93 9314 بهار ،27 شماره ،متهش سال ،یعیطبی ایجغراف نامهفصل

جهت توسعه اکوتوریسمدر شهرستان جاسک کوئیکو جگین ،خور خالصیمناطق اولویت بندی

TOPSIS مدلروش دلفی و با استفاده از

دی زادهماریا محمّ

، ایراناسعبّ گروه مدیریت محیط زیست، دانشگاه آزاد اسالمی واحد بندر استادیار

5/3/5131 :یخ پذیرشتار 51/4/5131 :تاریخ دریافت

چکیده

ت بّاییی از اهمی ّ آن ریزی و مدیریتبرنامهدر اکوتوریسم مناطق مناسب انتخابو شناسایی

اسّتان هرمزاّان در شهرستان جاسّکو کوئیک جگین ،خور خالصی مناطق .برخوردار است

در . دنباشّمّی توسعه اکوتوریسّمبرای فرهنگیاکولوژیکی و از نظر های فراوان تقابلی دارای

معیارهّانفر از متخصصان مهمترین 8ابتدا با استفاده از روش دلفی و با همکاری پژوهشاین

پوشّش منّاب آب، ی اقلّیم،معیارهّادر ایّن روش اکوتوریسم انتخاب شدند.جهت توسعه

های ایّاهی حفاظتی اونه ارزش آثار تاریخی فرهنگی، های انسانی،-سکونتگاهفاصله از ایاهی،

پیشنهادی غربال و معیار 53میان نواحی زادآوری حیات وحش، امکانات زیر بنایی از جانوری، و

توسط متخصصّانی کّه در روش دلفّی همکّاری ی غربال شدههاسپس معیار انتخاب شدند.

اولویّت بنّدی منّاطق جهّت وزن دهّی شّدند. با استفاده از تکنیک آنتروپی شانون ،داشتند

بّر تاپسّیس اناّاش شّد. مدلده از وسط همان متخصصان و با استفانیز تتوسعه اکوتوریسم

منطقه کوئیّک ، 001500خالصی با نمره ، منطقه خوراساس نتایج بدست آمده از مدل تاپسیس

ش جهّت ش و سّو ل، دو هّای او بترتیب اولویت 005581و منطقه جگین با نمره 00.3.0با نمره

توانّد حاضّر مّی پّژوهشنتّایج بندی شدند.توسعه اکوتوریسم در شهرستان جاسک رتبه

جهّت را در جهت انتخاب منطقه دارای اولویّت سّرمایه اّذاری رکشو طبیعت اردییان متول

در شهرستان جاسک یاری رساند. توسعه طبیعت اردی

.TOPSIS ، اکوتوریسم، شهرستان جاسک، روش دلفی، مدلاولویت بندی واژاان کلیدی:

مقدمه

های جهانگردی را در دنیا به خود اختصاص داده است. در این نوع تی طبیعت، بخش مهمی از فعالیّامروزه گردشگر

های مرتفع، های حیرت انگیز خلقت به رشته كوههای طبیعی و جلوهت، جهانگردان برای بهره گیری از زیباییفعالیّ

كنند. این گرایش قوی و تمایل خاص به ها سفر میهای عمیق و بیابانهها، درّها، جلگهها، جنگلها، كوهپایهكوهستان

(. 9333بهره مندی از طبیعت، اكوتوریسم نام گرفته است)شفیع زاده،

50 91929943491: نویسنده مسئول@gmail.commaria.mohammadizadeh4Email:

... / محمّدی زاده در شهرستان جاسک جهت توسعه اكوتوریسمو كوئیک جگین ،اولویت بندی مناطق خور خالصی 94

ت باالیی برخوردار های برنامه ریزی و مدیریتی اكوتوریسم از اهمیّهای طبیعت گردی در تمامی بخشمنابع و جاذبه

ا های در یک كشور و یا منطقه اساس توسعه طبیعت گردی را مهیّهای منابع و جاذبههها و مشخصّاست و ویژگی

ل ها در مرحله اوّسازد؛ بنابراین برای فراهم كردن بستر مناسب جهت توسعه امر اكوتوریسم، شناسایی این جاذبهمی

(.9339رسد)فانی ثانی، بررسی و مدیریت آنها در مراحل بعدی امری ضروری به نظر می

ها اعم از فرد، حفظ گونهاكوتوریسم حفظ منابع طبیعی منطقه، حمایت از سیماهای منحصربهاز اهداف مدیریت

.(9377های علمی است )اسماعیلی نیا، گیاهان یا جانوران و زمینه سازی برای بسیاری از پژوهش

93درجه و 29تا دقیقه 23درجه و 27دقیقه طول شرقی و 99درجه و 71دقیقه تا 99درجه و 77شهرستان جاسک در

دقیقه عرض شمالی از نصف النهار گرینویچ قرار دارد. این شهرستان دارای سه بخش مركزی، لیردف و بشاگرد است كه

(.9339)غریبی تختی، آبادی دارای سکنه است 343دهستان و 1شامل یک شهر و

بخش كم ارتفاع و و معتدل است. های كوتاههای گرم و مرطوب و زمستانسواحل شهرستان جاسک دارای تابستان

شود. شرقی قرار دارد كه به سمت شمال بر میزان ارتفاع افزوده میپست آن در جنوب و بخش مرتفع آن نیز در شمال

های ساحلیدر جنوب شهرستان و های شنی و شنهمتر است. تپّ 9399بلندترین نقطه در این ناحیه دارای ارتفاعی بیش از

های سدیج، های رودخانهبشاگرد به عنوان منشاء و سرچشمه آب یاهاند. ارتفاعدریای عمان قرار گرفتهدر امتداد سواحل

ها دارای مواد های متعددی وجود دارد كه آب این چشمهدر شهرستان جاسک چشمه شوند.گابریک و جگین محسوب می

چشمه آب های آب گرم منطقه عبارتند ازچشمه ترینشود و مهمّمعدنی است كه برای معالجه امراض پوستی استفاده می

كهور، كرت، كنار، ،نظیر حرا مرتعیو ای های درختی و درختچهوجود گونه (.9339، )غریبی تختی گرم پوراف و سدیج

، لنگپ ،كل و بز نظیر خرس سیاه آسیایی، پستانداران، قیچ، علف شور، خارشتر، یونجه وحشی، اسپند و ...توچ، گزشاهی،

،سازها و البسه محلی ،غذاها مردم بومی، آداب و رسوم رایجها، انواع پرندگان خشک زی و آبزی، گل افشانو ی تش

)سازمان جغرافیایی نیروهای افزایدهای طبیعت گردی این شهرستان میبرجاذبهتاریخی و فرهنگی صنایع دستی و آثار

(.9333مسلح،

اقلیمی نواحی جنوب است. پدیده شرجی بودن هوا در هایویژگی اقلیمی شهرستان جاسک متأثر از هایویژگی

باشد. در فصل تابستان كه فشار زیاد جنب سواحل خلیج فارس و دریای عمان از مشخصات بارز اقلیمی این نواحی می

رد و در باهای این ناحیه اغلب به صورت رگباری و بی نظم میدر مجموع بارش ،شودای بر این منطقه حاكم میهحارّ

شود های آب و هوایی جزء آب و هوای بیابانی محسوب میها دوره خشک، طوالنی است. در اكثر مدلبیشتر ایستگاه

های اكوتوریسم در فصول سرد سال در این منطقه از جاذبه باالیی برخوردار است. تتوسعه فعالیّ لذا (.9377 )علیجانی،

توان به راحتی میمنطقه كوئیک منطقه جگین، ،خور خالصی رستان نظیروجود مناطق دارای توان گردشگری در این شه

ه خدمات الزم منطقه را به صورت یک مركز ورزشی و توریستی به یاسب و ارابا احداث تسهیالت و تأسیسات توریستی من

. (9319 )كوپشی،دكرویژه در فصل زمستان تبدیل

97 9314 بهار ،27 شماره ،متهش سال ،یعیطبی ایجغراف نامهفصل

ه و بالفعل مناسب همچون چشم اندازهای جغرافیایی بیی ی فراوان بالقوّهاتكه شهرستان جاسک دارای قابلیّبا وجود این

ها به فعل در نیامده یا مورد استفاده صحیح قرار نگرفتیه باشد متأسفانه بسیاری از توانایینظیر برای جذب اكوتوریست می

سیرمایه اولوییت ه دارای منطقیانتخیاب جهیت را در یان اكوتوریسم كشیوتواند متولّحاضر می پژوهشنتایج نشده است.

.یاری رسانددر شهرستان جاسک گذاری اكوتوریسم

هاو روش هاهادد

محدوده مورد مطالعه:

خور خالصی -الف

در 73ْ 34´79" - 27ْ 33´39"هکتار با مختصات جغرافیایی 34719منطقه حفاظت شده جاسک غربی و شرقی به وسعت

این منطقه حفاظت شده به صورت سه بخش مجزا به گان واقع شده است.سواحل شمالی دریای عمان در استان هرمز

كیلو متری این 79كیلومتری و 39نام جاسک غربی، جاسک شرقی و گابریک به ترتیب در جوار شهر جاسک، در فاصله

لی حرا خور خالصی در منطقه حفاظت شده جاسک شرقی واقع شده است. در این خور گونه جنگ اند.شهرستان واقع شده

گونه برنامه شود. با این وجود هیچهای گردشگری جاسک محسوب میوجود دارد و به عنوان یکی از قویترین جاذبه

. (9319)كوپشی،مدیریتی جهت توسعه گردشگری در این منطقه صورت نگرفته است

منطقه جگین-ب

یدنی شهرستان جاسک است. در این جگین یکی از نقاط د كیلومتری شرق جاسک واقع شده است. 47این منطقه در

باشد. منطقه رودخانه جگین همچنین پرندگان و حیات وحش متنوعی وجود دارد و مکان مناسبی جهت گردشگری می

.(9319)كوپشی،وجود كوهستان و رودخانه و جنگل منظره زیبایی به منطقه بخشیده است

منطقه کوئیک -ج

های این واقع شده است. منطقه كوئیک یک منطقه كوهستانی است، كوه كیلومتری غرب شهر جاسک 29این منطقه در

های بشاگرد هستند. غار تاریخی سادرمن در نزدیکی این منطقه قرار دارد. در اطراف این منطقه باغ و منطقه جزء كوه

شگری به این همچنین سد كوئیک قراردارد. به دلیل نزدیکی این منطقه به شهر جاسک، ساكنین جاسک اغلب جهت گرد

.(9319 )كوپشی،آیندفروردین یا روز طبیعت، اكثر مردم بومی به این منطقه می 93آیند. مخصوصاً در روز منطقه می

در شهرستان جاسک را نشان و كوئیک جگین ،خور خالصیقعیت جغرافیایی منطقه حفاظت شده ؤنقشه م، 9شکل

دهد.می

... / محمّدی زاده در شهرستان جاسک جهت توسعه اكوتوریسمو كوئیک جگین ،اولویت بندی مناطق خور خالصی 99

در شهرستان جاسک و كوئیک جگین ،خور خالصیقه حفاظت شده موقعیت جغرافیایی منط نقشه: 5شکل

پژوهشروش

با و کوئیک جگین ،خور خالصیمناطق جهت توسعه اکوتوریسم در مناسبمعیارهای تعیین -الف

استفاده از روش دلفی:

صل كنند. پاسخ توانند بطور جمعی و دور از هم مسائل پیچیده را حل و فافراد می از طریق شیوه دلفی یک گروه از

وسیله گروه یا ه ها بو سپس پاسخ شودال مشخصی به طور جداگانه به وسیله مشاركت كنندگان داده میؤهرگونه س

از مسائلی كه در اثر ارتباط و برخورد متقابل و مداوم مشاركت كنندگان ین ترتیبه اب شود.مسئول مطالعه جمع آوری می

یت آنها در شیوه دلفی نا آشنا باقی ماندن مشاركت كنندگان و نامعلوم بودن هوّشود. ممکن است بوجود آید پرهیز می

شیوه دلفی به گویی بیشتر شود. سطح اعتماد استفاده ازنتایج به دست آمده درشود كه تمایل آنها جهت پاسخسبب می

تفسیر نتایج به نامه وپرسشگویی به میزان پاسخ رابطه با موضوع مورد بحث، سطح تخصصی بودن مشاركت كنندگان در

اندازه آنها بررسی به شیوه دلفی انتخاب گروه مشاركت كننده و مطالعه و در وسیله سرگروه بررسی كنندگان بستگی دارد.

.(9119: میشل، 9337 احمدی و همکاران،) یک عامل كلیدی است

تشکیل شد. در ر پانل تخصصی دلفی متخصصان مایل به همکاری دنفر از 3ابتدا یک گروه شامل پژوهشدر این

برای اعضاء پانل تخصصی توسعه اكوتوریسم ی الزم جهت معیارهاراند اول دلفی بر اساس سوابق موجود یک فهرستی از

97 9314 بهار ،27 شماره ،متهش سال ،یعیطبی ایجغراف نامهفصل

راند دوم با طراحی ، های پیشنهادی اعضاء پانل تخصصیمعیار از طریق ایمیل ارسال شد. پس از جمع آوری و تفسیر

ی گیری أها جهت رنامهدر این مرحله پرسش (.2993 ،)حیاتی و همکارانف لیکرت آغاز شدنامه حاوی پنج طیپرسش

ها نامهاعضاء پانل در مورد معیارهای پیشنهادی در راند اول از طریق ایمیل برای آنان ارسال شد. پس از بازگشت پرسش

ایی با هنامهپرسش، مربال شدند. در راند سوّمعیارها غ، هاپاسخ، با محاسبه انحراف معیار به هماهنگ كننده گروه دلفی

همراه نتایج انحراف معیار آنها جهت مقایسه نمره دهی ه ، بمهای انتخاب شده در راند دوّپنج طیف لیکرت حاوی معیار

رای ب "مجددا، مانجام شده در راند دوّورت نیاز تجدید نظر در نمره دهی م و در صبه معیارهای راند دوّ پانلسایر اعضاء

دالیل با ذكرم را ین مرحله اعضاء پانل مجددا معیارهای راند دوّهر یک از اعضاء پانل از طریق ایمیل ارسال شدند. در ا

،خور خالصیمناطق در اولویت بندی معیارهامهمترین هاپاسخمحاسبه انحراف معیار كردند. پس ازخود نمره دهی

شدند.انتخاب ستان جاسک در شهرجهت توسعه اكوتوریسم كوئیک جگین و

:جهت توسعه اکوتوریسمو کوئیک ،جگینخور خالصی مناطق اولویت بندی -ب

باشد. گیری میدر یک تصمیمهای موجود های معتبر در ارزیابی اوزان برای شاخصیکی از روشتکنیک آنتروپی،

( است. بنابراین i)pوزیع احتمال گسسته از آنتروپی در تئوری اطالعات معیاری برای عدم اطمینان بیان شده توسط یک ت

تر خواهد بود و ضریب اهمیت )وزن( بیشتری تدر مقادیر شاخصی بیشتر باشد آن شاخص با اهمیّ هایچقدر نوسان هر

منی و ؤ)م كنیم( محاسبه میjip(گیری را به صورت نرمالیزه شده ابتدا محتوای اطالعاتی ماتریس تصمیمخواهد گرفت.

.(9333 م،نجفی مقد

ij= p

به ازای هر شاخص خواهیم داشت: ijpاز ماموعه Ejو برای

]) Ln(Pij ×K -= jE

كهطوریه ب

ست: ام به صورت زیر قابل محاسبه ا jالعات ایجاد شده به ازای شاخص از اطّ djسپس عدم اطمینان

= dj

های موجود خواهیم داشت:از شاخص Wjسرانااش برای اوزان

Wj=

... / محمّدی زاده در شهرستان جاسک جهت توسعه اكوتوریسمو كوئیک جگین ،اولویت بندی مناطق خور خالصی 93

پیشنهاد شد. كه یکی از بهترین 9139رتبه بندی نزدیکی به راه حل ایده آل مثبت، توسط هوانگ و یون در سال مدل

شود، در این روش نیز گزینه به وسیله شاخص از آن استفاده زیادی می باشد وهای تصمیم گیری چند شاخصه میمدل

گیری چند شاخصه را در جهت به بکار گیری های تصمیمروش 9114هابز و مایر نیز در سال گیرد. مورد ارزیابی قرار می

منطقی آن توسط تصمیم گیرندگان معرفی كردند.

فاصله را با راه حل آیده آل مثبت ینه انتخابی، باید كمترین، بر این مفهوم استوار است كه گزروشاساس این

)بهترین حالت ممکن( و بیشترین فاصله را با ایده آل منفی )بدترین حالت ممکن( داشته باشد. فرض بر این است كه

مطلوبیت هر شاخص، به طور یکنواخت افزایش یا كاهش یابد.

گیرد. فرض بر این است كه مطلوبیت هر شاخص، ارزیابی قرار میشاخص، مورد n گزینه به وسیله m در این روش

:به طور یکنواخت افزایشی یا كاهشی است. حل مساله با این روش، مستلزم طی مراحل زیر است

.شودبرای بی مقیاس سازی، از بی مقیاس سازی نورم استفاده می :(N) كمی كردن و بی مقیاس سازی ماتریس -9

هارا در ماتریس قطری وزن (N) ماتریس بی مقیاس شده :(V) دن ماتریس بی مقیاس موزونبه دست آور -2

(wn×n) كنیم،ضرب می

تعیین راه حل ایده آل مثبت و راه حل ایده آل منفی: راه حل ایده آل مثبت و ایده آل منفی، به صورت زیر تعریف -3

:شوندمی

بردار بهترین مقادیر هر شاخص ماتریس :V= ه حل ایده آل مثبترا (Vj+)

:گزینه ایده آل مثبت

},,...,,{}},...,2,1|)'|min(),|{( ***

2

*

1

_*

njiji

iji

vvvvmijjvjjvMAXA

بردار بدترین مقادیر هر شاخص ماتریس : V= راه حل ایده آل منفی (Vj-)

:گزینه ایده آل منفی

},,...,,{}},...,2,1|)'|max(),|min{( 21

_

1

njiji

iji

vvvvmijjvjjvA

« بدترین»رین مقادیر و تهای منفی، كوچکهای مثبت، بزرگ ترین مقادیر و برای شاخصبهترین مقادیر برای شاخص

.های منفی بزرگ ترین مقادیر استترین مقادیر و برای شاخصهای مثبت، كوچکبرای شاخص

(+si) های مثبت و منفی: فاصله اقلیدسی هر گزینه تا ایده آل مثبتبه دست آوردن میزان فاصله هر گزینه تا ایده آل -4

،(-sj)و فاصله هر گزینه تا ایده آل منفی

m

i ij

ij

ij

x

xr

1

2

mi

vvsn

j

jiji

,...,3,2,1

)(1

2*

*

91 9314 بهار ،27 شماره ،متهش سال ،یعیطبی ایجغراف نامهفصل

.یک گزینه به راه حل ایده آل i(C (*تعیین نزدیکی نسبی -7

ii

ii

i

ss

sc

mi

C

*

*

*

,...,3,2,1

10

(.9333)اصغرپور، آن بزرگ تر باشد، بهتر است Ci ای كهها: هر گزینهرتبه بندی گزینه-9

ی پژوهشهایافته

منطقیه جگیین و ،خالصیی خیورطق منیاجهت توسعه اكوتوریسم در در راند اول روش دلفی معیار پیشنهادی 91از بین

ت كمتری بودند توسط اعضاء پانیل م كه دارای اهمیّمعیار در راند سوّ 99معیار در راند دوم و تعداد 3، تعداد منطقه كوئیک

(.9)جدول دلفی غربال سازی و حذف شدند

با استفاده از روش دلفینطقه كوئیک ممنطقه جگین و ،خالصی ی توسعه اكوتوریسم در خورمعیارهاتایج غربال سازی ن: 5جدول

شراند سو شراند دو لراند او

اقلیم اقلیم اقلیم

- - سیمای فیزیکی

منابع آب منابع آب منابع آب

پوشش گیاهی پوشش گیاهی پوشش گیاهی

- معیشت مردم بومی معیشت مردم بومی

- - های زیبا شناختیجاذبه

- - های زمینویِژگی

- - ت آب دریاكیفیّ

- - مردم بومی سطح تحصیالت

های انسانیفاصله از سکونتگاه های انسانیفاصله از سکونتگاه های انسانیفاصله از سکونتگاه

تاریخی فرهنگی آثار تاریخی فرهنگی آثار تاریخی فرهنگی آثار

های گیاهی و جانوریارزش حفاظتی گونه وریهای گیاهی و جانارزش حفاظتی گونه های گیاهی و جانوریارزش حفاظتی گونه

- جزر و مد جزر و مد

- - موج

نواحی زادآوری حیات جانوری نواحی زادآوری حیات جانوری نواحی زادآوری حیات جانوری

- تنوع / پراكنش جانوری و گیاهی تنوع / پراكنش جانوری و گیاهی

- - نوع خاک

- - های دفاعی و نظامی منطقهمحدودیت

امکانات زیر بنایی امکانات زیر بنایی امکانات زیر بنایی

mi

vvsn

j

jiji

,...,3,2,1

)(1

2

... / محمّدی زاده در شهرستان جاسک جهت توسعه اكوتوریسمو كوئیک جگین ،اولویت بندی مناطق خور خالصی 29

ابتیدا ( نفر 3لفی همکاری داشتند )كه در گروه د متخصصانیتکنیک آنتروپی شانون و با همکاری با استفاده ازسپس

های گزینه ت بندیجهت استفاده در اولویّ معیارهاوزن هر یک از سپس (2جدول)ده كرگیری را بی مقیاس جدول تصمیم

.(3جدول ) محاسبه شدمناطق خور خالصی، منطقه جگین و منطقه كوئیک

((pijجدول تصمیم گیری نرمالیزه شده :.جدول

شاخص

مناطق مناب آب اقلیم

پوشش

ایاهی

فاصله از

های سکونتگاه

انسانی

آثار

تاریخی

فرهنگی

ارزش حفاظتی

های ایاهی اونه

و جانوری

نواحی زادآوری

حیات جانوری

امکانات زیر

بنایی

984237 984797 984739 982 983333 9847 983193 983934 کوئیک

982377 982149 983977 982 982339 983 983473 983977 جگین

خور خالصی

983977 982993 9827 984237 989 982997 982372 982377

تصمیم گیریی معیارهاوزن جدول : 1جدول

ب آبمنا اقلیمپوشش

ایاهی

فاصله از

-سکونتگاه

های انسانی

آثار

تاریخی

فرهنگی

ارزش حفاظتی

های ایاهی اونه

و جانوری

نواحی زادآوری

حیات جانوری

امکانات زیر

بنایی

Ej 981399 981794 981992 981937 98377 981492 981417 981799 Dj 98994 989239 989313 989393 98947 989733 989797 989211 Wj 989379 989713 989999 989192 983944 989477 989291 989779

های ایده آل راه حل و در مرحله نهایی پس از محاسبه( 4جدول ) جدول بی مقیاس موزون را محاسبه كرده سپس

جدول )انجام شد ها به راه حل ایده آلآنها از طریق محاسبه نزدیکی نسبی گزینه اولویت بندیها مثبت و منفی گزینه

7).

جدول بی مقیاس موزون :4جدول

شاخص

مناطق مناب آب اقلیم

پوشش

ایاهی

فاصله از

-سکونتگاه

های انسانی

آثار

تاریخی

فرهنگی

ارزش حفاظتی

های ایاهی اونه

و جانوری

نواحی زادآوری

حیات جانوری

امکانات زیر

بنایی

989749 989119 989972 989913 989792 989777 989319 989223 کوئیک

989394 989991 989793 989913 989399 989793 989372 989919 جگین

خور خالصی

989919 989294 989491 983217 983217 989792 989417 989394

29 9314 بهار ،27 شماره ،متهش سال ،یعیطبی ایجغراف نامهفصل

اولویت بندی مناطق جگین، كوئیک و خور خالصی جهت اكوتوریسم: 1دول ج

اولویت بندی مناطق ه حل ایده آلها به راازینه نمره نزدیکی نسبی مناطق

2 982129 کوئیک

3 989933 جگین

9 987999 خور خالصی

بحث و نتیاه ایری

ملأتع طریق از مردم آگاهی سطح فرهنگ مردم بومی همچنین ارتقاء درآمد تولید و زاییاشتغال در ثیرگردشگریأت

-مکانطبیعی و منابع رآیند گردشگری اثرات مخربی بر سفانه در طی فأمتبدیهی است. امری مردم بومی و گردشگران

ارزیابی"( تحت عنوان 9312لو و همکاران )شود. نتایج مطالعه امیر حاجیگردشگران ایجاد می استفاده مورد تاریخی های

دهد كه بیشترین آثار مثبت نشان می "TOPSIS تکنیک از استفاده با ملی سطح در گردشگری آثار اولویت بندی و

اجتماعی و اقتصادیآثار اولویت باالترین ت.اس بوده اجتماعی بعد مرحله در و اقتصادی گردشگری مربوط به بعد

آگاهی همچنین سطح ارتقاء و فرهنگی الگوهای در تغییر و ایمنطقه توسعه به و كمک زاییاشتغال شامل گردشگری

است. آثار محیطی به مربوط منفی آن پیامدها عمده ترین

هایزیرساخت لحاظ از اصفهان استان هایشهرستان بندی سطح"( تحت عنوان9319العه شماعی و موسی وند )مط

واحدهای ،های اقامتیزیر ساخت معیارهای به جهتوّ با نشان داد كه AHP وTOPSIS مدل از استفاده گردشگری با

های پارک، های فرهنگی و هنرینمایشگاه، های مسافربریتعداد شركت، دفاتر خدمات مسافرتی، پذیرایی بین راهی

-شهرستان بندی سطح مناطق نمونه گردشگری برایو فرصت سرمایه گذاری ،تعداد وسیله نقلیه درون شهری ،عمومی

بودن دارا نظر از سه تا یک سطح در ترتیب مدل به طریق از كاشان و شاهین شهر اصفهان، هایشهرستان ها،

عنوان به ترتیب به كاشان و اصفهان شهرستان الذكر، فوق مدل دو تركیب با دارند و رگردشگری قرا هایزیرساخت

و هازیرساخت متغیر بین همبستگی همچنین .اندهداد اختصاص خود به را امتیاز بیشترین دوم گردشگری و اول نواحی

آبادی و همکاران زنگیدهد. همچنین می نشان را درصد 13 از بیش همبستگی ضریب و مثبت تعداد گردشگران،

"TOPSIS مدل از استفاده با گردشگری توسعه ی های شاخص فضایی تحلیل"( در مطالعه ای تحت عنوان 9319)

از برخورداری میزان ی توسعه گردشگری نظیرمعیارهابر اساس "اصفهان( استان هایشهرستان :موردی یمطالعه(

خدمات دفاتر پذیرها، مهمان ها،ساخت، هتل انسان هایجاذبه هنگی،فر - تاریخی هایجاذبه طبیعی، هایجاذبه

های استان شهرستان TOPSISای و با استفاده از مدل هجادّ امنیتی خدمات و مسافربری هایشركت گردشگری،

برخوردار اولویت بندی كردند. فرو و برخوردار میان برخوردار، فرا دار، برخور اصفهان را در چهار سطح ورا

اصلی تمزیّ .است ضروری تاریخی و طبیعی از منابع محافظت برای هاییسیاست فوری و اجرای به توجه نیاز بنابراین،

مخرب گردشگری بر محیط طبیعی و هزینه سرمایه گذاری كمتر بدلیل عدم نیاز به تسهیالت آثاركاهش اكوتوریسم،

... / محمّدی زاده در شهرستان جاسک جهت توسعه اكوتوریسمو كوئیک جگین ،اولویت بندی مناطق خور خالصی 22

باید گردشگری صنعت توسعه مورد در گیری تصمیم گفت میتوان مجموع در.است طبیعت گردان پذیرایی و اقامتی

.باشد شده ریزی برنامه دقت به و ملی توسعه اقدامات از عنوان بخشی به و برنامه با و مند، روش و آگاهانه

های كمیاب حیات وحش نظیرخرس سیاه، شهرستان جاسک با وجود گونه در مناطق خور خالصی ،جگین و كوئیک

ها در خور و... در مناطق جگین و كوئیک همچنین انواع پرندگان آبزی جالب توجه اكوتوریست پلنگ، بلبل بلوچی

سفانه أخالصی، پتانسیل باالیی برای جذب و سرمایه گذاری اكوتوریسم در شهرستان جاسک را پدید آورده است كه مت

،بل قبولی ارائه نشده است)كوپشیگونه برنامه مدون و قاتاكنون جهت توسعه طبیعت گردی در مناطق یاد شده هیچ

9319.)

شهرستان جاسک جهت توسعه اكوتوریسم یاد شده در های مناسب مناطق با توجه به پتانسیل پژوهشدر این

های آثار تاریخی فرهنگی، ارزش حفاظتی گونه های انسانی،سکونتگاه پوشش گیاهی، فاصله از منابع آب، ی اقلیم،معیارها

از آنجا كه معیار واحی زادآوری حیات وحش، امکانات زیر بنایی با استفاده از روش دلفی انتخاب شدند.ن گیاهی و جانوری،

ی مهم در انتخاب مناطق مورد مطالعه جهت اكوتوریسم مشخص شد، فصل زمستان زمان بسیار معیارهااقلیم یکی از

مناطق مورد نظر)خور ساس نتایج بدست آمده این ا برشود. ت اكوتوریسم در منطقه پیشنهاد میمناسبی برای فعالیّ

خورخالصی، منطقه كوئیک و اولویت بندی شدند كه منطقه TOPSIS جگین و كوئیک( با استفاده از مدل خالصی،

م جهت توسعه اكوتوریسم در شهرستان جاسک رتبه بندی شدند.م و سوّهای اول، دوّمنطقه جگین بترتیب اولویت

توان تدوین برنامه منطقی برای توسعه اكوتوریسم در مناطق یاد شده میدر صورت نجام شده جه به رتبه بندی ابا توّ

د.كرشهرستان جاسک بهره برداری طبیعی طور اصولی از مواهبه ب

مناب

. 77، نشریه جهان هوانوردی و گردشگری، شماره هفت اقلیم در دل یک مرز (:9377)، ناهید. اسماعیلی نیا -9

مجله ایرانی آموزش در علوم تکنیک دلفی ابزاری در تحقیق، (:9337) پروانه، اباذری، خدیجه، نصیریانی، فضل ا...، ،احمدی -2 پزشکی تهران.

.های چند معیاره، انتشارات دانشگاه تهرانگیریتصمیم (:9333)د جواد، محمّ اصغرپور، -3 سطح در گردشگری اثرات اولویت بندی و ارزیابی" (:9312)انه ابوالفضل. زنگانه احمد. زنگ الیی سیمین.امیر حاجیلو الهام. توّ -4

.99 شماره سوم، سال ای،منطقه برنامه ریزی . فصلنامه"TOPSIS تکنیک از استفاده با ملی

هایشاخص فضایی تحلیل" (:9319)پور و مصلحی، محسن. حیدری اسفندیار، .الله وند، پورعیدی علی، آبادی، زنگی -7 و جغرافیا یمجّله"اصفهان( استان هایهرستانش دی:مور یمطالعه "TOPSIS مدل از استفاده با گردشگری یسعهتو

زمستان. و پاییز ل،اوّ ی شماره شهری، یتوسعه

ل، انتشاراتچاپ اوّ"های استان هرمزگان)شهرستان جاسک( فرهنگ جغرافیایی آبادی"سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، -9 .39تا 7. ص (9333) سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح؛

23 9314 بهار ،27 شماره ،متهش سال ،یعیطبی ایجغراف نامهفصل

.(9333)، نشریه جهان صنعت. «اكوتوریسم در ایران چیزی در حد صفر»شفیع زاده، اسرافیل. -7

گردشگری با هایزیرساخت لحاظ از اصفهان استان هایشهرستان بندی سطح" (:9319)علی و موسی وند، جعفر. شماعی، -3

دهم. شماره م،سوّ ای سالمنطقه و شهری هایپژوهش و مطالعات " AHP وTOPSIS مدل از استفاده

.299 ،293 ،292، 299، ص 9377پیام نور؛ سال انتشارات دانشگاه«. آب و هوای ایران»علیجانی، بهلول، -1

كارشناسی محیط زیست، پروژه نامه«. های گردشگری شهرستان جاسکمعرفی جاذبه» (:9333) امین، دغریبی تختی، محمّ -99 .92تا 77. ص عباس نشگاه آزاد اسالمی واحد بندردا

پایان «. بررسی اكوتوریسم در منطقه حفاظت شده استان مازندران مطالعه موردی خشکه داران»(: 9339)، یروزهفانی ثانی، ف -99، دانشکده منابع طبیعی و علوم نامه كارشناسی ارشد مهندسی منایع طبیعی گرایش محیط زیست، دانشگاه تربیت مدرس

.7 صفحه دریایی،

، پایان نامه SWOT"ه برنامه مدیریت اكوتوریسم در منطقه جاسک با استفاده از تکنیک یارا" (:9319)كوپشی، یلدا. -92 عباس. كارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسالمی، واحد بندر

های پذیرفته شده در بورس تهران با استفاده از عملکرد اقتصادی شركتارزیابی " (:9333)علی، منصور و نجفی مقدم، منی،ؤم -93 .33، زمستان 3شماره ،9، دوره های اقتصادینامه بررسیفصل "TOPSISمدل

14- Dag Deviren, M., S., Yavuz, N., Kılınç.(2009): "Weapon Selection Using The AHP and

TOPSIS Methods Under Fuzzy Environment". Expert Systems With Applications.36:8143–

8151

15- Hayati, E., Majnounian, B., Abdi E, Sessions, J & Makhdoum, M. F, (2013): "An Expert-

Based Approach to Forest Road Network Planning By Combining Delphi and Spatial Multi-

Criteria Evaluation" Environmental Monitoring Assessment. 185:1767–1776.

16- Hobbs, B & Meier, P. M, (1994): "Multi Criteria Methods for Resource Planning" IEEE

Transaction on Power System, Vol. 9, Pp.15-32.

17- Mitchell, V.W. (1991): "The Delphi Technique: An Exposition and Application".

Technology Analysis and Strategic Management, 3:333–358.

... / محمّدی زاده در شهرستان جاسک جهت توسعه اكوتوریسمو كوئیک جگین ،اولویت بندی مناطق خور خالصی 24