายละเอยดของวตถ แตละอยาง นามาจดเกบเปนหมวดหม เรยกวา ขอมลเชงพนท (Spatial data) ซงอาจเปนขอมลในรปแบบแผนทกระดาษ หรอขอมลแผนทระบบดจทล (อทย สขสงห, 2547)

ระบบสารสนเทศภมศาสตร หมายถง ขบวนการของการใชคอมพวเตอรฮารดแวร (Hardware) ซอฟตแวร (Software) ขอมลทางภมศาสตร(Geographic data) และการออกแบบ (Personal design) ในการเสรมสรางประสทธภาพของการจดเกบขอมล การปรบปรงขอมล การคานวณและการวเคราะหขอมล ใหแสดงผลในรปขอมลทสามารถอางองไดในทางภมศาสตร หรอหมายถง การใชสมรรถนะของคอมพวเตอรในการจดเกบและการใชขอมล เพออธบายสภาพตางๆ

14

บนพนผวโลก โดยอาศยลกษณะทางภมศาสตรเปนตวเชอมโยงความสมพนธระหวางขอมลตางๆ (สระ พฒนเกยรต, 2546)

จากนยามขางตน พอสรปไดวา ระบบสารสนเทศภมศาสตรเปนเครองมอทใชระบบคอมพวเตอรเพอชวยในการนาเขาจดเกบจดเตรยมดดแปลงแกไขจดการและวเคราะหพรอมทงนาเสนอและแสดงผลขอมลเชงพนทตามวตถประสงคตางๆทกาหนดไวเพอใหไดสารสนเทศทมคณคาและสามารถนาไปใชในการบรหารจดการในพนทไดอยางมประสทธภาพ

2. องคประกอบของระบบสารสนเทศภมศาสตร องคประกอบของ GIS (Components of GIS) องคประกอบหลกของระบบ GIS จดแบงออกเปน 5 สวนใหญ ๆ คอ ขอมล (Data) อปกรณคอมพวเตอร (Hardware) โปรแกรม (Software) บคลากร (People) และวธการหรอขนตอนการทางาน (Methods)โดยมรายละเอยดของแตละองคประกอบดงตอไปน (จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ม.ป.ป.)

1) ขอมล คอ ขอมลตาง ๆ ทจะใชในระบบ GIS และถกจดเกบในรปแบบของฐานขอมลโดยไดรบการดแล จากระบบจดการฐานขอมลหรอ DBMS ขอมลจะเปนองคประกอบทสาคญรองลงมาจากบคลากร 2) อปกรณคอมพวเตอร คอ เครองคอมพวเตอรรวมไปถงอปกรณตอพวงตาง ๆ เชนDigitizer, Scanner, Plotter, Printer หรออน ๆ เพอใชในการนาเขาขอมล ประมวลผล แสดงผล และผลตผลลพธของการทางาน 3) โปรแกรม คอ ชดของคาสงสาเรจรป เชน โปรแกรม Arc Info, Map Info ฯลฯ ซงประกอบดวยฟงกชน การทางานและเครองมอทจาเปนตาง ๆ สาหรบนาเขาและปรบแตงขอมลจดการระบบฐานขอมลเรยกคนวเคราะห และ จาลองภาพ

4) บคลากร คอ ผปฏบตงานซงเกยวของกบระบบสารสนเทศภมศาสตร เชน ผนาเขาขอมล ชางเทคนค ผดแลระบบฐานขอมล ผเชยวชาญสาหรบวเคราะหขอมล ผบรหารซงตองใชขอมลในการตดสนใจ บคลากรจะเปนองคประกอบทสาคญทสดในระบบ GIS เนองจากถาขาดบคลากร ขอมลทมอยมากมายมหาศาลนน กจะเปนเพยงขยะไมมคณคาใดเลยเพราะไมไดถกนาไปใชงาน อาจจะกลาวไดวา ถาขาดบคลากรกจะไมมระบบ GIS

5) วธการหรอขนตอนการทางาน คอ วธการทองคกรนน ๆ นาเอาระบบ GIS ไปใชงานโดยแตละ ระบบแตละองคกรยอมความแตกตางกนออกไป ฉะนนผปฏบตงานตองเลอกวธการในการจดการกบปญหาทเหมาะสมทสดสาหรบของหนวยงานนน ๆ เอง

15

ภาพประกอบ 1 องคประกอบทสาคญของระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS)

ทมา : จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ม.ป.ป.

ภาพประกอบ 2 อปกรณตางๆ ของ GIS ทมา : มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ม.ป.ป.

2.1 ลกษณะขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตรลกษณะของขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตร (โสภา แซเฮง, 2545) แบงไดเปน 3 ประเภทคอ

1) ขอมลเชงพนท (Spatial data) เปนขอมลทสามารถอางองกบตาแหนงภมศาสตร(Geo-referenced) ทางภาคพนดนเปนระบบงานคอมพวเตอรซงผสมผสานกบการทางานดวยมอ 2) ขอมลทไมอยในเชงพนท (Non-spatial data) เปนขอมลทเกยวของกบคณลกษณะตางๆในพนทนนๆ (Attributes) ไดแกขอมลการถอครองทดนขอมลปรมาณธาตอาหารในดนและขอมลเกยวกบสภาวะเศรษฐกจและสงคมเปนตน

3) ขอมลเชงพนทสามารถแสดงสญลกษณได 3 รปแบบ (Features) ดงแสดงในภาพท 3 คอ

16

ก. จด (Point) ไดแก ทตงหมบาน ตาบล อาเภอ จดตดของถนน จดตด ของแมนา เปนตน

ข. เสน (Line) ไดแก ถนน ลาคลองแมนาเปนตน ค. พนทหรอรปหลายเหลยม (Area or Polygons) ไดแกพนทเพาะปลกพชพนทปา

ขอบเขตอาเภอขอบเขตจงหวดเปนตน

ภาพประกอบ 3 รปแบบขอมลเชงพนท

ทมา : มหาวทยาลยสงขลานครนทร, 2551

2.2 ลกษณะขอมลเชงคณลกษณะ ลกษณะขอมลเชงคณลกษณะ(Attribute characteristics) หมายถงลกษณะประจาตวหรอ

ลกษณะทมความแปรผนในการชวดปรากฏการณตางๆตามธรรมชาตโดยจะระบถงสถานทททาการศกษาในชวงระยะเวลาหนงๆ ลกษณะขอมลเชงคณลกษณะ (Attribute) อาจมลกษณะทตอเนองกน เชน เสนชนระดบความสง (Terrain elevation) หรอเปนลกษณะทไมตอเนองเชนจานวนพลเมอง (Number of inhabitants) และชนดของสงปกคลมดน (Land cover type) เปนตนคาความแปรผนของลกษณะขอมลเชงคณลกษณะนจะทาการชวดออกมาในรปของตวเลข 2.3 ลกษณะขอมลเชงพนท ลกษณะขอมลเชงพนท (Spatial characteristics) ตวแทนในการจดเกบขอมลในเชงภมศาสตรเปนตามรปท5แบงเปน 2 ประเภทดงน 1) Vector representation อาจแสดงดวยจดเสนหรอพนทซงถกกาหนดโดยจดพกดซงขอมลประกอบดวยจดพกดทางแนวราบ (X, Y) และ/หรอแนวดง (Z) หรอ (Cartesian coordinate system) ถาเปนพกดตาแหนงเดยวกจะเปนคาของจดถาจดพกดสองจดหรอมากกวากเปนเสนสวนพนทนนจะตองมจดมากกวา 3 จดขนไปและจดพกดเรมตนและจดพกดสดทายจะตองอยตาแหนงเดยวกน ขอมลเวกเตอรไดแก ถนน แมนา ลาคลอง ขอบเขตการปกครอง เปนตน

17

2) Raster or Grid representation คอจดของเซลลทอยในแตละชวงสเหลยม (Grid) โครงสรางของ Raster ประกอบดวยชดของ Grid cell หรอ Pixel หรอ Picture element cell ขอมลแบบ Raster เปนขอมลทอยบนพกดรปตารางแถวนอนและแนวตง แตละเซลลอางองโดยแถวและสดมภภายใน Grid cell จะมตวเลขหรอภาพขอมล Raster ความสามารถแสดงรายละเอยดของขอมลราสเตอรขนอยกบขนาดของเซลล ณ จดพกดทประกอบขนเปนฐานขอมลแสดงตาแหนงชดนนซงขอมลประเภท Raster มขอไดเปรยบในการใชทรพยากรระบบคอมพวเตอรทมประสทธภาพดกวาชวยใหสามารถทาการวเคราะหไดรวดเรว Raster data อาจแปรรปมาจากขอมล Vector หรอแปลงจาก Raster ไปเปน Vector แตเหนไดวาจะมความคลาดเคลอนเกดขนระหวางการแปรรปขอมล

ภาพประกอบ 4 ลกษณะขอมลเชงพนท

ทมา : โสภา แซเฮง, 2545 3. การทางานของระบบสารสนเทศภมศาสตร การทางานของระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS Operation System) (สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข, ม.ป.ป.) ประกอบดวย 4 ขนตอนหลกๆคอ

3.1 การวเคราะหปญหาหรอการกาหนดวตถประสงค เปนขนตอนแรกและสาคญทสดในการดาเนนงานทเกยวกบระบบสารสนเทศภมศาสตรทงนนกวเคราะห GIS ตองทราบวตถประสงคทชดเจนกอนการดาเนนงานในขนตอนตางๆวาตองการแกไขปญหาอะไรปญหาดงกลาวสามารถตอบไดโดย GIS หรอไมและผลทคาดวาจะไดรบจากการวเคราะหคออะไรและใครจะเปนผนาผลการวเคราะหไปใชในขนตอนตอไป

3.2 การจดเตรยมและนาเขาขอมล หมายถงการกาหนดรหสใหแกขอมลแลวบนทกขอมลเหลานนลงในฐานขอมลการสรางขอมลตวเลขทปราศจากทผดเปนงานสาคญและซบซอนทสดซงอาจนาเขาไดดวยกระบวนการดงตอไปน

18

3.2.1 การนาเขาขอมลทางพนท (Spatial data) วธการนาเขาขอมลทางพนทใน GIS มหลายวธซงขนอยกบอปกรณของหนวยงานนนๆหรองบประมาณทสามารถจดซอลกษณะของการใชงานและชนดของขอมลทจะนาเขาดวยชนดของขอมลไดแกแผนททมอยแลวเอกสารจากการสารวจภาคสนามเอกสารทเขยนดวยมอภาพถายทางอากาศและภาพถายดวยระบบการรบรระยะไกล (Remotely sensed imagery) ขอมลจากการสารวจภาคสนามเชนกระบวนการศกษาชมชนอยางรวดเรว (Rural Rapid Appraisal - RRA) วธการนาเขาขอมลทางพนทมดงน 1) การนาเขาขอมลสระบบเวกเตอรดวยมอ ขอมลพนฐานของระบบนคอจดเสนและพนทคาพกดของขอมลทไดจากกรดอางองทมอยในแผนทหรอไดจากการอางองจาก กรดทนามาซอนบนแผนทขอมลเหลานอาจจะพมพเขาเครองเพอเกบในแฟมขอมลธรรมดาหรอนาเขาสโปรแกรมกได 2) การนาเขาขอมลสระบบกรดดวยมอ ขอมลจดเสนและพนทจะแสดงดวย ชองกรด 2.1) เลอกขนาดของชองกรด (ราสเตอร) แลววางแผนกรดโปรงใสตามขนาดทเลอกซอนบนแผนท 2.2) กรอกคาลกษณะประจาของแผนทหนงคาตอชองกรดหนงชองหรอใชสสญลกษณแทน 2.3) พมพเขาแฟมขอความในคอมพวเตอร 3) การนาเขาดวยการดจไทซ ซงเปนเครองอานพกดทาใหการกาหนดรหส(X,Y) ใหแกจดเสนและพนทหรอชองกรดไดอยางรวดเรวขนคอมพวเตอรจะตดตอกบเครองอานพกดไดดวยคาสงทางเมนกราฟฟกคาพกดของจดทอยบนกระดานเครองอานพกดจะถกสงไปยงคอมพวเตอรทางปากกาแมเหลกทลากดวยมอซงเปนอปกรณงายๆทเรยกวา "เมาส" (Mouse)หรอ "พค" (Puck) สาหรบการทาแผนทซงตองการความถกตองสงในเมาสจะมขดลวดฝงอยในกลองพลาสตกซงมชองพรอมกบกากบาทซงออกแบบเพอใหมความถกตองแมนยาสงขนพกดของจดจะถกดจไทซดวยการวางเสนกากบาทเหนอจดทตองการแลวกดปมบนเมาส 4) การแปลงเวกเตอรใหเปนกรดและการแปลงขอมลเวกเตอรใหเปนราสเตอร ทาใหมการสญเสยขอมลโดยไมสามารถหลกเลยงไดเพราะจดภาพทใกลเสนขอบมกคลาดเคลอนหรอมรหสผดไปการสญเสยความถกตองแปรผนตามขนาดของชองกรด คอ ชองกรดยงเลกมากเทาไรความผดพลาดยงลดลง 3.2.2 การนาเขาขอมลเชงคณลกษณะขอมลเชงคณลกษณะหรอลกษณะประจาทเกยวของทไมองพนท (Attribute data) ไดแกคณสมบตของเอนตตทางพนทซงจาเปนตองมการ

19

จดการใน GIS เชน การดจไทซเสนถนน เสนถนนแตละประเภทอยในรปขอมลทางพนทของ GIS ซงแสดงดวยสสญลกษณหรอตาแหนงบนแผนทขอมลเกยวกบประเภทของถนนอาจรวมในสญลกษณแผนทซงมอยตามปกตอยแลวเมอผใชงานตองการบนทกขอมลเกยวกบความกวางของถนนหรอความหนาของชนซเมนตชนดของซเมนตวธการสรางวนทสรางตาแหนงของสแยกหรอไฟแดงเปนตนเนองจากขอมลเหลานมเอนตตทางพนทรวมกนเราจงสามารถเกบแยกและประมวลผลขอมลเหลานตางหากไดโดยไมรวมกบขอมลเชงพนทหากเปนขอมลประเภทขอบเขตการปกครองอาจจะใสขอมลเรองประชากรชายหญงและรายไดเฉลยเปนตน 3.2.3 การเชอมขอมลพนทกบขอมลทไมองพนทการเชอมตอขอมลเชงพนทเขากบขอมลเชงคณลกษณะนนจะสามารถทาไดโดยการเชอมตอเพยงชวคราวหรอการทาใหเปนการเชอมตอแบบถาวรไดโดยระบวนการทางระบบสารสนเทศภมศาสตรซงจะตองคานงถงขนาดของขอมลทจะมขนาดใหญเพมขนไปดวยฐานขอมลใหมทไดในตารางสามารถนาไปใชในการสอบถามคนหาหรอวเคราะหในขนตอไปไดอยางมประสทธภาพมากขนหากฐานขอมลนนมความถกตองจากการเกบรวบรวมอยางมประสทธภาพ ทงนโปรแกรม (Software) ทใชในการนาเขามหลายโปรแกรม เชน Arc Info, ArcView, MapInfo, SPAN, ERDAS เปนตน สวนการนาเขาฐานขอมลทมความสมพนธกบขอมลเชงพนทสามารถนาเขาโดยโปรแกรม Spread sheet หรอโปรแกรมทวไป เชน Excel, Lotus, FoxPro, Word หรอโปรแกรมทางดาน GIS

3.2.4 การจดเกบขอมลเชงพนทในระบบสารสนเทศภมศาสตร (Cartographic representation) ขอมลประเภท Vector ซงประกอบดวยขอมล 3 ประเภท คอจดลายเสนและพนทหรออาณาบรเวณขอมลดงกลาวจะถกจดเกบโดยอางองจากคาพกดทางภมศาสตรทงนรหสของขอมลอาจเรยงตามลาดบของการนาเขาหรอเรยงตามคารหสทถกกาหนดโดยผใชระบบ (User id) ยกเวนขอมลกรดทจดเกบตามตาแหนงของแนวตง (Column) และแนวนอน (Row)

3.2.5 ความสมพนธทางพนท (Spatial topology) ขอมลประเภท Vector โดยทวไปจะมระบบการจดเกบขอมลเฉพาะของขอมลแตละลกษณะ (Each graphic object) ซงลกษณะความสมพนธของขอมลเชงพนทและขอมลบรรยายในระบบการจดเกบแบบนเรยกวาความสมพนธเชงพนท (Spatial topology) โดยการจดเกบขอมลดงกลาวใชเนอทนอยสามารถวเคราะหขอมลไดรวดเรวและหลงจากไดสราง Topology เรยบรอยแลวขอมลตางๆสามารถนามาวเคราะหเชงพนทได

3.2.6 การจดเกบและการจดการฐานขอมล (Database) นยมใชโครงสรางตามหลกการของฐานขอมลเชงสมพนธ (Relational database) ซงสามารถใชโปรแกรมระบบจดการฐานขอมลเชงสมพนธ (Relational Database Management System: RDBMS) เพอการจดการฐานขอมล เชน

20

Microsoft Access, Oracle และ dBase ในการเชอมโยงระหวางขอมลกราฟฟกและขอมลลกษณะสมพนธไดโดยตารางขอมลทใชอธบายขอมลเชงพนทหรอทเรยกวา Attribute จะถกจดเกบในรปแบบทสมพนธกบขอมลเชงพนทเพอใหเปนขอมลทมความถกตองและงายตอการปรบแกและเรยกใชขอมลแตละเรองควรแยกเกบเปนคนละแฟมขอมล (File) และแยกจากขอมลกราฟฟกหรอขอมลเชงพนทแตตองมรายละเอยดในรายการใดรายการหนง (Field) ทมคาและคณลกษณะ (ตวเลขหรอตวอกษร) ทเหมอนกนเพอใชเชอมโยงตารางขอมลเขากบขอมลเชงพนทหรอเชอมโยงตารางขอมลหนงกบอกตารางหนง 3.3 การวเคราะหขอมล ระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) มความสามารถในการนาเขาขอมลเชงพนทหลายๆชนขอมล (Layer) มาซอนทบกน (Overlay) เพอทาการวเคราะหและกาหนดเงอนไขตางๆโดยใชคอมพวเตอรตามวตถประสงคหรอตามแบบจาลอง (Model) ซงอาจเปนการเรยกคนขอมลอยางงายหรอซบซอน เชนโมเดลทางสถตหรอโมเดลทางคณตศาสตร ทงนเนองจากชนขอมลตางๆถกจดเกบโดยอางองคาพกดทางมศาสตรมการจดเกบอยางมระบบและประมวลผลโดยใชเครองคอมพวเตอรผลทไดรบจากการวเคราะหจะเปนอกชนขอมลหนงทมลกษณะแตกตางไปจากชนขอมลเดมการวเคราะหขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตรมหลายรปแบบซงในเอกสารนจะบรรยายถงการวเคราะห 4 รปแบบหลกๆดงน

1) พนทกนชนการสรางแนวพนทรอบสงใดสงหนงเปนระยะทางตามทกาหนดเรยกวาการสรางพนทกนชนสาหรบขอมลแบบเวคเตอรสามารถสรางพนทกนชนรอบจดเสนและพนทไดสวนขอมลราสเตอรกสามารถสรางพนทกนชนไดเชนกนแตดวยลกษณะโครงสรางขอมลซงเปนกรดเซลลโดยเฉพาะอยางยงถากรดเซลลมขนาดใหญการสรางพนทกนชนกจะยงมความคลาดเคลอนเชงระยะทางดงนนการสรางพนทกนชนจงกจะใชสาหรบขอมลแบบเวคเตอรสาหรบขอมลประเภทหนงๆสามารถสรางพนทกนชนไดหลายชวง (Ring) ตามระยะทางทกาหนดโดยพนทกนชน 1 ชนและ 2 ชนของขอมลประเภทจดและพนทกนชนของเสนไดแสดงในภาพประกอบ 5 และ 6 ตามลาดบ

21

ภาพประกอบ 5 พนทกนชนของขอมลประเภทจดและเสน

ทมา : สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข, ม.ป.ป.

สาหรบพนทกนชนของพนท (Polygon) สามารถสรางไดหลายลกษณะโดยสรางออกไปดานนอกของพนทและสรางเขามาภายในพนททงนขนอยกบวตถประสงคของการใชงานเชนการหาพนทกนชนของขอมลประเภทพนทซงเปนแหลงน าแหงหนงในการวเคราะหหาแหลงทอยอาศยของกวางทอยหางแหลงน าไมเกน 1 กโลเมตร ดงนนในการพจารณาพนททกวางอาจอาศยอยจะตองสรางพนทกนชนออกไปดานนอกของแหลงนาเปนระยะ 1 กโลเมตร และอกตวอยางหนงคอการหาพนทอนบาลสตวน าทอยหางจากตลงไมเกน 2 เมตร ดงนนตองสรางพนทกนชนเขามาดานในของแหลงน าเปนระยะ 2 เมตร เปนตนรปแบบของพนทกนชนทสรางออกไปดานนอกและเขามาดานในของขอมลประเภทพนท (Polygon) ดงแสดงในภาพท 6

ภาพประกอบ 6 รปแบบการสรางพนทกนชนของขอมลประเภทพนท (Polygon)

ทมา : สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข, ม.ป.ป. 2) การซอนทบขอมลเชงพนทการซอนทบขอมลเชงพนทเปนการวเคราะหขอมลหลายชนขอมลรวมกนโดยขอมลเหลานนตองอยในบรเวณเดยวกนและมคณลกษณะตางกนผลจากการวเคราะหจะทาใหไดชนขอมลใหมเชนการวเคราะหความเสยงตอการสญพนธของสงมชวต A โดยชนขอมลทนามาวเคราะหรวมกนประกอบดวยการกระจายของสงมชวตชนด X, Y และ Z ซงม

22

อทธพลตอสงมชวต A ชนขอมลภมประเทศชนขอมลการใชประโยชนทดนชนขอมลการถอครองกรรมสทธทดนและชนขอมลพนทอนรกษแผนผงการวเคราะหขอมลไดแสดงในภาพท 7

ภาพประกอบ 7 การวเคราะหขอมลโดยการซอนทบขอมลเชงพนท

ทมา : สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข, ม.ป.ป. ในการซอนทบขอมลมกระบวนการในการคานวณโดยใชหลกพชคณตบลน (Boolean Algebra) ซงมตวดาเนนการ คอ NOT, AND, OR และ XOR โดยกาหนดใหมพนท A และ B เมอใชตวดาเนนการแบบตางๆ กระทากบพนท A และ B จะไดผลลพธดงภาพท 8

ภาพประกอบ 8 ผลจากการใชตวดาเนนการแบบบลน ทมา : สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข, ม.ป.ป.

ซอฟตแวรสวนใหญจะมตวดาเนนการเพยง NOT, AND และ OR ถาหากการวเคราะหจาเปนตองใช XOR กสามารถผสมผสานตวดาเนนการอนๆ เขาดวยกนโดย A XOR B = (A OR B) AND NOT (A AND B) ในการกาหนดตวดาเนนการเพอซอนทบขอมลตองเปนไปตาม

23

เงอนไขของการวเคราะหเชน ในหนองน าแหงหนงกาหนดพนทอนบาลสตวน าตองอยหางจากตลงไมเกน 2 เมตร และตองมความลกไมเกน 1 เมตร ดงนนการหาพนททเหมาะสมตองใชชนขอมล 2 ชน โดยชนขอมลแรกเปนพนทกนชนทสรางเขาไปในหนองน าเปนระยะ 2 เมตร สวนชนขอมลทสองเปนพนทในหนองน าทมความลกไมเกน 1 เมตร ในการวเคราะหตองนาชนขอมลทงสองมาซอนทบกนโดยใชตวดาเนนการแบบ AND เปนตน

3) การวเคราะหโครงขาย (Network analysis) ในการวเคราะหโครงขายจะเปนการวเคราะหขอมลประเภทเสน (Line) เทานน โดยขอมลประเภทเสนในระบบสารสนเทศภมศาสตรประกอบดวยเสนสมมต เชน เสนรง เสนแวง และเสนขอบเขตการปกครอง สวนอกประเภทหนงเปนขอมลประเภทเสนทปรากฏอยจรง เชน เสนถนน เสนแมน า และเสนทางสายไฟฟา ในการวเคราะหโครงขายจะวเคราะหเฉพาะขอมลเสนทปรากฏอยจรงสวนใหญการวเคราะหโครงขายจะถกนาไปประยกตใชกบเสนทางคมนาคม เชน การเดนทางจากบานไปททางานตองใชเสนทางใดจงจะเปนระยะทางทสนทสด ในบางกรณการหาระยะทางทสนทสดไมใชคาตอบทผวเคราะหตองการ แตสงทตองการกคอเสนทางทดทสดในการเดนทางจากบานไปททางาน ในการหาคาตอบทดทสดขนอยกบปจจยทผวเคราะหตองการนามาพจารณารวมดวย เชน ระยะทางตองสนทสด และใชเวลาเดนทางนอยทสด และประหยดคาใชจายมากทสด ดงนนการหาเสนทางจากบานไปยงททางานโดยใชเงอนไขระยะทางสนทสด กบเสนทางทดทสดอาจไดผลจากการวเคราะหแตกตางกน ดงภาพท 9

ภาพประกอบ 9 การวเคราะหโครงขายหาเสนทางสนทสด และเสนทางดทสด ทมา : สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข, ม.ป.ป.

ในการวเคราะหเสนทางคมนาคมอยางมประสทธภาพจาเปนตองมฐานขอมลท

ทนสมยไมวาจะเปนเสนทางทตดขนมาใหม และสภาพการจราจร ตลอดจนการนากฎจราจรเขามารวมพจารณาในการวเคราะห การวเคราะหในรปแบบนจงตองมความละเอยดในการกาหนดปจจยเพอใหไดผลการวเคราะหทถกตองและสามารถนาไปใชไดจรง

24

4) การวเคราะหพนผว (Surface analysis) การวเคราะหพนผวเปนการวเคราะหการกระจายของคาตวแปรหนงซงเปรยบเสมอนเปนมตท 3 ของขอมลเชงพนท โดยขอมลเชงพนทมคาพกดตามแนวแกน X และ Y สวนตวแปรทนามาวเคราะหเปนคา Z ทมการกระจายตวครอบคลมทงพนท ตวอยางของคา Z ไดแก ขอมลความสงของพนท ปรมาณน าฝน อณหภม และราคาทดน เปนตน ผลจากการวเคราะหพนผวสามารถแสดงเปนภาพ 3 มตใหเหนถงความแปรผนของขอมลดวยลกษณะสงตาของพนผวนน การแสดงขอมลพนผวสามารถใชโครงสรางขอมลแบบเวคเตอรโดยการใช Triangulated Irregular Network (TIN) หรอใชโครงสรางแบบราสเตอรโดยการใช Digital Elevation Model (DEM)

4.1 TIN แสดงลกษณะของพนผวโดยการใชรปสามเหลยมหลายรปซงมดานประชดกนและใชจดยอดรวมกนเรยงตอเนองกนไป โดยคา Z จดเกบอยทจดยอดของสามเหลยม จดเหลานจะกระจายตวไมสมาเสมอ โดยพนททมความแตกตางของคา Z มากๆ จดจะอยใกลๆ กน แตพนททมคา Z ไมแตกตางกนนก จดจะอยหางกนดงทแสดงในภาพท 10 ดานซายมอ

4.2 DEM มลกษณะเปนกรดเซลลขนาดเทากนเรยงตอเนองกนครอบคลมทงพนท คาประจากรดเซลลคอคา Z ดงนนคา Z ในพนทจงมการกระจายตวอยางสมาเสมอ ดงภาพประกอบ 10 ดานขวามอ

ภาพประกอบ 10 ลกษณะของ TIN และ DEM

ทมา : สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข, ม.ป.ป. ในเบองตนขอมลคา Z ทใชในการวเคราะหพนผวมอยเพยงบางจดในพนทศกษา เชนขอมลนาฝนมอยทตาแหนงของสถานน าฝนซงกระจายอยในพนทศกษาเทานน การจะวเคราะหคา Z จงจาเปนตองใชการประมาณคาเชงพนท (Spatial interpolation) ภายใตสมมตฐาน 2 ขอคอ คา Z ตองมการเปลยนแปลงแบบตอเนองคอยเปนคอยไป และคา Z ตองมความสมพนธเชงพนท โดยคา Zของจดทไมทราบคาจะมคาใกลเคยงกบจดททราบคาทอยไกลออกไปเปนระยะทางนอยทสด

25

การวเคราะหพนผวสามารถนาไปประยกตใชไดหลายแนวทาง ไมวาจะเปนการวเคราะหภาพตดขวาง การแสดงลกษณะของพนผว การวเคราะหความสามารถในการมองเหนภมประเทศจากมมมองตางๆ การคานวณปรมาตรของพนท และการแสดงลกษณะภมประเทศรวมกบแผนท หรอภาพถาย เชน ภาพดาวเทยม Landsat ดงแสดงในภาพประกอบ 11

ภาพประกอบ 11 การแสดงขอมลจากภาพดาวเทยมรวมกบ DEM

ทมา : สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข, ม.ป.ป.

3.4 การแสดงผลขอมล ผลทไดรบจากการวเคราะหขอมล สามารถนาเสนอหรอแสดงผลไดท งบน

จอคอมพวเตอร (Monitor) ผลตออกเปนเอกสาร (แผนทและตาราง) โดยใชเครองพมพ หรอ Plotter หรอสามารถแปลงขอมลเหลานนไปสระบบการทางานในโปรแกรมอนๆ ในรปแบบของแผนท (Map) แผนภม (Chart) หรอตาราง (Table) ได

26

ภาพประกอบ 12 การแสดงผลขอมลของระบบสารสนเทศภมศาสตรในลกษณะของแผนท

ทมา : สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข, ม.ป.ป.

แบบจาลอง (Models) Banks (1998) นยาม แบบจาลอง (Models) คอ การแสดงระบบตามสภาพจรง โดยพจารณาเหตการณทเกดขนและสงผลตอการเปลยนสถานะของระบบ (อจจมา สวสดการ, 2548) 1. การสรางแบบจาลองความสงภมประเทศดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร แบบจาลองความสงภมประเทศเชงตวเลข สามารถสรางไดจากขอมลหลายรปแบบสามารถจาแนก (นฤมล ทารกษา, 2547) ไดเปน 2 กลม ดงนคอ

1.1 การสรางจากขอมลแผนทหรอขอมลทไดจากการดจไทส (Digitizing altimetry data) ไดแกจดความสง เสนชนความสง แหลงน า ถนน และสงกอสรางอนๆ สามารถนาไปสรางแบบจาลองความสง ภมประเทศไดสองรปแบบ คอ แบบจาลองความสงแบบราสเตอร (Digital Elevation Model : DEM) กบ แบบ TIN โดยมากนยมสรางเปนแบบ TIN กอน เนองจากความสามารถในการเพมเตมรายละเอยดภมประเทศ อาท เสนถนน แมน า ลาคลอง ฯลฯ ชวยใหสามารถจาลองภมประเทศทซบซอนใหมความถกตองและใกลเคยงกบสภาพพนทจรงมากทสด และเมอตองการนาขอมลไปใชวเคราะหเชงพนทอยางอนตอ กสามารถใชโปรแกรมระบบ

27

สารสนเทศภมศาสตรในการแปลงรปแบบขอมลจาก TIN ไปเปน DEM ไดนอกจากนการสรางแบบจาลองความสงแบบโครงขายสามเหลยม แมจานวนขอมลจดความสง (Spot heights) นอยกวาแบบจาลองพนผวราสเตอรแตสามารถใหขอมลแบบจาลองความสงภมประเทศทละเอยดถกตองใกลเคยงกน และเนองจากความซบซอนของรปแบบการเกบขอมล จงทาใหการสรางแบบ TIN ใชเวลาในการวเคราะหมากกวาแบบ DEM

1.2 การสรางจากขอมลภาพหรอขอมลทสรางดวยเทคนคการรบรจากระยะไกล อาท ภาพถายทางอากาศ ภาพถายดาวเทยม แลวใชเทคนคการมองภาพตางมม (Oblique viewing) ของพนทเดยวกน ทเรยกวา “Stereoscopic” มาชวยในการวเคราะหความสมพนธของมม เพอหาความสงของวตถและพนทดวยคอมพวเตอรรวมกบโปรแกรมวเคราะหภาพ (Image processing program) ในการกาหนดจดควบคมภาคพนดน และขอมลการบนถาย เพอคานวณคาความสงบรเวณ แลวสรางแบบจาลองความสงภมประเทศเชงตวเลข

2. การสรางแบบจาลองพนผวแบบ 2 มต ดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร

จากการศกษาเอกสารตางๆทเกยวของไดพบวา Peter A. Bur rough& Rachael McDonnell (1998) Environmental Systems Research Institute (1997) Environmental Systems Research Institute (2000) Federal Emergency Management Agency (2001) และศรสอาด ตงประเสรฐ สามารถสรปสาระสาคญอนเกยวของกบการสรางแบบจาลองพนผวแบบ 2 มตดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร (นฤมล ทารกษา, 2547) ไดดงน

พนผว คอ พนทตอเนองทแสดงคาใดๆ ประกอบดวยจดจานวนมากมายไมจากด ตวอยางเชน จดแทนคาความสง ณ ตาแหนงตางๆ ของพนผวโลก จดแทนคาความลกของทองน าในเขอน เปนตน ซงคาทสนใจ เหลานเรยกวา “คา Z” (Z-value) และแทนคาของจดดวยคา X, Y, Z ในระบบพกด 3 มตและเนองจากในบางกรณนนไมสามารถวดคา Z ของทกจดบนพนผวทสนใจไดจงมหาวธการจาลองและประมาณคาดงกลาวในการวเคราะหพนผวแบบตอเนองของตวแปรใดๆ ทสนใจ ดวยเทคนคทางระบบสารสนเทศภมศาสตร

พนผว ทสรางขนจากการประมาณคากรดในชนขอมลราสเตอรโดยนาขอมลจดตวอยาง (Sample Data Points) ทมอยมาทานายจดอนบนพนท (Geographic Point Data) ทไมทราบคา

28

ภาพประกอบ 13 การประมาณคาขอมลเซลในชนขอมลราสเตอรจากขอมลจดตวอยาง ทมา : Environmental Systems Research Institute, 2000

การประมาณคาขอมลแบบจดเพอสรางแบบจาลองพนผวในระบบสารสนเทศภมศาสตร ม 2 วธ คอ 1) วธพนผวราสเตอร (Raster) เปนการจาลองพนผวจากตาขายสเหลยมจตรสทตอเนองกนเปนจานวนมาก ซงพนผวราสเตอรนจะสรางขนจากขอมลแบบจดทมระยะหางระหวางจดสมาเสมอ (Regularly spaced data) และ เชอมระหวางจดดวยเสนจนเปนตาขายลกษณะสเหลยมจตรสทประกอบดวยตารางกรดขนาดเลกจานวนมากดงภาพประกอบ 14 โดยกรดทมขนาดเลกกวากจะใหรายละเอยดขอมลพนผวไดดกวากรดทมขนาดใหญ ดงภาพประกอบ 15

ภาพประกอบ 14 จดทวางเรยงกนในแบบ 2 มตและแบบจาลองพนผวแบบกรดแบบ 3 มต ทมา : Environmental Systems Research Institute, 1997

29

ภาพประกอบ 15 ความแตกตางของพนผวราสเตอรทสรางจากกรดทมขนาดแตกตางกน ทมา : Environmental Systems Research Institute, 2000

2) วธโครงขายสามเหลยม (Triangulated Irregular Networks : TIN) เปน

โครงสรางทจาลองพนผวจากผวหนาของสามเหลยมหลากหลายขนาด ทเชอมตอกนเปนจานวนมากสรางขนจากจดตวอยาง (Node) มระยะหางระหวางจดไมสมาเสมอ (Irregularly spaced data) กระจายอยทวบรเวณทสนใจ โดยจดตวอยางจะถกนามาเชอมตอกนเพอสรางรปสามเหลยมทตอเนองและไมซอนทบกน เรยกวา “Delaunay triangulation” ซงเมอลากวงกลมผานจด 3 จดทประกอบขนเปนรปสามเหลยมแลวตองไมปรากฏจดอนใดภายในวงกลมหรอในสามเหลยมนนอก สามารถนาขอมลแบบเสนและขอมลอาณาบรเวณ ทแปลงรปเปนขอมลแบบจด มาใชในการสรางโครงขายสามเหลยมไดอาณาบรเวณทใชในการสรางโครงขายสามเหลยม จะเรยกวา “Hull” มอยสองลกษณะคอ อาณาบรเวณทมการนามาใชในการประมาณคา เรยก “Convex hull” เชน ลกษณะทมภมประเทศเปนเกาะ สวนอาณาบรเวณทไมมการประมาณคาขอมล เรยก “Non–convex hull” เชน ขอบเขตของแหลงน าผวดน นอกจากนลกษณะของสามเหลยมยงมผลตอรายละเอยดของพนผว คอ สามเหลยมทมขนาดใหญจะแทนลกษณะจรงของบรเวณทมการเปลยนแปลงของขอมลคอนขางนอยหรอมจานวนจดตวอยางนอย จะใหพนผวแบบจาลองทมลกษณะคอนขางราบ ในทางตรงกนขามถาสามเหลยมมขนาดเลกเรยงตดกนถๆ แสดงวา มขอมลจดตวอยางจานวนมากหรอพนทบรเวณน นมการเปลยนแปลงของขอมลคอนขางสง จะใหแบบจาลองพนผวทถกตอง มประสทธภาพมากกวา

30

ภาพประกอบ 16 จดโครงขายสามเหลยมแบบ 2 มต และ แบบจาลองพนผวแบบโครงขาสามเหลยม 3 มต

ทมา : Environmental Systems Research Institute, 1997 งานวจยทเกยวของ 1. งานวจยในประเทศ กรองแกว ศรพระราม (2539) การประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรในการจดการพนทปาชายเลน โดยไดทาการศกษาในพนทจงหวดระยอง จนทบร และตราด โดยเกบรวบรวมขอมลทเกยวของเขาในระบบสารสนเทศภมศาสตรของโปรแกรม ARC/INFO จานวน 5 ชนขอมล(Layers) คอ พนทปาชายเลนป พ.ศ. 2529 พนทการจาแนกเขตการใชประโยชนทดนในพนทปาชายเลน ป พ.ศ. 2530 พนทการใชประโยชนทดนในพนทปาชายเลน ป พ.ศ. 2536 พนทปาสงวนแหงชาต ขอบเขตอาเภอ-จงหวด และตาแหนงทตงอาเภอ ผลของการศกษาพบวา ระหวางป พ.ศ.2529-2536 พนทปาชายเลนมอตราการเปลยนแปลงลดลงทกจงหวด การเปลยนแปลงทเกดขน สวนใหญจะเปลยนสภาพไปเปนพนทนากง พนทเสอมโทรมและพนทชมชน ตามลาดบ สาเหตทมผลตอการลดลงของพนทปาชายเลน คอ การขยายตวของพนทนากง โดยมปจจยเสรมใหมการขยายตวของพนทนากงคอการเพมขนของประชากร การขยายตวทางเศรษฐกจ ตลอดจนรายไดจากการเพาะเลยงกง และการทปรมาณกงในธรรมชาตมจานวนลดนอยลง เปนตน แมวาในป พ.ศ.2530 กรมปาไมไดมการกาหนดเขตการใชประโยชนทดนในพนทปาชายเลน โดยแบงเปน 3 เขต คอ เขตอนรกษ ซงเปนเขตหวงหามมใหทากจกรรมใดๆ ทเปนการเปลยนแปลงสภาพพนท เขตเศรษฐกจ ก. เปนเขตทยอมใหมการใชประโยชนเฉพาะกจการดานปาไมเทานนและเขตเศรษฐกจ ข. ซงสามารถขออนญาตเขาทาประโยชนไดภายใตกฎเกณฑควบคม แตในป พ.ศ.2536 ยงคงพบวาพนท

31

ปาชายเลนยงคงมการเปลยนแปลงลดลง และในทางตรงกนขาม นากงกไดแพรขยายเขาไปในเขตเศรษฐกจ ก. เขตเศรษฐกจ ข. และเขตอนรกษ อยางตอเนองตามลาดบ ผลจาการศกษา สามารถกาหนดแนวทางในการจดการพนทปาชายเลนใหเหมาะสมไดดงนคอ 1) ใหดาเนนการอนรกษพนทปาชายเลนทเหลออยอยางเขมขน 2) พนทนากงทอยในเขตอนรกษและอยในพนทปาสงวนฯ ใหเพกถอนออก นอกนนอนโลมใหใชประโยชนตอไปได แตตองมมาตรการควบคมผลกระทบตอปาชายเลนและสงแวดลอมอยางเขมงวด สวนนากงทอยในเขตเศรษฐกจ ก. และอยในพนทปาสงวนฯ ใหเจาของดาเนนการเชาทจากรฐกอน 3) ทาการปลกฟนฟสภาพปาชายเลนในพนทนากงทเพกถอนและในพนทเสอมโทรมอนๆ และ 4) ควบคมการขยายตวของแหลงชมชน โดยเฉพาะในเขตอนรกษและเขตเศรษฐกจ ก. จาลอง แปลกสระนอย (2549) การประยกตการรบรระยะไกลและระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอศกษาการเปลยนแปลงพนทปาดบแลงและปาเตงรง บรเวณสถานวจยสงแวดลอมสะแกราช มวตถประสงคเพอศกษาการเปลยนแปลงพนทปาดบแลงและปาเตงรงบรเวณพนทสถานวจยสงแวดลอมสะแกราช จากขอมลดาวเทยม 2 ชวงเวลา คอ ป พ.ศ. 2537 และ พ.ศ. 2546 ทาการจาแนกขอมลดาวเทยมจากการรบรระยะไกล และใชเทคนคการซอนทบของชนขอมลการใชประโยชนทดนโดยระบบสารสนเทศภมศาสตร เพอประเมนพนททมการเปลยนแปลงของพนทปาดบแลงและปาเตงรงบรเวณพนทสถานวจยสงแวดลอมสะแกราช และวางแปลงสารวจชนดพนธพชเพอศกษาสงคมชนดพนธพชปาดบแลงและปาเตงรงบรเวณพนททมการเปลยนแปลงในพนทสถานวจยสงแวดลอมสะแกราช ป พ.ศ. 2548 ผลการศกษาพบวา พนทปาไมและการใชประโยชนทดนในบรเวณพนทสถานวจยสงแวดลอมสะแกราชสามารถแบงกลมตามชนดปาไมและการใชประโยชนทดนของพนทได 6 กลม ปาดบแลง ปาเตงรง ปาไผ ปาปลก ทงหญา และสงปลกสราง จากการเปรยบเทยบแผนทพนทปาไมและการใชประโยชนทดน 2 ชวงเวลา คอ ป พ.ศ.2537 และ 2546 พบวา พนทปาดบแลงและพนทปาเตงรงในบรเวณสถานวจยสงแวดลอมสะแกราชมการเปลยนแปลงจานวน 6 พนท รวมทงสน 198.93 ไร หรอรอยละ 0.04 ของพนทสถานวจยสงแวดลอมสะแกราชทงหมด พนทปาดบแลงเพมขน 198.93 ไร พนทปาเตงรงลดลง 128.15 ไร และทงหญาพนทลดลง 70.78 ไร ผลทไดจาการศกษาสามารถนาไปปรบแกฐานขอมลดานพนทปาไมและการใชประโยชนทดนในพนทสถานวจยสงแวดลอมสะแกราชเปนประโยชนตองานศกษาวจยดานตางๆในพนท เนองจากระบบนเวศวทยาและสงแวดลอมของปาไมแตละชนดมความแตกตางกนไดแก สภาพภมประเทศ สภาพทางธรณวทยา ดน หน ชนดของพนธพช ชนดพนธสตวปาและถนทอยอาศยของสตวปาแตละชนดในพนท เชน เสอโครงถนอยอาศยในพนทปาไผ ปาปลกในบรเวณหนลบมด และปาดบแลงบรเวณซบตาน หมปาทอยอาศยในพนทปาดบแลง ปาเตงรงและ

32

ปาไผ เกงถนอาศยในพนทปาเตงรงบรเวณถาหนเขยว และเขาพะยอม กระทงถนทอยอาศยในพนทปาดบแลง และทงหญาบรเวณซบตาน เขาเขยวเขาหนลบมด เลยงผาถนทอยอาศยในพนทปาดบแลงบรเวณเขาเคยด เขาสง และหนาผาสงชนตดถนนหมายเลข 304 กบนทรบร-นครราชสมา และถนทอยอาศยของสตวปาชนดอนๆ เปนประโยชนดานการบรหารจดการ การอนรกษทรพยากรธรรมชาตปาไมในพนทสถานวจยสงแวดลอมสะแกราชและหนวยงานอนๆ ทมหนาทเกยวกบการบรหารจดการ การอนรกษทรพยากรธรรมชาตดานปาไม นรนดร มรกตเขยว (2551) การประยกตระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอวเคราะหพนทเสยงตอการบกรกบรเวณอทยานแหงชาตภผามาน จงหวดขอนแกน มวตถประสงเพอศกษาการเปลยนแปลงสภาพการใชประโยชนทดนบรเวณอทยานแหงชาตภผามาน วเคราะหปจจยทมผลตอการบกรกพนทปาไม ระหวาง พ.ศ. 2535 – พ.ศ. 2549 กาหนดพนทเสยงตอการบกรกปาไม และเสนอแนะแนวทางการลดความเสยงตอการถกบกรกบรเวณอทยานแหงชาตภผามาน โดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตร และการวเคราะหการถดถอยแบบโลจสตก เพอหาความสมพนธระหวางปจจยแวดลอมดานกายภาพ และเศรษฐกจ-สงคม กบการเปลยนแปลงพนทปาไม และจดทาแผนทระดบความเสยงตอการบกรกพนทปาในอนาคต ผลการศกษาพบวา บรเวณอทยานแหงชาตภผามาน ประกอบดวยการใชประโยชนทดน 7 ประเภท คอ ปาเตงรง ปาเบญจพรรณ สวนปา นาขาว พชไรและพชสวน แหลงชมชนและแหลงน า พนทปาไมมการเปลยนแปลงจาก 667.97 ตารางกโลเมตร ใน พ.ศ. 2535 เหลอ 573.57 ตารางกโลเมตร ใน พ.ศ.2549 หรอลดลง 94.40 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 8.96 โดยเปลยนสภาพไปเปนนาขาว 8.28 ตารางกโลเมตร พชไรและพชสวน 66.22 ตารางกโลเมตร แหลงชมชน 18.98 ตารางกโลเมตร และแหลงน า 0.92 ตารางกโลเมตร ปจจยทมความสมพนธกบการบกรกพนทปา ประกอบดวย 5 ปจจย ไดแก ระยะหางจากแหลงชมชน ระยะหางจากแหลงนา ระยะหางจากพนทเกษตร สดสวนของพนททาไรตอพนทเกษตร และความอดมสมบรณของดน ผลการศกษา พบวา พนทเสยงตอการถกบกรกนอยมาก พนทเสยงตอการถกบกรกนอย พนทเสยงตอการถกบกรกปานกลาง พนทเสยงตอการถกบกรกสง และพนทเสยงตอการถกบกรกสงมาก ครอบคลมพนท เทากบ 256.38, 101.88, 121.77, 223.24 และ 383.36 ตารางกโลเมตร ตามลาดบ โดยพนทเสยงตอการบกรกนอยและนอยมาก เปนพนทปาในเขตอทยานแหงชาตภผามาน และเขตกนชนซงอยในอทยานแหงชาตภกระดง และเขตรกษาพนธสตวปาภเขยว หางไกลแหลงชมชน สวนพนทเสยงตอการถกบกรกสงและสงมาก พบโดยรอบพนทปาทมการใชทดนเปนแหลงชมน และเกษตรกรรม

33

อาร นชประเสรฐ (2551) การประยกตใชขอมลการรบรระยะไกลและระบบสารสนเทศภมศาสตร ในการจดการพนทปาชายเลน : กรณศกษา อาวสว-ทงคา จงหวดชมพร โดยมวตถประสงคเพอ 1) ศกษาการใชประโยชนทดนพนทปาชายเลนบรเวณอาวสว–ทงคา จงหวดชมพร และ 2) ศกษาเปรยบเทยบการเปลยนแปลงจากการจาแนกเขตการใชประโยชนทดนในพนทปาชายเลนบรเวณอาวสว – ทงคา จงหวดชมพร จากป พ.ศ. 2530 – พ.ศ. 2539 และ พ.ศ. 2539 – พ.ศ. 2547 โดยเกบขอมลทเกยวของกบระบบสารสนเทศภมศาสตรของโปรแกรม Arc View คอการจาแนกเขตการใชประโยชนทดนในพนทปาชายเลน พ.ศ. 2530 และขอมลจากการใชภาพถายดาวเทยม พ.ศ. 2539 และ พ.ศ. 2547 จากโปรแกรม ENVI ผลการศกษา พบวา การใชประโยชนทดนในพนทปาชายเลน บรเวณอาวสว-ทงคา จงหวดชมพร ในป พ.ศ.2539 และ พ.ศ.2547 สามารถจาแนกออกเปน 6 ประเภท คอ ปาชายเลน มพนท 22.15 ตารางกโลเมตร ในป พ.ศ.2539 และมพนทเหลออยเพยง 13.40 ตารางกโลเมตร ในป พ.ศ.2547 พนทลดลงจานวน 8.75 ตารางกโลเมตร นากงมพนท 14.18 ตารางกโลเมตร ในป พ.ศ. 2539 และมพนทเพมขนเปน 17.80 ตารางกโลเมตร ในป พ.ศ.2547 พนทเพมขนจานวน 3.62 ตารางกโลเมตร พนทเกษตรมพนท 5.93 ตารางกโลเมตร ในป พ.ศ.2539 และมพนทเพมเปน 11.57 ตารางกโลเมตร ในป พ.ศ.2547 พนทเพมขนจานวน 5.64 ตารางกโลเมตร เมองและสงกอสรางมพนท 2.86 ตารางกโลเมตร ในป พ.ศ.2539 และมพนทเพมขนเปน 8.46 ตารางกโลเมตร ในป พ.ศ.2547 พนทเพมขนจานวน 5.60 ตารางกโลเมตร แหลงน ามพนท 2.54 ตารางกโลเมตร ในป พ.ศ.2539 และมพนทเพมเปน 2.56 ตารางกโลเมตร ในป พ.ศ.2547 พนทเพมขนจานวน 0.02 ตารางกโลเมตร และพนทใชประโยชนอนๆมพนท 11.64 ตารางกโลเมตร ในป พ.ศ.2539 และมพนทเหลออย 5.51 ตารางกโลเมตร ในป พ.ศ.2547 พนทลดลงจานวน 6.13 ตารางกโลเมตร เมอเปรยบเทยบการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน คอ ระหวาง พ.ศ.2530-2539 และ พ.ศ.2536-2547 ในสองชวงเวลา โดยเฉพาะในสวนของพนทปาชายเลน แสดงใหเหนวาในป พ.ศ.2530 มพนทปาชายเลนทมสภาพความเปนปาเหลออย 20 ตารางกโลเมตร ตอมาในป พ.ศ.2539 พบวา ปาชายเลนมพนทเพมขนเปน 22.15 ตารางกโลเมตร ในขณะทเมอพจารณาการใชทดนประเภทนากง พบวาสวนใหญอยในเขตพนทปาชายเลน จากพนทจานวน 13.41 ตารางกโลเมตร ในป พ.ศ.2530 เพมขนเปน 14.18 ตารางกโลเมตร ในป พ.ศ.2539 ตอมาในป พ.ศ.2547 มพนทปาชายเลนทคงสภาพปาเหลออย 13.40 ตารางกโลเมตร สวนพนทนากงมพนท 17.80 ตารางกโลเมตร ซงมพนทมากกวาพนทปาชายเลนทเหลออย ผลจากการศกษา พบวา นากงมพนทรอยละ 30.02 ของพนท ซงเปนจานวนมากทสดของพนท สวนพนทปาชายเลนมพนทรอยละ 22.59 ของพนท

34

จฑามาศ ออนวงศ (2554) ความร ความตระหนกและการมสวนรวมของชมชนทองถนในการอนรกษปาชายเลน กรณศกษา : บานธารน ารอน ตาบลเขาถาน อาเภอทาฉาง จงหวดสราษฎรธาน โดยมวตถประสงคเพอศกษาความร ความตระหนกและการมสวนรวมของชมชนทองถนในการอนรกษปาชายเลน ศกษาปจจยทมผลตอการมสวนรวมของชมชนทองถนในการอนรกษปาชายเลน ผลการศกษา กลมตวอยางมความรเรองปาชายเลนอยในระดบมาก โดยมผลสงสด คอ การอนรกษมความรการใชทรพยากรธรรมชาตใหเกดประโยชนมากทสดและยาวนานทสด ความตระหนกเกยวกบปาชายเลนอยในระดบมาก โดยชาวบานมความเหนในดานการตดไมมาทาประโยชนควรปลกตนไมทดแทน การมสวนรวมของชมชนทองถนในการอนรกษปาชายเลนโยรวมในระดบมาก การมสวนรวมในการรเรมอยในระดบมาก โดยมสวนรวมในการเขาประชมเกยวกบโครงการปลกปาชายเลนของชมชน การมสวนรวมในการวางแผนอยในระดบปานกลาง โดยการมสวนรวมศกษาปญหาและวางแผนปองกนรกษาปาชายเลนของชมชน การมสวนรวมในการดาเนนการอยในระดบมาก โดการมสวนรวมในการตรวจสอบและขอบกพรองในโครงการอนรกษปาชายเลนของชมชน และศกษาปจจยทมความสมพนธเชงบวกกบการมสวนรวมของชมชนทองถนในการอนรกษปาชายเลนอยางมนยสาคญทางสถต นนทนภส อทธชาญสห (2554) ภมปญญาทองถนในการใชประโยชนจากทรพยากรปาชายเลน ของชมชนบานคลองลด ตาบลบางตะบนออก อาเภอบานแหลม จงหวดเพชรบร โดยมวตถประสงคเพอศกษาชนดของพนธไมปาชายเลนและภมปญญาการใชประโยชนจากทรพยากรปาชายเลนทพบในชมชนและกระบวนการถายทอดถายทอดภมปญญาการใชประโยชนจากทรพยากรปาชายเลนของชมชนโดยใชวธการวจยเชงคณภาพ ศกษาภาคสนามใชแนวคาถามประกอบการสมภาษณและสงเกตเปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมลจากกลมผใหขอมลหลก ไดแก กลมชาวบาน กลมปราชญชาวบาน และกลมครโรงเรยนตะบนวทยา ผลการวจยพบวา 1) พชทพบในพนทศกษาทงหมดประมาณ 10 ชนด ไดแก โกงกาง ตนตะบน ชะคราม ตนจาก แสม ขล พงกาหวสมดอกแดง เหงอกปลาหมอ ลาแพน และตาตมทะเล มการนาพนธไมจากปาชายเลนมาใชประโยชน 5 รปแบบ ไดแก การเผาถาน การทาเครองมอทางดานประมง การนาไปประกอบอาหาร การทายาสมนไพร และการแปรรปผลตสงของเครองใช 2) กระบวนการถายทอดภมปญญาการใชประโยชนจากทรพยากรปาชายเลนในชมชน 3 รปแบบ ไดแก การถายทอดผานศนยการเรยนรของชมชน การถายทอดผานปราชญ ผร และการถายกนเองของชาวบาน ทงนผวจยเสนอแนวทางการสงเสรมการอนรกษภมปญญาดานตางๆไว 3 แนวทาง คอ 1) การพฒนารปแบบการใชประโยชนจากทรพยากรปาชายเลนเพอเพมความหลากหลายในการนามาใชประโยชน 2) การเกบรวบรวมขอมลภมปญญาการใชประโยชนจากทรพยากรปาชายเลนเพอเปนการอนรกษภมปญญาทองถน 3)

35

การจดตงศนยแสดงสนคาทเกดจากผลผลตของทองถนเพอเปนการรองรบภมปญญาทองถนทมการประดษฐขนและเปนการสบสานภมปญญาทองถนของชมชนตอไป วานตา ยโซะ (2556) การพฒนารปแบบการบรหารจดการปาชายเลนของอาเภอยะหรง จงหวดปตตานในอนาคต โดยมวตถประสงคเพอการพฒนารปแบบการบรหารจดการปาชายเลนของอาเภอยะหรง การวจยเรองน ใชเทคนค EDFR (Ethnographic Delphi Futures Research) เปนเทคนควจยอนาคตทมงตอบสนองจดมงหมายและความเชอพนฐานของการวจยมากทสด กลมตวอยางประกอบดวยผเชยวชาญทมความรและประสบการณในการบรหารจดการปาชายเลนของอาเภอยะหรง จงหวดปตตาน จานวน 24 คน โดยใชวธการเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive Sampling) เครองมอทใชในการเกบขอมล เปนการสมภาษณและแบบสอบถาม เพอหาแนวโนมทมความเปนไปไดมากและมความสอดคลองทางความคดระหวางกลมผเชยวชาญเพอสรปและเขยนเปนภาพอนาคต ผลการวจยพบวา ควรสนบสนนใหประชาชนทอาศยใกลเคยงกบปาชายเลน เขามามสวนรวม สรางจตสานกในการอนรกษอยางจรงจง กาหนดวตถประสงคของหลกการอนรกษปาชายเลนใหชดเจน เพอควบคมความอดมสมบรณทรพยากรของปาชายเลน การแกปญหาความขดแยงในการจดการปาชายเลนระหวางภาครฐกบประชาชน ตลอดจนสงเสรมและสนบสนนใหมการปลกและฟนฟปาชายเลนอยางตอเนองท งในทดนของรฐและเอกชน และแนวทางในการจดการดานคณภาพชวตของประชาชนในการสรางอาชพ สรางรายไดอยางย งยน 2. งานวจยตางประเทศ Herrera, M.A.C., González, A.M.R., Rojas, J.J.P. และ Pereira, J.F.A. (2014) ไดศกษา การวเคราะหแบบจาลองทางอทกวทยาจากสถานการณการเปลยนแปลงการใชทดนในลมน า Quebrada Seca และ Bermudez โดยประเมนจาก 5 สถานการณ จากมรสมทแตกตางกนหลายจดของแมน า Bermudez คอ 3 สถานการณจากป (2001, 2008 และ 2012) และ 2 กรณทคาดการณสาหรบป 2020 (คาดการณการเตบโตของเมองและอน ๆ ขนอยกบกฎระเบยบของเมองทองถน) โดยใชขอมลภาพดาวเทยมจาก Landsat 7 ETM มาตราสวน 1:20000 ความสงแบบดจตอล (DEM) ทระดบ 30 เมตร วเคราะหรวมกบขอมลปรมาณน าฝนในชวง 15 ปทผานมาจาก 3 สถานอตนยมวทยาในชวงเวลา 2, 5, 10 และ 25 ป แลวนามาคานวณกบโปรแกรม HEC-HMS เพอประเมนการเปลยนแปลงการเจรญเตบโตของเมอง ผลการศกษาพบวามอตราการไหลผาน 27% สาหรบสถานการณท 1 และ 55% สาหรบสถานการณ 2 และคาดวามปรมาณเพมขนระหวาง 1% ถง 14.9% ในป 2020 สาหรบสถานการณ 1

36

Mmom, Prince C. และ Ayakpo, A. (2014) ไดศกษา การวเคราะหเชงพนททไดรบผลกระทบตามระดบน าทวมในพนทรฐ Sagbama โดยใชระบบสารสนเทศทางภมศาสตร (GIS) เพอตรวจสอบระบบสารสนเทศทางภมศาสตร (GIS) ซงเปนเทคนคทมประโยชนและมความสาคญในการตรวจสอบนาทวมในพนทรฐ Sagbama โดยใชกระบวนการวเคราะหลาดบชน (AHP) การทาแผนททไดรบผลกระทบจากน าทวมทสาคญคอการตรวจสอบความเหมาะสมและการพยากรณพนทน าทวมจะชวยในการจดสรรทเหมาะสมของการใชประโยชนทดนในเมองและการเตอนในระดบสงใหกบพนทเสยงภยนาทวม ผลการศกษาไดแผนททใชในการประเมนความเสยงตอการเกดน าทวมซงเปนเครองมอทสาคญในการระบพนทเสยงน าทวมในพนทของรฐ Sagbama ประเทศไนจเรย ทงนในการใชงานการประเมนน าทวมผใชตองมความรในพนททเสยงน าทวมเพอพฒนามาตรการในการปองกน การวางแผนการบรรเทาผลกระทบจากภยพบตน าทวมในพนท ผลจากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของกบการจดการสารสนการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน ในเรองตางๆ ทกลาวมาขางตนพบวา ในเรองการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร สามารถนามาสรางและวเคราะหขอมลทไดมการกาหนดลกษณะตางๆ ของพนทตามการจดเกบในชวงเวลาทตางกนไดทาใหสามารถนาไปประยกตใชใหเกดประโยชนและความสะดวกในการจดการขอมลพนทในหลายๆดาน เชน การศกษาพนทเสยงภย การศกษาสภาพน าทวมขง การศกษาการเปลยนแปลงพนทปาดบแลงและปาเตงรง ในสวนของการจดการสารสนเทศและการจดการพนทปาชายเลน เปนตน และจากการศกษาดานความสาคญคณประโยชน และ ขอมลการเปลยนแปลงของพนททปาชายเลนทาใหผศกษาไดตระหนกถงความสาคญและคณประโยชนอนมากมายของปาชายเลนทมตอชมชนและระบบนเวศ ในสวนของการจดการสารสนเทศกมความสาคญเพอชวยใหขอมลทไดจากการวเคราะหสามารถเพมคณคา โดยการจดการใหอยในรปแบบทเขาใจงายเพอชวยใหงายตอการทาความเขาใจในสารสนเทศดานตางๆ ผศกษาจงเกดแนวคดทตองการใชระบบสารสนเทศภมศาสตร เพอใชในวเคราะหและนาเสนอขอมลการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน เพอใหผทสนใจ ประชาชนในพนทและหนวยงานภาครฐและเอกชนทเกยวของสามารถเขาถงขอมลพนทปาชายเลนเพอศกษา ทาความเขาใจ และนาไปใชประโยชนไดอยางสะดวกและงายตอการทาความเขาใจ และหนวยงานทเกยวของสามารถใชเปนขอมลประกอบการพจารณา ในการจดทาโครงการ กจกรรมตางๆเกยวกบพนทปาชายเลน การวางแผนการดาเนนงานและเพมประสทธภาพในการดแลปองกนรกษา การอนรกษ และการจดการพนทปาชายเลนใหเกดประโยชนสงสดตอไป

37

บทท 3 วธการดาเนนการวจย

ในการวจยเรองการจดการสารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนจงหวดปตตานโดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตรมกระบวนการดาเนนการวจย 3 ขนตอน คอ 1) การศกษาขอมลการเปลยนแปลงพนทปาชายเลน 2) การจดการสารสนเทศการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลน 3) การสงเสรมการใชประโยชนจากสารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนแกประชาชนในพนท โดยมรายละเอยดในแตละขนตอนดงน การศกษาการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน 1. พนทการศกษา ขอบเขตพนทการศกษาการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน ครอบคลมพนทปาชายเลนใน 5 อาเภอ ประกอบดวย อาเภอเมอง อาเภอไมแกน อาเภอยะหรง อาเภอสายบร และอาเภอหนองจก ซงเปนอาเภอทมบรเวณชายฝงทตดกบพนททะเลอาวไทย ดงภาพประกอบ 17

ภาพประกอบ 17 พนทอาเภอทเกยวของกบปาชายเลนจงหวดปตตาน

38

2. วธการศกษาการเปลยนแปลงพนทปาชายเลน 2.1 ศกษาวธการจดการสารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนโดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตร โดยศกษาจากบทความวารสาร หนงสอ อนเทอรเนต และสอบถามจากบคคลทมความร เปนตน 2.2 ศกษาขอมลพนทปาชายเลนทไดจากจากแหลงขอมล เพอนามาใชเปนขอมลประกอบในการจดการสารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน ป พ.ศ.2543 ถงป พ.ศ. 2552 2.3 นาขอมลทง 2 ชวงเวลา มาวเคราะหการเปลยนแปลงพนทปาชายเลน โดยวธการซอนทบขอมล (Overlay) แบบยเนยน (Union) ในระบบสารสนเทศทางภมศาสตร ดวยโปรแกรม Arc GIS 10.1 เพอทราบถงการเปลยนแปลงพนทปาชายเลน การจดการสารสนเทศการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลน การจดการสารสนเทศการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน มขนตอนในการจดการสารสนเทศดงตอไปน 1. การจดการสารสนเทศ 1.1 นาขอมลพนทปาชายเลนทง 2 ชวงเวลาและขอมลการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนสงออกเปนไฟลนามสกล KMZ ดงภาพประกอบ 18 เพอใหสามารถเปดและใชงานในโปรแกรม Google Earth หลงจากนนทาการบนทกเปนไฟลนามสกล KML ดงภาพประกอบ 19 เพอแกไขคารหสสและคาโปรงแสงของ Polygon ดงภาพประกอบ 20 ทแสดงคาตามลกษณะการใชประโยชนทดน เพอใหสามารถใชงานบน Google Map และสงออกลงคเชอมโยงเพอใหสามารถเปดใชงานผานบราวเซอรไดโดยการเขยนโปรแกรมเพอเชอมโยงกบลงคทสรางขนจาก Google Map และสามารถแสดงสารสนเทศเชงพนทและขอมลเกยวกบปาชายเลนได

39

ภาพประกอบ 18 การสงออกขอมลเปนไฟล KMZ

ภาพประกอบ 19 การบนทกขอมลเปนไฟล KML

40

ภาพประกอบ 20 การแกไขรหสสของ Polygon ในไฟลทมนามสกล KML

1.2 การสรางสารสนเทศบนเครอขายอนเทอรเนต นาขอมลทไดจากการวเคราะหการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนดวยโปรแกรมArc GIS 10.1 และจาก Google Map มาแสดงสารสนเทศในรปแบบเวบไซต โดยมขนตอนในการพฒนา 2 ขนตอน ดงตอไปน 1) ออกแบบในสวนตดตอกบผใช โดยออกแบบใหผใชสามารถเลอกขอมลแผนทจากเมนทนาเสนอและกาหนดโดยมใหเลอกจานวน 5 รายการ ดงตอไปน 1.1) การใชประโยชนทดนป พ.ศ. 2543 1.2) การใชประโยชนทดนป พ.ศ. 2552 1.3) การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนป พ.ศ. 2543 - พ.ศ. 2552 1.4) พนทปาสงวนทเกยวของกบปาชายเลน 1.5) พนททมสภาพเปนปาชายเลนในปจจบนและแนวโนมในอนาคต

การแกไขรหสส

41

ภาพประกอบ 21 การทางานของระบบสารสนเทศ

1.3 สรางเวบเพจ โดยใชภาษา HTML, PHP, KML, XML และภาษา JAVA โดยใชสวนยอยของ Java Script ทเรยกวา JQuery 1) ตดตงโปรแกรมจาลองเครองคอมพวเตอรใหเปนเซรฟเวอร (Server) เพอใชในการทดสอบการแสดงผลลพธ 2) สรางหนาเวบเพจ ดวยภาษา HTML และกาหนดขนาดของหนาจอและขนาดของแผนททตองการใชแสดงผลลพธ

ภาพประกอบ 22 การสรางเวบเพจ

42

3) สรางเมนสาหรบผใชใหสามารถเลอกแผนทไดตามรายการทนาเสนอโดยมใหเลอก 5 รายการ และกาหนดคาของ Layer ทตองการแสดงใหมคาตรงกบเมนทกาหนดในหนาเวบเพจ โดยใชภาษา PHP กาหนดฟงกชนและการเชอมโยง

ภาพประกอบ 23 การสรางเมนในเวบเพจ 4) กาหนดฟงชนกการใชงานและรปแบบการแสดงแผนท โดยเรยกใชฟงชนกทกาหนดไวใน Java script ทสรางขน

ภาพประกอบ 24 การสรางฟงชนกควบคมการแสดงแผนท

43

5) กาหนดใหแสดงผลเปนแผนทไดมการเชอมโยงจาก Google Map มาใสในเวบเพจทสรางขนมาโดยนาเอามาวางไวหลงเครองหมาย = ทอยหลง https://mapsengine.google.com/map/kml?mid ซงเปนบรการ Maps engine ของ Google มไวสาหรบแสดงผลแผนทไดจาก Google Map

ภาพประกอบ 25 การเชอมโยงขอมลกบ Google Map ของในเวบเพจ

1.4 ทดสอบการใชงานและแกไขเพอใหขอมลการแสดงผลมความถกตองในการใชงาน จาลองเครองแมขายโดยใชโปรแกรม Appserv โดยมการประมวลผลภาษา PHP และการบรหารจดการเวบไซตเพอใชในการทดสอบการใชงานสารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลน เพอทดสอบความถกตองในการประมวลผลและการแสดงผลลพธ การโตตอบของฟงกชนตางๆ เพอนามาปรบปรงแกใหมความถกตองความสมบรณตอไป สรปขนตอนในการจดการสารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน โดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตร สามารถสรปไดดงน โดยเรมจากการเตรยมขอมลกอนนามาใชในเวบไซต โดยใชการวเคราะหขอมลทางดานภมศาสตรดวยโปรแกรม Arc GIS 10.1 แลวทาการสงออกเปนไฟล KMZ เพอใชนาไปเปดใน Google Earth แลวสงออกจาก Google Earth เปนไฟล KML เพอแกไขคารหสสดวยโปรแกรม Edit Plus โดยดคารหสสจากโปรแกรม KML Color Converter แลวบนทก จากนนทาการนาเขาไฟล KML ใน Google Map เพอเทยบพกดและความถกตองของรป Polygon กบพนทจากภาพดาวเทยมในโปรแกรม Google Map หากขอมลถกตองสามารถสงออกเปนลงคเชอมโยมไปใชเปนสารสนเทศในเวบไซตได หากไมถกตองกตองกลบไปแกไขขอมลในโปรแกรม Arc GIS 10.1 ใหมอกครง ดงภาพประกอบ 26

44

ภาพประกอบ 26 การเตรยมขอมลสารสนเทศ 2. การวเคราะหแนวโนมการเปลยนแปลงพนทปาชายเลน ในการวเคราะหแนวโนมการเปลยนแปลงพนทปาชายเลน ดาเนนการศกษาโดยใชการตรวจสอบภาคสนามจาการสงเกตสภาพปาชายเลนพนทจรงในปจจบนและสอบถามขอมลการเปลยนแปลงประชาชนในทองถนเปรยบเทยบกบขอมลทมอยและจากภาพถายดาวเทยมในปจจบนจากโปรแกรม Google Earth มรายละเอยดดงน 2.1 นาขอมลพนทปาชายเลนทมอยไปเปดดวยโปรแกรม Google Earth ตรวจสอบทกพนทมปาชายเลนและทาการแกไขเมอพนทเปลยนสภาพไป โดยทาการลดลอกภาพถายดาวเทยมจากโปรแกรม Google Earth แลวนามากาหนดพกดโดยใชคาสง Warp ในโปรแกรม Arc GIS 10.1 เพอทาการแกไข 2.2 ทาการแกไขโดยการเปดชนขอมลพนทปาชายเลนดวยโปรแกรม Arc GIS 10.1 เรยกใชคาสง Start Edit เพอแกไขขอมลและ Polygon เพอกาหนดคาของขอมลคณลกษณะใหเปนพนททเปลยนแปลงเพอนาไปใชในการวเคราะหขอมลพนททเปลยนแปลงและการคาดการณแนวโนมของพนทปาชายเลนในอนาคตตอไป

วเคราะหขอมลดวย โปรแกรม ArcGIS

เปรยบเทยบพกดและภาพดาวเทยมใน Google Map

สรางลงคเชอมโยงเพอนาไปใชในเวบไซต

กลบไปแกไขใหม

เปรยบเทยบพนทและพกดใน Google Earth

แกไขคาสและโคด KML แลวบนทก

สงออกเปน KMZ

ขอมลไมถกตอง

บนทกเปน KML

นาเขา KML ใน Google Map

ขอมลถกตอง

45

2.3 นาขอมลทไดจากการลงพนทตรวจภาคสนามโดยการสงเกตและสอบถามประชาชนในทองถนมาเปรยบเทยบและวเคราะหรวมกบขอมลทไดจากการวเคราะหจากภาพถายดาวเทยม 3. เครองมอทใชในการจดการสารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลน ในการศกษาและพฒนาตวแบบการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลน จงหวดปตตาน ผ ศกษาใชเครองมอในการจดการสารสนเทศ สามารถแบงออกเปน 2 ประเภท คอ 1) อปกรณฮารดแวร (Hardware) 2)โปรแกรมคอมพวเตอร (Software) โดยมรายละเอยดดงน 3.1 อปกรณฮารดแวร (Hardware) 3.1.1 เครองคอมพวเตอรสวนบคคล 3.1.2 เครองสารองไฟฟา 3.1.3 กลองถายภาพดจตอล 3.1.4 เครองบนทกเสยง 3.2 โปรแกรมคอมพวเตอร (Software) 3.2.1 ระบบปฏบตการ (OS : Operation System) 1) Microsoft Windows 7 64 bit เปนระบบปฏบตการหลกทใชในการศกษาวจยในครงน 2) Linux Ubuntu server เปนระบบปฏบตการทตดตงเปนเครองเซรฟเวอรทใชในการเผยแพรขอมลบนเครอขายอนเทอรเนต 3.2.2 โปรแกรมประยกต (Application Software) 1) Microsoft Internet Explorer ใชสาหรบการทดสอบการแสดงผลของเวบไซต 2) Google Chrome ใชสาหรบการทดสอบการแสดงผลของเวบไซต 3) Google Earth ใชสาหรบเทยบพกดของขอมลไฟล KMZ โดยเทยบ Polygon และทาการบนทกไฟลใหมนามสกล KML 4) Google map ใชสาหรบเทยบพกดของขอมลไฟล KML โดยเทยบ Polygon และสรางลงคเชอมโยงเพอนาเอาขอมลจาก Google Map ไปใชเผยแพรในเวบไซต 5) Arc GIS 10.1 for Desktop ใชสาหรบการจดการขอมลและวเคราะหขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตร 6) KML Color Converter ใชสาหรบการสรางรหสสเพอใหมคาตรงกบรหสสและคาโปรงแสงในภาษา KML 7) Edit Plus 3 ใชสาหรบการสรางเวบไซต สรางฟงกชนและแกไขไฟล KML

46

8) Appserv 2.5.10 ใชสาหรบการจาลองเครองคอมพวเตอรใหเปนเซรฟเวอรเพอทดสอบการแสดงผลของเวบไซต 9) File Zilla ใชสาหรบการนาไฟลทตองการเผยแพรอปโหลดไปยงเครองเซรฟเวอรบนเครอขายอนเทอรเนต 3.3.3 ภาษาคอมพวเตอรทใช 1) ภาษา HTML ใชในการสรางหนาเวบและแบบฟอรมในเวบไซต 2) ภาษา PHP ใชในการสรางและกาหนดฟงกชนในการรบ-สงคาตางๆ ในเวบไซต 3) ภาษา KML ใชในการกาหนดและแกไขคาสของ Polygon และรปแบบการแสดงผลขอมลของไฟล KML ทตองการนาไปใชใน Google Map 4) ภาษา XML ใชในการจดเกบและจดการรปแบบการจดเกบขอมลในไฟล KML 5) JavaScript ใชในการสรางฟงกชนกาหนดการแสดงผลของขอมลในเวบไซต 6) JQuery ใชในการสรางการดกเหตการณ (Event) ตางๆ ทตองการกาหนดการทางานของเมาส (Mouse) ใหมความสวยงามและตรงกบความตองการ การสงเสรมการใชประโยชนการจดการสารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลน การอนรกษและการฟนฟปาชายเลนอยางย งยนใหเกดผลเปนรปธรรมในอนาคต ประชาชนทอยในพนทมบทบาทสาคญยงในการรวมดาเนนการดงกลาวไดหากมสงเสรมและใหความรความเขาใจและรแจงถงคณคาของพนทปาชายเลนในชมชน ดวยเหตนผวจยจงนาเสนอผลการวจยตอชมชนเพอสงเสรมการใชประโยชนการจดการสารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนโดยมการดาเนนการ 4 ขนตอน คอ 1) การเตรยมเนอหาเพอนาเสนอตอประชาชนในพนท 2) การกาหนดพนทเปาหมายและจานวนผเขารวม 3) การนาเสนอขอเนอหาและสารสนเทศทพฒนา 4) การประเมนความพงพอใจของผเขารวมกจกรรม โดยมรายละเอยดดงน 1. การเตรยมเนอหาเพอนาเสนอตอประชาชนในพนท 1.1 ความหมายของปาชายเลน 1.2 ประโยชนและความสาคญของปาชายเลน 1.3 ขอมลพนทปาชายเลนจงหวดปตตานจากอดตถงปจจบน 1.4 ผลกระทบจากการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนตอประชาชนในพนท

47

2. การประเมนผลการจดกจกรรม 2.1 ศกษาหลกการและวธการสรางแบบประเมนความพงพอใจของผเขารวมกจกรรม 2.2 กาหนดกรอบเนอหา แนวคด ประเดนและโครงสรางของคาถาม โดยแบงขอบขายของคาถามออกเปนดานๆ ดงน 1) ดานวทยากร 2) ดานสถานทและระยะเวลา 3) ดานความรความเขาใจเนอหา 4) ดานการนาความรไปใชและเผยแพร 2.3 สรางแบบประเมนความพงพอใจของผเขารวมกจกรรมการนาเสนอขอมลการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนในรปแบบระบบสารสนเทศภมศาสตร ใชแบบทดสอบมาตราวดของลเคอรท (พวงรตน ทวรตน, 2543) โดยกาหนดเกณฑการใหคานาหนกคะแนน ดงน ระดบ 5 หมายถง ความพงพอใจมากทสด ระดบ 4 หมายถง ความพงพอใจมาก ระดบ 3 หมายถง ความพงพอใจปานกลาง ระดบ 2 หมายถง ความพงพอใจนอย ระดบ 1 หมายถง ความพงพอใจนอยทสด เกณฑยอมรบความพงพอใจของผเขารวมกจกรรมจะพจารณาจากคาเฉลยคาถามแตละขอหากขอใดมคาเฉลย “พงพอใจมาก” ถง “พงพอใจมากทสด” จงจะถอวาผเขารวมกจกรรมมความพงพอใจในคาถามนนๆ ซงกาหนดคาเฉลยดงน (ชดชนก เชงเชาว, 2550) คาเฉลยระหวาง 4.51 – 5.00 แปลความวา มความพงพอใจมากทสด คาเฉลยระหวาง 3.51 – 4.50 แปลความวา มความพงพอใจมาก คาเฉลยระหวาง 2.51 – 3.50 แปลความวา มความพงพอใจปานกลาง คาเฉลยระหวาง 1.51 – 2.50 แปลความวา มความพงพอใจนอย คาเฉลยระหวาง 1.00 – 1.50 แปลความวา มความพงพอใจนอยทสด 2.4 นาแบบประเมนความพงพอใจใหอาจารยทปรกษาตรวจสอบความถกตองและครอบคลมวตถประสงคของการประเมนพรอมทงปรบปรงแกไข

48

3. กาหนดพนทเปาหมายและจานวนผเขารวม เลอกตาบลทมพนทปาชายเลนและประชาชนเกยวของกบปาชายเลน จานวน 3 ตาบล คอ 1) ตาบลดอนทราย อาเภอไมแกน จานวน 30 คน วนท 21 เมษายน 2558 เวลา 09.00 – 11.00 น. 2) ตาบลบางตาวา อาเภอหนองจก จานวน 30 คน วนท 10 เมษายน 2558 เวลา 013.30 – 15.30 น. 3) ตาบลแหลมโพธ อาเภอยะหรง จานวน 30 คน วนท 24 เมษายน 2558 เวลา 09.00 – 11.00 น. โดยกาหนดผเขารวมคอแกนนาชมชนและประชาชนในทองถน 4. การนาเสนอขอเนอหาและสารสนเทศทพฒนา 4.1 ประสานงานกบองคการบรหารสวนตาบลในพนททไดเลอก โดยนาหนงสอจากภาควชาไปตดตอเพอกาหนดวน เวลา และสถานท เพอจดกจกรรมและขอความรวมมอจากองคการบรหารสวนตาบลใหประสานกบแกนนาและประชาชนในเพอเขารวมกจกรรม 4.2 การนาเสนอขอมลพนทปาชายเลนและผลการการเปลยนแปลง ทง 2 ชวงเวลา คอ ในป พ.ศ. 2543 และ พ.ศ. 2552 และมการจาแนกขอมลตามลกษณะการใชประโยชนทดน ของบรเวณพนททเกยวของกบปาชายเลนจงหวดปตตานโดยนาเสนอใน 2 ลกษณะ คอ 4.2.1 นาเสนอสารสนเทศผานเวบไซตเพอเปนการเพมชองทางในการเขาถงขอมลสาหรบผทสนใจศกษา 4.2.2 นาเสนอตอชมชนเพอสงเสรมการใชประโยชนจากสารสนเทศทพฒนาและขอมลเนอหาความสาคญ ประโยชนของปาชายเลน สาเหตและปรมาณการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนตอแกนนาชมชน โดยเลอกตาบลทเกยวของจานวน 3 ตาบล ในตาบลดงตอไปน

1) ตาบลดอนทราย อาเภอไมแกน นาเสนอตอแกนนาชมชนในพนท โดยการแสดงขอมล ความสาคญและ

ลกษณะพนทปาชายเลนและลกษณะการเปลยนแปลงของพนทตามลกษณะการใชประโยชนทดนในป พ.ศ.2543 – 2552 พนทปาชายเลนในปจจบนและแนวโนมของพนทปาชายเลนในอนาคต โดยนาเสนอขอมลทงทเปนเนอหาและผานเวบไซต ณ ททาการองคการบรหารสวนตาบลดอนทราย โดยมนายกองคการบรหารสวนตาบล สมาชกองคการบรหารสวนตาบล ชาวบาน ครและพเลยงเดก ทเขารวมกจกรรมรวมจานวน 20 คน

2) ตาบลบางตาวา อาเภอหนองจก นาเสนอตอแกนนาชมชนในพนท โดยการแสดงขอมล ความสาคญและลกษณะ

พนทปาชายเลนและลกษณะการเปลยนแปลงของพนทตามลกษณะการใชประโยชนทดนในป พ.ศ.2543 – 2552 พนทปาชายเลนในปจจบนและแนวโนมของพนทปาชายเลนในอนาคต โดยนาเสนอ

49

ขอมลทงทเปนเนอหาและรปภาพ ณ โรงเรยนบานปากบางตาวา โดยมนายกองคการบรหารสวนตาบล ปลดองคการบรหารสวนตาบล สมาชกองคการบรหารสวนตาบล อาสาสมครหมบาน ชาวบาน ครและพเลยงเดก ทเขารวมกจกรรมรวมจานวน 25 คน

3) ตาบลแหลมโพธ อาเภอยะหรง นาเสนอตอแกนนาชมชนในพนท โดยการแสดงขอมล ความสาคญและลกษณะ

พนทปาชายเลนและลกษณะการเปลยนแปลงของพนทตามลกษณะการใชประโยชนทดนในป พ.ศ.2543 – 2552 พนทปาชายเลนในปจจบนและแนวโนมของพนทปาชายเลนในอนาคต โดยนาเสนอขอมลทงทเปนเนอหาและรปภาพ ณ ททาการองคการบรหารสวนตาบลแหลมโพธ โดยมนายกองคการบรหารสวนตาบล ปลดองคการบรหารสวนตาบล สมาชกองคการบรหารสวนตาบล ชาวบาน ครและพเลยงเดก ทเขารวมกจกรรมรวมจานวน 29 คน

5. การประเมนความพงพอใจของผเขารวมกจกรรม การประเมนความพงพอใจของผเขารวมกจกรรมใชเครองมอในการประเมนดงน 5.1 แบบประเมนความพงพอใจของผเขารวมกจกรรมการนาเสนอสารสนเทศการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนในรปแบบระบบสารสนเทศภมศาสตร ใชแบบทดสอบมาตราวดของลเคอรท (Likert’s Scale) 5 ระดบ คอ มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด โดยผเขารวมกจกรรมประเมนความพงพอใจของตนเองจากการเขารวมกจกรรมในแตละดาน คอ 1) ดานวทยากร 2) ดานสถานทและระยะเวลา 3) ดานความรความเขาใจเนอหา 4) การนาความรไปใชและเผยแพร 5.2 การวเคราะหความพงพอใจของผเขารวมกจกรรม โดยใชการประมาณคา (Rating Scale) โดยกาหนดคาระดบความเหมาะสมแตละระดบคะแนนและความหมายดงน (ชดชนก เชงเชาว, 2550) ระดบ 5 หมายถง มความพงพอใจในระดบมากทสด ระดบ 4 หมายถง มความพงพอใจในระดบมาก ระดบ 3 หมายถง มความพงพอใจในระดบปานกลาง ระดบ 2 หมายถง มความพงพอใจในระดบนอย ระดบ 1 หมายถง มความพงพอใจในระดบนอยทสด

50

เกณฑการประเมนความพงพอใจกาหนดคาของคะแนนเฉลยออกเปน 5 ระดบดงน คาเฉลยระดบ 4.51 – 5.00 มความพงพอใจมากทสด คาเฉลยระดบ 3.51 – 4.50 มความพงพอใจมาก คาเฉลยระดบ 2.51 – 3.50 มความพงพอใจปานกลาง คาเฉลยระดบ 1.51 – 2.50 มความพงพอใจนอย คาเฉลยระดบ 1.00 – 1.50 มความพงพอใจนอยทสด 5.3 การหาคาเฉลย

เมอ แทน คะแนนเฉลย ∑ แทน ผลรวมของคะแนนทงหมด n แทน จานวนคะแนนทงหมด 5.4 การหาสวนเบยงเบนมาตรฐาน

เมอ S.D. คอ สวนเบยงเบนมาตรฐาน แทน ขอมลหรอคะแนนเฉลย X แทน ขอมลหรอคะแนนแตละตว n แทน จานวนขอมลหรอคะแนนทงหมด

51

บทท 4

ผลการวเคราะหขอมล

การศกษาเรองการจดการสารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน โดย

ใชระบบสารสนเทศภมศาสตรผศกษาไดเสนอผลการศกษาตามขอบขายวตถประสงคของการวจย

ดงน

1. การเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน ในชวงป พ.ศ. 2543-2552

2. การจดการสารสนเทศการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนในพนทจงหวดปตตาน

ในชวงป พ.ศ. 2543 – 2552 และแนวโนมการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลน

3. การสงเสรมการใชประโยชนจากสารสนเทศการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลน

จงหวดปตตานทพฒนาขน

ขอบขายของผลการวจยตามวตถประสงคการวจยทง 3 ขอ ขางตน จาแนกตามผลการศกษา

5 ประเดน คอ 1) การเปลยนแปลงพนทปาชายเลนในจงหวดปตตาน 2) การเปลยนแปลงพนท

ปาชายเลนจาแนกตามลกษณะการใชประโยชนทดน 3) สารสนเทศการเปลยนแปลงของพนท

ปาชายเลน 4) แนวโนมการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน 5)การสงเสรมการใช

ประโยชนจากสารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน โดยมรายละเอยดใน

แตละประเดนดงตอไปน

การเปลยนแปลงพนทปาชายเลนในจงหวดปตตาน

ผลการศกษาพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน ในชวงป พ.ศ. 2543 – 2552 พบวา พนทปาชาย

เลนในพนทจงหวดปตตาน ในป พ.ศ.2543 มพนทปาชายเลน 26,140.06 ไร และในป พ.ศ.2552 ม

พนทปาชายเลน 21,897.81 ไร ลดลงจากป พ.ศ. 2543 จานวน 4,242.25 ไร โดยมการเปลยนแปลงท

สาคญ คอ มปรมาณพนทปาชายเลนเพมขนในตาบลตนหยงลโละ จานวน 21.11 ไร และ

ตาบลบางตาวา จานวน 24.11 ไร แตในภาพรวมอาเภอหนองจกมพนทปาชายเลนมากทสด คอ

21,897.81 ไร และลดลงจากป พ.ศ.2543 จานวน 4,242.25 ไร ดงตาราง 5 และแผนภม 1

52

ตาราง 5 ปรมาณพนทปาชายเลนจาแนกตามอาเภอและตาบล ป พ.ศ.2543 ถง ป พ.ศ.2552

(หนวย : ไร)

อาเภอ ตาบล พ.ศ.2543 พ.ศ.2552 เพมขน/ลดลง

เมอง

ตนหยงลโละ 19.45 40.57 21.11

บานา 240.59 122.85 - 117.74

บาราโหม 46.00 36.13 - 9.88

รสะมแล 225.33 182.40 - 42.94

รวม 531.38 381.94 - 149.44

ไมแกน

ดอนทราย 507.98 418.08 - 89.90

ไทรทอง 1,189.76 845.08 - 344.68

ไมแกน 372.93 23.58 - 349.36

รวม 2,070.67 1,286.73 - 783.93

ยะหรง

ตะโละกาโปร 2,158.17 2,106.44 - 51.74

บางป 4,163.98 4,082.69 - 81.30

ยาม 897.07 791.61 - 105.46

หนองแรต 308.12 155.36 - 152.76

แหลมโพธ 1,084.69 893.28 - 191.41

รวม 8,612.03 8,029.38 - 582.65

สายบร

ตะลบน 572.91 544.61 - 28.31

บางเกา 16.33 0 - 16.33

ปะเสยะวอ 578.00 152.50 - 425.51

รวม 1,167.25 697.10 - 470.15

หนองจก

ทากาชา 5,496.70 4,560.36 - 936.34

บางเขา 7,795.06 6,451.21 - 1,343.85

บางตาวา 466.97 491.08 24.11

รวม 13,758.73 11,502.66 - 2,256.07

รวมทงจงหวด 26,140.06 21,897.81 - 4,242.25

53

แผนภม 1 การเปลยนแปลงพนทปาชายเลนตามอาเภอในจงหวดปตตาน ป พ.ศ.2543–2552

จากการศกษาขอมลการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนสามารถจาแนกตามอาเภอทมพนทปา

ชายเลน จานวน 5 อาเภอ คอ อาเภอเมอง อาเภอไมแกน อาเภอยะหรง อาเภอสายบร และอาเภอ

หนองจก โดยมรายละเอยดดงตอไปน

1. อาเภอเมอง

ในป พ.ศ.2543 มพนทปาชายเลน 531.38 ไร และในป พ.ศ.2552 มพนทปาชายเลน 381.94

ไร ซงมพนทลดลงจากป พ.ศ. 2543 จานวน 149.44 ไร โดยสามารแยกตามรายตาบลทมพนทปาชาย

เลน จานวน 4 ตาบล คอ ตาบลตนหยงลโละ ตาบลบานา ตาบลบาราโหม และตาบลรสะมแล ซงใน

เขตตาบลตนหยงลโละ ในป พ.ศ.2543 มพนทปาชายเลน 19.45 ไร และในป พ.ศ.2552 มพนทปา

ชายเลน 40.57ไร มปรมาณของพนทปาชายเลนเพมขนจากป พ.ศ.2543 จานวน 21.11 ไร ในเขต

ตาบลบานา ในป พ.ศ.2543 มพนทปาชายเลน 240.59 ไร และในป พ.ศ.2552 มพนทปาชายเลน

122.85 ไร มปรมาณของพนทปาชายเลนลดลงจากป พ.ศ.2543 จานวน 117.74 ไร ในเขตตาบลบารา

โหม ในป พ.ศ.2543 มพนทปาชายเลน 46.00 ไร และในป พ.ศ.2552 มพนทปาชายเลน 36.13 ไร

200

3,200

6,200

9,200

12,200

15,200

เมอง ไมแกน ยะหรง สายบร หนองจกอาเภอ

ขอมลพนทปาชายเลน จงหวดปตตาน

พ.ศ.2543

พ.ศ.2552

พนท (หนวย:ไร)

54

มปรมาณของพนทปาชายเลนลดลงจากป พ.ศ.2543 จานวน 9.88 ไร และในเขตตาบลรสะมแล ในป

พ.ศ.2543 มพนทปาชายเลน 225.33 ไร และในป พ.ศ.2552 มพนทปาชายเลน 182.40 ไร มปรมาณ

ของพนทปาชายเลนลดลงจากป พ.ศ.2543 จานวน 42.94 ไร

2. อาเภอไมแกน

ในป พ.ศ.2543 มพนทปาชายเลน 2,070.67 ไร และในป พ.ศ.2552 มพนทปาชายเลน

1,286.73 ไร ซงมพนทลดลงจากป พ.ศ. 2543 จานวน 783.93 ไร โดยสามารแยกตามรายตาบลทม

พนทปาชายเลน จานวน 3 ตาบล คอ ตาบลดอนทราย ตาบลไทรทอง และตาบลไมแกน ซงในเขต

ตาบลดอนทราย ในป พ.ศ.2543 มพนทปาชายเลน 507.98 ไร และในป พ.ศ.2552 มพนทปาชายเลน

418.08 ไรมปรมาณของพนทปาชายเลนลดลงจากป พ.ศ.2543 จานวน 89.90 ไร ในเขตตาบลไทร

ทอง ในป พ.ศ.2543 มพนทปาชายเลน 1,189.76 ไร และในป พ.ศ.2552 มพนทปาชายเลน 845.08

ไรมปรมาณของพนทปาชายเลนลดลงจากป พ.ศ.2543 จานวน 344.68 ไร ในเขตตาบลไมแกน ในป

พ.ศ.2543 มพนทปาชายเลน 372.93 ไร และในป พ.ศ.2552 มพนทปาชายเลน 23.58 ไร มปรมาณ

ของพนทปาชายเลนลดลงจากป พ.ศ.2543 จานวน 349.36 ไร

3. อาเภอยะหรง

ในป พ.ศ.2543 มพนทปาชายเลน 8,612.03 ไร และในป พ.ศ.2552 มพนทปาชายเลน

8,029.38 ไร ซงมพนทลดลงจากป พ.ศ. 2543 จานวน 582.65 ไร โดยสามารแยกตามรายตาบลทม

พนทปาชายเลน จานวน 5 ตาบล คอ ตาบลตะโละกาโปร ตาบลตาบลบางป ตาบลยาม ตาบลหนอง

แรต และตาบลแหลมโพธ ซงในเขตตาบลตะโละกาโปร ในป พ.ศ.2543 มพนทปาชายเลน 2,158.17

ไร และในป พ.ศ.2552 มพนทปาชายเลน 2,106.44 ไร มปรมาณของพนทปาชายเลนลดลงจากป

พ.ศ.2543 จานวน 51.74 ไร ในเขตตาบลบางป ในป พ.ศ.2543 มพนทปาชายเลน 4,163.98 ไร และ

ในป พ.ศ.2552 มพนทปาชายเลน 4,082.69 ไร มปรมาณของพนทปาชายเลนลดลงจากป พ.ศ.2543

จานวน 81.30 ไร ในเขตตาบลยาม ในป พ.ศ.2543 มพนทปาชายเลน 897.07 ไร และในป พ.ศ.2552

มพนทปาชายเลน 791.61 ไร มปรมาณของพนทปาชายเลนลดลงจากป พ.ศ.2543 จานวน 105.46 ไร

ในเขตตาบลหนองแรต ในป พ.ศ.2543 มพนทปาชายเลน 308.12 ไร และในป พ.ศ.2552 มพนทปา

ชายเลน 155.36 ไร มปรมาณของพนทปาชายเลนลดลงจากป พ.ศ.2543 จานวน 152.76 ไร ในเขต

55

ตาบลแหลมโพธ ในป พ.ศ.2543 มพนทปาชายเลน 1,084 ไร และในป พ.ศ.2552 มพนทปาชายเลน

893.28 ไร มปรมาณของพนทปาชายเลนลดลงจากป พ.ศ.2543 จานวน 191.41 ไร

4. อาเภอสายบร

ในป พ.ศ.2543 มพนทปาชายเลน 1,167.25 ไร และในป พ.ศ.2552 มพนทปาชายเลน

697.10 ไร ซงมพนทลดลงจากป พ.ศ. 2543 จานวน 470.15 ไร โดยสามารแยกตามรายตาบลทม

พนทปาชายเลน จานวน 3 ตาบล คอ ตาบลตะลบน ตาบลบางเกา และตาบลปะเสยาวอ ซงในเขต

ตาบลตะลบน ในป พ.ศ.2543 มพนทปาชายเลน 572.91 ไร และในป พ.ศ.2552 มพนทปาชายเลน

544.61 ไร มปรมาณของพนทปาชายเลนลดลงจากป พ.ศ.2543 จานวน 42.94 ไร ในเขตตาบลบาง

เกา ในป พ.ศ.2543 มพนทปาชายเลน 16.33 ไร และในป พ.ศ.2552 มพนทปาชายเลน 0 ไร ม

ปรมาณของพนทปาชายเลนลดลงจากป พ.ศ.2543 จานวน 16.33 ไร ในเขตตาบลปะเสยาวอ ในป

พ.ศ.2543 มพนทปาชายเลน 578.00 ไร และในป พ.ศ.2552 มพนทปาชายเลน 152.50 ไร มปรมาณ

ของพนทปาชายเลนลดลงจากป พ.ศ.2543 จานวน 425.51 ไร

5. อาเภอหนองจก

ในป พ.ศ.2543 มพนทปาชายเลน 13,158.73ไร และในป พ.ศ.2552 มพนทปาชายเลน

11,502.66 ไร ซงมพนทลดลงจากป พ.ศ. 2543 จานวน 2,256.07 ไร โดยสามารแยกตามรายตาบลท

มพนทปาชายเลน จานวน 3 ตาบล คอ ตาบลทากาชา ตาบลบางเขา และตาบลบางตาวา ซงในเขต

ตาบลทากาชา ในป พ.ศ.2543 มพนทปาชายเลน 5,496.70 ไร และในป พ.ศ.2552 มพนทปาชายเลน

4,560.36 ไร มปรมาณของพนทปาชายเลนลดลงจากป พ.ศ.2543 จานวน 936.34 ไร ในเขตตาบล

บางเขา ในป พ.ศ.2543 มพนทปาชายเลน 7,795.06 ไร และในป พ.ศ.2552 มพนทปาชายเลน

6,451.21 ไร มปรมาณของพนทปาชายเลนลดลงจากป พ.ศ.2543 จานวน 1,343.85 ไร ในเขตตาบล

บางตาวา ในป พ.ศ.2543 มพนทปาชายเลน 466.97 ไร และในป พ.ศ.2552 มพนทปาชายเลน 491.08

ไร มปรมาณของพนทปาชายเลนเพมขนจากป พ.ศ.2543 จานวน 24.11 ไร

56

การเปลยนแปลงพนทปาชายเลนจาแนกตามลกษณะการใชประโยชนทดน

ผลการวเคราะหการเปลยนแปลงของพนปาชายเลนตามขอมลลกษณะการใชประโยชน

ทดนของแตละพนทนนสามารถจาแนกการเปลยนแปลงของพนทเฉพาะพนททมสภาพเดมเปนปา

ชายเลนในป พ.ศ.2543 ไปสป พ.ศ.2552 พบวามการเปลยนแปลงสวนใหญ อย 3 แบบ คอ ปาชาย

เลนเปลยนเปนเกษตรกรรม ปาชายเลนเปลยนเปนนากง และปาชายเลนเปลยนเปนนาเกลอ สวน

สาเหตการเปลยนแปลงนนจะแตกตางกนออกไปตามลกษณะสภาพของพนทและการประกอบ

อาชพของประชาชนในแตละพนทซงไดนาเสนอผลการวเคราะหจาแนกตามอาเภอและตาบลดงน

1. อาเภอเมอง

พนทมสภาพเปนปาชายเลนในอาเภอเมองมจานวน 4 ตาบล คอ 1) ตาบลตนหยงลโละ

2) ตาบลบานา 3) ตาบลบาราโหม 4) ตาบลรสะมแล ซงมรายละเอยดดงน

ตาราง 6 การเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนตามการใชประโยชนทดน จากป พ.ศ.2543 -

2552 ในพนทอาเภอเมอง

ตาบล ลกษณะการเปลยนแปลง พนท(หนวย : ไร)

ตนหยงลโละ ปาชายเลน--->เกษตรกรรม 1.60 ปาชายเลน--->นาเกลอ 3.63 ปาชายเลน--->ปาชายเลน 9.27

บานา

ปาชายเลน--->เกษตรกรรม 121.58 ปาชายเลน--->นาเกลอ 11.47 ปาชายเลน--->ปาชายเลน 91.30

บาราโหม ปาชายเลน--->เกษตรกรรม 11.36 ปาชายเลน--->ปาชายเลน 33.19

รสะมแล ปาชายเลน--->เกษตรกรรม 46.03 ปาชายเลน--->ปาชายเลน 179.31

1.1 ตาบลตนหยงลโละ

จากขอมลการใชประโยชนทดนในป พ.ศ.2543 ถงป พ.ศ.2552 สามารถวเคราะหพนทท

เกยวของกบพนทปาชายเลนตามการใชประโยชนทดนในตาบลตนหยงลโละ พบวามพนทปาชาย

57

เลนเปลยนเปนพนทเกษตร 1.60 ไร มพนทปาชายเลนเปลยนเปนนาเกลอ 3.63 ไร มพนททยงคง

สภาพเปนปาชายเลน 9.27 ไร

1.2 ตาบลบานา

จากขอมลการใชประโยชนทดนในป พ.ศ.2543 ถงป พ.ศ.2552 สามารถวเคราะหพนทท

เกยวของกบพนทปาชายเลนตามการใชประโยชนทดนในตาบลบานา ในป พ.ศ.2552 พบวามพนท

ปาชายเลนเปลยนเปนพนทเกษตร 121.58 ไร มพนทปาชายเลนเปลยนเปนนาเกลอ 11.47 ไร มพนท

ทยงคงสภาพเปนปาชายเลน 91.30 ไร

1.3 ตาบลบาราโหม

จากขอมลการใชประโยชนทดนในป พ.ศ.2543 ถงป พ.ศ.2552 สามารถวเคราะหพนทท

เกยวของกบพนทปาชายเลนตามการใชประโยชนทดนในตาบลบาราโหม ในป พ.ศ.2552 พบวาม

พนทปาชายเลนเปลยนเปนพนทเกษตร 11.36 ไร มพนทเปนนาเกลอ 30.75 ไร มพนททยงคงสภาพ

เปนปาชายเลน 33.19 ไร

1.4 ตาบลรสะมแล

จากขอมลการใชประโยชนทดนในป พ.ศ.2543 ถงป พ.ศ.2552 สามารถวเคราะหพนทท

เกยวของกบพนทปาชายเลนตามการใชประโยชนทดนในตาบลบาราโหม ในป พ.ศ.2552 พบวาม

พนทปาชายเลนเปลยนเปนพนทเกษตร 46.03 ไร มพนททยงคงสภาพเปนปาชายเลน 179.31 ไร

58

2. อาเภอไมแกน

พนทมสภาพเปนปาชายเลนในอาเภอไมแกนมจานวน 3 ตาบล คอ 1) ตาบลดอนทราย

2) ตาบลไทรทอง 3) ตาบลไมแกน ซงมรายละเอยดดงน

ตาราง 7 การเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนตามการใชประโยชนทดน จากป พ.ศ.2543 -

2552 ในพนทอาเภอไมแกน

ตาบล ลกษณะการเปลยนแปลง พนท(หนวย : ไร)

ดอนทราย ปาชายเลน--->เกษตรกรรม 57.70 ปาชายเลน--->ปาชายเลน 418.08 ปาชายเลน--->พนททงราง 3.43

ไทรทอง

ปาชายเลน--->เกษตรกรรม 266.10 ปาชายเลน--->ปาชายเลน 842.05 ปาชายเลน--->พนททงราง 13.98 ปาดบแลง--->ปาชายเลน 3.03

ไมแกน ปาชายเลน--->เกษตรกรรม 316.73 ปาชายเลน--->ปาชายเลน 23.58

2.1 ตาบลดอนทราย

จากขอมลการใชประโยชนทดนในป พ.ศ.2543 ถงป พ.ศ.2552 สามารถวเคราะหพนทท

เกยวของกบพนทปาชายเลนตามการใชประโยชนทดนในตาบลดอนทราย ในป พ.ศ.2552 พบวาม

พนทปาชายเลนเปลยนเปนพนทเกษตร 57.70 ไร พบวามพนทปาชายเลนเปลยนเปนพนททงราง

3.43 ไร มพนททยงคงสภาพเปนปาชายเลน 418.08 ไร

2.2 ตาบลไทรทอง

จากขอมลการใชประโยชนทดนในป พ.ศ.2543 ถงป พ.ศ.2552 สามารถวเคราะหพนทท

เกยวของกบพนทปาชายเลนตามการใชประโยชนทดนในตาบลไทรทอง ในป พ.ศ.2552 พบวาม

พนทปาชายเลนเปลยนเปนพนทเกษตร 266.10 ไร มพนทปาชายเลนเปลยนเปนพนททงราง 13.98

ไร มพนททยงคงสภาพเปนปาชายเลน 845.08 ไร มพนทปาดบแลงเปลยนเปนปาชายเลน 3.03 ไร

59

2.3 ตาบลไมแกน

จากขอมลการใชประโยชนทดนในป พ.ศ.2543 ถงป พ.ศ.2552 สามารถวเคราะหพนทท

เกยวของกบพนทปาชายเลนตามการใชประโยชนทดนในตาบลไมแกน ในป พ.ศ.2552 พบวาม

พนทปาชายเลนเปลยนเปนพนทเกษตร 316.73 ไร มพนททยงคงสภาพเปนปาชายเลน 23.58 ไร

3. อาเภอยะหรง

พนทมสภาพเปนปาชายเลนในอาเภอยะหรง มจานวน 5 ตาบล คอ 1) ตาบลตะโละกาโปร

2) ตาบลบางป 3) ตาบลยาม 4) หนองแรต 5) ตาบลแหลมโพธ ซงมรายละเอยดดงน

ตาราง 8 การเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนตามการใชประโยชนทดน จากป พ.ศ.2543 -

2552 ในพนทอาเภอยะหรง

ตาบล ลกษณะการเปลยนแปลง พนท(หนวย : ไร)

ตะโละกาโปร ปาชายเลน--->เกษตรกรรม 166.08 ปาชายเลน--->นากง 4.62 ปาชายเลน--->ปาชายเลน 1930.06 พนททงราง--->ปาชายเลน 27.22

บางป

ปาชายเลน--->เกษตรกรรม 178.86 ปาชายเลน--->นากง 3.20 ปาชายเลน--->ปาชายเลน 3767.53

ยาม

ปาชายเลน--->เกษตรกรรม 110.07 ปาชายเลน--->นากง 113.95 ปาชายเลน--->ปาชายเลน 617.08 พนททงราง--->ปาชายเลน 51.01

หนองแรต

ปาชายเลน--->เกษตรกรรม 105.31 ปาชายเลน--->นากง 4.50 ปาชายเลน--->ปาชายเลน 150.39

แหลมโพธ

ปาชายเลน--->เกษตรกรรม 198.85 ปาชายเลน--->นากง 3.26 ปาชายเลน--->ปาชายเลน 834.23 ปาชายเลน--->ปาพร 0.67

60

3.1 ตาบลตะโละกาโปร

จากขอมลการใชประโยชนทดนในป พ.ศ.2543 ถงป พ.ศ.2552 สามารถวเคราะหพนทท

เกยวของกบพนทปาชายเลนตามการใชประโยชนทดนในตาบลตะโละกาโปร ในป พ.ศ.2552 พบวา

มพนทปาชายเลนเปลยนเปนพนทเกษตร 166.08 ไร มพนทปาชายเลนเปลยนเปนนากง 4.62 ไร ม

พนททยงคงสภาพเปนปาชายเลน 1,930.06 ไร มพนททงรางเปลยนเปนปาชายเลน 27.22 ไร

3.2 ตาบลบางป

จากขอมลการใชประโยชนทดนในป พ.ศ.2543 ถงป พ.ศ.2552 สามารถวเคราะหพนทท

เกยวของกบพนทปาชายเลนตามการใชประโยชนทดนในตาบลบางป ในป พ.ศ.2552 พบวามพนท

ปาชายเลนเปลยนเปนพนทเกษตร 178.86 ไร มพนทปาชายเลนเปลยนเปนนากง 3.20 ไร มพนทท

ยงคงสภาพเปนปาชายเลน 3,767.53 ไร

3.3 ตาบลยาม

จากขอมลการใชประโยชนทดนในป พ.ศ.2543 ถงป พ.ศ.2552 สามารถวเคราะหพนทท

เกยวของกบพนทปาชายเลนตามการใชประโยชนทดนในตาบลยาม ในป พ.ศ.2552 พบวามพนทปา

ชายเลนเปลยนเปนพนทเกษตร 110.07 ไร มพนทปาชายเลนเปลยนเปนนากง 113.95 ไร มพนทท

ยงคงสภาพเปนปาชายเลน 617.08 ไร มพนททงรางเปลยนเปนปาชายเลน 51.01 ไร

3.4 ตาบลหนองแรต

จากขอมลการใชประโยชนทดนในป พ.ศ.2543 ถงป พ.ศ.2552 สามารถวเคราะหพนทท

เกยวของกบพนทปาชายเลนตามการใชประโยชนทดนในตาบลหนองแรต ในป พ.ศ.2552 พบวาม

พนทปาชายเลนเปลยนเปนพนทเกษตร 105.31 ไร มพนทปาชายเลนเปลยนเปนนากง 4.50 ไร ม

พนททยงคงสภาพเปนปาชายเลน 150.39 ไร

3.5 ตาบลแหลมโพธ

จากขอมลการใชประโยชนทดนในป พ.ศ.2543 ถงป พ.ศ.2552 สามารถวเคราะหพนทท

เกยวของกบพนทปาชายเลนตามการใชประโยชนทดนในตาบลแหลมโพธ ในป พ.ศ.2552 พบวาม

พนทปาชายเลนเปลยนเปนพนทเกษตร 198.85 ไร มพนทปาชายเลนเปลยนเปนนากง 3.26 ไร ม

พนททยงคงสภาพเปนปาชายเลน 834.23 ไร มพนทปาชายเลนเปลยนเปนปาพร 0.67 ไร

61

4. อาเภอสายบร

มพนทมสภาพเปนปาชายเลนจานวน 3 ตาบล คอ 1) ตาบลตะลบน 2) ตาบลบางเกา

3) ตาบลปะเสยาวอ ซงมรายละเอยดดงน

ตาราง 9 การเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนตามการใชประโยชนทดน จากป พ.ศ.2543 -

2552 ในพนทอาเภอสายบร

ตาบล ลกษณะการเปลยนแปลง พนท(หนวย : ไร) ตะลบน ปาชายเลน--->เกษตรกรรม 15.14

ปาชายเลน--->ปาชายเลน 544.61 บางเกา ปาชายเลน--->เกษตรกรรม 16.33

ปะเสยะวอ

ปาชายเลน--->เกษตรกรรม 373.01 ปาชายเลน--->ปาชายเลน 152.50 ปาชายเลน--->พนททงราง 39.24

4.1 ตาบลตะลบน

จากขอมลการใชประโยชนทดนในป พ.ศ.2543 ถงป พ.ศ.2552 สามารถวเคราะหพนทท

เกยวของกบพนทปาชายเลนตามการใชประโยชนทดนในตาบลตะลบน ในป พ.ศ.2552 พบวาม

พนทปาชายเลนเปลยนเปนพนทเกษตร 15.14 ไร ไร มพนททยงคงสภาพเปนปาชายเลน544.61 ไร

4.2 ตาบลบางเกา และ ตาบลปะเสยาวอ

จากขอมลการใชประโยชนทดนในป พ.ศ.2543 ถงป พ.ศ.2552 สามารถวเคราะหการ

เปลยนแปลงของพนททเกยวของกบพนทปาชายเลนตามการใชประโยชนทดนในตาบลปะเสยาวอ

ในป พ.ศ.2552 พบวามพนทปาชายเลนเปลยนเปนพนทเกษตร 373.01 มพนททยงคงสภาพเปนปา

ชายเลน 152.50 ไร มพนทปาชายเลนเปลยนเปนพนททงราง 39.24ไร และในตาบลบางเกาพบวาม

พนทปาชายเลนเปลยนเปนพนทเกษตร 16.33 ไร

62

5. อาเภอหนองจก

มพนทมสภาพเปนปาชายเลนจานวน 3 ตาบล คอ 1) ตาบลทากาชา 2) ตาบลบางเขา

3) ตาบลบางตาวา ซงมรายละเอยดดงน

ตาราง 10 การเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนตามการใชประโยชนทดน จากป พ.ศ.2543 -

2552 ในพนทอาเภอหนองจก

ตาบล ลกษณะการเปลยนแปลง พนท(หนวย : ไร)

ทากาชา ปาชายเลน--->ปาชายเลน 4021.42 ปาชายเลน--->ปาพร 15.54 ปาพร--->ปาชายเลน 74.98 พนททงราง--->ปาชายเลน 62.90

บางเขา

นากง--->ปาชายเลน 114.58 ปาชายเลน--->เกษตรกรรม 1724.37 ปาชายเลน--->ปาชายเลน 6047.68 เลนงอก--->ปาชายเลน 2.18

บางตาวา

ปาชายเลน--->เกษตรกรรม 30.79 ปาชายเลน--->ปาชายเลน 435.41 ปาพร--->ปาชายเลน 44.62 เลนงอก--->ปาชายเลน 4.22

5.1 ตาบลทากาชา

จากขอมลการใชประโยชนทดนในป พ.ศ.2543 ถงป พ.ศ.2552 สามารถวเคราะหการ

เปลยนแปลงของพนททเกยวของกบพนทปาชายเลนตามการใชประโยชนทดนในตาบลทากาชาใน

ป พ.ศ.2552 พบวามพนททยงคงสภาพเปนปาชายเลน 4,021.42 ไร มพนทปาชายเลนเปลยนเปนปา

พร 15.54 ไร มพนทปาพรเปลยนเปนปาชายเลน 74.98ไร มพนททงรางเปลยนเปนปาชายเลน 62.90

ไร

63

5.2 ตาบลบางเขา

จากขอมลการใชประโยชนทดนในป พ.ศ.2543 ถงป พ.ศ.2552 สามารถวเคราะหการ

เปลยนแปลงของพนททเกยวของกบพนทปาชายเลนตามการใชประโยชนทดนในตาบลบางเขา ใน

ป พ.ศ.2552 พบวามพนทปาชายเลนเปลยนเปนเกษตร 1,724.37 ไร มพนทนากง เปลยนเปนปาชาย

เลน114.58 ไร มพนททยงคงสภาพเปนปาชายเลน 6,047.68 ไร มพนทเลนงอก เปลยนเปนปาชาย

เลน 2.18 ไร

5.3 ตาบลบางตาวา

จากขอมลการใชประโยชนทดนในป พ.ศ.2543 ถงป พ.ศ.2552 สามารถวเคราะหการ

เปลยนแปลงของพนททเกยวของกบพนทปาชายเลนตามการใชประโยชนทดนในตาบลบางตาวา

ในป พ.ศ.2552 พบวามพนทปาชายเลนเปลยนเปนพนทเกษตร 30.74 ไร มพนททยงคงสภาพเปนปา

ชายเลน 435.41 ไร มพนทปาพรเปลยนเปนปาชายเลน 44.62 ไร มพนทเลนงอก เปลยนเปนปาชาย

เลน 4.22 ไร

การเปลยนแปลงของพนทจากสภาพเดมทเปนปาชายเลนจงหวดปตตานระหวางป พ.ศ.

25543 - 2552 สามารถสรปสาเหตและลกษณะการเปลยนแปลงของพนทได 5 ลกษณะ คอ 1) ปา

ชายเลนเปลยนเปนเกษตรกรรม 5,056.46 ไร คดเปนรอยละ 95.89 ของการเปลยนแปลง 2) ปาชาย

เลนเปลยนเปนนากง 168.77 ไร คดเปนรอยละ 3.20 ของการเปลยนแปลง 3) ปาชายเลนเปลยนเปน

นาเกลอ 15.10 ไร คดเปนรอยละ 0.29 ของการเปลยนแปลง 4) ปาชายเลนเปลยนเปนพนททงราง

17.41 ไร คดเปนรอยละ 0.33 ของการเปลยนแปลง 5) ปาชายเลนเปลยนเปนปาพร 15.54 ไร คดเปน

รอยละ 0.29 ของการเปลยนแปลง

64

สารสนเทศการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน

ผลการจดการสารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน โดยใชระบบ

สารสนเทศภมศาสตร สามารถแสดงขอมลการใชประโยชนทดนและการเปลยนแปลงการใช

ประโยชนทดนในชวงเวลาทศกษาโดยผใชสามารถเขาถงไดทาง http://air.samilahosting.net/ เมอ

เขาแลวผสามารถใชเมาสเพอเลอกเมนทไดนาเสนอไวซงมจานวน 5 รายการ คอ 1) การใช

ประโยชนทดนป พ.ศ. 2543 2) การใชประโยชนทดนป พ.ศ. 2552 3) การเปลยนแปลงการใช

ประโยชนทดนป พ.ศ. 2543 - พ.ศ. 2552 4) พนทปาสงวนทเกยวของกบปาชายเลน 5) พนททม

สภาพเปนปาชายเลนในปจจบนและแนวโนมในอนาคต โดยมรายละเอยดดงน

1. การใชประโยชนทดนป พ.ศ. 2543

ในการใชงานเมอเลอกเมนแลวจะเหนวามรปพนทโดยแบงเปนสของ Polygon ทแตกตาง

กนตามลกษณะสภาพของพนท ดงภาพประกอบ 27 และเมอนาเมาสคลกเลอกกจะสามารถแสดง

ขอมลปรมาณพนท ตาบล อาเภอ และขอมลลกษณะการใชประโยชนทดนในป พ.ศ. 2543 ของ

ตาแหนงทไดเลอก ดงภาพประกอบ 28 โดยมเครองมอชวยในการใชงาน คอสามารถทาการยอ

(Zoom Out) โดยการกดเครองหมาย ( - ) ทาการขยาย (Zoom In) โดยการกดเครองหมาย ( + ) และ

เลอนดภาพดาวเทยมโดยการกดเมาสคางแลวเลอนขน-ลง เลอนซาย-ขวา หรอกดเลอนดวยลกศร

จากเมนดานซายมอจากหนาจอไดตามตองการ และสามารถเลอกรปแบบการแสดงผลวาตองการด

เปนแบบแผนทหรอแบบภาพดาวเทยมจากเมนทมมขวามอดานบนของหนาจอ ซงเปนลกษณะการ

ใชเหมอนใน Google Map

65

ภาพประกอบ 27 ผลลพธจากเมนการใชประโยชนทดนป พ.ศ. 2543

ภาพประกอบ 28 ผลลพธการโตตอบการใชงานสารสนเทศการใชประโยชนทดนป พ.ศ. 2543

2. การใชประโยชนทดนป พ.ศ. 2552

ในการใชงานเมอเลอกเมนแลวจะเหนวามรปพนทโดยแบงเปนสของ Polygon ทแตกตาง

กนตามลกษณะสภาพของพนท ดงภาพประกอบ 29 และเมอนาเมาสคลกเลอกกจะสามารถแสดง

ขอมลปรมาณพนท ตาบล อาเภอ และขอมลลกษณะการใชประโยชนทดนในป พ.ศ. 2552 ของ

(1)

66

ตาแหนงทไดเลอก ดงภาพประกอบ 30 โดยมเครองมอชวยในการใชงาน คอสามารถทาการยอ

(Zoom Out) โดยการกดเครองหมาย ( - ) ทาการขยาย (Zoom In) โดยการกดเครองหมาย ( + ) และ

เลอนดภาพดาวเทยมโดยการกดเมาสคางแลวเลอนขน-ลง เลอนซาย-ขวา หรอกดเลอนดวยลกศร

จากเมนดานซายมอจากหนาจอไดตามตองการ และสามารถเลอกรปแบบการแสดงผลวาตองการด

เปนแบบแผนทหรอแบบภาพดาวเทยมจากเมนทมมขวามอดานบนของหนาจอ ซงเปนลกษณะการ

ใชเหมอนใน Google Map

ภาพประกอบ 29 ผลลพธจากเมนการใชประโยชนทดนป พ.ศ. 2552

(2)

67

ภาพประกอบ 30 ผลลพธการโตตอบการใชงานสารสนเทศการใชประโยชนทดนป พ.ศ. 2552

3. การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนป พ.ศ. 2543 - พ.ศ. 2552

ในการใชงานเมอเลอกเมนแลวจะเหนวามรปพนทโดยแบงเปนสของ Polygon ทแตกตาง

กนตามลกษณะสภาพของพนท ดงภาพประกอบ 31 และเมอนาเมาสคลกเลอกกจะสามารถแสดง

ขอมลปรมาณพนท ตาบล อาเภอ และขอมลการเปลยนการใชประโยชนทดนในป พ.ศ. 2543 ไปสป

พ.ศ.2552 วาไดมการเปลยนแปลงไปในลกษณะใด ในตาแหนงทไดเลอก ดงภาพประกอบ 32 โดย

มเครองมอชวยในการใชงาน คอสามารถทาการยอ (Zoom Out) โดยการกดเครองหมาย ( - ) ทาการ

ขยาย (Zoom In) โดยการกดเครองหมาย ( + ) และ เลอนดภาพดาวเทยมโดยการกดเมาสคางแลว

เลอนขน-ลง เลอนซาย-ขวา หรอกดเลอนดวยลกศรจากเมนดานซายมอจากหนาจอไดตามตองการ

และสามารถเลอกรปแบบการแสดงผลวาตองการดเปนแบบแผนทหรอแบบภาพดาวเทยมจากเมนท

มมขวามอดานบนของหนาจอ ซงเปนลกษณะการใชเหมอนใน Google Map

68

ภาพประกอบ 31 ผลลพธจากเมนการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนป พ.ศ. 2543 - พ.ศ. 2552

ภาพประกอบ 32 ผลลพธการโตตอบการใชงานสารสนเทศการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน

ป พ.ศ. 2543 - พ.ศ. 2552

(3)

69

4. พนทปาสงวนทเกยวของกบปาชายเลน

ในการใชงานเมอเลอกเมนแลวจะเหนวามรปพนทโดยแบงเปนสของ Polygon ทแตกตาง

กนตามลกษณะสภาพของพนท ดงภาพประกอบ 33 และเมอนาเมาสคลกเลอกกจะสามารถแสดง

ขอมลปรมาณพนท ตาบล อาเภอ และขอมลพนทปาสงวนในตาแหนงทไดเลอก ดงภาพประกอบ

34 โดยมเครองมอชวยในการใชงาน คอสามารถทาการยอ (Zoom Out) โดยการกดเครองหมาย

( - ) ทาการขยาย (Zoom In) โดยการกดเครองหมาย ( + ) และ เลอนดภาพดาวเทยมโดยการกด

เมาสคางแลวเลอนขน-ลง เลอนซาย-ขวา หรอกดเลอนดวยลกศรจากเมนดานซายมอจากหนาจอได

ตามตองการ และสามารถเลอกรปแบบการแสดงผลวาตองการดเปนแบบแผนทหรอแบบภาพ

ดาวเทยมจากเมนทมมขวามอดานบนของหนาจอ ซงเปนลกษณะการใชเหมอนใน Google Map

ภาพประกอบ 33 ผลลพธจากเมนพนทปาสงวนทเกยวของกบปาชายเลน

(4)

70

ภาพประกอบ 34 ผลลพธการโตตอบการใชงานสารสนเทศพนทปาสงวนทเกยวของกบปาชายเลน

5. พนททมสภาพเปนปาชายเลนในปจจบนและแนวโนมในอนาคต

ในการใชงานเมอเลอกเมนแลวจะเหนวามรปพนทโดยแบงเปนสของ Polygon ทแตกตาง

กนตามลกษณะสภาพของพนท ดงภาพประกอบ 35 และเมอนาเมาสคลกเลอกกจะสามารถแสดง

ขอมลปรมาณพนท ตาบล อาเภอ และขอมลพนททมสภาพเปนปาชายเลนในบรเวณทไดเลอก

ดงภาพประกอบ 36 โดยมเครองมอชวยในการใชงาน คอสามารถทาการยอ (Zoom Out) โดยการ

กดเครองหมาย ( - ) ทาการขยาย (Zoom In) โดยการกดเครองหมาย ( + ) และ เลอนดภาพดาวเทยม

โดยการกดเมาสคางแลวเลอนขน-ลง เลอนซาย-ขวา หรอกดเลอนดวยลกศรจากเมนดานซายมอจาก

หนาจอไดตามตองการ และสามารถเลอกรปแบบการแสดงผลวาตองการดเปนแบบแผนทหรอแบบ

ภาพดาวเทยมจากเมนทมมขวามอดานบนของหนาจอ ซงเปนลกษณะการใชเหมอนใน Google Map

71

ภาพประกอบ 35 ผลลพธจากเมนพนททมสภาพเปนปาชายเลนในปจจบนและแนวโนมในอนาคต

ภาพประกอบ 36 ผลลพธการโตตอบการใชงานสารสนเทศพนททมสภาพเปนปาชายเลนในปจจบน

และแนวโนมในอนาคต

(5)

72

แนวโนมการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลน

จากการศกษาขอมลการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน ป พ.ศ.2543 –

2552 และจากการศกษาขอมลทมสภาพเปนพนทปาชายเลนในปจจบนโดยใชขอมลดาวเทยมจาก

Google Earth ประกอบกบการลงสารวจพนทภาคสนามโดยการสงเกตและสอบถามการ

เปลยนแปลงจากประชาชนในทองถนสามารถวเคราะหขอมลพนทปาชายเลนในปจจบนและ

แนวโนมในอนาคตโดยมรายละเอยดดงน

ตาราง 11 ผลการเปลยนแปลงปรมาณพนทปาชายเลนจงหวดปตตานจากป พ.ศ.2543 พ.ศ.2553 และ พ.ศ. 2558

อาเภอ ตาบล พ.ศ.2543 พ.ศ.2552 พ.ศ.2543 - 2552

พ.ศ.2558 พ.ศ.2552 - 2558

เพมขน/ลดลง เพมขน/ลดลง

เมอง

ตนหยงลโละ 19.45 40.57 21.11 40.57 0

บานา 240.59 122.85 -117.74 81.34 -41.51

บาราโหม 46 36.13 -9.88 0 -36.13

รสะมแล 225.33 182.4 -42.94 171.31 -11.09

รวม 531.38 381.94 -149.44 293.22 -88.72

ไมแกน

ดอนทราย 507.98 418.08 -89.9 393.01 -25.07

ไทรทอง 1,189.76 845.08 -344.68 688.15 -156.93

ไมแกน 372.93 23.58 -349.36 0 -23.58

รวม 2,070.67 1,286.73 -783.93 1,081.15 -205.58

ยะหรง

ตะโละกาโปร 2,158.17 2,106.44 -51.74 1,778.59 -327.85

บางป 4,163.98 4,082.69 -81.3 4,082.69 0.00

ยาม 897.07 791.61 -105.46 763.55 -28.06

หนองแรต 308.12 155.36 -152.76 131.89 -23.47

แหลมโพธ 1,084.69 893.28 -191.41 842.25 -51.03

รวม 8,612.03 8,029.38 -582.65 7,598.98 -430.40

73

อาเภอ ตาบล พ.ศ.2543 พ.ศ.2552 พ.ศ.2543 - 2552

พ.ศ.2558 พ.ศ.2552 - 2558

เพมขน/ลดลง เพมขน/ลดลง

สายบร

ตะลบน 572.91 544.61 -28.31 441.01 -103.60

บางเกา 16.33 0 -16.33 0 0.00

ปะเสยะวอ 578 152.5 -425.51 143.44 -9.06

รวม 1,167.25 697.1 -470.15 584.46 -112.64

หนองจก

ทากาชา 5,496.70 4,560.36 -936.34 3,533.40 -1026.96

บางเขา 7,795.06 6,451.21 -1,343.85 4,274.52 -2176.69

บางตาวา 466.97 491.08 24.11 482.16 -8.92

รวม 13,758.73 11,502.66 -2,256.07 8,290.08 -3,212.58

รวมทงจงหวด 26,140.06 21,897.81 -4,242.25 17,847.88 -4,049.93

แผนภม 2 การเปลยนแปลงพนทปาชายเลนตามอาเภอในจงหวดปตตาน ป พ.ศ.2543 - 2558

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

เมอง ไมแกน ยะหรง สายบร หนองจก

ขอมลพนทปาชายเลน จงหวดปตตาน

พ.ศ.2543

พ.ศ.2552

พ.ศ.2558

อาเภ

พนท(หนวย :

74

1. พนททมสภาพเปนปาชายเลนในปจจบน

จากผลการศกษาขอมลภาพถายดาวเทยมจาก Google Earth การลงพนทภาคสนามโดยการ

สงเกตและสอบถามจากประชาชนในทองถน สามารถวเคราะหพนทปาชายเลนใน 5 อาเภอ คอ

1) อาเภอเมอง 2) อาเภอไมแกน 3) อาเภอยะหรง 4) อาเภอสายบร 5) อาเภอหนองจก พนททมสภาพ

เปนปาชายเลนในปจจบน ดงภาพประกอบ 37 และ ตาราง 11

ภาพประกอบ 37 ปรมาณพนททมสภาพเปนปาชายเลนจงหวดปตตาน ป พ.ศ.2558

อาเภอเมองมพนททเปนปาชายเลน 293.22 ไร มพนททมสภาพเปนปาชายเลนใน 3 ตาบล

คอ ตาบลตนหยงลโละ มพนท 40.57 ไร ตาบลบานา มพนท 81.34 ไร และตาบลรสะมแล มพนท

171.31 ไร

อาเภอไมแกนมพนททเปนปาชายเลน 1,081.15 ไร มพนททมสภาพเปนปาชายเลนใน 2

ตาบล คอ ตาบลดอนทรายมพนท 393.01 ไร และตาบลไทรทอง มพนท 688.15 ไร

อาเภอยะหรงมพนททเปนปาชายเลน 7,598.98 ไร มพนททมสภาพเปนปาชายเลนใน 5

ตาบล คอ ตาบลตะโละกาโปร มพนท 1,778.59ไร ตาบลบางป มพนท 4,082.69 ไร ตาบลยาม ม

พนท 763.55 ไร ตาบลหนองแรต มพนท 131.89 ไร และตาบลแหลมโพธ มพนท 842.25 ไร

75

อาเภอสายบรมพนททเปนปาชายเลน 584.46 ไร มพนททมสภาพเปนปาชายเลนใน

2 ตาบล คอ ตาบลตะลบน มพนท 441.01 ไร และตาบลปะเสยาวอ มพนท 143.44 ไร

อาเภอหนองจกมพนททเปนปาชายเลน 17,847.88 ไร มพนททมสภาพเปนปาชายเลนใน

3 ตาบล คอ ตาบลทากาชา มพนท 3,533.40 ไร ตาบลบางเขา มพนท 4,274.52 ไร และตาบลบางตา

วา มพนท 482.16 ไร

จากการลงพนทเพอเกบภาพถายจากภาคพนดนในพนททยงคงมสภาพเปนปาชายเลนใน

ปจจบนพบวาในพนททไมใชเขตปาสงวนนน มไมโกงกาง ไมแสม และไมอนๆ ขนอยตามบรเวณ

รมน าและบรเวณพนททชมน าและมน าขงในบางพนท และในบรเวณทเปนปาสงวนนนหนวยงาน

ของรฐไดมการขดคแพรก เพอใชเปนแนวปองกนการบกรกพนทปาชายเลนใน อาเภอหนองจก

และอาเภอยะหรง ดงภาพประกอบ 38

ภาพประกอบ 38 ลกษณะคแพรกทมการขดทาแนวปอนกนการบกรกพนท

จากการสมภาษณเจาหนาทประจาสถานพฒนาทรพยากรปาชายเลนท 39 จงหวดปตตาน

พบวาในปจจบนในพนทปาสงวนนนไดมปลกปาเตมพนทแลวและไดมการดแลโดยการออก

ลาดตระเวนเปนประจาทกๆเดอน (วนชย ทบทมทอง, 10 มนาคม 2558) และจากการสมภาษณผทม

บทบาทดานประมงพนบานและดานปาชายเลน พบวา ในพนทปาชายเลนนนประชาชนยงคงมการ

ตดไมเพอใชประโยชนในการทาฟนและใชในการทาประมงอยบาง และการดแลของเจาหนาทและ

การประสานงาน การสรางความรความเขาใจใหประชาชนตระหนกถงคณคาและความสาคญของ

ปาชายเลนกบชมชนจากหนวยงานภาครฐกบภาคประชาชนยงไมทวถงทาใหประชาชนบางสวน

ไมใหความรวมกบภาครฐเทาทควรและในดานของการใชประโยชนจากพนทปาชายเลนนน ไมได

จากดเฉพาะคนในพนทเพยงอยางเดยวเพราะยงมบคคลจากพนทตาบลอนไดเขามาหาผลผลตจาก

76

ปาชายเลนในพนทโดยมการจบหา กง ป หอยและปลาเพอนาไปขาย จงสงผลทาใหการดแลสภาพ

พนทปาชายเลนของคนในชมชนมลาบากขน (มะสกร มะสะนงและยโซะ หะยยโซะ, 13 มนาคม

2558) และจากการสมภาษณแกนนาชมชนและผเขารวมกจกรรมในตาบลเปาหมาย 3 ตาบล คอ

1) ตาบลดอนทราย อาเภอไมแกน 2) ตาบลบางตาวา อาเภอหนองจก 3) ตาบลแหลมโพธ

อาเภอยะหรง พบวา ไดมความเหนสอดคลองกบนายมะสกร มะสะนง และนายยโซะ หะยยโซะ

และไดแสดงความคดเหนเพมเตม คอ ตองการใหหนวยงานภาครฐมการปกหลกแนวเขตของพนทท

เปนปาชายเลนและเขตปาสงวนอยางชดเจนเพอใชเปนแนวปองการบกรกพนทปาชายเลนของ

ประชาชนในพนทและเพอความสะดวกในการดแลพนปาชายเลนของคนในชมชน ซงจากการ

สมภาษณและการลงพนทภาคพนดนทาใหสามารถสรปไดวาพนทปาชายเลนสามารถวเคราะห

ออกเปน 2 ดาน คอ 1) ดานปรมาณของพนทปาชายเลนในพนทจงหวดปตตานจะยงคงมปรมาณ

การเปลยนแปลงหรอลดลงไปจากพนทปจจบนไมมากนก 2) ดานของปรมาณของตนไมในบรเวณ

ปาชายเลนนนมแนวโนมลดลงเนองจากประชาชนยงคงมการตดไมเพอใชประโยชนในการทาฟน

และใชในการทาประมง ซงประชาชนในพนทยงไมเขาใจและยงไมมความตระหนกหรอกงวลจาก

ปรมาณของตนไมในพนทปาชายเลนทลดลงเนองจากสวนใหญจะเหนพนทปาทอยบรเวณรมน าวา

ยงคงมสภาพดอย แตในความเปนจรงพนทบรเวณดานในของพนปาดงภาพประกอบ 39 (ข) มสภาพ

ไมสมบรณเหมอนบรเวณทเหนอยดานนอกหรอรมนาดงภาพประกอบ 39 (ก)

(ก) (ข)

ภาพประกอบ 39 ลกษณะพนทปารมนาและสภาพเสอมโทรมในบางสวนของพนท

77

2. แนวโนมการเปลยนแปลงของปาชายเลน

จากการศกษาวเคราะหขอมลพนทปาชายเลนทในป พ.ศ.2543 ถง ป พ.ศ.2552 ทไดรบมา

จากกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และจาก

การศกษาขอมลทมสภาพเปนพนทปาชายเลนในป พ.ศ.2558 โดยใชขอมลดาวเทยมจาก Google

Earth ประกอบกบการลงสารวจพนทภาคสนามโดยการสงเกตและสอบถามการเปลยนแปลงจาก

ประชาชนในทองถน สามารถสรปไดวาพนทปาชายเลนในอนาคตมแนวโนมทจะลดลงอยาง

ตอเนองหากประชาชนในพนทยงไมเปลยนพฤตกรรมในการตดไมเพอนามาใชประโยชนจากตนไม

ในบรเวณทเปนปาชายเลนและหนวยงานภาครฐยงดแลไมทวถงเทาทควร

การสงเสรมการใชประโยชนจากสารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน

จากการลงพนทในตาบลเปาหมาย จานวน 3 ตาบล และไดนาเสนอขอมลเนอหาและ

สารสนเทศการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนทไดพฒนาขน โดยมรายละเอยดดงน

1. เนอหาทนาเสนอเพอสงเสรมการใชสารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลน

นาเสนอเนอหาใน 4 ประเดนหลกทเกยวกบปาชายเลน คอ 1) ความหมายของปาชายเลน

2) ประโยชนและความสาคญของปาชายเลนดานเศรษฐกจ ดานประมง ดานสงแวดลอมและ

ดานการศกษา 3) ขอมลการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนจงหวดปตตานและสารสนเทศทพฒนา

4) วธการเขาถงและการใชประโยชนจากสารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลน

2. ความพงพอใจของผเขารวมกจกรรมสงเสรมการใชสารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลน

มผเขารวมกจกรรมสงเสรมการใชสารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนโดยใช

ขอมลจากสารสนเทศทพฒนาขนในรปแบบระบบสารสนเทศภมศาสตร ในตาบลเปาหมาย 3 ตาบล

รวมจานวน 74 คน ไดแก 1) ตาบลดอนทราย อาเภอไมแกน จงหวดปตตาน โดยเกบขอมลจาก

ผเขารวมกจกรรมทตอบแบบประเมนจานวน 20 คน 2) ตาบลบางตาวา อาเภอหนองจก จงหวด

ปตตาน โดยเกบขอมลจากผเขารวมกจกรรมทตอบแบบประเมนจานวน 25 คน 3) ตาบลแหลมโพธ

อาเภอยะหรงจงหวดปตตานโดยเกบขอมลจากผเขารวมกจกรรมทตอบแบบประเมนจานวน 29 คน

78

ตาราง 12 สถานภาพทวไปของผเขารวมกจกรรมและตอบแบบประเมน

ตาบล ดอนทราย บางตาวา แหลมโพธ รวม

จานวน(คน) จานวน(คน) จานวน(คน) จานวน รอยละ

เพศ ชาย

13 18 8 39 52.70

หญง 7 7 21 35 47.30 รวม 20 25 29 74 100

อาย ตากวา 20 ป 0 3 3 6 8.11 20 – 30 ป 7 2 3 12 16.22 31 – 40 ป 6 11 16 33 44.59 41 – 50 ป 7 5 6 18 24.32 51 ป ขนไป 0 4 1 5 6.76

รวม 20 25 29 74 100

ระดบการศกษา มธยมศกษาตอนปลายหรอเทยบเทา

8

16

7 31 41.89

อนปรญญาหรอเทยบเทา

3 2 0 5 6.76

ปรญญาตร 9 7 20 36 48.65 สงกวาปรญญาตร 0 0 2 2 2.70

รวม 20 25 29 74 100

79

ตาบล ดอนทราย บางตาวา แหลมโพธ รวม

จานวน(คน) จานวน(คน) จานวน(คน) จานวน รอยละ

บทบาทในชมชน ชาวบาน 7 15 16 38 51.35 กานน/ผใหญบาน 0 2 0 3 4.05 แกนนาชมชน/ สมาชก อบต.

12

3

5 20 27.03

อนๆ ระบ.. อสม. / ครผดแลเดก

1

4

8 13 17.57

รวม 20 25 29 74 100

จากตาราง 12 พบวา มผเขารวมกจกรรม รวมจานวน 74 คน สวนใหญเปนผชายจานวน

39 คน คดเปนรอยละ 52.70 และเปนผหญงจานวน 35 คน คดเปนรอยละ 47.30 โดยสวนใหญมอาย

31 – 40 ป คดเปนรอยละ 44.59 และรองลงมามอาย 41 – 50 ป คดเปนรอยละ 24.32 ดานการศกษา

พบวาสวนใหญสาเรจการศกษาระดบปรญญาตรจานวน 36 คน คดเปนรอยละ 48.65 รองลงมา

สาเรจการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลายหรอเทยบเทาจานวน 31 คน คดเปนรอยละ 41.89

สวนในดานบทบาทในชมชนพบวาสวนใหญเปนชาวบานจานวน 38 คน คดเปนรอยละ 51.35 และ

ลาดบรองลงมาเปนแกนนาชมชน/สมาชกสภาองคการบรหารสวนตาบลจานวน 20 คน

คดเปนรอยละ 27.03

80

ตาราง 13 ผลการวเคราะหจากแบบประเมนความพงพอใจของผเขารวมกจกรรมสงเสรมการใช

สารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลน

รายการประเมน คาเฉลย คา S.D. ความพงพอใจ 1. ดานวทยากร 3.94 0.23 พงพอใจมาก 2. ดานสถานท / ระยะเวลา 4.30 0.26 พงพอใจมาก 3. ดานความรความเขาใจเนอหา 4.01 0.42 พงพอใจมาก 4. ดานการนาความรไปใชและเผยแพร 4.00 0.25 พงพอใจมาก

เฉลยรวม 4.06 0.14 พงพอใจมาก

จากตาราง 13 พบวาผเขารวมกจกรรมสรางความตระหนกร มความพงพอใจตอการ

นาเสนอขอมลเนอหาและสารสนเทศการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน

ในระดบมากทกรายการประเมนโดยมคาเฉลยระหวาง 3.94 – 4.30

81

บทท 5 สรปผลการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การศกษาการจดการสารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน โดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตร มวตถประสงคของการวจย วธดาเนนการวจย สรปผลการวจย การอภปรายผล ปญหาและอปสรรค และขอเสนอแนะตามลาดบ ดงน วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาขอมลการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนในเขตพนทจงหวดปตตาน ในชวงป พ.ศ. 2543 – 2552 2. เพอการจดการสารสนเทศการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน ในชวงป พ.ศ. 2543 – 2552 และแนวโนมการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลน 3. เพอสงเสรมการใชประโยชนจากสารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนทพฒนาขน วธดาเนนการวจย ขอมลทใชในการศกษาครงนใชขอมลทจดเกบในป พ.ศ.2543 และ พ.ศ.2552 ทไดรบจากกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และขอมลพนททมสภาพเปนปาชายเลนในป พ.ศ.2558 (ปจจบน) ทไดวเคราะหโดยใชขอมลภาพถายดาวเทยมจาก Google Earth ประกอบกบการลงพนสารวจภาคสนามโดยการสงเกตและการสอบถามจากประชาชนในทองถน แลวนามาวเคราะหดวยโปรแกรมทางดานภมศาสตร (Arc GIS 10.1) โดยการซอนทบขอมล (Overlay) แบบยเนยน (Union) การพฒนาสารสนเทศ ผศกษาไดทาการพฒนาสารสนเทศการเปลยนแปลงของพนท ปาชายเลนในครงน โดยใชภาษาคอมพวเตอรประกอบดวย ภาษา HTML, ภาษา PHP, ภาษา XML, ภาษา KML และภาษา JAVA โดยใชสวนยอยของ Java Script ทเรยกวา JQuery

82

สรปผลการวจยและอภปรายผล 1. การเปลยนแปลงปรมาณพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน

จากขอมลการเปลยนแปลงปรมาณพนทปาชายเลนในพนทจงหวดปตตานพบวา

จงหวดปตตานมพนทปาชายเลน ใน 5 อาเภอ ไดแก อาเภอเมอง อาเภอไมแกน อาเภอยะหรง

อาเภอสายบร และอาเภอหนองจก ซงมปรมาณพนทปาชายเลนทงหมดทไดจากการศกษาพบวา ใน

ป พ.ศ.2543 มพนทปาชายเลน 26,140.06 ไร ในป พ.ศ.2552 มพนทปาชายเลน 21,897.81 ไร ซงม

พนทปาชายเลนลดลงจากป พ.ศ. 2543 จานวน 4,242.25 ไร ซงเปนผลลพธทไดจากการวเคราะห

ดวยโปรแกรม Arc GIS 10.1 โดยวธการซอนทบขอมล (Overlay) แบบยเนยน (Union) วธการ

วเคราะหทใชสอดคลองงานวจยจาลอง(2549) ทไดทาการจาแนกขอมลดาวเทยมจากการรบร

ระยะไกล และใชเทคนคการซอนทบของชนขอมลการใชประโยชนทดนโดยระบบสารสนเทศ

ภมศาสตร เพอประเมนพนททมการเปลยนแปลงของพนทปาดบแลงและปาเตงรงบรเวณพนท

สถานวจยสงแวดลอมสะแกราช ทงนจากขอมลพนทปาชายเลนในป พ.ศ.2558 พบวามพนททม

สภาพเปนปาชายเลน 17,847.88 ไร ทไดจากการศกษาจาก Google Earth ประกอบกบการลงพนท

ภาคสนามและการสอบถามจากประชาชนในทองถน โดยนาขอมลทไดไปแกไขขอมลใน

โปรแกรม Arc GIS 10.1 ใหตรงกบสภาพพนท ปาชายเลนในปจจบนโดยเทยบกบภาพดาวเทยม

จาก Google Earth แลวนาขอมลทไดมาเปรยบเทยบโดยซอนทบขอมล (Overlay) แบบยเนยน

(Union) ซงพบวามพนทปาชายเลนลดลงจากป พ.ศ. 2552 จานวน 4,049.93ไร และหากเปรยบเทยบ

ระหวาง ป พ.ศ.2543 กบ ป พ.ศ.2558 พบวามปรมาณพนทปาชายเลนลดลงจานวน 8,292.18 ไร

การเปลยนแปลงพนทปาชายเลนจงหวดปตตานจากอดตถงปจจบนไปในทศทางทลดลงซง

ขอมลมความใกลเคยงและสอดคลองกบสถานการณการบกรกปาชายเลนของประเทศไทย (กรม

ทรพยากรทางทะเลและชายฝง, 2555) พบวาขอมลพนทปาชายเลนลดลงโดยในป พ.ศ. 2536 มพนท

ปาชายเลนจานวน 8,095 ไร ป พ.ศ.2539 มพนทปาชายเลนจานวน 6,906.75 ไร ป พ.ศ.2543 มพนท

ปาชายเลนจานวน 26,493.87 ไร ป พ.ศ.2547 มพนทปาชายเลนจานวน 23,228.84 ไร และในป พ.ศ.

2552 มพนทปาชายเลนจานวน 21,993.68 ไร และสอดคลองกบขอมลทรพยากรปาชายเลนปตตาน

(กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง, 2555) ทพบวาอาเภอเมองปตตาน มพนทปาชายเลนตามมต

คณะรฐมนตรเมอวนท 15 ธนวาคม 2530, 22 สงหาคม 2543 และ 17 ตลาคม 2543 จานวน 6,810.84

83

ไร โดยมพนททมสภาพเปนปาชายเลนในป พ.ศ.2552 จานวน 431.03 ไร อาเภอไมแกน มพนท

ปาชายเลนตามมตคณะรฐมนตรเมอวนท 15 ธนวาคม 2530, 22 สงหาคม 2543 และ 17 ตลาคม

2543 จานวน 1,944.67 ไร โดยมพนททมสภาพเปนปาชายเลนในป พ.ศ.2552 จานวน 1,286.73 ไร

อาเภอยะหรง มพนทปาชายเลนตามมตคณะรฐมนตรเมอวนท 15 ธนวาคม 2530, 22 สงหาคม 2543

และ 17 ตลาคม 2543 จานวน 13,058.03 ไร โดยมพนททมสภาพเปนปาชายเลนในป พ.ศ.2552

จานวน 8,063.51 ไร อาเภอสายบร มพนทปาชายเลนตามมตคณะรฐมนตรเมอวนท 15 ธนวาคม

2530, 22 สงหาคม 2543 และ 17 ตลาคม 2543 จานวน 1,300.10 ไร โดยมพนททมสภาพเปน

ปาชายเลนในป พ.ศ.2552 จานวน 709.76 ไร อาเภอหนองจก มพนทปาชายเลนตามมต

คณะรฐมนตรเมอวนท 15 ธนวาคม 2530, 22 สงหาคม 2543 และ 17 ตลาคม 2543 จานวน

18,192.44 ไร โดยมพนททมสภาพเปนปาชายเลนในป พ.ศ.2552 จานวน 11,502.66 ไร และใน

สวนลกษณะการเปลยนแปลงของพนทจากสภาพเดมทเปนปาชายเลนจงหวดปตตานระหวางป

พ.ศ.25543 - 2552 มการเปลยนแปลงของพนทใน 5 ลกษณะ คอ 1) ปาชายเลนเปลยนเปน

เกษตรกรรม 5,056.46 ไร 2) ปาชายเลนเปลยนเปนนากง 168.77 ไร 3) ปาชายเลนเปลยนเปนนา

เกลอ 15.10 ไร 4) ปาชายเลนเปลยนเปนพนททงราง 17.41 ไร 5) ปาชายเลนเปลยนเปนปาพร 15.54

ไร โดยสวนใหญพบวาพนทปาชายเลนเปลยนไปเปนนากง คดเปนรอยละ 95.89 ของการ

เปลยนแปลง ซงลกษณะการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนจงหวดปตตานคลายกบกรองแกว

(2539) พบวาระหวางป พ.ศ.2529-2536 พนทปาชายเลนมอตราการเปลยนแปลงลดลงทกจงหวด

การเปลยนแปลงทเกดขน สวนใหญจะเปลยนสภาพไปเปนพนทนากง

2. สารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน

สารสนเทศทพฒนาขนสามารถแสดงขอมลการใชประโยชนทดนและการเปลยนแปลง

การใชประโยชนทดนในชวงเวลาทศกษาผานเมนทางเลอกของตวแบบ 5 รายการ คอ

2.1 ขอมลการใชประโยชนทดนป พ.ศ. 2543 โดยสามารถแสดงขอมลพนท

ปรมาณพนท ตาบล อาเภอ และขอมลลกษณะการใชประโยชนทดนในป พ.ศ. 2543

2.2 ขอมลการใชประโยชนทดนป พ.ศ. 2552 โดยสามารถแสดงขอมลพนท

ปรมาณพนท ตาบล อาเภอ และขอมลลกษณะการใชประโยชนทดนในป พ.ศ. 2552

84

2.3 ขอมลการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนป พ.ศ. 2543 - 2552 โดยสามารถ

แสดงขอมลพนท ปรมาณพนท ตาบล อาเภอ และขอมลการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนจาก

ป พ.ศ. 2543 - 2552

2.4 พนทปาสงวนทเกยวของกบปาชายเลน โดยสามารถแสดงขอมลพนท ปรมาณ

พนทของพนทปาสงวนทเกยวของกบปาชายเลน

2.5 พนททมสภาพเปนปาชายเลนในปจจบนและวแนวโนมในอนาคต โดย

สามารถแสดงขอมลพนท ปรมาณพนทของพนททมสภาพเปนปาชายเลนในปจจบน

สารสนเทศดงกลาวขางตนมฟงกชนในการใชงาน คอ สามารถทาการยอ (Zoom Out) โดย

การกดเครองหมาย ( - ) ทาการขยาย (Zoom In) โดยการกดเครองหมาย ( + ) และ เลอนดภาพ

ดาวเทยมโดยการกดเมาสคางแลวเลอนขน-ลง เลอนซาย-ขวา หรอกดเลอนดวยลกศรจากเมนดาน

ซายมอจากหนาจอไดตามตองการ และสามารถเลอกรปแบบการแสดงผลวาตองการดเปนแบบแผน

ทหรอแบบภาพดาวเทยมจากเมนทมมขวามอดานบนของหนาจอ เปนลกษณะการใชงานเหมอนใน

Google Map

จดเดนของสารสนเทศทพฒนา คอ มความสะดวกและงายตอการเขาถงโดยสามารถใชงาน

ดวยคอมพวเตอรและสมารทโฟนผานเครอขายอนเทอรเนต สามารถแสดงผลขอมลพนทและ

Polygon ของพนทในลกษณะโปรงแสงโดยซอนทบกบภาพดาวเทยมทาใหผใชสามารถวเคราะห

ดวยสายตาไดวา ขอมลแนวเขตพนทจากสารสนเทศมความถกตองมากนอยเพยงใดเมอเทยบกบ

ภาพดาวเทยม สงผลตอความนาเชอถอของขอมลทไดรบและมประโยชนอยางมากตอผทสนใจจะ

ศกษาพนทปาชายเลนและในการจดการพนทปาชายเลนสาหรบหนวยงานทเกยวของกบพนท

3. แนวโนมการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน

จากการศกษาวเคราะหขอมลพนทปาชายเลนทในป พ.ศ.2543 ถง ป พ.ศ.2552 ทไดรบมา

จากกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และจาก

การศกษาขอมลทมสภาพเปนพนทปาชายเลนในป พ.ศ.2558 โดยใชขอมลดาวเทยมจาก Google

Earth ประกอบกบการลงสารวจพนทภาคสนามโดยการสงเกตและสอบถามการเปลยนแปลงจาก

ประชาชนในทองถน สามารถสรปไดวาพนทปาชายเลนในอนาคตมแนวโนมทจะลดลงอยาง

85

ตอเนองหากประชาชนในพนทยงไมเปลยนพฤตกรรมในการตดไมเพอนามาใชประโยชนจาก

ตนไมในบรเวณทเปนปาชายเลนและหนวยงานภาครฐยงดแลไมทวถงเทาทควร

การดแลและรกษาพนทปาชายเลนอยางย งยนนนหนวยงานภาครฐจาเปนตองมการดแล

พนทอยางจรงจงโดยใหความรและขอความรวมมอจากประชาชนในพนทอยางตอเนองซงการดแล

ของหนวยภาครฐในปจจบนยอมสงผลถงแนวโนมการเปลยนแปลงของพนทในอนาคต สอดคลอง

กบงานวจยของวานตา (2556) ทไดเสนอแนวคดหลกการอนรกษของปาชายเลน อาเภอยะหรง

จงหวดปตตาน ในอก 10 ปขางหนา ไววาการกาหนดของหนวยงานและเจาหนาททเกยวของ ผนา

ชมชน ผบรหารและเจาหนาททเกยวของของกบสงแวดลอมโดยอาศยความรวมมอจากประชาชน

ทงในดานของการดแลรกษาและฟนฟพนทปาชายเลน การสงเสรมการปลกทดแทน การทา Buffer

Zone เพอปองกนปญหาการรกลาบรเวณพนทปาชายเลน

4. การสงเสรมการใชประโยชนจากสารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน การสงเสรมการใชประโยชนจากสารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลน จงหวดปตตาน โดยนาเสนอผลกการศกษาในรปแบบสารสนเทศ ในพนทตาบลเปาหมาย 3 ตาบล โดยนาเสนอขอมลเนอหาและสารสนเทศทพฒนาใหแกนนาชมและประชาชนในพนทรบร ซงไดมผเขารวมกจกรรม รวมจานวน 74 คน ไดแก 1) ตาบลดอนทราย อาเภอไมแกน จานวน 20 คน 2) ตาบลบางตาวา อาเภอหนองจก จานวน 25 คน 3) ตาบลแหลมโพธ อาเภอยะหรง จานวน 29 คน ซงมผเขารวมสวนใหญเปนผชายจานวน 39 คน คดเปนรอยละ 52.70 และเปนผหญงจานวน 35 คน คดเปนรอยละ 47.30 โดยสวนใหญมอาย 31 – 40 ป คดเปนรอยละ 44.59 ดานการศกษาพบวาสวนใหญสาเรจการศกษาระดบปรญญาตรจานวน 36 คน คดเปนรอยละ 48.65 ดานบทบาทในชมชนพบวาสวนใหญเปนชาวบานจานวน 38 คน คดเปนรอยละ 51.35 และมผลการประเมนความพงพอใจของผเขารวมอยในระดบมาก ขอสงเกตจากการลงพนทจดกจกรรมในชมชนโดยการประสานงานกบองคการบรหารสวนตาบลและแกนนาชมชน พบวาประชาชนในพนทใหความรวมมอเปนอยางดแตทงนจาเปนตองเลอกเวลาใหเหมาะสมกบชวงเวลาวางจากการทางานของประชาชนดวย

86

ปญหาและอปสรรคของการวจย จากผลการศกษาการจดการสารสนเทศการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน โดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตร มปญหาและอปสรรคดงน 1. ขอมลทไดจากแหลงขอมลบางสวนไมตรงกบสภาพพนทจรง 2. การวเคราะหขอมลโดยการใชโปรแกรมสาเรจรป (Arc GIS 10.1) การซอนทบขอมล (Over Lay) แบบยเนยน (Union) เพอวเคราะหขอมลจาเปนตองกาหนดพกดใหถกตองและเปนระบบเดยวกนเพอปองกนความผดพลาดของผลลพธทไดจากการวเคราะหขอมล 3. ในการทา Warp ภาพจาก Google Earth ในโปรแกรม Arc GIS 10.1 จาเปนตองกาหนดพกดใหตรงกนเพอปองกนความผดพลาดของผลลพธทไดจากการวเคราะหขอมล 4. การแสดงผลลพธของพนทในเวบเพจไมตรงกบขอมลทแสดงใน Google Map ทงทขอมลนนเปนขอมลเดยวกนทาใหตองมการลบขอมลเกาออกจาก Google Map แลวทาการอปโหลดขอมลเดมเขา Google Map หลายๆ ครง ขอเสนอแนะ จากการศกษาการจดการสารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน โดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตร มขอเสนอแนะเพอการใชประโยชนและพฒนาเพมเตมดงน 1. ขอเสนอแนะเพอการนาผลการวจยไปใชประโยชน

1.1 ผทสนใจและประชาชนในพนทมแหลงขอมลและสามารถเขาถงแหลงขอมลพนทปา

ชายเลนจงหวดปตตานไดอยางสะดวกและงาย

1.2 หนวยงานภาครฐและเอกชนสามารถใชเปนขอมลประกอบในการจดทาโครงการตางๆ

ทเกยวของกบพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน

1.3 หนวยงานทเกยวของสามารถใชเปนขอมลประกอบในการดแลรกษาและฟนฟพนทปา

ชายเลนจงหวดปตตาน

2. ขอเสนอแนะเพอการพฒนาเพมเตม

2.1 ควรเพมการแสดงขอมลใหมการโตตอบกบผใชมากขน 2.2 ควรใชระบบฐานขอมลเพอความสะดวกในการปรบปรงขอมลของพนท 2.3 ควรใชการแสดงผลของขอมลรวมกบ Google Earth แทนการแสดงผลผาน Google

Map เนองจากขอมลภาพดาวเทยมใน Google Earth จะมการปรบปรงภาพดาวเทยมทใหมกวาภาพดาวเทยมใน Google Map และสามารถลดขนตอนในการในการเทยบขอมล

87

บรรณานกรม

กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง. สานกอนรกษทรพยากรปาชายเลน. (2555). ทรพยากร ปาชายเลน จงหวดปตตาน. กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, กรงเทพฯ. กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง. สานกอนรกษทรพยากรปาชายเลน. (2555). สถานการณการ บกรกปาชายเลนของประเทศไทย. กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, กรงเทพฯ. กรองแกว ศรพระราม. (2539). การประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรในการจดการพนท

ปาชายเลน. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาวนศาสตร สาขาการจดการปาไม ภาควชาการจดการปาไม บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. จฑามาศ ออนวงศ. (2554). ความร ความตระหนกและการมสวนรวมของชมชนทองถนในการ อนรกษปาชายเลน กรณศกษา : บานธารนารอน ตาบลเขาถาน อาเภอทาฉาง จงหวดสราษฎรธาน. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาการจดการภาครฐและเอกชน บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยศลปากร. จราพรรณ สวสดพงษ. (2543). เทคนคและวธการสบคนสารสนเทศ. เชยงใหม : มหาวทยาลยเชยงใหม. เจรญ มผล. (2551). การพฒนากระบวนการบรหารจดการเครอขายอนรกษสงแวดลอม ปาชายเลน

ของโรงเรยนบานบงดบ. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยราชภฎภเกต. จาลอง แปลกสระนอย. (2549). การประยกตการรบรระยะไกลและระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอ ศกษาการเปลยนแปลงพนทปาดบแลงและปาเตงรง บรเวณสถานวจยสงแวดลอม สะแกราช. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาระบบสารสนเทศภมศาสตร บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา. จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ศนยวจยภมสารสนเทศเพอประเทศไทย. (ม.ป.ป.). ระบบสารสนเทศ ภมศาสตร. [ออนไลน]. สบคนไดจาก http://www.gisthai.org/about-gis/gis.html (3 กมถาพนธ 2555).

88

บรรณานกรม(ตอ) จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ศนยวจยภมสารสนเทศเพอประเทศไทย. (ม.ป.ป.). องคประกอบของ GIS (Components of GIS ). [ออนไลน]. สบคนไดจาก http://www.gisthai.org/about-gis/compo-gis.html (25 กมภาพนธ 2555). ชดชนก เชงเชาว. (2550). ระเบยบวธวจยทางการศกษา. ปตตาน : คณะศกษาศาสตร มหาวยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน. ดวงกมล อนจตต. (2548). สารสนเทศและการศกษาคนควา. กรงเทพฯ : เลยงเชยง. นตพงษ ปยาโน. (2555 ). การพฒนาระบบสารสนเทศเพอการจดการของสถานศกษา ในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาเชยงใหม เขต 5. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาสารสนเทศศกษา บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยเชยงใหม. นนทนภส อทธชาญสห. (2554). ภมปญญาทองถนในการใชประโยชนจากทรพยากรปาชายเลน ของชมชนบานคลองลด ตาบลบางตะบนออก อาเภอบานแหลม จงหวดเพชรบร. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาการจดการภาครฐและเอกชน บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยศลปากร. นพรตน บารงรกษ. (2535). การปลกปาชายเลน. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. นรนดร มรกตเขยว. (2551). การประยกตระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอวเคราะหพนทเสยงตอ การบกรกบรเวณอทยานแหงชาตภผามาน จงหวดขอนแกน. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาพฒนาสงคม โครงการสหวทยาการระดบบณฑตศกษา บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. นฤมล ทารกษา. (2547). การประยกตระบบสารสนเทศภมศาสตรและแบบจาลองชลศาสตรเพอ หาขอบเขตนาทวมบรเวณทราบนาทวมถง. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการรบรจากระยะไกลและระบบสารสนเทศภมศาสตร บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยขอนแกน. พงษสนต สจนทร. (2545). เอกสารประกอบการสอนวชาปฏบตการแปลภาพถายทางอากาศ เพอการสารวจดน. ภาควชาปฐพวทยา คณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ. พวงรตน ทวรตน. (2543). วธวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร. พมพครงท 7. กรงเทพฯ : สานกทดสอบทางการศกษาและจตวทยา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรจประสานมตร.

89

บรรณานกรม(ตอ) มหาวทยาลยธรรมศาสตร. หนวยวจยระบบภมสารสนเทศเพอการพฒนา. (ม.ป.ป.). ระบบภมสารสนเทศเพอการพฒนาทองถน. [ออนไลน]. สบคนไดจาก http://www.gis2me.com (25 กมภาพนธ 2555). มหาวทยาลยสงขลานครนทร. (2551). ระบบสารสนเทศภมศาสตร. [ออนไลน]. สบคนไดจาก http://share.psu.ac.th/blog/gis-corin/5665 (13 สงหาคม 2555). มหาวทยาลยสงขลานครนทร. พพธภณฑสถานธรรมชาตวทยา 50 พรรษา สยามบรมราชกมาร. (ม.ป.ป.). กาเนดของปาชายเลน. http://www.sc.psu.ac.th/chm/biodiversity/mangrove.html (15 กมภาพนธ 2555). รจเรขา วทยาวฑฒกล. (2553). การจดการสารสนเทศ. [ออนไลน]. สบคนไดจาก http://stang.sc.mahidol.ac.th/wiki/doku.php?id=การจดการสารเทศ (10 กมภาพนธ 2557). วนดา จนทรเจรญ. (2549). การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจกบความเสอมโทรมของพนทปาชายเลน ในเขตประมงท 1 ของประเทศไทย. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาเศรษฐศาสตรเกษตร บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. วานตา ยโซะ. (2556). การพฒนารปแบบการบรหารจดการปาชายเลนของอาเภอยะหรง จงหวด ปตตานในอนาคต. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาสงแวดลอมกบการพฒนา บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยราชภฏยะลา. สกญญา มารศร. (2543). การมสวนรวมของประชาชนในการอนรกษปาชายเลน : ศกษาเฉพาะ กรณหมท 10 บานสามคคตาบลบางขนไทรอาเภอบานแหลมจงหวดเพชรบร. ศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาพฒนาสงคม, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. สนท อกษรแกว. (2532). ปาชายเลน นเวศวทยาและการจดการ. [ออนไลน]. สบคนไดจาก http://www.forest.go.th/index.php?option=com_content&view=article&id=313 (20 กมภาพนธ 2557). สนท อกษรแกว. (2542). ปาชายเลน นเวศวทยาและการจดการ. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. สานกงานคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต. (2540). รายงานสถานการณคณภาพสงแวดลอม ของประเทศไทย. กรงเทพฯ : สานกงานคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต.

90

บรรณานกรม(ตอ) สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข. ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร. (ม.ป.ป.). ระบบสารสนเทศภมศาสตรเบองตน. [ออนไลน]. สบคนไดจาก http://ict.moph.go.th/elearning/It_learning/Gis2.htm (20 กมภาพนธ 2555). โสภา แซเฮง. (2545). การประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรในการพยากรณความตองการ ไฟฟาเชงพนทของการไฟฟาสวนภมภาค. วทยานพนธวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาวศวกรรมไฟฟา คณะวศวกรรมศาสตร, มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร. สรชาต เพชรแกว. (2540). แนวทางการจดการพนทปายชายเลนในจงหวดปตตาน. วทยานพนธ วทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการสงแวดลอม, มหาวทยาลยสงขลานครนทร. สระ พฒนเกยรต. (2546). ระบบสารสนเทศภมศาสตรในทางนเวศวทยาและสงแวดลอม. กรงเทพฯ : คณะสงแวดลอมและทรพยากรศาสตร มหาวทยาลยมหดล. เสาวลกษณ ถนจนทร. (2546). การประเมนมลคาการใชประโยชนทรพยากรปาไมในพนท ปาชายเลนประแสร - พงราด จงหวดระยอง. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาวนศาสตร บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. อาร นชประเสรฐ. (2551). การประยกตใชขอมลการรบรระยะไกลและระบบสารสนเทศภมศาสตร ในการจดการพนทปาชายเลน : กรณศกษา อาวสว-ทงคา จงหวดชมพร. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการสงแวดลอม คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม, สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. อจจมา สวสดการ. (2548). การประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรรวมกบแบบจาลองการ แจกแจงการเดนทางแบบพลวต. วทยานพนธวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชา วศวกรรมโยธา ภาควชาวศวกรรมโยธา บณฑตวทยาลย, สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลา พระนครเหนอ. อทย สขสงห. (2547). การจดการระบบฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตร (GIS) ดวย Program ArcView 3.2a-3.3. สมาคมสงเสรมเทคโนโลย (ไทย-ญปน), กรงเทพฯ. อนกล รชตวงษ. (2541). การประยกตใชขอมลการรบรจากระยะไกลและระบบสารสนเทศ ภมศาสตรในการกาหนดแนวทางจดการพนทปาชายเลน กรณศกษา จงหวดสมทรสงคราม. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาวารชศาสตร คณะทรพยากรชวภาพและเทคโนโลย, มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร.

91

บรรณานกรม(ตอ) Banks, J. (1998). Handbook of Simulation. New York : John Wiley & Sons. Environmental Systems Research Institute. (1997). Using ArcView 3D Analyst. California : ESRI. Environmental Systems Research Institute. (2000). Using ArcGIS 3D Analyst. California : ESRI. Food and Agriculture Organization. (1982). Management of Utilization of Mangroves in Asia and Pacific. Rome : F.A.O. Press. Hamilton L.S. & Snedaker S.C. (1984). Handbook for Mangrove Area Management. 3rd ed. New York : Wiley & Sons. Herrera, M.A.C., González, A.M.R., Rojas, J.J.P. & Pereira, J.F.A. (2014). Hydrologic Modeling Analysis from Land Use Scenario Changes in QuebradaSeca and Bermudez Watershed[Abstract]. WCCA 2014, 25. Mmom, P. C. & Ayakpo, A. (2014). Spatial analysis of flood vulnerability levels in Sagbama Local Government Area using geographic information systems(GIS). IJRES, 1, 1-8.

92

บคลานกรม

มะสกร มะสะนง. (ผใหสมภาษณ), อสมาแอ ยมะแซ (ผสมภาษณ), บานตนหยงเปาว ตาบลทากาชา อาเภอหนองจก จงหวดปตตาน 13 มนาคม 2558. ยโซะ หะยยโซะ. (ผใหสมภาษณ), อสมาแอ ยมะแซ (ผสมภาษณ), บานบางตาวา ตาบลบางตาวา อาเภอหนองจก จงหวดปตตาน 13 มนาคม 2558. วนชย ทบทมทอง. (ผใหสมภาษณ), อสมาแอ ยมะแซ (ผสมภาษณ), สถานพฒนาทรพยากรปาชายเลนท 39 (ปตตาน) ตาบลตะโละกาโปร อาเภอยะหรง จงหวดปตตาน 10 มนาคม 2558.

ภาคผนวก

แบบประเมนความพงพอใจผเขารวมกจกรรมการสงเสรมการใชประโยชนสารสนเทศการ

เปลยนแปลงพนทปาชายเลนจงหวดปตตานและผลการวเคราะหจากแบบประเมน

93

แบบประเมนความพงพอใจผเขารวมกจกรรม “การสงเสรมการใชประโยชนสารสนเทศการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนจงหวดปตตาน”

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- วนท ........................................................... เวลา .............................................................................. สถานท ............................................................................................................................................... คาอธบาย แบบประเมนฉบบนมทงหมด 2 ตอน ขอใหผตอบแบบประเมนตอบใหครบ เพอใหการดาเนนงานเปนไปตามวตถประสงคและเพอเปนประโยชนในการศกษา ตอนท 1 สถานภาพทวไป คาชแจง โปรดทาเครองหมาย ลงในชอง หนาขอความ 1. เพศ

หญง ชาย 2. อาย

ตากวา 20 ป 20-30 ป 31-40 ป 41-50 ป 51 ปขนไป 3. การศกษา

มธยมศกษาตอนปลายหรอเทยบเทา อนปรญญาหรอเทยบเทา ปรญญาตร สงกวาปรญญาตร

4. บทบาทในชมชน ชาวบาน กานน/ผใหญบาน แกนนาชมชน/สมาชก อบต. อนๆ ระบ...................................

94

ตอนท 2 ระดบความพงพอใจ / ความรความเขาใจ / การนาไปใช ตอการเขารวมโครงการ คาชแจง โปรดทาเครองหมาย ลงในชองทตรงกบความพงพอใจ / ความรความเขาใจ / การ นาไปใชและเผยแพร

ประเดนความคดเหน

ระดบความพงพอใจ / ความรความเขาใจ / การนาความรไปใช

มากทสด

5

มาก 4

ปานกลาง

3

นอย 2

นอยทสด 1

ดานวทยากร 1. การถายทอดความรของผบรรยายมความ

ชดเจน

2. ความสามารถในการอธบายเนอหา 3. การเชอมโยงเนอหาในการฝกอบรม 4. มความครบถวนของเนอหาในการ

ฝกอบรม

5. การใชเวลาตามทกาหนดไว 6. การตอบขอซกถามในการฝกอบรม ดานสถานท / ระยะเวลา 1. สถานทมความเหมาะสม 2. ความพรอมของอปกรณโสตทศนปกรณ 3. ระยะเวลาในการอบรมมความเหมาะสม ดานความรความเขาใจ 1. ความร ความเขาใจในเรองน กอน การ

อบรม

2. ความร ความเขาใจในเรองน หลง การอบรม

95

ประเดนความคดเหน

ระดบความพงพอใจ / ความรความเขาใจ / การนาความรไปใช

มากทสด

5

มาก 4

ปานกลาง

3

นอย 2

นอยทสด 1

ดานการนาความรไปใชและเผยแพร 1. สามารถนาความรทไดรบไปเผยแพร/

ถายทอดใหผอนได

2. มความมนใจและสามารถนาความรทไดรบไปใชได

ขอขอบคณในความรวมมอททานไดเสยสละเวลาใหขอมลทเปนประโยชนในการทาวทยานพนธ หมายเหต*... ขอใหทกทานสงแบบประเมนใหทางผจดกจกรรม

96

ตาราง 14 ผลการวเคราะหจากแบบประเมนความพงพอใจของผเขารวมกจกรรมสงเสรมการใช

สารสนเทศการเปลยนแปลงพนทปาชายเลน

รายการประเมน คาเฉลย คา S.D. ความพงพอใจ

ดานวทยากร 1. การถายทอดความรของผบรรยายมความชดเจน 3.59 0.24 พงพอใจมาก 2. ความสามารถในการอธบายเนอหา 3.67 0.25 พงพอใจมาก 3. การเชอมโยงเนอหาในการฝกอบรม 4.01 0.22 พงพอใจมาก 4. มความครบถวนของเนอหาในการฝกอบรม 4.07 0.22 พงพอใจมาก 5. การใชเวลาตามทกาหนดไว 4.07 0.23 พงพอใจมาก 6. การตอบขอซกถามในการฝกอบรม 4.23 0.24 พงพอใจมาก

รวม 3.94 0.23 พงพอใจมาก

ดานสถานท / ระยะเวลา 1. สถานทมความเหมาะสม 4.59 0.26 พงพอใจมาก 2. ความพรอมของอปกรณโสตทศนปกรณ 4.36 0.24 พงพอใจมาก 3. ระยะเวลาในการอบรมมความเหมาะสม 3.96 0.25 พงพอใจมาก

รวม 4.30 0.26 พงพอใจมาก

ดานความรความเขาใจเนอหา

1. ความร ความเขาใจในเรองน กอน การอบรม 3.58 0.42 พงพอใจมาก 2. ความร ความเขาใจในเรองน หลง การอบรม 4.43 0.42 พงพอใจมาก

รวม 4.01 0.42 พงพอใจมาก

ดานการนาความรไปใชและเผยแพร 1. สามารถนาความรทไดรบไปเผยแพร/ถายทอดใหผอนได 3.75 .25 พงพอใจมาก 2. มความมนใจและสามารถนาความรทไดรบไปใชได 4.25 .25 พงพอใจมาก

รวม 4.00 0.25 พงพอใจมาก

เฉลยรวม 4.06 0.14 พงพอใจมาก