Turizm ve Havayolu İlişkisiBener Çelenkoğlu

Turizm-havayolu ilişkisi özellikle toplu–gezi turizminin yapılmaya başlandığı 1950’lerden bu yana önem kazanmış ve tur operatörlerinin, geniş halk kitleleri üzerinde turizm istemini arttırmak için başta gelen uğraşılarından biri olmuştur.

Nitekim günümüzde turizm endüstrisi;bireysel zevklere yönelmeyen, adeta fabrikasyon yöntemi ile sürekli standart ve ucuz bir üretim için örgütlenmiş bulunmaktadır. Seyahat hizmetlerinin bu denli örgütlenmiş ve bütünleştirilmiş şekli ise “PAKET TUR” adını alır. Hiç kuşkusuz , toplu-gezi turizmini yaratan ve böylece uluslararası turizmi hızlandıran paket turlar genellikle etkin bir biçimde “havayolu” (uçak) ile yapılmaktadır.

Havayolları ile yapılan seyahatların 1950 yılından beri sürekli bir şekilde büyümesi “turizm –havayolu ilişkisi “nin birbirine bağımlı olduğunu ve aralarında doğrusal bir fonksiyonun bulunduğunu göstermektedir.Nitekim,Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO)’nün raporuna göre;1987 yılında dünyada havayolları ile seyahat eden yolcu sayısının ulusal ve uluslararası hatlarda toplam 1,037,000,000 kişiye ulaşması bu hususu doğrulamaktadır.

Özellikle son kırk yıl içinde milyonlarca insan havayolu ulaşımı ile dünyanın en uzak bölgelerine kendi ülkelerini gezer gibi gezip görebililir hale gelmişlerdir. İşte bu özellik;yenilik arayan , ilginç fakat uzak olan ülkelerdeki tarih zenginliklerinin gezip görmek isteyen turist kitlesini havayollarına çeken en büyük unsur olmuştur . Yine uçaklar sayesinde satın alma gücü normal olan bir kimse hafta sonu tatilini dahi ülkesinin bir başka bölgesinde hatta komşu ülkelerden birinde geçirebilmekte ve Pazar akşamı tekrar evine dönebilmektedir.

Uluslararası turizm hareketinde görülen bu hızlı gelişme aynı zamanda, uluslararası hava ulaşım pazarının da genişlemesine neden olmuştur .İşte bu gelişmeler karşısında, turizm ile hava yolu arasında karşılıklı yarara dayanan doğrusal bir ilişki bulunduğu sonucuna varmak mümkündür

Turizmi, hava ulaşımının bir yan ürünü olarak ele almak veya hava ulaşımını turizmin bir yan ürünü olarak göstermek yapıcı olmaktan uzak basit bir görüştür. Çünkü; her iki endüstri arasındaki ilişkiler, karşılıklı yarar ve bağımlılık esasına dayanarak bir gelişme göstermektedir.

Nitekim; Manila’da yapılan “Turizm ve hava taşımacılığı” konulu uluslararası sempozyumunda da bu konu üzerinde durulmuş ve “ Turizm-Hava yolu” ilişkilerinin , karşılıklı yarara dayanan “symbiotic”ve karşılıklı bağımlılık derecesi çok yüksek olan bir eğilim içinde oldukları vurgulanmış, böylece ulaştığımız sonuçla aynı anlama gelen ifade kullanılmıştır.

Bugün uluslararası seyahatlerde turist hedefini pazarlamanın gerekli bir ön koşulu haline getiren hava yollarının turizm bakımından arz ettiği önem şu maddelerle özetlenebilir.

Hava yolları turistlik seyahatlerde talep yaratıcı üstün hızı ile; zamanı az ve değerli olan günümüz turistinin seyahatlere katılmasına, yeni bölgelerin turizme açılmasına ve turist çekim merkezlerindeki konaklama süresinin uzamasına imkan sağlamıştır.

Havayolları kişiye seyahatleri süresince güven veren ve konfor arz eden özellikleri ile, göreli olarak hobilerine daha fazla zaman ayırabilen yaşlı insanların oluşturduğu”üçüncü yaş turizmi “ni geliştirmiştir .

Havayolları;ortak amaçlı grup gezilerine uyguladığı indirimli tarifeleriyle ve özellikle talebin düşük olduğu kış turlarında da sezon uygulamalarıyla turizm mevsiminin uzatılmasına ve evrenselleşmesine katkıda bulunmuştur.

Havayolları uluslararası turistik seyahatlerde yatay ve dikey entegrasyon olanakları bakımından büyük bir üstünlüğe sahiptir. Bu entegrasyon;Havayolu-karayolu (fly/drive ), havayolu- denizyolu (air/sea travel ), havayolu-demiryolu (air /rail) şeklinde “yatay” anlamda gerçekleştirilebileceği gibi , havayolu-konaklama işletmeleri , havayolu –seyahat örgütleme işletmeleri (tur operatörleri , seyahat acentaları ) arasında “dikey” anlamda da gerçekleştirilebilir.

Havayollarının sahip olduğu bu tür nitelikler, özellikle turistik amaçlı hava seyahatlerinde müşteri yararlarını temelinden değiştirmiş ve havayollarına olan talep için güçlü bir etken olmuştur .Uluslararası turistik seyahatlerde havayolu ulaştırma türünün seçimini etkileyen etmenler konusunda yapılan araştırmanın sonucuna göre;insanların “HIZ”,”EMNİYET” ve “KONFOR” özelliklerinden dolayı havayolu ulaştırma türünü tercih ettikleri belirlenmiştir.

Yine bu araştırmada,” turist çekim merkezlerine olan uzaklık “, “ ülkenin coğrafi özellikleri” ve kişisel gelir” gibi ulaşım talebini yönlendiren öğelerinde , insanların havayolu ulaşımı tercihlerinde etkileri olan faktörler olduğu sonucuna varılmıştır.