ฝน ดาว ตก (Meteor shower)

SRU

Department of Physics

ฝนดาวตก (Meteor shower) เป็�นป็รากฎการณ์�ที่��คนบนโลก

มองเห็�นแนวเส้�นส้ว�างมากมายพาดผ่�านที่�องฟ้$ายามค%�าค&นเป็�นระยะ ๆ เก)ดขึ้+,นจากการที่��โลกโคจรฝ.าเขึ้�าไป็ในกล1�มฝ1.นอ1กกาบาต (meteoroid ) น�อยให็ญ่� ซึ่+�งโดยมากจะม�ต�นก%าเน)ดมาจากดาวห็างที่��เคยโคจรผ่�านเขึ้�ามาในระบบส้1ร)ยะชั้5,นใน และที่),งกล1�มฝ1.นอ1กกาบาตเห็ล�าน�,ตามแนวที่างโคจร ฝนดาวตกที่��ผ่6�อ�านอาจเคยได�ย)นชั้&�อบ�อย ๆ ค&อ ฝนดาวตกเป็อร�ซึ่�ดส้� (Perseids ) ห็ร&อร6 �จ5กก5นในนามขึ้องฝนดาวตกว5นแม�

ฝนดาวตก (Meteor shower)

เน&�องจากจะม�มากเป็�นพ)เศษในชั้�วงว5นที่�� 11-12 ส้)งห็าคมขึ้องที่1กป็9 และดาวห็างที่��เป็�นต�นก%าเน)ดขึ้องดาวตกกล1�มน�,ก�เพ)�งโคจรผ่�านเขึ้�ามาใกล�ดวงอาที่)ตย�เม&�อป็ลายป็9 พ.ศ . 2535 ที่��ผ่�านมา น5กดาราศาส้ตร�ที่ราบมานานแล�วว�า ฝนดาวตกแต�ละกล1�มจะม�มากผ่)ดป็กต)ห็ากดาวห็างต�นก%าเน)ดโคจรเขึ้�ามาใกล�ดวงอาที่)ตย� ในชั้�วงก�อนส้),นศตวรรษที่�� 20 น�,

ฝนดาวตก (Meteor shower

ฝนดาวตกที่��น5บว�าม�ชั้&�อเส้�ยงมากที่��ส้1ดและอาจเป็�นฝนดาวตกกล1�มส้%าค5ญ่กล1�มแรกที่��ม�การบ5นที่+กไว� จะกล5บมาส้ร�างชั้&�อเส้�ยงให็�ก5บต5วม5นเองอ�กคร5,ง ฝนดาวตกล�โอน)ดส้� (Leonids ) เป็�นฝนดาวตกที่��ถู6กยกย�องให็�เป็�นราชั้าแห็�งฝนดาวตก เน&�องจากม5นได�เคยส้ร�างความต&�นตะล+งให็�ก5บชั้าวโลกเม&�อกว�าศตวรรษมาแล�ว

ลี�โอนิ�ดส์กั�บดาวหางเทมเปลี-ท�ตเท�ลี

ดาวห็าง เที่มเป็ล-ที่5ตเที่)ล (Tempel-Tuttle ) เป็�นดาวห็างธรรมดา ๆ ดวงห็น+�ง ที่��ไม�ม�ความส้ว�างมากมายและม�ชั้&�อเส้�ยงเที่�ยบเที่�าก5บฮั5ลเลย� แต�ที่��ม5นได�ร5บความส้นใจก�เพราะม5นเป็�นผ่6�ให็�ก%าเน)ดฝนดาวตกล�โอน)ดส้� เที่มเป็ล-ที่5ตเที่)ลม�คาบการโคจรรอบดวงอาที่)ตย� 33.2 ป็9

ลี�โอนิ�ดส์กั�บดาวหางเทมเปลี-ท�ตเท�ลี

อ5นเป็�นส้าเห็ต1ส้%าค5ญ่ที่��ในที่1ก ๆ รอบ 33-34 ป็9ฝนดาวตกกล1�มน�,ม�มากเป็�นพ)เศษ ดาวห็างเที่มเป็ล-ที่5ตเที่)ลเขึ้�าใกล�ดวงอาที่)ตย�มากที่��ส้1ดคร5,งล�าส้1ดเม&�อว5นที่�� 30 เมษายน ค.ศ . 1965 โดยเขึ้�าใกล�ดวงอาที่)ตย�มากที่��ส้1ดที่��ระยะ 0.982 ห็น�วยดาราศาส้ตร� ( ใกล�เค�ยงก5บระยะที่��โลกอย6�ห็�างจากดวงอาที่)ตย�มาก )

ลี�โอนิ�ดส์กั�บดาวหางเทมเปลี-ท�ตเท�ลี

ระนาบการโคจรเอ�ยงที่%าม1ม 163 องศาก5บระนาบที่��โลกโคจรรอบดวงอาที่)ตย� น5�นห็มายความว�า ห็ากมองด6วงโคจรจากด�านเห็น&อขึ้องระนาบด5งกล�าว จะเห็�นดาวห็างโคจรส้วนที่างก5บการโคจรขึ้องโลก

ลี�โอนิ�ดส์กั�บดาวหางเทมเปลี-ท�ตเท�ลี

เน&�องจากระนาบการโคจรและระยะที่��ใกล�เค�ยงก5นมากเชั้�นน�, ที่%าให็�โลกม�โอกาส้ที่��จะเด)นที่างฝ.าเขึ้�าไป็ในกล1�มฝ1.นอ1กกาบาตขึ้องดาวห็างดวงน�,ได�โดยตรง และเป็�นระยะเวลานานเป็�นพ)เศษ

ลี�โอนิ�ดส์กั�บดาวหางเทมเปลี-ท�ตเท�ลี

ด�วยการเคล&�อนที่��ขึ้องอน1ภาคในกล1�มฝ1.นจากดาวห็างที่��ม�ที่)ศส้วนที่างก5บโลกเชั้�นน�, ที่%าให็�ฝนดาวตกกล1�มน�,พ1 �งเขึ้�าส้6�โลกด�วยอ5ตราเร�ว 71 ก)โลเมตรต�อว)นาที่� น5บว�าเป็�นกล1�มฝนดาวตกที่��ม�อ5ตราเร�วส้5มพ5ที่ธ�ก5บโลกส้6งที่��ส้1ดในบรรดาฝนดาวตกที่5,งห็มด

ลี�โอนิ�ดส์ในิประว�ต�ศาส์ตร

  ในย1คกลาง ม�ความเชั้&�อว�าป็รากฏการณ์�ฝนดาวตกที่��ร6 �จ5กก5นในป็Aจจ1บ5นน�, เป็�นส้)�งที่��เก)ดขึ้+,นในบรรยากาศโลก ( atmospheric

feature ) แที่นที่��จะเป็�นป็รากฏการณ์�บนที่�องฟ้$า ( celestial

phenomena )

ลี�โอนิ�ดส์ในิประว�ต�ศาส์ตรซึ่+�งอาจเป็�นเห็ต1ผ่ลที่��ศาส้ตร�ในการพยากรณ์�

อากาศถู6กเร�ยกว�าว)ชั้า Meteorlogy พ&,นฐานความเชั้&�อน�,ม�มาแต�ส้ม5ยขึ้องอร)ส้โตเต)ล ซึ่+�งเชั้&�อว�าบรรยากาศม�การเป็ล��ยนแป็ลงได� แต� "ส้วรรค� "ป็ราศจากการเป็ล��ยนแป็ลง

ลี�โอนิ�ดส์ในิประว�ต�ศาส์ตร

ห็ล5งย1คฟ้C, นฟ้6ศ)ลป็ว)ที่ยาการ ความส้นใจในป็รากฏการณ์�ชั้น)ดน�,ม�เพ)�มขึ้+,น ห็ล5งจากร1 �งอร1ณ์ขึ้องว5นที่�� 13 พฤศจ)กายน ค.ศ . 1833 เป็�นเวลาเพ�ยงไม�ก��ชั้5 �วโมงก�อนที่��ดวงอาที่)ตย�จะขึ้+,นในว5นน5,น ฝนดาวตกกว�าห็ม&�นดวงพาดผ่�านที่�องฟ้$าที่างตะว5นออกขึ้องอเมร)กาเห็น&อ

ลี�โอนิ�ดส์ในิอนิาคต

       ไบรอ5น จ� . มาร�ส้เดน และ กาเรที่ ว)ลเล�ยมส้� แห็�ง Minor Planet Center และ โดน5ลด� เค ย�โอแมนส้� แห็�ง JPL ได�ค%านวณ์การเคล&�อนที่��ขึ้องดาวห็างภายใต� แรงรบกวนต�างๆ ในอนาคตพบว�าดาวห็างเที่มเป็ล-ที่5ตเที่)ลจะเขึ้�าใกล�ดวงอาที่)ตย�ที่��ส้1ด อ�กคร5,งในเด&อนพฤษภาคม พ.ศ .2574

ลี�โอนิ�ดส์ในิอนิาคต

แต�ก�อนที่��จะถู+งว5นน5,นม5นจะผ่�านดาวพฤห็5ส้บด� ด�วยระยะห็�าง 1.5 ห็น�วยดาราศาส้ตร� ในเด&อนส้)งห็าคม พ.ศ . 2572 การเขึ้�าใกล�ก5นคร5,งน�,ที่%าให็�วงโคจรขึ้องโลกและดาวห็างห็�างก5นมากขึ้+,นเป็�น 0.0162 ห็น�วยดาราศาส้ตร� ซึ่+�งมากที่��ส้1ดน5บต5,งแต�ป็9 ค.ศ . 1733 และเห็ต1การณ์�ล5กษณ์ะน�,ย5งได�เก)ดขึ้+,นก�อนการกล5บมาขึ้องดาวห็างในป็9 1899

ลี�โอนิ�ดส์ในิอนิาคตกล�าวค&อดาวห็างผ่�านใกล�ดาว

เส้าร�และดาวพฤห็5ส้บด�ในป็9 1870 และ 1898 ตามล%าด5บ เป็�นผ่ลให็�ระยะห็�างขึ้องวงโคจรห็�างก5น 0.0117 ห็น�วยดาราศาส้ตร� ซึ่+�งที่%าให็�ไม�เก)ดพาย1ฝนดาวตกในป็9 1899 ขึ้ณ์ะเด�ยวก5น ป็9 พ.ศ . 2608 ระยะห็�างขึ้องวงโคจรกล5บลดลงมาอย6�ที่�� 0.0146 ห็น�วยดาราศาส้ตร�

ลี�โอนิ�ดส์ในิอนิาคตซึ่+�งอาจที่%าให็�ฝนดาวตกกล1�มน�,

กล5บมาป็รากฏอ�กคร5,งห็น+�งได� กระที่5�งป็9 พ.ศ . 2641 ระยะห็�างลดลงมาที่�� 0.0062 ห็น�วยดาราศาส้ตร� และป็9 2574 ที่��ระยะ 0.0089 ห็น�วยดาราศาส้ตร� ซึ่+�งเป็�นคร5,งแรกน5บจากป็9 ค.ศ . 1633 ที่��วงโคจรขึ้องดาวห็างอย6� "ภายนอก " วงโคจรขึ้องโลก

ด�ได�ท��ไหนิเม��อไหร ?

ขึ้�อจ%าก5ดที่��เราไม�ส้ามารถูที่%านายการเก)ดได�อย�างแม�นย%าค&อเราไม�อาจร6 �ถู+งการเคล&�อนที่��ขึ้องอน1ภาคที่1กชั้),นได� การค%านวณ์กระที่%าได�เพ�ยงคาดห็มายและรอให็�โชั้คมาถู+ง

ด�ได�ท��ไหนิเม��อไหร ?

ฝนดาวตกล�โอน)ดส้�เก)ดขึ้+,นที่1ก ๆ ชั้�วงว5นที่�� 14-21 พฤศจ)กายนขึ้องที่1กป็9 โดยม�มากที่��ส้1ดราวว5นที่�� 17-18 ในเวลาห็ล5งเที่��ยงค&นน5บจากกล1�มดาวส้)งโตขึ้+,นจากขึ้อบฟ้$าจนกระที่5�งถู+งร1 �งเชั้�า ซึ่+�งม5นจะมาอย6�ถู+งกลางฟ้$าพอด�

ด�ได�ท��ไหนิเม��อไหร ?

น5บเป็�นชั้�วงเวลาด�ที่��ส้1ดที่��จะส้5มผ่5ส้ก5บป็รากฏการณ์�น�, ายใต�ที่�องฟ้$าที่��เป็Eดโล�งและม&ดส้น)ที่ แม�ดาวตกจะม�ที่)ศพ1 �งมาจากกล1�มดาวส้)งโตจากจ1ดที่��เร�ยกว�าเรเด�ยนต� (radiant )ขึ้องฝนดาวตกแต�จะส้ามารถูมองเห็�นแนวที่างขึ้องดาวตกได�ที่1กที่)ศที่1กที่าง