TREGU DHE TREGU DHE SISTEMI SISTEMI

MONETAR UNIK I MONETAR UNIK I BEBE

TREGU UNIKTREGU UNIK

NE VITIT 2002 UE PERBEN NE VITIT 2002 UE PERBEN

- 6.15 % TE POPULLSISE BOTERORE- 6.15 % TE POPULLSISE BOTERORE

- 25.9% TE GDP-se BOTERORE- 25.9% TE GDP-se BOTERORE

- 21.607 USD/per capita- 21.607 USD/per capita

- 37.16% TE EKSPORTIT BOTEROR- 37.16% TE EKSPORTIT BOTEROR

- 35.18% TE IMPORTIT BOTEROR- 35.18% TE IMPORTIT BOTEROR

CILET ISHIN ELEMENTET E CILET ISHIN ELEMENTET E KRIJIMIT TE TREGUT TE KRIJIMIT TE TREGUT TE

PERBASHKET ?PERBASHKET ? POZITA E DOBET E BE NE TREGUN POZITA E DOBET E BE NE TREGUN

BOTERORBOTEROR LIDHJA INEFICIENTE E RESURSEVELIDHJA INEFICIENTE E RESURSEVE PAPUNESIA E MADHEPAPUNESIA E MADHE KOSTOJA E MADHE PER KOSTOJA E MADHE PER

MIREMBAJTJEN E SEGMENTIMIT TE MIREMBAJTJEN E SEGMENTIMIT TE TREGUTTREGUT

OBJEKTIVAT E POLITIKES SE OBJEKTIVAT E POLITIKES SE KONKURRENCES NE KUADER TE KONKURRENCES NE KUADER TE

TBTB MENJANIMI I MONOPOLIZIMIT TE DISA MENJANIMI I MONOPOLIZIMIT TE DISA

TREGJEVETREGJEVE MENJANIMI I ABUZIMIT TE POZICIONIT MENJANIMI I ABUZIMIT TE POZICIONIT

DOMINUESDOMINUES MENJANIMI I KRIJIMIT TE POZICIONEVE MENJANIMI I KRIJIMIT TE POZICIONEVE

DOMINUESEDOMINUESE NDALIMI I NDIHMAVE PUBLIKE DISA NDALIMI I NDIHMAVE PUBLIKE DISA

FIRMAVE QE CRREGLLOJNE FIRMAVE QE CRREGLLOJNE KONKURRENENKONKURRENEN

ZBATIMI I RREGULLAVE TE KONKRRENCESZBATIMI I RREGULLAVE TE KONKRRENCES

ELEMENTET KRYESORE E ELEMENTET KRYESORE E TREGUT UNIK EUROPIANTREGUT UNIK EUROPIAN

KEMBIMIMI I LIRE I MALLRAVE DHE KEMBIMIMI I LIRE I MALLRAVE DHE SHERBIMEVE SHERBIMEVE

SISTEMI DHE NJESIA E PERBASHKET SISTEMI DHE NJESIA E PERBASHKET MONETARE DHE KREDITOREMONETARE DHE KREDITORE

SISTEMI DHE POLITIKA E PERBASHKET E SISTEMI DHE POLITIKA E PERBASHKET E MARREDHENIEVE TREGTARE ME SHTETET MARREDHENIEVE TREGTARE ME SHTETET E TRETAE TRETA

THEMELIMI I LIRE I FIRMAVE THEMELIMI I LIRE I FIRMAVE MOBILIZIMI I PERBASHKET I TEKNOLOGJISEMOBILIZIMI I PERBASHKET I TEKNOLOGJISE ORIENTIMI I PERBASHKET I STRATEGJISE ORIENTIMI I PERBASHKET I STRATEGJISE

ZHVILLIMOREZHVILLIMORE

PARIMET KRYESORE TE PARIMET KRYESORE TE TREGUT UNIK EUROPIANTREGUT UNIK EUROPIAN

LIRIA E QARKULLIMIT TE LIRIA E QARKULLIMIT TE MALLRAVEMALLRAVE

LIRIA E OFRIMIT TE SHERBIMEVE LIRIA E OFRIMIT TE SHERBIMEVE DHE I THEMELIMIT TE FIRMAVEDHE I THEMELIMIT TE FIRMAVE

LIRIA E QARKULLIMIT TE LIRIA E QARKULLIMIT TE KAPITALITKAPITALIT

LIRIA E QARKULLIMIT TE LIRIA E QARKULLIMIT TE NJEREZVENJEREZVE

1. LIRIA E QARKULLIMIT 1. LIRIA E QARKULLIMIT TE MALLRAVETE MALLRAVE

TRAJTIMI I BARABARTE I MALLRAVE TRAJTIMI I BARABARTE I MALLRAVE NE KUADER TE BENE KUADER TE BE

PROBLEMI I DEFINIMIT TE PROBLEMI I DEFINIMIT TE PREARDHJES GJEORAFIKE TE MALLITPREARDHJES GJEORAFIKE TE MALLIT

PERCAKTIMI I STANDARDEVE DHE PERCAKTIMI I STANDARDEVE DHE SHENJAT E MALLRAVE TE BE (CE)SHENJAT E MALLRAVE TE BE (CE)

NE TUE KONSUMATOREVE U NE TUE KONSUMATOREVE U GARANTOHEN TE DREJTA NE SHUME GARANTOHEN TE DREJTA NE SHUME FUSHAFUSHA

EFEKTET E PROCESEVE EFEKTET E PROCESEVE

INTEGRUESE EKONOMIKE (TUE)INTEGRUESE EKONOMIKE (TUE) RRITJA MESATARE E GDP-se 4.5%RRITJA MESATARE E GDP-se 4.5% ZVOGELIMI I CMIMEVE PER 6.1%ZVOGELIMI I CMIMEVE PER 6.1% RRITJA E NR. TE PUNESUARVE PER RRITJA E NR. TE PUNESUARVE PER

1.800.0001.800.000 RRITET BILANCI I BUXHETIT PER 2.2% RRITET BILANCI I BUXHETIT PER 2.2%

NGA GDPNGA GDP RRITET BILANCI I TREGTISE SE RRITET BILANCI I TREGTISE SE

JASHTME PER 1% NGA GDPJASHTME PER 1% NGA GDP NGA 100 KOMPANITE ME TE MEDHA NGA 100 KOMPANITE ME TE MEDHA

NE BOTE 32 JANE NGA VENDET E BENE BOTE 32 JANE NGA VENDET E BE NGA 100 BANKAT ME TE MEDHA NE NGA 100 BANKAT ME TE MEDHA NE

BOTE 39 JANE NGA BE BOTE 39 JANE NGA BE

EFEKTET E PROCESEVE EFEKTET E PROCESEVE INTEGRUESE EKONOMIKE (TUE)INTEGRUESE EKONOMIKE (TUE)

1992-2000:1992-2000: GJENEROI MBI 900 MILJARDE EURO GJENEROI MBI 900 MILJARDE EURO

ME SHUME, RRETH 6000 EURO PER ME SHUME, RRETH 6000 EURO PER CDO FAMILJECDO FAMILJE

KONTRIBOI NE RRITJEN E 30% TE KONTRIBOI NE RRITJEN E 30% TE TREGTISE TE MALLRAVE TREGTISE TE MALLRAVE INDUSTRIALEINDUSTRIALE

IDH U RRITEN 12 HERE ME SHUME IDH U RRITEN 12 HERE ME SHUME NE VITIN 2000 SE SA NE 1992NE VITIN 2000 SE SA NE 1992

EKSPORTI U RRITE NGA 6.9% NE EKSPORTI U RRITE NGA 6.9% NE 11.2% TE GDP-se 11.2% TE GDP-se

2. LIRIA E OFRIMIT TE 2. LIRIA E OFRIMIT TE SHERBIMEVE DHE THEMELIMI I SHERBIMEVE DHE THEMELIMI I

FIRMAVEFIRMAVE PERSONI FIZIK DHE JURIDIK I VENDEVE PERSONI FIZIK DHE JURIDIK I VENDEVE

ANTARE TE BE LIRSHEM MUND TE ANTARE TE BE LIRSHEM MUND TE ZHVILLON AKTIVITETIN E VET NE TE ZHVILLON AKTIVITETIN E VET NE TE GJITHA VENDET E BEGJITHA VENDET E BE

PARIMET KRYESORE TE “KARTES PARIMET KRYESORE TE “KARTES SOCIALE”: MBROJTJA E SHENDETIT DHE E SOCIALE”: MBROJTJA E SHENDETIT DHE E SIGURISE SE PUNTOREVE, SIGURIMI I SIGURISE SE PUNTOREVE, SIGURIMI I KUSHTEVE TE PUNES DHE JETESES, KUSHTEVE TE PUNES DHE JETESES, INFORMIMI DHE KONSULTIMI I INFORMIMI DHE KONSULTIMI I PUNETOREVE, BARAZIA MES PUNTOREVE PUNETOREVE, BARAZIA MES PUNTOREVE MESHKUJ DHE FEMRA, E DREJTA NE MESHKUJ DHE FEMRA, E DREJTA NE TRANJIM, ETJ.TRANJIM, ETJ.

3. LIRIA E QARKULLIMIT 3. LIRIA E QARKULLIMIT TE KAPITALITTE KAPITALIT

TRANSAKCIONET FINANCIARE NE TRANSAKCIONET FINANCIARE NE KUADER TE BE KRYHEN PA KUADER TE BE KRYHEN PA PROBLEMPROBLEM

4. LIRIA E QARKULLIMIT 4. LIRIA E QARKULLIMIT TE PERSONAVETE PERSONAVE

DY ELEMENTET KRYESORE TE KETIJ DY ELEMENTET KRYESORE TE KETIJ PARIMI:PARIMI:- LIRIA EQARKULLIMIT TE - LIRIA EQARKULLIMIT TE PUNETOREVEPUNETOREVE- LIRIA E QENDRIMIT- LIRIA E QENDRIMIT

CESHTJE AKOMA DELIKATE JANE: CESHTJE AKOMA DELIKATE JANE: CESHTJA E POLITIKAVE FISKALE DHE CESHTJA E POLITIKAVE FISKALE DHE E POLITIKES TE SIGURMIT PENSIONAL E POLITIKES TE SIGURMIT PENSIONAL DHE NJOHJA E DIPLOMAVE DHE DHE NJOHJA E DIPLOMAVE DHE KUALIFIKIMEVE PROFESIONALEQKUALIFIKIMEVE PROFESIONALEQ

SISTEMI MONETAR UNIK SISTEMI MONETAR UNIK EUROPIANEUROPIAN

SISTEMI MONETAR KA RENDESI NE SISTEMI MONETAR KA RENDESI NE ZHVILLIMIN EKONOMIK TE VENDITZHVILLIMIN EKONOMIK TE VENDIT

SISTEMI UNIK EUROPIAN U SISTEMI UNIK EUROPIAN U REALIZUA PAS SHUME PERPJEKJEVE REALIZUA PAS SHUME PERPJEKJEVE ME JANAR 2002ME JANAR 2002

SHKAQET KRYESORE TE SHKAQET KRYESORE TE THEMELIMIT TE TREGUT UNIK THEMELIMIT TE TREGUT UNIK

FINANCIARFINANCIAR LUFTA KUNDER “POLITIKS SE LUFTA KUNDER “POLITIKS SE

DOLLARIT”DOLLARIT” LUFTA PER TU MBROJTUR NGA LUFTA PER TU MBROJTUR NGA

CRREGULLIMET E SMNCRREGULLIMET E SMN EVOLUIMI DHE PERFEKSIONIMI I EVOLUIMI DHE PERFEKSIONIMI I

TEKNOLOGJISE SE RETEKNOLOGJISE SE RE LUFTA PER TE HYRE NE PROCESET E LUFTA PER TE HYRE NE PROCESET E

INTERNACIONALIZIMIT TE KAPITALITINTERNACIONALIZIMIT TE KAPITALIT

FAZAT E TREGUT TE FAZAT E TREGUT TE KAPITALITKAPITALIT

FAZA E PARE: 1960-86FAZA E PARE: 1960-86

TE GJITHA TRANSAKCIONET TE GJITHA TRANSAKCIONET FINANCIARE U GRUPUAN NE LISTAT FINANCIARE U GRUPUAN NE LISTAT A, B, C, CA, B, C, C

FAZA E DYTE: 1986FAZA E DYTE: 1986

FAZA E PAREFAZA E PARE QYSH ME 1969 U ZOTUAN SE DERI ME 1980 QYSH ME 1969 U ZOTUAN SE DERI ME 1980

DO TE ARRIHET REALIZIMI I SME.DO TE ARRIHET REALIZIMI I SME. KRIJIMI I SISTEMIT MONETAR EUROPIANKRIJIMI I SISTEMIT MONETAR EUROPIAN NE VITIN 1978NE VITIN 1978 ME 1994 U FORMUA INSTITUTI MONETAR ME 1994 U FORMUA INSTITUTI MONETAR

EUROPIAN I CILI I PARAPRIU BANKES EUROPIAN I CILI I PARAPRIU BANKES QENDROREQENDRORE

VENDET DEFINUAN KURSIN MESATAR TE VENDET DEFINUAN KURSIN MESATAR TE VALUTAVE TE TYRE ME ECU ME DEVIJIM + - VALUTAVE TE TYRE ME ECU ME DEVIJIM + - 2.25%2.25%

PROBLEM PARAQISTE HEQJA DORE NGA PROBLEM PARAQISTE HEQJA DORE NGA VALUTA KOMBETARE E VENDEVEVALUTA KOMBETARE E VENDEVE

MASTRIHT, 1993 KRIJIMI I SISTEMIT UNIK MASTRIHT, 1993 KRIJIMI I SISTEMIT UNIK MONETAR DHE EUROJAMONETAR DHE EUROJA

KRITERET E KRITERET E MASTRIHTITMASTRIHTIT

STABILITETI I CMIMEVE: STABILITETI I CMIMEVE: INFLACIONI JA ME SHUME SE 1.5% INFLACIONI JA ME SHUME SE 1.5% NGA MESATARJA E TRE SHTETEVE NGA MESATARJA E TRE SHTETEVE ME NORME ME TE ULETME NORME ME TE ULET

DEFICITI BUXHETOR: DUHET TE DEFICITI BUXHETOR: DUHET TE JETE ME I ULET SE 3% NGA GDPJETE ME I ULET SE 3% NGA GDP

BORXHET JANE TE LIMITUARA NE BORXHET JANE TE LIMITUARA NE 60% TE GDP-se60% TE GDP-se

NORMA E INTERESIT: JO ME SHUME NORMA E INTERESIT: JO ME SHUME SE 2% NGA NORMA MESATARE E SE 2% NGA NORMA MESATARE E TRE SHTETEVE TE BETRE SHTETEVE TE BE

FAZA E DYTEFAZA E DYTE ME 1999 VIHET NE QARKULLIMI ME 1999 VIHET NE QARKULLIMI

EUROEURO ME 2002 TERHOQEN MONEDAT E ME 2002 TERHOQEN MONEDAT E

TYRE DHE PRANUAN EURONTYRE DHE PRANUAN EURON

BANKA QENDRORE BANKA QENDRORE EUROPIANEEUROPIANE

ROLI: TE UDHEHEQ ME EURON ROLI: TE UDHEHEQ ME EURON DHE ME POLITIKEN MONETARE DHE ME POLITIKEN MONETARE TE UETE UE

EURO U LESHUA NE QARKULLIM EURO U LESHUA NE QARKULLIM ME 1 JANAR 2002ME 1 JANAR 2002

BQE U THEMELUA ME 1998BQE U THEMELUA ME 1998 BQE ESHTE INSTITUCION I BQE ESHTE INSTITUCION I

PAVARURPAVARUR

CFARE PUNE KRYEN CFARE PUNE KRYEN BQE?BQE?

MBAN STABILITETIN E CMIMEVE NE MBAN STABILITETIN E CMIMEVE NE EURO ZONENEURO ZONEN

D.M.TH. KONTROLLON RREPTESISHT D.M.TH. KONTROLLON RREPTESISHT INFLACIONIN – RRITJA E CMIMEVE INFLACIONIN – RRITJA E CMIMEVE VJETORE E KONUMATOREVE JO ME VJETORE E KONUMATOREVE JO ME SHUME SE 2%SHUME SE 2%

KETE KONTROLL E BEN NEPERMJET:KETE KONTROLL E BEN NEPERMJET:- KONTROLLEN E PRURJEVE TE PARAVE KONTROLLEN E PRURJEVE TE PARAVE

(ZBATIMIN E NORMAVE TE KAMATES)(ZBATIMIN E NORMAVE TE KAMATES)- MBIKQYRJEN E TRENDIT TE CMIMEVEMBIKQYRJEN E TRENDIT TE CMIMEVE

SI ESHTE E ORGANIZUAR SI ESHTE E ORGANIZUAR PUNA E BANKES ?PUNA E BANKES ?

KESHILLI EGZEKUTIV: ZBATON KESHILLI EGZEKUTIV: ZBATON POLITIKEN MONETAREPOLITIKEN MONETARE

KESHILLI UDHEHEQES: DEFINON KESHILLI UDHEHEQES: DEFINON POLITIKEN MONETARE NE EURO ZONE POLITIKEN MONETARE NE EURO ZONE DHE KONFIRMO NORMAT KAMATOREDHE KONFIRMO NORMAT KAMATORE

KESHILLI I PERGJITHSHEM: KESHILLI I PERGJITHSHEM: KONTRIBON NE PUNEN KONTRIBON NE PUNEN KESHILLDHENESE DHE KOORDINUESEKESHILLDHENESE DHE KOORDINUESE

Euro-jaEuro-ja C`eshte euro? C`eshte euro? Kur valuta e re Europiane do te jete Kur valuta e re Europiane do te jete

realitet? realitet? Cfare vlere te valutave kombetare Cfare vlere te valutave kombetare

kane ne euro?kane ne euro?

C`eshte Euro?C`eshte Euro?

Euro eshter monedha e vetme e Euro eshter monedha e vetme e Unionit Monetar te Europes e cila Unionit Monetar te Europes e cila eshte pranuar nga 11 shtete antare eshte pranuar nga 11 shtete antare e BE ne 1 Janar 1999. e BE ne 1 Janar 1999.

Keto vende antare jane: Belgium, Keto vende antare jane: Belgium, Germany, Spain, France, Ireland, Germany, Spain, France, Ireland, Italy, Luxemburg, Finland, Austria, Italy, Luxemburg, Finland, Austria, Portugal and the Netherlands.Portugal and the Netherlands.

EURO CONVERSION EURO CONVERSION RATESRATES

1 Euro is Equal to:

40.3399 BEF Belgian franc

1.95583 DEM German mark

166.386 ESP Spanish peseta

6.55957 FRF French franc

.787564 IEP Irish punt

1936.27 ITL Italian lira

40.3399 LUF Luxembourg franc

2.20371 NLG Dutch gilder

13.7603 ATS Austrian schilling

200.482 PTE Portuguese escudo

5.94573 FIM Finnish markka

What is the subdivision of What is the subdivision of the euro?the euro?

Gjate periudhes tranzicionale e deri Gjate periudhes tranzicionale e deri me 31 Dhjetor 2001, valutat me 31 Dhjetor 2001, valutat kombetare e vendeve antare (Lira, kombetare e vendeve antare (Lira, Deutsche Mark, Peseta, Franc. . . ) Deutsche Mark, Peseta, Franc. . . ) do te jene "non-decimal" nendarje te do te jene "non-decimal" nendarje te euros. euros.

Euroja vete ndahetne 100 centa. Euroja vete ndahetne 100 centa.

Cila eshte shenja zyrtare e Cila eshte shenja zyrtare e euros? euros?

Kjo eshte e inspiruar nga germa greke ipsilon, ne shenje te civilizimit europian dhe te germes se pare te fjale 'Europe'.

Shenja e valutes unike te re duket si nje “E” me dy vija te shenuara paralele horizontalisht te shenuar mbi

Cilet jane emertuesit e Cilet jane emertuesit e ndryshem te letrave dhe ndryshem te letrave dhe

metalikeve te euros ?metalikeve te euros ? Egzistojne 7 euro tregues letre dhe Egzistojne 7 euro tregues letre dhe 8 euro metalike. 8 euro metalike.

Treguesit e letras jane: 500, 200, Treguesit e letras jane: 500, 200, 100, 50, 20, 10, dhe 5 euro. 100, 50, 20, 10, dhe 5 euro.

Treguesit metalik jane: 2 euro, 1 Treguesit metalik jane: 2 euro, 1 euro, 50 euro cent, 20 euro cent, euro, 50 euro cent, 20 euro cent, 10, euro cent, 5 euro cent, 2 euro 10, euro cent, 5 euro cent, 2 euro cent, and 1 euro cent. cent, and 1 euro cent.

How will the euro affect How will the euro affect contracts denominated in contracts denominated in

national currency?national currency? All insurance and other legal contracts will All insurance and other legal contracts will continue in force with the substitution of continue in force with the substitution of amounts denominated in national currencies amounts denominated in national currencies with their equivalents in euro. with their equivalents in euro.

Euro values will be calculated according to Euro values will be calculated according to the fixed conversion rates with the national the fixed conversion rates with the national currency unit adopted on 1 January 1999.currency unit adopted on 1 January 1999.

Generally, the conversion to the euro will Generally, the conversion to the euro will take place on 1 January 2002, unless both take place on 1 January 2002, unless both parties to the contract agree to do so parties to the contract agree to do so beforehand. beforehand.

BurimiBurimi

www.Menaxherat.comwww.Menaxherat.com