(pcbs management handbook) - infofile.pcd.go.thinfofile.pcd.go.th/haz/haz_pcbmanual08.pdf · (pcbs...

กรมควบคมมลพษกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

คมอแนวทางการจดการสารพซบ(PCBs Management Handbook)ISBN 978-974-286-312-8

ลขสทธของกรมควบคมมลพษพมพครงท 1 จำนวน 5,250 เลม กมภาพนธ พ.ศ. 2551

เผยแพรโดยสวนสารอนตรายสำนกจดการกากของเสยและสารอนตรายกรมควบคมมลพษ92 ซอยพหลโยธน 7 ถนนพหลโยธนพญาไท กรงเทพมหานคร 10400โทรศพท 0 2298 2457, 0 2298 2766โทรสาร 0 2298 2425, 0 2298 2765Email: [email protected]คมอนสามารถดาวนโหลดไดท Website: http://www.pcd.go.th, http://pops.pcd.go.th

คมอแนวทางการจดการสารพซบฉบบน เรยบเรยงข นจากการทบทวนเอกสารวชาการทเกยวของการการจดการสารพซบ และสารมลพษทตกคางยาวนาน(Persistent Organic Pollutants: POPs) ตลอดจนการทบทวนกฎหมายไทย กฎหมายระหวางประเทศ เชน อนสญญาบาเซลฯ และแนวทางการปฏบตทดทแนะนำโดยองคกรระหวางประเทศใหใชเปนแนวทางในการปฏบต โดยใชภาษางายๆ เพอใหผอานทกระดบสามารถเขาใจได

คมอเลมนเรยบเรยงขนโดยมวตถประสงคเพอเปนเอกสารขอแนะนำเบองตนในการปฏบตทดเพอปกปองสขภาพอนามยของมนษยและสงแวดลอมเนองจากการใชและการแพรกระจายของสารพซบเทานน ไมสามารถนำไปอางองตามกฎหมายได ทงนเจาของหรอผครอบครองสารพซบมหนาทศกษารายละเอยดของกฎหมายทเกยวของและหารอกบหนวยงานราชการทเกยวของเพอดำเนนการจดการสารพซบใหถกตองตามกฎหมายตอไป

กรมควบคมมลพษ หวงเปนอยางยงวา คมอแนวทางการจดการสารพซบนจะเปนประโยชนแกผครอบครองสารพซบหรอของเสยปนเปอนสารพซบ และ/หรอผสนใจทวไป ทำใหมแนวทางเบองตนในการจดการสารพซบหรออปกรณไฟฟา/ของเสยทปนเปอนสารพซบไดอยางถกตองตามหลกวชาการ และไมกอใหเกดผลกระทบตอสขภาพอนามยและสงแวดลอม

ทงน หากผอานทานใดพบขอผดพลาดในคมอเลมน ขอความกรณาแจงกรมควบคมมลพษเพอประโยชนในการปรบปรงแกไขตอไป

สำนกจดการกากของเสยและสารอนตรายกรมควบคมมลพษ

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

คำนำ

คำนำ

บทท 1 ขอมลทวไป 11.1 สารพซบคออะไร................................................................................................11.2 แหลงกำเนดสารพซบ......................................................................................... 21.3 คณสมบต..........................................................................................................41.4 ความเปนพษ..................................................................................................... 51.5 การใชประโยชน................................................................................................. 61.6 การเขาสรางกาย.................................................................................................71.7 โอกาส/ความเสยงของการไดรบสารพซบ............................................................. 81.8 การแพรกระจาย................................................................................................ 81.9 การเปลยนรป/การสลายตวของสารพซบในสงแวดลอม..................................... 111.10 สารทดแทนสารพซบ.....................................................................................121.11 การปองกนตนเองจากการสมผสสารพซบ......................................................13

บทท 2 แนวทาง/มาตรการควบคมสารพซบ 162.1 มาตรการควบคมตามกฎหมายของไทย............................................................ 162.2 มาตรการควบคมตามพนธกรณของอนสญญาสตอกโฮลม

วาดวยสารมลพษทตกคางยาวนาน................................................................... 182.3 มาตรการควบคมตามพนธกรณของอนสญญาบาเซลวาดวยการควบคม

การเคลอนยายขามแดนของของเสยอนตรายและการกำจด.............................. 19

สารบญ

บทท 3 การจำแนกสารพซบ 223.1 การจำแนกจากลกษณะทางกายภาพของอปกรณไฟฟา...................................... 223.2 การจำแนกตามหลกเกณฑการจำแนกของเสยอนตราย......................................24

บทท 4 การวเคราะหความเขมขนของสารพซบ 274.1 การวเคราะหดวยชดทดสอบอยางงาย...............................................................274.2 การวเคราะหโดยใชเครองมอวเคราะหในหองปฏบตการ.................................... 28

บทท 5 การดแลรกษา เกบรวบรวม บรรจ ตดฉลาก ขนสงและการเกบกกอปกรณไฟฟาทมสวนประกอบของสารพซบ 30

5.1 การจดการ (handling)....................................................................................305.2 การเกบรวบรวม (collection).......................................................................... 315.3 การบรรจ (packaging)................................................................................... 325.4 การตดฉลาก (labeling).................................................................................. 335.5 การขนสง.........................................................................................................375.6 การเกบกก.......................................................................................................38

บทท 6 เทคโนโลยการบำบด/กำจดสารพซบ 416.1 กระบวนการเผา (incineration)...................................................................... 416.2 กระบวนการกำจดคลอรน (dechlorination processes).................................446.3 เทคโนโลยทางชวภาพ (Biological Technologies)......................................... 51

6.4 Vacuum Thermal Recycling (VTR).......................................................... 536.5 LTR2 decontamination technology (Low-Temperature Rinsing

and Re-use/Recovery).................................................................................566.6 ขอแนะนำในการปฏบตงานเกยวกบสารพซบและการเลอกใชเทคโนโลย............. 57

ภาคผนวก 1 ตวอยางการตดฉลากขอมลของเสยอนตราย 59

ภาคผนวก 2 ฉลากแสดงความเปนอนตรายตามระบบขององคการสหประชาชาต 61

รายการคำยอ..........................................................................................................64เอกสารอางอง.........................................................................................................66คณะผจดทำ........................................................................................................... 70

ตารางท 1 ประเทศผผลตและชอการคาของสารพซบ................................................2ตารางท 2 ตวอยางการจำแนกระดบความเขมขนของสารพซบ................................26

สารบญตาราง

รปท 1 โครงสรางโมเลกลของสารพซบ..................................................................1รปท 2 โครงสรางโมเลกลของสารไดออกซนและฟวแรน....................................... 5รปท 3 อาการ “Chloracne” ในคน...................................................................... 5รปท 4 หมอแปลงไฟฟาและตวเกบประจไฟฟา......................................................7รปท 5 วงจรของสารพซบ................................................................................... 11รปท 6 การสวมชดปองกนภยสวนบคคลเมอปฏบตงานกบสารพซบ.....................13รปท 7 การใชวสดดดซบเพอดดซบสารพซบไวในบรเวณจำกด............................ 14รปท 8 หมอแปลงไฟฟาและตวเกบประจไฟฟาสารพซบ...................................... 23รปท 9 การเปรยบเทยบนำมนหมอแปลงไฟฟากบนำ........................................... 24รปท 10 ตวอยางการตดฉลากขอมลทอปกรณไฟฟาพซบ...................................... 33รปท 11 ตวอยางการตดฉลากของเสยปนเปอนสารพซบตามระบบ GHS............... 35รปท 12 ขอแนะนำการตดฉลากของเสยปนเปอนสารพซบ..................................... 36รปท 13 กระบวนการเผาแบบเตาเผาอณภมสง......................................................43รปท 14 Rotary Kiln Technology.....................................................................44รปท 15 Gas Phase Chemical Reduction...................................................... 45รปท 16 Base Catalyzed Decomposition....................................................... 46รปท 17 Super-Critical Water Oxidation........................................................47รปท 18 Plasma Arc..........................................................................................48รปท 19 Molten Salt Oxidation....................................................................... 50รปท 20 Bioslurry.............................................................................................. 52รปท 21 Typical Enhanced Bioremediation System....................................53รปท 22 หลกการแยกสารพซบ............................................................................. 54รปท 23 Vacuum Thermal Recycling.............................................................55รปท 24 เทคโนโลยขจดการปนเปอนแบบ LTR2.......................................................... 57

สารบญรป

คมอแนวทางการจดการสารพซบ

»Ÿπ¬Ïª√– “πß“πÕπÿ —≠≠“ µÕ°‚Œ≈Ï¡œ กรมควบคมมลพษ 1

1.1 สารพซบคออะไรสารพซบ หรอ โพลคลอรเนตเตดไบฟนล (Polychlorinated Biphenyls: PCBs)

เปนสารประกอบอนทรยไฮโดรคารบอนทมคลอรนเปนองคประกอบ (chlorinatedhydrocarbon) ซงประกอบดวยคลอรนตงแต 1 ถง 10 อะตอม อยในวงของ biphenylโดยสตรโครงสรางทวไป คอ C12H10-xClx มโครงสรางโมเลกลทแตกตางกน 209 โครงสราง(congener*) สวนใหญไมมส ไมมกลน (รปท 1)

รปท 1 โครงสรางโมเลกลของสารพซบ

สวนผสมของสารพซบทจำหนายในเชงพาณชยมลกษณะเปนของเหลวหนดซงหากมคลอรนมากกจะมลกษณะหนดมากขน สลายตวไดยาก และสามารถสะสมอยไดทงในสงมชวตและสงแวดลอม สารพซบถกนำไปใชอยางแพรหลายในอตสาหกรรมตางๆโดยเฉพาะอยางยงใชเปน dielectric fluid ในการผลตหมอแปลงไฟฟาและตวเกบประจไฟฟา เนองจากเปนสารทมคณสมบตเปนฉนวนไฟฟาทด นำความรอนสมำเสมอและคงท และเฉอยตอปฏกรยาตางๆ

ขอมลทวไป

*congener คอ โครงสรางของสารเคม ซงในกรณของพซบ คอ พซบทประกอบดวยคลอรนตงแต 1-10 อะตอมสวนพซบทมจำนวนคลอรนอะตอมเทากนแตเกาะอยในตำแหนงทตางกน เรยกวา “ไอโซเมอร”

บทท 1

1


»Ÿπ¬Ïª√– “πß“πÕπÿ —≠≠“ µÕ°‚Œ≈Ï¡œ กรมควบคมมลพษ2

1.2 แหลงกำเนดสารพซบ สารพซบเปนสารเคมทสงเคราะหขน ในระหวางป พ.ศ. 2473-2513 จากปฏกรยาการเตมคลอรน (chlorination) ของสารไบฟนล (biphenyl) กบสารละลายคลอรนทปราศจากนำ (anhydrous chlorine) โดยมเหลก (iron) หรอสารประกอบเหลก(ferric chloride) เปนตวเรงปฏกรยา สารพซบเปนสารเคมสงเคราะหทรจกแพรหลายในชอทางการคาของแตละประเทศทเปนผผลต เชน Aroclor (องกฤษและสหรฐอเมรกา)Phenoclor (ฝรงเศส) Clophen (เยอรมน) Kaneclor (ญปน) Santoterm (ญปน)Fenchlor (อตาล) และ Sovol (รสเซย) ดงตารางท 1ตารางท 1 ประเทศผผลตและชอการคาของสารพซบ

CZECHOSLOVAKIAFRANCEGERMANY

ITALY

JAPAN

POLANDSLOVAKIA

U.K.

DECLORPHENOCLOR, PYRALENE,BALCOL, CLOPHEN, CLOPHENHARZ,CROPHENE, ELAOLAPIROLIO, DK, FENCLOR, FENCHLOR,FENCLORKANECHLOR, KANECLOR,KENNECHLOR, SANTOTHERMCHLOROFEN, TARNOLDELOR, DELOR/DEL, DELOTHERMDK/DH,AROCLOR, ASKAREL, PYROCLOR

ประเทศผผลต ชอการคา



ผลตภณฑทมสวนประกอบของสารพซบแตละชนดทผลตขนจะมรหสแสดงลกษณะเฉพาะของผลตภณฑนน เชน ผลตภณฑในกลม Aroclor ใชรหสตวเลข 4 ตวโดยทรหสตวเลข 2 หลกแรก คอ ตวเลข “12” หมายถง “Biphenyl” และตวเลขสองหลกหลง หมายถง จำนวนเปอรเซนตของคลอรนโดยนำหนกในผลตภณฑนนเชน Aroclor 1260 หมายถง สารพซบทมคลอรนรอยละ 60 เปนตน ทงน ยกเวนAroclor 1016 ทไมเปนไปตามหลกเกณฑน โดย Aroclor 1016 เปนผลตภณฑทไดจากการกลน Aroclor 1242 ซงมคลอรนประมาณ 41%

นอกจากน สารพซบยงถกจดเปนสารเคมทางอตสาหกรรมและสารมลพษทตกคางยาวนานประเภทปลดปลอยโดยไมจงใจ ซงเกดจากกระบวนการทางความรอนทเกยวของกบสารอนทรยกบคลอรนซงเปนผลมาจากการเผาไหมทไมสมบรณ ภายใตอนสญญาสตอกโฮลมวาดวยสารมลพษทตกคางยาวนานอกดวย

โครงการส งแวดลอมแหงสหประชาชาต (UNEP, 2545) คาดการณวาในระหวางป พ.ศ. 2473 - 2513 สารพซบถกผลตขนทวโลกประมาณ 1 ลานตน ในขณะทมหาวทยาลยออคแลนด ประเทศนวซแลนด คาดการณวา ในระหวางป พ.ศ. 2472-2532

ทมา : ปรบปรงจาก UNEP, 2002, P.11. และ UNEP, 2005, P.21

U.S.A.

U.S.S.R.

AROCLOR, ASBESTOL, ASKAREL,BAKOLA 131, CHLOREXTOL,DIACLOR, DYKANOL, ELEMEX,HYDOL, HYVOL, INTERTEEN,NOFLAMOL, PYRANOL, PYROCLOR,SAF-T-KUHLSOVOL, SOVTOL

ประเทศผผลต ชอการคา



สารพซบถกผลตขนทวโลกประมาณ 1.5 ลานตน (Ron McDowall, 2001)ตอมาองคการพทกษสงแวดลอมแหงสหรฐอเมรกาพบวาสารพซบเปนสาร

กอมะเรงในสตว และอาจเปนสารกอมะเรงในมนษย (Health Effect of PCBs,www.epa.gov) และเปนสาเหตทำใหเกดผลกระทบตอสขภาพอนามยของมนษยและสงแวดลอมเนองจากคณสมบตในการสลายตวยาก คงทน และสะสมในไขมนของส งมชวต ดงน นหลายประเทศทวโลกจงไดมการยกเลกการผลตและการใชสารพซบในชวงกลางของทศวรรษท 70 หรอประมาณ ป พ.ศ. 2518

1.3 คณสมบต สารพซบเปนของเหลวทมคลอรน ไฮโดรเจน และคารบอน เปนองคประกอบมคณสมบตสำคญ คอ เปนฉนวนไฟฟาทด นำความรอนสมำเสมอและคงท เฉอยตอปฏกรยาออกซเดชน และไมทำปฏกรยากบกรด ดาง หรอสารเคมอนๆ มความหนาแนน1.5 (หนกกวานำซงมความหนาแนนเทากบ 1 และนำมน mineral oil ซงมความหนาแนนเทากบ 0.85-0.9) ดงนน จงนำไปใชเปนฉนวนไฟฟาในหมอแปลงไฟฟาและตวเกบประจไฟฟา

สารพซบมคณสมบตละลายนำไดนอย และย งละลายไดนอยลงเม อมปรมาณคลอรนเพมขน สามารถละลายไดในสารละลายอนทรย นำมน และไขมนสลายตวยาก ระเหยยาก ไมไวไฟ มจดเดอดประมาณ 325-366 องศาเซลเซยสทำใหถกนำไปใชเปนฉนวนไฟฟา อยางไรกตามสารพซบเปน precursor* ของการเกดสารฟวแรน ทงน หากนำสารพซบไปเผาทอณหภม 250-450 องศาเซลเซยส จะกอใหเกดสารฟวแรนซงเปนสารมลพษทตกคางยาวนานประเภทปลดปลอยโดยไมจงใจทมอนตรายมากกวา (รปท 2)

*สารประกอบททำใหเกดปฏกรยาเคมแลวกอใหเกดสารประกอบชนดใหม



1.4 ความเปนพษความเปนพษของสารพซบในคน อาท ระคายเคองตอตา เซองซม ปวดศรษะ

เจบคอ ผวหนงและเลบคลำ ผวหนงหนาและหยาบกราน โดยทวไปการเปลยนแปลงของผวหนงจะเกดบรเวณใบหนา ลำคอ และลำตวทอนบน ในรายทเปนมากจะเปนทวรางกาย นอกจากน อาจเกดฝหรอตมเลก ๆ เรยกวา “Chloracne” สำหรบเดกทเกดจากมารดาทไดรบสารพซบจะมนำหนกนอยและเมดสในรางกายผดปกต (รปท 3)

ความเปนพษตอสตว จากการทดลองในสตวพบวา สารพซบไมกอใหเกดความเปนพษแบบเฉยบพลน แตอาการจะเกดขนเมอรบสารพซบเขาไปสะสมไวนานอาการทเกดขน อาท นำหนกลด ตบโต กอใหเกดมะเรงในตบของหนเมอหนไดรบสารพซบทางการกนวนละ 4.3-11.6 มลลกรมตอนำหนกตว 1 กโลกรม เปนเวลา

รปท 2 โครงสรางโมเลกลของสารไดออกซนและฟวแรน

รปท 3 อาการ “Chloracne” ในคน

5



21 เดอน นอกจากน ความเปนพษตอปลาตำเมอเทยบกบแมลง และมความเปนพษตอสตวทไมมกระดกสนหลงมากกวาสตวทมกระดกสนหลง

คาจำกดในการรบสารพซบเขาสรางกาย (Threshold Limit Values: TLVs)โดยปกตไมมกฎหมายกำหนดไวอยางชดเจน อยางไรกตาม บางประเทศไดแนะนำคาTLVS ทรบไดไว ดงน (UNEP, 2002)

ประเทศองกฤษสำหรบสารทมคลอรน 42% (เชน Aroclor 1242): long term exposure

เทากบ 1 มลลกรมตอลกบาศกเมตรสำหรบสารทมคลอรน 54% (เชน Aroclor 1254): long tern exposure

เทากบ 0.5 มลลกรมตอลกบาศกเมตรประเทศเยอรมน

ความทนตอการรบสารตอวน (Tolerable Daily Intake: TDI) เทากบ1 มลลกรมตอกโลกรมของนำหนกตวตอวน

ตองดำเนนการอยางใดอยางหนงหากระดบของสารเกนกวา 3,000 มลลกรมตอลกบาศกเมตรของอากาศ

ในพนท เฝาระวง (Target) ควรมระดบตำกวา 30 มลลกรมตอลกบาศกเมตรของอากาศ

1.5 การใชประโยชนสารพซบถกนำมาใชประโยชนในสองลกษณะหลกๆ คอ ใชในระบบปด

(closed applications) และใชในระบบเปด (open applications) ดงนการใชในระบบปด- ใชเปนนำมนฉนวนไฟฟา (dielectric fluid) ในอปกรณไฟฟา เชน

หมอแปลงไฟฟา ตวเกบประจไฟฟา และสวตซไฟฟา เปนตน (รปท 4)



-ใชเปน industrial fluid ใน hydraulic system, gas turbine และปมสญญากาศเปนตน

การใชในระบบเปด- ใชผสมในนำมนหลอลน (lubricating and cutting oil) และสารเคม

ปองกนกำจดศตรพชและสตว (pesticides)- ใชเปน plasticizer* ในนำยาขดเงา ส หมก กาว กระดาษทำสำเนา

(copying paper) สารกนรวซม และพลาสตก เปนตน

1.6 การเขาสรางกายมนษยไดรบสารพซบเขาสรางกายโดยการหายใจ ทางผวหนง และการกน

อยางไรกตาม สวนใหญมนษยไดรบสารพซบเขาสรางกายโดยการรบประทานอาหารและนำดมทปนเปอนสารพซบดงน

เนอสตว โดยเฉพาะสตวเลยงทกนอาหารทมสารพซบปนอย สารพซบจะถกดดซมไปสะสมในเนอเยอไขมนเปนสวนใหญ และปรมาณทสะสมจะมปรมาณสงแมวาจะกนเขาไปวนละนอยมากกตาม ดงนนอาหารทมไขมน ไดแก นม เนย ไข

รปท 4 หมอแปลงไฟฟาและตวเกบประจไฟฟา

*สารทผสมลงในพลาสตกแลวทำใหพลาสตกออนนมและสามารถขนรปได

7



และเนอจงเปนแหลงสะสมสารพซบทสำคญ นอกจากน สตวนำจำพวกปลากเปนแหลงสะสมสารพซบทสำคญเชนกน โดยเฉพาะปลาจากแหลงนำทปนเปอนสารพซบ

ผกและผลไม ซงปกตมระดบสารพซบนอยมากจนไมสามารถตรวจวดไดแตพชผกบางแหงกมปรมาณสง ไดแก พชผกจากบรเวณทใชนำทไดรบการปนเปอนจากสารพซบ

อาหารกระปองทบรรจในภาชนะทปนเปอนดวยสารพซบ

1.7 โอกาส/ความเสยงของการไดรบสารพซบคนงานทปฏบตงานเกยวของกบการใหบรการแยกสวนประกอบหมอแปลง

ไฟฟาและตวเกบประจไฟฟา คนงานในศนยบำบด/กำจดของเสยอนตราย ระบบบำบดนำเสย และเจาหนาทดบเพลง บคคลเหลานมความเสยงในการไดรบสารพซบเขาส ร างกาย บคคลท มโอกาสไดรบสารพซบเขาส ร างกายเปนประจำควรไดรบการตรวจสขภาพอยางนอยปละ 1 ครง โดยควรตรวจความผดปกตของผวหนง ตบและประวตการสบพนธ การตรวจสขภาพควรดำเนนการอยางตอเนองอยางนอย 30 ปท งน เน องจากสารพซบไมมพษเฉยบพลนแตมพษในระยะยาว โดยปกตระยะในการเกดมะเรงในมนษยประมาณ 10 ป

1.8 การแพรกระจายการแพรกระจายของสารพซบสวนใหญเกดจากการกระทำของมนษย กจกรรม

สำคญททำใหเกดการแพรกระจายของสารพซบ คอ กจกรรมการผลตและการนำไปใชจากการคาดการณ พบวา มการผลตสารพซบขนมาใชงานประมาณ 1-1.5

ลานตน ในระหวางป พ.ศ. 2472-2532 UNIDO ประมาณการวา สารพซบ รอยละ 31(370,000 ตน) ถกปลดปลอยสสแวดลอม มากกวารอยละ 60 ยงคงถกใชงานหรอถกเกบกกไวเพอรอการกำจด และรอยละ 4 ไดรบการกำจดทำลายไปแลว (UNIDO, 2000)



และเนองจากสารพซบมคณสมบตคงสภาพหรอสลายตวออกจากสงแวดลอมไดชามากสารพซบบางสวนปะปนไปกบนำทงจากอตสาหกรรม รวไหลออกจากอปกรณไฟฟาและผลตภณฑอ นๆ ทนำสารพซบไปใชในระบบเปด ตลอดจนมลพษทางอากาศจากการเผาขยะ และทายทสดสารพซบเหลานจะสะสมอยในตะกอนดนตามแหลงนำตางๆ

การแพรกระจายเนองจากลกษณะการนำไปใช- การใชแบบควบคมในระบบปด เชน การใชเปนนำมนฉนวน

(dielectric fluid) ในหมอแปลงไฟฟาและตวเกบประจไฟฟา ซ งสารพซบจะคงสภาพอยในผลตภณฑเหลานไดนานจนกวาผลตภณฑเหลานนจะแตกหก ดงนนการรวไหลสสงแวดลอมจากการใชผลตภณฑไฟฟาเหลานจงมไดนอย

- การใชแบบไมมการควบคมในระบบปด เชน ใชในระบบถายเทความรอน(heat transfer) และใน hydraulic system แมวาจะเปนระบบปดกมการรวไหลไดรวมถงสารพซบท ใชกนมากมายในตวเกบประจไฟฟาขนาดเลก ซ งเปนการยากทจะรวบรวมผลตภณฑเหลานไปกำจด ดงนน การใชในลกษณะนจงมโอกาสทจะกระจายสสงแวดลอมได

- การใชในระบบเปด เชน การใชเปนสวนผสมในผลตภณฑตางๆ เชนในนำมนหลอลน สารเคมปองกนกำจดศตรพชและสตว ส กาว สารเคลอบกนรวซมและพลาสตก เปนตน การใชลกษณะนมโอกาสแพรกระจายสสงแวดลอมไดมากทสด

สำหรบประเทศไทย ไมพบวามการนำสารพซบมาใชในกจกรรมท เปนระบบเปด สารพซบทพบในประเทศไทยสวนใหญถกนำไปใชในระบบปด โดยการนำเขาจากตางประเทศพรอมกบอปกรณไฟฟาทมสวนประกอบภายในเปนนำมนสารพซบ อาทหมอแปลงไฟฟา ตวเกบประจไฟฟา เปนตน

การแพรกระจาย/การเคลอนยายสสงแวดลอมสารพซบไมสามารถเกดขนเองตามธรรมชาต และไดมการยกเลกการผลต

สารพซบไปแลวมากกวา 30 ป อยางไรกตาม ยงพบวามสารพซบปนเปอนในสงแวดลอมอยทงในอากาศ นำ ตะกอนดน และดน ทงน เนองจากสารพซบมคณสมบตตกคาง



ยาวนาน วงจรของสารพซบเรมจากการระเหยจากดนและนำผวดนเขาสบรรยากาศและเคลอนยายจากบรรยากาศกลบมายงพนดนและแหลงนำ (รปท 5) โดยการเคลอนยายของไอระเหยหรอฝนขนาดเลกทปนเปอนสารพซบ (airborne particle) จากบรรยากาศสพนดนโดยนำฝนตามธรรมชาตนำพาลงมา หรอ การสะสมแบบเปยก (wet deposition)และการเคลอนยายของไอระเหยหรอฝนละอองขนาดเลกทปนเปอนสารพซบ (airborneparticle) จากบรรยากาศสพนดนโดยไมอาศยนำฝน หรอ การตกสะสมแบบแหง(dry deposition) เสนทางการแพรกระจายของสารพซบสสงแวดลอมสรปไดดงน

- การแพรกระจายในบรรยากาศ การแพรกระจายของสารพซบจากกระบวนการผลตเขาส บรรยากาศมกไมเกดข นแตจะเกดข นภายหลงจากการใชและการทำลายหรอกำจดทง โดยสารพซบทพบในบรรยากาศเปนสารพซบทเกดจากการระเหยของสารพซบ (โดยเฉพาะกลมทมคลอรนตำ) ทถกปลดปลอยสสงแวดลอมจากกจกรรมตางๆ ของมนษย นอกจากน ยงมสารพซบบางสวนท เกดจากการปลดปลอยโดยไมจงใจจากกระบวนการเผาไหมท ไมสมบรณและแพรกระจายส บรรยากาศ อาท จากเตาเผาขยะ เตาเผาซเมนตทใชเผาของเสยอนตราย กระบวนการความรอนในอตสาหกรรมโลหะ เปนตน

- การแพรกระจายในนำ สารพซบแพรกระจายลงในแหลงนำสาธารณะเนองจากการรวไหลจากการบำรงรกษาอปกรณไฟฟาทมสวนประกอบของสารพซบและเมอสารพซบปนเปอนในนำจะเคลอนยายไปสะสมในสงมชวตในนำ เชน ปลา กงหอย และสงผานไปยงสงมชวตทมขนาดใหญกวาทางหวงโซอาหาร (food chain)และสายใยอาหาร (food web)

- การแพรกระจายในดนและตะกอนดน เมอสารพซบถกปลดปลอยสส งแวดลอม สารพซบสวนใหญจะถกดดซบไวในดนและตะกอนดน ซงสงผลใหมปรมาณสารพซบตกคางอยในดนและตะกอนดนเปนเวลานาน โดยระยะเวลาครงชวตของสารพซบอยระหวางระยะเวลาหลายเดอนถงหลายป อตราการชะลางของสารพซบออกจากดนตำและการเคลอนยายจากดนไปสพชกไมมนยสำคญ



1.9 การเปลยนรป/การสลายตวของสารพซบในสงแวดลอมความสามารถของสารพซบในการสลายตวและเคลอนยายสส งแวดลอม

ขนอยกบจำนวนคลอรนในโมเลกลของสารพซบ โดยสารพซบท มจำนวนคลอรนเพมขนจะมความคงทนมากขน (WHO, 2003)

- ในอากาศ สารพซบสามารถสลายตวไดดวยกระบวนการสลายตวโดยแสงอาทตย (photolysis) โดยมระเวลาครงชวตแตกตางกนไปขนอยกบปรมาณคลอรนในโมเลกลของสารพซบ อาท สารพซบทมคลอรน 1 อะตอม (monochlorobiphenyl)มระยะเวลาครงชวต* เทากบ 3.5-7.6 วน สวนสารพซบท มคลอรน 5 อะตอม(pentachlorobiphenyl) มระยะเวลาครงชวต เทากบ 41.6-83.2 วน (WHO, 2003)เปนตน

- ในนำ สารพซบสามารถสลายตวในนำไดดวยกระบวนการสลายตวโดยแสงอาทตย (photolysis) สารพซบทมองคประกอบของคลอรนตงแต 1-6 อะตอม

ทมา: http://www.eloisegroup.org/themes/contaminants/caseone.htm

รปท 5 วงจรของสารพซบ

Modal Reglon

advectiveInflowadvective

outflow

*ระยะเวลาทใชในการสลายตวของสารเคมลงครงหนง

11



จะไมดดซบแสง ทงน ระยะเวลาครงชวตของสารพซบทมองคประกอบของคลอรนตงแต 1-4 อะตอม ของแสงในฤดรอนในนำตนระดบ 0.5 เมตร อยในชวง 17-210 วนอตราการสลายตวจะชาลงในฤดหนาว อยางไรกตาม เมอจำนวนอะตอมของคลอรนเพ มข นสารพซบจะสามารถดดซบแสงไดมากข น นอกจากน สารพซบสามารถสลายตวดวยกระบวนการทางชวภาพ (biodegradation) ทงในภาวะไรอากาศและมอากาศแตกระบวนการสลายตวทางชวภาพจะเกดขนไดดในดนและตะกอนดน ทงนเนองจากในดนมปรมาณสงมชวต (microorganism) มากกวาในนำ

- ในดนและตะกอนดน กระบวนการสลายตวทางชวภาพ (biodegradation)เปนกระบวนการหลกของการสลายตวของสารพซบในดนและตะกอนดน ซงเกดขนไดทงในภาวะไรอากาศและมอากาศ ทงน ไมพบการสลายตวของสารพซบแบบไมพงพงสงมชวต (abiotic) ในดนและตะกอนดน นอกจากน อาจมกระบวนการสลายตวโดยแสงอาทตยเกดขนทระดบผวดน

1.10 สารทดแทนสารพซบนำมนฉนวนทนำมาใชทดแทนนำมนสารพซบ ไดแก Mineral Oil, Silicone

Fluids, และ Synthetic Ester (UNEP, 2002) อยางไรกตาม นำมนทนำมาใชทดแทนนำมนสารพซบในประเทศไทยสวนใหญเปนนำมน “Mineral Oil” ซงมชอทางการคา อาท ESSO UNIVOLT 61, SHELL DIALA OIL AX เปนตน



1.11 การปองกนตนเองจากการสมผสสารพซบเพอปกปองสขภาพอนามยของมนษยและสงแวดลอม ผประกอบการทม

อปกรณไฟฟาทปนเปอนสารพซบอยในครอบครองควรดำเนนงานดงนจดสถานทใหมการถายเทและการระบายอากาศดกรณทตองสมผส ควรสวมอปกรณปองกนภยสวนบคคล เชน ถงมอยาง

แวนตา ชดปองกนภยสวนบคคล รองเทาบต เมอเขาไปปฏบตงานในบรเวณทเกบกกสารพซบ (รปท 6)

หากมการหกรวของสารพซบ ควรใชวสดดดซบเพอดดซบสารพซบไวในบรเวณจำกดและบรรจวสดดดซบทปนเปอนสารพซบไวในถงโลหะปดสนทเพอปองกนการรวไหลลงแหลงนำสาธารณะและนำไปกำจดอยางถกตองตอไป (รปท 7)

รปท 6 การสวมชดปองกนภยสวนบคคลเมอปฏบตงานกบสารพซบ

13



กรณทไดรบสมผสกบสารพซบควรดำเนนการดงนหากสารพซบสมผสดวงตา ลางดวงตาดวยนำสะอาดทนทอยางนอย

15 นาท และไปพบแพทยหากสารพซบสมผสผวหนง ถอดเสอผาบรเวณทสมผสกบสารพซบออก

และลางออกดวยนำสะอาดกบสบจนสะอาดหากกลนกนสารพซบ ใหลางปากหลายๆ ครง ดวยนำสะอาด และไป

พบแพทยหากไดรบสารพซบทางการหายใจสดดมเขาไปในรางกาย ใหรบออกจาก

สถานทดงกลาว และไปอยในททมอากาศบรสทธถายเทได และไปพบแพทย

รปท 7* การใชวสดดดซบเพอดดซบสารพซบไวในบรเวณจำกด

*ไดรบการเออเฟอรปจากการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

14



เกรดความร :

การสงเกตงายๆ ทปายอปกรณ/เครองใชไฟฟาแสดงลกษณะการระบายความรอนของนำมนเปน “Liquid Naturat Cooling (LN)”, “Liquid NaturalAir Natural Cooling (LNAN)”, “Synthetic Natural Cooling (SN)”. “ON”,“ONAN”. “Oil Natural” หรอ “Oil Natural Air Natural” โดยปกตนำมนเหลานไมมสวนประกอบของพซบ

15



2.1 มาตรการควบคมตามกฎหมายของประเทศไทยผ ปฏบตงานเก ยวของกบสารพซบจะตองศกษาและใหความสำคญกบ

พระราชบญญตและประกาศทเกยวของกบการควบคมสารพซบ ดงนพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง บญชรายชอวตถอนตราย (ฉบบท 2)

พ.ศ. 2547ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เร อง การกำจดส งปฏกลหรอวสด

ทไมใชแลว พ.ศ. 2548ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เร อง ระบบเอกสารกำกบการขนสง

ของเสยอนตราย พ.ศ. 2547ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง หลกเกณฑและวธการแจงรายละเอยด

เกยวกบสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลวจากโรงงาน โดยทางสออเลกทรอนกส (internet)พ.ศ. 2547

พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 ไดกำหนดชนดของวตถอนตรายออกเปน 4 ประเภท คอ

(1) วตถอนตรายชนดท 1 ไดแก วตถอนตรายทการผลต การนำเขา การสงออกหรอการมไวในครอบครองตองปฏบตตามหลกเกณฑและวธการตามทกำหนด

(2) วตถอนตรายชนดท 2 ไดแก วตถอนตรายทการผลต การนำเขา การสงออกหรอการมไวในครอบครองตองแจงใหพนกงานเจาหนาททราบกอนและตองปฏบตตามหลกเกณฑและวธการตามทกำหนด

(3) วตถอนตรายชนดท 3 ไดแก วตถอนตรายทการผลต การนำเขา การสงออก

แนวทาง/มาตรการควบคมสารพซบบทท 2

16



หรอการมไวในครอบครองตองไดรบอนญาต(4) วตถอนตรายชนดท 4 ไดแก วตถอนตรายทหามมใหมการผลต การนำเขา

การสงออก หรอการมไวในครอบครองประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง บญชรายชอวตถอนตราย (ฉบบท 2)

พ.ศ. 2547 ไดกำหนดใหสารพซบเปนวตถอนตรายชนดท 4 กลาวคอ วตถอนตรายทหามมใหมการผลต การนำเขา การสงออก หรอการมไวในครอบครอง

สวนของเสยและชนสวนทประกอบดวยหรอปนเปอนดวยโพลคลอรเนทเตดไบฟนล (polychlorinated biphenyls, PCBs) โพลคลอรเนตเตดเทอรฟนล(polychlorinated terphenyls, PCTs) โพลคลอรเนตเตดแนฟธาลน (polychlorinatednaphthalene, PCN) หรอโพลโบรมเนตเตดไบฟนล (polybrominated biphenyls,PBBs) หรอโพลโบรมเนตเตดอนๆ ทคลายคลงกนทระดบความเขมขนไมนอยกวา50 มลลกรมตอกโลกรม จดเปนวตถอนตรายชนดท 3 ตามบญช ข ของประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง บญชรายชอวตถอนตราย ทงน การผลต การนำเขาการสงออก หรอการมไวในครอบครองซงของเสยดงกลาวตองไดรบอนญาต

ผครอบครองของเสยและชนสวนทประกอบดวยสารพซบขางตนมหนาทจะตองจดการของเสยอนตรายเหลานนตามกฎหมาย ทงน ประกาศกระทรวงอตสาหกรรมเรอง การกำจดสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลว พ.ศ. 2548 ไดนยามลกษณะ/คณสมบตของผกอกำเนดของเสยอนตราย ผรวบรวมและขนสง และผบำบดและกำจดของเสยอนตราย และกำหนดรหสของชนดและประเภทของของเสยอนตราย ตลอดจนลกษณะและคณสมบตของสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลวทเปนของเสยอนตราย และการปฏบตตามประกาศดงกลาว ตองอางองประกาศทเกยวของอนๆ อาท ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เร อง ระบบเอกสารกำกบการขนสงของเสยอนตราย พ.ศ. 2547และประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง หลกเกณฑและวธการแจงรายละเอยดเกยวกบสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลวจากโรงงาน โดยทางสออเลกทรอนกส (internet)พ.ศ. 2547 เปนตน



2.2 มาตรการควบคมตามพนธกรณของอนสญญาสตอกโฮลมวาดวยสารมลพษทตกคางยาวนาน

สารพซบเปนสารมลพษท ตกคางยาวนานชนดหน งในบรรดาสารมลพษทตกคางยาวนาน 12 ชนดภายใตอนสญญาสตอกโฮลมฯ สารมลพษทตกคางยาวนานทง 12 ชนด ประกอบดวยสารเคมปองกนกำจดศตรพชและสตว 9 ชนด คอ อลดรน(aldrin) คลอเดน (chlordane) ดดท (DDT) ดลดรน (dieldrin) เอนดรน (endrin)เฮปตะคลอร (heptachlor) เอชซบ (hexachlorobenzene) ไมเรกซ (mirex) ทอกซาฟน(toxaphene) สารเคมทางอตสาหกรรม 1 ชนด คอ สารพซบ (polychlorinatedbiphenyls: PCBs) และสารมลพษทตกคางยาวนานประเภทปลดปลอยโดยไมจงใจ2 ชนด คอ ไดออกซน (polychlorinated dibenzo-p-dioxins: PCDDs) และฟวแรน(polychlorinated dibenzofurans: PCDFs)

ทงน อนสญญาสตอกโฮลมฯ กำหนดใหภาคสมาชกมหนาทลดและเลกใชอปกรณทมสวนประกอบของสารพซบ อาท หมอแปลงไฟฟา ตวเกบประจไฟฟา เปนตน


ตามกฎหมายของประเทศไทย หามมใหมการผลต การนำเขา การสงออกหรอการมไวในครอบครองสารพซบ สวนของเสยและชนสวนทประกอบดวยหรอปนเป อนดวยสารพซบท ระดบความเขมขนไมนอยกวา 50 มลลกรมตอกโลกรมนน การผลต การนำเขา การสงออก หรอการมไวในครอบครองตองไดรบอนญาตจากกรมโรงงานอตสาหกรรม



ภายในป พ.ศ. 2568 และจดเกบซากอปกรณไฟฟาทมสวนประกอบของสารพซบอยางถกตองตามหลกวชาการภายในป พ.ศ. 2571 และในฐานะทประเทศไทยเปนประเทศภาคสมาชกของอนสญญาสตอกโฮลมฯ จงมหนาทตองปฏบตตามพนธกรณดงกลาว

2.3 มาตรการควบคมตามพนธกรณของอนส ญญาบาเซลวาดวยการควบคมการเคลอนยายขามแดนของของเสยอนตรายและการกำจด

อนสญญาบาเซลฯ มวตถประสงคเพอลดการขนสงเคลอนยายของเสยอนตรายระหวางประเทศ ใหมการจดการของเสยอนตรายทเปนมตรกบสงแวดลอมเพอใหเกดความปลอดภยและไมกอใหเกดผลกระทบตอสขภาพอนามยและส งแวดลอมโดยไดกำหนดชนดของของเสยอนตรายทหามการเคลอนขามแดนเวนแตจะไดรบความยนยอมจากประเทศภาคสมาชกผนำเขาของเสยอนตราย

ของเสยทปนเปอนสารพซบเปนของเสยอนตรายประเภทหนงทกำหนดไวในอนสญญาบาเซลฯ ดงน

ภาคผนวก I ของอนสญญาบาเซลฯ กำหนดชนดของของเสยทปนเปอนสารพซบไว ดงน

“Y10 ของเสยท เปนวสดและส งของซ งมหรอปนเป อนดวยสารประเภทโพลคลอรเนต[เตด]ไบฟนล (สารพซบ) และ/หรอโพลคลอรเนต[เตด]เทอรฟนล (พซท)และ/หรอโพลโบรม[เนตเตด]ไบฟนล (พบบ)” (กรมควบคมมลพษ, 2549) [emphasisadded]

List A ภาคผนวก VIII ของอนสญญาบาเซลฯ กำหนดชนดของของเสยประเภท A1 โลหะและทมโลหะเปนองคประกอบ โดยสารพซบไดถกกำหนดไว และA3 ของเสยทมสารอนทรยเปนองคประกอบหลกซงอาจมโลหะและสารอนนทรย ดงน

“A1180 ของเสยประเภทเศษหรอชนสวนอปกรณไฟฟาและอเลกทรอนกส2 ทมสวนประกอบซงไดแก ตวเกบประจไฟฟา และแบตเตอรรอนๆ ทรวมในบญช



รายชอ A [สวตซ] ทมปรอทเปนองคประกอบ แกวจากหลอด Cathode-ray และActivated glass อนๆ ตวเกบประจไฟฟาทมสารพซบหรอทปนเปอนดวยองคประกอบในภาคผนวก 1 (เชน แคดเม ยม ปรอท ตะก ว และสารพซบ) จนถงขอบเขตททำใหของเสยนนมลกษณะใดๆ ตามภาคผนวก 3 (สมพนธกบรายการ B1110ในบญชรายชอ B” (กรมควบคมมลพษ, 2549) [emphasis added]

“A3040 ของเสยประเภทของเหลวทใชถายเทความรอน” (กรมควบคมมลพษ,2549)

“A3180 ของเสยและชนสวนทประกอบหรอปนเปอนดวยโพลคลอรเนตเตดไบฟนล โพลคลอรเนต[เตด]เทอรฟนล โพลคลอรเนตเตดแนฟทาลน หรอโพลโบรมเนต[เตด]ไบฟนล หรอโพลโบรมเนต[เตด]อ นๆ ท คลายคลงกนท ระดบความเขนขนกวา 50 มลลกรมตอกโลกรม หรอมากกวา” (กรมควบคมมลพษ, 2549)[emphasis added]

ดงนน บคคลหรอนตบคคลทประสงคจะนำเขา-สงออกของเสยอนตรายระหวางประเทศจะตองยนคำขออนญาตตอหนวยงานกำกบดแล ไดแก กรมโรงงานอตสาหกรรมซงกำกบดแลการนำเขาและสงออกของเสยเคมวตถ (chemical wastes)และสำนกงานพลงงานปรมาณเพ อสนตซ งกำกบดแลการนำเขาและสงออกกากกมมนตรงส (radioactive wastes) และตองปฏบตตามพนธกรณของอนสญญาบาเซลฯหรอเงอนไขอนๆ ตามทหนวยงานราชการทเกยวของกำหนด (กรมควบคมมลพษ, 2546)




เนองจากสารพซบจดเปนสารมลพษทตกคางยาวนานชนดหนงภายใตอนสญญาสตอกโฮลมฯ และของเสยปนเปอนสารพซบจดเปนของเสยทควบคมภายใตอนสญญาบาเซลฯ ดงนน ในฐานะทประเทศไทยเปนภาคสมาชกของอนสญญาสตอกโฮลมฯ และอนสญญาบาเซลฯ ประเทศไทยมหนาทปฏบตตามพนธกรณของทงสองอนสญญาฯ กลาวคอ

อนสญญาสตอกโฮลมฯ กำหนดใหลดและเลกใชอปกรณท มสวนประกอบของสารพซบ อาท หมอแปลงไฟฟา ตวเกบประจไฟฟา เปนตนภายในป พ.ศ. 2568 และจดเกบซากอปกรณไฟฟาทมสวนประกอบของสารพซบอยางถกตองตามหลกวชาการภายในป พ.ศ. 2571

อนสญญาบาเซลฯ มขอกำหนดใหประเทศตางๆ บำบดและกำจดของเสยอนตรายทเกดขนดวยตนเอง หรอใกลกบแหลงกำเนดมากทสด และสำหรบภาคทใหสตยาบนกบ Basel Ban Amendment ไมอนญาตใหมการเคลอนยายของเสยอนตรายจากประเทศพฒนาแลว (OECD) ไปยงประเทศกำลงพฒนา(non-OECD) ทงน ในกรณของประเทศไทย ยงไมสามารถบำบดและกำจดสารพซบและ/หรอของเสยปนเปอนสารพซบ ดงนน จงไมสามารถนำเขาสารพซบ และ/หรอของเสยปนเปอนสารพซบมาในราชอาณาจกรได

ทงน ผครอบครองสารพซบและของเสยปนเปอนสารพซบมหนาทดงน1. ยกเลกการใชอปกรณทมสวนประกอบของสารพซบโดยเปลยนไปใช

สารทดแทนอนทปลอดภยกวา2. จดเกบอปกรณทมสวนประกอบหรอปนเปอนสารพซบอยางระมดระวง

และเหมาะสมเพอมใหมการหกหลนรวไหลและสงผลกระทบตอสขภาพอนามยและสงแวดลอม

3. รอการกำจดขนสดทายอยางปลอดภยในอนาคต หรอจดสงซากอปกรณทมสวนประกอบหรอปนเปอนสารพซบไปกำจดในประเทศทมความสามารถในการกำจดสารพซบ และยอมรบการกำจดสารพซบ



สารพซบทถกใชในประเทศไทยเปนสารพซบทใชในระบบปด คอ การใชเปนนำมนฉนวน (dielectric fluid) ในหมอแปลงไฟฟาและตวเกบประจไฟฟา ดงนนการสงเกตหรอจำแนกวาอปกรณไฟฟาใดเปนอปกรณไฟฟาทมสวนประกอบของสารพซบหรอไมสามารถดำเนนการไดดงน

3.1 การจำแนกจากลกษณะทางกายภาพของอปกรณไฟฟาวน เดอน ปทผลต

หมอแปลงไฟฟาและตวเกบไฟฟาทผลตกอนป พ.ศ. 2513 อาจมสวนประกอบของสารพซบ

ชอประเทศผผลตประเทศท เคยเปนผ ผลตหมอแปลงไฟฟาและตวเกบประจไฟฟาท ม

สวนประกอบของสารพซบ ไดแก ออสเตรย จน เชคโกสโลวาเกย ฝรงเศส เยอรมนอตาล ญปน รสเซย สเปน องกฤษ และสหรฐอเมรกา

ชนดของนำมนทใชท ปายของหมอแปลงไฟฟาหรอตวเกบประจไฟฟาบางสวนจะบอกชนด

ของนำมนทใชภายในอปกรณ ซงถาพบคำวา “PCBs Oil” หรอ “Non-inflammableOil” นนคอ สารพซบ (รปท 8)

การจำแนกสารพซบบทท 3

22



ชอการคาของนำมน ดงตารางท 1ทดสอบความหนาแนนเทยบกบนำ วธการงายๆ ในการทดสอบหาก

สงสยวานำมนทใชในอปกรณไฟฟานนเปนนำมนสารพซบหรอเปนนำมนทปนเปอนสารพซบหรอไม ทำไดโดยการนำนำมนทสงสยจำนวนเลกนอยใสในหลอดแกวใส (เชนflask หรอ vial) จากนนเตมนำลงไปในปรมาณเทาๆ กนแลวสงเกตวานำมนทสงสยจมหรอลอยนำ หากนำมนทสงสยจมนำ นนคอ “นำมนสารพซบ” แตหากนำมนดงกลาวลอยนำ ประกอบกบมขอมลอนๆ ตามทกลาวขางตนเขาขายเปนนำมนสารพซบ เชนเปนหมอแปลงไฟฟาทมอายมากกวา 30 ปขนไป ผลตจากประเทศทเคยผลตสารพซบมากอน มชอการคาของนำมนเปนชอการคาของสารพซบ เปนตน ใหสงสยวานำมนดงกลาวอาจเปน “นำมนทปนเปอนสารพซบ” (รปท 9) และตองนำไปทดสอบดวยวธอนๆตอไป (Identification of PCBs, http://www.tredi.co.nz/html/html/identify.htmและ UNEP, 1999) ทงน เนองจากสารพซบมความหนาแนน 1.5 ในขณะทนำมความหนาแนน 1 และนำมน mineral oil มความหนาแนน 0.85-0.9

รปท 8 หมอแปลงไฟฟาและตวเกบประจไฟฟาพซบ

23



3.2 การจำแนกตามหลกเกณฑการจำแนกของเสยอนตรายตามกฎหมายของไทย กำหนดหลกเกณฑและวธการจำแนกของเสยอนตราย

รวมถงสารพซบไว 2 ประการ คอ การจำแนกตามการกำหนดบญชรายชอ และการจำแนกตามคณสมบต

การจำแนกตามการกำหนดบญชรายชอภาคผนวก 1 ของประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง การกำจดสงปฏกล

หรอวสดทไมใชแลว พ.ศ. 2548 ไดกำหนดรหสของชนดและประเภทของสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลวไว โดยไดกำหนดรหส 13 03 01 HA ใหนำมนทใชเปนฉนวนหรอใชนำความรอนทปนเปอนสารโพลคลอรเนทเตดไบฟนล (oil containing PCBs)เปนของเสยอนตราย

ทงน สงปฏกลหรอวสดทไมใชแลวทมรหสเลข 6 หลกกำกบดวยตวอกษรHA (Hazardous waste-Absolute entry) หรอ HM (Hazardous waste-Mirrorentry) ถอวาเปนสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลวทมคณสมบตเปนของเสยอนตรายตาม

รปท 9 การเปรยบเทยบนำมนหมอแปลงไฟฟากบนำ

24



คณลกษณะทกำหนดไวในภาคผนวกท 2 ของประกาศดงกลาว สำหรบสงปฏกลหรอวสดท ไมใชแลวทมรหสกำกบดวย HM ผประกอบการตองทำการวเคราะหตามหลกเกณฑทกำหนดในภาคผนวก 2 ในกรณทตองการโตแยงวาสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลวดงกลาวไมเขาขายเปนของเสยอนตราย

การจำแนกตามคณสมบตภาคผนวก 2 ของประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง การกำจดสงปฏกล

หรอวสดทไมใชแลว พ.ศ. 2548 ไดกำหนดลกษณะและคณสมบตของสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลวทเปนของเสยอนตราย กลาวคอ สารไวไฟ สารกดกรอน สารพษและกำหนดปรมาณสงเจอปน สำหรบส งปฏกลหรอวสดท ไมใชแลวท มปรมาณสารพซบเทากบหรอมากกวาความเขมขนทกำหนดจดวาเปนของเสยอนตรายและจะตองดำเนนการจดการตามทกฎหมายกำหนด ทงน ไดอางองการวเคราะห 2 วธ ดงน

- เมอนำสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลวมาหาคาความเขมขนทงหมดของสงเจอปนในหนวยมลลกรมตอกโลกรมแลว พบวามองคประกอบของสารพซบมากกวาหรอเทากบ 50 มลลกรมตอกโลกรม (Total Threshold Limit Concentration:TTLC)

- เมอนำสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลวมาสกดโดยวธ Waste ExtractionTest (WET) และวธวเคราะหนำสกดแลวพบวามองคประกอบของสารพซบ มากกวาหรอเทากบ 5 มลลกรมตอลตรของนำสกด (Soluble Threshold Limit Concentration:STLC)

นอกจากน UNEP แนะนำวา ประเทศตางๆ มการจำแนกระดบความเขมขนของสารพซบแตกตางกนออกไป โดยหลายประเทศ เชน ออสเตรเลย แคนาดา เยอรมนสวเดน องกฤษ และสหรฐอเมรกา กำหนดความเขนขนเทากบ 50 ppm หรอมลลกรมตอกโลกรม โดยนำหนก ทงน หากความเขนขนมากกวาความเขนขนดงกลาวจะตองไดรบการจดการตามกฏหมายทแตละประเทศกำหนด (UNEP, 1999)(ตารางท 2)



ตารางท 2 ตวอยางการจำแนกระดบความเขมขนของสารพซบ

Part per million (PPM)>500 ppm = regulated “pure” PCBs Substance50 to 500 ppm = regulated PCB contamination5 to 50 ppm = potentially regulated PCBcontamination<5 ppm = non-PCB

Percent by Weight0.1 percent by weight = regulated PCBcontamination

PCB regulation apply to equipment containing;>500 liters of >0.1 percent by weight PCB Fluid>50 kgs of 100% PCB fluid

note: 0.1 percent by weight = 1000 ppmทมา: UNEP, 1999, Guidelines for the Identification of PCBs and Material Containing

PCBs, 1st Issue, August 1999, p. 4.



การวเคราะหความเขมขนของสารพซบสามารถทำไดโดยใชชดทดสอบอยางงาย และการวเคราะหโดยใชเครองมอวเคราะหในหองปฏบตการ ดงน

4.1 การวเคราะหดวยชดทดสอบอยางงายสารพซบสามารถวเคราะหความเขมขนในเบองตนไดโดยการใชชดทดสอบ

อยางงาย ซงออกแบบมาเพอทดสอบความเขมขนของคลอรนอนทรย มใชความเขมขนของสารพซบโดยตรง ดงนน การทดสอบดวยวธนหากไดผลเปนลบแสดงวาไมมสารพซบ แตหากผลการทดสอบเปนบวกแสดงวาอาจมสารพซบอยในตวอยางดงกลาว และควรนำไปวเคราะหตอไปในหองปฏบตการดวยเครองมอทยนยนผลไดดกวาตวอยางชดทดสอบดงกลาวมดงน (UNEP, 1999)

DR/2010 Portable Datalogging Spectrophotometer เปนเครองมอทใชวเคราะหตวอยางนำในภาคสนาม หากตองการทราบขอมลเพมเตมสามารถดไดจากhttp://www.hach.com

Clor-N-Oil เปนชดทดสอบนำมนหมอแปลงไฟฟา วเคราะหความเขมขนของคลอรนอนทรยในตวอยางนำมน นำ หรอ ดนทระดบความเขมขนตางๆ กลาวคอ20, 50, 100 และ 500 มลลกรมตอกโลกรม หากตองการทราบขอมลเพมเตมสามารถดไดจาก http://www.dexsil.com

L2000 PCB/Chlorine Analyzer เปนเครองมอวเคราะหตวอยางนำมนและดน สามารถวเคราะหตวอยางท ระดบความเขมขนระหวาง 3-2000มลลกรมตอกโลกรม ออกแบบเพอใหเหมาะกบการนำไปใชในภาคสนาม หากตองการทราบขอมลเพมเตมสามารถดไดจาก http://www.dexsil.com

การวเคราะหความเขมขนของสารพซบบทท 4

27



DR/800 Series Colorimeters เปนเครองมอวเคราะหตวอยางนำโดยการตรวจสอบสารพซบจากสของสารละลาย เหมาะสำหรบใชในภาคสนามเชนกนหากตองการทราบขอมลเพมเตมสามารถดไดจาก http://www.hach.com

DR/4000 UV-VIS Spectrophotometer เปนเครองมอวเคราะหตวอยางนำหากตองการทราบขอมลเพมเตมสามารถดไดจาก http://www.hach.com

4.2 การวเคราะหโดยใชเครองมอวเคราะหในหองปฏบตการการวเคราะหความเขมขนของสารพซบในหองปฏบตการจำเปนจะตองใช

เครองมอวเคราะหทมความซบซอนมากขน เชน Gas Chromatography (GC)และจะตองดำเนนการวเคราะหโดยเจาหนาทท ไดรบการฝกอบรมการใชเครองมอเคร องมอวเคราะหแตละชนดมขอจำกดในการวเคราะห โดยเคร องมอวเคราะหบางชนดสามารถวเคราะหไดเฉพาะความเขมขนของสารพซบรวม ในขณะทเครองมอวเคราะหบางชนดสามารถวเคราะหถงระดบโครงสรางโมเลกล (congener) ของสารพซบไดตวอยางเครองมอวเคราะหมดงน (UNEP, 1999)

Thin-Layer Chromatography (TLC) วเคราะหตวอยางดนและนำมนGas Chromatography (GC) วเคราะหตวอยางนำมนหรอตวทำละลาย

ทระเหยไดGas-Liquid Chromatography/Electron Capture Detection (GCECD)

วเคราะหตวอยางอากาศPacked-Column Gas Chromatography/Electron Capture

Detection วเคราะหตวอยางนำมนCapillary Column Gas Chromatography วเคราะหไดทงตวอยาง

ทเปนของแขงและของเหลวGas Chromatography/Hall Electrolytic Conductivity Detector

วเคราะหตวอยางนำมนและของเหลว



Gas Chromatography/Mass Spectrometry วเคราะหไดทงตวอยางดนสลดจ และของแขง

Thermal Extraction/Gas Chromatography/Mass Spectrometry (TE/GC/MS) วเคราะหไดทงตวอยางดน สลดจ และของแขง

ทงน วธทใชในการวเคราะหขนอยกบมาตรฐานของแตละประเทศและเครองมอทใช อาท U.S.EPA แนะนำใหใชวธ Method 608 กบเครอง Packed-Column GCECDและ Method 8082A กบเครอง Capillary Column GC นอกจากน บางประเทศมการพฒนาวธวเคราะหมาตรฐานขนมาใชสำหรบประเทศนนๆ เชน ประเทศญปนดำเนนการวเคราะหสารพซบโดยใชเคร องมอ Gas Chromatography/HighResolution Mass Spectrometer (GC/HRMS) หรอ Gas Chromatography/LowResolution Mass Spectrometer (GC/LRMS) ดวยวธการวเคราะหทพฒนาขนเองเปนตน



แนวทางการดแลรกษา เกบรวบรวม บรรจ ตดฉลาก ขนสง และการเกบกกอปกรณไฟฟามสวนประกอบของสารพซบในคมอนจดทำขนโดยอางองแนวทางดานเทคนคในการจดการของเสยทปนเปอนหรอประกอบดวยสารมลพษทตกคางยาวนาน(UNEP, 2007) และแนวทางดานเทคนคในการจดการของเสยทปนเปอนหรอประกอบดวยสารพซบ พซท และพบบ (UNEP, 2005) ภายใตการดำเนนงานของอนสญญาบาเซลฯประกอบกบการทบทวนเอกสารอนๆ ทเกยวของ และประสบการณในการปฏบตงานทผานมา ดงน

5.1 การจดการ (handling)ควรแยกสารพซบหรอของเสยท ปนเป อนสารพซบออกจากของเสย

ประเภทอนๆตรวจสอบภาชนะบรรจ หากพบความผดปกต เชน มการรวไหล มรสนม

หรออณหภมสงขน ใหดำเนนการแกไขทนท เชน การบรรจใหมในภาชนะทไดมาตรฐานการเพมการระบายอากาศ เปนตน

ทำความสะอาดบรเวณทมการหกรวดวยผา กระดาษ หรอวสดดดซบ เชนขเลอย

ทำความสะอาดพนผวท ปนเป อนดวยตวทำละลาย เชน นำมนกาด(kerosene) อยางนอย 3 ครง

กำจดวสดดดซบและตวทำละลายทเกดจากการทำความสะอาด ผากระดาษ พลาสตกทปนเปอนสารพซบอยางเหมาะสม ไมควรนำไปทงในทสาธารณะและไมควรเผาทำลายเอง

การดแลรกษา เกบรวบรวม บรรจ ตดฉลาก ขนสงและการเกบกกอปกรณไฟฟาทมสวนประกอบของสารพซบบทท 5

30



ควบคมอณหภมในอาคารเกบกกใหมอณหภมตำเนองจากทอณหภมสงขนสารพซบจะระเหยไดมากขน (UNEP แนะนำใหควบคมอณหภมในอาคารเกบกกตำกวา 25 องศาเซลเซยส)

หากบรเวณทจดเกบไมไดฉาบดวยวสดทมผวเรยบ เชน ส ยรเทน หรอ อปอกซใหใชแผนพลาสตกหรอแผนดดซบวางใตภาชนะบรรจกอนการเปดภาชนะ

เกบรวบรวมของเสยทเปนของเหลว หรอ นำเสย ใหอยในบรเวณจำกดเพอปองกนการรวไหลสแหลงนำสาธารณะ ในกรณทมระบบรวบรวมนำเสยใหรวบรวมนำเสยดวยทอและ/หรออปกรณทมความคงทนตอสารเคม

ผดำเนนการขางตนจะตองไดรบการฝกอบรม

5.2 การเกบรวบรวม (collection)สถานประกอบการขนาดใหญมหนาทตามกฎหมายจะตองดำเนนการเกบ

รวบรวมของเสยอนตรายทเกดจากสถานประกอบการของตนเองอยางถกตอง สำหรบสถานประกอบการขนาดเลกและ/หรอประชาชนโดยท วไปท ครอบครองของเสยสารพซบสวนใหญไมมศกยภาพเพยงพอในการเกบรวบรวมของเสยสารพซบอยางถกตองดงนน รฐบาลหรอหนวยงานในระดบทองถนควรจะจดตงสถานเกบรวบรวมของเสยอนตรายขนเพอเกบรวบรวมของเสยสารพซบจากผประกอบการขนาดเลกและประชาชนโดยทวไป ทงน เพอปองกนมใหของเสยสารพซบถกทงรวมไปกบขยะทวไปและปนเปอนส ส งแวดลอม ในกรณของสารพซบควรเกบรวบรวมแยกออกจากสารเคมอ นๆและไมควรเกบไวนานจนเกนไป เน องจากความเส ยงอนตรายตอสขภาพอนามยและสงแวดลอมจะสงขนเมอปรมาณสารพซบเพมขน

การจดตงสถานเกบรวบรวม อาคารเกบกก และสถานขนถายของเสยควรคำนงถงสงตอไปน

ประชาสมพนธใหประชาชนทราบเกยวกบโครงการ สถานทเกบ ระยะเวลา



ในการเกบรวบรวมใหระยะเวลาทเพยงพอในการเกบรวบรวม ทงน เพอใหมนใจวาของเสย

สารพซบทงหมดไดรบการเกบรวบรวมจากผครองครองแลวเมอจดตงสถานเกบรวบรวมของเสยอนตรายขนแลว ควรยอมรบของเสย

อนตรายประเภทสารมลพษทตกคางยาวนานประเภทอนๆ ดวย (เทาทจะสามารถรบได)จดหาภาชนะบรรจท ไดมาตรฐานปลอดภยสำรองไวใชในกรณท ม

ของเสยอนตรายทจำเปนจะตองบรรจใหมเพอใหมความปลอดภยในการเกบรวบรวมและขนสง

กำหนดขนตอนการเกบรวบรวมทงายและเสยคาใชจายนอย ตองใหม นใจวาผ เก บขนและผ ปฏบ ต งานในสถานเกบรวบรวมม

ความปลอดภยในการปฏบตงานตองใหมนใจวาการดำเนนงานภายในอาคารเกบรวบรวมมการจดการ

ของเสยทเชอถอไดตองใหมนใจวาโครงสราง/สงอำนวยความสะดวกตางๆ ภายในสถาน

เกบรวบรวมเปนไปตามขอกำหนดของกฎหมาย

5.3 การบรรจ (packaging)ควรบรรจหบหอของเสยทปนเปอนสารพซบกอนการเกบกกและขนสง สวน

ทเปนของเหลวควรจะบรรจในถงเหลกทไดมาตรฐานมฝาสองชนมดชดและเปนไปตามกฎหมายกำหนด ภาชนะขนาดเลกอาจบรรจลงในภาชนะขนาดใหญอกชนหนงโดยบรรจวสดดดซบ (เชน ขเลอย) ภายใน นอกจากน ควรวางถงหรออปกรณทปนเปอนหรอบรรจสารพซบบนฐานรอง (pallet) ทงน เพอความสะดวกในการเคลอนยายภาชนะบรรจดวยรถยก และควรยดถงใหตดกบฐานรอง (pallet) กอนการเคลอนยาย



ทมา : “http://en.wikipedia.org/wiki/Image:PCB-labelling.jpg”

รปท 10 ตวอยางการตดฉลากขอมลทอปกรณไฟฟาสารพซบ

5.4 การตดฉลาก (labeling)ขอแนะนำในการตดฉลากประกอบดวยสองสวน คอ การตดฉลากทอปกรณ

ไฟฟาท มสวนประกอบของสารพซบ เชน หมอแปลงไฟฟา ตวเกบประจไฟฟาและการตดฉลากทถงหรอภาชนะบรรจสารพซบหรอของเสยทปนเปอนสารพซบ

การตดฉลากทอปกรณไฟฟาทมสวนประกอบของสารพซบผ ประกอบการท พบวาในสถานประกอบการของตนเองมอปกรณไฟฟา

ทมสวนประกอบของสารพซบ เชน หมอแปลงไฟฟา ตวเกบประจไฟฟา ควรตดฉลากขอมลอยางชดเจนเพอแสดงวาอปกรณไฟฟาดงกลาวเปนหรอมสวนประกอบของ“สารพซบ หรอ PCBs” ดงตวอยางการตดขอมลของเสยอนตรายในภาคผนวก 1และรปท 10

33



การตดฉลากท ถงหรอภาชนะบรรจสารพซบหรอของเสยท ปนเป อนสารพซบเพอการเกบกกและขนสง

ถงหรอภาชนะบรรจสารพซบหรอของเสยทปนเปอนสารพซบ นอกจากจะตองตดฉลากแสดงความเปนอนตรายตามทกฎหมายกำหนดแลว (อาท UN Labeling, GHSเปนตน) ยงควรจะตดฉลากขอมลของเสยอนตรายอยางชดเจน โดยระบชนดของของเสยวาเปน “สารพซบ หรอ PCBs” รหสของเสยอนตรายตามกฎหมายกำหนดคณสมบต ความจของถง วนทบรรจ ชอและเบอรโทรศพทผรบผดชอบ เปนตน

1) การตดฉลากแสดงความเปนอนตรายปจจบนประเทศไทยใชระบบการตดฉลากแสดงความเปนอนตรายตาม

ขอแนะนำขององคการสหประชาชาตวาดวยการขนสงสนคาอนตราย (UN Recommen-dations on the Transport of Dangerous Goods: UNTDG) โดยไดแบงวตถอนตรายออกเปน 9 ประเภท เพอประโยชนในการจดเกบและขนสง และไดกำหนดฉลากแสดงความเปนอนตราย ดงรายละเอยดในภาคผนวก 2 ทงน ตามระบบขององคการสหประชาชาต สารพซบเปนวตถอนตรายทมหมายเลข UN number เทากบ 2315ฉลากความเปนอนตราย class 9

นอกจากน ประเทศตางๆ และองคการสหประชาชาตไดตระหนกถงการจำแนกประเภทและตดฉลากสารเคมทมความหลากหลายในแตละประเทศ จงไดพฒนาระบบการจำแนกประเภทและตดฉลากสารเคมใหเปนระบบเดยวกนทวโลกทเรยกวา TheGlobally Harmonized System of Classification and Labeling of Chemicals(GHS) ขน ซงประเทศไทยอยระหวางการเตรยมความพรอมของประเทศเพอรองรบระบบสากลการจดกลมและตดฉลากสารเคม (GHS) โดยคาดวาจะสามารถนำระบบGHS มาใชไดในป พ.ศ. 2551

แมวาปจจบน (พ.ศ.2550) ยงไมมกฎหมายกำหนดลกษณะการตดฉลากสารพซบหรอของเสยปนเปอนสารพซบตามระบบ GHS อยางชดเจน อยางไรกตามหากพจารณาตามมาตรฐานและขอกำหนดของระบบ GHS (UN Purple Book)



รวมกบฐานขอมลการจดกลมความเปนอนตรายและการตดฉลากตามระบบ GHSของสหภาพยโรป สารพซบหรอของเสยปนเปอนสารพซบควรมลกษณะของฉลากตามระบบ GHS ดงรปท 11 ทงน ในกรณของเสยปนเปอนสารพซบอาจตองพจารณาองคประกอบอนๆ ทประกอบอยในของเสยนนๆ รวมดวย

ในระหวางทประเทศไทยยงไมไดนำระบบ GHS มาบงคบใชตามกฎหมายนนขอแนะนำในการตดฉลากสารพซบหรอของเสยปนเปอนสารพซบเพ อการเกบกกและขนสงทเสนอแนะไวในคมอน คอ การใชระบบการตดฉลากตามระบบเดมโดยใชสญลกษณแสดงความเปนอนตรายตามระบบของ UN Labeling class 9 รวมกบการตดฉลากตามระบบ GHS ดงรปท 12

2) การตดฉลากขอมลของเสยอนตรายแมวายงไมมกฎหมายไทยกำหนดใหมการตดฉลากขอมลของเสยปนเปอน

สารพซบไวอยางชดเจน อยางไรกตาม หากหมอแปลงไฟฟา ตวเกบประจไฟฟา และ/หรอของเสยอนตรายใดมความเขมขนของสารพซบมากกวา 50 มลลกรมตอกโลกรม

Polychlorinated biphenyls (PCBs)ระวง!อาจทำอนตรายเมอสมผสเปนเวลานานหรอสมผสซำ

เปนพษรายแรงตอสงมชวตในนำและมผลกระทบระยะยาว

คำเตอน :หลกเลยงไมใหมการรวไหลสสงแวดลอม หากมการรวไหล ใหเกบรวบรวมสารเคมไวในบรรจภณฑทปลอดภย กำจดสารเคมตามกฎหมาย อยาสดดมไอระเหย ฝน ละอองฝอยของสารเคม และหากมอาการผดปกตใหไปพบแพทยทนทกรณฉกเฉนตดตอ.....(รายละเอยดผรบผดชอบ หรอ เจาของสารเคม)

รปท 11 ตวอยางการตดฉลากของเสยปนเปอนสารพซบตามระบบ GHS

35



รปท 12* ขอแนะนำการตดฉลากของเสยปนเปอนสารพซบ

* เนองจากประเทศไทยอยระหวางการเตรยมความพรอมในการนำระบบ GHS มาใชอยางเปนทางการ ดงนนเจาของหรอผครอบครองพซบหรอของเสยปนเปอนพซบควรหารอกรมโรงงานอตสาหกรรมและหนวยงานทเกยวของกอนการขนสงของเสยอนตรายออกนอกสถานประกอบการ

ผครอบครองอปกรณไฟฟาและหรอของเสยอนตรายดงกลาวควรนำหลกการเตอนลวงหนา(precautionary principle) มาประยกตใช

ทงน องคการพทกษสงแวดลอมของรฐควนแลนด ประเทศออสเตรเลยแนะนำวา อปกรณไฟฟาและ/หรอของเสยทปนเปอนสารพซบตงแต 50 มลลกรมตอกโลกรม ขนไป และมสารพซบตงแต 50 กรมขนไปตอนำหนกของเสยทงหมดควรตดฉลากอยางนอย ดงน

1. UN labeling Class 92. ปายระบวาเปน “PCBs”3. ระบความเขมขนของสารพซบ (ถาทราบ)ตวอยางฉลากขอมลของเสยปนเปอนสารพซบจากหนวยงานตางๆ ดงรายละเอยด

ในภาคผนวก 1

36



5.5 การขนสงการขนสงของเสยปนเปอนสารพซบ มากกวาหรอเทากบ 50 มลลกรมตอกโลกรม

เพ อการจดเกบหรอการกำจดข นสดทายไดรบการควบคมตามประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง การกำจดสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลว พ.ศ. 2548 กลาวคอผกอกำเนด ผรวบรวมและขนสง และผรบบำบดและกำจดของเสยปนเปอนสารพซบตองจดทำเอกสารกำกบการขนสงเมอมการนำของเสยปนเปอนสารพซบออกนอกบรเวณโรงงานทกครงและใหแจงขอมลการขนสงของเสยปนเปอนสารพซบตามประกาศดงกลาวตอกรมโรงงานอตสาหกรรม และสงรายงานประจำปใหกรมโรงงานอตสาหกรรมภายในวนท 1 มนาคม ของปถดไป

นอกจากน การนำของเสยปนเปอนสารพซบออกนอกราชอาณาจกร เพอการกำจดขนสดทายตองปฏบตตามกฎหมายระหวางประเทศดวย ทงนของเสยปนเปอนสารพซบไดรบการควบคมภายใตอนสญญาบาเซลวาดวยการควบคมการเคลอนยายขามแดนของของเสยอนตรายและการกำจด ผประสงคจะสงออกของเสยปนเปอนสารพซบจะตองขออนญาตสงออกวตถอนตราย โดยยนคำขออนญาตตามแบบ วอ.5ตอกรมโรงงานอตสาหกรรม ทงน กรมโรงงานอตสาหกรรมจะตองดำเนนการขออนญาตหนวยงานท มอำนาจของประเทศนำผานและประเทศผนำเขากอนการนำของเสยปนเป อนสารพซบออกนอกประเทศ เม อไดรบการอนญาตเปนลายลกษณอกษรจากประเทศนำผานหรอประเทศนำเขาแลวจงจะสามารถสงของเสยปนเปอนสารพซบออกนอกประเทศได โดยกรมโรงงานอตสาหกรรมจะออกใบอนญาตสงออกตามแบบ วอ. 6 ใหแกผสงออกและจะตองปฏบตตามหลกเกณฑและวธการตามทกรมโรงงานอตสาหกรรมกำหนดและเปนไปตามพนธกรณของอนสญญาบาเซลฯ



5.6 การเกบกกโครงการสงแวดลอมแหงสหประชาชาต ภายใตอนสญญาบาเซลฯ ไดจดทำ

แนวทางในการจดการของเสยปนเปอนสารมลพษทตกคางยาวนาน (POPs) (UNEP,2007) และแนวทางการจดการของเสยปนเปอนสารพซบ พซท และพบบ (UNEP, 2005)ขน โดยแนวทางการเกบกกสาร POPs รวมทงสารพซบสรปไดดงน

ควรเกบกกของเสยทประกอบดวยหรอปนเปอนสารพซบในทปลอดภยในบรเวณทหางจากของเสยชนดอ นๆ สถานท เกบกกควรจะไดรบการออกแบบเพอปองกนการร วไหลของสารเคมส ส งแวดลอม และควรจะไดรบการออกแบบโดยผเชยวชาญดานโครงสราง การจดการของเสย สาธารณสขและความปลอดภย

บรเวณพนทเกบกกสารพซบหรอของเสยปนเปอนสารพซบทอยภายในอาคารทใชประโยชนรวมกนกบกจกรรมอนๆ ควรเปนบรเวณทจดไวโดยเฉพาะหรอกนดวยผนงและเปนบรเวณทมไดใชประโยชนบอยนก

อาคารหรอตคอนเทนเนอรทตงอยกลางแจงควรมรวกนบรเวณดงกลาวอยางมดชดและสามารถปดลอกได

ควรจดเกบสารพซบแยกออกจากสาร POPs ชนดอ นๆ ยกเวนจะเปนสารทเกบรวมกนได

อาคาร/ทต งสถานทเกบกกสารพซบไมควรตงอยใกลกบโรงพยาบาลสถานพยาบาลอนๆ โรงเรยน ทอยอาศย โรงงานผลตอาหาร สถานทเกบและโรงงานผลตอาหารสตว พนทเกษตรกรรม หรอสถานททอาจกอใหเกดการปนเปอนสสงแวดลอม

ควรมการบำรงรกษาสถานทเกบกกใหมอณหภมตำเพอปองกนการระเหยหรอใหมการระเหยนอยทสด ควรมหลงคาสะทอนแสง มราง และรมเงา เปนตนโดยเฉพาะอยางยงในทท อากาศรอนควรออกแบบอาคารหรอหองเกบกกสารพซบใหเปนระบบ negative pressure (อากาศภายในมความดนตำกวาอากาศภายนอกทำใหอากาศภายในไมสามารถแพรกระจายออกสภายนอกได) โดยมการดกอากาศ



ภายในแลวนำไปผานแผนกรองคารบอน (carbon filter) กอนปลอยออกภายนอกอาคารหรอภาชนะบรรจควรอยในสภาพดและผลตจากพลาสตกแขง

หรอโลหะ และไมควรผลตจากไม ไมอด ผายาง หรอวสดฉนวนหลงคาของอาคารหรอภาชนะบรรจ รวมถงบรเวณโดยรอบควรม

ความลาดชน (slope) เพอใหสามารถระบายของเหลวออกไดอาคารหรอภาชนะบรรจควรทำดวยยางมะตอย ซเมนต หรอพลาสตก

แบบทนทานหนา 6 มลลเมตรพ นของอาคารเกบกกควรเปนพ นซเมนตฉาบดวยอพอกซ (epoxy

polymer) แบบทนทานหรอพลาสตกแบบทนทานหนา 6 มลลเมตรควรมระบบแจงเหตเพลงไหมภายในอาคารควรมระบบดบเพลงแบบไมใชนำ เชน ถงดบเพลงแบบเคม

แตหากระบบดบเพลงเปนแบบใชนำ ภายในอาคารควรมขอบกนและแยกระบบระบายนำนำเสยออกจากและระบบระบายนำฝนของอาคาร

ของเสยท เปนของเหลวควรจะถกจำกดขอบเขตภายในภาชนะทเปนถาดหรอขอบกนปองกนการรวไหล และถาดหรอขอบกนดงกลาวควรมปรมาตรเทากบ1.25 เทา ของประมาณของเหลวทสามารถเกบกกในอาคารนนๆ ทงน เพอปองกนการรวไหลสสงแวดลอม

ของแขงปนเปอนสารพซบควรจะเกบไวในภาชนะปดมดชด เชน ถงกลองโลหะ ถาดหรอภาชนะบรรจอ นๆ หากมวตถปนเปอนสารพซบท มปรมาตรมากอาจเกบไวในตคอนเทนเนอร อาคาร หรอภาชนะบรรจอนใดทปลอดภย

ควรมการจดทำทำเนยบสารเคม และปรบปรงฐานขอมลใหทนสมยทกครงทมการเกบกกและกำจด

ควรตดปายภายนอกอาคารใหชดเจนวาเปน “สถานทเกบกกของเสย”ควรมการตรวจสอบสถานทเกบกกของเสยอยางสมำเสมอวาระบบตางๆ

ทำงานเปนปกตหรอไม เชน การรวซม การชำรดของภาชนะบรรจ ระบบแจงเหต



เพลงไหม ระบบดบเพลง และสภาพโดยทวไปของสถานทควรมแผนระงบอบตภยฉกเฉน หรอขนตอนการปฏบตงานเมอเกด

การรวไหล หรอเพลงไหมในหองเกบสารพซบ



หลกการในการกำจด/ทำลายสารพซบหรอของเสยปนเปอนสารพซบ คอการทำลายพนธะระหวางโมเลกลของสารเคมโดยใชพลงงานความรอนและพลงงานทางเคม กระบวนการในการกำจด/ทำลายโมเลกลของสารพซบและของเสยปนเปอนสารพซบแบงเปน 4 สวนหลกๆ คอ กระบวนการเผา (incineration) กระบวนการกำจดคลอรน (dechlorination processes) การใชเทคโนโลยทางชวภาพ (BiologicalTechnologies) และกระบวนการอนๆ เชน VTR และ LTR2 เปนตน สรปไดดงน

6.1 กระบวนการเผา (incineration)เทคโนโลยทแพรหลายและเปนทร จกในการทำลายสารพซบ คอ การเผา

ดวยเตาเผาอณหภมสง ระหวาง 870-1,200 องศาเซลเซยส (รปท 13) อยางไรกตามหากควบคมการเผาไหมไมเหมาะสมจะกอใหเกดการปลดปลอยสารมลพษทางอากาศเชน ไดออกซนและฟวแรน ซงเปนอนตรายตอสขภาพอนามยและสงแวดลอม

ผลตผลทเกดจากกระบวนการเผา คอ คารบอนไดออกไซด นำ และขเถาอนนทรย คลอรนท อย ในของเสยจะเปล ยนไปอย ในรปกาซไฮโดรเจนคลอไรดซ งจะถกกำจดรวมกบสารมลพษชนดอนๆ โดยอปกรณควบคมมลพษทางอากาศ(Air Pollution Control Devices)

ประสทธภาพของการเผาไหมขนอยกบปจจย 4 ประการ ดงนระยะเวลาในการเผาไหม (residence time)อณหภม (temperature)การหมนเวยนอากาศภายในหองเผา (turbulence)ความเขมขนของออกซเจน (oxygen concentration)

เทคโนโลยการบำบด/กำจดสารพซบบทท 6

41



องคกรพทกษสงแวดลอมแหงสหรฐอเมรกา (U.S.EPA) แนะนำวา การทำลายสารพซบท ความเขมขนมากกวา 50 มลลกรมตอกโลกรม อยางมประสทธภาพผควบคมระบบจะตองควบคมระบบดงน

ระยะเวลาในการเผาไหมไมนอยกวา 2 วนาท ทอณหภม 1,200 องศาเซลเซยสและมปรมาณออกซเจนสวนเกนรอยละ 3

ระยะเวลาในการเผาไหมไมนอยกวา 1.5 วนาท ทอณหภม 1,600 องศาเซลเซยสและมปรมาณออกซเจนสวนเกนรอยละ 2

ดงนน จงมความจำเปนจะตองควบคมปจจยเหลานใหอยในระดบทเหมาะสมตลอดระยะเวลาในการเผาไหม นอกจากน เพอใหมนใจวาระบบบำบดมลพษทางอากาศทำงานอยางมประสทธภาพจะตองมการตดตามตรวจสอบปรมาณการปลดปลอยสารมลพษอยางตอเนอง

ทงน หากควบคมการเผาไหมไมเหมาะสมหรอเกดการเผาไหมไมสมบรณขนในเตาเผาจะกอใหเกดมลพษทางอากาศ อาท ไดออกซนและฟวแรนซงเปนสาร POPsประเภทปลดปลอยโดยไมจงใจทมอนตรายมากกวาสารพซบ

ของเสยท อย ในสถานะของเหลวและก งเหลวสามารถปอนเขาเตาเผาไดโดยตรง แตของเสยทอยในสถานะของแขง รวมถงอปกรณตางๆ จำเปนจะตองผานกระบวนการเตรยมการกอนปอนเขาเตาเผา เชน การบดใหเปนชนเลกๆ การถายเทของเหลวภายในออก การบรรจของแขงหรอของเหลวในถงใหมเพอความสะดวกในการปอนเขาเตา นอกจากน บรเวณทใชในการปอนของเสยเขาเตาเผาควรจะเปนระบบปดและมระบบรวบรวมนำเสยทเพยงพอกบปรมาณนำเสยทจะเกดขน



นอกจากการเผาในเตาเผาอณหภมสงทออกแบบมาเพอการทำลายสารพซบหรอของเสยอนตรายโดยเฉพาะแลว หลายประเทศไดทดลองและมการใชประโยชนจาก“เตาเผาปนซเมนต (cement kiln)” (รปท 14) เนองจากเตาเผาซเมนตมสภาวะทเหมาะสมกบการทำลายสารพซบหรอของเสยอนตรายอนๆ ตามทกลาวขางตนทงหมด กลาวคอ มอณหภมสงมากประมาณ 1,450 องศาเซลเซยส (UNIDO, 2000)มระยะเวลาในการเผาไหมเพยงพอ สภาวะภายในเตาเปนดางซงเปนสภาวะทเหมาะสมในการทำลายของเสยอนทรยคลอรน (chlorinated organic waste) ของเหลวปนเปอนคลอไรด คลอไรด และซลเฟอรจะถกทำใหเปนกลางโดยเปลยนเปนคลอไรดและซลเฟตและไมมสงตกคางทจะตองนำไปกำจดตอไปเนองจากสงตกคางตางๆ จะรวมตวเปนเนอเดยวกนกบผลตภณฑ ซงหากมการควบคมการเผาอยางเหมาะสม ความสามารถในการทำลายสารพซบในเตาเผาปนซเมนตจะมากกวารอยละ 99 และหากปอนของเสยอนตรายหรอสารพซบเขาเตาในปรมาณทเหมาะสมเมอเทยบกบพลงงานและวตถดบทใชจะไมกอใหเกดผลกระทบดานมลพษทางอากาศ และยงสามารถทดแทนการใชเชอเพลงปกตไดบางสวน

ทมา : http://www.kureha-eng.co .jp/english/actual_result/actual_result.htmรปท 13 กระบวนการเผาแบบเตาเผาอณภมสง

43



6.2 กระบวนการกำจดคลอรน (dechlorination processes)กระบวนการ dechlorination ไดรบการออกแบบเพอใหสามารถนำของเสย

ภายหลงจากการบำบดกลบมาใชประโยชนใหม (เชน นำมนท ปราศจากคลอรนและวสดอปกรณท ไมปนเป อนสารพซบ) หลายประเทศไดนำเทคโนโลยน มาใชเพอกำจดสารพซบในเชงพาณชย ในขณะทบางเทคโนโลยยงอยระหวางการพฒนาและอาจจะนำมาใชในอนาคต เทคโนโลยดงกลาวสรปไดดงน

Gas Phase Chemical Reduction (GPCR)กระบวนการน กาซไฮโดรเจนจะทำปฏกรยากบสารประกอบอนทรยคลอรน

เชน สารพซบ ทอณหภมประมาณ 850 องศาเซลเซยส และความดนตำ ทำใหเกดกาซมเทน ไฮโดรเจนคลอไรด และสารประกอบไฮโดรคารบอนอนๆ เชน เบนซน(รปท 15)

ทมา: Ecosiam, A Business unit of sian city cement public company linited, 2007

รปท 14 Rotary Kiln Technology

44



ของเสยทเปนของแขงขนาดใหญจะถกบบอดดวยความรอน และลำเลยงลงไปในถงปฏกรยาโดยกระบวนการหมนเวยนอากาศ สวนตะกอนหรอดนทปนเป อนสามารถปอนไปยงถงปฏกรยาไดโดยตรง สวนของเหลวจะถกทำใหรอนกอนปอนเขาไปในถงปฏกรยา เทคโนโลยนสามารถใชบำบด/กำจดสาร POPs ทกชนด รวมถงหมอแปลงไฟฟาและตวเกบประจไฟฟาทมสวนประกอบของสารพซบ สารมลพษและสงตกคางจากกระบวนการจะถกนำไปวเคราะหและหมนเวยนเขาสกระบวนการใหม (หากจำเปน)กาซทเกดจากกระบวนการดงกลาวจะถกบำบดดวย caustic scrubber

Base Catalyzed Decomposition (BCD)กระบวนการ BCD ประกอบดวย 2 ขนตอน คอ การดดซบความรอน

ซงเปนกระบวนการตอเนอง และการเกดปฏกรยาซงเปนกระบวนการไมตอเนองสารพซบบรสทธหรอสงปนเปอนจากขนตอนแรกจะถกทำลายโดยปฏกรยาทางเคมในถงปฏกรยาทถกทำใหรอน กระบวนการนมประสทธภาพสงในการทำลาย ดดท สารพซบ

ทมา: http://www.safecleanup.com/jag/gpcr/gpcr_2.htm

รปท 15 Gas Phase Chemical Reduction

45



พซพ เอชซบ และไดออกซนและฟวแรน (รปท 16)ข นตอนแรกเร มตนโดยการผสมวสดปนเป อนสารพซบกบสารละลาย

ดางออนๆ เชน โซเดยมไบคารบอเนต (sodium bicarbonate) เพอใหเกดการดดความรอน ขนตอนทสองเปนขนตอนการทำปฏกรยาโดยนำมนซงเปนสารแขวนลอยและสารใหไฮโดรเจนจะถกทำใหรอนขนประมาณ 326 องศาเซลเซยส สารละลายโซเดยมไฮดรอกไซดและสารเรงปฏกรยาจะถกเตมเขาไปภายหลง ในสภาวะเชนนนำมนจะใหหรอถายเทไฮโดรเจนออกมาและทำปฏกรยากบคลอรนทำใหเกดไอนำและโซเดยมคลอไรด หลงจากปฏกรยาสมบรณ สลดจจะถกถายเทออกและนำไปบำบดตอโดยการปรบเสถยรและฝงกลบตอไป U.S.EPA ใชเทคโนโลยนในการบำบดดนทปนเปอนสารพซบในหลมฝงกลบ

Sodium Reductionกระบวนการ Sodium Reduction เปนกระบวนการทำลายสารพซบโดยการเตม

โซเดยมในนำมน mineral oil เทคโนโลยนถกใชอยางแพรหลายในการแยกสารพซบออกจากหมอแปลงไฟฟาทอยระหวางการใชงาน ผลพลอยได (by products) ของ

ทมา: http://clu-in.org/download/partner/vijgen/NATO_BCDFactSheet_1.pdf

รปท 16 Base Catalyzed Decomposition

Simplified flow diagram of the Homebush Bay NSW BCD plant [B] :

Waste

CatalystCill

Caustic

Oil

FeedPrcp.

Intm. FeedStorage

Air PollutionControl system

DischargeTo

Atmosphere

Reactor HotOil

Source

CausticPrep.

Storage

Intm.ProductStorage

ProductStorage Product

Dispasal



กระบวนการน คอ non-halogenated polybiphenyls, sodium chloride,petroleum based oil และนำท ม pH>12 เทคโนโลยน สามารถบำบดนำมนทปนเปอนสารพซบสงถง 10,000 มลลกรมตอกโลกรม

Super-Critical Water Oxidation (SCWO)กระบวนการ SCWO เปนกระบวนการทำลายของเสยอนตรายอนทรย

ในระบบปดโดยการทำใหเกดปฏกรยาแบบใหออกซเจน เชน oxygen หรอ hydrogenperoxide ทอณหภม 374 องศาเซลเซยส และความดน 22.1 เมกกะปาสคาลในสภาวะเชนน สารอนทรยจะอยในสภาวะทละลายไดดในนำสามารถทำปฏกรยาไดอยางรวดเรว และใหคารบอนไดออกไซด นำ กรดอนนทรย และเกลอ ขอจำกดของกระบวนการน คอ สามารถบำบด/กำจดของเสยทเปนของเหลวหรอของแขงทมเสนผาศนยกลางนอยกวา 200 ไมครอน และมอนทรยสารนอยกวารอยละ 20(รปท 17)

ทมา: http://www.turbosynthesis.com/summitresearch/sumscw1.htm

รปท 17 Super-Critical Water Oxidation

47



Plasma Arcกระบวนการ Plasma Arc เปนกระบวนการทอาศยกระแสไฟฟาผานกาซ

ความดนตำทำใหเกดสนามความรอนแบบ plasma (thermal plasma field) ซงมอณหภมสงมากถง 5,000-15,000 องศาเซลเซยส

กระบวนการ In-flight Plasma Arc System เกดขนเมอปอนของเสยทเปนของเหลวหรอกาซเขาไป สารเคมอนทรยจะถกแยกออกเปน อออนและอะตอม และรวมตวกนกลบมาในสภาวะทมอณหภมตำทำใหได กาซอารกอน กาซคารบอนไดออกไซดไอนำ และเกลอโซเดยม (sodium chloride, sodium bicarbonate and sodiumfluoride) ทงน ไมจำเปนตองมการบำบดผลพลอยไดตอไปอก ของแขงทปนเปอนจะถกทำลายและของเหลวทเหลอจะถกกำจดโดยกระบวนการดดซบความรอน

กระบวนการ Plasma Arc Centrifugal Treatment System (PACT)ใชทำลายของแขงปนเปอนสารพซบ ผลพลอยได คอ slag เมอเยนลงจะมลกษณะคลายแกว สวนสารอนทรยกระเหยและถกกำจดกอนปลอยออกสสงแวดลอม (รปท 18)

ทมา: http://www.tms.org/pubs/journals/JOM/9910/Womack-9910.html

รปท 18 Plasma Arc

Slag ทเกดจากระบบPlasma arc (PACT System)

48



Pyrolysisกระบวนการ Pyrolysis คอ การใหความรอนกบออกซเจนในอากาศสงผล

ใหเกดกาซอนทรยและการหลอมละลายของแรธาต ในบางกรณมการใช plasma torchซงมอณหภมสงมากประมาณ 15,000 องศาเซลเซยส นอกจากน บางกรณมการใหความรอนโดยทางออม โดยการปอนกาซ (อากาศ อารกอน คารบอนไดออกไซด หรอไนโตรเจน) ทตดไฟไดในกระบวนการเพอใหเกดสนามความรอนแบบ plasma และกาซทเปนผลผลตจากปฏกรยาจะถกปลดปลอยจากถงปฏกรยา สงตกคางประเภทสารประกอบอนนทรยจะยงคงอยในถงปฏกรยาในสถานะโลหะทถกรดวสและกากทมลกษณะคลายแกว(glassy slag) อากาศกอนปลอยออกจากปลองจะผานอปกรณดกจบมลพษ อาทscrubbers และถงกรอง และสามารถนำกาซเหลานนไปใชซำได กระบวนการนเปนกระบวนการดดความรอนจงจำเปนตองใชพลงงานมาก สงทไดกลบคนมาจากการใชพลงงานดงกลาวมเพยงสงเดยวคอ pyrolytic gas ซงสามารถหมนเวยนนำไปใชซำได เทคโนโลย Pyrolysis สามารถกำจดทำลายของเสยทงในสถานะของแขงของเหลว และกาซ

Molten Salt Oxidationกระบวนการ Molten Salt Oxidation เปนกระบวนการทำลายของเสย

อนทรย หรอสารพซบ โดยใชความรอนทำใหเกดปฏกรยาออกซเดชน ปฏกรยาเกดข นท อณหภมระหวาง 700-950 องศาเซลเซยส ในสภาวะทมเกลอ เชนโซเดยมคารบอเนต

ของเสยจะถกปอนเขาไปพรอมกบอากาศในถงปฏกรยาทมเกลออย และเกดปฏกรยาทำลายสงปนเปอนหรอมลพษทงหมด สารอนทรยหรอสารพซบจากของเสยจะทำปฏกรยากบออกซเจนและปลดปลอยคารบอนไดออกไซด ไนโตรเจน และนำสวนสารอนนทรย เชน ฮาโลเจน ซลเฟอร และฟอสเฟอรรสจะถกเปลยนใหเปนกรดกาซ และถกดกจบดวยเกลอโซเดยมคลอไรด หรอโซเดยมซลเฟต สวนสารอนนทรยทสามารถเผาไดชนดอนๆ เชน โลหะหนก และเรดโอนวไคลด (radionuclides)



จะถกดกจบไวโดยเกลอในสถานะโลหะหรอออกไซดและสามารถแยกออกและนำไปกำจดตอไป ของเสยทจะนำไปกำจดดวยวธนจะถกปอนเขาสถงปฏกรยา (oxidizingchamber) โดยระบบการปอนแบบใชลม (pneumatic feed system) ในกรณของเสยทเปนของแขงจะตองลดขนาดของของเสยลงใหเหมาะสมกบระบบการปอนโดยใชลมของเสยท เปนของเหลวจะถกปอนโดยใชระบบปนฉด (commercial oil gunsystem) ปฏกรยาดงกลาวจะปลดปลอยกาซตางๆ อาท ไนโตรเจน คารบอนไดออกไซดออกซเจน ไอนำ และเกลอชนดตางๆ ทงน ขนอยกบชนดของของเสย (รปท 19)

Solvated Electron Technologyกระบวนการ Solvated Electron Technology เกดขนโดยการละลาย

สารละลายดาง (alkali) หรอ โลหะอลคาไล (alkaline earth metals) อาท โซเดยมลเทยม หรอ แคลเซยม ในตวทำละลายแอมโมเนยทปราศจากนำ (anhydrousammonia) ทอณหภมหอง นอกจากน ยงอาจใชตวทำละลายอนๆ เชน เอไมน(amines) หรอไกลคอลส (glycols) ของเสยประเภทสารมลพษทตกคางยาวนาน

ทมา: http://maeresearch.ucsd.edu/buckleyPandeti%20and%20Buckley%20CST%02003.pdf

รปท 19 Molten Salt Oxidation

Pressure TransducerReaction Air

Cooling Air Out

Chlorinated compundsfrom syringe pump

Cooling Air InExhaust Gases

Molten salt level

Semi-cylindrical HeatersTo Vacuum Pump

FTIR



ทปอนเขาสกระบวนการจะถกรดวซใหเปนเกลอของโลหะ และสารประกอบไฮโดรคารบอนอาท สารพซบ จะถกรดวซใหเปนปโตรเลยมไฮโดรคารบอน โซเดยมคลอไรดและโซเดยมเอไมด แอมโมนเนยทเกดจากปฏกรยาจะถกนำไปใชซำ สงตกคางจากปฏกรยา (เชน นำมนและดน) จะตองนำไปกำจดตอไป สงทรบกวนการเกดปฏกรยา คอนำ สารประกอบเหลก ออกซเจน และคารบอนไดออกไซด ดงนน ของเสยทมความชนมากกวารอยละ 40 โดยนำหนกจะตองผานกระบวนการนำนำออกกอน (de-wateredprocess) นอกจากน เสนผานศนยกลางของของเสยทเปนของแขงทปอนเขาสกระบวนการไมควรเกน 45 เซนตเมตร

6.3 เทคโนโลยทางชวภาพ (Biological Technologies)เทคโนโลยทางชวภาพเกดข นโดยอาศยส งมช ว ตขนาดเลกประจำถ น

(indigenous microorganism) เนองจากมอตราการรอดชวตสงเมอเทยบกบสงมชวตทนำมาจากทองถนอนๆ อยางไรกตาม จากการศกษาทผานมาพบวาบางครงสงมชวตประจำถนกไมดเสมอไป ดงนน การดำเนนงานในพนทใดๆ จะตองมการสำรวจทางดานวศวกรรมเพอเปรยบเทยบขอดและขอเสยของสงมชวตประจำถนและสงมชวตจากทอนๆ กอนการตดสนใจ หนวยงาน UNIDO ไดแนะนำเทคโนโลยทางชวภาพในการกำจดสารพซบไวดงน

Bioslurry เทคนคนเหมาะสำหรบสถานททมการควบคมระบบอยางดและมอตราการสลายตวสมบรณและเรวกวา ดนทปนเป อนสารพซบจะถกนำไปผสมนำใหเปนของเหลวคลายโคลน (slurry) เพอใหมการสมผสกนระหวางสงมชวตขนาดเลก (microorganism) และสารมลพษ เชน สารพซบ จากนนโคลนดงกลาวจะถกปอนเขาไปในถงปฏกรยาชวภาพ ซงมการควบคมปรมาณอากาศเพอใหเกดการผสมกน ทงน หากสภาวะ (อาท อณหภม ธาตอาหาร และอากาศ) ภายในถงปฏก ร ยาชวภาพมความเหมาะสมกบการเจร ญเตบโตของส งม ช ว ตขนาดเลก



การเกดปฏกรยาในการทำลายสารพซบจะเกดขนไดรวดเรวกวากระบวนการทางชวภาพอ นๆ โคลนหรอดนท บำบดแลวสามารถนำไปถมท ไดโดยตรงหรอมคณสมบตคลายปยหมก วธน ใชระยะเวลาในการบำบดนอยกวา 12 เดอน และสามารถใชบำบดสารประกอบปโตรเลยมไฮโดรคารบอน ปโตรเคม ตวทำละลาย สารเคมปองกนกำจดศตรพชและสตว และสารเคมอนทรยอนๆ ได และเหมาะกบการดำเนนงานในพนททดนมลกษณะแตกตางกน มอตราการซมตำ และกนขอบเขตของระดบนำใตดนไดยาก (รปท 20)

Enhanced Bioremediation เทคนคนเรยกอกอยางวา biostimulationหรอ bioaugmentation ซงเปนกระบวนการเพมอตราการยอยสลายของดนทปนเปอนโดยการเพมธาตอาหารและออกซเจนใหกบสงมชวตขนาดเลก กจกรรมของพชและสตวขนาดเลกในทองถ นจะไดรบการกระต นโดยการหมนเวยนนำผานดนท ปนเป อนและการเพมสงมชวตขนาดเลกประจำถนเขาไป หรอ สงมชวตทไดรบการตดตอพนธกรรม (engineered microbial species) หรอเมลดพนธทมแบคทเรยทสามารถ

รปท 20 Bioslurry

52



ทำลายสารมลพษได ทงน เพอเพมอตราการกำจดทำลายสารมลพษนนเอง แมวาปฏกร ยาดงกลาวจะเกดข นไดในสภาวะท ไรออกซเจนได แตการเกดปฏกร ยาภายใตสภาวะท มออกซเจนเพยงพอหรอไมจำกดจะปองกนการเกดผลพลอยไดทไมตองการ เชน ไวนลคลอไรด ซงเกดจากการสลายตวของ trichloroethyleneเทคนคนสามารถใชบำบด/กำจดดนทปนเปอนปโตรเลยมไฮโดรคารบอน ตวทำละลายสารเคมปองกนกำจดศตรพชและสตว สารเคมรกษาเนอไม และไนโตรโทลอนได(รปท 21)

6.4 Vacuum Thermal Recycling (VTR)VTR เปนเทคโนโลยทพฒนาขนโดยบรษท ALD Vacuum Technologies

AG โดยการทำใหสารอนตรายระเหยออกภายใตสภาวะไรอากาศ หลกการของเทคนคนคอ การแยกสารเคมออกจากวสดโดยอาศยอณหภมและความดนเปนปจจยพนฐาน

ทมา: http://www.frtr.gov/matrix2/section4/D01-4-2..html, dated 5 July 2007

รปท 21 Typical Enhanced Bioremediation System

53



การลดความดนลงจะสงผลใหอณหภมในการระเหยตำลงดวย วสดเกอบทงหมดทผานการบำบดในกระบวนการนแลวสามารถนำกลบไปหมนเวยนใชใหมได VTR เปนเทคนคทใชในการกำจดของเสยอนตรายหลายชนด เชน แบตเตอร หลอดฟลออเรสเซนตเครองใชไฟฟา ของเสยจากโรงพยาบาล รวมทงสารพซบดวยเทคนค VTR ไดนำไปประยกตใชในการกำจดของเสยทปนเปอนสารอนตรายหลายชนด เชน สารปรอทนเกล แคดเมยม สารพซบ เปนตน

ในคมอนจะกลาวถงเฉพาะเทคนค VTR ทนำมาประยกตใชในการกำจดของเสยทปนเปอนสารพซบ ซงเรยกวา “Vacuum Thermal Recycling of PCBContaminated Material” เทคนคนสามารถแยกนำมนปนเปอนสารพซบออกจากช นสวนอ นๆ เช น โลหะ ไม พลาสตก กระดาษ โดยสามารถแยกสารพซ บ ออกจากหมอแปลงไฟฟาและตวเกบประจไฟฟาโดยไมตองมการแยกชนสวนออกหลกการสำคญ คอ ทความดนบรรยากาศ 1,000 มลลบาร สารพซบจะระเหยทอณหภม 310 องศาเซลเซยส แตเมอลดความดนลงเหลอ 1 มลลบาร สารพซบจะระเหยทอณหภม 130 องศาเซลเซยส ดงนน เตา VTR จะถกปรบความดนไวท 1มลลบาร และใหความรอนสงถง 400 องศาเซลเซยส ทสภาวะนจะทำใหสารพซบระเหยออกจากวสดหรอชนสวนตางๆ อยางสมบรณ (รปท 22)

ทมา: Z.E.R.O. Japan Co., LTD.

รปท 22 หลกการแยกสารพซบ



ขนตอนการดำเนนการ คอ การนำหมอแปลงไฟฟาหรอตวเกบประจไฟฟาปอนเขาไปในเตาโดยไมจำเปนตองแยกชนสวน และใหความรอนสงทำใหสารพซบระเหยออกจากช นสวนตางๆ จากน นกดกจบไอของสารพซบดวยคอนเดนเซอรทออกแบบพเศษและเปนระบบปด ไอของสารพซบทไดจากการควบแนน (condense)จะถกนำไปบำบดดวยกระบวนการทางเคม สวนช นสวนอ นๆ เชน โลหะ ไมพลาสตก กระดาษ สามารถนำกลบไปใชใหมได (รปท 23)

ทมา: http://www.zero-japan.co.jp/technology/pcb.php, on 17 Oct 2007

รปท 23 Vacuum Thermal Recycling

55



ขอดของเทคนคน คอ1) ไมมการปลดปลอยสารมลพษ2) ไมจำเป นตองมการแยกช นสวนของหมอแปลงไฟฟาหรอตวเก บ

ประจไฟฟาออก ดงนนผปฏบตงานไมจำเปนตองสมผสกบอปกรณทปนเปอน3) ความเขมขนของสารพซบในวสดทบำบดแลวตำกวา 0.01 มลลกรม

ตอกโลกรม

6.5 เทคโนโลยขจดการปนเปอนแบบ LTR2 (Low-Tempera-ture Rinsing and Re-use/Recovery)

LTR2 เปนเทคโนโลยทไดรบการพฒนาขนโดยบรษท ABB ในฐานะผผลตหมอแปลงไฟฟาและตวเกบประจไฟฟารายใหญทสด เทคโนโลยนไดนำมาใชตงแตชวงกลางทศวรรษท 1980 และมการปรบปรงเทคโนโลยอยางตอเนอง

เทคโนโลยน ใชในการบำบดหมอแปลงไฟฟาปนเป อนสารพซบ รวมทงหมอแปลงไฟฟาทใชนำมนสารพซบมากกวา 30,000 หนวย เพอนำสวนประกอบทมคณคาไปใชประโยชนใหม

การบำบดการปนเป อนของของเส ยสารพซ บ ในสถานะของแขง เช นหมอแปลงไฟฟา จะตองถายเทนำมนสารพซบออกกอน และแยกสวนประกอบของหมอแปลงไฟฟาทเปนแกน (core) และครบระบายความรอน (radiator fins)ซงมสารพซบตกคางอยออกเพอนำไปเขาสกระบวนการลางและกลนเพอแยกสารพซบออกใหอยในระดบทกฎหมายกำหนด ความเขมขนของสารพซบในวตถดบทตยภม(อาท เหลก ทองแดง อลมเนยม) หลงจากการบำบดดวยเทคโนโลยนอยในระดบตำกวา2 มลลกรมตอกโลกรม

หลกการของเทคโนโลยน คอ การลาง (rinse) หมอแปลงไฟฟาดวยตวทำละลาย และกลนสารพซบออกจากตวทำละลายทใชแลว สารพซบทกลนออกมาได



จะถกนำไปเข าส กระบวนการทำลายสารพ ซ บ ตามกระบวนการกำจ ดคลอรน(dechlorination processes) ดงทกลาวขางตนตอไป (รปท 24)

6.6 ขอแนะนำในการปฏบตงานเกยวกบสารพซบและการเลอกใชเทคโนโลยสารพซบไดถกหามใชไปแลวในหลายประเทศรวมถงประเทศไทยดวย สารพซบ

ทเหลออยในประเทศสวนใหญเปนสารพซบทในอดตถกนำเขามาพรอมกบหมอแปลงไฟฟาและตวเกบประจไฟฟาทใชนำมนสารพซบเปนนำมนฉนวน ทงน อปกรณไฟฟาเหลานบางสวนไดยกเลกการใชแลวและอยระหวางการเกบกกไวเพอรอการกำจดขนสดทายและบางสวนยงคงใชงานอยในสถานประกอบการและ/หรอโรงงานตางๆ

ทมา: http://www.envio-group.com/index.html?/data/services/EN/services_2.html, on 5 July 2007

รปท 24 LTR2 decontamination Technology

57



การไดรบสารพซบเขาสรางกายและการปนเปอนของสารพซบสสงแวดลอมอาจจะมไมมากนกเมอเทยบกบสารเคมอนๆ ทมการใชงานอยางแพรหลาย อยางไรกตามผทจะไดรบผลกระทบหรอมโอกาสไดรบผลกระทบจากการสมผสสารพซบ ไดแกผซอมบำรงและเปลยนถายนำมนหมอแปลงไฟฟา ผขบรถขนสงหมอแปลงไฟฟาและตวเกบประจไฟฟาทใชงานแลว ผบรโภคอาหารและเครองดมทมสารพซบปนเปอนคนงานในโรงงานกำจดของเสยและของเสยอนตราย เจาหนาทดบเพลง เจาหนาทระงบอบตภยจากสารเคม เปนตน บคคลดงกลาวควรสวมชดอปกรณปองกนภยสวนบคคลในขณะปฏบตหนาท และเขารบการฝกอบรมเพอปองกนตนเองจากสารเคมอยางตอเนอง

การเลอกใชเทคโนโลยทเหมาะสมจะตองคำนงถงปจจยหลายประการ อาทล กษณะและปรมาณของสารพซ บ เทคโนโลยการกำจดท ม อย สถานท ส งอำนวยความสะดวกมาตรการในการปองกนผลกระทบส งแวดลอมเน องจากการแพร กระจายของสารพ ซ บ ข ดความสามารถของบ คลากร งบประมาณกฎหมายท เก ยวของ ตลอดจนนโยบายของแตละประเทศ ประเทศกำลงพฒนาสวนใหญรวมถงประเทศไทยยงไมสามารถกำจดของเสยสารพซบภายในประเทศไดและทผานมาอปกรณไฟฟาทปนเปอนสารพซบจะถกเคลอนยายจากแหลงกำเนดไปยงสถานเกบกกชวคราวเพอรอการสงออกไปกำจดขนสดทายในตางประเทศตอไป



ทมา: Environmental Management Bureau, 2005, Guidance Document on PCB Management,Philippines

ภาคผนวก 1 ตวอยางการตดฉลากขอมลของเสยอนตราย

ทมา: Environmental Management Bureau, 2005, Guidance Document on PCB Management,Philippines

59



ทมา: http://commerce.iccshop.com, 18 June 2007

ทมา: กรมควบคมมลพษ, 2546, คมอระบบเอกสารกำกบการขนสงเคลอนยายของเสยอนตราย, หนา ข-7

ของเสยอนตราย(HAZARDOUS WASTE)

ชอผกำเนด/Generator’s name:ทอย/Address :เลขทะเบยน/Id. Number :

โทรศพท/Tel :ลำดบNo

ชอทางการขนสงTransport’s

name

รหสHW code

คณสมบตcharactaristic

ปรมาณ, ปรมาตรweight,valumn

วนทบรรจdate

60



ภาคผนวก 2 ฉลากแสดงความเปนอนตรายตามระบบขององคการสหประชาชาต (UN Recommendationson the Transport of Dangerous Goods)

ประเภทท 1 วตถระเบด (Explosive)

1.1 ระเบดรนแรง1.2 ระเบดและมสะเกดกระจาย1.3 ระเบดพรอมเกดเพลงไหมรนแรง1.4 ระเบด/ไมรนแรง1.5 ไมไวตอการระเบดแตถาระเบดจะรนแรง

ประเภทท 2 กาซ (Gases)

2.1 กาซไวไฟ2.2 กาซไมไวไฟ/ไมเปนพษ/ออกซไดซงกาซ2.3 กาซพษ

ประเภทท 3 ของเหลวไวไฟ (Flammable Liquids)

61



ประเภทท 4 ของแขงไวไฟ (Flammable Solids)

4.1 ของแขงไวไฟ4.2 วตถทเกดการลกไหมไดเอง4.3 วตถทถกนำแลวใหกาซไวไฟ

ประเภทท 5 วตถออกซไดซและออรแกนกเปอรออกไซด (Oxidizing Substancesand Organic Peroxides)

5.1 วตถออกซไดซ5.2 ออรแกนกเปอรออกไซด

ประเภทท 6 วตถมพษและวตถตดเชอ (Poisonous Substance and InfectiousSubstances)

6.1 วตถมพษ6.2 วตถตดเชอ

62



ประเภทท 7 วตถกมมนตรงส (Radioactive Materials)

ประเภทท 8 วตถกดกรอน (Corrosive Substances)

ประเภทท 9 วตถอนตรายเบดเตลด (Miscellaneous Products)

63



รายการคำยอ

คำยอ คำเตมBCD Base Catalyzed DecompositionEPA Environmental Protection AgencyGHS Globally Harmonized System of Classification and

Labelling of ChemicalsGPCR Gas Phase Chemical ReductionHA Hazardous waste-Absolute entryHM Hazardous waste-Mirror entryLN Liquid Natural CoolingLNAN Liquid Natural Air Natural CoolingLTR2 Low Temperature Rinsing and Reuse/RecoveryMPa Mega PascalNon-OECD Non-Organization for Economic Co-operation and

DevelopmentOECD Organization for Economic Co-operation and DevelopmentPACT Plasma Arc Centrifugal Treatment SystemPBBs Polychlorinated biphenylsPCBs Polychlorinated biphenylsPCDDs Polychlorinated dibenzo-p-dioxinsPCDFs Polychlorinated dibenzofuransPCN Polychlorinated naphthalenePCTs Polychlorinated terphenylsPOPs Persistent Organic Pollutants



คำยอ คำเตม

PPM* Part Per MillionSCWO Super-Critical Water OxidationSN Synthetic Natural CoolingSTLC Soluble Threshold Limit ConcentrationTDI Tolerable Daily IntakeTLVs Threshold Limit ValuesTTLC Total Threshold Limit ConcentrationUNEP United Nations Environment ProgrammeUNIDO United Nations Industry Development ProgrammeUNTDG United Nations Recommendations on the

Transport of Dangerous GoodsU.S.EPA United States Environmental Protection AgencyVTR Vacuum Thermal RecyclingWET Waste Extraction TestWHO World Health Organization

*ppm หรอ part per million หมายถง หนงสวนในลานสวน เทากบ มลลกรมตอกโลกรม หรอ ไมโครกมตอกรม



หนงสอ/เอกสาร:กรมโรงงานอตสาหกรรม, 2548, ประกาศกระทรวงอตสาหกรรมเรอง การกำจดสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลว พ.ศ. 2548

กรมควบคมมลพษ, 2546, คมอระบบเอกสารกำกบการขนสงเคลอนยายและกำจดของเสยอนตราย, พมพครงท 3, สงหาคม พ.ศ. 2546

กรมควบคมมลพษ, 2549, สารพซบ [Polychlorinated Biphenyls (PCBs)],พมพครงท 4, พฤษภาคม 2549

กรมควบคมมลพษ, 2549, อนสญญาบาเซลวาดวยการควบคมการเคลอยายขามแดนของของเสยอนตรายและการกำจด, กนยายน 2549

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย, Polychlorinated Biphenyls (PCBs),ฝายบำรงรกษาระบบสง

เบตเตอร เวลด กรน, 2549, คมอสำหรบผประกอบกจการโรงงาน, กมภาพนธ 2549

Environmental Management Bureau, 2005, Guidance Document on PCBManagement, Philippines

Ron McDowall, 2001, Destruction and Decontamination Technologiesfor PCBs and Other POPs Wastes: A training Manual for HazardousWaste Project Managers, Part I. Basic Principle and Background, University of Auckland.

เอกสารอางอง



UNEP, 1999, Guidelines for the Identification of PCBs and MaterialContaining PCBs, 1st Issue, August 1999

UNEP, 2000, Survey if Currently Available Non-Incineration PCBDestruction Technologies, First Issue, August 2000

UNEP, 2002, PCB Transformers and Capacitors from Management toReclassification and Disposal, 1st issue, May 2002.

UNEP, 2003, Training Manual: Preparation of a nationalenvironmentally sound management plan for PCBs and PCB-contaminated equipment on the context of the implementation ofthe Basel Convention, Basel Convention Series/SBC No. 2003/01

UNEP, 2004, Inventory of World –wide PCB Destruction Capacity,Second Issue, December 2004

UNEP, 2005, Technical Guidelines for the Environmentally SoundManagement of Wastes Consisting of, Containing or Contaminatedwith Polychlorinated Biphenyl (PCBs), Polychlorinated Terphenyls (PCTs)or Polybrominated Biphenyls (PBBs), Basel Convention Series. SBC Nr.2005/2

UNIDO, 2000, Destruction Technologies for Polychlorinated Biphenyls(PCBs), International Center for Science and High Technology,November, 2000.

WHO, 2003, Polychloronated biphenyls: Human Health Aspects,Conside International Chemical Assessment Document 55.



Internet:ALD, Vacuum Thermal Recycling, retrieved fromwww.ald-vt.com/home/pdf/bibel/recycling.pdf dated 15 Feb 2007.

Identification of PCBs, retrieved fromhttp://www.tredi.co.nz/html/html/identify.htm, dated 29June 2007

Health Effect of PCBs, retrieved fromhttp://wwwepa.gov/opptintr/pcb/pubs/effects.html,dated16 February 2007

The LTR2 decontamination technology, retrieved fromhttp://www.envio-group.com/index.html?/data/services/EN/services_2.html, on 5 July 2007.

Polychlorinated Biphenyl, retrieved fromhttp://en.wikipedia.org/wiki/Polychlorinated_biphenyldated 23 February 2007

Polychlorinated Biphenyl, retrieved from http:/www.workershealth.com.au/facts012.html, dated 6 February 2005

Polychlorinated Biphenyl, retrieved fromhttp://www.epa.gov/reg3wcmd/pcbs.htm, dated 16 February 2007

Polychlorinated Biphenyl (PCB) Toxicity Exposure Pathways,retrieved fromhttp://www.atsdr.cdc.gov/HEC/CSEM/pcb/exposure_pathways.html, dated 24 July 2007



PCB Labels, retrieved fromhttp://commerce.iccshop.com/merchant.mvc?Screen=CTGY&Store_Code=I&Category_Code=icc-labels-PCB dated 18 June 2007

Updated General Technical Guidelines for the Environmentally SoundManagement of Wastes consisting of, containing or contaminated withPersistent Organic Pollutants (POPs), UNEP K0760113, 13 June 2007,retrieved fromhttp://www.basel.int, 25 June 2007.

Base Catalyzed Decomposition (BCD) of Polychlorinated Biphenyls (PCBs)Contaminated Soils at the Warren County Landfill, NC, U.S. EPA,retrieved fromhttp://www.epa.gov/nrmrl/lrpcd/rr/projects/56585.htm, on 5 July 2007.



ทปรกษา1. ดร.สพฒน หวงวงศวฒนา อธบดกรมควบคมมลพษ2. นางมงขวญ วชยารงสฤษด รองอธบดกรมควบคมมลพษ3. นางสณ ปยะพนธพงศ ผอำนวยการสำนกจดการกากของเสย

และสารอนตราย กรมควบคมมลพษ4. นางสาวพรพมล เจรญสง ผอำนวยการสวนสารอนตราย

สำนกจดการกากของเสยและสารอนตรายกรมควบคมมลพษ

ผเรยบเรยงนางสาวนชดา รงถาวรวงศ นกวชาการสงแวดลอม 6ว

สวนสารอนตรายสำนกจดการกากของเสยและสารอนตรายกรมควบคมมลพษโทรศพท 02 298 2287 โทรสาร 02 298 2765Email: [email protected]

คณะผจดทำ



คณะกรรมการ บคคลและหนวยงานทใหความเหนในการปรบปรงแกไขคมอฯ

1. คณะอนกรรมการอนสญญาสตอกโฮลมวาดวยสารมลพษทตกคางยาวนาน2. คณะทำงานทำเนยบสารพซบ3. นายจมภฎ หมะเจรญ การไฟฟานครหลวง4. นายไสว เพชรมโนทย การไฟฟาสวนภมภาค5. นายลขต ภเขยว การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย6. ดร.รจยา บณยทมานนท กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม7. นางสมศร สวรรณจรส กรมโรงงานอตสาหกรรม8. ดร.ปยาณ ตงทองทว กรมโรงงานอตสาหกรรม9. นายพรอมพร อศรางกร ณ อยธยา สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย10. ดร.ดลาลย เสฐจนตนน สำนกงานคณะกรรมการอาหารและยา11. นายอนชต พราวพนธ กรมศลกากร12. นางสาวอำพร บศรงษ กรมอนามย13. นายอราม พนธวรรณ กรมควบคมมลพษ14. ดร.พทธนนทน ตารน กรมควบคมมลพษ15. นางสาวจรยา คงเจรญ กรมควบคมมลพษ

(pcbs management handbook) - infofile.pcd.go.thinfofile.pcd.go.th/haz/haz_pcbmanual08.pdf · (pcbs...

Documents