SADRŽAJ

1.OSNOVNA NAČELA ORGANIZOVANJA PREDUZETNIČKE EKONOMIJE .................................. ................................................................................................22. PRISTUP ORGANIZACIJI KAO SISTEMU.....................................................22.1. POJAM SISTEMA ...........................................................................................22.2. KOLO POVRATNE SPREGE..........................................................................32.3. ULAZI i IZLAZI SISTEMA.............................................................................42.4. CILJEVI SISTEMA .........................................................................................62.5. VRSTE SISTEMA ............................................................................................62.6. ENTROPIJA ORGANIZACIONIH SISTEMA..............................................72.7. ORGANIZACIONI SISTEM POSMATRAN KAO "CRNAKUTIJA“..........82.8. PREDUZEĆE KAO UPRAVLJIV SISTE.......................................................83. LITERATURA....................................................................................................10

1. OSNOVNA NAČELA ORGANIZOVANJA PREDUZETNIČKE EKONOMIJE

Ostvarivanje maksimalnih efekata sa minimalnim utošcima. Preduzeće je sastavni dio okruženja – šireg i užeg. Sagledavanje promjena u okruženju. Sistemski pristup organizaciji – pristup po opštoj teoriji sistema. Dinamički karakter organizacije (dinamičan kroz vrijeme i postavljene

ciljeve). Multidisciplinarnost Stohastička priroda zbivanja u organizacionoj strukturi.

2. PRISTUP ORGANIZACIJI KAO SISTEMU

2.1. POJAM SISTEMA

Radi razumijevanja funkcionisanja najprostijeg tehničkog sistema, poslužimo se sljedećim primjerom.

Slika 1 Šematski prikaz regulacije protoka vode

2

Slika 2 Blok šema funkcionisanja sistema

Primjer nam pomaže da shvatimo princip sistema automatske regulacije. Dakle, sistem se automatski sam reguliše i konstantno održava zadanu visni Ho. Sistem je samoregulirajući. Na slici se vidi da se sistem "S" sastoji od tri podsistema koji su u interakciji i samo na taj način mogu ostvariti postavljeni cilj.

2.2. KOLO POVRATNE SPREGERegulacija sistema predstvalja upravljanje funkcionisanja na osnovu upoređivanja informacija o planiranom funkcionisanju sistema i informacija o njegovom stvarnom funkcionisanju. Time se na osnovu uočenih devijacija djeluje na ulaze sistema kako bi se stvarni rezultati funkcionisanja sistema približili planiranim. Na sljedećoj slici predstavljen je jedan prost samoregulativni sistem.

3

Slika 3 Prost samoregulativni sistem

2.3. ULAZI I IZLAZI SISTEMA Organizacioni sistemi su karakterom svoje strukture i funkcionisanja veoma složeni sistemi, prema ponašanju nedeteremisani, a prema karakteru povezanosti sa okruženjem, oni su otvoreni sistemi.

Slika 4 Ulazno-izlazni model procesa proizvodnje

4

Slika 5 Organizacioni sistem u uslovima okruženja

Regulacija organizacionog sistema predstavlja upravljanje funkcionisanja sistema na osnovu upoređivanja informacija o planiranom funkcionisanju sistema i informacija o njegovom stvarnom funkcionisanju. Njome se, na osnovu uočenih devijacija, djeluje na ulaze sistema kako bi se stvarni rezultati funkcionisanja sistema približili planiranim.

Karakteristike ovog organizacionog sistema - preduzeća su:

1. sistem sastavljen od podsistema, elemenata sistema,2. postavljanje određenog cilja: jednog ili više ciljeva,3. cilj mora biti mjerljiv,4. interakcija između podsistema - funkcija,5. ciljevi podsistema moraju biti u funkciji zajedničkog cilja,6. proces se odvija u okruženju koje ima uticaj na sistem,7. proces je dinamičan.

5

2.4. CILJEVI SISTEMA

Organizacioni sistemi su sistemi cilja.Posebnu ulogu imaju čovjekovi ciljevi ako se čovjek posmatra kao element organizacionog sistema. Čovjek kao jedinka predstavlja jedan ekonomski sistem sa svojim specifičnim ciljevima vezanim za njegovu egzistenciju kao biološkog sistema i kao društvenog bića.Osnovni ciljevi organizacije treba da budu:-  jasni,- ostvarljivi,- pravilno odabrani,- rangirani,- mjerljivi

2.5. VRSTE SISTEMA

Slika 6 moguća podjela sistemaPojednostavljeno rečeno, bez otvaranja kutije, praćenjem šta se dešava na

ulazu i izlazu, težimo da saznamo šta se nalazi u kutiji i kako se ona ponaša. Metoda crne kutije je osnovna kibernetska metoda za istraživanje nepoznatih i

6

vrlo složenih dinamičkih sistema. Primjene metode crne kutije omogućava otkrivanje zakonitosti ponašanja, ali ne pruža saznanje o elementima i o strukturi pojave.

2.6. ENTROPIJA ORGANIZACIONIH SISTEMA

Entropija predstavlja dezorganizaciju ili razbijanje sistema, kao prirodni tok evolucije. Stanje najveće vjerovatnoće u organizacionom sistemu je haos.Težnja ka dezorganizovanju je prirodna težnja svih sistema, a posebno organizacionih.Pri nastojanju da se smanji entropija i poveća stabilnost sistema treba imati u vidu slijedeće:

1.     da se svaki sistem nalazi u stanju izvjesne nestabilnosti, izvjesne dezorganizovanosti koja teži da se poveća i da je otud, radi njegove stabilnosti, neophodno funkcionisanje regulisati, 2.     da funkcionisanje sistema radi smanjivanja entropije treba da ima stabilnu dinamiku razvoja. Ovo stoga što se time povećava efikasnost funkcionisanja,

3.     da najstabilnije funkcionisanje ima sistem kod kojeg je postignut najveći mogući stepen razvoja, koji dopušta najmanju moguću entropiju stanja - a to je automatsko funkcionisanje.

Ovo se odnosi na sve, a ne samo organizacione sisteme. Međutim, problem porasta i smanjenja entropije kod organizacionih sistema ima svoju posebnu specifičnost.

Pojava smanjenja entropije organizacionog sistema nije spontani efekat njegovog ponašanja, nego je to rezultat neprekidnog unošenja organizacionog reda u ponašanje njegovih podsistema. Naime, unošenjem većeg organizacionog reda u ponašanje podsistema organizacionog sistema povećava se stabilnost njegovog funkcionisanja.

Regulišući faktor opisanog ponašanja kojim se zaustavlja porast i smanjuje entropija u organizacionom sistemu predstavlja funkcija upravljanja organizacionim sistemom, zajedno sa njegovim upravljačkim podsistemom.

7

2.7. ORGANIZACIONI SISTEM POSMATRAN KAO "CRNA KUTIJA“

"Koncept crne kutije proizilazi iz činjenice da su posmatraču poznati ulazi i izlazi, a da pri tome ništa ili veoma malo zna o unutrašnjoj strukturi "prerade" inputa u outpute.

Lika 7 Grafički prikaz crne (a) i bijele (b) kutije

Pojednostavljeno rečeno, bez otvaranja kutije, praćenjem šta se dešava na ulazu i izlazu, težimo da saznamo šta se nalazi u kutiji i kako se ona ponaša. Metoda crne kutije je osnovna kibernetska metoda za istraživanje nepoznatih i vrlo složenih dinamičkih sistema. Primjene metode crne kutije omogućava otkrivanje zakonitosti ponašanja, ali ne pruža saznanje o elementima i o strukturi pojave.

8

2.8. PREDUZEĆE KAO UPRAVLJIV SISTEM

Predmet opšte teorije sistema je proučavanje svih sistema bez obzira na njihovu prirodu i način postanka. Ako postavimo pitanje da li je radna organizacija sistem, onda odgovor treba tražiti u definiciji sistema. Naime, pod sistemom, kako je ranije istaknuto, podrazumjevamo skup objekata - dijelova objedinjenih vezama između njih samih i njihovih svojstava. Pri ovome objekti (dijelovi) funkcionišu kao jedna cjelina - svaki objekt, podsistem, ćelija, radi sa jednim ciljem, koji stoji ispred sistema kao cjeline.

Iz definicije radne organizacije i definicije sistema, nedvosmisleno proizilazi zaključak da je radna organizacija sistem, odnosno skup elemenata (radnika) objedinjenih vezama između njih samih (povezanih zajedničkim interesima u radu, ili neposredno povezanih jedinstvenim procesom rada).

Svojstva: postojanje odredenog skupa opštih ciljeva i opredjeljenja svih članova organizacije ka realizaciji tih ciljeva, složenost procesa koji se odvija unutar radne organizacije, složena i uzajamna interakcija svih članova organizacije3 kao i jaka interakcija organizacije i okoline.

9

3. LITERATURA

1. Prof. dr Željko Baroš (2007) PREDUZETNIŠTVO I PREDUZETNIČKI MENADŽMENT, BANJALUKA Panevropski Univerzitet Apeiron

2. Prof. dr Đuro Mikić (2007) SISTEMI STRUKTURA I UPRAVLJANJE, BANJALUKA Panevropski Univerzitet Apeiron

3. Internet http://www.wikipedia.org

10