stok ve depo yönetimi
TRANSCRIPT
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
1/43
Serkan GKKAYA
LOJSTK YNETM
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
2/43
SUNUM ER
STOK YNETM
RETMSATI - STOK DNGS
YALIN RETM ( JIT STOK ANLAYII) VE TEDARKZNCR YNETM
DEPO YNETM
KAYNAKA
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
3/43
STOK YNETMirketler stoklara mmkn olduunca az sermaye
yatrmak ister, bylece kaynaklarn baka yerlerdekullanabilmeye alr.
Ayn zamanda iletmenin retim ve pazarlama
fonksiyonlarnn da aksamasna yol amayacak kadarstok bulundurmas gereklidir. Bu iki husus arasndadenge kurmaya alr.
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
4/43
STOK TRLER HAMMADDE STOU
YARI MAMUL STOU
AMBALAJ MALZEMES STOU
RN STOU
MAKNA ,BAKIM ONARIM LETME MALZEMELER
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
5/43
LETMELERDE STOK TUTARINI
ETKLEYEN FAKTRLERA-HAMMADDE STOUNU ETKLEYEN FAKTRLER
Gelecek dnemde retimi planlanan mamul miktar
Hammadde temininin dnemsel oluu Emniyet StouBulundurulmas Byk almlardan salanacak tasarruf Hammadde fiyatlar hakknda bekleyiler
Satn alma ve stok kontrolnde etkinlik Hammaddenin dayanma sresi Stok tutma maliyeti letmenin depolama kapasitesi
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
6/43
B-RN STOUNU ETKLEYEN FAKTRLER
Sat hacmi
Talebin deiken&dnemsel oluu
Hammadde almnn dnemsel oluu
Piyasadaki rekabet koullar Sat blgelerinin adedi ve dankl
retimin sipari zerine veya piyasa iin yaplmas
Mamuln fiziki zellikleri ve stok tutmann tad risk
retim eitlilii
Stok tutmann maliyeti ve firmann finansman imkanlar
letmenin depolama imkanlar
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
7/43
C-YARI MAMUL STOUNU ETKLEYEN FAKTRLER
malat srecinin teknik nitelii ve uzunluu
malat srasnda yaratlan katma deer
retim faaliyetinin devamll
retim miktar
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
8/43
STOK BULUNDURMAMA MALYET
Yeterli mamul stoku bulunmamas nedeniyle karlsat frsatlarnn karlmas.
Hammadde yetersizlii sebebiyle retimin kesintiyeuramasnn neden olduu zararlar
Mteri siparilerinin zamannda yerinegetirilememesi nedeniyle, tazminat, zarar ve ziyan
demeleri Mterilerin gvenin yitirilmesi
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
9/43
FAZLA STOK MALYET Eskime ,Demode olma
Sigortalama Bedeli
Stok Personelinin Maliyeti Stoklara balanan parann zaman deeri ve frsat
maliyeti
Kk hrszlklar
Hasar ,Bozulma ve Krlmalar Depo ile ilgili maliyetler
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
10/43
SPAR MALYET Satn Alma Maliyeti
Tama Maliyeti
Personel ,Sipari leme ve Evrak Younluk Maliyeti Kalite Kontrol Maliyeti
Stoklarn yenilenmesiyle oluan sipari maliyetidardan satn alnan siparilerdeki younlua gredeiim gsterecektir.
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
11/43
ABC ANALZStoklarmzn hepsi ayn derecede neme sahip
olmayabilir.Bazlar pahaca daha deerli yada satrakamlar yksekken ,dier bazlar sayca ok bile olsagreli nemi daha az olabilir.
Bu sebeple stok kalemlerini nemli (A) ,Orta nemli
(B) ,Dk nemli (C) olmak zere kategoriyeayrabiliriz.
Yllk Deer =Yllk Talep x Birim Maliyet
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
12/43
80 Yllk Deer = Yllk Talep x Birim Maliyet
Yllk Deer
indeki Yzde
Stok Kalemleri
indeki Yzde
20
20 50 100
A
BC
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
13/43
EKONOMK SPAR MKTARI Toplam stok giderlerini (TG) minimum yapacak
sipari miktarnn belirlenmesi iin gelitirilmi birmodeldir
TG=TSG+TSGB
1. Sipari giderleri (TSG) dikkate alnarakgelitirilmitir.
2.Stok bulundurma giderleri (TSBG)
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
14/43
100 300
M
TSG
Sipariteki birim saysartka toplam sipari giderleri azalmaktadr.
S: Bir dnemdeki sipari saysG: Beher sipariin gideriT: Dnem iindeki toplam alm miktarM: Beher sipariteki mal miktar
TOPLAM SPAR GDERLER
TSG=SXG S=T/M TSG=T/MXG
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
15/43
TOPLAM STOK BULUNDURMA GDER
TSBG=OBXB OB: Her sipariteki ortalama birim saysB: Birim stok bulundurma giderleri
M(OB)
TSBG
Bu giderler, her sipariteki ortalama birim says arttka artacaktr.
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
16/43
TG =Yllk Maliyet
TG =toplam maliyet
TSBG=Elde Tutma Maliyeti
TSG=Sipari Maliyeti
M=Sipari MiktarESM(M) En yiSipari Miktar
TG= TSG + TSBG nin minimum olacasiparimiktar TSG ve TSBG nin kesitiinoktadadr. Bu durum aadakiekilde grlmektedir.
Modelin amac her iki giderin toplamn en aza indirmektir.
M(ESM)=DL
TG2
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
17/43
M(ESM)=DL
TG2
T: Gelecek dnemde ihtiya duyulan mal miktarG: Beher sipariin gerektirdii satn alma gideriD: Birim al fiyat ( birim stok deeri)L: Stok deerinin yzdesi olarak stok bulundurma gideri
RNEK :Yllk Talep T=500 Ad ,Sipari Verme Maliyeti G=25 TL ,Birim Al Fiyat D=100 TLStok bulundurmann gerektirecei giderler stok deerinin L= %10u olarak tahmin
edilmektedir
M(ESM)= 2x 500x 25 / 100x 0.10 =50 Ad
S(Sipari Says)= 500 /50 = 10 kez
Ka Gnde bir sipari verilmelidir =360/10 =36 gnde bir.
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
18/43
SPAR VERME NOKTASI
Buraya kadar sipariin verildii an mallarn derhalteslim edilecei varsaylmtr. Bu varsaym gereeuymaz.
Varsaym geree uydurduumuzda, sipariin stokbitmeden belirli bir sre nce verilmesi zorunluluuortaya km olur.
Sipariin satcnn eline gemesi, sipariin
hazrlanmas ve siparii verenin eline ulancaya kadaryolda geecek sreyi gz nnde tutmaldr.
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
19/43
RNEK:letmenin ekonomik sipari miktar 10.000 birim, siparitedarik sresi 10 gn, gnlk sat miktar (gnlkkullanm) 250 birim ise sipari verme noktas ylebulunabilir.
Sipari verme noktas = Sipari tedarik sresi x Gnlk sat
miktar (ihtiyac)
Sipari verme noktas = 10 x 250 = 2.500 birimO halde stoklar 2.500 birime dtnde 10.000 birimlik
sipari verilmelidir. O halde bu iletme stoklar dzeyine(2.500/10.000) dtnde, yani stoklar kullanmayabaladktan 30 gn sonra (40 gn x1/4=10 gn, 40-10=30gn) sipari vermelidir. ( 10.000 / 250 = 40 gn : stoklarntkenme sresi)
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
20/43
STOKMKTARI
10000
2500
ZAMAN
30 gn 10 gn
SVN
Bu durumu aadakiekille gsterebiliriz. ekilde S sipari verme noktasn gstermektedir.
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
21/43
EMNYET STOKU
Gerek hayatta;
Stok kullanma hznn (gnlk stok ihtiyac) sabitolmamas ve
Tedarik sresinin her siparite farkl olabilmesinedenleriyle emniyet stokuna ihtiyaduyulabilmektedir.Eer stok kullanma hz ve tedarik sresi (sipari teslim
sresi) hakkndaki belirsizlikler yksekse, emniyetstoku miktar da ykselecektir.
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
22/43
Emniyet stoku
E=500
3000
10500
STOK MKTARI
ZAMAN
30 gn 10 gn
S
Bu durumda iletmesipariini, stoklarda 3000 birim mal kaldnda yapmak zorunda olacaktr.
rneimizde emniyet stoku miktarnn 500birim olduunu kabul edelim.
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
23/43
STOK DEVR HIZI = Satlan Maln Maliyeti / Ortalama Stoklar
Miktarsal olarakta baklabilir.
Bir irket retimini (faaliyetini) srdrebilmek amacyla gerekli retimgirdilerini (hammadde), retim srecinde ilemleri tamamlanmammamlleri (yar maml), retimini tamamlayp sat iin hazr tuttuurnleri (maml) stok olarak tutar.
Stok devir hz analizinde ama stok olarak tutulan bu varlklarn firmatarafndan ne kadar hzla retim iinde tketildii ve sata hazr halegetirildii grebilmektir. Bu ekilde stoklarn belli bir dnem iinde kakere yenilendii ortaya kar.
Stoklarn finansman, kira, bakm maliyetleri; bozulma ve demode olmariskleri vardr. Stoklar bahsi geen ekillerle bir maliyet unsuru halinegeldii iin, dnem sonunda oluacak gereksiz stoklar nedeniyle ek iletme
sermayesi stoklara balanacandan, irketlerin likidite yaps olumsuzetkilenecektir. Bu durumu stok devir hzndan anlayabiliriz.
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
24/43
irketlerin stok devir hzlarnn yksek olmas, stoklarn daha optimaldzeyde tutulduunu ve kullanldn gsterir.
Byle bir durumda irketler daha az iletme sermayesi ile daha fazla karelde etme olanana sahiptirler; fakat, irketlerin stok devir hzlarnnyksek olmas, yetersiz stoklarla almasndan ileri geliyor olabilir. Budurumda irketler tam kapasitede alamyorlar ve baz sat frsatlarnkaryorlar demektir. Bu da irketlerin istenen dzeyde kar elde etmesini
engelleyen bir etmendir.
Ayn ekilde, irketlerin stok devir hzlarnn yavalama eiliminde olmas,sat faaliyetlerinde baz sorunlar ile karlayor anlamna da gelebilir.
Stok devir hzlar iin genel kabul gren belli bir oran, endstri ve sektrlerarasndaki teknik farkllklarndan dolay saptanamaz; fakat bulunan orangemi dnemler, ayn sektr/endstrideki dier irketler vesektr/endstri ortalamas ile karlatrlarak anlaml sonulara
ulalabilir.
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
25/43
retim Sat StokDngs
Malzeme
Planlama &Sipari
Malzeme
,HammaddeStoklama
Malzeme veHammaddelerin
rneDnmesi
rn StoklamaPazarlama ve
Satretim
Planlama
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
26/43
PLANLAMA retim Planlama :Sat tahmin yntemleri ,retim maliyetleri ve
mevcut stok durumuna gre retimin ynlendirilmesi. Malzeme Planlama :retim Planlama departmann pazarlama ve
sat verilerine gre oluturduu filli ve beklenen sattahminlerine gre ihtiya duyulan hammadde ve malzemenintemin edilmesi.
Malzeme Stoklama :retim ,irket ii bakm onarm malzemesive dier malzeme ihtiyacna gre malzeme ve hammaddlerinbelirli bir plana gre uygun stoklama koullarnda stoklanmas veirket ii kullanma ynlendirilmesi.
rn Stoklama :Sat Tahmin yntemleri nda hazrlananretim planlarna gre retilmi rnlerin uygun stoklamakoullarnda stoklanarak ,mterilere sevkinin salanmas.
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
27/43
TALEP TAHMN YNTEMLER Artk yeni hibir ey yok. cat edilebilecek her ey icat
edildi.
Charles H. Duell -Amerikan Patent Dairesi Bakan, 1899
"Atlar her zaman kullanlacaktr. Otomobil ise ancak geici
bir moda olabilir.Banka Mdr, Henry Fordun kredi talebi zerine, 1903
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
28/43
Talep tahmini yaplarak bir iletmenin rnleriyle ilgiligelecekteki olas taleplerin zaman ve miktarkonusunda ngrde bulunulmaldr.Yaplantahminler dorultusunda planlamann yaplmasgerekmektedir.
Talep tahmini saysal ve deneyimsel ngryntemleriyle oluturulabilir.
Tahminler genelde yanltr!
yi bir tahmin, sadece tek bir noktadan ibaretdeildir. Hata lsn de ierir.
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
29/43
DELPH TALEP TAHMN YNTEM
Delphi teknii, 1950'li yllarda ABD'de RAND
irketinde alan Olaf Helmer ve Norman Dalkeyadndak iki aratrmac tarafndan gelitirilmitir.
Delphi tekniinin amac; gelecee ilikintahminlerde bulunmak, uzman grlerini ortayakarmak ve uzlama salamaktr.
Delphi teknii zellikle politik ya da duygusalortamlarda karar verme durumunda kalndndaveya kararlarn gl gruplar tarafndan etkilenmeolasl olduu durumlarda kullanlabilir.
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
30/43
Genel olarak Delphi teknii zellie sahiptir:
(l) katlmda gizlilik, (2) grup tepkisinin istatistikselanalizi,(3) kontroll geri besleme.
Delphi tekniinin kullanmnda,genellikleuzmanlara uygulanan ardk anketler yeralr. Her bir uygulamadan sonra uygulama sonularkatlmclara iletilir. Bu ilem uzlama salanncayakadar devam eder. Salanan uzlama, bu srecinrndr.
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
31/43
Tam Zamannda (JIT) StoklamaYaln retimin gereidir
Yaln retim, deer katmayan faaliyetleri (israf) ortadan kaldrmayve retim srelerini azaltmay hedefleyen retim yaklamdr.(Toyota retim Sistemi)
7 sraf
* Gereinden fazla kaynak tketme* Gereksiz beklemeler* Gereksiz tama/hareket/elleleme (firma ii)* Tama (ulatrma) firma d (rn, uzak tedariki)* Gereksiz ilemler (proses)* Gereinden fazla retim (bitmi rn veya YM stoku)* Hatal / tekrarl ilemler, hurda, yeniden ileme
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
32/43
YALIN UYGULAMIN SONULARI
Yar mamul stoklarda % 52 azalma
Bitmi rn stokunda % 21 azalma
retim sresi: % 76 azalma
Toplam Maliyet = % 15 azalma
Zamannda teslimat: % 1 % 97
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
33/43
JIT TEDARK ZNCRAlc ve satclar JIT ortakl iinde olmal Kk miktarlarda daha sk nakliye (Milkrun) Uzun vadeli kontrat Evrak ii minimum Tam olarak istenen miktarda teslimat Tedarikilerin kalite standartlarna uymalarna
yardmc olmak Stoksuz envanter Darboazlarn ortadan kaldrlarak srekli iyiletirme
salanmas
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
34/43
DEPO YNETM
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
35/43
DEPO YNETMStoklarn uygun artlarda, uygun maliyetlerle, hzl hareketsalayacak altyaplarla ve nerelerde depolanaca kararlartedarik zincirinde depo ynetiminin grevleridir.
Temel gereklilikler:
depo ynetimi, satn alma, planlama ve stok ynetimifonksiyonlar entegre almaldr, merkezi ve dank
depolama operasyonlar irket kaynaklar dikkate alnarakdengeli bir ekilde gerekletirilmelidir, depo yerleimimalzeme karakteristiklerine uygun olmaldr, depootomasyonu aralarndan hz ve maliyet avantaj salayacakekilde yararlanlmaldr.
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
36/43
DEPO SEM Depo Seimine Etki Eden Faktrler
Yasal ve dier gerekliliklerletmenin mali yaps
Faaliyet sahas ve Rekabet
retim ve sat miktar
rn eitlilii ve zellii
depo seiminde etkili olacaktr.
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
37/43
Depo Otomasyonu
Otomasyon sistemleri sayesinde daha hzl ve etkinstoklama ve sevkiyat olanaklar salanm olur ,ancakotomasyon karar irketin mali durumuyla
alakaldr.lk yatrm maliyetleri yksektir .
Barkod sistemi ve rn eitliliine uygun raf
sistemlerinin seimi depolama faaliyetlerininhzlanmasna ,saymlarn doruluunun salanmasnave maliyetlerin dmesine ,kayplarn azalmasna vetakip sisteminin etkinlemesini salar.
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
38/43
Barkod sistemiyle rn takibi rn prosesinde balar.
retilen ve ambalajlanan her rn ve alt birim rnler barkod numaralaralarak takip edilir.
A-rn ve rne bal alt birim rnler takibiKullanlan hammadde ve malzemeKim ne zaman rettiretim ve Kalite Sorunlar
B-rnn depoya giriirn Adresleme ve Bulmaade rnYeniden lem Gren rn
Saym ilemleriC-rnn Mteriye Sevk edilmesi (Ykleme Emrinin Alnmas ,Yklemeninne zaman ve kimler tarafndan hangi mteri ve nakliye aracna yapld)
Gzlemlenmi ve irket kararlarn ynlendirecek net verilere ulalm olur
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
39/43
ERP KURUMSAL KAYNAK PLANLAMA (Enterprise
Resource Planning)
letmelerde mal ve hizmet retimi iin gereken igc,makine, malzeme gibi kaynaklarn verimli bir ekildekullanlmasn salayan btnleik ynetim sistemlerine
verilen genel addr.
Bir iletmenin tm veri ve ilemlerini bir araya getirenyazlm ve donanm btndr.
Kurumsal kaynak planlama (KKP) sistemleri ileoluturulan raporlar neticesinde ilgili blmler verilerikullanarak kaynak planlamaya ilikin kararlar verirler.
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
40/43
Satn Alma Malzeme Planlama Ve
Malzeme Ambar
MALZEMEYNETMMODL(Material
Management)
rn Ambar
DEPOLAMA
MODL(WarehouseManagement)
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
41/43
Depo Ynetimi (WM) zm yetenekleri:
*Depo yapsn belirler.*Stok en alt birimi olan adreslerde takip ile malzemenin depoierisinde tam olarak nerede bulunduunu belirler.*Karmak depo yaplarnda ihtiyaca ynelik raf ve depo ynetimisalar.
*Depolama ve depodan karma zel stratejileri mnferitmalzemelerin ve rnlerin zellikleri dikkate alnarak ilenir.*Radyo Frekans destei*Otomatik kontrol sistemleri ile arasndaki veri aktarmnnkontroln salar.
*Kaba i yk ve tahmini, zaman performans, teslimat izleme ve depoilemleri izleme program gibi aralarla planlama ve izleme salanr.*Dier modllerle entegre bir biimde alarak malzemelerin vernlerin retimden sevkiyata kadar olan srelerinde takipedilebilirlik salar.
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
42/43
WAL-MART RNE Efsanevi bir envanter ynetim sistemi kullanarak fiyatlar dk
seviyede ve raflarn da srekli dolu tutabilenWal-Mart, ABDdekiperakendeciler iinde lider oldu. Wal-Martn srekli yeniden doldurma sistemi ile (continuous
replenishment system), mteri kasada para dedikten hemensonra, yeni mallar gndermesi iin tedarikilere sipari verilir.
Sat Noktas (Point-of-sale)terminalleri kasadan geen her bir malnbar-kodunu kaydeder.
Ve bu esnada Wal-Mart merkez brosundaki ana bilgisayara bu malailikin satn alma emri de gnderilir. Ana bilgisayar tm Wal-Mart maazalarndan gelen siparileri
toplayarak bunlar toplu halde tedarikilere iletir.Bu sistem sayesindeWal-Mart kendi depolarnda byk envanter bulundurmazahmetinden ve bunun maliyetinden kurtulmutur.
Bu sistemin tm iletme maliyetlerini drmesi nedeniyle,Wal-Martsat gelirlerinin sadece %15ini genel giderlere harcamaktadr.
(En yakn rakip %21 genel gidere harcamaktadr.)
-
7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi
43/43
KAYNAKA retim Ynetiminde Yeni Yaklamlar Ve Uygulamalar
Prf.Dr.Blent Sezen
Stoklarn Ynetimi Prof.Dr.Kemalettin ONKAR
Talep Tahmin Yntemleri Dr. Ali ZDEMR
Lojistik Ynetimi Yrd. Do. Dr. Tark Kkdeniz
Hacettepe niversitesi Eitim Fakltesi Dergisi 20: 215
220