türkiye’de görülen artropot kaynaklı viral enfeksiyonlar (fazlası için )
TRANSCRIPT
Dr. Gökhan MetanEnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji A.D
1
SivrisinekKeneTatarcık (Kum sineği, ‘Sandfly’) ısırması veya tutunması sonucu
bulaşan enfeksiyonlardırMevsim değişiklikleri, insan ve
hayvan göçleri dünyada farklı coğrafi bölgelere yayılmalarından sorumludur
2
Kırım Kongo Kanamalı ateşiKene kaynaklı ensefalitTatarcık humması (‘Sandfly
fever’)Batı Nil Ateşi…
3
İlk olarak 12. yüzyılda, Orta Asya’da şimdiki Tacikistan’da görülmüş
Kırım’da 1944-45’de Sovyet askerlerinde, 1956’da Belçika Kongo’sunda görülmüş
Ülkemizde ilk olgular 2002 yılında Tokat çevresinden izleyen yıllarda dünyanın en büyük KKKA salgını
4
5
Bunyaviridae ailesinin Nairovirus grubundandır
Zarflı ve negatif polaritesi olan RNA virüsü Dış ortama dayanıksızdır %1 hipoklorit ve %2 gluteraldehide duyarlıdır Patogenezde;
Damar endotelinin zarar görmesi Trombositler ve/veya koagülasyon faktörlerinin
disfonksiyonu Hemofagositoz rol oynar
6
Kene tutunması
Enfekte hayvanların doku, kanı veya vücut sıvılarına temas
Hastaların kan veya vücut sıvılarına temas (hasta bakımı veya laboratuvar çalışmaları sırasında
7
Endemik bölgede yaşayan veya endemik bölgeye seyahat eden hastalarda
8
Ülkemizde bildirilen mortalite oranı %5 Diğer endemik ülkelerde mortalitenin
%80’e kadar çıktığı bildirlmekte
Uygun epidemiyolojik öyküsü olan ve klinik bulgular saptanan hastalar ikinci basamak hastanelere sevk edilmeli
9
A. Antiviral tedavi Ribavirin ?
B. Hemodinamik Destek Sıvı elektrolit takibi, gerekirse replasman Kan elemanlarının izlenmesi ve gerekirse replasmanı (TDP, trombosit süsp, tam kan,
eritrosit süsp.) Kanamalı olgularda ve şok gelişmişse sıvı
desteği sağlanmalı Hipotansiyon/şok durumlarında
vazopresör tedavisi
10
Diğer enfeksiyöz hastalıklar
Tifo Bruselloz Q ateşi Ehrlişyozis Riketsiyal hastalıklar CMV EBV Akut HAV, HBV, HCV İnfluenza Sepsis Sıtma Leptospirozis Meningokoksemi diğer VHA’lar
Benzer klinik ve lab bulguları ile seyreden enfeksiyöz olmayan hastalıklar
akut lösemi hemolitik üremik sendrom idiyopatik trombositopenik
purpura trombositik trombositopenik
purpura DİK kollagen vasküler hastalıklar zehirlenmeler toksik hepatitler Vit B12 eksikliği
11
Endemik bölgelerde yaşayan kişiler kenelerin yoğun olduğu bölgelerden uzak durmalı
Vücudun açık yerlerini kapatarak kene tutunmasına engel olunmalı
Hayvancılıkla uğraşanlar enfekte doku ve kan ile temas etmemeli, hayvanlar üzerinde bulunan keneleri çıplak elle koparmaya veya ezmeye çalışmamalıdır
12
13
Flaviviridae ailesinden RNA virüsü Avrupa ve Asya’da yaygın olarak
görülürVirüsün Avrupa, Siberya ve Uzak
Doğu olmak üzere üç alttipi vardırBulaş;
Kene tutunması Enfekte keçi veya koyun sütünün
içilmesi
14
15
▲İnsanlarda serolojik aktivite ● Hayvanlarda serolojik aktivite■ Doğrulanmış veya muhtemel olgu
Enfekte olan hastaların %10-30’unda semptom gelişir, hastaların %0.1-0.3’ünde ise santral sinir sistemi enfeksiyonu
İnkübasyon periyodu 1-3 hafta Bifazik;
1-6 gün grip benzeri şikayetler sonrasında ateş düşer
Ateş düştükten 7-10 gün sonra ensefalit Erken dönemde influenza ile geç
dönemde ise diğer viral ensafalitler ile karışır
16
Öykü Endemik bölgede yaşamak veya seyahat
etmek Kene tutunma öyküsü
Lumbal ponksiyon yapılarak beyin omurilik sıvısı (BOS) incelenir
BOS’ta lenfosit sayısı ve protein düzeyi artar; glikoz normal kalır
BOS veya serumda KKE virüsüne karşı IgM
17
Özgün tedavisi yok, destek tedavisi uygulanır
Prognoz Uzak Doğu alt tipinde fetalite %5-35 Sibirya alt tipinde uzun süre nörolojikve
psikiyatrik semptomlar Avrupa alt tipinde fetalite %0.5-2
18
Kene tutunmasına karşı bariyer önlemleri
Endemik bölgelerde yaşayanlara ve bu bölgelere seyahat edenlere aşı
Riskli temas sonrası immunoglobülin
Aşı ve immünoglobülin ülkemizde yok
19
Flaviviridae ailesinden zarflı RNA virüsü Daha çok Ortadoğu, Hindistan, Batı ve
Orta Avrupa’da görülürken 1999’dan sonra Amerika Birleşik Devletleri (New York)’nden ve Meksika’dan salgınlar bildirilmiştir
Vektör sivrisineklerdir. İnsanlar, atlar ve diğer memeliler son konaktır
Özellikle Ağustos ve Eylül aylarında olgu sayısı artar
20
Sivrisinek ısırması Enfekte kan ve kan ürünlerinin
kullanılmasıOrgan veya doku nakliEmzirmeLaboratuvarlarda virüsün aerosolize
olması sonucu
21
22
▲İnsanlarda serolojik aktivite ● Hayvanlarda serolojik aktivite■ Doğrulanmış veya muhtemel olgu
Ateş, boğaz ağrısı, kas ve eklem ağrıları, gövde ile sınırlı maküle papüler döküntü
Hastaların %1’inden azında (özellikle yaşlılar ve bağışıklık sistemi baskılanmış hastalarda) merkezi sinir sistemi (MSS) tutulumu Menenjit Ensefalit Flask tipde paralizi (Polio-miyelit benzeri
tablo) 23
Tam kan sayımında lökopeni ve trombositopeni
MSS tutulumu olan hastalarda BOS’ta lenfositoz ve protein artışı
Endemik bölgede yaşayan veya seyahat eden hastanın serumunda BNA virüsü IgM pozitifliği İki hafta sonra alınan serumda IgG titresinin 4
kat artması RT-PZR ile viral RNA’nın saptanması
24
Tedavide etkinliği ispatlanmış antiviral bir ajan yok
Destek tedavisi uygulanır Koruyucu aşı yok, en önemli korunma
önlemi sivrisineklerle etkin mücadele Domestik kümes hayvanlarının insan
yerleşim yerlerine yakın tutularak sivrisineklerin buralara çekilmesi
Aşısı yok
25
Tatarcık humması virüs (THV) Bunyaviridae ailesi, Phlebovirus cinsinde yer alan RNA virüsüdür
Dört alt tipi vardır Sicilya Kıbrıs Napoli Toskana
Fransa, Kıbrıs Rum Kesimi, Portekiz, İtalya, İspanya ve Ortadoğu ülkelerinde endemik bir hastalıktır
26
27
▲İnsanlarda serolojik aktivite ● Hayvanlarda serolojik aktivite■ Doğrulanmış veya muhtemel olgu
Tatarcık (kum sineği) türlerinin (özellikle Phlebotomus papatasii) insanı ısırması ile bulaşır
Genelde 3-6 günlük inkübasyon periyodunu takiben ani yükselen ateş (39-40°C) ile başlar
Baş ağrısı, bulantı-kusma, iştahsızlık ve kas ağrıları sık karşılaşılan şikayetlerdir
Ortalama üç gün içerisinde şikayetler kaybolur▪ Üç gün ateşi▪ Flebotom ateşi▪ Papatasi ateşi▪ Sandfly fever
Özellikle yaz aylarında olgu sayısı artmaktadır
28
Toscana alt tipi nörojenik bir virüstür Menenjit ve meningoensefalite
neden olabilir Bilinç kaybı Yutma güçlüğü Şaşılık Tremor Paralizi Duyma kaybı görülebilir
29
Tatarcık ısırığı öyküsü Genelde alerjik reaksiyona neden olur
Serolojik tanı için virüs spesifik IgM yapısındaki antikorlar genelde hastalığın 5.gününde pozitif
Virüs RNA’sı RT-PZR yöntemi ile gösterileblir
Tedavi genelde semptomlara yönelik destek tedavisidir. Nadiren antiviral tedavide Ribavirin kullanılmıştır
30
Aşısı yokturHastalığı geçirme diğer serotiplere
karşı korunma sağlamazTatarcıklar genelde mayıs-ekim
ayları arasında aktif ve 200 metre uzağa kadar seyahat edebilir
Bulundukları yerler ilaçlanmalıdır
31
Sarı ateşDeng ateşi,….
32
Türk Tabipler Birliği Kırım Kongo Kanamalı Ateşi Bilimsel Değerlendirme raporu
http://www.rshm.saglik.gov.tr/KKKA
Zoonozlar. Doğanay M, Altıntaş N (editörler). BİLİMSEL TIP YAYINEVİ, Ankara, 2009.
Ergünay K, Whitehouse CA, Ozkul A. Current Status of Human Arboviral Diseases in Turkey. Vector Borne Dis. 2011; 11:731-741.
33