ศกษาผลสมฤทธทางการเรยนฟสกสและความสามารถในการคดวเคราะหของนกเรยน

ชนมธยมศกษาปท 4 ทไดรบการสอนโดยใชชดกจกรรม PDCA

โดย

เกรก ศกดสภาพ

โรงเรยนสาธต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

ประสานมตร (ฝายมธยม)

เกรก ศกดสภาพ. (2552). ศกษาผลสมฤทธทางการเรยนฟสกสและความสามารถในการคดวเคราะหของนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 4 ทไดรบการสอนโดยใชชดกจกรรม PDCA การศกษาครงน มจดมงหมายเพอศกษาผลสมฤทธฟสกสและความสามารถในการคด วเคราะหโดยใชชดกจกรรมการ PDCA

กลมตวอยางทใชในการวจยครงน เปนนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 4 แผนการเรยนวทยาศาสตร-คณตศาสตร ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2552 โรงเรยนสาธต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร (ฝายมธยม) จานวน 45 คน ไดมาจากการสมอยางงาย โดยใชแบบการวจยแบบ One – Group Pretest – Posttest Design สถตทใชในการวเคราะหขอมล คอ t – test dependent sample ผลการศกษาคนควาสรปไดดงน 1. ผลสมฤทธทางวทยาศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 ทสอนโดยใชชดกจกรรม PDCA หลงเรยนสงกวากอนเรยน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 2. ความสามารถในการคดวเคราะหของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 ทเรยนโดยชดกจกรรม PDCAหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

A STUDY ON THE ACHIVEMENT IN PHYSICS AND ANALYTICAL THINKING OF MATHAYOMSUKSA IV STUDENTS BY USING PDCA PAGKAGES

AN ABSTRACT BY

KRIRK SAKSUPARB

Krirk Saksuparb. (2552). A study on the Achievement in Science and Analytical Thinking of Mathayomsuksa IV students by using PDCA packages. The purpose of this research was to study on the achievement in science and analytical thinking students by using PDCA packages The samples of this research were 45 mathayomsuksa IV students, in Satit

Prasarnmit Demonstration School, Bangkok Thailand. Teaching by using physics activities learning PDCA packages, by using One Group - Pretest - Posttest Design. The obtained data were analyzed by t - test Dependent Sample. The results of the study indicated that : 1. The achievement in science learning of the students taught physics activities learning PDCA packages was higher than before and significant at the .05 level. 2. The analytical thinking ability of the students taught with physics activities learning PDCA packages was higher than before and significant at the .05 level.

ประกาศคณปการ งานวจยฉบบนสาเรจไดดวยด ดวยความกรณาจากผชวยศาสตราจารย สนธยา ศรบางพล และอ.ชศร

ศรมนคงธรรม หวหนากลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร โรงเรยนสาธตมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร (ฝายมธยม) ทใหคาปรกษา แนะนา ผวจยขอกราบขอบพระคณเปนอยางสงมา ณ โอกาสน

กราบขอบพระคณ รศ.ดร.พงษแกว อดมสมทรหรญ ผชวยศาสตราจารย นรมล ปตะนละผลน และอาจารยเรวตต นกสวาง ผทรงคณวฒทเสยสละเวลาอนมคา และกรณาใหขอมลอนเปนประโยชนสาหรบการวจย ตลอดจนใหความอนเคราะหในการตรวจสอบคณภาพเครองมอทใช

กราบขอบพระคณ เพอนทกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร โรงเรยนสาธตมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร (ฝายมธยม) ทกรณาใหคาปรกษา ใหกาลงใจ และคอยสนบสนนอยเบองหลงตลอดเวลาของการศกษาและการทาวจย และกราบขอบพระคณผ มสวนเกยวของทกทานทไมไดเอยนามในทน คณประโยชนอนเกดจากงานวจยฉบบนขอมอบเปนเครองบชาแดบดามารดา คร-อาจารย และผ มพระคณทกทานตามทกลาวมา

เกรก ศกดสภาพ  

สารบญ บทท หนา 1 บทนา ……................................................................................................... 11 ภมหลง ........................................................................................................ 11 จดมงหมายของการศกษาคนควา ................................................................... 11 ความสาคญของการศกษาคนควา .................................................................. 13 ขอบเขตของการศกษาคนควา ........................................................................ 13 ประชากรเปาหมาย ................................................................................ 13 ระยะเวลาเวลาทใชในการทดลอง ............................................................ 14 เนอหาทใชในการทดลอง ........................................................................ 14 นยามศพทเฉพาะ .......................................................................................... 14 สมมตฐานในการศกษาคนควา ...................................................................... 15 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ ..................................................................... 16 เอกสารเกยวกบชดกจกรรม ............................................................................ 16 งานวจยทเกยวของกบชดกจกรรม .................................................................. 20 เอกสารทเกยวของกบผลสมฤทธทางการเรยน.................. ............................... 22 งานวจยทเกยวของกบผลสมฤทธทางการเรยน ................................................ 25 เอกสารทเกยวกบการคดวเคราะห .................................................................. 26 งานวจยทเกยวของกบการคดวเคราะห ........................................................... 44 3 วธดาเนนการศกษาคนควา ............................................................................ 47 การกาหนดประชากรเปาหมาย ...................................................................... 73 เนอหาทใชในการศกษาคนควา ...................................................................... 73 ระยะเวลาทใชในการคนควา .......................................................................... 73 แบบแผนการทดลอง .................................................................................... 74

สารบญ (ตอ) บทท หนา 3(ตอ) เครองมอทใชในการศกษาคนควา ................................................................... 47 การดาเนนการทดลอง ................................................................................... 49 การวเคราะหขอมล ........................................................................................ 54 4 ผลการวเคราะหขอมล ................................................................................... 57 สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล .............................................................. 57 ผลการวเคราะหขอมล ................................................................................... 57 5 สรปผล อภปรายผลและขอเสนอแนะ ........................................................... 59 จดมงหมายของการศกษาคนควา ................................................................... 59 สมมตฐานในการศกษาคนควา ...................................................................... 59 วธดาเนนการศกษาคนควา ............................................................................ 59 เนอหาทใชในการศกษาคนควา ...................................................................... 60 เครองมอการศกษาคนควา............................................................................. 60 วธดาเนนการทดลอง ..................................................................................... 60 การวเคราะหขอมล ........................................................................................ 61 สรปผลการศกษาคนควา ............................................................................... 61 อภปรายผลการศกษาคนควา ......................................................................... 62 ขอเสนอแนะในการนาผลการวจยไปใช ........................................................... 62 ขอเสนอแนะเพอการวจยครงตอไป ................................................................. 62 บรรณานกรม ...................................................................................................... 63

สารบญ (ตอ) บทท หนา

ภาคผนวก ........................................................................................................... 106 ภาคผนวก ก .

- แบบประเมนชดกจกรรมฟสกส PDCA เรอง “แรง มวล และกฎการคลอนทของนวตน ..........................................................

- แบบประเมนแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนชดกจกรรมฟสกส PDCA ........................................................................

- แบบประเมนแบบทดสอบวดคดวเคราะหทางการเรยนชดกจกรรมฟสกส PDCA เรอง”แรง มวล และกฎการเคลอนท”...................

- ชดกจกรรมฟสกส PDCA............................................................ - แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนรวชาฟสกส...................... - แบบทดสอบวดความสามารถดานการคดวเคราะห....................

108

71

74

75 77

119 130

ภาคผนวก ข . - ตารางแสดงคาความสอดคลอง)IOC(ในแตละดานของชด

กจกรรมฟสกส PDCA ตามความคดเหน ของผ เชยวชาญ .............................................................................................

- ตารางแสดงคาความยากงาย ( p ) และคาอานาจจาแนก ( r ) ของแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางฟสกส .......................................

- ตารางแสดงคาความยากงาย ( p ) และคาอานาจจาแนก ( r ) ของแบบทดสอบวด ความสามารถดานการคดวเคราะห ................

137

139

141

ภาคผนวก ค .และภาคผนวก ง.

- ตารางแสดงคะแนนผลสมฤทธกอนเรยนและหลงเรยนโดยใชชดกจกรรมฟสกส PDCA .............................................

- ตารางแสดง คะแนนความสามารถดานการคดวเคราะหกอนเรยนและหลงเรยนโดยใชชดกจกรรมฟสกส PDCA.......................

- รายนามผ เชยวชาญในการตรวจสอบเครองมอในการศกษาคนควา.

143

143

บญชตาราง ตาราง หนา 1 แบบแผนการทดลอง ........................................................................................ 48 2 เปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาฟสกส แรง มวล และกฎการเคลอนทของ นวตนโดยใชชดกจกรรมฟสกส PDCA กอนเรยนและหลงเรยน

56

3 เปรยบเทยบความสามารถในการคดวเคราะห ทเรยนโดยใชชดกจกรรมฟสกส PDCAกอนเรยนและหลงเรยน..............................................................................

57

4 คาดชนความสอดคลอง (IOC) ของแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชา ฟสกส แรง มวล และกฎการเคลอนทของ นวตนโดยใชชดกจกรรมฟสกส PDCA ..

136

5 คาดชนความสอดคลอง (IOC) ของแบบทดสอบวดความสามารถดานการคด วเคราะหตามความคดเหนของผ เชยวชาญ ..........................................................

138

6 คาความยากงาย (p) และคาอานาจจาแนก (r) ของแบบทดสอบวดผลสมฤทธ ทางฟสกส.......................................................................................................

7 คาความยากงาย (p) และและคาอานาจจาแนก (r) ของแบบทดสอบวด ความสามารถดานการคดวเคราะห.................................................................. 8. แสดงคะแนนผลสมฤทธทางการเรยนวชาฟสกส เรอง แรง มวล และกฎการเคลอนท ของนวตน .......................................................................................................... 9 แสดงคะแนนความสามารถดานการคดวเคราะห..................................................

140

141

143 146

บญชภาพประกอบ

ภาพประกอบ หนา 1 แสดงความสมพนธของความรทางวทยาศาสตร ............................................... 22 2 แสดงความสมพนธระหวางความรทางวทยาศาสตรและกระบวนการทาง วทยาศาสตร ...........................................................................................

24

บทท 1 บทนา

ภมหลง ในยคปจจบนสงคมไทยกาลงเผชญกบวกฤตการณตาง ๆ รอบดานอนเนองมาจากการเปลยนแปลง และพฒนาอยางรวดเรวใหทนกระแสยคโลกาภวฒน สภาพการณตาง ๆ ทเกดขน ไมวาจะเปลยนวกฤตทางเศรษฐกจ การเมอง ความเสอมโทรมของสงคม ลวนบงชอยางชดเจนถงความลมเหลวของการพฒนา และความไมพรอมของปจจยตาง ๆ โดยเฉพาะอยางยงคณภาพของ “มนษย ซงเปนทรพยากรทสาคญทสดของสงคมไทยและสงคมทวโลก และเมอพจารณาสภาพการจดการศกษาในปจจบนของประเทศไทย จะเหนไดวาคณภาพการดาเนนการดานตาง ๆ ยงอยในระดบทไมนาพอใจ การจดการเรยนการสอนยงไมไดเนนผ เรยนไดพฒนากระบวนการคด วเคราะห หรอแสวงหาความรดวยตนเอง คร/อาจารย สวนใหญยงมงเนนการบรรยายใหความรกบผ เรยน ผ เรยนเคยชนกบการรบความร ทาตามอาจารย เชอฟง โดยไมมโอกาสแสดงความคดเหน ทาใหกระบวนการเรยนรเปนเรองทนาเบอและเตมไปดวยความสงสยและคาถามมากมายนอกจากนกระบวนการสอบคดเลอกมงเนนเฉพาะดานผลสมฤทธของสถานศกษาใหบรรลเปาประสงค ดงนนการปฏรปการเรยนรจะชวยพฒนาคณภาพและศกยภาพของคนไทยใหเปนผ มความร ความสามารถ มทกษะ มคณธรรมจรยธรรม และคณลกษณะทพงประสงค จะทาใหการศกษาเปนกระบวนการพฒนาทสอดคลองกบความตองการของผ เรยน อาจารย ผปกครอง ชมชน และสงคม นอกจากนการปฏรปการเรยนรยงเปนการดาเนนการทเปนไปตามกฎหมายการศกษาของประเทศทมงปรบปรง เปลยนแปลงการจดการศกษาของประเทศใหสอดคลองกบสภาพความตองการของสงคม (วฒนาพร ระงบทกข. 2545: 1-2)

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ไดกาหนดแนวการจดการศกษา โดยยดหลกวาผ เรยนทกคนมความสามารถเรยนรและพฒนาตนเองได และถอวาผ เรยนสาคญทสด สามารถพฒนาตามธรรมชาตและเตมศกยภาพ นอกจากนยงใหความสาคญเกยวกบการเรยนรดานวทยาศาสตร เทคโนโลย และคณตศาสตร เนองจากวชาดงกลาวเปนเครองมอสาคญในการเรยนรในระดบทสงขนและเปนพนฐานในการพฒนาประเทศ (สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ. 2542: 12) และการทประเทศไทยจะพงตนเองดานวทยาศาสตร และเทคโนโลยนนจาเปนทจะตองสรางจตสานกของคนในชาต โดยเฉพาะเยาวชนใหมความสามารถทางดานวทยาศาสตร มทกษะสาคญในการคนหาความร รจกคดใชเหตผลในการแกปญหาตาง ๆ ตลอดจนสามารถทางานเปนกลม และอยรวมกบผ อนไดอยางมความสข (สถาบนสงเสรมวทยาศาสตรและเทคโนโลย กระทรวงศกษาธการ. 2533: คาแถลง)

11

ศาสตรวชาวทยาศาสตรและเทคโนโลยมความเจรญกาวหนาอยางรวดเรวทาใหสงคมและชวตความเปนอยมความเปลยนแปลงไปอยางมาก จงมความจาเปนจะตองเรงพฒนาคนในชาตใหเปนผ ทมความรความสามารถกาวทนการเปลยนแปลงทเกดขน รฐบาลจงมนโยบายปฏรปการศกษาเพอพฒนาเยาวชนในระดบมธยมศกษา โดยมจดเนนทสาคญคอ มงพฒนาความสามารถของผ เรยนอยางเตมศกยภาพ ใหผ เรยนเปนศนยกลางในการเรยนร ไดศกษาคนควาและคนพบความรดวยตนเอง เพอเปนการพฒนากระบวนการคด วเคราะห ทจะนาไปสการเรยนรอยางมประสทธภาพ ดวยการมผลสมฤทธทสงขน และมการจดกจกรรมการเรยนทเนนกระบวนการกลม เพอปลกฝงใหผ เรยนมความรบผดชอบและสามารถทางานรวมกบผ อนไดโดยมพฤตกรรมกลมทด (สานกงานปฏรปการศกษา. 2539: 141) จากประสบการณการสอนวชาฟสกส ระดบชนมธยมศกษาปท 4 ซงเปนวชาทมเนอหามากและคอนขางยาก สาขาหนงของกลมสาระการเรยนรวชาวทยาศาสตร พบวา โดยสวนใหญผลสมฤทธของการเรยนของนกเรยนอยในเกณฑคอนขางตา มการพฒนาดานความรความเขาใจและทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรไดนอย ขาดความกระตอรอรน เบอหนายในการเรยนและมเจคตทไมดตอวชาฟสกส จงสมควรทจะหาทางปรบปรง และพฒนาการเรยนการสอนวชาฟสกสเปนอยางยง ในกระบวนการเรยนการสอนทจะเกดผลดและมประสทธภาพนน ผสอนจาเปนจะตองเลอกใชกระบวนการทเหมาะสมกบธรรมชาตเนอหาวชา การทดลองแตละครงมโอกาสผดพลาด เปอรเซนตความคลาดเคลอนสง การศกษาตวอยางประกอบบางเนอหาหรอบางกจกรรมไมอาจนาของจรงหรอสถานการณจรงมาแสดงใหนกเรยนเหนได เพราะขอจากดของเวลา และสถานท ทาใหผ เรยนไมสามารถสรางมโนมตได นกเรยนเกดความรสกไมด ขาดความกระตอรอรน เบอหนายทจะศกษาในรายวชาน

ดงนนเพอใหการจดกจกรรมการเรยนการสอนรายวชาฟสกสมประสทธภาพมากยงขนและเพอพฒนาผลสมฤทธทางการเรยนวชาฟสกส เรอง แรง มวล และกฎการเคลอนทของนวตน สาหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 ใหสงขนกวาปจจบนและเปนประโยชนในการเพมประสทธภาพการเรยนการสอน ผวจยจงไดพยายามปรบกระบวนการเรยนการสอนใหสอดคลองกบความสนใจ และความตองการของผ เรยนใหมากทสดสรางทางเลอกทหลากหลายเพอใหนกเรยนไดสามารถใชสอการเรยนการสอนในการสรางความคดรวบยอด สรปองคความรดวยตนเองไดในทกเวลา สถานท ผวจยจงเลอกทดลองสรางชดกจกรรมฟสกส PDCA เรองแรง มวล และกฎการเคลอนทของนวตน สาหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 นามาใชในการพฒนากระบวนการเรยนการสอนทสอดคลองตามแผนการจดกจกรรมทเนนผ เรยนเปนสาคญทผวจยไดจดทาขน จากหลกการและเหตผลดงกลาวขางตน ผวจยจงไดสรางชดกจกรรมฟสกส PDCA ขนเพอพฒนาการคดอยางมวจารณญาณ ดวยกระบวนการแบบ PDCA ไดแก

12

1. ขนวางแผน (P = Plan) 2. ขนปฏบต ( D =do) 3. ขนตรวจสอบ (C = Check) 4. ขนปรบปรงแกไข ( A = Action)

ในหนวยการเรยนรเรอง แรง มวล และกฎการเคลอนทของนวตน ระดบชนมธยมศกษาปท 4 เพอศกษาผลสมฤทธทางการฟสกสและความสามารถในการคดวเคราะห ความมงหมายของการวจย ในการวจยครงนผ วจยไดตงความมงหมายได ดงน 1. เพอศกษาผลสมฤทธทางการเรยนฟสกสของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 4 แผนการ เรยนวทยาศาสตร-คณตศาสตร ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2552 โรงเรยนสาธต มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ ทเรยนโดยใชชดกจกรรม PDCA 2.เพอศกษาการทกษะคดวเคราะห ของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 4 แผนการเรยนวทยาศาสตร-คณตศาสตร ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2552 โรงเรยนสาธต มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ ทเรยนโดยใชชดกจกรรม PDCA ความสาคญของการวจย ผลการศกษาคนควาครงน จะทาใหคร อาจารยและผ ทเกยวของตระหนกถงความสาคญในการจดรปแบบการเรยนการสอนในวชาฟสกส และไดชดกจกรรมฟสกส PDCA โดยเนนผลสมฤทธทางการเรยนในรายวชาฟสกสใหมคะแนนและความเขาใจไดดขน และพฒนาทกษะการคดวเคราะหใหสงขน ขอบเขตของการวจย ประชากรและกลมตวอยางทใชในการวจย ประชากร ทใชในการศกษาคนควาครงน เปนนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 4 แผนการเรยนวทยาศาสตร-คณตศาสตร ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2552 โรงเรยนสาธต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร (ฝายมธยม) ทเรยนวชาฟสกส จานวน 2 หองเรยน จานวนนกเรยนทงหมด จานวน 94 คน

13

กลมตวอยางทใชในการวจย กลมตวอยางทใชในการวจยครงนเปนนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 4 แผนการเรยน

วทยาศาสตร-คณตศาสตร ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2552 โรงเรยนสาธต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร (ฝายมธยม) จานวน 1 หอง เรยน เปนจานวน 45 คน ไดมาจากการสมอยางงาย ระยะเวลาทใชในการวจย ทาการทดลองในภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2552 โดยใชเวลาในการทดลองรวม 14 คาบ ทาการสอน 4 สปดาห สปดาหละ 4 คาบ คาบละ 45 นาท ตวแปรทศกษา 1. ตวแปรอสระ (Independent Variables) ไดแก การเรยนการสอนโดยใชชดกจกรรมฟสกส PDCA 2. ตวแปรตาม (Dependent Variables) ไดแก ผลสมฤทธทางการเรยนวชาฟสกส และทกษะในการคดวเคราะห นยามศพทเฉพาะ 1.ชดกจกรรม PDCA หมายถง ชดกจกรรมทไดจดกจกรรมใหนกเรยนไดพฒนาความสามารถทมอยภายในตนเองของแตละบคคล โดยการจดกจกรรมการเรยนใหนกเรยนทาการศกษาเนอหาสาระเกยวกบเรอง แรง มวล และกฎการเคลอนทของนวตน กจกรรมทกาหนดในชดกจกรรมแตละชดผ เรยน สามารถศกษาไดดวยตนเองโดยปฏบตตามขนตอนการเรยนในชดกจกรรมและมอาจารยใหคาปรกษา โดยมขนตอนแบงเปน 4 ขนตอน คอ ขน P คอ ขนทตองการใหผ เรยนเขาใจเนอหา สาระการเรยนรของแตละหนวยการเรยนร ขน D คอ ขนทตองการใหผ เรยน สามารถปฏบตตามได และสามารถนาไปประยกตใชกบชวตประจาวน ขน C คอ ขนทผ เรยนสามารถประเมนตนเองวามความรความเขาใจในเนอหาของแตละหนวยการเรยนรมากนอยเพยงใด ขน A คอ ขนทผ เรยนสามารถปรบปรงและพฒนาการเรยนของตนเองใหมประสทธภาพมากยงขน

14

2.ผลสมฤทธทางการเรยนวชาฟสกส หมายถง ความร ความเขาใจ ในเนอหาวชา ว 40201 ฟสกส 1 เรอง แรง มวล และกฎการเคลอนทของนวตน ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พ.ศ.2544 เปนขอสอบชนด 4 ตวเลอก จานวน 30 ขอ ทผวจยสรางขน 3. ทกษะการคดวเคราะห หมายถง การคดเปนกระบวนการทผ เรยนรจก รวบรวมขอมลไดอยางถกตอง มหลกเกณฑ สามารถวเคราะห สงตาง ๆ ตามทเกดขน มความคดเปนของตนเอง และประมวลวธการแกปญหาตาง ๆ ไดบนพนฐานของความพรอม ความเปนไปได การคดอาจไมไดรบการตอบสนองในทางปฏบตทนท แตทกสงทกอยางอยในสถานการณทเหมาะสม ความคดนนจะไดรบการปฏบตตามวธการทไดคดเลอกแลว สมมตฐานการวจย

1. นกเรยนทเรยนรจากใชชดกจกรรมฟสกส PDCA มผลสมฤทธทางการเรยนวชาฟสกส

สงขน อยางมนยสาคญทางสถต ทระดบ .05

2. นกเรยนทเรยนรจากใชชดกจกรรมฟสกส PDCA มทกษะในการคดวเคราะหในวชาฟสกส

สงขน อยางมนยสาคญทางสถต ทระดบ .05 ประโยชนทไดรบจากการวจย

ผ เรยนเกดการเรยนรไดด มผลสมฤทธทางการเรยนสงขน ภายหลงจากเมอมการ ใชชดกจกรรมฟสกส PDCA เรองแรง มวล และกฎการเคลอนทของนวตน เปนสอการเรยนการสอน นกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 แผนการเรยนวทยาศาสตร-คณตศาสตร ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2552 โรงเรยนสาธต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร (ฝายมธยม) เมอใชชดกจกรรมฟสกส PDCA มผลสมฤทธทางการเรยนวชาฟสกส เรอง แรง มวล และกฎการเคลอนทของนวตน และความสามารถในการคดวเคราะหในวชาฟสกส หลงเรยนสงกวากอนเรยนอกทงยงสามารถทางานกลมอยางมระบบขนตอนไดด

15

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การวจยครงน ผวจยไดศกษาเอกสารงานวจยทเกยวของทงในและตางประเทศเพอเปนพนฐานในการวจยและการตงสมมตฐานของการวจยในครงน จงนาเสนอองคความรทเกยวของกบหวขอวจยตามลาดบหวขอ ดงตอไปน 1. เอกสารเกยวกบชดกจกรรม 2. งานวจยทเกยวของกบชดกจกรรม 3. เอกสารทเกยวกบผลสมฤทธทางการเรยน 4. งานวจยทเกยวของกบผลสมฤทธทางการเรยน 5. เอกสารเกยวกบการคดวเคราะห 6. งานวจยทเกยวของกบการคดวเคราะห

16

1.เอกสารทเกยวกบชดกจกรรม 1.1 ความหมายชดกจกรรม ความหมายของชดกจกรรมนกการศกษาไดใหความหมายของชดการเรยนรไวหลายทาน ไชยยศ เรองสวรรณ (2526: 196) ไดใหความหมายของชดกจกรรมไวคลายกนวา หมายถง ระบบการ

นา สอประสมทสอดคลองกบเนอหาวชาและประสบการณของแตละหนวย มาชวยในการเปลยนแปลงพฤตกรรมการเรยนรของผ เรยนแตละคนใหบรรลจดมงหมาย ชดกจกรรมนยมจดไวในกลองหรอซอง แบงเปนหมวดๆ

สดา สนสกล (2521: 168) กลาวถงชดกจกรรม วา เปนนวตกรรม การใชสอการสอนแบบประสมทอาศยวธการจดระบบการดา เนนงาน มาบรณาการสอประสมตางๆโดยการกา หนดทฤษฎ หรอแบบจา ลองระบบการผลตขนมา

ชยยงค พรหมวงศ(2523: 118) ไดใหความหมายของชดกจกรรม วาคอสอประสมประเภทหนง ซงมจดหมายเฉพาะเรองทจะสอนโดยการผลตสอทสอดคลองกบวชา หนวย หวเรอง และวตถประสงค เพอใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมการเรยนอยางมประสทธภาพ

วชย วงษใหญ (2525: 185) ใหความหมายของชดกจกรรม ไววา ชดกจกรรม หมายถงระบบการผลตและการทา สอหลายๆ อยางทมาสมพนธกนและมคณคาสงเสรมซงกนและกน สอการเรยนอยางหนงอาจใชเพอเราความสนใจ ในขณะทอกอยางหนงอาจใชเพอกอใหเกดการแสวงหาอนนา ไปสการเขาใจทลกซง และปองกนการเขาใจความหมายผด สอการเรยนเหลานเรยกอกอยางหนงวา สอประสม ทเรานา มาใชใหสอดคลองกบเนอหาวชาเพอมงใหผ เรยนมการเปลยนแปลงพฤตกรรมการเรยนรอยางมประสทธภาพยงขน

ศาสตราจารยบนลอ พฤกษะวน (2531: 149) ไดกลาวแนะนา ไววาชดกจกรรม นบเปนสงทควรสงเสรมใหจดทา ขนใชเพอปรบปรงผลการเรยนของผ เรยนและวชาชพทางการสอนใหกาวหนาขน

ชยยงค พรหมวงศ (2523: 122) ไดพฒนาระบบการผลตชดกจกรรม แผนจฬาทมขนตอนทจดไวเปนระบบแบงเปน 10 ขน คอ

1) กาหนดหมวดหมเนอหาและประสบการณ อาจกาหนดเปนหมวดวชา หรอบรณาการเปนแบบสหวทยาการตามทเหนเหมาะสม

2) กาหนดหนวยการสอน แบงเนอหาวชาการออกเปนหนวยการสอนโดยประมาณเนอหาวชาทจะใหครสามารถถายทอดความรแกนกเรยนไดในหนงสปดาห

3) กาหนดหวเรอง ผสอนจะตองถามตนเองวา ในการสอนแตละหนวยควรใหประสบการณแกผ เรยนอะไรบาง แลวกาหนดหวเรองออกมาเปนหนวยการสอนยอย

17

4) กาหนดมโนมตและหลกการ มโนมตและหลกการทกาหนดขนจะตองสอดคลองกบหนวยและหวขอ โดยสรปรวมแนวคด สาระ และหลกเกณฑสาคญไวเพอเปนแนวทางการจดเนอหามาสอนใหสอดคลองกน

5) กาหนดวตถประสงคใหสอดคลองกบหวเรอง เปนจดประสงคทวไปและเชงพฤตกรรมทตองมเกณฑการเปลยนพฤตกรรมไวทกครง

6)กาหนดกจกรรมการเรยนใหสอดคลองกบวตถประสงคเชงพฤตกรรมซงจะเปนแนวทางในการเลอกและการผลตสอการสอน “กจกรรมการเรยนการสอน” หมายถงกจกรรมทกอยางทผ เรยนปฏบต เชน การอานบตรคา สง ตอบคา ถาม เขยนภาพ ทา การทดลองทางวทยาศาสตร เลนเกม ฯลฯ

7) กาหนดแบบประเมนผล ตองประเมนผลใหตรงวตถประสงคเชงพฤตกรรมโดยใชแบบสอบเกณฑ (Criterion test) เพอใหผสอนทราบวาหลงจากผานกจกรรมมาเรยบรอยแลวนกเรยนไดเปลยนพฤตกรรมการเรยนรตามวตถประสงคทตงไวหรอไม

8) เลอกและผลตสอการสอน วสดอปกรณและวธทครใชถอเปนสอการสอนทงสน เมอผลตสอการสอนของแตละหวเรองแลว กจดสอการสอนเหลานนไวเปนหมวดหมในกลองทเตรยมเอาไวกอนนา ไปทดลองหาคาประสทธภาพ

9) หาประสทธภาพชดกจกรรม หมายถง การนา ชดกจกรรม ไปทดลองใช(Try out) คอนา ไปทดลองใชตามขนตอนทกาหนดไว เพอนา ขอมลมาปรบปรงแลวกนา ไปทดลองสอนจรง (Trial run) คอ นา ชดการสอนทไดทดลองไวและปรบปรงไปสอนจรง

10) การใชชดกจกรรม ชดกจกรรม ทไดปรบปรงและมประสทธภาพตามเกณฑทตงไวแลวสามารถนา ไปสอนผ เรยนไดตามประเภทของชดการสอน (แบบบรรยาย แบบกลมกจกรรมและรายบคคล) และระดบการศกษา (ประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษา) โดยกาหนดขนตอนการใชดงน

10.1) ใหผ เรยนทา แบบทดสอบกอนเรยน เพอพจารณาพนความรเดมของผ เรยน (ใชเวลาประมาณ 10-15 นาท)

10.2 ) ขนนา เขาสบทเรยน 10.3) ขนประกอบกจกรรมการเรยน (ขนสอน) ผสอนบรรยายหรอใหมการแบงกลมประกอบกจกรรม

การเรยน 10.4 )ขนสรปผลการสอน เพอสรปมโนทศนและหลกการทสาคญ 10.5 )ทาแบบทดสอบหลงเรยน เพอดพฤตกรรมการเรยนรทเปลยนไปแลว

18

1.2 แนวความคดในการผลตชดกจกรรม แนวคดทสาคญทนา มาสการผลตชดกจกรรม นน ชยยงค พรหมวงศ (2523: 119) ไดเสนอแนวคดไว

5 แนวคอ 2.1 แนวคดท 1 : เปนแนวความคดตามหลกจตวทยาเกยวกบทฤษฎความแตกตางระหวางบคคล

นกการศกษาไดนา แนวความคดนมาจดการเรยนการสอนโดยคานงถงความตองการ ความถนดและความสนใจของผ เรยนเปนสาคญ ดวยวธการจดการสอนรายบคคลหรอการศกษาตามเอกตภาพ

2.2 แนวคดท 2 : เปนแนวความคดทพยายามเปลยนการเรยนการสอนจากแบบเดมทยดครเปนศนยกลางแหลงความร มาเปนแบบการจดประสบการณและสอประสมทตรงตามเนอหาวชาในรปของชดการสอน โดยมครเปนผแนะนา หรอชวยเหลอ

2.3 แนวคดท 3 : เปนแนวความคดทพยายามจดระบบการผลตและการใชสอการสอนใหเปนรปสอประสม โดยมจดมงหมายเปลยนจากการใชสอเพอ “ชวยครสอน”มาเปน “ชวยนกเรยนเรยน”

2.4 แนวคดท 4 : เปนแนวความคดทางพฤตกรรมศาสตรทพยายามจะสรางปฎกรยาสมพนธใหเกดขนระหวางครกบนกเรยนและนกเรยนกบสภาพแวดลอม โดยนาสอการสอนและทฤษฎกระบวนการกลมมาใชในรปชดการสอน

2.5 แนวคดท 5 : เปนแนวความคดทยดหลกจตวทยาการเรยนร มาจดสภาพการเรยนการสอน โดยเปดโอกาสใหนกเรยนดงน

2.5.1 ไดเขารวมกจกรรมการเรยนดวยตนเอง 2.5.2 มทางทราบวา การตดสนใจหรอการทา งานของตนถกหรอผดไดทนท 2.5.3 มการเสรมแรงบวกททา ใหนกเรยนภาคภมใจทไดทา ถกหรอคดถก อนจะทา ใหกระทา พฤตกรรมนนซาอกในอนาคต

1.3 ประเภทของชดกจกรรม ชดกจกรรม มหลายประเภท ชยยงค พรหมวงศ (2523: 118) ไดจาแนกชดการเรยนรตามลกษณะการ

ใชออกเปน 4 ประเภท คอ 1.3.1 ชดกจกรรม ประกอบการบรรยาย เปนชดการเรยนรทมงชวยขยายเนอหาสาระ

การสอนแบบบรรยายใหชดเจนขน ชวยใหผสอนพดนอยลงและใหสอการสอนทาหนาทแทน ชดกจกรรม แบบบรรยายนนยมใชกบการฝกอบรมและการสอนในระดบอดมศกษาทยงถอวา การสอนแบบบรรยายยงมบทบาทสาคญในการถายทอดความรแกผ เรยน

1.3.2 ชดกจกรรม แบบกลมกจกรรม เปนชดกจกรรม ทมงใหผ เรยนไดประกอบ กจกรรมกลม เชน การสอนแบบศนยการเรยน การสอนแบบกลมสมพนธ เปนตน

19

1.3.3 ชดกจกรรม ตามเอกตภาพหรอชดกจกรรม รายบคคล เปนชดกจกรรม ท มงใหผ เรยนสามารถศกษาหาความรดวยตนเอง ตามความแตกตางระหวางบคคล อาจเปน การเรยนในโรงเรยนหรอทบานกได เพอใหผ เรยนกาวไปขางหนาตามความสามารถ ความสนใจ และความพรอมของผ เรยน ชดการสอนรายบคคลอาจออกมาในรปของหนวย การสอนยอยหรอ “โมดล”

1.3.4 ชดกจกรรม ทางไกล เปนชดกจกรรม ทผสอนกบผ เรยนอยตางถนตางเวลากนมงสอนใหผ เรยนศกษาไดดวยตนเองโดยไมตองมาเขาชนเรยน ประกอบดวยสอประเภทสงพมพ รายการวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน ภาพยนตร และการสอนเสรมตามศนยบรการการศกษา

1.4 องคประกอบชดกจกรรม ชดกจกรรม ทสมบรณจา เปนตองประกอบดวยสอการเรยนการสอนในรปวสดอปกรณและวธการ ซง

ชยยงค พรหมวงศ สมเชาว เนตรประเสรฐ และสดา สนสกล (2520: 105) ไดกลาวสรปองคประกอบชดกจกรรม ทจา เปน คอ

1.4.1 คมอและแบบฝกปฏบต สาหรบครผใชชดกจกรรม 1.4.2 คาสง หรอการมอบงาน เพอกาหนดแนวทางการเรยนใหนกเรยน 1.4.3 เนอหาสาระ อยในรปของสอการสอนแบบประสม และกจกรรมการเรยนการสอนทงแบบกลม

และรายบคคล ซงกาหนดไวตามวตถประสงคเชงพฤตกรรม 1.4.4 การประเมนผล เปนการประเมนผลของกระบวนการ ไดแก แบบฝกหดรายงาน คนควา และผล

การเรยนรในรปแบบทดสอบตางๆ สวนประกอบทงหมดจะอยในกลอง หรอซองโดยจดเปนหมวดหมเพอสะดวกตอการใช

1.5 คณคาของชดกจกรรม ไดมการเผยแพรแนวคดเรองชดกจกรรม และการศกษาวจยโดยนกการศกษาชดกจกรรม มประโยชน

ตอการจดการเรยนการสอนดงท ชยยงค พรหมวงศ (2523: 121) กลาวไวพอสรปไดคอ 1.5.1 ผสอนสามารถถายทอดเนอหาและประสบการณทซบซอน มลกษณะเปน

นามธรรมสงซงไมสามารถถายทอดดวยการบรรยายไดด 1.5.2 ชวยเราความสนใจของนกเรยนตอสงทกา ลงศกษา เพราะนกเรยนมสวนชวยในการเรยนของ

ตนเอง

20

1.5.3 นกเรยนมโอกาสแสดงความคดเหน ฝกการตดสนใจและแสวงหาความรดวยตนเอง มความรบผดชอบตอตนเองและสงคม

1.5.4 สรางความพรอมและความมนใจแกผสอน 1.5.5 การเรยนรของผ เรยนเปนอสระจากอารมณของคร 1.5.6 ชวยใหการเรยนเปนอสระจากบคลกภาพของคร ครพดไมเกงกสอนดได 1.5.7 แกปญหาครไมเพยงพอโดยครคนอนสามารถสอนแทนได ดวยการใชชดการสอน โดยไมตอง

เตรยมตวมากนก 1.5.8 ชดการเรยนรรายบคคลและชดการสอนทางไกลจะชวยใหการศกษาของมวลชนมประสทธภาพ

และประหยด

2. งานวจยทเกยวของกบชดกจกรรม งานวจยในประเทศ กรรณการ ไผทฉนท (2541: บทคดยอ) ไดศกษาผลการใชชดกจกรรมสงแวดลอมตามวธการวจยในการพฒนาทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร และเจตคตตอสงแวดลอมในกจกรรมชมนมวทยาศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 ปรากฏวาทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร ขนบรณาการของนกเรยนทไดรบการสอน โดยใชชดกจกรรมสงแวดลอมตามวธการวจยกบการสอนแบบสบเสาะหาความรแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 และเจตคตตอสงแวดลอมของนกเรยนทไดรบการสอน โดยใชชดกจกรรมสงแวดลอมตามวธการวจย กบการสอนแบบสบเสาะหาความรแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ชลสต จนทาส (2543: บทคดยอ) ไดทาการเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตร และความสามารถในการตดสนใจอยางสรางสรรค ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 ทไดรบการสอน โดยใชชดกจกรรมการตดสนใจทางวทยาศาสตรกบการสอนตามคมอคร ผลการวจยพบวา นกเรยนทไดรบการสอน โดยใชชดกจกรรมการตดสนใจทางวทยาศาสตรกบการสอนตามคมอคร มผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตร และความสามารถในการตดสนใจทางวทยาศาสตรแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ศรลกษณ หนองเส (2545: บทคดยอ) ไดศกษาความสามารถทางการพงพาตนเองดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 ทไดรบการสอน โดยใชชดกจกรรมสงเสรมศกยภาพการเรยนรทางวทยาศาสตร ผลปรากฏวานกเรยนทไดรบการสอนโดยใช

21

ชดกจกรรมสงเสรมศกยภาพการเรยนรทางวทยาศาสตร กบการสอนตามคมอครมความสามารถทางการพงพาตนเองดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ดานผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตร แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตระดบ .05 และนกเรยนทไดรบการสอนโดยใชชดกจกรรมศกยภาพการเรยนรทางวทยาศาสตร กบการสอนตามคมอครมความสามารถทางการพงพาตนเองดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ดานความสามารถในการสรางสงประดษฐทางวทยาศาสตรแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 จากงานวจยดงกลาวขางตนสรปไดวาการเรยนรโดยใชชดกจกรรมสามารถพฒนาความสามารถของผ เรยนไดหลากหลาย ดานใหโอกาสใหผ เรยนไดสรางองคความรดวยตนเองพฒนาผลสมฤทธทางการเรยนและทกษะตาง ๆ ของผ เรยน ดวยเหตนผวจยจงสนใจทจะสรางชดกจกรรมการเขยนแผนผงมโนมตเพอเปนแนวทางในการพฒนาการเรยนรของผ เรยนใหมประสทธภาพเพมขน งานวจยตางประเทศ ววาส (Vivas. 1985: 603) ไดทาการวจยเกยวกบการออกแบบการพฒนาและประเมนคาของการรบรทางความคดของนกเรยนเกรด 1 ในประเทศเวเนซเอลา โดยใชชดการสอนจากการศกษาเกยวกบความเขาใจในการพฒนาทกษะทง 5 คอ ดานความคด ดานความพรอมในการเรยน ดานความคดสรางสรรค ดานเชาวนปญญา และดานการปรบตวทางสงคม ผลการ วจย พบวา นกเรยนทไดรบการสอน โดยใชชดกจกรรมมความสามารถเพมขนในดานความคด ดานความพรอมในการเรยน ดานความคดสรางสรรค ดานเชาวนปญญา และดานการปรบตวทางสงคมหลงจากไดรบการสอนดวยชดกจกรรมสงกวานกเรยนทไดรบการสอนแบบปกต วลสน (Wilson. 1996: 416) ไดทาการวจยเกยวกบการวเคราะหผลการใชชด การสอนของครเพอแกปญหาในการเรยนของเดกเรยนชาดานคณตศาสตรเกยวกบการบวก การลบ ผลการวจยพบวา ครผสอนยอมรบวาการใชชดการสอนมผลดมากกวาการสอนแบบปกต อนเปนวธการหนงทชวยใหครสามารถแกปญหาการสอนทอยในหลกสตรคณตศาสตรสาหรบเดกเรยนชา 3. เอกสารเกยวกบผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตร

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท.) ไดกาหนดความมงหมาย ของการสอนวทยาศาสตรไวดงน (ผสด ตามไท. 2531: 55-57)

1. เพอใหเกดความเขาใจในหลกการและทฤษฎขนพนฐานของวชาวทยาศาสตร 2. เพอใหเกดความเขาใจในลกษณะขอบเขตและวงจากดของวทยาศาสตร 3. เพอใหเกดทกษะทสาคญในการศกษาคนควาและคดคนทางวทยาศาสตร 4. เพอใหเกดเจตคตทางวทยาศาสตร

22

5. เพอใหเกดความสมพนธระหวางวทยาศาสตรและเทคโนโลย อทธพลของวทยาศาสตรและเทคโนโลยทมตอมวลมนษยและสภาพแวดลอม

สมจต สวธนไพบลย (2535: 94-101) ไดกลาวถงความรทางวทยาศาสตรวาคอ สวนท เปนผลผลตทางวทยาศาสตร โดยทวไปความรทางวทยาศาสตรจะเกดขนหลงจากทไดมการใช กระบวนการแสวงหาความร ดาเนนการคนควาสบเสาะตรวจสอบจนเปนทนาเชอถอได ความรนน จะถกรวบรวมไวเปนหมวดหม ซงสรปความสมพนธไดดงน

อปมาน อปมาน

ภาพประกอบ 1 ความสมพนธของความรทางวทยาศาสตร

5.1 กระบวนการแสวงหาความรทางวทยาศาสตร กระบวนการแสวงหาความรทางวทยาศาสตรเปนกระบวนการคดและกระทาอยางมระบบ การแสวงหาความรนนอาจแตกตางกนบาง แตกมลกษณะรวมกน ทาใหสามารถจดเปนขนตอนไดดวยวธการทางวทยาศาสตร ซงมลาดบขนตอนดงน (ภพ เลาหไพบลย. 2542: 10) 1. ขนตงปญหา 2. ขนตงสมมตฐาน 3. ขนรวบรวมขอมล โดยการสงเกตหรอการทดลอง 4. ขนสรปผลการสงเกตหรอการทดลอง ในการแสวงหาความรทางวทยาศาสตรนน นอกจากจะใชวธการทางวทยาศาสตรหรอวธการแกปญหาอน ๆ เพอการศกษาคนควาใหไดผลดนนขนอยกบการคด การกระทาทเปนอปนสยของผนนทกอใหเกดประโยชนตอการแสวงหาความร เรยกวาเจตคตทางวทยาศาสตร (Scientific attitude) ประกอบดวยคณลกษณะดงน

ความรทางวทยาศาสตร กฎ หลกการ

ทฤษฎ

ขอเทจจรง สมมตฐาน มโนมต

23

1. ความอยากรอยากเหน 2. ความเพยรพยายาม 3. ความมเหตผล 4. ความซอสตย 5. ความมระเบยบ รอบคอบ 6. ความมใจกวาง 5.2 ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร สมาคมอเมรกนเพอความกาวหนาทางวทยาศาสตร (American Association for the Advencement

of Science – AAAS) ไดพฒนาโปรแกรมวทยาศาสตรและตงชอโครงการนวา วทยาศาสตรกบการใชกระบวนการ (Science : A Process Approach) หรอเรยกชอยอวาโครงการซาปา (SAPA) โครงการนแลวเสรจในป ค.ศ. 1970 ไดกาหนดทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรไว 13 ทกษะ ประกอบดวยทกษะขนพนฐาน (Basic Science Process Skills) 8 ทกษะ และทกษะขนบรณาการ (Intergrated Science Process Skills) 5 ทกษะ ดงน

ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรขนพนฐาน 1. ทกษะการสงเกต 2. ทกษะการวด 3. ทกษะการคานวณหรอการใชตวเลข 4. ทกษะการจาแนกประเภท 5. ทกษะการหาความสมพนธระหวางสเปสกบสเปสและสเปสกบเวลา

6. ทกษะการจดกระทาและสอความหมายขอมล 7. ทกษะการลงความคดเหนจากขอมล 8. ทกษะการพยากรณ ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรขนบรณาการ

1. ทกษะการตงสมมตฐาน 2. ทกษะการกาหนดนยามเชงปฏบตการ 3. ทกษะการกาหนดและควบคมตวแปร 4. ทกษะการทดลอง 5. ทกษะการตความหมายขอมลและลงขอสรปขอมล

24

ทกษะดงกลาวเปนทกษะทใชในการแสวงหาความรทางวทยาศาสตร ในการศกษาวทยาศาสตรจะตองใหนกเรยนไดทงความรและมทกษะในการแสวงหาความร ซงสมจต สวธนไพบลย (2535 : 103) ไดสรปความสมพนธระหวางความรทางวทยาศาสตรและกระบวนการทางวทยาศาสตรไวดงน

ภาพประกอบ 2 ความสมพนธระหวางความรทางวทยาศาสตรและกระบวนการทางวทยาศาสตร ดงนนการวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตรเพอใหนกเรยนไดรบเนอหาความรทางวทยาศาสตรและกระบวนการแสวงหาความรทางวทยาศาสตร จะตองวดผลทงสองลกษณะและเพอความสะดวกในการประเมนผล ผวจยไดนาการจาแนกพฤตกรรมในการวดผลวชาวทยาศาสตรไปสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตรสาหรบเปนเกณฑวดผลวานกเรยนไดเรยนรไปมากนอยหรอลกซงเพยงใด 4 พฤตกรรม ดงน (ประวตร ชศลป. 2524: 21-31) 1. ความร-ความจา หมายถง ความสามารถระลกถงสงทเคยเรยนรมาแลวเกยวของกบขอเทจจรง ความคดรวบยอด หลกการ กฎ และทฤษฎ 2. ความเขาใจ หมายถง ความสามารถในการจาแนกความรไดเมอปรากฏอยในรปใหม และความสามารถในการแปลความรจากสญลกษณหนงไปอกสญลกษณหนง 3. การนาความรไปใช หมายถง ความสามารถในการนาความรและวธการตาง ๆ ทางวทยาศาสตรไปใชในสถานการณใหม ๆ หรอจากทแตกตางไปจากทเคยเรยนรมาแลวโดยเฉพาะอยางยง คอ การนาไปใชในชวตประจาวน 4. ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร หมายถง ความสามารถในการสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตรโดยใชทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรดานการสงเกต การวดการคานวณ การจดกระทาและ

ปญหาเกยวกบ - วตถ - เหตการณ - ปรากฎการณทางธรรมชาต

กระบวนการแสวงหาความรทางวทยาศาสตร

- วธการทางวทยาศาสตร

- เจตคตทางวทยาศาสตร

ความรทางวทยาศาสตร - ขอเทจจรง - มโนมต - สมมตฐาน - หลกการ - กฎ - ทฤษฎ

25

สอความหมายขอมล การตงสมมตฐาน การกาหนดและควบคมตวแปร การทดลอง การตความหมายและการลงขอสรป จากเอกสารขางตนผวจยไดนาการจาแนกพฤตกรรมในการวดผลวชาวทยาศาสตรทง4 ดาน คอ ความร-ความจา ความเขาใจ การนาไปใช และทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรไปใชในการสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตร เรอง อาหาร 4.งานวจยทเกยวของกบผลสมฤทธทางการเรยน งานวจยในประเทศ นสรา เอยมนวรตน (2542: บทคดยอ) เปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยน และ เจคตตอสงแวดลอมของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 โดยใชชดกจกรรมสงแวดลอมแบบยงยนกบการสอนโดยครเปนผสอน ผลการศกษาพบวา ผลสมฤทธทางการเรยนสงแวดลอมของนกเรยนทไดรบการสอนโดยใชชดกจกรรมสงแวดลอมแบบยงยนกบการสอนโดยครเปนผสอนแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 และเจตคตตอสงแวดลอมของนกเรยนทไดรบการสอน โดยใชชดกจกรรมสงแวดลอมแบบยงยนกบการสอน โดยครเปนผสอนแตกตางอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 สมาล โชตชม (2544: บทคดยอ) ไดศกษาผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตร และเชาวอารมณของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ทสอนโดยใชชดการเรยนวทยาศาสตรทสงเสรมเชาว อารมณกบการสอนตามคมอคร ผลการวจย พบวา นกเรยนทไดรบการสอนโดยใชชดการเรยนวทยาศาสตร ทสงเสรมเชาว อารมณกบการสอนตามคมอคร มผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตรแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 หนงนช กาฬภกด (2543 : บทคดยอ) ไดศกษาเปรยบเทยบความสามารถในการคดวเคราะหระดบสงและผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตรของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 1 ทไดรบการสอนโดยใชชดกจกรรมวทยาศาสตรแบบปฏบตการตามแนวคอนสตครตวซมกบการสอนตามคมอคร ผลปรากฏวาผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตรของนกเรยนทไดรบการสอนโดยใชชดกจกรรมวทยาศาสตรวทยาศาสตรแบบปฏบตการตามแนวคอนสตครตวซมกบการสอนตามคมอครแตกตางกนอยางมนยสาคญ .05 งานวจยตางประเทศ คอลลนส (Collins. 1990: 2783 – A) ไดศกษารปแบบการสอนโดยใชการสบเสาะหาความรกบนกเรยนไฮสคลปท 1 จานวน 30 คน โดยใชไอควและเกรดคณตศาสตรเปนเกณฑในการแบงกลมแตละกลม รวมกนอภปรายนนเปนเนอหาทางตรรกวทยาและทฤษฎเซททงสองกลมใชการสบเสาะตลอดเวลา จด

26

ประสบการณดานตางๆ เชน จดภาพยนตร และตงปญหาทางตรรกวทยา 8 ขอ ผลปรากฏวา กลมทดลองไดคะแนนเฉลย 6 คะแนน กลมควบคมได 5 คะแนน ซงผลแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต สมท (Smith. 1994: 2528 – A) ไดศกษาผลจากวธการสอนทมตอเจตคต และผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตรของนกเรยน กลมตวอยางเปนนกเรยนชนมธยมศกษาเกรด 7 โดยแบงเปนกลมทดลอง 3 กลม คอ กลมแรกไดรบการสอนแบบบรรยาย กลมทสองไดรบการสอนแบบใหลงมอปฏบตดวยตนเอง และกลมทสามไดรบการสอนทงแบบบรรยายและใหลงมอปฏบตดวยตนเอง เครองมอทใช เปนวธทดสอบภาคสนาม ซงเรยกวา การประเมนผลวชาวทยาศาสตร โดยวธการปฏบตกจกรรมแบบบรณาการ (IASA) ผลวจยพบวา นกเรยนทไดรบการสอนแบบใหลงมอปฏบตดวยตนเอง มผลสมฤทธทางการเรยนสงกวานกเรยนทไดรบการสอนทงแบบบรรยายและใหลงมอปฏบตดวยตนเอง สงกวานกเรยนทไดรบการสอนแบบบรรยาย 5.เอกสารเกยวกบการคดวเคราะห 5.1 ความหมายของการคด นกจตวทยาไดใหความหมายของการคดไว ดงน

จรญ คณม (2521: 4) กลาววา การคดเปน คอความคดในทางสรางสรรค รจกประดษฐคดคนสงใหม ๆ ทเปนประโยชนตอตนเองและสงคม มงคล จนทรภบาล (2531: 10) กลาววา การคดเปนกระบวนการทผ เรยนรจก รวบรวมขอมลไดอยางถกตอง มหลกเกณฑ สามารถวเคราะห สงตาง ๆ ตามทเกดขน มความคดเปนของตนเอง และประมวลวธการแกปญหาตาง ๆ ไดบนพนฐานของความพรอม ความเปนไปได การคดอาจไมไดรบการตอบสนองในทางปฏบตทนท แตทกสงทกอยางอยในสถานการณทเหมาะสม ความคดนนจะไดรบการปฏบตตามวธการทไดคดเลอกแลว เบญจมาศ สนประเสรฐ (2533: 14) และวไลวรรณ ปยะกรณ (2535: 15) ตางใหความหมายสอดคลองกนไววา การคดเปนกระบวนการทใชในการสรางความคดรวบยอด (Concept Formation) เกยวกบขอเทจจรงทไดรบ และเปนกระบวนการทใชในการแปลความหมายขอมลทรวมถง การสรปอางองดวยการจาแนก รายละเอยดการเชอมโยง ความสมพนธ ของขอมลทไดรบ ตลอดจนเปนกระบวนการเกยวกบการนากฎเกณฑตาง ๆ ไปประยกตใชไดอยางมเหตผลและเหมาะสม กรรณกา อนทรโยธน (2534: 39 – 40) การคดชวยเปลยนการกระทาของมนษยเราทมแตความกระหาย งมงาย และหนหน ใหกลายเปนการกระทาทเฉลยวฉลาด สขม คนทมความคดจะทาอะไร ไตรตรอง พจารณาถงผลได ผลเสยกอน ซงผลจากการกระทาบางอยางตองอาศยเวลาพสจน

27

ธญญะ บปผเวส และคณะ (2534) ใหความหมายวา การคดเปนกระบวนการ ทเกดขนในสมองของบคคล (Cognitive Process) โดยอาศยขอมล ประสบการณ สงเราตาง ๆ ทผานเขามาทางอวยวะรบสมผส เกดการรสก การรบร และระบบความจา บญทน อยสมบรณ (2533: 235) การคดเปน คอ การทคนมวธการนาความร ความเขาใจ และประสบการณทสะสมออกมาใชแกปญหาแปลก ๆ ใหม ๆไดอยางสรางสรรค สามารถแกปญหาทอยในสถานการณทแตกตางกนไดอยางมประสทธภาพ วไลพร คาเพราะ (2539: 49) ใชทศนะวา การคดเปนการคนหาหลกการ (Abstraction) โดยแยกแยะคณสมบตของสงตาง ๆ หรอขอความจรงทไดรบ แลวทาการวเคราะห เพอหาขอสรปจนเปนหลกการของความจรงนน ๆ รวมทงการนาหลกการดงกลาว ไปใชในสถานทแตกตางไปจากเดม กลยา สวรรณแสง (2538: 107) กลาววา การคด เปนกระบวนการของจตใจ ซงมความสาคญตอการเรยนร มความซบซอนไมแพการเรยนร การคดไมมขอบเขตจากด และมความคลายกบคาวา จนตนาการ (Imagination) แตจนตนาการเปนเพยงความคาดคะเน ในเหตการณ สงของหรอปรากฏการณเหลานน สวนการคดเปนกระบวนการแกปญหา หรอพยายามหาเหตผลของมนษยเพอแกไขปญหาทประสบประจาวน สมจต สวธนไพบลย (2541: 38) กลาววา การคดเปนการนาปญญามาใช ปญญา คอ เครองมอของการคด การคดสามารถทจะพฒนาได การคดและการเรยนรจะเกดขนไดอยางลกซงตอเมอผ เรยนไดมโอกาสจดกระทากบวตถหรอปรากฎการณตาง ๆ ดวยตนเอง อรญญา กนนาร (2542: 11) สรปวา การคด คอ ปฏบตการทางสมองทเปนกระบวนการของการคด เรมจากสถานการณทเปนปญหา (Thinking Started with Problematic situation) ทาใหเกดความรสกตดขด (Conflict) อารมณถกรบกวนเปนทกข (Disturbed) เกดความตรงเครยด (Tension) จงกระทา (Action) อยางใดอยางหนงเพอแกปญหาใหลลวงไปสเปาหมาย (Goal) กรมวชาการ (2542: 31) กลาววา การคด หมายถงการทางานของสมองโดยใชประสบการณมาสมพนธกบสงเราและสภาพแวดลอมโดยนามาวเคราะหเปรยบเทยบ สงเคราะห และประเมนอยางมระบบและเหตผล เพอใหไดแนวทางในการแกไขปญหาอยางเหมาะสม หรอสรางสรรคสงใหม อรพรรณ ลอบญธวชชย (2543: 1) การคดเปนการระลกถง นกถง เปนความพยายามในการสบสอบ สรางสรรคเพอใหเกดความร ความเขาใจ และความชดเจนในสงตาง ๆ ทดขนและถกตอง จรนนท วชรกล (2546: 7) สรปวา การคด คอ กระบวนการทางานของสมอง

28

ซงมสาเหตมาจากการรบรสงเราของแตละบคคล ทาใหเกดการจดสงเราใหเขากบประสบการณเดมทมอยแลววเคราะห และประเมนอยางมระบบ เพอใหไดเปนแนวทางในการแกปญหาทเหมาะสม หรอสรางสรรคสงใหม พรเพญ ศรวรตน (2546: 9) สรปไดวา การคดเปนความสามารถทมอยในตวบคคลทกคน และจะมบทบาทเมอบคคลเหลานนไดรบขอมลจากสงแวดลอม แลวตเชอมโยง เพอตอบสนองออกมาเปนการกระทาขณะเดยวกบการคดเปนทกษะทสามารถพฒนาไดและไมมขอบเขตจากด ซงมความสาคญตอการเรยนร เพราะเปนกระบวนการทบคคลพยายามหาเหตผลเพอนาไปใชในการแกปญหาทประสบในชวตประจาวน ดงนน การคดเปนสงทควรฝกฝนใหแกเดกและเยาวชนของชาตทจะนาไปใชในการดารงชวตตอไป เกศณย ไทยถานนดร (2547: 34) สรปวา การคด คอ กระบวนการทางาน ของสมอง ทงในสวนทเปนศกยภาพของสมอง การระลกถง สบสอบ สรางสรรคเพอใหเกดความร ความเขาใจ และความชดเจนในสงตาง ๆ ทดขนและถกตอง เปนความพยายามทจะรบรขอมลสงตาง ๆ เพอนามาประมวลผลเบองตนแลวใชวธการทมอยหรอเคยไดรบการฝกฝนมาประมวลสรปเพอแสดงออกเปนผลผลตของการคด บญเชด ชมพล (2547: 10) กลาววา การคดเปนกระบวนการทางานของสมองในการปรบโครงสรางโดยใชประสบการณทมอยใหสมพนธกบความจรงทไดรบจากขอมลใหมหรอสถานการณตาง ๆ เพอใหไดแนวทางในการแกปญหาอยางเหมาะสมหรอสรางสรรคความคดใหม ฮลการด (Hilgard. 1962: 336) กลาวาการคดเปนพฤตกรรมทเกดขนในสมองเนองจากกระบวนการใชสญลกษณแทนสงของหรอสถานการณตาง ๆ หรอเปนกระบวนการทภาพหรอสญลกษณของสงของหรอสถานการณตาง ๆ ปรากฏในแนวความคดหรอจตใจ เพยเจต (วไลพร คาเพราะ. 2539: 49 ; อางองจาก Piaget. 1962: 58 Cognitive development in the chile) ใหทศนะเกยวกบการคดไววา การคด หมายถงการกระทาสงตาง ๆ ดวยปญญา การคดของบคคลเปนกระบวนการในสองลกษณะ คอ เปนกระบวนการปรบเขาโครงสราง (Assimilation)โดยการจดสงเราหรอขอความจรงทไดรบใหเขากบสถานการณเดมทมอยกกระบวนการปรบเปลยนโครงสราง (Accommodation) โดยการปรบประสบการณเดมใหเขากบความจรงทรบรใหม บคคลจะใชความคดทงสองลกษณะนรวมกน หรอสลบกนเพอปรบความคดของตนใหเขากบสงเรามากทสด ผลของการปรบเปลยนความคดดงกลาว จะชวยพฒนาการความคดของบคคลจากระดบหนงไปสวธการคดอกระดบหนงทสงกวา กลฟอรด (Guiford. 1967: 7) ใหทศนะการคดวา เปนการคนหาหลกการโดยการแยกแยะคณสมบตของสงตาง ๆ หรอขอความจรงทไดรบแลวทาการวเคราะหเพอหาขอสรปอนเปนหลกการของขอความจรงนน ๆ รวมถงการนาหลกการไปใชในสถานการณทแตกตางไปจากเดม

29

แนวคดของบลม (Bloom. 1979: 38 – 40 ) เกยวกบการคดและการแกปญหานน บลม กลาววา แมความจา ความร จะเปนผลลพธทสาคญในการศกษาแตกเปนพนฐานสสงทคาดหวงทสงกวา คอ การทผ เรยนสามารถใชเทคนคหรอนาหลกการขอมลตาง ๆ มาใชไดอยางเหมาะสมเมอเผชญสถานการณใหม การกระทาของผ เรยนในลกษณะดงกลาวน บางคนเรยกวา เปนการคดวจารณญาณ ซง จอหน ดวอ เรยกวาการคดสะทอนกลบ (reflective thinking) (Dewey. 1933: 12) หรอหลาย ๆ คนในปจจบนเรยกวา การแกปญหา นนกคอ ความสามารถของบคคลในการคนพบขอมลทเหมาะสม และเทคนคในการแกปญหาในสถานการณใหม ซงตองใชการวเคราะห มความเขาใจในสถานการณใหม โดยนาความรพนฐานทพรอมจะนาไปใชได ตลอดจนความสามารถในการประยกตสงตางๆ ไปใชในความจากดของสถานการณตางๆ ได การคดเปนลกษณะทเฉพาะของมนษย เกยวของกบการจดการกบขอมลทไดรบและการจดการกบขอมลทเคยผานการเรยนรมาแลวเพอนาไปสการตอบสนองครงใหมในสถานการณใหมทกาลงเผชญอย (Berger. 1984: 306) การคดเปนกระบวนการทางสมองทเกดขนภายในขนอยกบความสมารถของสมองแตละซกของมนษย เปนความสามารถเฉพาะบคคล การคดเรมตนเมอมการกระตนประสาทรบรจากสงแวดลอมและสมองมการเลอกรบรการกระตนนนสมองของมนษยสามารถคดไดตงแตขนตา คอ การคดสงทงายไมซบซอน จนถงการคดขนสงซงเปนการคดทซบซอนตามความสมพนธของกฏเกณฑ หรอปรากฏการณ ความสามารถในการคดจะมการพฒนาเปนลาดบจากงายไปยาก บลเนอร และคนอน ๆ (ศภพงศ อยทอง. 2531: 23 ; อางองจาก Bruer and others. 1956) ไดใหความหมายวาการคดเปนกระบวนการทใชในการสรางแนวความคดรวบยอด(Concept Formation) ดวยการจาแนกความแตกตางการจดกลม และการกาหนด ซงเรยกเกยวกบขอความจรงทไดรบ และเปนกระบวนการทใชในการแปลความหมายขอมลรวมถงการสรปอางอง การจาแนกรายละเอยด การเชอมโยงความสมพนธตลอดจนเปนกระบวนการเกยวกบการนากฎเกณฑตาง ๆ ไปประยกตใชไดอยางมเหตผลและเหมาะสม นอรรส และ เอนนส (Ennis. 1985 ; Norris;& Ennis. 1989) ไดใหความหมายของการคดวาการคดเปนกจกรรมทางสมองทเกดขนตลอดเวลาการคดทเราสนใจในทนเปนการคดอยางมจดมงหมาย (Directed Thinking) ซงเปนการคดทนาไปสเปาหมายโดยตรง หรอ คดคนขอสรปอนเปนคาตอบสาหรบตดสนใจ หรอ แกปญหาสงใดสงหนง การคดจงเปนความสามารถอยางหนงทางสมอง การคดเปนนามธรรมทมลกษณะซบซอนไมสามารถมองเหน ไมสามารถสงเกต สมผสวดไดโดยตรง จงตองอาศยหลกการวดทางจตมต (Psychometrics) มาชวยในการวด

30

ครลค และ รดนค ( Krulick; & Rudnick. 1993: 3 ) ใหความหมายวา การคด เปนความสามารถ (Ability) ทจะเขาถง หรอ นาไปสขอสรปทถกตองจากเนอหา ทกาหนดใหผ เรยนตองสรางความคดเกยวกบคณสมบตเชงนามธรรม จากความสมพนธในสถานการณของปญหา จากนนตรวจสอบความถกตอง และอธบายยนยนขอสรปของเขา ขอสรปนจะถกรวมไวในรปของ ความคดใหม (New Idea) จากความหมายเบองตนสรปไดวา การคด คอ การทางานของสมอง เปนความสามารถทมอยในตวทกคนโดยใชประสบการณมาสมพนธกบสงเราและสภาพแวดลอมมาวเคราะหและประเมนอยางมระบบเพอใหไดแนวทางแกปญหาไดอยางเหมาะสมตลอดจนเปนกระบวนการเกยวกบการนากฏเกณฑตาง ๆ ไปประยกตไดอยางมเหตผลและเหมาะสม 5.2 ประเภทของการคด ฮลการด (Hilgard. 1962: 336 – 342) ไดจาแนกประเภทของการคดออกเปน 2 ประเภท คอ 5.2.1 การคดอยางเลอยลอยหรอไมมทศทาง หมายถง การคดจากสงทประสบพบเหน จากประสบการณตรง จากสงทไดยนไดฟงมา หรอเรยกอกอยางหนงวา การคดแบบตอเนอง (Associative Thinking) จาแนกได 5 ประเภทยอย ๆ คอ 5.2.1.1 Free Association คอ การคดถงเหตการณทลวงมาแลว เมอมการกระตนจากสงเราจาพวกคาพดหรอเหตการณ 5.2.1.2 Controlled Association คอ การคดโดยอาศยคาสงเปนแนวทาง เชน ผ คดอาจไดรบคาสงใหบอกคาทอยในพวกเดยวกนกบคาทตนไดยนมา 5.2.1.3 Day Dreaming คอ การคดทมจดประสงคเพอปองกนตนเอง หรอเพอใหเกดความพอใจในตน ซงเปนการคดฝนในขณะทยงตนอย 5.2.1.4 Night Dreaming คอ การคดเนองจากความคดของตนเอง หรอเปนการคดฝนเนองจากการรบรหรอตอบสนองตอสงเรา 5.2.1.5 Autistic Thinking คอ การคดหาเหตผลเขาขางตนเอง ซงขนอยกบความเชอหรออารมณของผ คด มากกวาขนอยกบลกษณะทแทจรงของการคด 5.2.2 การคดอยางมทศทางหรอมจดมงหมาย (Directed Thinking) หมายถงการคดทบคคลเรมใชความรพนฐาน เพอทาการกลนกรองการคดทเพอฝน หรอการคดทเลอยลอยไรความหมาย ใหเปนการคดทมทศทางทมงไปสจดใดจดหนง และเปนการคดทมบทสรปของการคดทคดเสรจแลว ซงจาแนกออกเปนสองลกษณะ ดงน

31

5.2.2.1 การคดรเรมสรางสรรค (Creative Thinking ) คอ การคดในลกษณะทคดไดหลายทศทาง (Divergent Thinking) ไมซากน เปนการคดในลกษณะทโยงความสมพนธได (Association) กลาว คอ เมอระลกถงสงใดไดกจะเปนสะพานเชอมตอใหระลกสงอนๆ ไดตอไปโดยสมพนธกนเปนลกโซ 5.2.2.2 การคดแบบวเคราะหวจารณ (Critical Thinking) คอ การคดอยางมเหตผล ซงเปนการคดทใชเหตผลในการแกปญหา โดยพจารณาถงสภาพขอมลตาง ๆ วา มขอเทจจรงเพยงใดหรอไม วทคน และคนอน ๆ (พจนารถ บวเขยว. 2535:19 ; อางองจาก Witkin; et al. 1974: 39) ไดแบงการคดออกเปน 2 แบบ คอ 1. การคดแบบไมขนกบสภาพรอบขาง เปนการคดทถอเอาตนเองเปนศนยกลางการคดแบบนไมตองอาศยขอมลจากภายภายนอก หรอจากสภาพรอบขาง การตดสนใจดวยเหตผลโดยถอเอาสงทปรากฏอยจรงในสงเราเปนเกณฑ 2. การคดแบบขนกบสภาพรอบขาง เปนการคดทอาศยขอมลจากภายนอก หรอจากสภาพรอบขางโดยอาศยความรและประสบการณของตนเปนสวนประกอบชวยในการตดสนใจในเรองประเภทหรอลกษณะการคด กาเย (สมเจตน ไวยากรณ. 2530: 13 ; อางองจาก Gagne. 1970: 283) ไดจาแนกไว 2 ประเภท คอ 2.1 การคดอยางไมมทศทาง เปนการคดจากสงทพบเหนจากประสบการณตรงจากสงทไดยนหรอไดฟงมา เปนการคดตอเนอง (Associative Thinking) ไดแก การคดตอเนองอยางอสระถงเหตการณทลวงมาแลวการคดทถกควบคม โดยอาศยคาสง เปนแนว การคดฝนในขณะทยงตนอยเรยกวา ฝนกลางวน การคดฝน การคดหาเหตผลเขาขางตนเอง โดยอาศยความเชอหรออารมณของผ คด 2.2 การคดอยางมทศทางหรอมจดมงหมาย คอ การคดทบคคลไดเรมใชความรพนฐานเพอทาการกลนกรองการคดทเฟอฝนนาไปสจดมงหมายบทสรป ไดแก การคดรเรมสรางสรรคซงเปนการคดในลกษณะทคดไวหลายทางหรอการคดในลกษณะเชอมโยง และการคดอยางมวจารณญาณซงเปนการคดอยางมเหตผลเพอนาไปสทางแกปญหา การคดอยางมทศทางและมจดมงหมายน คลอสมเยอร และ รบเพล (Klausmeir; & Rippple. 1971) ใหความเหนวา เปนรากฐานสาคญของการเรยนรและการแกปญหาของบคคล ทงนเพราะในการเรยนรและการแกปญหานน บคคลจะตองรจกใชการคดวเคราะหทาความเขาใจขอความจรงหรอปญหาในลกษณะตาง ๆ และใชการคดเชงสรางสรรคในการคนหาแนวทางใหม ๆ ในการเรยนรและการแกปญหา

32

สวนบลม ไดแยกแยะระบบการคดของคนตามความสามารถดานความร การคด ทมการซบซอนเพมขนตามลาดบ 6 ขน ดงน 1. ความร ความจา (Knowledge) เปนความสามารถในการระลกถงสงทมความหมายเชงรปธรรมและสญลกษณ 2. ความเขาใจ (Comprehension) หมายถง ความสามารถทางปญญาในการจบใจความสาคญของเรองแลวแปลหรอยอ ขยาย ใหผ อนเขาใจได 3. การนาไปใช (Application) หมายถง ความสามารถในการนาเอาหลกการตาง ๆ ไปประยกตใชในอกสถานการณหนงได 4. การวเคราะห (Analysis) หมายถง ความสามารถในการแยกแยะเรองราวตาง ๆ ออกเปนสวนยอยวามความสมพนธกนอยางไร 5. การสงเคราะห (Synthesis) หมายถง ความสามารถในการรวบรวมเรองราวตางองคประกอบตาง ๆ หรอผสมผสานองคประกอบเหลานนใหเปนสงใหม 6. การประเมนคา (Evaluation) หมายถง การวนจฉยตดสนคณคาสงของ หรอเรองราวใดเรองราวหนงโดยอาศยขอเทจจรงหรอเกณฑมาตรฐาน การอธบายถงลกษณะของการคด ไดมนกการศกษาหลายทานสรางรปแบบของการคดและมการอธบายไวในลกษณะทแตกตางกน การคดขนสงเปนการคดทเรมตงแตการคดในขนของการนาสาระตาง ๆ ไปใชในสถานการณจรง จนถงการประเมนคา หรอหมายถงการคดททาใหเกดทางเลอกหลาย ๆ ทาง โดยไมสามารถคาดเดาหรอบอกวธการได หรอเปนการคดในเชงเหตผล มลาดบขนตอนไดคาตอบทแนนอน รวมถงการคดทมการทานายสถานการณ การลงความเหน การทดสอบสมมตฐาน การสรางรปแบบของสาระสาคญขนใหมไปจนถงการประเมนคาสาระตาง ๆ (Divergent & Evaluation Thinking ) (Yinger. 1980: 23 ; Gagne. 1988: 62) ตลอดจนการคดถงขนทมนษยสามารถแกปญหาทกาลงเผชญอยได การคดเปนองคประกอบพนฐานทสาคญของการเกดการเรยนรของบคคล ทมลาดบความยากงาย หรอความซบซอน มนษยสามารถคดไดในระดบตาสดจนถงสง คอการคดทมการประเมนคา (Bloom. 1979: 39) หรอ ความสามารถในการแกปญหา (Gagne. 1988: 56) เนองจากโลกมการเปลยนแปลงอยเสมอ ความพยายามทจะเขาใจสงตาง ๆ ทเกดขน และการทจะสามารถดารงชวตอยไดอยางสอดคลอง มนษยจงมความจาเปนตองพฒนาความสามารถของการคดในระดบน

33

ทงน ครลค ไดนาเสนอแผนภาพแสดงความตอเนองของการคดททกคนจะตองใช เมอเผชญกบสถานการณทตองการใหหาทางแกไข

ภาพประกอบ 3 ยทธศาสตรของการใหเหตผล (The Heuristics of Reasonic) (Krulik and Rudnick. 1993: 28) กระบวนการคดจะดาเนนไปไดด ผ มประสบการณมากกวาจะมการคดกลบไปกลบมาไดอยางอตโนมตมากกวาผ มประสบการณนอย ผสอนจงตองพฒนากระบวนการคนหาคาตอบดวยตนเองใหแกผ เรยน เบเยอร (Berger. 1984: 26 – 30) ไดเลอกทกษะปฏบตการ โดยใชเกณฑ 3 ประการ คอ 1. เปนทกษะทใชซาในวชาทเรยนเปนสวนใหญ 2. ใชทวไปนอกโรงเรยน 3. ผ เชยวชาญระบวาทกษะเหลานเปนปฏบตการสาคญของการคด

จดมงเนน

Focus

การวเคราะห

Analyze

ตดสนใจ

Resolve

ตรวจสอบความถกตอง

ไตรตรอง

Reflect

1. ระบปญหา

2. สงเกตขอมลท

มความสาคญ

กระจางใหกบ

คณลกษณะของนยาม

1. สรางปญหา 2. สงเคราะห

ขอคนพบ

3. นาไปใชกบ

สถานการณ อน

4. พจารณาทาง ออก

1. ทดสอบขอสรป

2. อธบายความถกตอง

3. Verbalize Process

1. สรางขอสอบ

2. ระบคาตอบ

1. จดระบบขอมล

2. จาแนกขอมล

3. ระลกถง

สารสนเทศท เหมาะสม

4. สรางความ

34

เบเยอร สรปวา การรอบรในปฏบตการคดทซบซอนใด ๆ ตองการกระทาซาดวยความเอาใจใสและตองใชเวลา เบนตน และคนอน ๆ (บญสม ครฑทา. 2525: 11; อางองจาก Benton and others. 1974) ไดแบงการคดได 2 ชนด 1. การคดเชอมโยง (Associative Thinking) ซงไมไดเปนการคดทนาไปสจดมงหมายหรอเปาหมายแตเปนการคดทเกดจากจตใตสานก (Sub – Conscious) ของแต ละบคคล ซงเปนการเชอมโยง (Association) การฝนกลางวน (Day Dreaming) การฝนกลางคน (Night Dreaming) การคดฟ งซาน (Autistic Thinking) และการคดแบบสรางสรรค (Creative Thinking) 2. การคดโดยตรง (Dire Thinking) เปนการคดทมจดมงหมายเพอแกปญหา หรอนาไปสจดมงหมายหรอเปาหมายโดยตรง หรอกลาวอกนยหนงวาเปนการคดทมจดหมายนนเอง แบงออกเปน 2 ชนด คอ การคดตรกตรอง (Critical Thinking) และการคดสรางสรรค (Creative Thinking) การคดอยางมทศทางและ มจดมงหมายน ครอสแมรและรบเบล (สมเจตน ไวยากรณ. 2530:14 ; อางองจาก Klausmeir ; & Ripple. 1971) ใหทศนะวา เปนรากฐาน ทสาคญของการเรยนร และการแกปญหาของบคคล ทงนเพราะในการเรยนรและแกปญหานนบคคลจะตองใชการคดแบบวเคราะห (Critical Thinking) และใชการคดเชงสรางสรรคในการคนหาแนวทางใหม ในการเรยนรและแกปญหา ซงการคดในลกษณะทเปนการขยายทศนะของบคคลใหกวางไกลออกไป กรลค และ รดนค (บญช ชลษเฐยร. 2539 ; อางองจาก Krulik ; & Rudnick 1993) ถอวา การคดประกอบดวยองคประกอบ 4 องคประกอบทมลกษณะ เปนความสามารถหรอทกษะตามลาดบขนจากตาไปสง คอ 1. การคดในระดบลก (Recall Thinking) จะรวมทกษะการคดทมธรรมชาต เกอบเปนอตโนมต เปนความสามารถในการระลกขอเทจจรง 2. การคดพนฐาน (Basic Thinking) เปนความเขาใจความรวบยอดอนเปนประโยชนตอการนาไปใชในการแกปญหาในชวตประจาวนและในโรงเรยน 3. การคดอยางมวจารณญาณ (Critical Thinking) เปนความคดทใชในการพจารณาเชอมโยง และประเมนลกษณะทงหมดของทางแกปญหาหรอปญหา ประกอบดวยทกษะยอย ไดแก การมงเนนไปในสวนของขอมลในปญหา หรอสถานการณทเผชญอย การตรวจสอบความถกตอง และวเคราะหขอมล การจา และเชอมโยงขอมลทเพงไดรบจากการเรยนรเพอกาหนดคาตอบทมเหตผล 4. ความคดสรางสรรค (Creative Thinking) เปนความคดทเปนตนฉบบททาใหเกดผลผลตทซบซอน ความคดในระดบนเปนสงทประดษฐ ทคดหรอจนตนาการขนเอง ประกอบดวยทกษะยอย ไดแก การ

35

สงเคราะหความคด การสรางความคด และการนาความคดไปใชเพอหาประสทธภาพของความคดใหมทสรางขน สาโรจน บวศร (2531: 9 – 11) ไดแยกประเภทของการคดทพฒนามาเปนเวลานาน ตงแตกอนครสตกาล จนถงสมยของจอหน ดวอ ความเขาใจในเรองการคดไดววฒนาการตามลาดบดงน 1. การคดโดยแยกประเภท (Thinking by Classification) ในสมยอรสโตเตล เรมมการศกษาเกยวกบพชและสตวกนมาก อรสโตเตล จงคดแบงพชออกเปนประเภทตาง ๆ เพอการมองเหนไดงายขน และเขาใจไดงายขนไมปนเปกน เชน แบงพช เปนพชใบเลยงเดยว ( Monocotyledon) และประเภทใบเลยงค (Decotyledon) เปนตน การรจกแบงกลม รจกแยกแยะเปนชนด และรจกแบงประเภทเหลาน นบวาเปนการคดทสาคญอยางหนง ไมวาจะเปนคณตศาสตรหรอมนษยวทยา หรอประวตศาสตร ยอมใชการแบงชนดหรอแบงประเภท 2. การคดโดยการตดประเดน (Thinking by Elimination) ไปทละอยางกเปนการคดทเหนไดชดเจน และใชกนอยในชวตประจาวนหรอในการสบสวนสอบสวน 3. การคดแบบอปมย (Inductive Thinking) เปนการคดจากสวนรายละเอยดไปสสวนสรป การคดแบบอปนย เรมตนและทดลองอาน และเหนวาเปนจรงจงสรป 4. การคดแบบปรนย (Deductive Thinking) เปนการคดแบบตรงกนขามกบการคดแบบอปนย นนคอ เรมตนจากขอสรปหรอทฤษฎกอน 5. การคดแบบไตรตรอง หรอการคดสะทอน (Reflective Thinking) การคดแบบนกคอ วธวทยาศาสตรใชกนอยางแพรหลายอยในปจจบน ในวงการศกษาเรยกวา วธการแกปญหา (Problem Solving Method) หรอวธแหงปญญา (Method of Intelligence) การคดทง 5 แบบดงกลาว นกปรชญาลทธพสจนนยมถอวาเปนการคดแบบไตรตรองเปนวธการแกปญหา ซงเปนทงความมงหมายของการศกษา และเปนวธการของการศกษาทวาเปนความมงหมายนนกคอ เรามงหมายใหผ เรยนคดเปน ถงขนคดวเคราะหได ซงหมายความวา ตองสอนวธการคด ดงกลาวนเปนทเขาใจ และคลองแคลวทกขนตอน อนเปนการทาใหผ เรยนจดแกปญหาโดยใชวธการนจนเปนนสย เมอประสบกบปญหาใดๆ ในชวตตอไปขางหนากจะไมตกใจจนเกนไป แตลาลกถอวาวธการแกปญหาได และพยายามนาไปใชในการแกปญหา เหลานนตามแตกรณ ลกษณะดงกลาวคอ “ คดเปน” (สาโรจน บวศร. 2521: 10) บญสม ครฑทา (252: 9) ไดสรปธรรมชาตของการคดไว ดงน 1. การคดเกยวกบปฏกรยาของสมองทเกดจากความรสกสงสยหรอไมพอใจในสงแวดลอม 2. การคดเกดจากความจาเปนพนฐานสาคญในขบวนการคด 3. การคดมประโยชนในการทาใหเกดการปรบตวและสภาพแวดลอมใหดขน

36

4. การคดทาใหมนษยเกดความพยายามใหถงจดหมายทตองการ อนเปนสงแสดงถงความเจรญของมนษยและเปนสงสาคญในการดารงชวตในสงคมปจจบน 5.3 การคดวเคราะห (Critical Thinking) ความหมายของการคดวเคราะห ผ เชยวชาญแตละคนอธบายความหมายของการคดวเคราะหโดยใชคาทแตกตางกน เชน การคดวเคราะหเปนกจกรรมทมความซบซอน การคดวเคราะหเปนกจกรรมทางปญญา การคดวเคราะหเปนการใชเหตผล และ เปนการตดสนใจ ซงสอดคลองกบ เดอ โบโน (De Bono. 1976: 29 – 32) ทวาผ เชยวชาญไดกาหนดนยามของการคดวเคราะหในหลาย ๆ ลกษณะทกคานยามลวนมความถกตอง แตไมมคานยามใดสามารถอธบายความหมาย ของการคดวเคราะหไดสมบรณทสด พจนานกรมฉบบเฉลมพระเกยรต พทธศกราช 2530 (2530: 492) คาวา “คด” หมายความวา นกดาร ระลก ตรกตรอง สวนคาวา “ วเคราะห ” หมายความวา ด สงเกต ใครครวญ อยางละเอยดรอบคอบในเรองราวตาง ๆ อยางมเหตผล โดยหาสวนด สวนบกพรอง หรอ จดเดนจดดอยของเรองนน ๆ แลว เสนอแนะสงทดสงทเหมาะสมนนอยางยตธรรม มนกการศกษาหลายทานไดใหความหมายของการคดไว ดงน บลม (ลวน สายยศ; และ องคณา สายยศ. 2539: 41 – 44 ; อางองจาก Bloom. 1956) ใหความหมายการคดวเคราะห เปนความสามารถในการแยกแยะเพอหาสวนยอยของเหตการณ เรองราวหรอเนอหาตาง ๆ วาประกอบดวยอะไร มความสาคญอยางไร อะไรเปนเหต อะไรเปนผล และทเปนอยางนนอาศยหลกการของอะไร กด (Good. 1973: 680) ใหความหมายการคดวเคราะห เปนการคดอยางรอบคอบตามหลกการของการประเมน และมหลกฐานอางอง เพอหาขอสรปทนาเปนไปไดตลอดจนพจารณาองคประกอบทเกยวของทงหมด และใชกระบวนการตรรกวทยาไดอยางถกตองสมเหตสมผล ดวอ (ชานาญ เอยมสาอาง. 2539: 51 อางองจาก Dewey. 1933: 30) ใหความหมายการคดวเคราะห หมายถง การคดอยางใครครวญ ไตรตรอง โดยอธบายขอบเขต การคดวเคราะหวาเปนการคดทเรมตนจากสถานการณทมความยงยาก และสนสดลงดวยสถานการณทมความชดเจน รชเชลล (วไลวรรณ ปยปกรณ. 2535: 20 ; อางองจาก Russel. 1956: 281 – 282) ใหความหมายการคดวเคราะหเปนการคดเพอแกปญหาชนดหนงโดยผ คดจะตองใชการพจารณาตดสนในเรองราวตาง ๆ วาเหนดวยหรอไมเหนดวย การคดวเคราะหจงเปนกระบวนการประเมนหรอการจดหมวดหม โดยอาศยเกณฑทเคยยอมรบกนมาแตกอน ๆแลวสรปหรอพจารณาตดสน

37

วตสนและเกลเซอร (1964: 11) ใหความหมายของการคดวเคราะหวา เปนสงทเกดจากสวนประกอบของทศนคต ความร และทกษะ โดยทศนคต เปนการแสดงออกทางจตใจ ตองการสบคนปญหาทมอย ความรจะเกยวของกบการใชเหตผลในการประเมนสถานการณ การสรปความอยางเทยงตรง และการเขาใจในความเปนนามธรรม สวนทกษะจะประยกตรวมอยในทศนคต และความร อษณย โพธสข (2537: 95) ใหความหมายของการคดวเคราะหวา หมายถงการคดทมเหตผล และมประสทธภาพทมงเนนการตดสนใจในสงทเชอหรอจะทาอะไร อรพรรณ ลอบญธวชชย (2538: 18) ใหความหมายการคดวเคราะหวา หมายถง การคดซงเปนการคดทเรมตนจากสถานการณทมความยงยากและสนสดลงดวยสถานการณทมความชดเจน มเปาหมายในการคดวเคราะหขอความรเพอตดสนใจเชอปฏบต นภาภรณ แสงด (2541: 7) ใหความหมายการคดวเคราะหวา เปนพฤตกรรมของบคคลในการแยกแยะ การคดพจารณาใครครวญ ไตรตรอง เพอตดสนใจ แกปญหาอยางละเอยดรอบคอบมเหตผล วไลพร คาเพราะ (2539: 53) กลาววา การคดวเคราะห หมายถง การคดพจารณา ความเชอ ความร คากลาวอาง และสงตาง ๆ อยางสขม รอบคอบ โดยหาเหตผลเพอสรป ไดอยางถกตองกอนจะตดสนใจ เชอ หรอ สรปเลอก สมจต สวธนไพบลย (2541: 94) ไดใหความหมายการคดวเคราะหวา เปนความสามารถในการคดพจารณาอยางรอบคอบ โดยใชเหตผลประกอบการตดสนใจ ชาต แจมนช (2545: 54) ไดใหความหมายการคดวเคราะห วาเปนการคด ทสามารถแยกสงสาเรจรป ไดแก วตถสงของตาง ๆ ทอยรอบตวหรอ บรรดาเรองราว หรอเหตการณตาง ๆ ออกเปนสวนยอย ๆ ตามหลกการหรอเกณฑทกาหนดให เพอคนหาความจรง หรอความสาคญทแฝงอยภายใน ดงนน ผวจยจงสรปการคดวเคราะหไดวา คอ การแยกแยะขอมล หรอสงตางๆ ทอยรอบตวออกเปนสวนยอย ๆ โดยการหาหลกฐานหรอขอมลทนาเชอถอมาสนบสนนหรอยนยนเพอพจารณาอยางรอบคอบกอนตดสนใจเชอหรอสรปเลอก

5.4 การคดแบบวเคราะห การคดแบบวเคราะหหรอการคดระดบการวเคราะหเปนการคดพจารณาสงสาเรจรปหรอระบบใดๆ อยางแยกแยะใหคนพบความจรง ทแฝงในรปขององคประกอบ ความสมพนธระหวางองคประกอบ และหลกการทองคประกอบคมกนอยเปนสงสาเรจรป หรอเปนระบบอยไดสงสาเรจรปในทนหมายถงระบบ

38

(System) หรอระบบยอย (Subsystem) ของสงใดสงหนงซงแตระบบยอมประกอบดวยองคประกอบ (Elements) ทมความสมพนธภายในตอกน เพอบรรลเปาหมายเฉพาะอยางใดอยางหนง เชน วตถ สงของ เรองราว เหตการณ ปรากฏการณ ไดแก พดลมตวหนง บทความ อเมรกายดอรก ความไมสงบในภาคใต ฯลฯ 5.5 การสอนใหคดแบบวเคราะห การสอนใหคดแบบวเคราะหมงหมายใหผ เรยนคดอยางแยกแยะได และคดไดอยางคลองแคลว หรอมทกษะในการคดแบบวเคราะหได ขนแรกสด ครผสอนตองรจก ความคดแบบวเคราะหนอยางดเสยกอนขนตอ ๆ ไปจงผสมผสานการคดแบบนเขาไปในกระบวนการเรยน การสอน ไมวาจะใชระเบยบวธสอน เทคนคการสอนแบบใด โดยแบงแนวทางการคดในรปกจกรรมหรอคาถามใหพฒนาการคดแบบวเคราะหขนในตวผ เรยน 1. การสอนการคดวเคราะหองคประกอบ (Analysis of Elements) มงใหผ เรยนไดคดแบบแยกแยะวา สงสาเรจรปหนงมองคประกอบอะไร มแนวทางดงน 1.1 วเคราะหชนด โดยมงใหผ เรยนคดและวนจฉยวา บรรดาขอความ เรองราว เหตการณ ปรากฏการณใด ๆ ทพจารณาอยนน จดเปน ชนดใด ประเภทใด ลกษณะใด ตามเกณฑหรอหลกการใหมทกาหนด เชนเสยชพอยาเสยสตย ใหนกเรยนคด (หรอชวยกนคด) วาเปนขอความชนดใดและเพราะอะไรตามเกณฑทกาหนดใหใหมทไมเหมอนในตารา เชน เปนคาพงเพย ความเหน ความจรง คตเตอนใจ คาปลกใจ เปนตน จดสาคญของการสอนใหคดแบบวเคราะหชนดนกคอ ตองใหเกณฑใหมและบอกเหตผลทจดชนดตามเกณฑใหมทกาหนด 1.2 วเคราะหสงสาคญ มงใหคดแยกแยะและวนจฉยวา องคประกอบใด สาคญไมสาคญ เชน ใหคนหาสาระสาคญ แกนสาร ผลลพธ ขอสรป จดเดน จดดอย 1.3 วเคราะหเลศนย มงใหคดคนหาสงทพรางไว แฝงเรนอย มไดบงบอกไวตรง ๆ แตมรองรอยสงใหเหนวามความจรงนนซอนอย 2. การสอนการคดวเคราะหความสมพนธ (Analysis of Relationships) มงใหผ เรยนคดแยกแยะวาสงสาเรจรป ระบบ มองคประกอบใดสมพนธกน สมพนธกนแบบใด สมพนธตามกนหรอกลบกน สมพนธกนสงตาเพยงไร มแนวทางดงน 2.1 วเคราะหชนดความสมพนธ มงใหคดแบบคนหาชนดของความสมพนธ วาสมพนธแบบตามกน กลบกน ความสมพนธระหวางองคประกอบกบองคประกอบ องคประกอบกบเรองทงหมด 2.2 วเคราะหขนาดความสมพนธ โดยมงใหคดเพอคนหาขนาด ระดบของความสมพนธ

39

2.3 วเคราะหขนตอนของความสมพนธ มงใหคดเพอคนลาดบขนของความสมพนธในเรองใดเรองหนงทเปนเรองแปลกใหม 2.4 วเคราะหวตถประสงคและวธการมงใหคดและคนวาการกระทาพฤตกรรม พฤตการณ มเปาหมายอะไร 2.5 วเคราะหสาเหตและผลทเกดตามมา มงใหคดแบบแยกแยะใหเหนความสมพนธเชงเหตผล ซงเปนยอดปรารถนาประการหนงของการสอนใหคดเปน คอ หาสาเหตแลผลไดด 2.6 วเคราะหแบบความสมพนธ โดยใหคนหาแบบความสมพนธระหวาง 2 สงแลวบอกความสมพนธนน หรอเปรยบเทยบความสมพนธคอน ๆ ทคลาย ๆ กน ทานองเดยวกนในรปอปมาอปไมย 3. การสอนคดวเคราะหหลกการ (Analysis of Organizational Principles) มงใหผ เรยนคดอยางแยกแยะจนจบหลกการไดวา สงสาเรจรปคมองคประกอบตาง ๆ อยเปนระบบอยได คอ หลกการอะไร ขนตอนการวเคราะหหลกการ ตองอาศยการวเคราะหขนตนคอ การวเคราะหองคประกอบ และวเคราะหความสมพนธกอน กลาวคอ ตองแยกแยะสงสมบรณหรอระบบใหเหนวามองคประกอบสาคญมหนาทอยางไร และองคประกอบเหลานนเกยวของพาดพง อาศยความสมพนธกนอยางไร พจารณาจนรความสมพนธตลอดจนสามารถลงสรป จบหวใจหรอหลกการไดวา การททกสวนเหลานนสามารถทางานรวมกน เกาะกลมกนคมกนจนเปนระบบอยได เพราะหลกการใด ผลทไดเปนการวเคราะหหลกการ (Principle) ซงเปนยอดของการคดแบบวเคราะห การสอนใหคดแบบวเคราะหหลกการเนนการสอนวเคราะหดงน 3.1วเคราะหโครงสรางมงใหผ เรยนคดแบบแยกแยะแลวคนหาโครงสรางของสงสาเรจรปนน ไมวาจะเปนปญหาใหม เหตการณ ปรากฏการณ ขอความ การทดลอง 3.2 การวเคราะหหลกการ มงใหผ เรยนคดแบบแยกแยะแลวคนหาความ จรงแมบทของสงนน เรองราว สง สาเรจรปนน ไดแก การคดคนหาหลกการสรปการสอนใหคดวเคราะห ตองใหสงสาเรจรปแกผ เรยน เชน เรองราว เหตการณ ปญหาการทดลองแลวใหคดอยางแยกแยะ ใหเหนถงองคประกอบยอย ความเกยวของระหวางองคประกอบ และหลกการทครอบคลมสงสาเรจรป หรอระบบนนอย สวนเทคนค วธสอนวธเรยนจะเปนแบบใดกสามารถนามาประยกตใชได 5.6 องคประกอบทเกยวของกบการคดวเคราะห การคดวเคราะหประกอบดวยองคประกอบหลก 2 องคประกอบ คอ ทกษะในการจดระบบขอมล ความเชอถอไดของขอมล และการใชทกษะเหลานนอยางมปญญาเพอการชนาพฤตกรรม ดงนน การคดวเคราะห จงตรงกนขามลกษณะตอไปน (Scriven & Paul. 2003)

40

1.การคดวเคราะหจะไมเปนเพยงการรหรอการจาขอมลเพยงอยางเดยวเพราะการคดวเคราะหจะเปนการแสวงหาขอมลและการนาขอมลไปใช 2.การคดวเคราะหไมเพยงแตการมทกษะเทานนแตการคดวเคราะหจะตองเกยวกบการใชทกษะอยางตอเนอง 3.การคดวเคราะหไมเพยงแตการฝกทกษะอยางเดยวเทานน แตจะตองมทกษะทตองคานงถงผลทยอมรบได การจดกจกรรมตาง ๆ ทประกอบเปนการคดวเคราะหแตกตางไปตามทฤษฎการเรยนร โดยทวไปสามารถแยกแยะกจกรรมทเกยวของกบการคดวเคราะหไดดงน การสงเกต จากการสงเกตขอมลมาก ๆ สามารถสรางเปนขอเทจจรงได ขอเทจจรง จากการรวบรวมขอเทจจรงมากมายและการเชอมโยงขอเทจจรงบางอยาง ทขาดหายไปสามารถทาใหมการตความ การตความ เปนการทดสอบความเทยงตรงของการอางอง ทาใหเกดการตงขอตกลงเบองตน การตงขอตกลงเบองตน จากขอตกลงเบองตนทาใหสามารถมความคดเหน ความคดเหน การแสดงความคดจะตองมหลกและเหตผลเพอพฒนาขอคดวเคราะห การวเคราะห การวเคราะหตองอาศยองคประกอบเบองตนทกอยางรวมกน โดยทวไปผ เรยนจะไมเหนความแตกตางระหวางการสงเกต และขอเทจจรง หรอตความวาแตกตางไปจากการแสดงความคดเหน หากผ เรยนเขาใจถงความแตกตางกจะทาใหผ เรยนเรมพฒนาทกษะการคดวเคราะหได 5.7 วธวดความสามารถในการคดวเคราะห การวดความสามารถในการคดวเคราะห (Watson and Glaser. 1964: 11) คอ การวดความสามารถในการวเคราะหวจารณ โดยมกระบวนการทางวทยาศาสตรมาเปนเหตผลในการพจารณา ในการตดสนใจเรองราวตาง ๆ หรอสถานการณตาง ๆ นอกจากนน ทสาคญในเหตการณ หรอสถานการณกจะมความเกยวของ เปนเหตเปนผลกน ซงจะเหนวาการคดวเคราะหจะตองมการหาสาเหตและผลมา เพอพจารณาอยเสมอ การวดความสามารถในการคดวเคราะหจงม 5 ขนตอน คอ 1. การระบปญหา จะเปนการกาหนดปญหา และทาความเขาใจกบปญหาพจารณาขอมล หรอกาหนดปญหา ขอโตแยงหรอขอมลทคลมเครอ รวมทงนยามความหมายของคา และขอความ การระบปญหาเปนกระบวนการเรมตนของการคดวเคราะห หรอการคดอยางมวจารณญาณ เปนการกระตนใหบคคลเรมตนคด เมอตระหนกวามปญหา หรอขอโตแยง หรอไดรบขอมลขาวสารทคลมเครอ จะพยายามหาคาตอบทสมเหตสมผล เพอทาความเขาใจกบปญหานน ปญหาจงเปนสงเรา ซงเปนจดเรมตนของการคดวเคราะห หรอคดอยางมวจารณญาณ

41

2. การตงสมมตฐาน เปนการพจารณาแนวทาง การสรปอางองของปญหาขอโตแยง หรอขอมลทคลมเครอ โดยนาขอมลทมการจดระบบแลว มาพจารณาเชอมโยงหาความสมพนธ เพอกาหนดแนวทางการสรปทนาเปนไปไดวา จากขอมลทปรากฏสามารถเปนไปในทศทางใดบาง เพอทจะไดพจารณาเลอกแนวทางทเปนไปไดมากทสด หรอการตดสนใจอยางสมเหตสมผลในการสรปอางองตอไป 3. การตรวจสอบสมมตฐาน เปนการรวบรวมขอมลทเกยวของกบปญหา ขอโตแยง หรอขอมลทคลมเครอจากแหลงตาง ๆ รวมทงการดงขอมล หรอความรจากประสบการณเดมทมอย มาใชเพอออกแบบการทดลอง หรอวธการแกปญหา เปนการตรวจสอบสมมตฐานทตงไว เพอเปนแนวทางในการตดสนใจอยางสมเหตสมผล ในการสรปอางองตอไป 4. การสรปอางองโดยใชหลกตรรกศาสตร เปนการพจารณาเลอกแนวทางทสมเหตสมผลทสด จากขอมลหรอหลกฐานทมอย หลงจากกาหนดแนวทางเลอกทอาจเปนไปได กจะพยายามเลอกวธการหรอแนวทางทเปนไปไดมากทสด ทจะนาไปสการสรปทสมเหตสมผล การใชเหตผลหรอทกษะการคดทจาเปนตอการสรปปญหา และเปนทกษะการคดทสาคญของการคดวเคราะห หรอ คดอยางมวจารญาณ เพราะการคดทดนน ขนอยกบการใชเหตผลทด และขอสรปทดทสดจะตองไดรบการสนบสนนจากเหตผลทดทสดดวย นอรส และ เอนนส (Norris and Ennis. 1989) ดงนน การคดวเคราะห หรอการคดอยางมวจารณญาณ จงจาเปนตองใชเหตผลทดเพอนาไปสขอสรปอยางสมเหตสมผล และคณลกษณะการคดวเคราะหหรอการคดอยางมวจารณญาณ มความสมพนธกบการใชเหตผลแบบตรรกศาสตร หรอใชเหตผลแบบอปมานและอนมาน เพราะฉะนนกระบวนการทสาคญทจะชวยใหการสรปอางองเปนไปอยางสมเหตสมผลคอการใชเหตผลแบบอปมานและอนมาน (Stemberg. 1985) หรอการสรปอางองโดยหลกตรรกศาสตร 5. การประเมนการสรปอางอง เปนการประเมนความสมเหตสมผลของการสรปอางองหลงจากตดสนใจสรปโดยใช หลกตรรกศาสตรจะตองประเมนขอสรปอางองวาสมเหตสมผลหรอไม ผลทจะเกดจะเปนอยางไร ถาขอมลทไดรบการเปลยนแปลง และไดรบขอมลเพมเตมตองกลบไปรวบรวมขอมลทมอยอกครงหนงเพอตงสมมตฐานสรปอางองใหม 5.8 ทฤษฎเกยวกบการคดวเคราะห เพยเจต (พรรณ ช. เจนจตร. 2538: 137 – 145) เสนอวา พฒนาการความสามารถทางสมองของมนษยเรมตงแตแรกเกดไปจนถงขดสงสดในชวงอายประมาณ 15 ป ซงแบงลาดบของการพฒนาการ เปน 4 ระยะ ดงน 1. Sensori – Motor Intelligence (0 – 2 ป) ในวยนเดกแสดงออกทางการเคลอนไหวของกลามเนอ มปฏกรยาตอบสนองตอสงแวดลอมดวยการกระทา การคดของเดก

42

ในชนนใชสญลกษณนอยมากจะเขาใจสงตาง ๆ จากการกระทา และการเคลอนไหว และจะเรยนรจากสงรอบตวเฉพาะทสามารถใชประสาทสมผสไดเทานน 2. Preoperational Thought (2 – 7 ป) เปนขนทเดกเรมใชภาษาและสญลกษณอยางอน การเรยนรเปนไปอยางรวดเรว แตในขนนพฒนาการดานการคดยงไมสมเหตสมผล ยงตดอยกบการเรยนร ซงเปนขอจากดของการคด คอ การยดตดกบสงทเปนรปธรรม ไมสามารถคดยอนกลบโดยใชเหตผล ยดตวเองเปนศนยกลาง มองเหตการณตาง ๆ ทละดาน ไมสามารถพจารณาหลาย ๆ ดานพรอมกน 3. Concrete Operationals (7 – 11 ป) เปนขนทเดกสามารถคดดวยการใชสญลกษณ และภาษา การสรางภาพแทนในใจได การคดแบบยดตนเองเปนศนยกลางลดนอยลง แกปญหาทเปนรปธรรมได คดยอนกลบได รวมทงจดประเภทสงของ ตลอดจนเขาใจเรองการเปรยบเทยบ 4. Formal Operations (11 ป ขนไป) เปนขนทเดกสามารถเขาใจสงทเปนนามธรรม คดอยางสมเหตสมผล สามารถตงสมมตฐานในการแกปญหา คดแบบวธทางวทยาศาสตรได รจกคดดวยการสรางภาพในใจ สามารถคดเกยวกบสงทอยนอกเหนอไปจากปจจบนหรอสถานการณทยงไมไดเกดขนจรง และคดสรางทฤษฎได การคดของเดกไมยดตดกบขอมลทมาจากการสงเกตเพยงอยางเดยว ทฤษฎของเพยเจต อธบายพฒนาการคด จากขนหนงไปสขนหนงอาศยองคประกอบทสาคญ 4 ประการ คอ การเจรญเตบโตของรางกาย และวฒภาวะ ประสบการณทางกายภาพและทางสมอง ประสบการณทางสงคม และสภาวะสมดล ซงเปนกระบวนการทแตละคนใชในการปรบตว ขนพฒนาของการคดจะมการเปลยนแปลงตามลาดบขนซงพฒนาการในขนตนจะเปนพนฐานของการพฒนาการในขนสง และพฒนาการของการคดแตละคน มลกษณะเดยวกน แตจะแตกตางกน ในดานความเรวในการเกดของแตละระดบของพฒนาการ 5.9 ทฤษฎการสอนเพอใหคนคดวเคราะหเปน หนาทของครกคอ สอนใหคดเปนเสยกอน ครตองพฒนาระดบความคดของผ เรยนใหเขามความคดด คดชอบ เพอประโยชนของสงคมสวนรวม ดวยการสรางเจตคต คานยมทถกตองใหเกดขนเสยกอน แนวทางทจะปฏบตเพอกจกรรมทนาสนใจนาจะไดแกการฝกใหรจกคดและตดสนใจไดอยางมระบบดวยวธการทาคานยมใหกระจาง(Value Clarification) โดยครยกเรองราวหรอเหตการณตาง ๆ ขนมาทงจรงและสมมต ใหผ เรยนไดมโอกาสคดวเคราะหตามลาดบขนตอน ดงน (ดลก ดลกานนท. 2525: 64 – 6 5) 1. วเคราะหวาอะไรคอปญหา ขนนผ เรยนตองรวบรวมปญหา หาขอมลพรอมสาเหตของปญหาจากการคด การถาม การอาน หรอพจารณาจากขอเทจจรงนน ๆ

43

2. กาหนดทางเลอก เพอหาสาเหตของปญหานนไดแลว ผ เรยนจะตองหาทางเลอกทจะแกปญหา โดยพจารณาความเปนไปไดและขอจากดตาง ๆ ทางเลอกทจะแกปญหานนไมจาเปนตองมทางเลอกทางเดยว อาจมหลาย ๆ ทางเลอกกได 3. ทางเลอกทเหมาะสมทสด เปนทางเลอกทจะแกปญหานน โดยมเกณฑการตดสนใจทสาคญ คอ ผลได ผลเสย ทจะเกดขนจากทางเลอกนนซงจะเกดขนในดานสวนตวและสงคมสวนรวม 4. ตดสนใจ เมอพจารณาทางเลอกอยางรอบคอบในขนท 3 แลวจงตดสนใจเลอกทางเลอกทดทสด หลงจากผ เรยนไดคดวเคราะห และตดสนใจ เลอกทจะแกปญหาในสถานการณนน ๆ แลว ครตองเปดโอกาสใหผ เรยนไดเสนอความคดของเขา และอภปรายรวมกนในกลม โดยครตองยอมรบฟงความคดเหนของทกคน ถาหากคาตอบของผ เรยนมความขดแยงขนในกลม ครจะตองเปนผตงคาถามใหนกเรยนคดตอไปวา คาตอบใดกอใหเกดผลในทางดและไมดอยางไรบาง อะไรเปนประโยชนแกตนเองและสงคมสวนรวมมากทสด ครควรระลกไวเสมอวา คาตอบทผ เรยนเสนอมานนถกทงนน และเหตผลและความคดของแตละคนไมมคาตอบทถกตองเพยงคาตอบเดยว เชน คาตอบทางกายภาพศาสตร หากครไดเปดโอกาสใหผ เรยนไดฝกการคดวเคราะห และอภปรายปญหาตาง ๆ เชนนเปนประจากนาเชอวากาลงสอนคนใหวเคราะหไดแลว 6.งานวจยทเกยวของกบการคดวเคราะห งานวจยในประเทศ ศภพงศ อยทอง (2531: 46) ไดทาการวจยเพอศกษาอทธพลของคาถามขนวเคราะหทสงผลพฤตกรรมการคดแบบวเคราะห ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 ในวชาสงคมศกษา พบวา นกเรยนกลมทดลองซงสอนโดยครซงใชแผนการสอนทใชคาถาม ขนการวเคราะหมพฤตกรรมการคดวเคราะหสงกวากลมควบคม ซงสอนโดยครซงใชแผนการสอนทใชคาถามไมถงขนวเคราะหอยางไมมนยสาคญทางสถต พะยอม ตนมณ (2524: 137 – 153) ไดทาการเปรยบเทยบความแตกตางของการสอนดวยตาราเรยนวชาจตวทยาการศกษา ในรปแบบเชงปญหากบรปแบบทใชกนอยทวไป ผลการวจย พบวา นกเรยนทเรยนดวยตาราเรยนจตวทยาการศกษาในรปแบบเชงปญหา มผลสมฤทธทางการเรยนวชาจตวทยาการศกษา ความคดวจารณญาณ และความสามารถในการแกปญหาเพมมากขนกวาผ เรยนทเรยนดวยตาราเรยนวชาจตวทยาการศกษารปแบบทวไป อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ.01 และผ เรยนดวยตาราเรยนวชาจตวทยาการศกษาความคดวจารณญาณ และความสามารถในการแกปญหาจากการสอบครงหลงเพมขนมากกวาการสอบครงแรกอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01

44

เบญจมาศ สนประเสรฐ (2533: บทคดยอ) ไดทาการศกษาผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตรและความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณ ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 ดวยการจดกจกรรมการสอนเพอพฒนากระบวนการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนทไดรบการสอน โดยใชแบบฝกทกษะการทดลองกบนกเรยนทไดรบการสอนตามคมอครแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 นภาภรณ แสงด (2538: 56) ไดเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนและความสามารถ ในการคดวเคราะหของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 ทเรยนโดยการสอนแบบอรยสจกบการสอนตามคมอการสอนของหนวยศกษานเทศก กรมสามญศกษา ผลการวจย พบวา นกเรยนทเรยนวชาสงคมศกษา โดยการสอนแบบอรยสจกบนกเรยนทเรยนโดยการสอนตามคมอคร มความสามารถในการคดวเคราะหแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต แตคะแนนของกลมทดลอง มแนวโนมสงกวากลมควบคม ภทราภรณ พทกษธรรม (2543: 106) ไดเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนความสามารถดานการคดวเคราะห และเจตคตตอวชาสงคมศกษาของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 ทไดรบการสอนแบบสบเสาะหาความร โดยใชกจกรรมสรางแผนภมมโนทศนกบการสอนตามคมอคร ผลการวจยพบวา นกเรยนทไดรบการสอนแบบสบเสาะหาความร โดยใชกจกรรมการสรางแผนภมมโนทศน มความสามารถดานการคดวเคราะหแตกตางกนอยางมนยสาคญทาง สถตทระดบ .05 ระพนทร ครามม (2544: 80) ไดศกษาผลสมฤทธทางการเรยน และความสามารถในการคดอยางมเหตผลเชงวเคราะหของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 ทเรยนวชาสงคมศกษาโดยการสอนตามแนวคอนสตรควซมกบการสอนแบบแกปญหา ผลการวจยพบวา นกเรยนทเรยนโดยการสอนตามแนวคอนสตรคตวซมกบการสอนแบบแกปญหา มความสามารถในการคดอยางมเหตผลเชงวเคราะห ประกอบดวยชนดขอคาถาม 2 ชนด ไดแก ชนดขอคาถาม แบบคดวเคราะหคาอธบาย และชนดขอคาถามแบบเหตผลเชงตรรก งานวจยตางประเทศ คลแมน (Klienman. 1963: 307 – 317) ไดสงเกตการณสอนของครจานวน 33 คน ทสอนวชาวทยาศาสตรทวไประดบเกรดแปด โดยสงเกตคนละหนงครง แลวใชการถามเปนการจาแนกครออกเปน 2 กลม เลอกคร 3 คน ทถามคาถามความคดโดยใชวจารณญาณ (Critical Thinking) จานวนเกาคาถาม หรอ มากกวาเปนกลมสง และเลอกครทไมเคยถามคาถาม ถามความคดโดยใชวจารณญาณ (Critical Thinking) เปนกลมคาแลวแบบทดสอบวดความเขาใจวทยาศาสตร ใชแบบทดสอบฉบบหลงคอ แบบทดสอบความคดวจารณญาณนน เดกมความสามารถเพมขนอยางมนยสาคญทางสถตสฉบบยอย และอกฉบบ คอ ความสามารถในการประเมนขอโตแยงของเดกไมแตกตางกนอยางมนยสาคญ

45

บาสมาเจยน (Bassmajian. 1978: 210 – A) ศกษาความสมพนธของระดบวฒภาวะตามทฤษฏของเพยเจทของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 ในรฐแคลฟอรเนยกบความสามารถในการเรยนรวชาชววทยา และพฒนาการคดแบบวเคราะหวจารณกบกลมนกศกษา 83 คน ทเรยนวชา Biology1 โดยใชแบบทดสอบวดการคดเหตผลเชงตรรกศาสตรของเบอรน (Berne) ปรากฏวานกศกษาระดบทคดดวยนามธรรม มผลสมฤทธวชาชววทยาสงกวาพวกทยงไมถงระดบการคดนามธรรม เรย (Ray. 1979: 3220 – A) ไดวจยเปรยบเทยบอทธพลของการใชคาถามระดบทตากบคาถามระดบทสงในการสอนวชาเคมทมความมเหตมผลเชงนามธรรมและการคดอยางมเหตผล (Abstract Reasoning and Critical Thinking) ของนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลายจานวน 2 กลม กลมละ 54 คน โดยจดสภาพแวดลอมใหเหมอนกนหมด กลมท 1 สอนดวยคาถามระดบตากลมท 2 ถามดวยคาถามระดบสง ผลการวจย พบวา กลมทถามดวยคาถามระดบสง สามารถทาคะแนนจากแบบทดสอบในเรองของมเหตผลเชงนามธรรมและการคดอยางมเหตผลไดมากกวาอกกลมหนง เนลสน (Nelson. 1970: Abstract) ไดทาการศกษาโดยใชครสองคนทใชวธสอนสองแบบกบนกเรยนเกรดหก 2 หองเรยน หองหนงสอนโดยกระตนใหคด สวนอกหองหนงสอนโดยวธไมไดกระตนใหคด โดยสอนสปดาหละ 3 วน รวม 36 คาบเรยน จากนนทงสองชนไดรบการนาเขาสการทดลอง ซงทดลองดวยวธการทเหมอนกน แตในอภปรายหลงการทดลองหองทสอนโดยไมกระตนใหคด ครจะใชคาถามระดบตา เชน ถามความรความจา สวนหองทสอนโดยวธกระตนใหคด ครใชคาถามระดบสง เชน คาถามเกยวกบการสรป อางอง และการพสจน หลงจากนนจงทาการวด 1) ทกษะดานความรของนกเรยนโดยใชทกษะการเสาะแสวงหาความรของนกเรยนซงมการสงเกต การสรป อางอง การพสจน และการจาแนก 2) ความรเกยวกบหลกการทางวทยาศาสตร ผลพบวา นกเรยนทไดรบการสอนแบบไมกระตนใหคด มความรเกยวกบหลกการทางวทยาศาสตรสงกวา พวกทสอนแบบกระตนใหคด สวนนกเรยนทสอน โดยวธกระตนใหคด มการเพมปรมาณ และ คณภาพดานการสงเกต และการสรปอางองดกวาพวกทสอนดวยวธไมกระตนใหคด เลวน (Levin. 1980) ไดอางถงงานวจยของ คอมเบอร และ คฟส (Comber and Keeves. 1973) ในโครงการ IEA ไดทาการวจยกบนกเรยน 19 ประเทศ พบวา นกเรยนจะปฏบตงานไดด ในกรณทงานเหลานน ใชความสามารถดานการคด ดานความรความจา (Knowledge) และจะปฏบตงานไดดพอสมควรเมอเปนงานทใชความสามารถดาน การคดทซบซอนเชน การนาไปใช (Application) การวเคราะห (Analysis) การสงเคราะห (Synthesis) การประเมน (Evaluation) นคเคอรสน (Nickerson. 1984) ไดทาการทดลองเพมศกยภาพทางการคดของนกเรยนระดบอาชวะชนสงทเรยนชาในเมองออนตารโอ ประเทศแคนนาดา ซงทดลองดวยระยะเวลานานถง 1 ป และ พบวา สามารถเพมศกยภาพทางการคดและสมรรถภาพทางสมองของกลมทดลองไดอยางมนยสาคญทางสถต

46

47

บทท 3 วธดาเนนการวจย

ในการวจยครงน ผวจยไดดาเนนการตามขนตอน ดงน 1. การกาหนดกลมประชากรและกลมตวอยาง 2. เนอหาทใชในการวจย 3. การกาหนดระยะเวลาในการวจย 4. แบบแผนทใชในการวจย 5. การสรางเครองมอทใชในการวจย 6. ขนตอนการสรางและหาคณภาพของชดกจกรรมฟสกส PDCA 7. การดาเนนการทดลอง 8. สถตทใชในการวเคราะหขอมล

1.การกาหนดกลมประชากรและกลมตวอยาง ประชากรและกลมตวอยางทใชในการวจย ประชากรทใชในการศกษาคนควาครงน เปนนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 4 แผนการเรยนวทยาศาสตร-คณตศาสตร ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2552 โรงเรยนสาธต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร (ฝายมธยม) ทเรยนวชาฟสกส จานวน 2 หองเรยน จานวนนกเรยนทงหมด จานวน 94 คน

กลมตวอยางทใชในการวจย กลมตวอยางทใชในการวจยครงนเปนนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 4 แผนการเรยน

วทยาศาสตร-คณตศาสตร ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2552 โรงเรยนสาธต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร (ฝายมธยม) จานวน 1 หอง เรยน เปนจานวน 45 คน ไดมาจากการสมอยางงาย 2.เนอหาทใชในการวจย เนอหาทใชในการศกษาคนควาเปนเนอหาสาระการเรยนรกลมวทยาศาสตร ชวงชนท 4 ชนมธยมศกษาปท 4 ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2544 เรอง แรง มวล และกฎการเคลอนทของนวตน

48

โดยมหวขอดงตอไปน 1. มวล นาหนก 2. แรงและแรงลพธ 3. กฎการเคลอนทของนวตน และกฎแรงดงดดระหวางมวล 4. การนากฎการเคลอนทของนวตนไปประยกตใช

3.การกาหนดระยะเวลาในการวจย ระยะเวลาทใชในการวจย กระทาในภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2552 โดยใชเวลาในการทดลอง 14 ชวโมง ทาการสอน 4 สปดาห สปดาหละ 4 คาบ คาบละ 45 นาท 4.แบบแผนทใชในการวจย

การวจยนเปนงานวจยเชงทดลอง ซงดาเนนการทดลองตามแบบแผนการทดลอง One Group Pretest-Posttest Design (พวงรตน ทวรตน. 2543 : 59-60 ) ซงมแบบแผนการทดลองดงน

กลม สอบกอน การทดลอง สอบหลง RE T1 x T2

ตารางท 1 แบบแผนการทดลอง

สญลกษณทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจยครงน ประกอบดวย

RE แทน กลมตวอยาง T1 แทน การทดสอบกอนการทดลอง ( pre-test ) T2 แทน การทดสอบหลงการทดลอง ( post-test ) X แทน การสอนโดยใชชดกจกรรมฟสกส PDCA

49

5.การสรางเครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจยครงน มดงน

1. ชดกจกรรมฟสกส PDCA 2. แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน เรอง แรง มวล กฎการเคลอนทของนวตน 3. แบบทดสอบวดทกษะในการคดวเคราะห

6.ขนตอนการสรางและหาคณภาพของชดกจกรรมฟสกส PDCA

1. ชดกจกรรมฟสกส PDCA การสรางและหาคณภาพชดกจกรรมฟสกส PDCA เพอการศกษาของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4

โรงเรยนสาธต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร (ฝายมธยม) มขนตอนการสรางดงน 1.1 ศกษาสาระการเรยนรวทยาศาสตรเพมเตม (ฟสกส) มาตรฐานการเรยนรชวงชน ผลการ

เรยนรทคาดหวง คาอธบายรายวชา และหนวยการเรยนรจากหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พ.ศ.2544 1.2 ศกษาสาระการเรยนรวทยาศาสตรเพมเตม (ฟสกส) มาตรฐานการเรยนรชวงชน ผลการเรยนรทคาดหวง คาอธบายรายวชา และหนวยการเรยนรจากหลกสตรสถานศกษา 1.3 ศกษารายละเอยดและสาระการเรยนรวทยาศาสตรเพมเตม (ฟสกส) ทจะนามาสรางชดกจกรรมฟสกส PDCA

1.4 กาหนดจดประสงคการเรยนร กระบวนการจดการเรยนร การวดผลและประเมนผลการเรยนร และสอแหลงการเรยนร 1.5 สรางชดกจกรรมฟสกส PDCA ซงประกอบดวยรายละเอยดดงน 1.5.1 ชอชดกจกรรม 1.5.2 สารบญ 1.5.3 ขอแนะนาการใชชดกจกรรมฟสกส PDCA 1.5.4 การประเมนผลตนเองกอนเรยน 1.5.5 โครงสรางชดกจกรรม PDCA 1.5.6 กระบวนการจดการเรยนรของชดกจกรรมฟสกส PDCA 1.6สรางแบบประเมนใหมความสอดคลองและครอบคลมคณสมบตทตองการประเมนโดยใชแบบประเมนชดกจกรรมฟสกส PDCA ทผวจยไดสรางขนในการประเมนความสอดคลอง และความเหมาะสมของชดกจกรรมฟสกส PDCA ซงกาหนดระดบความคดเหนออกเปน 4 ระดบ ดงน

50

คณภาพดมาก ให 4 คะแนน คณภาพด ให 3 คะแนน คณภาพปานกลาง ให 2 คะแนน คณภาพควรปรบปรง ให 1 คะแนน

นาผลจากผ เชยวชาญมาตดสนตามเกณฑ ดงน 3.99 - 4.00 หมายถง มคณภาพระดบดมาก 3.00 - 3.99 หมายถง มคณภาพระดบด 2.00 - 2.99 หมายถง มคณภาพระดบปานกลาง 1.00 - 1.99 หมายถง มคณภาพระดบควรปรบปรง

ผวจยกาหนดเกณฑคณภาพการเรยนการสอนโดยชดกจกรรมฟสกส PDCA ตองม คาเฉลยตงแต 3.00 ขนไปคออยในระดบดถงดมาก

1.7 นาชดกจกรรมฟสกส PDCA ทสรางไปใหผ เชยวชาญทางการสอนวทยาศาสตรจานวน 3 ทาน เพอตรวจสอบความเทยงตรงตามเนอหา โดยพจารณาเรองความเหมาะสมของเนอหาความสอดคลองของจดประสงคกบกระบวนการเรยนรและภาษาทใช ผลการประเมนคาเฉลย ความสอดคลองในแตละดานของชดกจกรรมฟสกส PDCA ดงแสดงในตาราง

1.8 นาชดกจกรรมฟสกส PDCA ไปใชกบกลมตวอยางจรง จานวน 45 คน

ลาดบ เรองประเมน คาเฉลย ระดบความเหมาะสม

1. ผลการเรยนรทคาดหวง 2. สาระการเรยนร 3. กจกรรมการเรยนการสอน 4. การนาชดไปใช

ตารางท 2 ตารางแสดงคาผลการแสดงความสอดคลองเหมาะสมของชดกจกรรมฟสกส PDCA เรอง“แรง มวล และ กฏการเคลอนท” ประเมนโดยผ เชยวชาญ จานวน 3 ทาน

51

2.แบบทดสอบ 2.1. แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาฟสกส การสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางวทยาศาสตร วชา ฟสกส เรอง แรง มวล และกฎการเคลอนทของนวตน ดาเนนการ ดงน 1.ศกษาสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางวทยาศาสตร จากเอกสารเกยวกบการวดผลประเมนผลและการสรางขอสอบวชาวทยาศาสตร 2. ศกษาผลการเรยนรทคาดหวง คณลกษณะอนพงประสงคของโรงเรยนและสาระการเรยนรฟสกสจากหลกสตร คมอคร เอกสารตางๆทเกยวของ เพอสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนฟสกส ซงแบงเปนพฤตกรรมดานตาง ๆ ได 4 ดาน คอ ความร–ความจา ความเขาใจ ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรและการนาไปใช 3.สรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางวทยาศาสตร ชนดเลอกตอบ 4 ตวเลอก จานวน 40 ขอ 4.นาแบบทดสอบใหผ เชยวชาญทางการสอนวทยาศาสตร จานวน 3 ทาน ตรวจสอบลกษณะการใชคาถาม ตวเลอก ภาษาทใช โดย ใชดชนความสอดคลองระหวางขอสอบกบลกษณะพฤตกรรมการวด(IOC) แลวเลอกขอสอบทมคาดชนความสอดคลองตงแต .60 ขนไป ( พวงรตน ทวรตน. 2536: 122 – 127) 5. นาแบบทดสอบทปรบปรงแกไข แลวไปทดลองกบนกเรยน ทไมใชกลมตวอยางทเรยนเรองนแลว จานวน 74 คน 6. ทาการตรวจสอบและนาคะแนนทไดมาวเคราะหหาคาความยากงาย คาอานาจจาแนกโดยใชเทคนค 27 % ของ จง เต ฟาน เลอกขอทมความยากงายอยระหวาง .20 - .80 และมคาอานาจจาแนกตงแต .20 ขนไป 7. นาแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาฟสกสทคดเลอกไว ไปทดสอบกบ นกเรยนทเรยนเรอง แรง มวล และกฎการเคลอนทของนวตน มาแลว และไมใชกลมตวอยาง จานวน 74 คน เพอหาความเชอมนของแบบทดสอบ โดยคานวณจากสตร KR-20 ของคเดอร –รชารดสน ( พวงรตน ทวรตน. 2536: 122 – 127) 8. นาแบบทดสอบไปเกบขอมลกบกลมตวอยางจรงตอไป จานวน 30 ขอ จาก 40 ขอ

52

ตวอยางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนฟสกส ดานความร – ความจา 1. ขอใดแรงลพธทกระทาตอวตถเปนศนย

a. วตถเคลอนทดวยความเรวคงท b. วตถเคลอนทแนวตรงดวยอตราเรวคงท c. วตถเคลอนทแนวโคงดวยอตราเรวคงท

คาตอบทถกตองคอ 1. ขอ a เทานน 2. ขอ b เทานน 3. ขอ a และ b 4. ขอ a – c

( แรงลพธทกระทาตอวตถเปนศนย หมายความวาวตถจะรกษาสภาพเดมของตนเอง คอ ก. เดม หยดนง กจะหยดนง ข เดมเคลอนทดวยความเรวคงท กจะเคลอนทดวยความเรวคงท ) จากความรนเอง คาตอบคอ ขอ 3. ดานความเขาใจ 2.กฏขอท 3 ของนวตนพดถงแรงคกรยาและปฏกรยา ขอใดกลาวถงแรงคนไมถกตอง 1. แรงคนเกดทเวลาเดยวกนและมขนาดเทากน 2. แรงคนจะตองกระทบบนวตถคนละกอน 3. แรงคนจะตองมทศตรงกนขามเสมอ 4. แรงคนมขนาดเทากนและมทศตรงกนขาม ดงนนวตถจงอยในสภาพสมดล ( ความรในกฏการเคลอนทขอท 3 ของนวตน กลาววาทกแรงกรยา จะตองมแรงปฏกรยา กระทากบวตถคนละกอน แรงทงสองหกลางกนไมได เกดขนทงในสภาวะสมดล และระบบเคลอนท ) จากความรนเอง คาตอบคอ ขอ 4. ดานทกษะกระบวนการ 3. ในการทดลองเรองความสมพนธระหวางแรงกบความเรง โดยใชนาหนกนอตเปนแรงดงใหรถทดลองเคลอนทบนรางไมซงชดเชยแรงเสยดทาน และหาความเรงของรถทดลองจากจดบนแถบกระดาษทถกรถดงผานเครองเคาะสญญาณเวลา มการทาซาจนไดขอมลมากพอนามาเขยนกราฟไดดงรป ถารถทดลอง 1 คนม

ความเรง(cm/s )

จานวนนอต

100

50

1 2 3 4

2

53

มวล 500 กรม จากสถานการณดงกลาวสรปไดวาอยางไร ก. จานวนนอตมผลตอความเรงของวตถ ข. ตวแปรตนทใชในการศกษาครงน คอ จานวนนอต และตวแปรตาม คอ ความเรงของวตถ ค. ถารถทดลองมมวลไมคงท กราฟทไดจะเปนไฮเปอรโบลา ง. ปรบความเอยงของรางไมมากเกนไป ( จากกฏขอท 2 ของนวตน ถาแรงลพธทกระทากบวตถไมเปน 0 เมอออกแรงผลกรถเบาๆ รถจะ เคลอนทไดดวยความเรวเพมขนอยางสมาเสมอ ) ดานการนาไปใช 4.ดาวเคราะหดวงหนงมมวลมากกวาโลก 3 เทา แตรศมเปนหนงในสของรศมโลกคาความเรงเนอง จากความโนมถวง ทผวของดาวเคราะหดวงนนจะเปนกเทาของทผวโลก 1. 22 2. 48 3. 56 4.74 (จากสตร F = Gm1m2 / R

2 พบวาคาความเรงเนองจากความโนมถวงแปรผนโดยตรงกบมวล และแปรผกผนกบรศมยกกาลงสอง และการแกสมการ) จากความรนเอง คาตอบคอ ขอ 4. 2.2 แบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะห การสรางแบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะหวชา ฟสกส เรอง แรง มวล และกฎการเคลอนทของนวตน ดาเนนการ ดงน 1.ศกษาเทคนคการสรางขอสอบจากหนงสอตางๆทเกยวกบการสรางขอสอบ หนงสอการวดและการประเมนผล เพอเปนแนวทางในการสรางแบบทดสอบวดทกษะการคดวเคราะห 2.สรางแบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะห เรอง แรง มวล และกฎการเคลอนทของนวตน ทประกอบดวย 5W และ 1H ประกอบดวย what(อะไร) where ( เมอไร) why (ทาไม) when(เมอไร) who (ใคร) และ How (อยางไร) 3. นาแบบทดสอบใหผ เชยวชาญจานวน 3 ทานทาการตรวจสอบความเหมาะสมของแบบทดสอบในเรองของสถานการณ ภาษา คาถาม เนอหา เพอแกไขปรบปรงโดยใชคาดชนความสอดคลอง (IOC) ตงแต 0.66 ขนไป และการหาคณภาพขอสอบของแบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะห

54

วชา ฟสกส เรอง แรง มวล และกฎการเคลอนทของนวตน ใชวธการของวทนยและซาเบอร ( Whitney and sabers ) 4.แกไขปรบปรงขอสอบและนาไปทดสอบกบ นกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 4 แผนการเรยนวทยาศาสตร-คณตศาสตร ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2552 โรงเรยนสาธต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร (ฝายมธยม) จานวน 2 หองเรยน 5. นาแบบทดสอบไปใชกบกลมตวอยาง 6. ตรวจผลการทดสอบดานการวดความสามารถในการคดวเคราะห 7. การดาเนนการทดลอง ในการศกษาคนควาครงนผวจยไดกาหนดขนตอนการทดลอง ดงน 1. สมเลอกนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 โรงเรยนสาธต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร(ฝายมธยม) เปนกลมตวอยางจานวน 1 หอง เรยน เปนจานวน 45 คน 2.ทดสอบกอนเรยนโดยใชแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางทางการเรยนวชาฟสกส และแบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะห 3. ดาเนนการการเรยนรโดยการจดกจกรรมการเรยนการสอนโดยใชชดกจกรรมฟสกส PDCA เปนเวลา 14 ชวโมง 4. เมอสนสดการสอนตามขนตอนทระบแลว ทาการทดสอบหลงเรยนโดยใชแบบทดสอบวดผลฤทธทางการเรยน เรอง แรง มวล และกฎการเคลอนทของนวตน และแบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะห 5. ตรวจสอบผลจากแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน แบบทดสอบวดความสามารถดานการคดวเคราะหแลวหาคาสถตเพอทดสอบสมมตฐานตอไป

55

8. การวเคราะหขอมล 7.1 สถตพนฐาน 7.1.1 หาคาเฉลยของคะแนนทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน (ลวน สายยศ และองคณา สายยศ. 2538: 73)

จากสตร N

XX

เมอ X แทน คาเฉลยของคะแนน X แทน ผลรวมของคะแนนทงหมด N แทน จานวนนกเรยนทงหมด

7.1.2 คาเบยงเบนมาตรฐาน

จากสตร )1(

)(..

22

NN

XXNDS

เมอ S.D. แทน คาเบยงเบนมาตรฐานของคะแนน

X แทน ผลรวมของคะแนนทงหมด 2X แทน ผลรวมของคะแนนแตละตวยกกาลงสอง N แทน จานวนนกเรยนทงหมด

7.1.3 หาคาความแปรปรวน (Variance )

จากสตร )1(

)( 222

NN

XXNS

เมอ 2S แทน คาความแปรปรวนของคะแนน

X แทน ผลรวมของคะแนนทงหมด 2X แทน ผลรวมของคะแนนแตละตวยกกาลงสอง N แทน จานวนนกเรยนทงหมด

56

7.2 สถตทใชในการหาคณภาพของเครองมอทใชในการวจย 7.2.1 หาคาดชนความสอดคลองของแบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะห (พวงรตน ทวรตน. 2540: 117)

IOC = R

เมอ IOC แทน ดชนความสอดคลองขอคาถามกบลกษณะพฤตกรรม R แทน ผลรวมคะแนนความคดเหนของผ เชยวชาญทงหมด แทน จานวนผ เชยวชาญ 7.2.2 หาคาความยากงาย (p) และคาอานาจจาแนก (r) ของแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางวทยาศาสตรเปนรายขอ (Item Analysis) โดยใชเทคนค 27 % ของ จง เตห ฟาน (พวงรตน ทวรตน. 2540: 131) 7.2.3 หาคาความเชอมนของแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางวทยาศาสตร โดยใชสตร KR-20 ของคเดอร รชารดสน (พวงรตน ทวรตน. 2540: 123)

จากสตร

21

1 ttt S

pq

k

kr

เมอ ttr แทน คาความชอมนของแบบทดสอบ

k แทน จานวนขอของแบบทดสอบ p แทน สดสวนของคนทาถกในแตละขอ

= จานวนของคนททาถก จานวนคนทงหมด

q แทน สดสวนของคนทาผดในแตละขอ = 1 – p 2

tS แทน ความแปรปรวนของคะแนนทงฉบบ

57

7.3 สถตทใชในการทดสอบสมมตฐาน 7.3.1 ใชคาสถต t – test Dependent เพอเปรยบเทยบคะแนนจากแบบทดสอบ วดผลสมฤทธและความสามารถในการคดวเคราะหกอนเรยนและหลงการใชชดกจกรรม โดยใช t – test Dependent (ลวน สายยศ และ องคณา สายยศ. 2538: 104)

1

))(( 22

n

DDn

Dt

เมอ t แทน คาใชในการพจารณา t – test Dependent D แทน ผลรวมของความแตกตางรายคระหวางคะแนนการ

ทดสอบหลงและกอนใชชดกจกรรม 2D แทน ผลรวมกาลงสองของความแตกตางรายคระหวาง

คะแนนทดสอบหลงและกอนใชชดกจกรรม n แทน จานวนนกเรยนในกลมตวอยาง

58

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล ในการวเคราะหขอมลผวจยไดใชสญลกษณในการวเคราะหขอมล ดงน N แทน ประชากรกลมเปาหมาย

X แทน คาคะแนนเฉลย S 2 แทน คาความแปรปรวนของคะแนน D แทน ผลรวมของความแตกตางรายคระหวางคะแนนการทดสอบ หลงและกอนใชชดกจกรรม

D 2 แทน ผลรวมของกาลงสองของความแตกตางรายคระหวางคะแนน

การทดสอบหลงและกอนใชชดกจกรรม t แทน คาสถตทใชในการพจารณาการแจกแจงคาท (t – distribution)

ผลการวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลและการแปรผลการวเคราะหขอมลในการทดลองครงน ผ วจยเสนอตามลาดบขนตอน ดงน 1. ผลการเปรยบเทยบผลสมฤทธของการเรยนวชาผลสมฤทธทางการเรยนวชาฟสกส แรง มวล และกฎการเคลอนทของนวตนโดยใชชดกจกรรมฟสกส PDCA กอนเรยนและหลงเรยน ตาราง 3 เปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาฟสกส แรง มวล และกฎการเคลอนทของนวตน โดยใชชดกจกรรมฟสกส PDCA กอนเรยนและหลงเรยน

การทดลอง N X S 2 D 2D T

กอนเรยน 45 19.35 7.90 282 2267 16.67 *

หลงเรยน 45 25.64 12.19

68.1)44,05(. t

59

จากตาราง 3 พบวา คะแนนผลสมฤทธทางการเรยนวชาฟสกส แรง มวล และกฎการเคลอนทของนวตนโดยใชชดกจกรรมฟสกส PDCA กอนเรยนและหลงเรยนแตกตางกนมนยสาคญทางสถต .05 นน คอ ผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตรหลงเรยนโดยใชชดกจกรรมการเขยนแผนผงมโนมต สงกวากอนเรยน ซงเปนไปตามสมมตฐานขอท 1 2. ผลการเปรยบเทยบคะแนนความสามารถดานการคดวเคราะหกอนเรยนและหลงเรยน ตาราง4 เปรยบเทยบความสามารถในการคดวเคราะห ทเรยนโดยใชชดกจกรรมฟสกส PDCA กอนเรยนและหลงเรยน

การทดลอง N X S 2 D 2D t

กอนเรยน 45 14.42 4.25 248 1576 16.93 * หลงเรยน 45 20.00 3.82

68.1)44,05(. t จากตาราง 4 พบวา คะแนนการวดความสามารถในการคดวเคราะหของนกเรยน กอนเรยนและหลงเรยน โดยใชชดกจกรรมฟสกส PDCA แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต .05 นนคอ ผลการวดความสามารถในการคดวเคราะหหลงเรยนโดยใชชดกจกรรมฟสกส PDCA สงกวากอนเรยนโดยใชชดกจกรรมการเขยน แผนผงมโนมต ซงเปนไปตามสมมตฐาน ขอท 2

60

บทท 5 สรปผล อภปรายผลและขอเสนอแนะ

ในการวจยครงนเปนการศกษาผลสมฤทธทางการเรยน ความสามารถในการคดวเคราะห ทไดรบการสอนโดยใชชดกจกรรมฟสกส PDCA สาระการเรยนร เรอง แรง มวล กฎการเคลอนทของนวตน ของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 4 แผนการเรยนวทยาศาสตร-คณตศาสตร ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2552 โรงเรยนสาธต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร (ฝายมธยม) ซงสามารถสรปขนตอนและวธการศกษา ดงน จดมงหมายของการศกษาคนควา 1. เพอศกษาผลสมฤทธทางวทยาศาสตรกอนเรยนและหลงเรยนของนกเรยนทเรยนโดยใชชดกจกรรมฟสกส PDCA 2. เพอศกษาความสามารถในการคดวเคราะหของนกเรยนกอนเรยนและหลงเรยนโดยใชชดกจกรรมฟสกส PDCA สมมตฐานในการศกษาคนควา 1.นกเรยนทเรยนรจากชดกจกรรมฟสกส PDCA มผลสมฤทธทางวทยาศาสตร หลงเรยนสงกวากอนเรยน

2.นกเรยนทเรยนรจากชดกจกรรมฟสกส PDCA มความสามารถในการคดวเคราะหในวชาวทยาศาสตร หลงเรยนสงกวากอนเรยน วธดาเนนการศกษาคนควา ประชากร ประชากรทใชในการศกษาคนควาครงน เปนนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 4 แผนการเรยนวทยาศาสตร-คณตศาสตร ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2552 โรงเรยนสาธต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร (ฝายมธยม) ทเรยนวชาฟสกส จานวน 2 หองเรยน จานวนนกเรยนทงหมด จานวน 94 คน

61

กลมตวอยาง กลมตวอยางทใชในการวจยครงนเปนนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 4 แผนการเรยนวทยาศาสตร-คณตศาสตร ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2552 โรงเรยนสาธต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร (ฝายมธยม) จานวน 1 หอง เรยน เปนจานวน 45 คน ไดมาจากการสมอยางงาย เนอหาทใชในการศกษาคนควา เนอหาทใชในการศกษาคนควาเปนเนอหาสาระการเรยนรกลมวทยาศาสตร ชวงชนท 4 ชนมธยมศกษาปท 4 ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2544 เรอง แรง มวล และกฎการเคลอนทของนวตน เครองมอการศกษาคนควา เครองมอทใชในการศกษาครงน ประกอบดวย 1. แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตร เรอง เรอง แรง มวล กฎการเคลอนทของนวตน ทผวจยสรางขนเปนแบบชนดเลอกตอบ 4 ตวเลอก จานวน 40 ขอ คาความยากงาย (p) ระหวาง .20 - .80 คาอานาจจาแนก (r) ตงแต .20 ขนไป มคาความเชอมน 0.82 3. แบบทดสอบวดความสามารถดานการคดวเคราะห เปนชนดแบบอตนย 6 ขอหลก คาความยากงาย (p) ระหวาง .20 - .80 มคาอานาจจาแนก (r) ตงแต .20 ขนไป มคาความเชอมน 0.88 วธดาเนนการทดลอง 1. ดาเนนการทดลองกบนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 4 แผนการเรยนวทยาศาสตร-คณตศาสตร ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2552 โรงเรยนสาธต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร (ฝายมธยม) จานวน 1 หอง เรยน เปนจานวน 45 คน 2. เตรยมการจดการเรยนการสอนโดยแนะนาวธเรยนและบทบาทของครและนกเรยน 3.ทาการทดสอบกอนเรยนโดยใชแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตรและ แบบทดสอบวดความสามารถดานการคดวเคราะห กบนกเรยนแผนการเรยนวทยาศาสตร-คณตศาสตร 4. ดาเนนการจดตามระยะเวลาทกาหนดในแตละกจกรรม 5. เมอสนสดการเรยนการสอนแลวใหนกเรยนทาแบบทดสอบวดผลสมฤทธทาง

62

การเรยนและแบบทดสอบวดความสามารถดานการคดวเคราะหกบนกเรยนชนมธยมศกษาปท4 แผนการเรยนวทยาศาสตร-คณตศาสตร 6. ตรวจผลการทดสอบแลวนาคะแนนทไดมาวเคราะหโดยวธทางสถต เพอตรวจสอบสมมตฐานวเคราะหขอมลเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตรและความสามารถดานการคดวเคราะห การวเคราะหขอมล ในการศกษาคนควาผวจยไดทาการวเคราะหขอมล ดงน

เปรยบเทยบผลสมฤทธทางวทยาศาสตรและความสามารถในการคดวเคราะหกอนเรยนและหลงเรยน โดยใช t – test dependent samples สรปผลการศกษาคนควา จากผลการศกษาคนควาสามารถสรปไดดงน 1. ผลสมฤทธทางการเรยนวชาฟสกสของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 แผนการเรยนวทยาศาสตร-คณตศาสตร ทเรยนโดยใชชดกจกรรมฟสกส PDCA เรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 2. ความสามารถในการคดวเคราะหของนกเรยนมธยมศกษาปท 4 กอนเรยนและหลงเรยนโดยใชชดกจกรรมฟสกส PDCA แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 อภปรายผลการศกษาคนควา จากการศกษาผลสมฤทธทางวทยาศาสตรและความสามารถในการคดวเคราะห โดยใชชดกจกรรมฟสกส PDCA สามารถอภปรายไดดงน 1.ศกษาผลสมฤทธทางการเรยนวชาฟสกสของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 ทไดรบการสอนโดยใชชดกจกรรมฟสกส PDCA แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ซงเปนไปตามสมมตฐานขอท 1 อภปรายไดดงน

การจดการเรยนรวชาฟสกส โดยใชชดกจกรรมฟสกส PDCA โดยใหนกเรยนไดแสดงความคด ความเขาใจในเนอหาทเรยนออกมา ซงมลกษณะเปนรปธรรม ทาใหนกเรยนมองเหนภาพรวมของความคดทไดในแตละเรอง สามารถจดระบบความคดความเขาใจทมตอบทเรยนไดเปนอยางด โดยมดวยกระบวนการแบบ PDCA ไดแก ขนวางแผน (P = Plan) เปนขนตอนทนกเรยนไดศกษาคนควาขอมลจากสถานการณทกาหนดใหในชดกจกรรมฟสกส PDCA และนาเอาขอมลมาจดกระทาอยางม

63

ความหมายเพอนาไปสการพฒนาการคด การสรปองคความร ขนปฏบต (D =do) เปนขนตอนทนกเรยนไดศกษาและลงมอปฏบตดวยตนเอง จากสถานการณทกาหนดใหในชดกจกรรมฟสกส PDCA และนาเอาขอมลมาจดกระทาอยางมความหมาย ขนตรวจสอบ (C = Check)ปรบปรง พฒนาแกไขผลงานอยางเปนระบบ พรอมทงไดฝกทกษะการประชาสมพนธ ขนปรบปรงแกไข ( A = Action) ชนสดทายกอนนาเสนอขอมลหนาชนเรยน และเผยแพรโดยเขยนออกมาในรปของแผนผงมโนมต มการแลกเปลยนความรกนระหวางนกเรยนในชนเรยน จากเหตผลดงกลาว สนบสนนวาผลสมฤทธทางการเรยนวชาฟสกสของนกเรยนทไดรบการสอน โดยใชชดกจกรรมฟสกส PDCA มผลสมฤทธทางการเรยนวชาฟสกสเรอง แรง มวล และกฎการเคลอนทของนวตน สงกวากอนเรยน 2. ความสามารถในการคดวเคราะหของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 กอนเรยนและหลงเรยน โดยใชชดกจกรรมฟสกส PDCAอยางมนยสาคญทางสถต ทระดบ .05 ซงเปนไปตามสมมตฐาน ขอท 2 อภปรายไดดงน การจดการเรยนรโดยใชชดกจกรรมฟสกส PDCA เปนการสอนทเนนใหนกเรยนเกดการเรยนรในหลกการดวยตนเอง เนนพฒนากระบวนการคดของนกเรยน เปดโอกาสใหผ เรยนคดอยางรอบคอบภายใตหลกการทเปน จากเหตผลดงกลาวสนบสนนไดวา ความสามารถดานการคดวเคราะหของนกเรยนทไดรบการสอนโดยชดกจกรรมฟสกส PDCA เรอง แรง มวล กฎการเคลอนทของนวตน หลงเรยนสงกวากอนเรยน ขอเสนอแนะในการนาผลการวจยไปใช จากการศกษาคนควาครงนผวจยมขอเสนอแนะซงเปนประโยชนตอการจดกจกรรมการเรยนรและการศกษาตอไปน 1. การนาชดกจกรรมไปใชในการจดกจกรรมการเรยนรครผสอนควรทาความเขาใจเกยวกบชดกจกรรมและลองทาแบบฝกหดทกขอเพอหาขอบกพรองของชดกจกรรม 2. ควรเปดโอกาสใหนกเรยนไดซกถามเพอทาความเขาใจกบชดกจกรรมในสวนทยงไมเขาใจ

3. จากการวจยพบวา นกเรยนทไดรบการสอนโดยใชชดการสอนมผลสมฤทธทางการเรยน หลงเรยนสงกวาผลสมฤทธทางการเรยนกอนเรยน ดงนนผ วจยจงขอเสนอใหครผสอนวชาฟสกสระดบชนมธยมศกษาตอนปลาย จดการเรยนการสอนโดยใชชดกจกรรมอยางตอเนอง เพอใหนกเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนสงขน และมทกษะในการเรยนโดยใชชดกจกรรมยงขน และยงเปนการเปดโอกาสใหผ เรยนแสดง ความคดเหน ฝกการตดสนใจ แสวงหาความรดวยตนเอง มความรบผดชอบตอตนเองและสงคม ชวยเหลอซงกนและกนและนอกจากนนยงเปนการปลกฝงลกษณะนสยใหมความซอสตยตอตนเอง

64

บรรณานกรม

บรรณานกรม กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ. (2540). การปฏรปการเรยนรทเนนผเรยนเปนสาคญทสด: แนวทางสการปฏบต. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภา. กรองกาญจน อรณรตน. (2536). กระบวนการเขยนชดแผนการสอน. เชยงใหม คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม. กาญจนา เกยรตประวต. (2524). วธสอนทวไปและทกษะการสอน. กรงเทพฯ: ภาควชาหลกสตรและการสอน คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. กลยา สวรรณแสง. (2538). การเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตร และความสนใจในกจกรรมวทยาศาสตรและเทคโนโลยของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 ทสอนดวยการทาโครงงานวทยาศาสตรและเทคโนโลยกบการสอนตามคมอคร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การมธยมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. เกศณย ไทยถานนดร. (2547). การศกษาผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตร และ ความสามารถ ดานการคดวจารณญาณของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 ทเรยนดวย กจกรรม วทยาศาสตร ประกอบการเขยนผงมโนมต. ปรญญานพนธ กศ.ม (การมธยมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. จต นวนแกว. (2532). ผลสมฤทธของการใชชดกจกรรมพฒนาทกษะกระบวนการทาง วทยาศาสตรสาหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 โรงเรยนขนอมพทยา จงหวดนครศรธรรมราช. วทยานพนธ ศศ.ม. (การสอนวทยาศาสตร). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ถายเอกสาร. จรพรรณ ทองเขยว. (2543). การเปรยบเทยบทกษะภาคปฏบตทางวทยาศาสตรและ ผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 ทสอนโดยใช ชดกจกรรมอปกรณการสอนวทยาศาสตร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การมธยมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. จรนนท วชรกล. (2546). ผลการฝกการคดอยางมวจารณญาณในนกเรยนชนประถมศกษาปท 6. วทยานพนธ.ศษ.ม. (จตวทยาการศกษา). ขอนแกน: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน. ถายเอกสาร.

ชลสต จนทาส. (2543). การศกษาเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตร และความสามารถในการตดสนใจอยางสรางสรรคของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 ทไดรบการสอนโดยใชชดกจกรรมการตดสนใจทางวทยาศาสตรกบการสอน ตามคมอคร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การมธยมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. ชยยงค พรหมวงศ. (2521). นวตกรรมและเทคโนโลยทางการศกษากบการสอน. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช. ชยยงค พรหมวงศ. (2525). เทคโนโลยทางการสอนและการศกษา. นนทบร: มหาวทยาลย สโขทยธรรมาธราช. ทศนา แขมมณ. (2534). คมอครรปแบบการฝกทกษะการทางานกลมสาหรบนกเรยน ชนประถมศกษาปท 5. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ธงไชย ตนทพไทย. (2548). การศกษาผลสมฤทธทางการเรยนรวทยาศาสตรและคานยม การบรโภคอาหารของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ทสอนโดยใชชดกจกรรมพฒนา ศกยภาพการเรยนรทางวทยาศาสตร. สารนพนธ กศ.ม. (การมธยมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. ธญญะ บปพเวส และคณะ. (2534). จตวทยาเบองตน. ภาควชาจตวทยาการศกษา มหาวทยาลยขอนแกน. นวลจต เชากรตพงค. (2537, ตลาคม – ธนวาคม). ความคดรวบยอดกบการเรยนการสอน. การพฒนาหลกสตร. 14(119): 6. นารรตน ฟกสมบรณ. (2541). การใชชดสงเสรมศกยภาพทางวทยาศาสตรในการพฒนา ความสามารถในการคดแกปญหาทางวทยาศาสตรและบคลกภาพนกวทยาศาสตรของ นกเรยนชนมธยมศกษาปท 1. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การมธยมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. นภาภรณ แสงด. (2541). การเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนและความสามารถในการ คดวเคราะหของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 ทเรยนโดยการสอนแบบอรยสจกบ การสอนตามคมอครการสอนของหนวยศกษานเทศน กรมสามญศกษา. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การมธยมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

ลวน สายยศ; และ องคณา สายยศ. (2538). เทคนคการวจยทางการศกษา. พมพครงท 5. กรงเทพฯ: สวรยาสาสน. วรรณทพา รอดแรงคา; และ จต นวนแกว. (2542). การพฒนาการคดของนกเรยนดวยกจกรรม ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร. กรงเทพฯ: เดอะมาสเตอรกรป แมเนจเมนท จากด. วชย วงษใหญ. (2537). การเรยนการสอนความคดรวบยอดและหลกการ. การวจยทาง การศกษา. 19 (3): 1820. วไลพร คาเพราะ. (2539). การศกษาผลสมฤทธทางการเรยนและความสามารถในการคด วเคราะห วจารณในกลมสรางเสรมประสบการณชวตของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 ทสอนโดยใชชดการเรยนแบบสบเสาะหาความร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การมธยมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. สมจต สวธนไพบลย. (2546). รายงานการวจยและพฒนาชดกจกรรมการจดกระบวนการเรยนร ทเนนผเรยนเปนสาคญดวยกจกรรมหลากหลาย. กรงเทพฯ: ศนยวทยาศาสตรศกษา. มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. สวฒน นยมคา. (2517). การสอนวทยาศาสตรแบบพฒนาความคด. กรงเทพฯ: วฒนาพานช. สวทย มลคา; อรทย มลคา. (2545). 21 วธการจดการเรยนรเพอพฒนากระบวนการคด. กรงเทพฯ: ภาพพมพ. สวทย มลคา. (2547). กลยทธการสอนคดวเคราะห. กรงเทพฯ: หางหนสวนการพมพ. เสงยม ไตรตน. (2546, มถนายน – ตลาคม). วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปกร. Ausubel, david P. (1968). Educational Psychology. New York: A Cognitive View : Holt Rinchart and Winston. Bassmajian, Ronald Keith. (1978, July). The Relationship Between Piagetian Cognitive Maturity and Schoastic Success of Students Enrolled in Audio-Tutorial Biology Program. Dissertation Abstracts International. 39(7): 210 – 4. Berger, M.C. (1984, September). Critical Thinking Ability and Nursing Student. Journal of Nursing Education. 33: 306 – 308. Bloom, Benjarmin S. (1958). Taxonomy of Education objective Hand book I : Cognitive Domain. New York: David Mac Kay Company, Inc. ------------ . (1979). Taxonomy of Education objective. London: Longman Group. Bruner, J. S.; Goodnow, J. J. & Austin, G.A. (1956). A Study of Thinking. New York:

Wiley. Bruner, Jercme. S. (1966). Studies in Cognitive Growth : Collaboration at the Center For Cognitive Studies. New York: John Wily and Sons. Collins, O.W. (1990, March). The Impact of Computer – Assisted Instruction Upon Student Achievement in Magnet School. Dissertation Abstract International. 50: 2783 – A. Dewey , J. (1933). How We Think. New York: D.C. Health Company. Ennis, Robert H. (1985 ). A logical Basic for Measuring Critical Thinking Skill. Education Leadership. 45 – 48. Gagne, Robert M. (1997). The Condition of Learning. 3rd ed. New York: Holt, Reinhart and Wingston, Inc. Good, Carter V. (1959). Dictionary of Education. Edited by Good Carter V. New York: Mc Graw – Hill Company. ------------ . (1973). Dictionary of Education. 3rd ed. New York: Mc Graw – Hill Book Company. Guilford , J.P. (1967). The Nature of Human Intelligence. New York: Mc Graw Hill. Hilgard, E.R. (1962). Introduction to Psychology. New York: Harcourt, Brace and World Inc. Houston, R. W. ; & Howsam, R. Bb. (1972). Developing Instruction Modules, A Modular System for Writing Modules College of Education. Texas: University of Houston. Klausmeir, H. J.; & Ripple, R.E. (1971). Learning and Human Abilities. New York: Harper and Row, Publishers, Inc. Klienman, Gladys S. (1936, March). General Science Teacher Questions, Pupiland Teacher Behavior and Pupils Understanding of Science. Dissertation Abstracts International. 25(17): 5153 – 4A. Krulik, S. ;& and Rudnick, J. A. (1993). Reasoning and Problem, Solving : A Hand Book for Elementary School Teacher. Boston: Allyn and Bacon.

1

ภาคผนวก

2

ภาคผนวก ก

- แบบประเมนชดกจกรรมฟสกส PDCA เรอง “แรง มวล และกฎการ เคลอนทของนวตน - แบบประเมนแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนชดกจกรรมฟสกส

PDCA - แบบประเมนแบบทดสอบวดคดวเคราะหทางการเรยนชดกจกรรมฟสกส

PDCA เรอง”แรง มวล และกฎการเคลอนท” - ชดกจกรรมฟสกส PDCA - แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนรวชาฟสกส - แบบทดสอบวดความสามารถดานการคดวเคราะห

3

โดย : ผ เชยวชาญทางการสอนวชาวทยาศาสตร ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- คาชแจง 1. การประเมนชดกจกรรมฟสกส PDCA เรอง “แรง มวล และกฎการเคลอนท” เพอวเคราะหหาคาความสอดคลองของชด ซงพจารณารายละเอยดดงน 1.1 ความเหมาะสมและความสอดคลองของชดตอผลการเรยนรทคาดหวง หรอจดประสงค 1.2 ความเหมาะสมสอดคลองสาระการเรยนรภายในชดกจกรรมฟสกส PDCA เรอง “แรง มวล และกฎการเคลอนท” 1.3 กจกรรมการสอนภายในชดกจกรรมฟสกส PDCA เรอง “แรง มวล และกฎการเคลอนท” 1.4 นาชดกจกรรมฟสกส PDCA เรอง “แรง มวล และกฎการเคลอนท” ไปใชในการจดการเรยนการสอน 2. การลงความเหนของผ เชยวชาญ ดานการสอนวชาวทยาศาสตร ใชเกณฑในการใหคะแนนดงน 4 = มความสอดคลองเหมาะสมอยในระดบดมาก 3 = มความสอดคลองเหมาะสมอยในระดบด 2 = มความสอดคลองเหมาะสมอยในระดบพอใช 1 = ไมมความสอดคลอง ไมมความเหมาะสมในการนาชดไปใช 3. เมอพจารณาแลวทาเครองหมาย / ลงในแบบประเมน

******************************************

แบบประเมนชดกจกรรมฟสกส PDCA เรอง “แรง มวล และกฎการเคลอนท” ของกลมทดลอง : ทเรยนโดยใชชดกจกรรมฟสกส PDCA เรอง “แรง มวล และกฎการ

เคลอนท”

4 ตาราง1 บนทกความเหนของผ เชยวชาญทประเมนชดกจกรรมฟสกส PDCA เรอง “แรง มวล และกฎการเคลอนท”

ท รายการ ระดบความสอดคลองเหมาะสม

มากทสด มาก พอใช ไมเหมาะสม 1. จดประสงคการเรยนร และผลการเรยนรทคาดหวง

1.1 เนอหาสาระการเรยนรสอดคลองกบจดประสงคของชดกจกรรมฟสกส PDCA

1.2 เนอหาสาระมความสอดคลองกบ มาตราฐานการเรยนร และผลการเรยนรทคาดหวง

1.3 กจกรรมสอดคลองกบจดประสงคของชดกจกรรมดวยตนเอง

1.4 กจกรรมในชดสอดคลองกบมาตราฐานการเรยนร และผลการเรยนรทคาดหวง

2. เนอหา สาระการเรยนร

2.1 ปรมาณเนอเหมาะสมกบระยะเวลาทกาหนดให 5

2.2 คาถาม มความสอดคลองกบเนอหาการเรยน

2.3 เนอหามความสอดคลองกบกจกรรม การสอน

2.4 ลาดบของเนอหามความเหมาะสม ตอการเรยน

2.5 ภาพประกอบทใชมความเหมาะสมนาสนใจ

2.6 เนอหามความเหมาะสมกบระดบชนของผ เรยน

2.7 เนอหามความกระชบ ครอบคลมเนอหา มความนาสนใจ

2.8 ชดกจกรรมมการกาหนดจดประสงค และวธการใชชดการเรยนรดวยตนเอง อยางชดเจน

3. กจกรรมการเรยนการสอน

3.1 กจกรรมการเรยนการสอนนาสนใจ

3.2 ลาดบเนอหามลาดบขนตอนตอเนอง

3.3 กจกรรม ในชดมความสอดคลองกบเรองทสอน

3.4 กจกรรมมความเหมาะสมกบระดบผ เรยน

3.5 กจกรรมการเรยนรเนนใหผ เรยน เรยนรดวยตนเองอยางมประสทธภาพ

5 ตาราง1 (ตอ)

ท รายการ ระดบความสอดคลองเหมาะสม

มากทสด มาก พอใช ไมเหมาะสม 3.6 กจกรรมการเรยนรเปดโอกาสใหผ เรยน ไดแสดง

ความคดเหน อยางอสระ

3.7 ในกจกรรมการเรยนร นกเรยนไดใชกระบวนการ ฝกแกปญหา ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร และสงเสรมความรอบร

4 การนาไปใช

4.1 ชดกจกรรมฟสกส PDCA เหมาะสมตอการนาไปใช สาหรบนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 4

4.2 ชดกจกรรมฟสกส PDCA มความสะดวกตอการนาไปใช สาหรบครผสอน

4.3 ชดกจกรรมฟสกส PDCA สามารถฝกทกษะการเรยนร และสามารถใหนกเรยนสามารถเรยนรดวยตนเอง

4.4 ชดกจกรรมฟสกส PDCA เปนชดสะดวกตอการนาไปใชของอาจารยและนกเรยน

4.5 มวธการอธบายการใชชดใหกบนกเรยนอยางชดเจนผ เรยนสามารถนาไปใชเรยนได

ขอเสนอแนะ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ...............................................................................................................................................................

ผ เชยวชาญ ...................................... ......./....../......

6

โดย : ผ เชยวชาญทางการสอนวชาวทยาศาสตร ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- คาชแจง 1. การประเมนแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาฟสกส เรองแรง มวล และกฎการเคลอนทของนวตน เพอวเคราะหหาคา IC แบงคณลกษณะทตองการประเมนไดดงน 1.1 ความชดเจนของคาถาม 1.2 ความเหมาะสมของตวเลอก 1.3 ความสอดคลองกบจดประสงค 1.4 ความสอดคลองกบพฤตกรรมทตองการวด 2. เกณฑการประเมนของผ เชยวชาญดานการสอนวชาวทยาศาสตร มเกณฑการใหคะแนนดงน +1 = เมอทานแนใจวาขอสอบนนสามารถวดไดตรงตามพฤตกรรมทตองการวด และมความชดเจน ของขอคาถาม สอดคลองกบจดประสงค และตวเลอกมความเหมาะสม 0 = เมอทานไมแนใจวาขอสอบนนสามารถวดไดตรงตามพฤตกรรมทตองการวด และมความชดเจน ของขอคาถาม สอดคลองกบจดประสงค และตวเลอกมความเหมาะสม -1 = เมอทานแนใจวาขอสอบนน ไมสามารถวดไดตรงตามพฤตกรรมทตองการวด และไมมความชดเจน ของขอคาถาม ไมสอดคลองกบจดประสงค และตวเลอกไมมความเหมาะสม

****************************************** ตาราง บนทกความเหนของผ เชยวชาญทประเมนแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาฟสกส

ขอท ระดบความเหน

ขอท ระดบความเหน

+1 0 -1 +1 0 -1 1 21 2 22

แบบประเมนแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนชดกจกรรมฟสกส PDCA เรอง”แรง มวล และกฎการเคลอนท”

7 3 23 4 24 5 25 6 26 7 27 8 28 9 29 10 30 11 31 12 32 13 33 14 34 15 35 16 36 17 37 18 38 19 39 20 40

ผ เชยวชาญ

..................................... ......./....../......

8

โดย : ผ เชยวชาญทางการสอนวชาวทยาศาสตร ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- คาชแจง 1. การประเมนแบบทดสอบวดทกษะการเรยนรทางฟสกสทเรยนโดยใชชดกจกรรมฟสกส PDCA เพอวเคราะหหาคา IC แบงคณลกษณะทตองการประเมนไดดงน 1.1 ความชดเจนของคาถาม 1.2 ความสอดคลองกบทกษะทตองการวด 1.3 ความสอดคลองกบจดประสงค 2. เกณฑการประเมนของผ เชยวชาญดานการสอนวชาวทยาศาสตร มเกณฑการใหคะแนนดงน +1 = เมอทานแนใจวาขอสอบนนสามารถวดทกษะการเรยนรทางฟสกส ทตองการวด มความชดเจน ของขอคาถามและมความสอดคลองกบจดประสงค 0 = เมอทานไมแนใจวาขอสอบนนสามารถวดทกษะการเรยนรทางฟสกสทตองการวด มความชดเจน ของขอคาถามและมความสอดคลองกบจดประสงค -1 = เมอทานแนใจวาขอสอบนน ไมสามารถวดทกษะการเรยนรทางฟสกส ทตองการวด มไมมความชดเจน ของขอคาถามและไมมความสอดคลองกบจดประสงค

****************************************** ตาราง บนทกความเหนของผ เชยวชาญทประเมนการประเมนแบบทดสอบวดทกษะการคดวเคราะหทาง วชาฟสกส

ผ เชยวชาญ ......................................

ขอท ระดบความคดเหน

+1 0 -1 1 2 3 4 5 6

แบบประเมนแบบทดสอบวดทกษะคดวเคราะหทางฟสกสทเรยนโดยใชชดกจกรรมฟสกส

PDCA เรอง “แรง มวล และกฎการเคลอนท”

9

ชดกจกรรม PDCA

เรอง แรง มวล และกฎการเคลอนทของนวตน

รายวชา ฟสกส ระดบชนมธยมศกษาปท 4

ชอ..............................ชน.......... เลขท........ โรงเรยนสาธต มศว ประสานมตร (ฝายมธยม)

10

ชดกจกรรมPDCA เรองแรง มวล และกฎการเคลอนทของนวตน ในสวนของเนอหาเรยบเรยงขน ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 สาระการเรยนรพนฐานและเพมเตม รายวชาฟสกส ว 40201 ซงเนอหาสวนใหญเนนการใหนกเรยนสามารถนาไปประยกตใชประโยชนในชวตประจาวนเพอใหนกเรยนสามารถเรยนรเนอหาไดดวยตนเองจงไดเรยบเรยงเนอหาใหกระชบและนาสนใจและนอกจากนยงไดแทรกรปภาพและคาถามชวนคดไวตลอดทาใหไมเบอในการอานและทากจกรรม ผจดทาชดกจกรรมเปนอยางยงวา เอกสารชดนจะมประโยชนในการเรยนรเนอหาตามหลกสตร นกเรยนไดฝกฝนทกษะการอาน ทกษะการคด และทกษะการเขยน และสามารถประยกตใชความรทกดานในชวตประจาวนไดอยางเหมาะสม อ.เกรก ศกดสภาพ กลมสาระการเรยนรวชาวทยาศาสตร

คานา

11 หวขอ หนา มวล นาหนก ..................................................................................................... แรง และแรงลพธ................................................................................................... กฎการเคลอนทของนวตน ................................................................................... กฎแรงดงดดระหวางมวล....................................................................................... การนากฎการเคลอนทของนวตนไปใช....................................................................

สารบญ

12

ชดกจกรรม PDCA เรอง มวล แรง และกฎการเคลอนทของนวตน ประกอบดวย หนวยท 1 มวล นาหนก หนวยท 2 แรง และแรงลพธ ( Force and Net force ) หนวยท 3 กฎการเคลอนทของนวตน และกฎแรงดงดดระหวางมวล หนวยท 4 การนากฎการเคลอนทของนวตนไปใช

เนอหาชดกจกรรมฟสกส เรอง มวล แรง และกฎการเคลอนท ชนมธยมศกษาปท 4

ใชเวลาเรยน 14 ชวโมง

เซอรไอแซค นวตน ซงมชวตอยระหวางปค.ศ.1642-1727 เปนผคนพบกฏการเคลอนทของวตถโดยอาศยคณตศาสตรของแคลคลสทเขาเปนผคนพบเชนเดยวกน นวตนเปนทงนกฟสกส นกดาราศาสตร และนกคณตศาสตรทสาคญทสดคนหนงของโลก

13ขอแนะนาการใชชดกจกรรม

ชดกจกรรมการเรยนรฟสกสจดทาขนโดยมจดประสงคเพอใหนกเรยนไดเกดกระบวนการคดอยางมระบบและทาใหการเรยนการสอนมประสทธภาพมากยงขนจงไดจดการฝกใหนกเรยนเกดกระบวนการคดอยางเปนระบบโดยมขนตอนดงนคอ

1. ขน P เปนขนตอนทตองการใหนกเรยนเขาใจวาในเนอหาของแตละหนวยการเรยนรนนมสาระการเรยนร ผลการเรยนรทคาดหวง อยางไร ซงในขนนมหนวยยอยคอ ขนสงเสรมความร เปนตวหลกในการดาเนนกจกรรมน

2. ขน D เปนขนตอนทตองการใหนกเรยนไดฝกปฏบตเพอใหเกดความชานาญ ซงในขนนมหนวยยอยคอ ขนปฏบตการดมประโยชนตอสงคม เปนตวหลกในการดาเนนกจกรรมน

3. ขน C เปนขนตอนทตองการใหนกเรยนไดมการตรวจสอบความรความสามารถหลงจากไดมการศกษา และหลงปฏบตแลว เพอทจะไดแกไขและปรบปรงขอผดพลาด ขนนกจกรรมยอย คอชวยกนคดชวยกนทา

4. ขน A เปนขนทเมอมการตรวจสอบหาขอบกพรองแลวแกไขจนเปนทเขาใจแลว กนาไปปฏบตเพอใหเกดประโยชนตอตนเอง และผ อนได ขนนกจกรรมยอยคอ ขนพฒนาและเผยแพรผลงานเปนตวหลกในการดาเนนกจกรรมน

นกเรยนจะไดเรยนรจากกจกรรมทหลากหลายซงในชดกจกรรมนเปนกจกรรมทสงเสรมการคดในระดบขนสงคอการคดอยางมวจารณญาณเพอใหเยาวชนของชาตมความกาวไกลตามประเทศตางๆของโลกไดเรยนรและมงหวงใหนกเรยนเปนผ มสมรรถนะ(ความสามารถ) ทางฟสกส 3 ดาน ไดแก

1. มความสามารถในดานการรอบร 2. มความสามารถดานปฏบตการ 3. มความสามารถดานการพฒนาคณลกษณะการคนควาหาความรโดยการเรยนรในชดกจกรรม

ไดจดลาดบขนตอนทเนนการเพมพนประสบการณทางการสงเสรมความรอบร สงเสรมการปฏบตการด มประโยชนตอสงคม และ สงเสรมการพฒนาและเผยแพรผลงาน

14 วธการเรยนรวทยาศาสตรจากชดกจกรรมวทยาศาสตรน 1. อานทาความเขาใจขอแนะนาการเรยนรจากชดกจกรรมนใหชดเจน 2. สรางความรสกทดใหกบตนเอง วาเราเปนผ มความสามารถ และพรอมทจะเรยนรทกสงทสรางสรรค 3. มความเปนอสระทจะเรยนรตามกจกรรมทเตรยมไวใหในชดกจกรรม 4. อาน คด เขยน ปฏบต อยางรอบคอบในทกกจกรรม 5. ใชเวลาในการเรยนรอยางคมคา เพอทาใหตนเองมความสามารถเพมมากขน 6. ตระหนกอยเสมอวาจะเรยนรวทยาศาสตรเพอนามาพฒนาตนเองและพฒนาสงคม 7. ขณะทนกเรยนศกษาชดกจกรรมถามปญหาเกดขนใหนกเรยนจดขอสงสยไวแลวถามครผสอนในภายหลง

การเตรยมตวเพอการศกษาดวยตนเอง

นกเรยนควรมการศกษาคนควาหาความรจากแหลงเรยนรตางๆ เพมเตม เชน อนเตอรเนต เปนตน การศกษาเอกสารการสอน

1. การอานเนอหาในแตละเรอง ควรอานโดยละเอยดรอบคอบ ขดเสนใตในสวนทตองการเนน ในระหวางเนอหาจะมคาถามแทรกอยตลอดใหนกเรยนตอบคาถามไปพรอมๆ กบการเรยนรพยายามตอบทกขอและนกเรยนใหคะแนนตนเองในแตละคาตอบดวย โดยนกเรยนประเมนเองวาคาตอบของตนเองควรจะไดคะแนนเทาใด แลวครผสอนจะตรวจสอบใหคะแนนอกครงตามเกณฑการตอบในแตละขอ

2. นกเรยนสามารถทราบคาตอบของแบบประเมนตนเองกอนเรยน – หลงเรยน และกจกรรม คาถามระหวางเรยนไดเมอมการอภปรายบทเรยนรวมกบครผสอน (เฉลยเปนแคแนวการตอบเทานน นกเรยนควรอานทาความเขาใจเนอหาและคดวเคราะหแลวตอบคาถามใหไดดกวานน)

*** ขอใหนกเรยนทกคนไดเรยนรวทยาศาสตรอยางมความสข **

วธการศกษาชดกจกรรม

15

ชดกจกรรมฟสกสPDCA ผลการเรยนรทคาดหวง

1. ดานการสงเสรมความรอบร(ขน P) 1.1 เขาใจความหมายของเนอหาในแตละหนวยการเรยนร 1.2 สามารถสรปเนอหาในแตละหนวยการเรยนร

2. ดานการปฏบตการด มประโยชนตอสงคม(ขน D และ C) 2.1 มทกษะกระบวนการคดอยางมวจารณญาณ 2.2 มการพฒนาความสามารถทางวทยาศาสตร 2.3 ทากจกรรมและการทดลองของหนวยการเรยนร 2.4 ฝกบรณาการความรทไดไปใชประโยชนตอตนเองและสงคมได

3. ดานการพฒนา และเผยแพรผลงาน(ขน A) 3.1 ตรวจสอบ และปรบปรงแกไขผลงานดวยตนเองได 3.2 ฝกเขยนคาถามเพอใหผ อนตอบคาถามไดอยางหลากหลาย 3.3 ฝกประเมนผลงานของตนเองและของผ อนได

การวดผลและประเมนผลการเรยนร 1. กระบวนการทางาน 2. การแสดงความคดเหนจากการปฏบตกจกรรม 3. ผลงาน / ชนงาน 4. ผลการประเมนตนเอง และประเมนผ อน

16ขน P เปนขนทตองการใหนกเรยนเขาใจความหมายของเนอหาในแตละหนวยการเรยนร หนวยท 1 มวล (mass)

มวล หมายถงสมบตของวตถทตานตอการเปลยนสภาพการเคลอนทของวตถ วตถทมมวลมากจะสามารถตานการเปลยนสภาพการเคลอนทไดมาก วตถทมมวลนอยจะสามารถตานการเปลยนสภาพการเคลอนทไดนอยเชนวตถทอยนง มมวลมากจะทาใหเคลอนทจะทาไดยากกวาวตถทมมวลนอย ทานองเดยวกนวตถทกาลงเคลอนทมมวลมากจะทาใหหยดนงไดยากกวาวตถทมมวลนอย มวลจงมสมบตคลายกบความเฉอย

หนวยท 1 : เรอง มวล นาหนก

มวล ( Mass)

ขอควรรเพมเตม เรานยามกลาวถงมวลใน 2 ลกษณะ คอ 1.มวลแหงความเฉอย (inertial mass ) เปนคามวลของวตถทพจารณาไดจากกฎการเคลอนทขอท 2 ของนวตน 2.มวลแหงความโนมถวง (gravitational mass) เปนคามวลทพจารณาไดจากการชงหาขนาดของนาหนกของวตถเทยบกบคามวลมาตรฐาน (standard mass) ในการศกษาระดบนเราถอวามวลมคงท แตจากการศกษาระดบสงขน ในปจจบนนกฟสกสเชอกนวา ถามวลมอตราเรวมากๆ มวลของวตถจะมากขนไปดวย โดยเฉพาะขณะทมวลมความเรวเขาใกลแสง มวลของวตถจะมคาเขาใกลอนนต (infinity “ ’’)

17ขน D เปนขนตอนทฝกใหนกเรยนไดกระทาและปฏบตกจกรรมเพอใหมความรความในแตละ หนวยการเรยนรนน คาชแจง : นกเรยนในกลมชวยกนศกษากจกรรมท 1.1 แลวรวมกนทากจกรรมการทดลอง ตอบ คาถาม และ สรปเปนความรลงในบตรบนทกกจกรรมท 1.1 กจกรรมท 1.1 มวล จดประสงค เพอศกษาความหมายของมวล อปกรณ 1. ขวดสาธตขนาดเทากนบรรจทรายปรมาณตางกน และปดกระดาษไมใหเหนปรมาณทราย 3 ใบ 2. เชอก 3 เสน วธทดลอง ชดขวดสาธต

1. นาขวดสาธตทง 3 ใบ ผกเชอกแขวนทกรอบประตหรอหนาตางโดยใหมระดบความสงเทากน 2. ใชฝามอผลกขวดสาธตทแขวนแตละใบใหเคลอนทรบความรสกจากฝามอ แลวบนทกผล 3. ใชฝามอผลกขวดสาธตใหเคลอนทแลวใชฝามอทาใหขวดสาธตแตละใบ หยดนงรบความรสกจากฝามอ แลวบนทกผล

4. ใหนกเรยนเปดกระดาษสงเกตปรมาณทรายในขวดทง 3 ใบ

ภาพประกอบท 1

ใบกจกรรมท 1.1

18 คาชแจง : นกเรยนในกลมชวยกนตอบคาถาม แลวสรปเปนความร จากนนชวยกนตรวจคาตอบใหถกตอง ตอน ชดขวดสาธต 1. ใชฝามอผลกขวดแตละใบใหเคลอนทรบความรสกทฝามอไดอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….............................…… 2. ใชฝามอผลกขวดแตละใบใหเคลอนท ความรสกขวดแตละใบตานมอตางกน หรอไม อยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….............................…… 3. ใชฝามอทาใหขวดแตละใบทกาลงเคลอนทใหหยดนง รบความรสกทฝามอไดอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….............................…… 4. ใชฝามอทาใหขวดแตละใบทกาลงเคลอนทใหหยดนง รบความรสกทฝามอขวดแตละใบ ตานมอตางกนอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….............................…… 5. ปรมาณทรายทบรรจในขวดสมพนธกบการตานมออยางไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 6. ถาการตานมอทาใหขวดหยดนงเคลอนท หรอขวดเคลอนททาใหหยดนงเปนการตานการเปลยนสภาพการเคลอนทของวตถ ดงนน การตานสภาพการเคลอนทของวตถมคามาก หรอนอยขนอยกบสงใด ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….............................…… 7. จากการทดลองทาใหทราบความสมพนธ ปรมาณทรายการตานการเปลยนสภาพการเคลอนทของวตถทหยดนง หรอกาลงเคลอนทสามารถสรปสมบตของมวลไดดงนมวลเปนสมบตของวตถ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….............................……

คะแนนเตม 10 คะแนน คะแนนทนกเรยนไดรบ .......................................

ใบบนทกกจกรรมท 1.1

19

คาชแจง นกเรยนในกลมชวยกนตอบคาถาม แลวสรปเปนความร 1. มวล (mass) คอ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….............................…… 2. ความเฉอย (inertia) คอ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….............................…… 3. ความสมพนธระหวางมวลกบความเฉอยเปนดงน มวลมาก มความเฉอย………………………………… มวลนอย มความเฉอย………………………………... 4. มวลเปนปรมาณ……………………..………..เพราะ…………………………………… …………………………………………………………………………………………… 5. หนวยของมวลในระบบเอสไอ คอ……………………………………………………….

คะแนนเตม 5 คะแนน คะแนนทนกเรยนไดรบ .......................................

ใบกจกรรมเนอหาท 1.1

20ขน C เปนขนตอนทฝกใหนกเรยนไดมการประเมนความรในแตละหนวยการเรยนร ใหนกเรยนเขยนแผนภาพมโนทศนสรปองคความรทไดจากการศกษาในหนวยการเรยนหนวยน

ขน A เปนขนตอนทตองการใหนกเรยนไดมการนาความรไปใชไดและสามารถเผยแพร ความรในเรองนใหกบชมชมได ใหนกเรยนทากลองความรในหวขอ มวลและความเฉอย โดยตองมขนตอนในการทาอยางไรพรอม อธบายมาใหเขาใจ

คะแนนเตม 10 คะแนน คะแนนทนกเรยนไดรบ .......................................

คะแนนเตม 10 คะแนน คะแนนทนกเรยนไดรบ .......................................

21 ขน P เปนขนทตองการใหนกเรยนเขาใจความหมายของเนอหาในแตละหนวยการเรยนร หนวยท 2 นาหนก (weight)

จากการศกษาการตกของวตถแบบเสรใกลผวโลกพบวาวตถเคลอนทดวยความเรงคงตว ถาอาศยกฎการเคลอนทขอทสองของนวตน (F = ma) อธบาย จะตองมแรงกระทาตอวตถ จงทาใหวตถเคลอนทดวยความเรงซงแรงทมากระทาตอวตถกคอแรงดงดดของโลกทมากระทาตอวตถ เราอาจเรยกแรงนวา นาหนก (W) ของวตถโดย

2R

mGMgmW e

(1)

เมอ g คอ คาความโนมถวง g =9.8 m/s2

G คอ คาคงทโนมถวงสากล = 6.67 x 10-11

N.m2/kg2 eM คอ มวลของโลก (กโลกรม) m คอ มวลของโลก (กโลกรม)

R คอ ระยะหางระหวางวตถทงสอง (เมตร)

ดงนน 2R

GMg e (2)

จะเหนไดวาเรายงสงขนไปจากผวโลกมากเทาไร จะทาใหวตถมนาหนกลดลง เนองจากคา g มขนาดลดลงนาหนกของวตถมคามากหรอนอยขนอยกบขนาดของมวลและคา g ซงมวลของวตถมคาคงตวเสมอไมวาอย ณ ทใด แตคา g ณ บรเวณตาง ๆ ทวโลกจะมคาแตกตางกนไป เชน ทศนยสตร g มคา 9.78 m/s2 หรอทขวโลก g มคา 9.83 m/s2 ดงนน นาหนกของวตถอนเดยวกน เมอชง ณ สถานทตางกนอาจมคาแตกตางกนไดเพราะ g ตางกน

โดยทวไปเราใชคา g เทากบ 9.8 m/s2 แตเพอความสะดวกบางทอาจใชคา g เทากบ 10 m/s2 กได

นาหนก ( Weight)

22เนองจากในบรเวณเดยวกนคา g จะเทากน ถาพจารณาวตถสองกอนซงแตละกอนมมวล m1 และ m2 ตามลาดบ อตราสวนระหวางมวลของวตถทงสองจะสมพนธกบอตราสวนระหวางนาหนกของวตถทงสอง คอ

ขนาดนาหนกของมวล m1 หาไดจาก W1 = m1g ขนาดนาหนกของมวล m2 หาไดจาก W2 = m2g

จะได อตราสวนระหวางนาหนกของมวลทงสองเปน W

W

m

m1

2

1

2

(3)

จะเหนไดวา อตราสวนระหวางมวลของวตถสองกอนจะเทากบอตราสวนระหวางนาหนกของวตถ ทงสองเมออยในบรเวณเดยวกน

สภาพไรนาหนก ตามความหมายของนาหนกทกลาวมาแลว ความเรง g ม

ความสมพนธกบระยะทาง R และถา R มคามากขนเรอยๆ จะทาใหคา g มคาเขาใกลศนย แตเราทราบวาระยะถงดวงจนทรหรอดวงอาทตย กยงมแรงดงดดของโลกอย

สาหรบคนทอยบนดาวเทยมทโคจรรอบโลก จะไมรสกวามนาหนกเลย ทกสงทกอยางปรากฏเสมอนลอยอยในดาวเทยมโดยไมตก เพราะทงวตถและดาวเทยมตางมความเรงเทากน และเคลอนทเปนวถโคงเชนเดยวกน ซงสภาพดงกลาวเรยกวา สภาพไรนาหนก ( weightlessness) หรอถาอยในลฟททขาดจะตกลงดวยความเรง ทกคนทตกในนนจะตกลงดวยความเรงทเทากบลฟท ในชวงทกาลงกอนถงพนกจะอยในสภาพไรนาหนกเชนเดยวกน

23ขน D เปนขนตอนทฝกใหนกเรยนไดกระทาและปฏบตกจกรรมเพอใหมความรความในแตละ หนวยการเรยนรนน คาชแจง นกเรยนในกลมชวยกนศกษาใบกจกรรมท 1.2 แลวรวมกนทากจกรรมการทดลองตามคาถาม และสรปเปน ความรลงในใบบนทกกจกรรมท 1.2 กจกรรมท 1.2 นาหนก จดประสงค เพอศกษาความหมายของนาหนก อปกรณ 1. ถายไฟฉาย 4 กอน 2. ยางรด 1 เสน 3. ตาชงสปรง 1 อน วธทดลอง 1. นายางรดถานไปฉาย 1 กอน และนามาแขวนกบขอเกยว ตาชงสปรง แลวอานคาสเกลบนทกผลลงในแบบ บนทกกจกรรม 2. นายางรดถายไฟฉาย 2 3 และ 4 กอน ตามลาดบ และนามาแขวนกบขอเกยวตาชงสปรง แลวอานคาสากล บนทกผลลงในแบบบนทกกจกรรม 3. ใชมอถอถานไฟฉาย 1 กอน ยกสงจากพน 1 เมตร แลวปลอยตก สงเกตการเปลยนแปลง 4. ใชมอถอถานไฟฉาย 1 กอน ยกสงจากพน 2 เมตร แลวปลอยตก สงเกตการเปลยนแปลง

ใบกจกรรมท 1.2

24

คาชแจง นกเรยนในกลมชวยกนบนทกผลกจกรรม ตอบคาถามแลวสรปเปนความร

ครงท จานวนถานไฟฉาย (กอน)

ตาแหนงเขมชของตาชงสปรง (นวตน)

1 1 2 2 3 3 4 4

1. มวลของถานไฟฉายสมพนธกบตาแหนงเขมชของตาชงสปรงอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….............................…… 2. เมอปลอยถายไฟฉายตกลงมาในแนวดง การตกของถานไฟฉายเปนอยางไร เพราะเหตใด ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….............................…… 3. จากเหตผลทง 2 ขอ คาทอานไดจากตาชงสปรงเมอนาถานไฟฉายแขวนตาขอเกยว คอ คาอะไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….............................…… 4. สรปความหมายของนาหนกจากการทากจกรรมไดวาอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….............................……

คะแนนเตม 4 คะแนน คะแนนทนกเรยนไดรบ .......................................

ใบบนทกกจกรรมท 1.2

25 คาชแจง นกเรยนในกลมชวยกนตอบคาถาม แลวสรปเปนความร จากนนชวยกนตรวจ คาตอบใหถกตองทกขอ จากเฉลยบตรกจกรรมเนอหาท 1.3 ขอใดไมถกตอง แกไขใหถกตอง 1. นาหนก คอ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….............................…… 2. นาหนกของวตถมคาขนกบขนาดของ …………………………………………………….………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………………….............................…… 3. โดยทวไปคาความเรงเนองจากแรงดงดดของโลก (g) มคาเทากบ…………เมตร/วนาท2 ในการคานวณใชคาเทากบ……….เมตร/วนาท2 4. นาหนกเปนปรมาณ…………………………….เพราะ……………………………………………………….……….. …………………………………………………………………………………………………………………….… 5. หนวยของนาหนกในระบบเอสไอ คอ…………………………………………………………………………………... ……………………………………………………………………………………………………………………… 6. จงเขยนบอกความแตกตางระหวางมวลและนาหนก

มวล (mass) นาหนก (weight )

คะแนนเตม 10 คะแนน คะแนนทนกเรยนไดรบ .......................................

ใบกจกรรมเนอหาท 1.2

26

ขน C เปนขนตอนทฝกใหนกเรยนไดมการประเมนความรในแตละหนวยการเรยนร ใหนกเรยนเขยนแผนภาพมโนทศนสรปองคความรทไดจากการศกษาในหนวยการเรยนหนวยน

คะแนนเตม 10 คะแนน คะแนนทนกเรยนไดรบ .......................................

27 ขน A เปนขนตอนทตองการใหนกเรยนไดมการนาความรไปใชไดและสามารถเผยแพร ความรในเรองนใหกบชมชมได

ใหนกเรยนทาสอการเรยนการสอนทอธบายเกยวกบนาหนก เพออธบายใหเพอหรอบคคลทสนใจเขาใจ

คะแนนเตม 10 คะแนน คะแนนทนกเรยนไดรบ .......................................

28ขน P เปนขนทตองการใหนกเรยนเขาใจความหมายของเนอหาในแตละหนวยการเรยนร หนวยท 2 แรง (force)

แรงเปนปรมาณทจะมผลตอการเปลยนแปลงสภาวะการเคลอนทของวตถ ซงจะทาใหวตถเกดการเปลยนแปลงความเรว แรงเปนปรมาณเวกเตอร

แทนดวยสญลกษณ F

แรง มหนวยเปนนวตนในระบบ SI

แรงกรยา( Action Force)

แรงภายนอกทกระทาตอวตถ หรอเรยกอกอยางวาแรงสมผส (Contact force)

คอเปนแรงทจะมผลตอการเปลยนแปลงความเรวของการเคลอนทของวตถกตอเมอแหลงกาเนดของแรงนนสมผสกบวตถ ตวอยางของแรงสมผสเชน แรงทเทาเตะลกฟตบอล แรงของมอทดงสปรงใหยด ดงแสดงในรปท1 เปนตน

(ข)แรงทมอดงสปรงใหยดออก

ภาพประกอบท 2 แสดงตวอยางของแรงสมผสทจะใหวตถเปลยนแปลงความเรวของการเคลอนท (ก)แรงทเทาเตะลกฟตบอล

แรงปฏกรยา( Reaction Force) แรงปฏกรยา( Reaction Force) คอแรงทโตตอบแรงกรยา เปนแรงทเกดขนภายในวตถ ยกเวนแรง

ปฏกรยาของนาหนกวตถจะอยนอกวตถ

แรง ( Force)

แรงทกระทาใหวตถมวล 1 กโลกรมเคลอนทดวยความเรง 1 เมตร/วนาท2 คอ แรง 1 กโลกรม.เมตร / วนาท2 หรอเรยกหนวยนวา นวตน(Newton,N)

แรง 1 นวตน = แรง1 กโลกรม.เมตร/วนาท2

ชนดของแรง

29

M m

m

M

T T

ผนรอ

แรงปฏกรยาทเกดในเสนเชอก แรงปฏกรยาทเกดขนในเสนเชอก เรยกวา แรงตงเชอก(Tension Force) คอแรงทเกดขนในเสนเชอก

จะตองมทสทางออกจากวตถทเรากาลงพจารณาแรงกระทาเสมอ

แรงตงT เปนแรงทเกดขนในเสนเชอกหรอเสนเอน เมอเสนเชอกหรอเสนเอนนนถกดงใหตง โดยแรงตงT มคณสมบตทสาคญคอ 1.สาหรบเสนเชอกหรอเสนเอนใดๆ ขนาดของแรงตงT จะเทากนตลอดทงเสน 2.ทศทางของแรงตงT จะไปตามเสนเชอกหรอเสนเอน และมทศออกจากวตถทถกแรงกระทาเสมอ

แรงปฏกรยาระหวางผวสมผสของวตถ แรงปฏกรยาระหวางผวสมผสของวตถ เมอมวลมการสมผสกน จะเกดแรงปฏกรยาระหวางผวสมผสของ

วตถ โดยทศทางของแรงจะตองตงฉากเขาวตถทกาลงพจารณาแรงกระทาเสมอ แรงตงฉาก N (Normal Force)

(ก) (ข) (ค)

ภาพประกอบท 4 แสดงแรงตงฉากN ในลกษณะตางๆ โดยแรงN จะตงฉากกบผวทวตถมวลm สมผสอยเสมอ (ก) ผวในแนวดง (ข) ผวในแนวระดบ (ค) ผวในแนวพนเอยง แรงสนาม (Field force)

แรงสนามเปนแรงทกระทาตอวตถแลวมผลทาใหวตถเปลยนแปลงความเรวโดยผานสนามของแรง ในขณะทแหลงกาเนดแรงจะไมสมผสกบวตถ ตวอยางของแรงสนามเชน แรงโนมถวง แรงไฟฟาหรอแรง คลอมบ ดงแสดงในรปท2 เปนตน

พนดm

N

m

ผน

m N F

พนดm

m

พนด

N

m

ภาพประกอบท 3 แสดงแรงตงเชอกตอวตถ

30

(ก) (ข)

ภาพประกอบท 5 แสดงตวอยางของแรงสนาม (ก) โลกซงมมวล m ออกแรงดงดดวตถทมมวล m โดยผานสนามของแรงโนมถวง (ข) ประจบวกและประจลบออกแรงกระทาตอกนโดยผานสนามไฟฟา

ในการศกษาในระดบชนม.4 แรงสนามทเกยวของคอแรงโนมถวงซงเปนแรงทเกดขนเนองจากวตถทม

มวลออกแรงดงดดซงกนและกน โดยถาให gF เปนขนาดของแรงดงกลาว จะไดวา

g 2

GMmF mg

R (4)

เมอ 2/8.9 smg เมตร/วนาท2 ทบรเวณใกลๆกบผวโลกM และ m คอมวลของโลกและมวลของวตถ ตามลาดบ เนองจากโลกมขนาดทใหญมากเมอเทยบกบวตถใดบนโลก ดงนนจงสามารถประมาณไดวาวตถทกชนดจะถกโลกดงดดเขาหาจดศนยกลางมวลของโลกเสมอ หรอโลกจะดงดดวตถทกชนดลงมาในทศทตงฉากกบผวโลกเสมอ ดงภาพประกอบในรปท 5

ภาพประกอบท 6 แสดงแรง Fg ซงเปนแรงทโลกดงดดวตถตางๆทอยบรเวณใกลๆกบผวโลก โดยแรง Fg จะ

มทศพงเขาหาจดศนยกลางของโลก ซงจะตงฉากกบผวของโลกเสมอ

M

m

Fg

พนดน

m

Fg พนดน

M

M

โลก

m

31ตวอยางการเขยนแรงปฏกรยาตางๆ T คดแรงทเพดาน mg จงเขยนแรงทเกดขนกบวตถแตละกอนในระบบตอไปน

A B C

ทศทางการเคลอนท

F

A

ทศทางการเคลอนทF

Bu

A

B u

F

M

M

32

ผวขรขระ ผวขรขระf

N

แรงเสยดทาน

แรงเสยดทาน ( friction ) คอ แรงทตานการเคลอนท ของพนผวสองอยางทสมผสกน มกจะเกดตรงขามกบแรงททาใหวตถเคลอนทเสมอ

ภาพประกอบท 7 แสดงสาเหตของการเกดแรงเสยดทาน เมอวตถถกทาใหเคลอนทบนผวทมลกษณะขรขระ โดย (ข)แสดงลกษณะผวทมความขรขระมาก และ (ค)แสดงลกษณะผวทมความขรขระนอย ชนดของแรงเสยดทาน แรงเสยดทาน แบงออกเปน 2 ประเภท คอ

แรงเสยดทานสถต (Static Friction) เปนแรงเสยดทานซงเกดจากวตถ 2 ชนดมาสมผสกน พบวา แรงเสยดทานทเกดจะมคาไมคงท จะมปรมาณ

เทากบแรงทมากระทาและจะมคาสงสดเมอวตถเรมเคลอนท

แรงเสยดทานจลน (Kinetic Friction) เปนแรงเสยดทานทเกดกบผวของวตถทง 2 ชนดในขณะทวตถกาลงเคลอนท

ขนาดของแรงเสยดทานหาไดจาก

f = μN (5)

เมอ f แทน ขนาดของแรงเสยดทาน (นวตน) μ แทน สมประสทธของแรงเสยดทาน (ไมมหนวย) N แทน แรงปฏกรยาทกระทาตอวตถ (นวตน)

33เชน ถาออกแรง F = 4.8 นวตน ทศไปทางขวา ดงรปแลวพบวา วตถเคลอนทไปทางขวาดวยความเรวคงท แสดงวาแรงเสยดทาน (f) เทากบ 4.8 นวตน มทศไปทางซาย เพอใหแรงลพธเปนศนย

ภาพประกอบท 8 ขนาดของแรงดงวตถกบขนาดของแรงเสยดทานทพนกระทาตอวตถในขณะทวตถเคลอนทดวยความเรวคงท

กราฟแสดงความสมพนธระหวางแรงเสยดทานกบแรงดง

ถาพจารณาตงแต เรมออกแรง F ดงวตถหนงซงอยนง ในตอนเรมตน โดยเพมขนาดของแรงใหมากขนเรอย ๆ (แกนนอน(ขนาดของเสยดทานทพนผวหนงกระทาตอวตถ (f) จะเปลยนแปลงดงกราฟตอไปน

กราฟแสดงความสมพนธของขนาดของแรงดงวตถกบแรงเสยดทานทกระทาตอวตถ

จากกราฟแสดงความสมพนธระหวางแรงเสยดทานกบแรงดง ตวแปรตน………………….. ตวแปรตาม………………… ตวแปรควบคม……………..

34

เนองจากขนาดของแรงเสยดทานจลน ซงมคาเดยว จะมคานอยกวาขนาดของแรงเสยดทานสถตสงสดเลกนอยเสมอ หลงจากวตถขยบแลว ถาตองการใหวตถเคลอนทตอไปดวยความเรวคงทจะตองลดขนาดแรงดงลงเลกนอยหรอใหเทากบขนาดของแรงเสยดทานจลน จากกราฟ จะเหนวา ถาออกแรง F ดงวตถทอยนง โดยทวตถยงไมเคลอนท ขนาดของแรงเสยดทานมไดหลายคา แตจะมคาสงสด 1 คา และถาวตถขยบเคลอนทแลว ขนาดแรงเสยดทานทกระทาตอวตถม 1 คาเทานน ไมวาวตถจะเคลอนทดวยความเรวคงทหรอเคลอนทดวยความเรงกตาม

ขน D เปนขนตอนทฝกใหนกเรยนไดกระทาและปฏบตกจกรรมเพอใหมความรความในแตละหนวยการเรยนรนน

คาชแจง นกเรยนในกลมชวยกนศกษาใบกจกรรมท 1.3 แลวรวมกนทากจกรรมการทดลองตอบคาถาม และสรปเปนความรลงในใบบนทกกจกรรมท 1.3 กจกรรมท 1.3 แรง จดประสงค เพอศกษาความหมายของแรง อปกรณ 1. รถทดลอง 1 คน 2. ลกปงปอง 1 ลก วธทดลอง อปกรณ : รถทดลอง 1. ใชมอผลกหรอดนรถทดลองจากตาแหนงหยดนงใหเคลอนทไปบนพนโตะสงเกตมอะไรเปลยนแปลง 2. ใชมอผลกหรอดนรถทดลองจากตาแหนงหยดนงใหเคลอนท แลวใชมอผลกหรอดนตอไปอกสงเกตมอะไรเปลยนแปลง

3. ใชมอผลกหรอดนรถทดลองจากตาแหนงหยดนงใหเคลอนท แลวใชมอผลกหรอดนดานหนารถทกาลงเคลอนทโดยไมใหรถหยด สงเกตมอะไรเปลยนแปลง 4. ใชมอผลกหรอดนรถทดลองจากตาแหนงหยดนงใหเคลอนท แลวใชมอผลกหรอดนดานหนารถทกาลงเคลอนทจนรถหยดนงสงเกตมอะไรเปลยนแปลง 5. บนทกผลลงในบนทกผลกจกรรม

อปกรณ : ลกปงปอง

1. ใชมอผลกหรอดนลกปงปองใหเคลอนทไปบนพนโตะแลวใชมอผลก หรอดนดานขางขวามอลกปงปองทกาลงเคลอนท สงเกตมอะไรเปลยนแปลง 2. ใชมอผลกหรอดนลกปงปองใหเคลอนทไปบนพนโตะแลวใชมอผลก หรอดนดานขางซายมอลกปงปองทกาลงเคลอนท สงเกตมอะไรเปลยนแปลง

3. บนทกผลลงในบตรบนทกผลกจกรรม 4. รวมปรกษากนในกลมสรปความหมายของแรงจากการทากจกรรม และบนทกลงในบตรบนทกกจกรรม

ใบกจกรรมท 1.3 แรง

35 คาชแจง นกเรยนในกลมชวยกนตอบคาถาม แลวสรปเปนความร บนทกผลกจกรรม รถทดลอง 1. ใชมอผลกหรอดนรถทดลองจากตาแหนงหยดนงใหเคลอนทไปบนพนโตะสงเกตมอะไรเปลยนแปลง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….............................…… 2. ใชมอผลกหรอดนรถทดลองจากตาแหนงหยดนงใหเคลอนท แลวใชมอผลก หรอดนตอไปอกสงเกตมอะไรเปลยนแปลง …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….............................…… 3. ใชมอผลกหรอดนรถทดลองจากตาแหนงหยดนงใหเคลอนท แลวใชมอผลก หรอดนดานหนารถทกาลงเคลอนทโดยไมใหรถหยด สงเกตมอะไรเปลยนแปลง …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….............................…… 4. ใชมอผลกหรอดนรถทดลองจากตาแหนงหยดนงใหเคลอนท แลวใชมอผลกหรอ ดนดานหนารถทกาลงเคลอนทจนรถหยดนง สงเกตมอะไรเปลยนแปลง …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….............................…… 5. จากการทากจกรรมเปนการกระทาใหสงใดของรถทดลองเปลยนแปลง ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….............................…… ลกปงปอง 1. ใชมอผลกหรอดนลกปงปองใหเคลอนทไปบนพนโตะแลวใชมอผลก หรอดนดานขาง ขวามอลกปงปองทกาลงเคลอนท สงเกตมอะไรเปลยนแปลง ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ใบบนทกกจกรรมท 1.3

362. ใชมอผลกหรอดนลกปงปองใหเคลอนทไปบนพนโตะแลวใชมอผลก หรอดนดานขางซายมอลกปงปองทกาลงเคลอนท สงเกตมอะไรเปลยนแปลง …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….............................…… 3. จากการทดลองเปนการกระทาใหสงใดของลกปงปองเปลยนแปลง …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….............................…… 4. จากการทากจกรรมรถทดลอง และลกปงปองสรปความหมายของแรงไดวาอยางไร …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….............................……

คะแนนเตม 10 คะแนน คะแนนทนกเรยนไดรบ .......................................

37 คาชแจง นกเรยนในกลมชวยกนตอบคาถาม 1. แรงเปนปรมาณ………………………………………………………………………………... เพราะ………………………………………………………………………………….. หนวยของแรง ………………………………………………………………………… 2. หนวยของแรงตามระบบเอสไอ (SI) คอ ………………………………………………… สญลกษณหนวยนวตน คอ………………………………………………………………. 3. กโลกรม.เมตร/วนาท2 เรยกอกอยางหนงวา……………………………………………… แรงลพธ และการหาขนาด และทศทางของแรงลพธ 4. แรงลพธ คอ…………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… 5. จงหาขนาดและทศทางของแรงลพธตามหลกทางคณตศาสตรจากรปทกาหนดให

ขนาดของแรงลพธ = ……………………………………………………………. …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… ทศทางของแรงลพธ………………………………………………………………

คะแนนเตม 5 คะแนน คะแนนทนกเรยนไดรบ .......................................

ใบกจกรรมเนอหาท 1.3

38

a

b

c

b

a

d

เนองจากแรงเปนปรมาณเวกเตอร การรวมแรงกเลยใชการรวมแบบเวกเตอรซงแบงเปน 2 วธ

1. โดยการวาดรป 2. โดยการคานวณ

1.รวมเวกเตอรแบบวาดรป ใชเมอโจทยใหหาเวกเตอรผลลพธโดยกาหนดเวกเตอรตาง ๆ มาเปนสญลกษณเสนตรงทมหวลกศร หลกการรวมเวกเตอร หรอหาเวกเตอรลพธทาไดโดยนาหางของเวกเตอร อนถดไปมาตอกบหวของเวกเตอรทมากอนไปเรอย ๆ เวกเตอรลพธคอเวกเตอรสดทายจากจดตงตนไปจดสดทาย ตวอยาง จงหาเวกเตอรลพธของเวกเตอรตาง ๆ เหลานรวมกน

ก. ข.

2 3 4

3 3.5 หนวย

1.5 หนวย

การรวมแรง

39

cm 5e

ตวอยาง จากเวกเตอรทกาหนดให จงหาเวกเตอรตอไปน

ก. fedcbaA

ข. fedcb2a

B

cm 2 a

cm 3b

cm 3.5c-

cm 2f

cm4 d-

40 2.การรวมเวกเตอรโดยการคานวณ หลกการแยกองคประกอบเวกเตอร

เวกเตอรใด ๆ เชน A

สามารถแยกออกเปน 2 เวกเตอรบวกกนได โดยในทนจะพจารณาเฉพาะ เวกเตอรใด ๆ ทสามารถเขยนในรปผลบวกของ เวกเตอร 2 เวกเตอรทตงฉากกน เรยกเวกเตอรทง สองวาเปนองคประกอบ

ของเวกเตอร A

(Component of vector, A

)

พจารณาเวกเตอร Aทอยในระบบโคออรดเนต X และ Y ดงรป

ภาพประกอบท 9 แสดงองคประกอบของเวกเตอร A

จากรป สามารถเขยนแทนเวกเตอร A

ดงน

A

= yx AA

โดยท xA

= องคประกอบเวกเตอร A

ในทศ X

yA

= องคประกอบเวกเตอร A

ในทศ Y

เราสามารถเขยนองคประกอบเวกเตอร A

คอ xA

และ yA

ในรปของเวกเตอร A

ไดดงน )พจารณาเฉพาะขนาดของเวกเตอร(

จากรป sin = A

A y

นนคอ yA = A sin

และ cos = A

Ax

นนคอ xA = A cos

ขอสงเกต เมอพบเวกเตอร A

ทบมม ลงมายงแกน X จะได A cos

ถาเบนเวกเตอร A

ออกจากมม ลงมายงแกน Y จะได A sin **** TRICK ชด Cos หาง Sin ******

X

Y

yA A

xAθ

41 เมอไดเรยนรหลกการแยกองคประกอบของเวกเตอรใด ๆ แลว ตอไปจะพจารณาการรวมเวกเตอรโดยการคานวณหรอการหาสตรการคานวณเวกเตอรลพธ ซงจะแยกพจารณาเปนกรณดงตอไปน 1. ในกรณทเวกเตอรอยในแนวเดยวกน แบงเปน 2 ประเภท คอ

ก. เวกเตอรทงหลายมทศเดยวกน ผลลพธคอผลบวกของเวกเตอรยอย

ภาพประกอบท 10 แสดงเวกเตอรทมทศเดยวกน

จะได A

= 321 AAA

เมอ A

= เวกเตอรลพธ

นนคอ A = 321 AAA

มทศทางเดยวกบเวกเตอรยอย 321 AAA

,, ข. เวกเตอรใด ๆ มทศตรงขามกน ผลลพธจะเทากบผลตางของเวกเตอรยอย

ภาพประกอบท 11 แสดงเวกเตอรทมทศตรงขามกน

จะได A = 21 AA

นนคอ A = 12 AA เมอ 2A > 1A และมทศตาม 2A

2 .เวกเตอร 2 เวกเตอรทามม ซงกนและกน ในกรณนสามารถสรางสเหลยมดานขนานโดยม เวกเตอร 2 เวกเตอรเปนดานยาวและดานกวางของสเหลยมดานขนาน จะไดเสนทแยงมมของสเหลยม ดานขนานเปนเวกเตอรลพธ ดงรป

1A

3A

2A

1A

2A

A

B

A

B

C

SR

QP

42ภาพประกอบท 12 แสดงเวกเตอร 2 เวกเตอร ทามม ซงกนและกน

ภาพประกอบท 13 แสดงการหาเวกเตอร C

จากรป พจารณาสามเหลยม QRS เฉพาะขนาด

A

QR = cos

QR = A cos

และ A

SR = sin

SR = A sin พจารณาสามเหลยม PRS จากทฤษฎสามเหลยมมมฉากเราได PS2 = PR2 + SR2 แทนคา PS2 = (B + A cos )2 + (A sin )2 = B2 + A2 2cos +2AB cos + A2 2sin = A2( 2cos + 2sin ) + B2 + 2AB cos = A2 + B2 + 2AB cos (เมอ 2cos + 2sin = 1) C2 = A2 + B2 + 2AB cos นนคอ ………..(1)

เมอ C = ขนาดของเวกเตอรลพธของเวกเตอร A

รวมกบเวกเตอร B

และ = มมระหวาง Aและ B

หาทศทาง จากรป พจารณาสามเหลยม PRS จะได ………..(2)

สมการท )1 ( มชอเรยกวา “กฎของโคไซน law of cosines

นนคอ เวกเตอรลพธ C

ทามมกบ θ

θ

cos ABsin A

tan α B 1-

ถาให = 00 จาก )1(

A

B

C

T

RQP sinA

S

θ cos 2ABBAC 22

θ

θ

cos ABsin A

αtan

43 C = 0 cos 2ABBA 22

C = 2ABBA 22 ( 10 cos )

C = 2B)(A

C = BA

ซงกคอกรณทเวกเตอร Aและ B

ขนานกนและมทศทางเดยวกนนนเอง

ทานองเดยวกนถา = 180o จะได C = A – B

และถา = 90 หรอ A

B จาก )1(

C = 90 cos 2ABBA 22 ( 90 cos = 0 ) จาก )2(

90cosA B

90sin A αtan

ซงกคอทฤษฎของสามเหลยมมมฉากนนเอง

C = 22 BA

tanα = BA

ขอสงเกต การหาแรงลพธมากทสด และแรงลพธนอยทสดในกรณมแรงสองแรงมาตอกนทามม ใดๆ นกเรยนมวธคดหาอยางไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………………………

44กรณมเวกเตอรทามมกนมากกวา 2 เวกเตอรขนไป การรวมเวกเตอรลกษณะนมหลกการดงน คอ

1. ตงแกนโคออรดเนต X และ Y ตรงจดตดของเวกเตอร 2. แยกองคประกอบของเวกเตอรแตละอนเปนองคประกอบทางแกน X และองคประกอบทางแกน Y

3. รวมองคประกอบทางแกน X เปนผลรวมเวกเตอรทางแกน X ( xA

) และรวมองคประกอบทางแกน Y

เปนผลรวมเวกเตอรทางแกน Y ( yA

) 4. หาเวกเตอรลพธโดยคดเสมอนวาผลรวมเวกเตอรทางแกน X และผลรวมเวกเตอรทางแกน Y เปน

เวกเตอรใหม 2 เวกเตอรจะได

A 2y

2x )A()A( เมอ A คอผลรวมเวกเตอร

5. หาทศทางจาก tanα = x

y

A

A

ขน C เปนขนตอนทฝกใหนกเรยนไดมการประเมนความรในแตละหนวยการเรยนร ใหนกเรยนเขยนแผนภาพมโนทศนสรปองคความรทไดจากการศกษาในหนวยการเรยนหนวยน

คะแนนเตม 10 คะแนน คะแนนทนกเรยนไดรบ .......................................

45

ขน A เปนขนตอนทตองการใหนกเรยนไดมการนาความรไปใชไดและสามารถเผยแพร ความรในเรองนใหกบชมชมได ใหนกเรยนทาสอการเรยนการสอนทอธบายเพออธบายใหเพอหรอบคคลทสนใจเขาใจ

คะแนนเตม 10 คะแนน คะแนนทนกเรยนไดรบ .......................................

46 ขน P เปนขนทตองการใหนกเรยนเขาใจความหมายของเนอหาในแตละหนวยการเรยนร Sir Isaac Newton

หนวยท 3 กฎการเคลอนทขอท 1 (Law 1 of Newton )

กฎขอท 1 ถาแรงลพธทกระทาตอวตถเปนศนย วตถจะไมเปลยนสภาพการเคลอนท หมายความ วาถาแรงลพธเทากบศนย วตถจะอยนงหรอ เคลอนทดวยความเรวคงท การทวตถไมเปลยน สภาพการเคลอนทแสดงวาวตถมความเฉอย บางครงกฎขอนจงถกเรยกวากฎของความเฉอย

ภาพประกอบท 14 แสดงวตถมวลm ซงถกแรงจากภายนอง 2 แรงกระทา แลวทาใหวตถ (ก) หยดนงอยกบท (ข) เคลอนทดวยความเรว v คงท

1F

2F

m2F

m 0v

v คงท

(ข)

1F

(ก)

ตอนท 2 : เรองกฎการเคลอนทของนวตน (Newton’s law of motion)

กฎขอท 1 )กฎแหงความเฉอย( “วตถทหยดนงจะพยายามหยดนงอยกบท ตราบทไมมแรงภายนอกมากระทาสวนวตถทเคลอนทจะเคลอนทเปนเสนตรงดวยความเรวคงท ตราบทไมมแรงภายนอกมากระทาเชนกน“

กฏการเคลอนทของนวตนมขอจากดทไมสามารถอธบายการเคลอนททมลกษณะตอไปนไดอยางถกตองคอ

1.การเคลอนทของวตถทมขนาดเลกในระดบอะตอมซงมรศมr ประมาณ 1010 เมตร 2.การเคลอนทของวตถทเคลอนทดวยความเรวใกลเคยงกบความเรวของแสงคอ

83 10c เมตร/วนาท

47ถาวตถไดรบแรงลพทกระทาจากภายนอกเทากบศนย วตถจะคงสภาพการเคลอนทเดมเอาไว นนคอ

ในกรณทวตถหยดนงอยกบท วตถกจะหยดนงอยกบท สวนในกรณทวตถเคลอนทความเรวคงทในแนวเสนตรง วตถกจะยงคงเคลอนทดวยความเรวคงทในแนวเสนตรงเชนเดยวกน ซงสามารถเขยนเปนสมการทางคณตศาสตรไดคอ

เมอ N

ii=1

0,F

วตถจะคงสภาพการเคลอนเดมเอาไว (1)

รปท14(ก) และรปท14(ข) แสดงวตถมวลm กาลงถกแรง 2 แรงกระทา แลวทาใหวตถหยดนงอยกบท และเคลอนทดวยความเรวคงท ตามลาดบ ดงนนในกรณทงสอง จะไดวา

1 2 0F F

(2)

ขน D เปนขนตอนทฝกใหนกเรยนไดกระทาและปฏบตกจกรรมเพอใหมความรความในแตละ หนวยการเรยนรนน คาชแจง นกเรยนในกลมชวยกนศกษาใบกจกรรมท 1.4 แลวรวมกนทากจกรรมการทดลองตอบคาถาม และสรปเปนความรลงในใบบนทกกจกรรมท 1.4 กจกรรมท 1.4 กฎแหงความเฉอย จดประสงค ใหนกเรยนมความเขาใจพนฐานเกยวกบ กฎการเคลอนทของนวตน อปกรณ 1) รถของเลน 2) ตมถวงนาหนก 3 กอน 3) ไมบรรทด

วธการทดลอง

1.นารถของเลนวางบนโตะ นาตมนาหนกวางบนรถ ดงรป แลวใชไมบรรทดตใหรถเคลอนทดวยความรวดเรวสงเกตการเคลอนทของตมนาหนก บนทกผลการทดลอง 2. นารถของเลนวางบนโตะ วางตมนาหนกบนรถ ดงรป แลวผลกใหรถวงไปพรอมกบตมนาหนกโดยใชไมบรรทดกนใหรถของ เลนหยดกะทนหน สงเกตการณเคลอนทของตมนาหนก 3.บนทกผลการทดลอง

ใบกจกรรมท 1.4

48

ภาพประกอบท 15 การทดลองท 1.4

คาชแจง นกเรยนในกลมชวยกนตอบคาถาม แลวสรปเปนความร บนทกผลกจกรรม 1.เมอนารถของเลนวางบนโตะ นาตมนาหนกวางบนรถ ดงรป แลวใชไมบรรทดตใหรถเคลอนทดวยความรวดเรวสงเกตการเคลอนทของตมนาหนกไดผลอยางไร จงอธบาย …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….............................…… 2. เมอใชมอผลกหรอดนรถทดลองจากตาแหนงหยดนงใหเคลอนท แลวใชมอผลก หรอดนตอไปอกสงเกตมอะไรเปลยนแปลง …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….............................…… 3. จากการทากจกรรมปรมาณใดทสงผลใหลกตมเกดดการเปลยนแปลง ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….............................…… 4. จากการทากจกรรมสรปความหมายของคาวาความเฉอย ไดวาอยางไร …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….............................……

คะแนนเตม 4 คะแนน คะแนนทนกเรยนไดรบ .......................................

ใบบนทกกจกรรมท 1.4

49 คาชแจง นกเรยนในกลมชวยกนตอบคาถาม 1. ความเฉอยมสมบตอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….............................…… 2. กฏของความเฉอย หรอกฎขอท 1 ของนวตน เกยวของกบแรงลพธอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….............................…… 3.ความเฉอยกบมวลมความเกยวของกนอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….............................…… 4.จงยกตวอยางเหตการณในชวตประจาวนทเกยวของกบกฎแหงความเฉอย มา อยางนอย 3 เหตการณ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….............................…… 5. จากรป วตถทเคลอนทไปบนพนราบไมลาดเอยง อตราเรวจะไมเพมขนหรอลดลง แตจะหยดลงในทสด ทงนไมไดมาจากธรรมชาตของตววตถเอง แตมาจากความเสยดทานทเกดขนระหวางวตถกบพน

คะแนนเตม 5 คะแนน คะแนนทนกเรยนไดรบ .......................................

ใบกจกรรมเนอหาท 1.4

พนลาดลง

เคลอนทเรวขน

พนชน

เคลอนทชาลง

จากรปวตถเคลอนทอยางไร?? ถาพนไมมความฝด

…………………………………..…………………………………..…………………………………..…………………………………..……………………………………………………………………....……………………

50

กฎการเคลอนทขอท 2 (Law 2 of Newton ) จากการศกษาสภาพการเคลอนทของวตถและกฏการเคลอนท

ขอทหนงของนวตน ทาใหทราบวา ถาไมมแรงกระทาหรอถามแรงหลายแรงมากระทาตอวตถแตแรงลพธมคาของแรงเหลานนเปนศนยแลววตถจะไมเปลยนสภาพการเคลอนท แตถาแรงลพธทกระทาตอวตถมคาไมเปนศนย วตถจะเปลยนสภาพการเคลอนท กลาวคอ ความเรวของวตถอาจเพมหรอลดลงหรออาจเปลยนทศทางการเคลอนท ซงเรยกวา วตถมความเรง ทงนขนอยกบขนาดและทศทางของแรงลพธทกระทาตอวตถ

ความสมพนธระหวางแรงลพธ มวล และความเรงของวตถ

1. เมอมวล m มคาคงตว ใหแรงลพธ F กระทาตอวตถมคาเปลยนแปลง ทาใหความเรง a ของวตถเปลยนแปลงไปดวย ซงเมอเขยนกราฟระหวางแรงลพธ F กบความเรง a จะไดกราฟ ดงรป

a

F

จากกราฟจะไดวา เมอมวล m มคาคงตว ความเรง a แปรผนตรงกบขนาดของแรงลพธ F ซงเขยนเปนความสมพนธไดวา เมอมวล m คงตว

a F .… .(1)

ภาพประกอบท 16 : แสดงวา ความเรงเปนสดสวนตรงกบแรงลพธทกระทากบวตถ โดยมทศทางเดยวแรงทกระทา

a

F

2F

2

กฎขอท 2 ของนวตน

512. เมอแรงลพธ F มคาคงตว เปลยนมวล m ของวตถทาให ความเรง a ของวตถเปลยนไป เมอนามาเขยนกราฟระหวางมวล m กบความเรง a จะไดกราฟ ดงรป

a

1/m

จากกราฟจะไดวาขนาดของความเรง a แปรผกผนกบมวล m เมอแรงลพธทกระทาตอวตถเปนแรงคงตว ซงเขยนเปนความสมพนธไดวา

a m

1 .... (2)

เมอ แรง F คงตว จากความสมพนธ (1) และ (2) ถาการทดลองอยภายใตสภาพแวดลอมเดยวกนสามารถสรปรวมกนไดวา

a m

F

หรอ F ma ซงเขยนไดวา F = kma .... (3)

จากนยาม แรง 1 นวตน เปนแรงททาใหวตถมวล 1 กโลกรม เคลอนทดวยความเรง 1 เมตร/วนาท2 จากสมการ (3) ถา F = 1 N และ m = 1 kg จะไดวา a = 1 m/s2 นนคอจะไดวา k = 1 ดงนน สมการ (3) จะเขยนใหมไดวา

maF

หรออาจเขยนในรปสมการเวกเตอรไดวา

amF

และถามแรงหลายแรงกระทาตอวตถ อาจเขยนไดวา amF

นวตนไดสรปเกยวกบแรงและการเปลยนสภาพการเคลอนทของวตถ เปนกฎการเคลอนทขอทสองของนวตน วา เมอมแรงลพธซงมขนาดไมเปนศนยมากระทาจะทาใหวตถเกดความเรงในทศ เดยวกบแรงลพธทมากระทาและขนาดของความเรงจะแปรผนกบขนาดของแรงลพธและจะแปรผกผนกบมวลของวตถ

ภาพประกอบท 17 ถาออกแรง F เทาเดม พบวา ………………………………………………………………………………………………...……………………

52 คาชแจง นกเรยนในกลมชวยกนศกษาใบกจกรรมท 1.5 แลวรวมกนทากจกรรมการทดลองตอบคาถาม และสรปเปนความรลงในใบบนทกกจกรรมท 1.5 กจกรรมท 1.5 ความสมพนธระหวางแรงกบความเรง จดประสงค เพอศกษาความสมพนธระหวางแรงทกระทาตอวตถกบความเรง ทเปนผลมาจากแรงนน เมอมวลของวตถทพจารณามคาคงตว อปกรณ 1) ชดการทดลองกฎการเคลอนทของนวตน 2) เครองเคาะสญญาณเวลาและแถบกระดาษ

วธทา

ตอนท 1 จดตงอปกรณ วางรางไมบนโตะ นาแขนรางไมทมรอกตดมาประกอบกบรางไม แลวจดปลาย

รางไมดานทมรอกใหยนพนขอบโตะออกมาเลกนอย นารถทดลองวางบนรางไมแลวตดปลายขางหนงของแถบกระดาษกบทายรถทดลอง นาปลาย

อกขางหนงของแถบกระดาษสอดผานเครองเคาะสญญาณเวลา ซงตออยกบหมอแปลงโวลตตา

ผกสายไนลอนกบแกนเหลกทอยดานหนารถทดลองแลวคลองสายไนลอนผานรอกหอยลงมาในแนวดง

ผกขอเกยวโลหะทปลายสายไนลอน จดใหแนวแถบกระดาษ ตวรถ และสายไนลอนอยในแนวเสนตรงเดยวกน

ลองผลกรถทดลองเบา ๆ ในทศเขาหารอกถารถเคลอนทไปแลวหยดในทนท ใหหนนปลายรางดานทอยตรงขามกบทตดรอกใหสงขนเลกนอย แลวลองผลกใหม

ทาการปรบโดยหนนใหรางอยในตาแหนงทเมอผลกเบา ๆ รถทดลองจะแลนตามรางดวยความเรวคงตว ซงสามารถตรวจสอบไดจากวธการใหกระแสผานเครองเคาะสญญาณเวลา แลวตรวจสอบวาระหวางจดบนแถบกระดาษเทากนหรอไม (เนองจาก เรมตนการทดลองระบบตองไมมความเรง)

ใบกจกรรมท 1. 5

53ตอนท 2 ทดลองหาความสมพนธระหวางขนาดความเรงกบขนาดแรงดงเมอมวลวตถมคาคงตวใชชดการทดลองทเตรยมไวจากตอนท 1

นานอต 1 ตวคลองกบขอเกยวโลหะ จบรถทดลองไว จดแถบกระดาษใหเรยบรอย ใหกระแสไฟผานเครองเคาะสญญาณเวลาพรอมกบปลอยรถทดลองใหเคลอนท นาแถบกระดาษทไดมาเขยนขอความไวทดานหลงวา นอต 1 ตว เปลยนแถบกระดาษใหมแลวทาการทดลองซาเหมอนเดม แตเพมจานวนนอตเปน 2,3,4 และ 5 ตวตามลาดบ

เขยนขอความไวดานหลงแถบกระดาษทกครงวา นอต 2 ตว ,นอต 3 ตว , นอต 4 ตวและนอต 5 ตว ตามลาดบ

นอตทนามาแขวนกบขอเกยวโลหะจะทาใหเกดแรงดงใหรถทดลองเคลอนท ถาใหนอต 1 ตวดงรถทดลองดวยแรงขนาด 1F ดงนน นอต 2 ตว ,นอต 3 ตว , นอต 4 ตวและนอต 5 ตวจะมแรงดงรถทดลองดวยขนาด 2F , 3F , 4F และ 5F ตามลาดบ

วเคราะหหาความเรงของรถทดลองจากจดบนแถบกระดาษแตละแถบ โดยวธเดยวกบการหาความเรงเนองจากแรงโนมถวงของโลก บนทกขนาดความเรงของรถทดลอง เมอใชแรงตาง ๆ ดงรถทดลอง

เขยนกราฟระหวาง แรงทดงรถทดลอง F กบขนาดความเรง a ของรถทดลอง โดยให F อยบนแกนนอน และ a อยบนแกนยน

ตอนท 3 ทดลองหาความสมพนธระหวาง ขนาดความเรงกบมวลของวตถ เมอขนาดของแรงดงมคาคงตว ใชอปกรณการทดลองทเตรยมไวจากตอนท 1

นานอต 5 ตว คลองกบขอเกยวโลหะ จบรถทดลองไว จดแถบกระดาษใหเรยบรอย ใหกระแสไฟฟาผานเครองเคาะสญญาณเวลาพรอมกบปลอยรถทดลองใหเคลอนท

นาแถบกระดาษมาเขยนขอความไวทดานหลงวา รถ 1 คน เปลยนแถบกระดาษใหมแลวทาการทดลองซาเหมอนเดม แตเพมจานวนรถทดลองเปน 2 , 3

, 4 และ 5 คน ตามลาดบ เขยนขอความไวดานหลงแถบกระดาษทกครงวา รถ 2 คน , รถ 3 คน , รถ 4 คน และ รถ 5 คน ตามลาดบ รถทดลองทนามาเพมจะทาใหมวลรถเพมขนดวย

ถารถทดลอง 1 คนแทนมวล 1m ดงนน เมอใชรถทดลอง 2 , 3 , 4 และ 5 คนมวลจะมคา 2m , 3m , 4m และ 5m ตามลาดบ

วเคราะหหารความเรงของรถจากจดบนแถบกระดาษแตละแถบ โดยวธเดยวกบการหาความเรงเนองจากแรงโนมถวงของโลก บนทกขนาดความเรงของรถทดลอง เมอมวลรถทดลองตาง ๆ แลวเขยนกราฟระหวาง มวลรถ 1/m กบขนาดความเรง a ของรถทดลอง โดยให 1/m อยบนแกนนอน a อยบนแกนยน

54 คาชแจง นกเรยนในกลมชวยกนตอบคาถาม แลวสรปเปนความร บนทกผลกจกรรม ตารางบนทกผลการทดลองตอนท 2

เวลา ความเรว(cm/4 ชวงจด) เวลา ความเรว(cm/4 ชวงจด)

1F 2F 3F 4F 5F 1m 2m 3m 4m 5m 3/50 3/50 6/50 6/50 10/50 10/50 14/50 14/50 18/50 18/50 22/50 22/50

ตารางบนทกผลการทดลองตอนท 3

แรง 1F 2F 3F 4F 5F มวล 1m 2m 3m 4m 5m

a(cm/s2) a(cm/s2) 1/m

สรปผลการทดลองของกลม ………………………………………………………………………………………………………………... ………………………………………………………………………………………………………………... ………………………………………………………………………………………………………………... ………………………………………………………………………………………………………………... ………………………………………………………………………………………………………………... ………………………………………………………………………………………………………………...

คะแนนเตม 10 คะแนน คะแนนทนกเรยนไดรบ .......................................

ใบบนทกกจกรรมท 1.5

55 คาชแจง นกเรยนในกลมชวยกนตอบคาถาม 1. กอนหนนปลายรางไมใหสงขน เมอผลกรถทดลองเบาๆ เหตใดรถทดลองเคลอนทไปแลวจงหยด ………………………………………………………………………………………………………………... ………………………………………………………………………………………………………………... ………………………………………………………………………………………………………………... ………………………………………………………………………………………………………………... 2. การทดลองครงนทาไมตองชดเชยแรงเสยดทาน ………………………………………………………………………………………………………………... ………………………………………………………………………………………………………………... ………………………………………………………………………………………………………………... ………………………………………………………………………………………………………………... 3. จากลกษณะกราฟขนาดของความเรง a กบขนาดของแรง F มความสมพนธกนอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………... ………………………………………………………………………………………………………………... ………………………………………………………………………………………………………………... ………………………………………………………………………………………………………………... 4. นกเรยนทราบไดอยางไร รถทดลองเคลอนทดวยความเรวคงตว ………………………………………………………………………………………………………………... ………………………………………………………………………………………………………………... ………………………………………………………………………………………………………………... ………………………………………………………………………………………………………………... 5.จากการทดลอเวลาเขยนกราฟแสดงความสมพนธระหวาง แรงหรอสวนกลบของมวล กบความเรง พบวาบางกลมเสนกราฟตดแกนความเรง a ทาไมไมเรมจากจดกาเนด แตความเรงเรมตนกลบอยตาแหนงเหนอจดกาเนด หรออยใตจดกาเนด จงอธบาย ………………………………………………………………………………………………………………... ………………………………………………………………………………………………………………... ………………………………………………………………………………………………………………... ………………………………………………………………………………………………………………... ………………………………………………………………………………………………………………... ………………………………………………………………………………………………………………...

คะแนนเตม 10 คะแนน คะแนนทนกเรยนไดรบ .......................................

ใบกจกรรมเนอหาท 1.5

56

กฎการเคลอนทขอท 3 (Law 3 of Newton )

จากกฎการเคลอนทขอทหนงและทสองของนวตน เปนการอธบายสภาพการเคลอนทของวตถเมอมแรงภายนอกมากระทาตอวตถ จากการศกษาในขณะทมแรงกระทาตอวตถ วตถออกแรงโตตอบแรงทมากระทานน เชน เมอเราออกแรงผลกกาแพง เรากจะรสกวากาแพงออกแรงผลกเราเชนกน ดงรป 18 หรอเมอเราออกแรงดงเครองชงสปรง เรารสกวาเครองชงสปรงกดงมอเรา ดงรป 19. และยงออกแรงดงเครองชงสปรงดวยแรงมากเทาไร เรากจะรสกวาเครองชงสปรงดงมอเรามากยงขนเทานน

จากภาพประกอบ 18 AF

คอ แรงทมอผลกกาแพง

AF

BF

คอ แรงทกาแพงผลกมอ

BF

ภาพประกอบ 18

1F

2F

ภาพประกอบ 19 1F

เปนแรงทมอดงเครองชงสปรง

2Fเปนแรงทเครองชงสปรงดงมอ

จากตวอยางการเกดแรงกระทาระหวางวตถดงรปท 18 และรปท 19 พบวา เมอมแรงกระทาตอวตถหนง วตถนนจะออกแรงโตตอบในทศตรงขามกบแรงทมากระทา แรงทงสองนจะเกดขนพรอมกนเสมอ เราเรยก แรงทมากระทาตอวตถวา แรงกรยา (action force) และเรยกแรงทวตถโตตอบตอแรงทมากระทาวา แรงปฏกรยา (reaction force) แรงทงสองนรวมเรยกวา แรงคกรยา - ปฏกรยา (action – reaction pairs)

กฎขอท 3 ของนวตน

57จากการศกษาพบวา แรงกรยาและแรงปฏกรยา มขนาดเทากนแตมทศทางตรงกนขามกนเสมอ นวตนไดสรปความสมพนธระหวางแรงกรยาและแรงปฏกรยาไวเปนกฏการเคลอนทขอทสามของนวตน ซงมใจความวา

ทกแรงกรยาตองมแรงปฏกรยา ทมขนาดเทากนและทศตรงขามเสมอ Aciton = - Reaction

ลกษณะของแรงคกรยา - ปฏกรยา ทพจารณามาแลวเกดขนเมอวตถทงสองสงสมผสกน ถาพจารณาในกรณวตถสองสงไมสมผสกน เชน การนาวตถผกดวยเชอกแลวแขวนไวในแนวดง ดงรป

เพดาน

R

T

F

โลก

ภาพประกอบท 20

T

N

gmW

F

ภาพประกอบท 21

จากภาพประกอบ20 เมอพจารณาทเพดานตรงตาแหนงแขวนเชอก R

เปนแรงทเพดานดงเชอก

T

เปนแรงทเชอกดงเพดาน

ไดวา R

และ T

เปนแรงคกรยา – ปฏกรยากน

จากภาพประกอบ 20 เมอพจารณาทวตถ

T

เปนแรงทเชอกดงวตถ

N

เปนแรงทวตถดงเชอก

ไดวา T

และ N

เปนแรงคกรยา – ปฏกรยากน

จากภาพประกอบ21 เมอพจารณาทวตถและโลก

W

เปนแรงทโลกดงวตถ

F

เปนแรงวตถดงโลก

ไดวา W

และ F

เปนแรงคกรยา – ปฏกรยากน

58

ลกษณะของแรงคกรยา - ปฏกรยาและแรงกระทาตอวตถ 1. วางวตถบนพนราบ แรงคกรยา - ปฏกรยา gm

เปน แรงทโลกดงดดวตถ

N

F

เปน แรงทวตถดงดดโลก

R

เปน แรงทวตถกดพน

R

gm N

เปน แรงทพนดนวตถ

F

ภาพประกอบท 22

จากภาพประกอบท22 แรงทกระทาตอวตถ คอ N

และ gm

(สองแรงนหกลางกนได เพราะแรงทงสอง ไมไช แรงคกรยา – ปฏกรยา)

N

N

เรยกอกอยางหนงวา แรงปฏกรยาทพนกระทาตอวตถ

จะได

N

= gm

(กฏขอท 1 )

gm

2. วางวตถบนพนเอยงลน แรงคกรยา - ปฏกรยา

N

gm

เปนแรงทโลกดงดดวตถ

F

เปนแรงทวตถดงดดโลก

gm

R

R

เปนแรงทวตถกดพน

F

N

เปนแรงทพนดนวตถ

ภาพประกอบท 23

จากรปจงสรป ลกษณะของแรงคกรยา - ปฏกรยาไดวา 1. แรงกรยาและแรงปฏกรยาจะเกดขนพรอม ๆ กนเสมอ 2. แรงคกรยา - ปฏกรยา เปนแรงทกระทาตอวตถคนละวตถกน ดงนนแรงคนจงรวมกนไมได 3. แรงคกรยา - ปฏกรยาเกดขนไดทงกรณทวตถสมผสกน หรอไมสมผสกนกได เชน แรงดงดดระหวางโลกกบดวงจนทร แรงระหวางประจไฟฟา

แรงคกรยา - ปฏกรยา

แรงคกรยา - ปฏกรยา

แรงคกรยา - ปฏกรยา

แรงคกรยา - ปฏกรยา

59

จากภาพประกอบท 23 แรงกระทาตอวตถ

N

แรงทกระทาตอวตถ คอ Nและ gm

โดย mg สามารถแยกออกไดเปน mg cos และ mg sin

mg sin mg cos โดย mg cos = N สวน mg sin เปนแรงฉดใหวตถเคลอนทลงตามพนเอยง

gm

การอางกฎการเคลอนทของนวตนเพอาใชในการคานวณ ผลจากกฎขอท 1 ยอมอางองไดวา ถาวตถอยนง หรอเคลอนทดวยความเรวคงท หมายความวาแรง ลพธเปนศนย

0

0

m

maF

ผลจากกฎขอท 2 เมอมแรงสทธไมเปนนย หรอแรงซงไมสมดลกระทา ยอมทาใหเกดความเรง

)( uvmFt

mumvFtt

uvm

maF

เมอ F คอ แรง มหนวยเปน (นวตน) m คอ มวลของวตถ (กโลกรม) v คอ ความเรวปลายของวตถ (เมตร/วนาท) u คอ ความเรวตนของวตถ (เมตร/วนาท) t คอ เวลาทใช (วนาท)

ตอนท 3 : เรองการประยกตใชกฎการเคลอนทของ

สรป คาของแรงปฏกรยาทพนกระทาตอวตถ ไมจาเปนตองเทากบ mg แตทศทางแรงปฏกรยา N

จะตองตงฉาก กบผวสมผสระหวางวตถกบพนเสมอ

60

ผลจากกฎขอท 3

Aciton = - Reaction

ใชในการเขยนแนวแรง เมอแยก Free body ของวตถแตละกอนในการคานวณ เชน ออกแรงผลกมวล M ซงจะทาไปดนมวล m บนพนผวเกลยง ดงรป F แยก free body หาแรงทกระทาวตถแตละกอน F R R สรปสตรการคานวณนวตน

4 สตรหลก

)4(2

)3(2

1

)2(2

)1(

22

2

asuv

atuts

tvu

s

atuv

)5( maF ใชเมอทราบFหรอหา F

การประยกตใชกฎการเคลอนทของนวตน หลกการพจารณา

1. พจารณาเฉพาะแรงภายนอกทกระทากบวตถ โดยการเขยนแผนภาพของแรงทกระทาตอวตถท เรยกวา Free body diagram

2. แตกแรงทกระทาตอวตถใหอยในแกนทเหมาะสม 3. พจารณาแรงทกระทาตอวตถในแตละแกน โดยใชกฎการเคลอนทของนวตน

M m

M

m

แรงR ซงผลกระหวางมวลน เปน Action และReaction เราเรยกแรงนวา Interaction (แรงคกรยา-ปฏกรยา)

61ขน C เปนขนตอนทฝกใหนกเรยนไดมการประเมนความรในแตละหนวยการเรยนร ใหนกเรยนเขยนแผนภาพมโนทศนสรปองคความรทไดจากการศกษาในหนวยการเรยนหนวยน

ขน A เปนขนตอนทตองการใหนกเรยนไดมการนาความรไปใชไดและสามารถเผยแพร ความรในเรองนใหกบชมชมได

คะแนนเตม 10 คะแนน คะแนนทนกเรยนไดรบ .......................................

62ขนพฒนา และเผยแพรผลงาน ยงพฒนา : กยงดใจ : เปนการทากจกรรมเพอพฒนาชมชน

ใหนกเรยนทาสอการเรยนการสอนทอธบายหลกการนากฏการเคลอนทของนวตนไปใชเพออธบายใหเพอหรอบคคลทสนใจเขาใจ

คะแนนเตม 10 คะแนน คะแนนทนกเรยนไดรบ .......................................

63ขน P เปนขนทตองการใหนกเรยนเขาใจความหมายของเนอหาในแตละหนวยการเรยนรขนสงเสรมความรอบร

หนวยท 4 กฎแรงดงดดระหวางมวล จากการสงเกตของนกดาราศาสตรพบวา ดาวเคราะหทโคจร

รอบดวงอาทตย หรอดวงจนทรทโคจรรอบโลก ลกษณะของวงโคจรเปนวงกลมหรอวงร แสดงวาตองมแรงมากระทาตอดาวเคราะหและดวงจนทร เพราะแนวทางการเคลอนทเปลยนแปลง นวตน ไดอธบายการทดาวเคราะหโคจรรอบดวงอาทตยไดเนองจากมแรงกระทา ระหวางดวงอาทตยกบดาวเคราะห ซงแรงนเปนแรงดงดดระหวางดวงอาทตยกบดาวเคราะห ซงแรงนเปนแรงดงดดระหวางมวลของดวงอาทตยกบดาวเคราะหนนเอง นวตนยงเชออกวาแรงดงดดระหวางดวงอาทตยกบดาวเคราะหเปนแรงแบบเดยวกนกบแรงดงดดระหวางโลกกบวตถบนผวโลก และเปนแรงดงดดระหวางวตถทกชนดในเอกภพ นวตน

จงสรปเปนกฎแรงดงดดระหวางมวลซงมใจความวา

“วตถทงหลายในเอกภพจะออกแรงดงดดซงกนและกน โดยขนาดของแรงดงดดระหวางวตถคหนงๆ จะแปรผนตรงกบผลคณระหวางมวลของวตถทงสอง และจะแปรผกผนกบกาลงสองของระยะหางระหวางวตถทงสองนน”

เมอ G คอ คาคงตวความโนมถวงสากล = 6.67 x 10-11 N.m2/kg2 m1 m2 คอ มวลของวตถทออกแรงดงดดกน (kg)

R คอ ระยะหางระหวางวตถทhงสอง(m)

m1 m2

GF

GF

R

กฎแรงดงดดระหวางมวล

221

R

mGmFG

???ลองคานวณหาดซวาวามวลของโลกมคาเทากบกกโลกรม (คาตอบคอ มวลของโลกมคาเทากบ 5.98 x 1024 kg)

ใครรชวยตอบท ทาไม กาหนด ใหเทอม

2R

GMg E สตรนมาจากไหน ??

ถาม แรงดงดดระหวางโลกกบดวงจนทรเปนไปตามกฎขอทเทาไรของนวตน ???

ตอบ

...............................................................................

...............................................................................

..............................................................................

64

การคานวณแรงดงดดระหวางมวล

1.การหาความเรงของวตถทบรเวณตางๆ

1) ทศนยกลางโลก g เปน ศนย2) ลงเหวลกๆจากผวโลก คา g จะลดลง3) ขนไปสงๆ จากผวโลก คา g จะลดลง4) คา g ทผวโลกมคามากทสด

ถาวางมวล m บนผวโลก จะทาใหเกดแรงดงดดระหวางมวล = GMm

GMm

R

R

R

R

R

R

R

R

2

2

2

2

ซงจะทาใหเกดแรงโนมถวง = m g

จาก = mg

g = GM

M

g

g

g

g

1

1

1 11

1

1

1

2

2

2

2

2

2

2

2

2 2=

=

(

(

)

)

M

M

M

M

M gG

= M = มวลโลก

2.การหานาหนก คอ แรงทโลกดงดดวตถ

W = mgww

= gg โดย

หรอ

22 R

GMm

R

GmMW EE

65ขน C เปนขนตอนทฝกใหนกเรยนไดมการประเมนความรในแตละหนวยการเรยนร ใหนกเรยนเขยนแผนภาพมโนทศนสรปองคความรทไดจากการศกษาในหนวยการเรยนหนวยน

คะแนนเตม 10 คะแนน คะแนนทนกเรยนไดรบ .......................................

66

ขน A เปนขนตอนทตองการใหนกเรยนไดมการนาความรไปใชไดและสามารถเผยแพร ความรในเรองนใหกบชมชมได

ขนพฒนา และเผยแพรผลงาน ยงพฒนา : กยงดใจ : เปนการทากจกรรมเพอพฒนาชมชน

ใหนกเรยนทาสอการเรยนการสอนทอธบายหลกการนากฏการเคลอนทของนวตนไปใชพออธบายใหเพอหรอบคคลทสนใจเขาใจ

คะแนนเตม 10 คะแนน คะแนนทนกเรยนไดรบ .......................................

67

การนากฎการเคลอนทของนวตนไปใช

หลก 1. เขยนรป เขยนแรงภายนอก)แรงตงเชอกจะถอวาเปนแรงภายใน(ทกระทาตอวตถ ใสทศความเรง 2. แรงใดไมไดอยในแนวราบ )แกน x (หรอในแนวดง )แกนy (ใหแตกแรงนนอยในแนวราบ และแนวดง

3. แรงทอยในแนวราบ ใชสตร maF

โดยแรงทมทศเดยวกบ a เปนบวก แรงทมทศ สวนทางกบ a เปนลบ

4. แรงทอยในแนวดง ใชสตร 0F

จะได แรงขน = แรงลง 5. ถาเปนพนเกลยง นาหนกจะไมมผลตอการคานวณ แตถาพนมความฝด นาหนกจะมผล ตอแรงเสยดทาน

แบบท 3 วตถเคลอนทในแนวดง

การคานวณจะตองนานาหนกของวตถมาเกยวของในการหาแรงลพธดวยโดยพจารณาทศการเคลอนทเปนหลก โดยวตถทเคลอนทขน ใหเอาแรงขนเปนตวหลก ถาวตถเคลอนทลง ใหเอาแรงลงเปนตวหลก และเมอหาแรงลพธไดแลวจงแทนลงไปในสตร

ถามรอกเดยวตายตว ขนาดความเรงจะเทากน ดงนนใหรวมเปนระบบเดยวกน

a

mg

T

m

m1

2

m

mm

1

2

3รป A

รป B รป C

แบบท 2 วตถเคลอนทในแนวดง

แบบท 1 สาหรบวตถเคลอนทในแนวราบดวยความเรง

68

แบบท 4 การเคลอนทของลงไตเชอก

mg

T

หลก 1.ใชสตร maF แรงในแนวดง คอ mg และ T

2.ถามวลเคลอนทไปทางไหนดวยความเรง ใหสมมตวาแรงขางนนมากกวา ใหเอาแรงนนเปนตวตงใน การคานวณ ถาลงอยนงๆ 0F mgT

ถาลงไตขนดวยความเรง maF mamgT ถาลงไตลงดวยความเรง maF maTmg หมายเหต ถาโจทยบอกวาการเคลอนทดวยความหนวง ใหแทนคา a เปนลบ

แบงเปน 2 กรณ 1. ถาใชมอดงเชอกเสนลางทผกกบวตถไวอยางชา ๆ ผลทเกดขน คอ จะทาใหเชอกเสนบนขาดกอน

F = ma, TB + mg – TA = m(0) TA - TB = mg กลาวคอ TA > TB เชอกเสนบนตงมากกวาจงขาดกอน

แบบท 3 ลงไตเชอก

แบบท 4 การดงเชอกจากวตถซงแขวนดวยเชอก หอยจากเพดาน

692. ถาใชมอถอกระตกเชอกเสนลางอยางเรว ผลทเกดขนคอ จะทาใหเชอกเสนลางขาดกอน เมอกระตกดวยความเรง a > g

F = ma, TB + mg – TA = ma TB – TA = m(a - g) จะได TB > TA

กลาวคอ TB > TA เมอ a > g เชอกเสนลางตงมากกวาจงขาดกอน หลก

1.วตถแขวนอยบนเครองชงสปรง

1. F= 0, T = mg

2. F = ma, T – mg = ma

3. F = ma, mg – T = ma

2. วตถวางบนตาชง

1. F = 0, N – mg = 0

2. F = ma, N– mg = ma

3. F = ma, mg – N = ma

ถา N ตดลบ ตาชงจะอานคาศนย เพราะลงดายความเรงมากเกนไป

3.วตถหรอคนอยบนลฟต

นาหนกทตาชงอานได = แรงตงเชอก T

นาหนกทตาชงอานได = แรงทพนดนวตถ N

นาหนกทปรากฎ = แรงทพนลฟตดนวตถ N

แบบท 5 การคานวณหานาหนกของวตถทอานไดจากตาชง

70 1. F = 0 , N – mg = 0 ( m = วตถ)

2. F = ma , N– mg = ma

3. F = ma , mg – N = ma

จากรป หาแรงตงเชอก

1. ได T = (m1 + m2)g

2. ได T – (m1 + m2)g = (m1 + m2)a

3. ได (m1 + m2)g – T = (m1 + m2)a

1. วตถเคลอนทบนพนเอยงลน เมอวตถเคลอนทบนพนเอยงลน จะมแรงกระทา คอ 1. แรงทฉดวตถลงขนานกบพนเอยงจะเปน mg sin θ เสมอ 2. แรงทกดวตถตงฉากกบพนเอยงเปน mg cos θ ความเรงของวตถทเคลอนทบนพนเอยง คดในแนวขนานกบพนเอยง F = ma mg sin θ = ma

ดงนนวตถทเคลอนทบนพนเอยงจะมความเรงฉดวตถลงตามแนวพนเอยงเปน g sinθ เสมอไมวา มวลเทาใดกตาม 2. การหาคาสมประสทธความเสยดทาน จากพนเอยง

ถาวตถ เรมเคลอนท จะได tan θ = สมประสทธความเสยดทานสถต sμ จาก mg sin θ = fs ……………. )1( mg cos θ = N …………….(2)

tan θ = s2Nf μ

a = g sin θ

m mg sin θ

θ θ

mg cos θ mg

sμ = tan s

N

mg sin θ

θ θ

mg cos θ mg

f

แบบท 6 การเคลอนทของวตถบนพนเอยง

71 ถาวตถ เคลอนลงดวยความเรวคงตว จะได tan θ = สมประสทธความเสยดทานสถต ( kμ ) 3.ตาชงเลอนลงตามแนวพนเอยง

ถาโจทยถามแรงทอานไดจากตาชง ซงจะมคาเทากบแรง N ซงแรงนอยในแนวดง แตวตถเคลอน ท โดยมความเรงอยในแนวขนานพนเอยงเปน a = g sin θ ดงนน จงตองแตกความเรงใหอยในแนวดงกอน (ay)

ay = a sin θ = (g sin θ ) sin θ = g sin2 θ 4.ผลกวตถบนพนเอยงใหเคลอนทไปพรอมพนเอยง

ทมวล m Fy = 0, N cos θ = mg

Fx = 0, N sin θ = ma

tan θ = ga

สรป ถาผลกพนเอยงดวยความเรงในแนวราบ a = g tan และ F = (m + μ ) g tan จะทาใหวตถอยบนพนเอยงไดโดยไม

ไถลลง

kμ = tan k

a = g tan

F = (m + M) g tan

N

mg sin θ

θ mg cos = θ

mg

a = g tan θ

m

M

F

72

มวล m1, m2, m3 ผกตดกนดวยเชอกเบา และคลองผานรอกเกลยง ดงรป ปลอยมวล m3 มวล m1, m2 จะเคลอนทตาม

ขน A เปนขนตอนทตองการใหนกเรยนไดมการนาความรไปใชไดและสามารถเผยแพร ความรในเรองนใหกบชมชมได ใหนกเรยนทาสอการเรยนการสอนทอธบายกฏการเคลอนทของนวตนและ กฏแรงดงดดระหวางมวลเพออธบายใหเพอหรอบคคลทสนใจเขาใจ

คะแนนเตม 10 คะแนน คะแนนทนกเรยนไดรบ .......................................

แบบท 7 การพจารณามวลทงหมดเปนระบบเดยวกน

73

ฟแบบฝกเสรมประสบการณ เรอง แรง มวล และกฎการเคลอนท

***************************************************************** 1. จากรป รถทดลองมวล m เคลอนทพงชนกาแพงแลวกระเดงกบทางเดม โดยทดานหนาของรถตดสปรงไวทาใหรถทดลองมอตราเรวคงทตลอด การเคลอนท ขอใด ถกตอง ก. สภาพการเคลอนทคงเดม เพราะอตราเรวคงท ข. สภาพการเคลอนทเปลยนไป เพราะความเรวเปลยน ค. สภาพการเคลอนทคงเดม ง. สภาพการเคลอนทเปลยนไป

2. แรง F1 F 2

F3 และ F4 ขนาด 80100 110 และ 160 นวตน กระทากบมวลกอนหนง ดงรป จง

คานวณขนาดและทศทางของแรงลพธทกระทากบแกน X ก. 119 N 143 องศา ข.100 N 45 องศา ค.110 N 150 องศา ง. 80 N 55 องศา 3. อนภาคถกแรงกระทา 2 แรงดงรป อนภาคนจะเคลอนในทศทามมเทาไรกบทศตะวนออก ถา F1และ F2 มขนาด 1 และ 2 นวตนตามลาดบ

ก. tan1 1

3 พงไปทางตะวนออกเฉยงใต

74 ข. tan1 1

3 พงไปทางตะวนออกเฉยงเหนอ

ค. tan1 1

3 3พงไปทางตะวนออกเฉยงใต

ง. tan1 1

3 3พงไปทางตะวนออกเหนอ

4. ลฟต 3 ตวกาลงเคลอนท ดงรป A เคลอนทขนดวยความเรวคงท v1 มขนาดมากกวาลฟต C ทกาลง

เคลอนทดวยความเรวคงท v2 สวน B กาลงเคลอนทขนดวยความเรงคงท a ทง v1 v2 และ

a ไดจากการ

สงเกตของผสงเกตซงอยนงทพน ขอใดตอไปน ถกตอง ก. A มองเหน B มความเรงมากกวา a ข. C มองเหน B มความเรงมากกวา a ค. A และ C เหน B มความเรงไมเทากน ง. A และ C เหน B มความเรง a 5. รถสองคนวางลงบนพนราบ รถคนหนงมมวล m1ซงมากกวารถอกคนซงมมวล m2 รถคนทมมวล m1 จะถกเขนใหเคลอนทไดยากกวารถคนทมมวล m2 ขอใดตอไปนเปนเหตผล ก. พนของรถทมมวล m 1 ฝดกวาพนของรถทมมวล m 2 ข. รถคนทมมวล m1 เฉอยมากกวารถทมมวล m2 ค. รถคนทมมวล m2 เฉอยมากกวารถทมมวล m1 ง. เราออกแรงเขนรถทมมวล m1 นอยเกนไป 6. ขอใดตอไปนไมถกตอง ก. นายแดงมมวล 60 กโลกรมทผวโลก จะมมวล 60 กโลกรมดวย ถานายแดงขนไปอยทผวดวงจนทร ข. นายสมชายมมวล 60 กโลกรมทผวโลก จะมมวลเปนศนยเมออยในอวกาศในสภาพไรนาหนก ค. นาหนกเปนปรมาณเวกเตอร สวนมวลเปนปรมาณสเกลาร ง. มวลของวตถกอนหนงไมเทากบนาหนกของวตถกอนนน 7. วตถทอยนงหรอความเรงคงท แสดงวา

ก. วตถนนมแรงกระทาเปนศนยเสมอ ข. วตถนนไมมแรงกระทาเสมอ

75 ค. วตถนนมแรงลพธเปนศนยเสมอ ง. วตถนนมแรงกระทาทมขนาดและทศทางคงทเสมอ 8. ขอใดถกตองสาหรบนาหนกของวตถกอนหนง

ก. เปนปรมาณเหนอสารของวตถ ข. เกยวของกบความเฉอย ค. เปนปรมาณพนฐานทมคาเทากบมวลของวตถ แตหนวยตางกน ง. เปนแรงทโลกดงดดวตถกอนนน

9. ในขณะทเครองบนลาหนงกาลงบนไตระดบสงขนเรอยๆ ขอใดถกตอง ก. มวลเพมขน ข. มวลลดลง ค. นาหนกเพมขน ง. นาหนกลดลง 10. จากการทดลองลากมวล m ตางๆ กนไปบนพนราบ จะไดกราฟแรงลพธกบความเรงของมวล ดงรปโดยทกราฟ A,B,C และ D เปนกราฟของวตถ A,B,C และ D ตามลาดบ วตถมวลใดมากทสด ก. A ข. B ค. C ง. D 11. รถทดลองเคลอนทในแนวตรงจากจดหยดนงจนไดทาง 10 เมตร จะมความเรว 10 เมตร/วนาท จงคานวณแรงลพธทกระทา กบรถทดลองคนนเมอรถมมวล 0.5 กโลกรม ก. 2.5 นวตน ข. 5.0 นวตน ค. 7.5 นวตน ง. 10.0 นวตน 12. กราฟในขอตอไปนเปนกราฟทไดจากการเคลอนทของวตถในแนวตรง โดยท s เปนการกระจด v เปนความเรวและ t เปนเวลาขอใดทแสดงวาวตถมสภาพการเคลอนทเปลยนไปและแรงลพธทกระทา

7613. กราฟความเรว - เวลา ของการเคลอนทในแนวตรงของวตถกอนหนงมวลคงท เปนไปดงรปทกาหนดให ขอใดไมถกตอง

ก. วตถมแรงลพธกระทาสองครงในทศทางตรงกนขาม ข. แรงกระทาในชวง OA นอยกวาแรงกระทาในชวง AB ค. แรงกระทาในชวง OA มคาใกลเคยงกบแรงในชวง CD ง. ชวง OC วตถมสภาพการเคลอนทเปลยนไป แตชวง CD สภาพมการเคลอนทคงเดม

14. จากปญหาขอ 13 กราฟในขอใดตอไปนแสดงความสมพนธระหวางแรงลพธ(F ) กบเวลา (t) ได

สอดคลองกบกราฟทกาหนดใหถกตองทสด 15. เดกชายคนหนงตองการลากมวล 5 กโลกรมบรรจของมวล 45 กโลกรม ดวยแรง 100 นวตน ถาพนเลอน เดกคนนจะลากรถไปไดไกลเทาไรจากจดหยดนงในเวลา 2 วนาท ก. 10 เมตร ข. 8 เมตร ค. 4 เมตร ง. 2 เมตร

77 16. กลองใบหนงมมวล 100 กโลกรม วางบนพนราบลน ถกเรงจากจดหยดนงจนกระทงมความเรว 40 เมตร/วนาท ภายในเวลา 10 วนาท จงคานวณแรงทใชเรง ก. 100 นวตน ข. 200 นวตน ค. 300 นวตน ง. 400 นวตน 17. จงพจารณาขอความตอไปนแลวเลอกคาตอบทถกตองทสด A: ชายคนหนงพยายามดนวตถกอนหนงใหขยบไปบนพนระดบ แตวตถไมขยบ แสดงวามแรงค ปฎกรยาทมขนาดเทากน แตมทศตรงกนขาม B: เมอมแรงลพธทไมเปนศนยกระทาตออนภาค จะทาใหอตราเรวของอนภาคเปลยนไปเสมอ C: ในกรอบอางองใด ๆ วตถจะรกษาอยนง หรอสภาพเคลอนทอยางสมาเสมอในแนวเสนตรง นอกจากจะมแรงลพธซงมคาไมเปนศนยมากระทา

ก. Aและ B ถก ข. A และ C ถก ค. C ถก ง. ผดทกขอ

18. จากรป เปนการทดลองเพอศกษากฎการเคลอนทของนวตน แผนกระดาน (D) สามารถปรบมมเอยง ไดตามความตองการ การปรบมม เพอชดเชยความเสยดทานระหวางรถทดลองกบแผนกระดาษ กราฟในขอใดทแสดงความสมพนธระหวางแรงฉดรถทดลอง (นาหนกB )กบความเรงของรถไดสอดคลองกบ การปรบมม ซงนอยเกนไป

7819. จากปญหาขอ 18 ปรากฏวาแถบกระดาษทไดเปนดงรป =30องศา เปนการปรบทพอด ขณะนนนาหนกทฉดรถทดลองจะมคาเทาไร

ก. 25

3 นวตน ข. 25

7 นวตน ค.

9

25 นวตน ง. 25

16 นวตน

20. มวลกอนหนงวางบนพนระดบลน เมอออกแรง p ขนาด 20 นวตน ดงมวลในแนวขนานกบพน มวลจะเคลอนไปดวยความเรง 5 เมตรตอวนาท2 ถาเปลยนไปใชแรง Q ขนาด 5 นวตน มวลกอนนนจะมความเรงเทาไร ก. 1.4 เมตร/วนาท2 ข. 12 เมตร/วนาท2 ค. 10 เมตร/วนาท2 ง. 0.8 เมตร/วนาท2 21. มวล 20 กโลกรม วางบนพนลนมแรง F1 และ F2 ขนาด 10 2 และ 20 2 นวตน กระทาดงรป ความเรงของมวลนมขนาดเทาไร ก. 0.3 เมตรวนาท2 ข. 0.5 เมตรวนาท2 ค. 0.7 เมตรวนาท2 ง. 0.9 เมตรวนาท2 22. จากปญหาขอท 21 แรงปฏกรยาทพนกระทากบมวล 20 กโลกรมจะมคาเทาไร ก. 170 นวตน ข. 157.6 นวตน ค. 200 นวตน ง. 230 นวตน 23. จากรปมวล m1 และ m3 ขนาด 2 และ 1 กโลกรมแตะกนวางบนพนลน อยากทราบวาแรง

F

จะตองมขนาดเทาไรจงจะทาใหแรงท m2 กระทากบ m1 มคา 10 นวตน ก. 20 นวตน ข. 30 นวตน ค. 40 นวตน ง. 50 นวตน

7924. มวล m1 , m2 และ m3 ขนาด 3,1 กโลกรม แตะกนวางบนพนลน ถกผลกดวยแรง 30 นวตน ใหเคลอนทไป จงคานวณ แรงผลกทกระทากบ m2 ในแนวการเคลอนท ก. 20 นวตน ข. 15 นวตน ค. 5 นวตน ง. 10 นวตน

25.จากรปมวล m1และ m2 และ m3 ขนาด 86 กโลกรมตามลาดบ วางบนพนลน ผกตดกนดวยเชอกเบา ออกแรง

F ขนาด 100 นวตน ลากมวลทงสามไป ขอใดถกตอง

ก. แรงตงในเสนเชอกทงสองสวนเทากนเทากบ 100 นวตน ข. แรงตงในเสนเชอกทงสองสวนไมเทากนเทากนมคา 40 และ70 นวตน ค. แรงตงในเสนเชอกทงสองสวนไมเทากนเทากนมคา 70 และ40 นวตน

ง. แรงตงในเสนเชอกทงสองสวนอาจเทาหรอไมเทากบกเมตรตอวนาท2 26. จากปญหาขอ 25 คาความเรงของมวลทงสามเทากบกเมตรตอวนาท2

ก. 2 ข. 7

2 ค. 5 ง. 7

27. จากรปเฮลคอปเตอรมวล 15,000 กโลกรมยกรถมวล 4,500 กโลกรม ขนในแนวดงทงระบบดวยความเรง ก.4 เมตรตอวนาท2 จงคานวณแรงฉดทเกดจากใบพดของเฮลคอปเตอร

ก. 167,700นวตน ข. 119,700นวตน ค. 222,300นวตน ง. 90,300นวตน

28. จากขอ 27 จงคานวณแรงตงในสายเคเบลทใชโยงระหวางรถยนตกบเฮลคอปเตอร ไมคดมวลของสายเคเบล ก. 51,300 N ข. 50,300 N ค. 48,300 N ง. 45,300 N

8029. ถงใสนามวล 40 กโลกรม เอาเชอกผกทหของถงโดยทเชอกมมวล 1 กโลกรม จากนนออกแรง

F ดง

ขนในแนวดง ดงรป แตปรากฎวาถงใสนากลบเคลอนลงดวยความเรงคงท a ถาตงในเสนเชอกท B เทากบ 200 นงตน ขนาดของแรง

Fจะมคากนวตน

ก. 400 นวตน ข. 410 นวตน ค. 205 นวตน ง. 240 นวตน

30. มวล m1 และ m2 ผกตดกนดวยเชอกเบา ออกแรงดงมวลทงสองตามแนวดง ดงแสดงในรป ถาตอนแรก ออกแรง F1 ระบบลอยขนดวยความเรง 5 เมตมตอวนาท2 อยากทราบวาแรงตงในเสนเชอกตอนแรก จะเปนกเทาของแรงจงในเสนเชอกตอนหลง

ก. 3 เทา ข. 2 เทา ค. 1 เทา ง. 1

3 เทา

31. มวล m1 และ m2 ผกตดกนดวยเชอกเบาคลองกบรอกลน ถา m1 = m และ m2 = 2m แรงตงในเสนเชอกจะเปนเทาไร

ก. 4

3mg ข. 8

3mg

ค. 2

3mg ง. 6

3mg

8132. จากรป เปนระบบลฟตประกอบดวย A เปนตวลฟต B เปนตมนาหนกเพอถวงสมดล C เปนกลไก ในการขบเคลอนลฟต A และB เชอมตอกนดวยสายเคเบล สมมตวาไมมมวล ถาลฟตกาลงเคลอนทขนดวยความเรง ข.3 เมตรตอวนาท2 และ B กเคลอนลงดวยความเรงเดยวกน จงหาแรตงในสาเคเบล T1 และ T2 เมอมวล 1,000 กโลกรม และ B มมวล 1,400 กโลกรม ก. 7,700 นวตน, 17,220 นวตน ข. 17,220 นวตน, 7,700 นวตน ค. 10,780 นวตน, 17,300 นวตน ง. 12,300 นวตน, 10,780 นวตน 33. จากรป m1 = 1 กโลกรม m2 = 2 กโลกรม ผกกบเชอกเบาคลองกบรอกลน โดยทรอกมมวล 0.2 กโลกรม ขณะหนง m2 วางนงอยกบทบนพน ถาออกแรง

F ดงรอกขนถามวาแรง

F อยางมากทสดเทาไรท

จะทาให m2 ยงสามารถวางนงบนพนไดสมมตวารอกไมหมน ก. 31 นวตน ข. 33 นวตน

ค. 41 นวตน ง. 43 นวตน

34. ชายคนหนงมวล 60 กโลกรมยนบนแผนไมมวล 10 กโลกรม มเชอกเบาคลองกบรอกลนไมมมวล ดงรป ชายคนนตองออกแรงเทาไรจงจะสามารถดงใหแผนไมซงเขายนอยใหเคลอนทขนดวยความเรง 1 เมตรตอวนาท2 ก. 330นวตน ข. 385 นวตน ค. 275 นวตน ง. 55 นวตน

82 35. จากรป ลกบลลนนาหนกรวมทงหมด 5,000 นวตน กาลงลอยลงดวยอตราเรงคงท 2 เมตรตอวนาท2 คนบนบลลนตองการใหบลลนมความเรวคงท เขาจะตองทงถงทรายกกโลกรม ก. 200 กโลกรม ข. 150 กโลกรม ค. 100กโลกรม ง. 50 กโลกรม 36. ลกโปงสวรรคผกกบกระดาษแขงชนหนงมมวลทงหมด 200 กรม เมอปลอยลกโปงสวรรคมนกลบลอยลงดวยความเรง 2 เมตรตอวนาท2 ถาตองการใหลกโปงลอยนง ๆ อยกบทจะตองตดกระดาษแขงออกไปกกรม

ก. 100 กรม ข. 50 กรม

ค. 40 กรม ง. 20 กรม

37. เชอกแขวนไวกบเพดาน มลงมวล 20 กโลกรมโหนเชอกอยสงจากพน 10 เมตร ไดรดตวลงมากบ เชอกดายความเรงคงทถงพนใชเวลา 2 วนาท ความตงชองเชอกเปนเทาใด ไมคดมวลของเชอก

ก. 100 นวตน ข. 150 นวตน ค. 200 นวตน ง. 250 นวตน 38. จากรปมวล m1 ขนาด 60 กโลกรม ผกกบเชอกเบานาไปคลองกบรอกลน ปลายอกดานหนง ชายคนหนงมวล 50 กโลกรมโหนนงอย อยากทราบวาถาตองการให m1 มสภาพการเคลอนทไมเปลยนแปลง ชายคนนตองไตเชอกขนไปดวยความเรงกเมตรตอวนาท2 ก. 2 ข. 3

ค. 5

3 ง. 22

8339. มวล m ขนาด 100 กโลกรม วางบนระนาบเอยงลน ดงรป มวลผกกบเชอกเบาไปคลองรอกลนแลว ชายคนหนงดงทปลายเชอกอกดานหนง ชายคนนจะตองออกแรงดงเทาไร มวล m จงจะไถลขนตาม พนเอยง ดวยความเรง 3 เมตร/วนาท

ก. 300 นวตน ข. 500 นวตน ค. 800 นวตน ง. 200 นวตน 40. เชอกเสนหนงทนแรงดงได 50 นวตน ผกไวกบมวล 4 กโลกรม จะสามารถดงมวลขนในแนวดงดวยความเรงมากทสดเทาไร เชอกจงจะยงไมขาด

ก. 2.5 เมตร/วนาท ข. 10 เมตร/วนาท ค. 12.5 เมตร/วนาท ง. 480 เมตร/วนาท

41. วตถ A และ B ผกตดกนดวยเชอกเบาซงคลองผานรอกคลอง ดงรป โดยท FA = แรงดงดดของโลกกระทาตอวตถ A TA = แรงทเสนเชอกดงวตถ A TB = แรงทเสนเชอกดงวตถ B FB = แรงทวตถ B ดงเสนเชอก แรงคใดตอไปนเปนแรงคปฏกรยากน

ก. FA และ TA ข. FA และ

TB

ค. FA และTB ง.

FBและ

TB

42. โยงวตถหนก W1 ดวยเสนเชอกเบาคลอง ผานรอกฝด ไปยด ไปยดตดกบวตถหนก W4 บนพนโตะลอ ปรากฏวาระบบเคลอนดวยความเรงเปนศนย โดยมแรงกระทาดงรป ถามวาแรงคใดเปนแรงคกรยา- ปฏกรยา

84 ก. W1 กบ T1 และ T1 กบ T2 ข. T1 กบ T2 และ T3 กบ T4

ค. T3 กบ T4 และN กบ W4 ง.

Nกบ W4 และ W1 กบ T1

43. มวล m1 ขนาด 20 กโลกรม ผกกบเชอกเบาแลวคลองกบรอกลน P1 และ P2 ปลายอกขางผกแนนกบเพดานทจด A โดยทรอก P1 ตรงแนนกบเพดานเชนกน แตรอก P2 เคลอนไดอสระ มวล m2 ขนาด 30 กโลกรม ผกกบเชอกเบาแลวปลายอกขางไปผกกบรอก P2 ดรปประกอบ ถาไมคดนาหนกของรอก ขอใดถกตอง

ก. m1 เคลอนทขนเพราะ m2 m1 ข. ความเรงในการเคลอนทไมวาจะขนหรอลงของ m1 และ m2 จะเทากน ค. m1 เคลอนทลงดวยความเรงเทากบ m2 ซงเคลอนทขน ง. m1 เคลอนทลงดวยความเรงเปน 2 เทาของ m2 ซงเคลอนทขน

44.จากปญหาในขอ 43 T1 และ T2 เปนแรตงในเสนเชอกจะมขนาดเทาไร ก. 240 และ 240 นวตน ข. 163.6 และ 327.2 นวตน

ค.327.2 และ 163.6 นวตน ง. 240 และ 120 นวตน 45.นายแดงยนบนเครองชงในลฟต ถาลฟตอยนงๆนายแดงอานาหนกตวจากเรองชงได 600 นวตน ถาลฟตเคลอนทลงดวยความเรง 2 เมตรตอวนาท2 นายแดงจะอานนาหนกตวจากเครองชงไดเทาไร

ก. 700 นวตน ข. 500 นวตน ค. 720 นวตน ง. 480 นวตน 46. กปตนขบเครองบนขนจากลานบนโดยเรงใหเครองบนมวล M มความเรง a สงมาก เพอใหเครองบน มความเรวมากพอทแรงดนอากาศจะพยงปกของเครองบอนใหเครองบนลอยจตวชนสอากาศ อยากทราบวาในแนวราบพนกพงของเกาอทกปตนนงจะออกแรงดนกปตนเทาไร ถา m คอมลของกปตน ก. M

a ข. m a

ค.- M a ง. - m

a

85

47. มวล m1 = 1 กโลกรม และ m2 = 1000 กโลกรมวางหางกน 1 เซนตเมตร ตามกฎแงดงดดระหวางมวล ของนวตน ขอใดถกตอง

ก. m1 ดด m2 นอยกวา m2 ดด m1 ข. ข. m1 ดด m2 ,มากกวา m2 ดด m1 ค. m1 ดด m2 ดวยแรง 6.67 x 10-4 นวตน ง. m1 ดด m2 ซงกนและกน ดวยแรง 6.67 x 10-4 นวตน

48.ขอความใดกลาวถงความเรงเนองจากแรงโนมถวงของโลก ( )

g ไดถกตอง

ก. ทจดศนยกลางของโลก ขนาดของ g มคาเปนอนนต ข. ภายใตผวโลก ขนาดของ g จะมคาเทากนทกตาเหนง ค. ยงลกลงไปใตผวโลก ขนาดของ g จะยงมคาลดลง

49.ดาวเคราะหดวงหนงมมวล 9 เทาของมลโลก แตมความหนาแนนเปน 1

3 ของความหนาแนนโลกคา

สนามโนมถวงทผงของดาวเคราะห มคากเทาของแรโนมถวงของโลก

ก. 1

9 ข. 1

3 ค. 1 ง. 3

*********************************************************************************

เฉลยแบบฝกเสรมประสบการณ เรอง แรง มวลและกฎการเคลอนท

1.ข 2.ก 3.ค 4.ง 5.ข 6.ข 7.ค 8.ง 9.ง 10.ก 11.ก 12.ค 13.ค 14.ข 15.ค 16.ง 17.ค 18.ก 19.ข 20.ง 21.ข 22.ก 23.ข 24.ค 25.ข 26.ค 27.ค 28.ก 29.ค 30.ก 31.ก 32.ง 33.ง 34.ข 35.ค 36.ค 37.ก 38.ก 39.ค 40.ก 41.ค 42.ข 43.ง 44. 45.ง 46.ข 47.ง 48.ง 49.ค

86

แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนรวชาฟสกส ชวงชนท 4 ชนมธยมศกษาปท 4

เรอง แรง มวล และกฏการเคลอนท คาชแจง 1. ใหนกเรยนกากบาทลงบนตวเลอกทถกตองทสดลงในกระดาษคาตอบ 2. หามขดเขยนสงใดลงในกระดาษคาตอบ 3. ขอสอบฉบบนมทงหมด 40 ขอ ใชเวลาสอบ 60 นาท

************************************************************************* 1. ขอใดแรงลพธทกระทาตอวตถเปนศนย (ความร – ความจา)

a. วตถเคลอนทดวยความเรวคงท b. วตถเคลอนทแนวตรงดวยอตราเรวคงท c. วตถเคลอนทแนวโคงดวยอตราเรวคงท

คาตอบทถกตองคอ 1. ขอ a เทานน 2. ขอ b เทานน 3. ขอ a และ b 4. ขอ a – c

2.ขณะรถบรรทกสบลอ และรถจกรยานยนตกาลงเคลอนทมาดวยกน ดวยอตราเรวเทากน เมอรถทงสองแตะเบรกทนท จนลอหยดหมน รถคนใดจะไถลไปไดไกลกวากน (ความเขาใจ) 1. รถบรรทกสบลอ 2. รถจกรยานยนต

3.ทงสองคนไปไดไกลเทากน 4.ขอมลไมเพยงพอ 3.ขอใดกลาวถงการทคนเราสามารถกระโดดขนจากพนไดถกตองทสด ( การนาไปใช ) 1. เพราะมแรงจากพนกระทาในทศขน แตแรงนมคาไดไมเกนนาหนกตว 2. เพราะแรงทพนกระทาในทศขน มคามากกวาแรงทคนกระทาตอพน 3. เมอคนออกแรงกระทาตอพนดวยแรงทมากกวานาหนกตว พนกจะผลกกลบดวยแรงขนาด เทากน ตวคนจงลอยขนจากพนได 4. เปนการกระทาของแรงภายในกลามเนอขาทกระทาตอตวเอง พนไมสามารถออกแรงกระทาใหคนเคลอนทขนไดเพราะวาพนอยนง

87

M

F

3753

45X

YF

F

F F

1

43

2

6 N

5 N

4 N

60

ขอมลนใชตอบคาถามขอ 4 – 5 วตถถกแรง 2 แรงกระทาดงรป 4. แรงลพธทกระทาตอวตถมคาเทาไร ในหนวย นวตน (การนาไปใช)

1. 5 นวตน 2. 6 นวตน 3. 7นวตน 4. 8 นวตน 5. แรงลพธ มทศทางใด (การนาไปใช) 1. tan-1 4/3 2. tan-1 ¾ 3. tan-1 5/3 4. tan-1 3/5 6. แรง 1F

, 2F

, 3F

, 4F

อยในระนาบ XY กระทาตอ ถา 3203 F

นวตน และ 504 F

นวตน จงหาขนาด

ของ 2F

(ความเขาใจ)

1. 27 N 2. 36 N 3. 48 N 4. 60 N 7.จากรป จงหาขนาดของแรงลพธ (ความเขาใจ)

1. 35112

2. 31124

3. 324107

4. 34112 8.จากรปวตถมวล M ถกกระทาดวยแรงF

ทามมดงรป บนพนฝด จงหาสมประสทธของแรงเสยดทาน

(ความเขาใจ)

1. sinmgF

f

2. Fmg

f

3. sinFmg

f

4. sinmg

f

88

0

3

6

9

2 a

F

(m/s2 )

(N)

9. เครองบนกาลงบนในแนวเสนตรงดวยความเรวคงท ขนานกบพนระดบ ขอใดเปนแรงลพธทกระทาตอเครองบน (ความเขาใจ ) 1. นาหนกของเครองบน 2. แรงลพธระหวางแรงตานอากาศและแรงผลกเครองยนต 3. แรงลพธระหวางแรงตานอากาศและแรงนาหนก 4. ศนย 10.แขวนวตถดวยเสนเชอกจากเพดาน แรงปฏกรยาตามกฎขอท 3 ของนวตนของแรง ซงเปน นาหนก ของวตถคอ แรงใด (ความเขาใจ) 1. แรงทเชอกกระทาตอเพดาน 2. แรงทเสนเชอกกระทาตอวตถ 3. แรงโนมถวงทวตถกระทาตอโลก 4. แรงทวตถกระทาตอเสนเชอก 11. จงพจารณาขอความตอไปน แลวเลอกคาตอบทถกตองทสด (ความเขาใจ) ก. ชายคนหนงพยายามดนกลองใบหนงใหขยบไปบนพนระดบ แตกลองไมขยบ แสดงวามแรงคปฏกรยาทมขนาดเทากน แตมทศตรงขาม ข. เมอมแรงลพธทไมเปนศนยกระทาตออนภาค จะทาใหอตราเรวของอนภาคเปลยนไปเสมอ ค. ในกรอบอางองใดๆ วตถจะรกษาสภาพอยนงหรอสภาพเคลอนทอยางสมาเสมอในแนวเสนตรงนอกจากจะมแรงลพธซงมคาไมเปนศนยมากระทา 1. ขอ ก และ ข ถก 2. ขอ ข และ ค ถก 3. ขอ ค ถก 4. ผดทกขอ

12. ในการฉดวตถใหเคลอนทไปบนพนราบ เมอนาขนาดของแรงฉด(F) และความเรง(a) มาเขยนกราฟจะได ดงรป จงหาคาสมประสทธของแรงเสยดทาน

(การนาไปใช)

1. 0.10 2. 0.15 3. 0.75 4. 0.9

89

150 g 170 g

mF

53

13.เมอปลอยมวล 150 g และ 170 g แขวนผานรอกเบา ดงรป เมอระบบเคลอนทมวลทงสองจะมความเรงเทาใด (การนาไปใช) กาหนดให 1 ฟต = 30.48 เมตร g = 32 ฟต/วนาท 2 . g = 32 ฟต/วนาท 2 g = 9.8 เมตร/วนาท 2 14.จากรป กลองวางอยบนพนเอยงลน

N

mg sin mg cos gm

a) แรงทกระทาตอวตถ คอ Nและ gm

b) แรงคกรยาของ mg คอ N

c) ถาพนลนวตถจะเคลอนทดวยความเรง g sin d) ถามวลเพมขน วตถจะเคลอนทดวยความเรงมากขน

ขอความใดกลาวถกตอง (ความเขาใจ) 1. ขอ a และ c ถก 2. ขอ b และ c ถก 3. ขอ c และ d ถก 4. ถกทกขอ 15. จากรป ออกแรง F ผลกวตถมวล m 12 กโลกรม ในแนวระดบขนพนเอยงซงไมมความฝด ทาใหวตถเคลอนทดวยความเรวเรง 3 เมตร/วนาท 2 จงหาอตราสวนระหวางแรงปฎกรยาทพนเอยง กระทาตอวตถกบแรง F (การนาไปใช)

1. 26: 45 2. 62: 55 3. 65: 79 4. 125 : 150

1. 1 ฟต/วนาท 2 2. 2 ฟต/วนาท 2 3. 20 ฟต/วนาท 2 4. 32 ฟต/วนาท 2

90 16.กฏขอท 3 ของนวตนพดถงแรงคกรยาและปฏกรยา ขอใดกลาวถงแรงคนไมถกตอง (ความร-ความจา) 1. แรงคนเกดทเวลาเดยวกนและมขนาดเทากน 2. แรงคนจะตองกระทบบนวตถคนละกอน 3. แรงคนจะตองมทศตรงกนขามเสมอ 4. แรงคนมขนาดเทากนและมทศตรงกนขาม ดงนนวตถจงอยในสภาพสมดล 17.คนในรถจะเปลยนแปลงอยางไรเมอรถเคลอนทดวยความเรวคงท แลวเลยวขวา (ความร-ความจา) 1. เอยงไปทางขวามอ เพราะคนพยายามรกษาสภาพการเคลอนทดวยความเรวคงทในแนวตรง 2. เอยงไปทางขวามอ เพราะรถพยายามรกษาสภาพการเคลอนทดวยความเรวคงทในแนวตรง 3. เอยงไปทางซายมอ เพราะคนพยายามรกษาสภาพการเคลอนทดวยความเรวคงทในแนวตรง 4. เอยงไปทางซายมอ เพราะรถพยายามรกษาสภาพการเคลอนทดวยความเรวคงทในแนวตรง 18.ขอใดเรยกแรงทงสองไดถกตองจากการออกแรงกดพน พนจะออกแรงตานในทศทางตร ขามกบแรงกระทา (ความร-ความจา)

ก. แรงกดพนคอแรงกรยา แรงพนออกแรงตานคอแรงตานทาน ข. แรงกดพนคอแรงพยายาม แรงพนออกแรงตานคอแรงตานทาน ค. แรงกดพนคอแรงปฏกรยา แรงพนออกแรงตานคอแรงกรยา ง. แรงกดพนคอแรงกรยา แรงพนออกแรงตานคอแรงปฏกรยา

19.เมอออกแรงขนาดทเทากนในทศทางเดยวกนกบวตถสอง กอนผลปรากฏวาวตถกอนท 1 จะ มความเรง 4.5 m/s2ถาวตถกอนทสองมมวลเปน 1.5 เทา ของมวลวตถกอนทหนงวตถกอนท 2 จะมความเรงเปนก m/s2 (การนาไปใช )

1. 1 m/s2 2. 2 m/s2 3. 3 m/s2 4. 4 m/s2

91

a

20.แรงขนาด 6 และ 8 นวตน กระทาตอมวล 2 กโลกรมในแนวขนานกบพนราบ ถาแรงทงสองตงฉากตอวตถจะเคลอนทดวยความเรงเทาไร (การนาไปใช )

1. 5 m/s2 2. 3 m/s2 3. 2 m/s2

4. 1 m/s2 21. แขวนวตถมวล m ไวบนหลงคารถทกาลงเคลอนทไปดวยความเรงคงท ปรากฏวาวตถ เอยง

ทามม กบแนวดงตลอดเวลาทเคลอนท อยากทราบวาารถมความเรงเปนเทาไร เมอ g เปนอตราเรงโนมถวง (การนาไปใช )

1. cotg 2. tang 3. sing 4. cosg 22.แรงนอยทสดมคาเทาใดเพอจะดนกลองใหตดกบผนงในแนวดงให m = 6.4 kg และ 80.0s (การนาไปใช ) 1. 25 นวตน 2. 50 นวตน 3. 75 นวตน 4. 80 นวตน 23.วตถมวล 5 kg วางอยบนโตะทไมมแรงเสยดทาน ปลายทงสองขางผกตดเชอกเบาแลวคลองผานรอกทไมมความฝด นาวตถมวล 3 และ 2 kg ผกตดกบปลายเชอกทงสองดานดงรป เมอปลอย ใหมวลทงหมดเคลอนทแรงดงเชอกทมวล 3 และ 2 กโลกรมเปนเทาใด (ความเขาใจ )

1. 27N และ 22N 2. 30 N และ 20 N 3. 25 N และ 20 N 4. 20 N และ 15 N

24. บอลลกหนงตกจากทสงลงสพนดนเมอกระทบพนแลวจะกระดอนขนในแนวดง ขอความใดถกตองเกยวกบแรงกระทาขณะทลกบอลสมผสพน (ความเขาใจ ) 1. เกดแรงทลกบอลกระทาตอพนมขนาดเทากบนาหนกของลกบอลเสมอ 2. เกดแรงทลกบอลกระทาตอพนมขนาดเทากนและทศตรงกนขามกบแรงทพนกระทาตอลกบอล 3. เกดแรงทลกบอลกระทาตอพนมขนาดมากกวาแรงทพนกระทาตอลกบอล 4. นาหนกของลกบอลจะมขนาดเทากบแรงทบอลกระทาตอพนแตจะมทศตรงกนขาม

92

A BF

a

m m

12

37

v

25.จากรป วตถมวล m1 และ m2 ผกดวยเชอกเบาคลองผานรอกลนทมมวลนอยมาก m1 อยบนพนเอยงทมความฝด ถาวตถทงสองเคลอนทดวยความเรวคงท จงหาคาสมประสทธความเสยดทานระหวางพนเอยงกบ (การนาไปใช ) กาหนดให m1 = 1 kg m2 = 1.2 kg

1. 0.75 2. 0.80 3. 0.85 4. 0.90

26.วตถทงสองเคลอนทตดกนไปดวยความเรง a ดงรป ขอความใดตอไปนสอดคลองกบสถานการณดงกลาว (ความเขาใจ ) 1. แรงทกระทาให A มความเรง a มขนาดเทากบแรง 2. แรงท A กระทาตอ B มากกวาแรงท B กระทาตอ A 3. แรงท A กระทาตอ B มขนาดเทากบแรงท B กระทาตอ A 4. A และ B ถกกระทาใหเคลอนทดวยแรงทมขนาดเทากน 27.ขณะทลฟตกาลงเคลอนท พนหองลฟตออกแรงกระทาตอเทา ของชายคนหนงทยนอยในหองลฟต ขอความใดกลาวถงขนาด ของแรงน(ความเขาใจ) 1. แรงนมขนาดเทากบนาหนกปกตของชายคนน 2. แรงนมขนาดนอยกวานาหนกปกตของชายคนน 3. แรงนมขนาดเทากบแรงทเทาของชายคนนออกแรงกดพนลฟต 4. แรงนมขนาดมากกวานาหนกปกตของชายคนน

9328.โจยนอยบนตาชงสปรงในลฟท ถาลฟทอยนงๆ เขาอานนาหนกตวเองได56 kg ถาลฟทเคลอนทลงดวยความเรง 2 m/s2 โจจะอานนาหนก ตวเองจาก ตาชงนนไดกกโลกรม (ความเขาใจ )

1. 40 กโลกรม 2. 44.8 กโลกรม 3. 50 กโลกรม 4. 67.2 กโลกรม

29.

ในเรองนนนพบวา

a) แรงทกระทาตอขวดนนมทงสน 3 แรง b) ขวดจะเลอนหรอไมขนกบมวล c) ขวดจะมความเรง μ g ตราบเทาทเรายงดงกระดาษออกไมหมด (ความเขาใจ )

1. ขอ a และ c ถก 2. ขอ b และ c ถก 3. ขอ c และ d ถก 4. ถกทกขอ 30.เดกคนหนงยนบนลฟท ขณะทลฟทกาลงเคลอนทขนเครองชงจะอานนาหนกได 460 N และเมอลฟท เคลอนทลงจะอานได 340 N โดยทงขาขนและขาลงขนาดของความเรงเทากน จงหามวลของเดกคนน 1. 40 กโลกรม 2.55 กโลกรม 3.60กโลกรม 4. 70 กโลกรม 31. จากรปวตถ 3 กอน มวลเทากนผกตดกบเชอกเบา วางบนพนทไมมความฝด ถาขนาดของแรง F ดงวตถเคลอนทไปทางขวา ขนาดของแรงดงในเสนเชอก T1 , T2และT3 สมพนธกนอยางไร (ความเขาใจ ) 1. T1 >T2 >T3 2. T1 <T2 <T3 3. T1 <T2 >T3 4.T1 =T2 =T3

T1 T2 T3 F

94

แ รง

อ ตร าเร ว

อตราเรว

อตราเรว

อ ตราเ รว

เวลา

เวลา เวลา

เวลาเวลา

1. 2.

3. 4.

32. รถเขนมวล 100 กโลกรม เดมอยนงถกแรงในแนวระดบขนาด 50 นวตน ผลกใหเคลอนทไปบนพนราบ ถาแรงเสยดทานทกระทาตอรถทงหมดเทากบ 30 นวตน ถามวาถาแรงกระทาเปนเวลา 12 วนาท จะทาใหรถเขนมความเรวเทาใด (การนาไปใช ) 1. 2.4 m/s 2. 7.2 m/s 3. 9.6 m/s 4. 14.4

33.จากรปกราฟทกาหนดใหแสดงความสมพนธระหวาง แรงกบเวลาขณะทรถตดไฟแดงททางแยกแหงหนง เมอเหนสญญาณไฟเขยวรถจงเคลอนทออกดวยแรงคงทดงกราฟ อยากทราบวากราฟอตราเรวกบเวลาในขอใดถกตอง (ความเขาใจ ) 34.ขอความในขอใดเปนจรงเกยวกบ บรเวณสนามโนมถวงสมาเสมอ (ความร-ความจา ) 1. มขนาดเทากนในทกทศทาง 2. พลงงานศกยโนมถวงมคาเทากนทกจดในบรเวณน 3. ทศทางของมนสวนทศกบการเคลอนทของมวลทดสอบทปลอยในบรเวณน 4. ความเขมสนามโนมถวงมคาเทากนทกจดภายในบรเวณน 35.ความเรงของการตกอสระทผวของดาวเคราะห 2 ดวง มคาเทากน ดาวทงสองจะตองมขอใดเทากน (ความเขาใจ ) 1. มวล 2. รศม 3. มวล/รศม 4. มวล/(รศม)2

9536.ดาวเคราะหดวงหนงมมวลมากกวาโลก 3 เทา แตรศมเปนหนงในสของรศมโลกคาความเรงเนองจากความโนมถวง ทผวของดาวเคราะหดวงนนจะเปนกเทาของทผวโลก (ความเขาใจ ) 1. 22 2. 48 3. 56 4.74 37. วตถ A และ B มมวล m และ 2m ตามลาดบ อยในอวกาศหางกนเปนระยะ R จงหาอตราสวนของอตราเรง ของวตถ Aตอวตถ B (ความเขาใจ )

1.4

1 2.2

1 3. 1 4. 2

38.ขอใดเปนหนวยคาคงทโนมถวงสากล (ความเขาใจ ) 1. 2. 3. 4. 39.ถาโลกของเรามลกษณะเปนทรงกลมหมนรอบตวเองรอบแกนทมแนวผานขวโลกทงสอง ขอความใดถกตองเมอเปรยบเทยบนาหนกของวตถทเสนศนยสตรเปรยบเทยบกบทขวโลก(ความเขาใจ ) 1. มากกวา เพราะความเรวเชงมมทเสนศนยสตรมากกวาทขวโลก 2. มากกวาเพราะนาหนกทเสนศนยสตรเปนผลรวมของแรงดงดดของโลกและแรงสศนยกลาง

ของวตถทเคลอนทเปนวงกลม 3. มคาเทากนเพราะนาหนกเปนแรงดงดดของโลกและสาหรบทรงกลมทมขนาดสมาเสมอเมอ ขณะกาลงหมนจะเปนอสระไมขนกบตาแหนงการวางตวบนพนโลก

4. นอยกวาเพราะแรงดงดดของโลกตองมทงนาหนกและแรงสศนยกลางทขนกบการเคลอนท แบบวงกลมของวตถ

40. ดาวเทยมเมออยบนผวโลกมนาหนก W เมอโคจรรอบโลกทความสง h = 6R เหนอพนโลก เมอ R เปนรศมของโลก จงหาแรงโนมถวงทกระทาตอดาวเทยมน (การนาไปใช ) 1. 2. 3. 4.

m/s2 N/m2kg2

m3s2/kg m2/kg2

W6

W7

W36

W49

96

เฉลยแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาฟสกส ชวงชนท 4 ชนมธยมศกษาปท 4

เรอง แรง มวล และ กฎการเคลอนท ขอ 1 3 ขอ 11 2 ขอ 21 2 ขอ 31 2 ขอ 2 1 ขอ 12 1 ขอ 22 4 ขอ 32 1 ขอ 3 3 ขอ 13 2 ขอ 23 1 ขอ 33 2 ขอ 4 1 ขอ 14 1 ขอ 24 2 ขอ 34 4 ขอ 5 2 ขอ 15 2 ขอ 25 1 ขอ 35 4 ขอ 6 1 ขอ 16 4 ขอ 26 3 ขอ 36 2 ขอ 7 3 ขอ 17 3 ขอ 27 3 ขอ 37 4 ขอ 8 3 ขอ 18 4 ขอ 28 4 ขอ 38 1 ขอ 9 4 ขอ 19 3 ขอ 29 4 ขอ 39 4 ขอ 10 3 ขอ 20 1 ขอ 30 1 ขอ 40 4

97

แบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะห

ชวงชนท 4 ชนมธยมศกษาปท 4 เรอง แรง มวล และกฎการเคลอนทของนวตน

คาชแจง 1. แบบทดสอบฉบบนใชวดความสามารถในการคดวเคราะห วชาฟสกส เรอง แรง มวลและกฎการเคลอนทของนวตน 2. ขอสอบเปนแบบอตนย จานวน 6 ขอๆ ละ 5 คะแนน 3. เวลาทใชในการทาขอสอบทงหมด 60 นาท คะแนนเตม 30 คะแนน 4. หามขดเขยนหรอเครองหมายใดๆลงในแบบทดสอบ 5.ใหนกเรยนเขยนคาตอบลงในแบบทดสอบ จงตอบคาถามตอไปนพรอมทงแสดงเหตผลประกอบการอธบาย คาถามขอท1.

สถานการณ นาขวดสาธตขนาดเทากนบรรจทรายปรมาณตางกน และปดกระดาษไมใหเหนปรมาณทราย 3 ใบ นาขวดสาธตทง 3 ใบผกเชอกแขวนโดยใหมระดบความสงเทากน แลวใชฝามอผลกขวดสาธตทแขวนแตละใบใหเคลอนทรบความรสกจากฝามอแลวบนทกผล ในทานองเดยวกนใชฝามอผลกขวดสาธตใหเคลอนทแลวใชฝามอทาใหขวดสาธตแตละใบหยดนงรบความรสกจากฝามอ แลวบนทกผล

ภาพประกอบขอท 1

981.1 ใชฝามอผลกขวดแตละใบใหเคลอนทรบความรสกทฝามอไดอยางไร …………………………………………………………………………………………………………………………………………………................................................................................................................ 1.2 ใชฝามอผลกขวดแตละใบใหเคลอนท ความรสกขวดแตละใบตานมอตางกน หรอไม อยางไร …………………………………………………………………………………………………………………………………………………................................................................................................................ 1.3 ใชฝามอทาใหขวดแตละใบทกาลงเคลอนทใหหยดนง รบความรสกทฝามอไดอยางไร …………………………………………………………………………………………………………………………………………………................................................................................................................ 1.4 ใชฝามอทาใหขวดแตละใบทกาลงเคลอนทใหหยดนง รบความรสกทฝามอขวดแตละใบ ตานมอตางกนอยางไร …………………………………………………………………………………………………………………………………………………................................................................................................................ 1.5 ปรมาณทรายทบรรจในขวดสมพนธกบการตานมออยางไร …………………………………………………………………………………………………………………………………………………................................................................................................................ 1.6 ถาการตานมอทาใหขวดหยดนงเคลอนท หรอขวดเคลอนททาใหหยดนงเปนการตานการเปลยนสภาพการเคลอนทของวตถ ดงนน การตานสภาพการเคลอนทของวตถมคามาก หรอนอยขนอยกบสงใด …………………………………………………………………………………………………………………………………………………................................................................................................................ 1.7 จากการทดลองทาใหทราบความสมพนธ ปรมาณทรายการตานการเปลยนสภาพการเคลอนทของวตถทหยดนง หรอกาลงเคลอนทสามารถสรปสมบตของมวลไดดงนมวลเปนสมบตของวตถ …………………………………………………………………………………………………………………………………………………................................................................................................................

99

............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ คาถามขอท3

3.1 ปญหาของสถานการณนคออะไร จงอธบาย ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

3.2 จากขอมลทกาหนดใหจงบอกตวแปรทใชในการศกษาซงไดแก ตวแปรตน ตวแปรตาม และตวแปรควบคมวา ตวแปรดงกลาวคออะไร ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 3.3 จากสถานการณของขอมล นกเรยนจะสรปผลจากสถานการณนไดอยางไร

คาถามขอท2. ในงานกฬาสาธต ไดมการแขงขนชกเยอโดยใชเชอก AB นกเรยนสองคนดงปลายเชอก A ไปทางซาย สวนนกเรยนอก สองคนดงปลายเชอกอกดานไปทางขวา ดวยแรงเทาๆกน ถาเอาวตถหนก 10 กโลกรม แขวนไวกงกลางของเชอก ก.นกเรยนทงหมดนสามารถทาใหเชอกอยในแนวระดบไดหรอไม ข.ถาไมได จงอธบาย และถาไดจงหาขนาดแรงดงทปลายA และ B

สถานการณ นารถทดลองวางบนโตะ นาตมนาหนกวางบนรถ แลวใชไมบรรทดตใหรถเคลอนทดวยความรวดเรว และตอมานารถวางบนโตะ วางตมนาหนกบนรถ แลวผลกใหรถวงไปพรอมกบตมนาหนกโดยใชไมบรรทดกนใหรถทดลองหยดกะทนหน

100 ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... จงตอบคาถามตอไปน 4.1 มวลของถานไฟฉายสมพนธกบตาแหนงเขมชของตาชงสปรงอยางไร …………………………………………………………………………………………………………………………………………………................................................................................................................ 4.2 เมอปลอยถายไฟฉายตกลงมาในแนวดง การตกของถานไฟฉายเปนอยางไร เพราะเหตใด …………………………………………………………………………………………………………………………………………………................................................................................................................ 4.3 จากเหตผลทง 2 ขอ คาทอานไดจากตาชงสปรงเมอนาถานไฟฉายแขวนตาขอเกยว คอ คาอะไร …………………………………………………………………………………………………………………………………………………................................................................................................................ 4.4 สรปความหมายของนาหนกจากกจกรรมไดวาอยางไร

คาถามขอท4. นกเรยนในหองเรยนทาการทดลองหนง แลวออกแบบตารางบนทกผลกจกรรมดงตาราง โดยอานตาแหนงเขมชของตาชงสปรง ไดเปน A B C และ D นวตน

ครงท จานวนถานไฟฉาย (กอน)

ตาแหนงเขมชของตาชงสปรง (นวตน)

1 1 A 2 2 B 3 3 C 4 4 D

101 …………………………………………………………………………………………………………………………………………………................................................................................................................ คาถามขอท5. 5.1 ปญหาของสถานการณนคออะไร จงอธบาย ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 5.2 จากสถานการณของขอมลดงกลาว ใหนกเรยนออกแบบตารางการทดลอง พรอมระบตวแปรตางๆ ใหชดเจน

สถานการณ ใชเครองชงสปรงเกยวกบขอของแผนไม ซงวางอยบนรางไม และใชถงทราย 1 ถง วางทบบนแผนไม เรมตนออกแรงนอยๆ แลวคอยๆเพมแรงดง สงเกตแรงทอานไดกอนทแผนไมจะเคลอนท บนทกแรงดงททาใหแผนไมเรมเคลอนท และแรงทแผนไมเคลอนทดวยอตราเรวคงท

102 ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ คาสง ใหใชตวเลอกตอไปน (จาก A ถง G) เพอแสดงแรงสทธทกระทาตอรถในแตละกรณทบรรยายขางลาง ใหตอบตวเลอก J ถานกเรยนคดวาไมมตวเลอกใดถก

A. แรงสทธคงตว ทศลงตามพนเอยง

B. แรงสทธทมขนาดกาลงเพมขน

ทศลงตามพนเอยง

C. แรงสทธทมขนาดกาลงลดลง ทศลงตามพนเอยง

คาถามขอท6 รถของเลนคนหนงซงถกผลกอยางเรวใหกลงขนพนเอยง หลงจากทหยดดนรถกลงขนพนเอยงไปจนถงตาแหนงสงสดและกลงกลบลงมาอก (แรงเสยดทานมขนาดนอยมากจนไมตองนามาคด)

103 D. แรงสทธเปนศนย

E. แรงสทธคงตว ทศขนตามพนเอยง

F. แรงสทธทมขนาดกาลงเพมขน ทศขนตามพนเอยง

G. แรงสทธทมขนาดกาลงลดลง ทศขนตามพนเอยง

______ 6.1 รถกาลงเคลอนทขนพนเอยงหลงจากหยดดน ______ 6.2 รถอยทจดสงสด ______ 6.3รถกาลงเคลอนทลงพนเอยง เกณฑการใหคะแนน คาตอบตรงกบเฉลยได 5 คะแนน คาตอบสวนใหญตรงกบแนวเฉลยได 4 คะแนน คาตอบบางสวนตรงกบแนวเฉลยได 3 คะแนน คาตอบบางสวนตรงกบแนวเฉลยบางได 2 คะแนน คาตอบบางสวนเลกนอยตรงกบแนวเฉลยได 1 คะแนน

คาตอบไมตรงกบแนวเฉลยได 0 คะแนน

ภาคผนวก ข - ตารางแสดงคาความสอดคลอง(IOC)ในแตละดานของชดกจกรรมฟสกส PDCA ตามความคดเหน ของผ เชยวชาญ - ตารางแสดงคาความยากงาย ( p ) และคาอานาจจาแนก ( r ) ของแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางฟสกส - ตารางแสดงคาความยากงาย ( p ) และคาอานาจจาแนก ( r ) ของแบบทดสอบวด ความสามารถดานการคดวเคราะห

ตาราง คาดชนความสอดคลอง ( IOC ) ของแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาฟสกส ตามความคดเหนของผ เชยวชาญ

ขอท ความชดเจนของคาถาม ความเหมาะสมของตวเลอก ความสอดคลองกบจดประสงค ความสอดคลองกบพฤตกรรมทตองการวด

คนท 1 คนท 2 คนท 3 IOC คนท 1 คนท 2 คนท 3 IOC คนท 1 คนท 2 คนท 3 IOC คนท 1 คนท 2 คนท 3 IOC

1 +1 0 0 0.33 0 0 0 0 0 +1 +1 0.67 +1 0 +1 0.67 2 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 3 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 4 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 5 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 6 +1 0 +1 0.67 +1 0 +1 0.67 +1 0 0 0.33 +1 +1 0 0.67 7 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 8 +1 0 0 0.33 +1 0 +1 0.67 +1 +1 0 0.67 +1 0 +1 0.67 9 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 10 +1 0 +1 0.67 +1 +1 0 0.67 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 11 +1 0 0 0.33 0 0 0 0 0 +1 +1 0.67 +1 0 +1 0.67 12 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 13 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 14 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 15 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1

ตาราง (ตอ)

ขอท ความชดเจนของคาถาม ความเหมาะสมของตวเลอก ความสอดคลองกบจดประสงค ความสอดคลองกบพฤตกรรมทตองการวด

คนท 1 คนท 2 คนท 3 IOC คนท 1 คนท 2 คนท 3 IOC คนท 1 คนท 2 คนท 3 IOC คนท 1 คนท 2 คนท 3 IOC

16 +1 0 0 0.33 +1 0 0 0.33 +1 0 0 0.33 0 +1 +1 0.67 17 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 18 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 19 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 20 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 21 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 22 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 23 0 +1 +1 0.67 +1 0 +1 0.67 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 24 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 25 0 +1 0 0.33 +1 0 0 0.67 +1 +1 0 0.67 0 0 0 0 26 +1 0 0 0.33 +1 +1 0 0.67 +1 0 0 0.33 +1 0 +1 0.67

ตาราง (ตอ)

ขอท ความชดเจนของคาถาม ความเหมาะสมของตวเลอก ความสอดคลองกบจดประสงค ความสอดคลองกบพฤตกรรมทตองการวด

คนท 1 คนท 2 คนท 3 IOC คนท 1 คนท 2 คนท 3 IOC คนท 1 คนท 2 คนท 3 IOC คนท 1 คนท 2 คนท 3 IOC

27 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 28 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 29 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 30 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 31 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 32 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 33 +1 0 0 0.33 0 +1 +1 0.67 +1 0 0 0.33 +1 0 0 0.33 34 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 35 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 36 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 37 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 38 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 39 +1 +1 0 0.67 0 +1 0 0.33 +1 0 +1 0.67 +1 +1 0 0.67 40 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1

ตาราง คาดชนความสอดคลอง ( IOC ) ของแบบทดสอบวดความสามารถดานการคดวเคราะหตามความคดเหนของผ เชยวชาญ

ขอท ความชดเจนของคาถาม ความเหมาะสมของตวเลอก ความสอดคลองกบจดประสงค ความสอดคลองกบพฤตกรรมทตองการวด

คนท 1 คนท 2 คนท 3 IOC คนท 1 คนท 2 คนท 3 IOC คนท 1 คนท 2 คนท 3 IOC คนท 1 คนท 2 คนท 3 IOC

1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 2 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 3 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 4 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 5 0 +1 +1 0.67 0 +1 +1 0.67 +1 0 0 0.33 +1 0 0 0.33 6 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1 +1 +1 +1 1

ตาราง คาความยากงาย (p) และคาอานาจจาแนก (r) ของแบบทดสอบวดผลสมฤทธ ทางฟสกส

ขอท p r ขอท p r

1 .59 .33 31 .50 .33 2 .41 .48 32 .46 .48 3 .48 .26 33 .54 .26 4 .59 .67 34 .52 .67 5 .52 .26 35 .50 .26 6 .48 .30 36 .52 .30 7 .54 .33 37 .61 .33 8 .50 .70 38 .57 .70 9 .54 .74 39 .52 .74

10 .44 .74 40 .56 .74 11 .48 .30 21 .48 .30 12 .67 .48 22 .54 .48 13 .59 .26 23 .61 .26 14 .48 .26 24 .54 .26 15 .56 .48 25 .46 .48 16 .48 .37 26 .56 .37 17 .59 .33 27 .46 .33 18 .63 .56 28 .43 .56 19 .56 .33 29 .54 .33 20 .54 .26 30 .50 .26

ตาราง คาความยากงาย (p) และคาอานาจจาแนก (r) ของแบบทดสอบวดความสามารถ ดานการคดวเคราะห

ขอท p r ขอท p r

1 .48 .52 16 .46 .56 2 .50 .48 17 .57 .26 3 .54 .22 18 .65 .33 4 .50 .26 19 .57 .56 5 .57 .41 20 .48 .37 6 .50 .30 21 .50 .33

ภาคผนวก ค

- ตารางแสดงคะแนนผลสมฤทธกอนเรยนและหลงเรยนโดยใชชดกจกรรมฟสกส PDCA - ตารางแสดง คะแนนความสามารถดานการคดวเคราะหกอนเรยนและหลงเรยนโดยใชชด กจกรรมฟสกส PDCA

ตาราง แสดงคะแนนผลสมฤทธทางการเรยนวชาฟสกส เรอง แรง มวล และกฎการเคลอนทของนวตน ( คะแนนเตม 40 คะแนน )

เลขท คะแนนกอนเรยน คะแนนหลงเรยน D D 2

1 20 28 8 64 2 22 25 3 9 3 22 23 1 1 4 23 27 4 16 5 22 25 3 9 6 21 35 14 169 7 20 25 5 25 8 25 30 5 25 9 20 28 8 64 10 15 25 10 100 11 19 29 10 100 12 21 31 10 100 13 23 25 2 4 14 17 22 5 25 15 16 20 4 16 16 26 27 1 1 17 21 23 2 4 18 20 23 3 9 19 20 25 5 25 20 20 31 10 100 21 20 28 8 64 22 18 24 6 36 23 22 24 2 4 24 23 25 2 4 25 19 24 4 16

ตาราง(ตอ) แสดงคะแนนผลสมฤทธทางการเรยนวชาฟสกส แรง มวล และกฎการเคลอนท ของนวตน

เลขท คะแนนกอนเรยน คะแนนหลงเรยน D D 2

26 18 20 2 4 27 20 22 2 4 28 17 22 5 25 29 18 23 5 25 30 17 22 5 25 31 21 32 11 121 32 20 29 9 81 33 19 30 11 121 34 14 28 14 196 35 20 27 7 49 36 19 29 10 100 37 19 30 11 121 38 16 23 7 49 39 17 25 8 64 40 16 25 9 81 41 17 26 8 64 42 12 21 9 81 43 15 20 5 25 44 20 25 5 25 45 19 23 4 16

X 869 1154 - -

- - 282 2267

ใชคาสถต t – test Dependent เพอเปรยบเทยบคะแนนจากแบบทดสอบวดผลสมฤทธ t – test =

1

22

N

DDN

D

=

145

282282226745

282

= 91.16

282

= 67.16 หาคาความเชอมนของแบบทดสอบโดยใชสตร KR – 20 คเดอร รชารดสน

จากสตร

21

1 t

ttS

pq

k

kr

5.31

61

140

40

= 0.82

ตาราง แสดงคะแนนความสามารถดานการคดวเคราะห ( คะแนนเตม 30 คะแนน )

เลขท คะแนนกอนเรยน คะแนนหลงเรยน D D 2

1 14 19 5 25 2 10 19 9 81 3 14 22 8 64 4 15 21 6 36 5 16 23 6 36 6 15 24 9 81 7 13 20 7 49 8 12 19 7 49 9 13 19 6 36 10 14 15 1 1 11 10 19 9 81 12 15 22 7 49 13 10 20 10 100 14 12 17 6 36 15 16 21 5 25 16 16 20 4 16 17 13 19 6 36 18 16 20 4 16 19 17 22 6 36 20 16 19 3 9 21 18 20 2 4 22 16 21 5 25 23 14 21 7 49 24 12 20 8 64 25 19 23 4 16

ตาราง (ตอ) แสดงคะแนนความสามารถดานการคดวเคราะห

เลขท คะแนนกอนเรยน คะแนนหลงเรยน D D 2

26 15 21 6 36 27 16 18 2 4 28 13 19 6 36 29 18 23 5 25 30 17 24 7 49 31 16 20 4 16 32 15 22 7 49 33 14 19 5 25 34 15 19 4 16 35 14 22 8 64 36 13 15 2 4 37 12 20 8 64 38 15 19 2 4 39 15 18 3 9 40 14 19 3 9 41 14 20 6 36 42 17 20 3 9 43 13 19 6 36 44 13 20 7 49 45 14 18 4 16

X 649 900 - -

- - 248 1576

ใชคาสถต t – test Dependent เพอเปรยบเทยบคะแนนจากแบบทดสอบวดความสามารถดานการคดวเคราะห t – test =

1

22

N

DDN

D

=

145

248248157645

248

= 64.14

248

= 16.93 หาคาความเชอมนของแบบทดสอบของแบบทดสอบจากสตร K.R. 20 ของ คเดอร รชารดสน

จากสตร

21

1 t

ttS

pq

k

kr

6.18

5.31

16

6

= 0.88

ภาคผนวก ง

รายนามผ เชยวชาญในการตรวจสอบเครองมอในการศกษาคนควา

รายนามผเชยวชาญในการตรวจสอบเครองมอในการศกษาคนควา รศ.ดร.พงษแกว อดมสมทรหรญ อาจารยภาควชาฟสกส มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ (ประสานมตร ) ผชวยศาสตราจารย นรมล ปตะนละผลน อาจารยภาควชาฟสกส มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ (ประสานมตร ) อาจารย เรวตต นกสวาง อาจารยโรงเรยนเซนตดอมนก กรงเทพ

ประวตยอผทาวจย

ประวตยอผทาวจย ชอ นายเกรก ศกดสภาพ วนเดอนปเกด 24 กมภาพนธ 2524 สถานทอยปจจบน 79/248 ถ.สรงประภา แขวง สกน เขต ดอนเมอง กรงเทพ สถานททางานปจจบน โรงเรยนสาธต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร (ฝายมธยม) กรงเทพ