1.01-น้ำจืด26 08 52 -...

รายงานสถานการณมลพษของประเทศไทย ป 2551 1

คณภาพนาแหลงนาผวดน

ผลการตดตามตรวจสอบคณภาพนาป 2551 ในแมนาสายสาคญ 48 สาย และแหลงนานง 4 แหลง (กวานพะเยา บงบอระเพด หนองหาน และทะเลสาบสงขลา) จากจดตรวจวดคณภาพนา จานวน 366 จดตรวจวด โดยประเมนจากมาตรฐานคณภาพนาแหลงนาผวดน1 พบวาคณภาพนาอยในเกณฑด พอใช และเสอมโทรม คดเปนรอยละ 22 54 และ 24 ตามลาดบ ดงแสดงตามตารางท 1 เมอประเมนเกณฑคณภาพนาตามพนทลมนา 25 ลมนา เปนดงตารางท 2

ตารางท 1 สรปคณภาพนาแหลงนาผวดนททาการตรวจวด จานวน 48 สาย และ 4 แหลงนานง ป 2551

เกณฑ คณภาพนา

แหลงนาผวดนในภาคตางๆ ของประเทศ รอยละของ

แหลงนา ภาคเหนอ ภาคกลาง ภาคตะวนออก เฉยงเหนอ

ภาคตะวนออก ภาคใต

ดด

อง แมจาง

แควนอย แควใหญ+

เพชรบรตอนบน+

พอง+มล++

ลาตะคองตอนบน+

ลาปาว+

เวฬ

ตาปตอนบน พมดวง ตรง ++

หลงสวน

2222

พอใชพอใช

กก ปง วง ยม นาน ล -บงบอระเพด+

เจาพระยาตอนบน เจาพระยาตอนกลาง ทาจนตอนบน+ ปาสก+ นอย

ปราณบร+ กยบร+ แมกลอง

อน ช ลาช + เสยว+ หนองหาน สงคราม เลย+

บางปะกง+ ปราจนบร + นครนายก+

จนทบร- ประแสร -

ตราด พงราด ระยองตอนบน

ตาปตอนลาง ปาก

พนง +

สายบร - ชมพร

5544

เสอมโทรมเสอมโทรม

กวง กวานพะเยา

เจาพระยาตอนลาง ทาจนตอนลาง ทาจนตอนกลาง สะแกกรง ลพบร เพชรบรตอนลาง

ลาตะคองตอนลาง+

ระยองตอนลาง

ปตตานตอนบนปตตานตอนลาง

ทะเลนอย ทะเลหลวง

ทะเลสาบสงขลา

2244

เสอมโทรมมากเสอมโทรมมาก

- - - - - 00

หมายเหต: (++) คอ แหลงนาทมคณภาพนา ดขน 2 ระดบ เมอเทยบกบป 2550 (+) คอ แหลงนาทมคณภาพนา ดขน 1 ระดบ เมอเทยบกบป 2550 ( - ) คอ แหลงนาทมคณภาพนา ลดลง 1 ระดบ เมอเทยบกบป 2550

1 เกณฑคณภาพนาด ไดมาตรฐานคณภาพนาแหลงนาผวดนประเภทท 2 เกณฑคณภาพนาพอใช ไดมาตรฐานคณภาพนาแหลงนาผวดนประเภทท 3

เกณฑคณภาพนาเสอมโทรม ไดมาตรฐานคณภาพนาแหลงนาผวดนประเภทท 4 เกณฑคณภาพนาเสอมโทรมมาก ไมไดมาตรฐานคณภาพนาแหลงนาผวดนประเภทท 4


ตารางท 2 สรปเกณฑคณภาพนาแหลงนาผวดนททาการตรวจวดแยกเปนรายลมนา 25 ลมนา

ลาดบ ลมนา แหลงนาทสาคญ ปรมาณนาทา

(ลาน ลบ.ม.)

ปรมาณความสกปรกรวม (กก.บโอด/วน)

เกณฑคณภาพนา

ชมชน อตสาหกรรม เกษตรกรรม ภาคเหนอ

1 สาละวน ยวม ปาย แมกลอง แมเงา แมสรนทร แมรด แมละมาด แมสะเรยง แมลาหลวง

10,000 9,500 4 3,000 ไมไดตรวจวด

2 กก กก 4,000 48,000 1,900 17,000 พอใช

3 ปง ปง กวง ล เขอนแมงด เขอนแมกวง เขอนภมพล

9,000 17,500 63,000 37,800 พอใช

4 วง วง แมจาง เขอนกวลม เขอนแมจาง 2,300 32,000 8,000 4,300 ด

5 ยม ยม เขอนแมมอก 5,800 64,000 5,800 14,000 พอใช

6 นาน นาน บงบอระเพด เขอนสรกต 14,000 96,000 6,000 28,000 พอใช

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 7 โขง อง กวานพะเยา เลย สงคราม อน

หนองหาน เขอนหวยหลวง เขอนนาอน เขอนนาพง

33,000 250,000 15,000 55,600 พอใช

8 ช ช พอง ลาปาว เขอนอบลรตน เขอนจฬาภรณ เขอนลาปาว

7,900 346,000 35,000 85,000 ด

9 มล มล ลาตะคอง ลาช เสยว เขอนลาแซะ เขอนมลบน เขอนลาพระเพลง เขอนลาตะคอง เขอนลานางรอง เขอนสรนธร

8,600 440,000 28,900 109,000 พอใช

ภาคกลาง 10 เจาพระยา เจาพระยา นอย ลพบร 4,000 373,000 1,700,000 64,000 พอใช

11 สะแกกรง สะแกกรง หวยแมวงศ คลองโพธ หวยทบเสลา เขอนทบเสลา

1,000 13,000 600 4,000 เสอมโทรม

12 ปาสก ปาสก เขอนปาสกชลสทธ 2,800 93,000 18,000 32,000 พอใช

13 ทาจน ทาจน เขอนกระเสยว 1,000 94,000 24,000 80,000 เสอมโทรม

14 แมกลอง แมกลอง แควใหญ แควนอย เขอนศรนครนทร เขอนวชราลงกรณ

19,000 70,000 119,000 57,000 ด

15 เพชรบร เพชรบร เขอนแกงกระจาน 3,000 18,000 3,000 9,000 เสอมโทรม

16 ชายฝงทะเลตะวนตก

ปราณบร กยบร 2,000 18,800 28,000 3,500 พอใช

ภาคตะวนออก 17 ปราจนบร ปราจนบร 4,600 17,000 100,000 12,000 พอใช

18 บางปะกง บางปะกง นครนายก 3,000 34,000 43,000 40,000 พอใช

19 โตนเลสาบ ไมมแมนาสายหลก มเพยงแมนาสายรอง ไหลลงทะเลสาบของประเทศกมพชา

2,600 20,000 119,000 6,500 ไมไดตรวจวด

20 ชายฝงทะเลตะวนออก

ระยอง ประแสร พงราด จนทบร เวฬ ตราด

16,000 93,000 285,000 53,600 พอใช


ลาดบ ลมนา แหลงนาทสาคญ ปรมาณนาทา

(ลาน ลบ.ม.)

ปรมาณความสกปรกรวม (กก.บโอด/วน)

เกณฑคณภาพนา

ชมชน อตสาหกรรม เกษตรกรรม ภาคใต

21 ภาค ใต ฝ งตะวนออก

ชมพร หลงสวน ปากพนง คลองเทพา สายบร เขอนปราณบร

15,600 96,000 35,000 14,000 พอใช

22 ตาป ตาป พมดวง เขอนรชชประภา 6,700 33,000 25,000 5,500 พอใช

23 ท ะ เ ล ส า บสงขลา

ทะเลสาบสงขลา 3,500 64,000 42,000 13,000 เสอมโทรม

24 ปตตาน ปตตาน เขอนบางลาง 3,000 39,000 2,000 2,000 เสอมโทรม

25 ภาค ใต ฝ งตะวนตก

ตรง 18,000 69,000 34,000 8,000 ด

หมายเหต : แหลงนาทขดเสนใต คอ แหลงนาทกรมควบคมมลพษทาการตรวจวด

เมอเปรยบเทยบคณภาพนาในชวง 3 ป ตงแตป 2549 – 2551 ดงแสดงตามรปท 1 พบวา คณภาพนาโดยรวมไมเปลยนแปลง เมอพจารณาจากรอยละจานวนแหลงนาทอยในเกณฑด พอใช เสอมโทรม และเสอมโทรมมาก อยางไรกตาม มความแตกตางของสดสวนระหวางแหลงนาทมคณภาพอยในเกณฑพอใชและเกณฑเสอมโทรมคอนขางมาก ในป 2550 เมอเทยบกบป 2549 และ 2551 เนองจากปจจยหลายอยางไดแก ปรมาณนาทา เหตอทกภย ฯลฯ ทงนในป 2551 ไมมแหลงนาทตรวจวดใดมคณภาพนาอยในเกณฑเสอมโทรมมาก ดงแสดงตามรปท 2

3

23

53

21

2

44

35

19

24

54

22

0102030405060708090

100

2549 2550 2551

ดพอใชเสอมโทรมเสอมโทรมมาก

รอยละ

ป

รปท 1 คณภาพนาแหลงนาผวดนททาการตรวจวด จานวน 48 สาย และ 4 แหลงนานง ป 2549-2551


จากการประเมน คณภาพนารายจดตรวจวดคณภาพนา พบวา พารามเตอรทบงชถงปญหาคณภาพนา คอ การปนเปอนแบคทเรยกลมฟคอลโคลฟอรม (Fecal Coliform Bacteria : FCB) การปนเปอนแบคทเรยกลมโคลฟอรมทงหมด (Total Coliform Bacteria : TCB) แอมโมเนย (NH3) ความสกปรกในรปสารอนทรย (Biochemical Oxygen Demand : BOD) และออกซเจนละลาย (Dissolved Oxygen : DO) คดเปนรอยละ 30 28 25 9 และ8 ตามลาดบ และเมอพจารณาคณภาพนาในแตละภาค สามารถสรปพารามเตอรทบงชถงปญหาคณภาพนาไดดงน

ภาคเหนอ ไดแก TCB FCB NH3 BOD และ DO คดเปนรอยละ 34 30 24 10 และ 2 ตามลาดบ ภาคกลาง ไดแก FCB TCB NH3 DO และ BOD คดเปนรอยละ 29 28 26 11 และ 6 ตามลาดบ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ไดแก FCB NH3TCB BOD และ DO คดเปนรอยละ 31 29 26 10

และ 4 ตามลาดบ ภาคตะวนออก ไดแก TCB NH3 FCB BOD และ DO คดเปนรอยละ 37 29 26 4 และ

4 ตามลาดบ ภาคใต ไดแก FCB BOD NH3 TCB และ DO คดเปนรอยละ 37 25 18 10 และ 10 ตามลาดบ


รปท 2 แผนทประเทศไทยแสดงคณภาพนาแหลงนาผวดนททาการตรวจวด จานวน 48 สาย และ 4 แหลงนานง ป 2551


เมอเปรยบเทยบ คณภาพนารายจดตรวจวดในชวงฤดแลง และชวงฤดฝน พบวา พารามเตอรทบงชถงปญหาคณภาพนา ชวงฤดแลง คอ NH3 FCB TCB DO และ BOD คดเปนรอยละ 31 26 24 10 และ 9 ตามลาดบ สาหรบชวงฤดฝน คอ FCB TCB NH3 BOD และ DO คดเปนรอยละ 36 33 17 10 และ 4 ตามลาดบ เนองจากนาฝนจะชะลางสงสกปรกทสะสมในทอระบายนาและพนทลมนาลงสแหลงนา จงทาใหแหลงนาโดยรวมมคา FCB สงขนกวาชวงฤดแลง ซงสาเหตมาจากสงปฏกลทมาจากสตวเลอดอน คอ มนษย โดยคณภาพนาแหลงนาผวดนเปรยบเทยบระหวางชวงฤดแลงและชวงฤดฝน แสดงดงรปท 3

24

49

24

3

24

48

28

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

ด พอใช เสอมโทรม เสอมโทรมมาก

ชวงฤดแลง

ชวงฤดฝนรอยละ

รปท 3 คณภาพนาแหลงนาผวดน ในชวงฤดแลง และชวงฤดฝน ป 2551

สาเหตสาคญททาใหคณภาพนาเสอมโทรม โดยพจารณาจากพารามเตอร พบวา สวนใหญมา

จากนาทงชมชน รวมทงนาทงจากกจกรรมอนๆ ไดแก กจกรรมดานอตสาหกรรม และเกษตรกรรม ทระบายลงสแหลงนาโดยไมมการบาบดนาเสยกอน จากสาเหตดงกลาวจงควรมการรณรงคใหประชาชนลดการใชนาเพอลดนาเสยและมการจดการนาเสยทตนทางโดยการบาบดนาเสยทบานเรอน นานาทบาบดแลวกลบมาใชประโยชน องคกรปกครองสวนทองถนมการจดสรางระบบบาบดนาเสยรวมชมชนและดาเนนงานระบบบาบดนาเสยรวมทมอยใหมประสทธภาพ จดเกบคาบรการบาบดนาเสยเพอมรายได ในการดแลและบารงรกษาระบบ สงเสรมใหผประกอบการประยกตใชเทคโนโลยการผลตทสะอาดเพอลดการใชทรพยากร พลงงานและลดการเกดของเสยและนาเสย และมการบาบดนาเสยกอนระบายออกสสงแวดลอม ควบคมการระบายนาทมคณภาพตาออกจากทางนาชลประทานหรอพนทการเกษตรเพอลดผลกระทบตอแหลงนา พรอมทงกากบดแลและเขมงวดในการบงคบใชกฎหมายใหแหลงกาเนดมลพษตองมระบบบาบดนาเสยและระบายนาทงใหเปนไปตามมาตรฐานควบคมการระบายนาทงทกาหนด


ตารางท 3 สรปเกณฑคณภาพนาแหลงนาผวดนทตรวจวดจานวน 48 สายและ 4 แหลงนานง ป 2551 ในชวงฤดแลง และชวงฤดฝน ป 2551

เกณฑ คณภาพนา

แหลงนาผวดนในภาคตางๆ ของประเทศ รอยละของ แหลงนา ทงหมด ภาคเหนอ ภาคกลาง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคตะวนออก ภาคใต

ฤดแลง ฤดฝน ฤดแลง ฤดฝน ฤดแลง ฤดฝน ฤดแลง ฤดฝน ฤดแลง ฤดฝน ฤดแลง ฤดฝน

ดด

แมจาง อง ปง

แมจาง

แควนอย แควใหญ

แควนอย กยบร+

เพชรบรตอนบน+

ลาตะคอง ตอนบน พอง ลาปาว เลย

ลาตะคอง ตอนบน มล+

พอง ช+ ลาปาว เสยว+

เวฬ ประแสร ตราด

เวฬ

ตาปตอนบน พมดวง หลงสวน

ตาปตอนบน พมดวง

หลงสวน ตรง

2244 2244

พอใชพอใช

วง ยม นาน กก ล

อง- ปง- วง ยม นาน บงบรเพด+

เจาพระยาตอนบน เจาพระยาตอนกลาง

ทาจนตอนบน เพชรบรตอนบน

แมกลอง

ปาสก นอย กยบร

เจาพระยาตอนบน เจาพระยาตอนกลาง

ทาจนตอนบน

แควใหญ- นอย

แมกลอง สะแกกรง+ ปราณบร+ ปาสก

ลพบร+

เสยว ช มล ลาช สงคราม อน หนองหาน

ลาช สงคราม อน หนองหาน

บางปะกง

ปราจนบร นครนายก

ระยองตอนบน พงราด จนทบร

ตราด- ปราจนบร ประแสร- บางปะกง นครนายก

ระยองตอนบน พงราด

ตาปตอนลาง ปากพนง ชมพร

ตรง สายบร

ตาปตอนลาง ปากพนง ชมพร ทะเลสาบสงขลา+

4499

4488

เสอมโทรมเสอมโทรม

กวง บงบรเพด กวานพะเยา

กก- กวง ล- กวานพะเยา

ทาจนตอนลาง ทาจนตอนกลาง เพชรบรตอนลาง ปราณบร ลพบร

สะแกกรง

ทาจนตอนลาง ทาจนตอนกลาง เพชรบรตอนลาง

เจาพระยาตอนลาง+

- เลย - -

ลาตะคอง ตอนลาง+

ระยองตอนลาง ระยองตอนลางจนทบร-

ทะเลสาบสงขลา ทะเลหลวง ทะเลนอย

ปตตานตอนบน ปตตานตอนลาง

สายบร - ทะเลหลวง ทะเลนอย

ปตตานตอนบนปตตานตอนลาง

2244 2288

เสอมโทรมมากเสอมโทรมมาก - - เจาพระยาตอนลาง -

ลาตะคอง ตอนลาง

- - - - 33 --

หมายเหต: (+) คอ แหลงนาทมคณภาพนา ดขน 1 ระดบ เมอเทยบกบชวงฤดแลง ( - ) คอ แหลงนาทมคณภาพนา ลดลง 1 ระดบ เมอเทยบกบชวงฤดแลง

( - - ) คอ แหลงนาทมคณภาพนา ลดลง 2 ระดบ เมอเทยบกบชวงฤดแลง


ภาคเหนอ แมนาทตรวจสอบมทงหมด 9 สาย ไดแก แมนาปง วง ยม นาน กวง กก ล อง แมจาง และ

2 แหลงนานง ไดแก กวานพะเยา และบงบอระเพด จากจดตรวจวดคณภาพนา จานวน 81 จดตรวจวด แหลงนาสวนใหญอยในเกณฑพอใช และเมอเทยบกบป 2550 พบวา คณภาพนาโดยรวมไมเปลยนแปลงมากนก ดงน

แหลงนาทมคณภาพด ไดแก แมนาแมจาง และอง แหลงนาทมคณภาพพอใช ไดแก แมนาปง วง ยม นาน กก ลและบงบอระเพด แหลงนาทมคณภาพเสอมโทรม ไดแก แมนากวง และกวานพะเยา

พารามเตอรสาคญทบงชถงปญหาคณภาพนาตลอดป คอ TCB FCB และ NH3 ชวงฤดแลง คอ TCB NH3 และ FCB ชวงฤดฝน คอ FCB และ TCB โดยพบวา ชวงฤดฝนคณภาพนาโดยรวมเสอมโทรมลง และจากการวเคราะหปรมาณโลหะหนก 9 พารามเตอร ไดแก แคดเมยม (Cd) โครเมยม (Cr) แมงกานส (Mn) นกเกล (Ni) ตะกว (Pb) สงกะส (Zn) ทองแดง (Cu) ปรอท (Hg) และสารหน (As) พบวา สวนใหญมคา ไมเกนมาตรฐานฯ โดยโลหะหนกสาคญทมคาเกนมาตรฐานฯ คอ Cd รายละเอยดพนททมปญหาคณภาพนาในแหลงนาภาคเหนอ แสดงดงตารางในภาคผนวก ข ตารางท 1 และ 2

ภาคกลาง แมนาทตรวจสอบมทงหมด 12 สาย ไดแก แมนาเจาพระยา ทาจน แมกลอง แควใหญ

แควนอย ปาสก ลพบร นอย สะแกกรง เพชรบร ปราณบร และกยบร จากจดตรวจวดคณภาพนา จานวน 90 จดตรวจวด แหลงนาสวนใหญอยในเกณฑพอใช และเมอเทยบกบป 2550 พบวา คณภาพนาโดยรวมดขน ดงน

แหลงนาทมคณภาพด ไดแก แมนาแควนอย แควใหญ และเพชรบรตอนบน แหลงนาทมคณภาพพอใช ไดแก แมนาเจาพระยาตอนบน เจาพระยาตอนกลาง ทาจนตอนบน

ปาสก นอย ปราณบร กยบร และแมกลอง แหลงนาทมคณภาพเสอมโทรม ไดแก เจาพระยาตอนลาง ทาจนตอนลาง ทาจนตอนกลาง

สะแกกรง ลพบร และเพชรบรตอนลาง

พารามเตอรสาคญทบงชถงปญหาคณภาพนาตลอดป คอ FCB TCB และ NH3 ชวงฤดแลง คอ NH3 FCB และ TCB ชวงฤดฝน คอ FCB TCB และ NH3 โดยพบวา ชวงฤดฝนคณภาพนาโดยรวมดขนและจากการวเคราะหปรมาณโลหะหนก 7 พารามเตอร ไดแก Cd Cr Mn Ni Pb Zn และ Cu พบวาสวนใหญมคาไมเกนมาตรฐานฯ รายละเอยดพนททมปญหาคณภาพนาในแหลงนาภาคกลาง แสดงดงตาราง ในภาคผนวก ข ตารางท 3 และ 4


ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ แมนาทตรวจสอบมทงหมด 10 สาย ไดแก แมนาพอง ช มล ลาปาว เสยว สงคราม เลย อน ลาช

ลาตะคอง และ 1 แหลงนานง คอ หนองหาน จากจดตรวจวดคณภาพนา จานวน 86 จดตรวจวด แหลงนาสวนใหญอยในเกณฑพอใช และเมอเทยบกบป 2550 พบวา คณภาพนาโดยรวมดขน ดงน

แหลงนาทมคณภาพด ไดแก แมนาพอง แมนามล (พนท อ.โขงเจยม อ.วารนชาราบ จ.อบลราชธาน อ.กนทรารมย อ.ยางชมนอย อ.ราษไศล จ.ศรสะเกษ อ.พทไธสง จ.บร รมย) แมนาลาตะคองตอนบน และแมนาลาปาว

แหลงนาทมคณภาพพอใช ไดแก แมนาอน ช ลาช เสยว หนองหาน สงคราม และเลย แหลงนาทมคณภาพเสอมโทรม ไดแก แมนาลาตะคองตอนลาง

พารามเตอรสาคญทบงชถงปญหาคณภาพนาตลอดป คอ FCB NH3 และ TCB ชวงฤดแลง คอ NH3 FCB และ TCB ชวงฤดฝน คอ FCB TCB และ NH3 โดยพบวา ชวงฤดฝนคณภาพนาโดยรวมดขนและจากการวเคราะหปรมาณโลหะหนก 8 พารามเตอร ไดแก Cd Cr Mn Ni Pb Zn Cu และ As พบวา สวนใหญมคาไมเกนมาตรฐานฯ รายละเอยดพนททมปญหาคณภาพนาในแหลงนาภาคกลาง แสดงดงตารางในภาคผนวก ข ตารางท 5 และ 6

ภาคตะวนออก แมนาทตรวจสอบมทงหมด 9 สาย ไดแก แมนาบางปะกง ปราจนบร นครนายก ระยอง

ประแสร พงราด จนทบร เวฬ และตราด จากจดตรวจวดคณภาพนา จานวน 57 จดตรวจวด แหลงนาสวนใหญอยในเกณฑพอใช และเมอเทยบกบป 2550 พบวา คณภาพนาโดยรวมดขน ดงน

แหลงนาทมคณภาพด ไดแก แมนาเวฬ แหลงนาทมคณภาพพอใช ไดแก แมนาบางปะกง ปราจนบร นครนายก จนทบร ประแสร

ตราด ระยองตอนบน และพงราด แหลงนาทมคณภาพเสอมโทรม ไดแก แมนาระยองตอนลาง พารามเตอรสาคญทบงชถงปญหาคณภาพนาตลอดป คอ TCB NH3 และ FCB ชวงฤดแลง คอ

NH3 และ FCB ชวงฤดฝน คอ TCB และ FCB โดยพบวา ชวงฤดฝนคณภาพนาโดยรวมเสอมโทรมลง และจากการวเคราะหปรมาณโลหะหนก 8 พารามเตอร ไดแก Cd Cr Mn Ni Pb Zn Cu และ Hg พบวา สวนใหญมคาไมเกนมาตรฐานฯ โดยโลหะหนกสาคญทมคาเกนมาตรฐานฯ คอ Pb รายละเอยดพนททมปญหาคณภาพนาในแหลงนาภาคตะวนออก แสดงดงตารางในภาคผนวก ข ตารางท 7 และ 8


ภาคใต แมนาทตรวจสอบมทงหมด 8 สาย ไดแก แมนาสายบร ปตตาน ปากพนง ตาป พมดวง ชมพร

หลงสวน ตรง และ 1 แหลงนานง ไดแก ทะเลสาบสงขลา(รวมทะเลนอยและทะเลหลวง) จากจดตรวจวดคณภาพนา จานวน 55 จดตรวจวด แหลงนาสวนใหญอยในเกณฑเสอมโทรม และเมอเทยบกบป 2550 พบวา คณภาพนาโดยรวมดขน ดงน

แหลงนาทมคณภาพด ไดแก แมนาตาปตอนบน พมดวง ตรง และหลงสวน แหลงนาทมคณภาพพอใช ไดแก แมนาตาปตอนลาง ปากพนง สายบร และชมพร แหลงนาทมคณภาพเสอมโทรม ไดแก แมนาปตตานตอนบน ปตตานตอนลาง ทะเลนอย

ทะเลหลวง และทะเลสาบสงขลา

พารามเตอรสาคญทบงชถงปญหาคณภาพนาตลอดป คอ FCB และ BOD ชวงฤดแลง คอ BOD และ FCB ชวงฤดฝน คอ FCB BOD และ NH3 พบวา ชวงฤดฝนคณภาพนาโดยรวมเสอมโทรมลงเลกนอย และจากการวเคราะหปรมาณโลหะหนก 8 พารามเตอร ไดแก Cd Cr Mn Ni Pb Zn Cu และ Hg พบวา สวนใหญมคาไมเกนมาตรฐานฯ โดยโลหะหนกสาคญท มคาเกนมาตรฐานฯ คอ Cu รายละเอยดพนททมปญหาคณภาพนาในแหลงนาภาคใต แสดงดงตารางในภาคผนวก ข ตารางท 9 และ 10


สถานการณนาบาดาลในประเทศไทย

ในรายงานสถานการณนาบาดาลในประเทศไทยจะครอบคลมรายละเอยดทงในเชงปรมาณ และ

คณภาพ การใชนาเพอการอปโภคบรโภค การเกษตร และอตสาหกรรม และผลกระทบทเกดจากการใชนาบาดาล คอ การลดระดบของชนนาใตดนและการทรดตวของแผนดน รวมไปถงการปนเปอนของนาบาดาลทเกดจากกจกรรมของมนษย ไดแก การรกลาของนาเคม การปนเปอนของโลหะหนก ปยและสารเคม

1. ปรมาณการใชนาบาดาล

ประเทศไทยมเขตบาดาลทงหมด 6 เขต 27 แอง รวมปรมาณนากกเกบ 1,131,959 ลานลกบาศกเมตร ปรมาณนาเพมเตม 102,809 ลานลกบาศกเมตร โดยแหลงนาบาดาลทใหญทสดในประเทศไทย คอ บรเวณแองเจาพระยา-ทาจน

แหลงนาบาดาลหลกทมการสบขนมาใช ไดแก บอนาตนสวนตวและสาธารณะ บอนาบาดาลสวนตวและสาธารณะ บอนาบาดาลเอกชน บอนาบาดาลของหนวยงานราชการ สรปการจดหานาจากแหลงนาบาดาล ป 2550 ประมาณการณวามปรมาณนาจดสรรรวมทงสน 6,101 ลานลกบาศกเมตรตอป คดเปนรอยละ 4 ของปรมาณนาจดสรรของประเทศไทย ดงแสดงตามตารางท 4 โดยนาบาดาลจะมบทบาทสาคญในแงของการทดแทนนาจากแหลงนาผวดนสวนทขาดแคลนในฤดแลง ซงมแนวโนมผนแปรไปตามสถานการณนาในแตละป

ป 2550 ประเทศไทยมบอนาบาดาลรวมทงสน 231,028 บอ มการสบนาบาดาลทงสน 1,967 ลานลกบาศกเมตร/ป แบงเปนบอนาบาดาลหนวยงานราชการ จานวน 200,449 บอ มการสบนาบาดาลทงสน 1,014 ลานลกบาศกเมตร/ป และบอนาบาดาลเอกชน จานวน 30,579 บอ มการสบนาบาดาล 953 ลานลกบาศกเมตร/ป จงหวดทมจานวนบอนาบาดาล และปรมาณการสบนาสงสด 15 อนดบ คอ จงหวดท เปนเมองหรอเขตท มการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจสง อาทเชน จงหวดสมทรสาคร สมทรปราการ และพระนครศรอยธยา เปนตน หรอตองการใชนาบาดาลเปนสวนหนงของปจจยในการผลต เชน อตสาหกรรมฟอกยอม ประกอบกบในบางพนทของจงหวดมการนามาเปนนาดบเพอการผลตนาประปาของการประปาสวนภมภาคหรอประปาทองถนในบรเวณทนาประปาไมสามารถใหบรการถงครวเรอนหรออตสาหกรรมไดครอบคลมทวพนท รวมไปถงในบางจงหวดมการขาดแคลนแหลงนาผวดนทเพยงพอตอการใชนาตลอดป เชน จงหวดสระแกว และราชบร จงสงผลใหแนวโนมการใชนาบาดาลเพอตอบสนองความตองการนาเพออปโภคบรโภค และอตสาหกรรมของจงหวดเหลานมแนวโนมเพมสงขนตามไปดวย จานวนบอนาบาดาล และปรมาณการใชนาบาดาลสงสด 15 จงหวดแรกของประเทศไทย ปรากฏตามตารางท 5


ตารางท 4 สรปการจดหานาจากแหลงนาบาดาล ป 2550

หมายเหต 1/ พจารณาเฉพาะปรมาณการสบนาบาดาล


ตารางท 5 สรปจงหวดทมการใชนาบาดาลสงสด 15 จงหวดแรกของประเทศไทย รายประเภทผใชนา

ทผานมา ในชวงป 2541-2550 ปรมาณการใชนาเพอกจกรรมตางๆ มอตราการเพมเฉลย รอยละ 11.94 โดยมอตราเพมการใชนาเพอการเกษตรในเขตชลประทาน การใชนาเพอการเกษตรนอกเขตชลประทาน การใชนาเพออตสาหกรรม และการใชนาเพออปโภคบรโภค คดเปนรอยละตามลาดบดงน 11.16 9.35 2.60 และ 1.56 (รปท 4)

รปท 4 ประมาณการใชนาเพอกจกรรมตางๆ ทมา : กรมทรพยากรนาบาดาล, 2552


2. ผลกระทบจากการใชนาบาดาล

จากการใชนาบาดาลในพนทตางๆ ทวประเทศไทย ทงเพอการอปโภคบรโภค การเกษตร และอตสาหกรรม สงผลใหบางพนททมการใชนาบาดาลเกนศกยภาพเกดการลดระดบของชนนาใตดนและการทรดตวของแผนดน รวมไปถงการรกลาของนาเคม โดยเฉพาะในบรเวณกรงเทพมหานครและปรมณฑลทมการทรดตวสงซงเปนพนทวกฤต และเขตอตสาหกรรม หากมอตราการทรดตวเฉลยคอยๆ ลดลงในแตละป โดยสามารถแบงชวงของการทรดตวออกไดเปน 4 ชวง คอ ชวงป พ.ศ. 2520-2524 ป พ.ศ. 2528-2542 ป พ.ศ. 2542-2548 และป พ.ศ. 2548-ปจจบน มอตราการทรดตวเฉลย 5, 2, 1 และ 0.5 เซนตเมตรตอป ตามลาดบ อยางไรกตามยงมพนทบางแหง เชน บรเวณจงหวดสมทรสาครทมอตราการสบใชนาบาดาลสงอยางตอเนอง และมอตราการทรดตวทสงอยางตอเนองอยเชนกน

แนวโนมความเคลอนไหวของระดบนาบาดาลในเขตทราบลมภาคกลางซงประกอบดวย 8 ชนนา (รปท 5 ) ไดแก ชนนากรงเทพ (ความลกประมาณ 50 เมตร) ชนนาพระประแดง (ความลกประมาณ 100 เมตร) ชนนานครหลวง (ความลกประมาณ 150 เมตร) ชนนานนทบร (ความลกประมาณ 200 เมตร) ชนนาสามโคก (ความลกประมาณ 300 เมตร) ชนนาพญาไท (ความลกประมาณ 350 เมตร) ชนนาธนบร (ความลกประมาณ 450 เมตร) ชนนาปากนา (ความลกประมาณ 550 เมตร) โดยรวมมการเพมและลดระดบ อยท 1 - 2 เมตรซงเปลยนแปลงไปตามฤดกาล และมแนวโนมทจะคนตวสระดบทสงขน

รปท 5 ชนนาบาดาลในเขตทราบลมภาคกลาง

ทมา : กรมทรพยากรธรณ, 2544

นอกจากนยงพบวา ในป พ.ศ. 2550 ชนนาพระประแดงทชนความลกประมาณ 100 เมตรมการขยายพนทความเคมทเกน 1,200 มลลกรมตอลตรครอบคลมพนทเกอบทงหมด โดยเฉพาะตอนบนของจงหวดปทมธาน สวนชนนานครหลวงมการแพรกระจายความเคมอยบรเวณตอนบนของจงหวดปทมธาน และตอนใตบรเวณจงหวดสมทรสาครและสมทรปราการ ทงนพบวาความเคมของทง 3 ชนนาหลกแตกตางกนในชวงระหวางป พ.ศ. 2547-2549 และถงแมวาระดบนาทกชนนาจะยกตวสงขนแตความเคมในพนทยงคงไมเปลยนแปลง


3. สถานการณการปนเปอนนาบาดาลในประเทศไทย 3.1 ทมาของการปนเปอนในนาบาดาล สาเหตหลกททาใหนาใตดนมการปนเปอนทงเกดขนเองตามธรรมชาตและเกดจากกจกรรมของมนษย มดงน

3.3.1 การปนเปอนตามธรรมชาตกเนองจากเปนแหลงนาทอยใตดน คณภาพนาโดยทวไปจงขนอยกบลกษณะและชนดของชนนาและสภาพแวดลอมในการกาเนด ซงปญหาหลกของประเทศไทย มดงตอไปน

- ปรมาณสารละลายเหลกมมากเกนมาตรฐานนาใตดนทจะใชบรโภค - ปญหานาเคมทเกดจากชนเกลอหนทอยใตชนนาใตดน โดยเฉพาะในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ บรเวณทราบชายฝงทะเล หรอบรเวณทราบปากแมนาสายใหญๆ

- ปรมาณฟลออไรดสงเกนมาตรฐานนาดมและทาใหเกดโรคฟนตกกระ พบในนาใตดนในบางบรเวณของภาคเหนอและภาคตะวนออก ในบรเวณทแหลงนาใตดนอยในชนหนปน เชน บรเวณจงหวดสระบร จงหวดนครราชสมา และในบรเวณอนๆ อกหลายจงหวดมปญหาเรองนากระดาง

- สารพษจาพวกโลหะหนกทเกดจากการทาเหมองแรหรอแหลงแรทเกดอยตามธรรมชาต โดยเฉพาะพนทภาคใต ทาใหมการปนเปอน เชน สารหน ทอาเภอรอนพบลย จงหวดนครศรธรรมราช เปนตน

3.3.2 การปนเปอนทเกดขนจากกจกรรมของมนษยซงปจจบนเปนสาเหตหลก อาท - บรเวณชนนาใตดนทเปนพนทรบนาโดยตรง (Direct recharge) ทเกดการปนเปอนจากแหลง ของเสยบนพนดนทเกดจากการใชปยและสารเคมในทางเกษตรกรรม แหลงเพาะเลยงสตวนา

- ในเมองใหญจะมปญหาการปนเปอนจากนาเสย หรอของเสยจากบานเรอนและจากโรงงานอตสาหกรรมตลอดจนการทงขยะหรอการฝงกลบขยะและกากของเสย

- อนๆ เชน สถานบรการนามนเชอเพลง ระบบบาบดนาเสยรวมของชมชน เหมองแร ตวอยางพนทมการปนเปอน เชน การปนเปอนของกากของเสยจากนามน อาเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา การเพาะเลยงสตวนาในพนทคาบสมทรสทงพระ และลมนาทะเลสาบสงขลา สารอนทรยระเหยงาย (VOCs) ในบรเวณนคมอตสาหกรรมภาคเหนอ อาเภอเมอง จงหวดลาพน และในพนทจงหวดระยอง และจงหวดชลบร แหลงกลบฝงขยะ ในพนทภาคกลางตอนบน และการปนเปอน ของเสยภาคเกษตรกรรม ในพนทลมนาบางปะกง และลมนาทาจน เปนตน


รปท 6 แผนทคณภาพนาบาดาล (ความเคม) ของประเทศไทย ทมา : กรมทรพยากรนาบาดาล, 2552


3.2 การตดตามตรวจสอบคณภาพนาบาดาลและนาใตดน 3.2.1 เขตพนทกรงเทพมหานครและปรมณฑล เนองจากในเขตพนทกรงเทพมหานครและปรมณฑลซงมการใชนาบาดาลในปรมาณมาก ทาใหเกดปญหาแผนดนทรด การรกลาของนาเคม ตลอดจนการปนเปอนของสารเคมในนาชะขยะจากแหลงฝงกลบขยะลงสชนนาทอยใตดน กรมทรพยากรนาบาดาลไดดาเนนการเกบตวอยางนาจากบอนาบาดาลขององคการบรหารสวนตาบลและบอบาดาลภาคเอกชนในบรเวณกรงเทพมหานครและปรมณฑลจานวน 686 ตวอยาง นอกเหนอจากการตดตงสถานบอสงเกตการณทวทงประเทศทงหมด 909 สถาน โดยแบง เปนสถานถาวรจานวน 628 สถาน และสถานชวคราว 281 สถาน มบอสงเกตการณทงสน 1,673 บอ เพอตดตามการเปลยนแปลงของระดบนาและคณภาพนาอยางตอเนอง

รปท 7 ตาแหนงเครอขายสถานสงเกตการณนาบาดาลบรเวณกรงเทพมหานครและปรมณฑล ทมา : กรมทรพยากรนาบาดาล, 2551


3.3.2 เขตจงหวดระยอง สาหรบในพนทจงหวดระยองซงเปนทตงของนคมอตสาหกรรมหลายแหง กรมควบคมมลพษไดดาเนนการตรวจสอบคณภาพนาจากบอนาใตดนในพนทชมชน 31 แหงรอบนคมอตสาหกรรมมาบตาพดและบรเวณใกลเคยงในจงหวดระยอง ตลอดป 2551 รวม 81 บอ ประกอบดวยบอนาบาดาล 40 บอ และบอนาตน 41 บอ ซงสารมลพษททาการวเคราะห ได แก โลหะหนก 10 ชนด และสาร VOCs 16 ชนด เพอเปรยบเทยบกบมาตรฐานคณภาพนาใตดน2 และมาตรฐานคณภาพนาบาดาลเพอการบรโภค3 ผลการตรวจสอบปรากฏวา

- นาบอตน มสารมลพษเกนคามาตรฐาน 10 ชนด แบงเปน โลหะหนก 7 ชนด ไดแก สารหน แมงกานส ตะกว นกเกล ซลเนยมและปรอท และสาร VOCs 3 ชนด ไดแก dichloromethane 1,2-dichloroethane และ Carbon tetrachloride ความเขมขนของสารมลพษดงกลาวมแนวโนมลดลง

- นาบาดาล มสารมลพษเกนคามาตรฐาน 9 ชนด แบงเปน โลหะหนก 5 ชนด ไดแก เหลก แมงกานส ตะกว สงกะส และสารหน และสาร VOCs 4 ชนด ไดแก m-Vinylchloride 1,2-dichloroethane benzene และ dichloromethane ซงความเขมขนของสารมลพษดงกลาวมแนวโนมไมเปลยนแปลง

ทงน สารหน เหลก สงกะส และแมงกานสเปนแรธาตทพบมากในดน และปนเปอนในนาใตดนของประเทศไทยอยแลว

2 ประกาศคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท 20 (พ.ศ. 2543) ออกตามความในพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 เรอง กาหนดมาตรฐานคณภาพนาใตดน ตพมพในราชกจจานเบกษา เลม 117 ตอนพเศษ 95ง ลงวนท 15 กนยายน 2543 3 ประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เรอง กาหนดหลกเกณฑและมาตรการในทางวชาการสาหรบการปองกน ดานสาธารณ สขและการปองกนในเรองสงแวดลอมเปนพษ พ.ศ. 2551 ตพมพในราชกจจานเบกษา เลม 125 ตอนพเศษ 85ง ลงวนท 21 พฤษภาคม 2552


คณภาพนาทะเลชายฝง

ป 2551 กรมควบคมมลพษ ไดตรวจวดคณภาพนาทะเลชายฝงทวประเทศ จานวน 240 สถาน ในชวงฤดแลง (กมภาพนธ-มนาคม) และฤดฝน (มถนายน-กรกฎาคม) โดยประเมนจากดชนคณภาพนาทะเล4 พบวา มสถานทมคณภาพนาอยในเกณฑดมาก ด พอใช เสอมโทรม และเสอมโทรมมาก รอยละ 16 48 29 6 และ 1 ตามลาดบ ดงแสดงตามรปท 8 สาหรบคณภาพนาทะเลชายฝงทวประเทศในแตละสถาน ดงแสดงตามรปท 9

37

25

52

13

12

36

49

12

16

29

48

16

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

2549 2550 2551 ป

ดมากดพอใชเสอมโทรมเสอมโทรมมาก

รปท 8 คณภาพนาทะเลชายฝงทวประเทศ ป 2549 – 2551

จากการเปรยบเทยบคณภาพนา 3 ปยอนหลง พบวา คณภาพนาโดยรวมมการเปลยนแปลงเลกนอย โดยคณภาพนาทอยในเกณฑดมากและพอใชมแนวโนมมากขน สวนคณภาพนาทอยในเกณฑดและเสอมโทรมมากมแนวโนมลดลง โดยคณภาพนาบรเวณปากแมนาสายหลก 4 สาย (บางปะกง แมกลอง เจาพระยา และทาจน) ยงคงอยในระดบเสอมโทรมถงเสอมโทรมมาก

พารามเตอรทบงชถงปญหาคณภาพนาเสอมโทรมถงเสอมโทรมมาก ไดแก แบคทเรยกลม โคลฟอรมทงหมด (TCB) กลมฟคอลโคลฟอรม (FCB) กลมเอนเทอโรคอกไค5 (Enterococci) สารอาหาร (ไนเตรท-ไนโตรเจน (NO3) ฟอสเฟต-ฟอสฟอรส (PO4)) ปรมาณเหลก (Fe) ทองแดง (Cu) แมงกานส (Mn) สารแขวนลอย (SS) วตถลอยนา และนามนและไขมนบนผวนา ซงสวนใหญพบคาสงบรเวณปากแมนา แหลงทองเทยว และแหลงชมชน นอกจากนยงพบเศษขยะและคราบนามนบรเวณชายฝงอกดวย ซงผลคณภาพนาทะเลชายฝงเหลานจะนาไปสการวางแผนเพอแกไขปญหาคณภาพสงแวดลอมทางทะเลตอไป

4 ดชนคณภาพนาทะเล (Marine Water Quality Index : MWQI) มคาอยระหวาง 0-100 แสดงถงสถานการณคณภาพนาทะเลโดยรวม พจารณาจาก

พารามเตอร 8 ตว ไดแก ออกซเจนละลาย (DO) แบคทเรยกลมโคลฟอรมทงหมด (TCB) ฟอสเฟต – ฟอสฟอรส (PO4-P) ไนเตรท – ไนโตรเจน (NO3-N) อณหภม (Temp.) สารแขวนลอย (SS) ความเปนกรด – ดาง (pH) แอมโมเนย – ไนโตรเจน (NH3-N) สาหรบพารามเตอรกลมยาฆาแมลง (Pesticides) และกลมสารเปนพษ (Toxic elements) เชน ปรอท (Hg), แคดเมยม (Cd), โครเมยม (Cr), โครเมยมเฮกซาวาเลนท (Cr6+), ตะกว (Pb), ทองแดง (Cu), ไซยาไนด (CN–) และพซบ (PCBs) นน หากพบวาคาความเขมขนเกนมาตรฐานคณภาพนาทะเลชายฝง จะกาหนดใหดชนบงชคณภาพนาทะเลบรเวณนนมคาเปน “0” โดยทนท 5 แบคทเรยกลมเอนเทอโรคอกไค เปนแบคทเรยแกรมบวก รปรางกลม เจรญไดทงในสภาพทมและไมมออกซเจน เซลลเรยงกนเปนคหรอเปนสาย ทน

ตอการเปลยนแปลงสภาวะแวดลอมไดด เชน ทนตอความรอนไดพอสมควร สามารถเจรญไดทอณหภม 45 องศาเซลเซยส ทนตอสภาวะความเปนดางไดสงถง pH 9.6 และสามารถทนตอปรมาณเกลอไดถง 6.5 เปอรเซนต แบคทเรยกลมนมกอาศยอยในลาไสของคนและสตวเลอดอน ชนดทสาคญคอ Streptococcus faecalis และ S. faecium ซงทาใหเกดการตดเชอในทางเดนปสสาวะ เยอบหวใจอกเสบ แบคทเรยกลมนสามารถดารงชวตอยในนาและดนตะกอนไดเปนเวลานานมากกวาแบคทเรยกลมฟคอลโคลฟอรม


สรปผลคณภาพนาทะเลชายฝงแตละพนท ดงน

อาวไทยตอนใน คณภาพนาทะเลบรเวณอาวไทยตอนใน มสถานเกบตวอยาง จานวน 7 สถาน บรเวณปาก

แมนาเจาพระยา ทาจน และบางปะกง ยงคงอยในเกณฑเสอมโทรม สาหรบบรเวณปากแมนาแมกลองคณภาพนาดขน บรเวณปากคลอง12ธนวา จงหวดสมทรปราการ มปญหาคณภาพนาเสอมโทรมมาก ดงตารางท 1 โดยสวนใหญพารามเตอรทมปญหาในพนทอาวไทยตอนใน ไดแก FCB, Enterococi, PO4, NO3, TCB, DO และ Fe รายละเอยดดงตารางท 5

ตารางท 1 คณภาพนาทะเลชายฝงอาวไทยตอนใน

ระดบดชนคณภาพนาทะเล บรเวณ

ดมาก (>90-100)

ไมม

ด (>80-90)

ไมม

พอใช (>50-80)

ไมม

เสอมโทรม (>25-50)

จงหวดฉะเชงเทรา ปากแมนาบางปะกง จงหวดสมทรสงคราม ปากแมนาแมกลอง—

เสอมโทรมมาก (0-25)

จงหวดสมทรปราการ ปากคลอง12ธนวา หนาโรงงานฟอกยอม กม. 35— ปากแมนาเจาพระยา— จงหวดกรงเทพมหานคร บางขนเทยน— — จงหวดสมทรสาคร ปากแมนาทาจน—

หมายเหต: คอ แหลงนาทมคณภาพนา ดขน 1 ระดบ เมอเทยบกบป 2549 — คอ แหลงนาทมคณภาพนา ลดลง 1 ระดบ เมอเทยบกบป 2549

ดชนคณภาพนาทะเล

รปท 9 คณภาพนาทะเลชายฝงทวประเทศ ป 2551


อาวไทยตอนใน คณภาพนาทะเลบรเวณอาวไทยตอนใน มสถานตรวจวดคณภาพนา จานวน 7 สถาน

บรเวณปากแมนาเจาพระยา ทาจน และแมกลอง พบวา คณภาพนาเสอมโทรมลง โดยบรเวณปากคลอง 12 ธนวา หนาโรงงานฟอกยอม กม.35 ปากแมนาเจาพระยา จงหวดสมทรปราการ บางขนเทยน จงหวดกรงเทพมหานคร และปากแมนาทาจน จงหวดสมทรสาคร มปญหาคณภาพนาเสอมโทรมมาก ดงตารางท 6 โดยสวนใหญพารามเตอรทบงชถงปญหาคณภาพนา ไดแก SS, DO, TCB, PO4, NO3 และ NH3 รายละเอยดแสดงดงตารางในภาคผนวก ข ตารางท 11

ตารางท 6 คณภาพนาทะเลชายฝงอาวไทยตอนใน


ดมาก (>90-100)

ไมม

ด (>80-90)

ไมม

พอใช (>50-80)

ไมม


จงหวดฉะเชงเทรา ปากแมนาบางปะกง จงหวดสมทรสงคราม ปากแมนาแมกลอง—


จงหวดสมทรปราการ ปากคลอง12ธนวา , หนาโรงงานฟอกยอม กม. 35— , ปากแมนาเจาพระยา— จงหวดกรงเทพมหานคร บางขนเทยน— — จงหวดสมทรสาคร ปากแมนาทาจน—

หมายเหต: — คอ แหลงนาทมคณภาพนา ลดลง 1 ระดบ เมอเทยบกบป 2550 — — คอ แหลงนาทมคณภาพนา ลดลง 2 ระดบ เมอเทยบกบป 2550


อาวไทยฝงตะวนออก คณภาพนาทะเลบรเวณอาวไทยฝงตะวนออก มสถานตรวจวดคณภาพนา จานวน 77 สถาน

เรมจากจงหวดชลบรถงจงหวดตราด คณภาพนาทะเลสวนใหญอยในเกณฑดถงพอใช มเพยงตลาด นาเกลอ จงหวดชลบรเทานน ทมคณภาพนาอยในเกณฑเสอมโทรม เมอเทยบกบป 2550 พบวา คณภาพนาโดยรวมเสอมโทรมลง โดยคณภาพนาเปลยนแปลงจากดเปนพอใชเพมขน ดงตารางท 7 สวนใหญพารามเตอรทบงชถงปญหาคณภาพนา ไดแก SS, TCB, PO4, NO3 และ NH3 รายละเอยดแสดงดงตารางในภาคผนวก ข ตารางท 12

ตารางท 7 คณภาพนาทะเลชายฝงอาวไทยฝงตะวนออก


ดมาก (>90-100)

จงหวดระยอง เกาะเสมด (อาวทบทม ) จงหวดชลบร เกาะสชง (สถานวจย , ทาภาณรงษ ) , ชองแสมสาร

ด (>80-90)

จงหวดตราด เกาะชาง (หาดไกแบ, หาดทรายขาว, อาวบางเบา) , ปากคลองใหญ จงหวดจนทบร อาวคงกระเบน จงหวดระยอง บานหนองแฟบ , บรษทปย (ทาเรอมาบตาพด) , หาดทรายทอง , หาดแมราพง— ,ทาเรอประมง (ตลาดบานเพ) , สวนรกขชาต , เกาะเสมด (หาดทรายแกว,ทาเรอหนาดาน,อาวไผ—) , แหลมแมพมพ , หาดพยน จงหวดชลบร อางศลา , บางแสน (โอเชยนเวล) , บางพระ , เกาะสชง (ทาเทววงษ) , ศรราชา (เกาะลอย ) อาวอดม (สะพานปลา) , พทยา (สโมสรเรอใบ) , เกาะลาน (หาดตาแหวน) , ชองแสมสาร , หาดจอมเทยน

พอใช (>50-80)

จงหวดตราด เกาะชาง (หาดคลองพราว—, อาวสลกเพชร—) , แหลมงอบ— , ปากแมนาตราด-แหลมศอก (บานป) , แหลมศอก— , ปากคลองใหญ จงหวดจนทบร ปากแมนาประแสร , ปากแมนาพงราด , ปากแมนาจนทบร , ปากแมนาเวฬ , หาดคงกระเบน— จงหวดระยอง บานหนองแฟบ , ปากแมนาระยอง , ปากคลองแกลง— , หาดพยน จงหวดชลบร อาวชลบร , อางศลา , บางแสน (โอเชยนเวลด) , บางพระ , พทยาเหนอ (รร.แกรนดพาเลซ) , พทยาใต (ปากคลอง) , ทาเรอสตหบ— , ทาเรอแหลมฉบง—


จงหวดชลบร ตลาดนาเกลอ


ไมม

หมายเหต: คอ แหลงนาทมคณภาพนา ดขน 1 ระดบ เมอเทยบกบป 2550 — คอ แหลงนาทมคณภาพนา ลดลง 1 ระดบ เมอเทยบกบป 2550


อาวไทยฝงตะวนตก คณภาพนาทะเลบรเวณอาวไทยฝงตะวนตก มสถานตรวจวดคณภาพนา จานวน 91 สถาน

เรมจากจงหวดเพชรบรถงจงหวดสงขลา คณภาพนาทะเลสวนใหญอยในเกณฑดถงพอใช เมอเทยบกบป 2550 พบวา มคณภาพนาดขนและลดลงใกลเคยงกน ดงตารางท 8 โดยสวนใหญพารามเตอรทบงชถงปญหาคณภาพนา ไดแก SS, PO4, NO3, NH3 และ TCB รายละเอยดแสดงดงตารางในภาคผนวก ข ตารางท 13

ตารางท 8 คณภาพนาทะเลชายฝงอาวไทยฝงตะวนตก


ดมาก (>90-100)

จงหวดประจวบครขนธ หวหน (หาดบรเวณโรงแรมสายลม ) , เขาตะเกยบ จงหวดชมพร บานสะพล (อาวสะพล ) , หาดทงววแลน , หาดทรายรตอนกลาง จงหวดสราษฎรธาน เกาะสมย (หาดละไม) , เกาะพงน (ทาเรอเฟอร ,สะพานปลา ,อาวหาดรน ) จงหวดนครศรธรรมราช อ.สชล (หาดหนงาม ) จงหวดสงขลา หาดสมหลา

ด (>80-90)

จงหวดเพชรบร หาดเจาสาราญ , หาดปกเตยน , หาดชะอาตอนกลาง (ศนยบรการนกทองเทยว ), หาดชะอาเหนอ (หนาโรงแรมลองบช ) จงหวดประจวบครขนธ หาดบรเวณพระราชวงไกลกงวล , สะพานปลาหวหน , ปากแมนาปราณบร , บานบอนอก , อาวประจวบเหนอ (หนาเขาตามองลาย ) , อาวประจวบตอนกลาง— , อาวมะนาว(กองบน 53— ) , ปากคลองวาฬ , อ.ทบสะแก (หาดวนกร น—), บานทงประด , บานหนกรด— จงหวดชมพร บานหนาทบ (อาวบางสน—) , หาดภราดรภาพ จงหวดสราษฎรธาน อ.ทาชนะ (หาดสาเรจ) , ปากคลองทาเคย (ฟารมเลยงหอยนางรม) , อ.กาญจนดษฐ (คลองกระแดะ ) , ปากคลองดอนสก , เกาะสมย (ทาเรอหนาอาเภอ, อาวเฉวงนอย, อาวเฉวงกลาง บานหวถนน (อาวบางนาจด ) , ทาเรอเฟอร ) , อาวทองตาปาน จงหวดนครศรธรรมราช อ.ขนอม (โรงไฟฟาขนอม) , อ.สชล (หาดไนเพลา) , อ.ทาศาลา (ปากคลองทาสง ) , อ.หวไทร (บานปากคลอง) จงหวดสงขลา อ.ระโนด (ประตระบายนาปากระวะ) , อ.สทงพระ (หาดมหาราช), ปากทะเลสาบสงขลา

พอใช (>50-80)

จงหวดเพชรบร ปากคลองบานแหลม (ดานเหนอ , ดานใต) จงหวดประจวบครขนธ โรงแรมโซฟเทล , อทยานฯสามรอยยอด (หาดสามพระยา) , อาวประจวบ (ปากคลองบางนางรม—) , อาวประจวบดานใต— — , อ.บางสะพาน (กลางหาดสมบรณ—) , ปากคลอง บานบางสะพาน— — จงหวดชมพร บานบอคา (อาวคอ) , อ.สว (ปากคลองสว—) , ปากแมนาหลงสวน จงหวดสราษฎรธาน อ.ไชยา (ปากคลองพมเรยง—) , ปากแมนาตาป (อาวบานดอนกลาง) , ทาเรอเฟอร (ดอนสก-ใหม) , บานแมนา (ตลาดแมนา —) จงหวดนครศรธรรมราช ปากแมนาปากพนง จงหวดสงขลา หาดเทพา—


จงหวดเพชรบร ปากคลองบานบางตะบน— , ปากคลองบานแหลม (ดานกลาง—) จงหวดชมพร ปากแมนาชมพร (อาวปากหาด—) จงหวดสราษฎรธาน อ.ทาฉาง (ปากคลองทาเคย—)


ไมม

หมายเหต: คอ แหลงนาทมคณภาพนา ดขน 2 ระดบ เมอเทยบกบป 2550 คอ แหลงนาทมคณภาพนา ดขน 1 ระดบ เมอเทยบกบป 2550

— คอ แหลงนาทมคณภาพนา ลดลง 1 ระดบ เมอเทยบกบป 2550 — — คอ แหลงนาทมคณภาพนา ลดลง 2 ระดบ เมอเทยบกบป 2550


ฝงอนดามน คณภาพนาทะเลบรเวณฝงอนดามน มสถานตรวจวดคณภาพนา จานวน 65 สถาน เรมจาก

จงหวดระนองถงจงหวดสตล คณภาพนาทะเลสวนใหญอยในเกณฑดถงพอใช เมอเปรยบเทยบกบป 2550พบวา คณภาพนาโดยรวมดขน หลายสถานคณภาพนาเปลยนจากดเปนดมาก และจากพอใชเปนด ดงตารางท 9 โดยสวนใหญพารามเตอรทบงชถงปญหาคณภาพนา ไดแก SS, PO4, NH3 และ TCB รายละเอยดแสดงดงตารางในภาคผนวก ข ตารางท 14

ตารางท 9 คณภาพนาทะเลชายฝงอนดามน


ดมาก (>90-100)

จงหวดภเกต หาดกะรน จงหวดกระบ เกาะพพ (แหลมตง , อาวโละบาเกา , หาดโละดาลม , หาดยาว , หาดตนไทร ), อาวมาหยา จงหวดตรง บานบอมวง

ด (>80-90)

จงหวดระนอง หาดบางเบน , หาดประพาส จงหวดพงงา บานเขาปหลาย , เกาะพระทอง , บานนาเคม จงหวดภเกต หาดไมขาว , หาดไนยาง , หาดสรนทร , หาดกะตะนอย (หนาโรงแรมกะตะธาน ) , หาดราไวย , หาดในหาน (ตอนกลาง—) , อาวมะขาม (หนาสถานประมงทะเลภเกต—) , ปากคลองทาจน (บานเกาะสเหร) , อาวบางโรง จงหวดกระบ เกาะลนตา (แหลมโตนด, ดานใตหาดคลองกวาง, บานคลองนน) , อาวไรเลย , หาดชมชนศรลายา จงหวดตรง หาดปากเมง , หาดสาราญ (กลาง ) , หาดเจาไหม (กลาง ) , หาดหยงหลง , หาดยาว (ใต ) จงหวดสตล หาดบานปากบารา , ทาเทยบเรอปากบารา , บานทงรน , บานปากบาง

พอใช (>50-80)

จงหวดพงงา หาดบางสก , ทายเหมอง , คลองปากบาง (เขาหลก) , บานบางเนยง , บานทบละม (ปากคลองทบละม—) ,บานเกาะคอเขา , บานคกคก จงหวดภเกต หาดบางเทา , หาดกมลา , หาดปาตอง , หาดกะตะใหญ (ดานทศใต—) , อาวฉลอง(ตอนกลาง— —) จงหวดกระบ หาดนพรตนธารา— , เกาะลนตา (บานศาลาดาน)


จงหวดระนอง ปากนาระนอง (หาดชาญดาร)


ไมม

หมายเหต: คอ แหลงนาทมคณภาพนา ดขน 1 ระดบ เมอเทยบกบป 2550 — คอ แหลงนาทมคณภาพนา ลดลง 1 ระดบ เมอเทยบกบป 2550 — — คอ แหลงนาทมคณภาพนา ลดลง 2 ระดบ เมอเทยบกบป 2550


สาเหตททาใหคณภาพนาทะเลบรเวณนมคณภาพเสอมโทรมอยตลอด เนองจากเปนแหลงรองรบนาจากแมนาสายหลกบรเวณอาวไทยตอนบน รวมทงไดรบอทธพลโดยตรงจากแหลงอตสาหกรรมและชมชนบรเวณปากแมนาและชายฝง ซงสวนใหญไมมการบาบดนาเสยทเหมาะสมและเพยงพอ ทาใหเกดผลกระทบตอสภาพแวดลอมทางทะเล กรมควบคมมลพษตระหนกถงความสาคญในการจดการและแกไขคณภาพนาทะเลใหดขน จงดาเนนการกาหนดมาตรฐานจากแหลงกาเนดมลพษทงบนบกและชายฝง เชน มาตรฐานคณภาพนาทงจากแหลงกาเนดมลพษหลายประเภทในแหลงชมชน อาคาร บานจดสรร โรงแรม รวมทงอตสาหกรรม มาตรฐานควบคมการระบายนาทงจากบอเพาะเลยงสตวนา มาตรฐานควบคมการระบายนาทงจากทาเทยบเรอประมง สะพานปลา กจการแพปลา เพอควบคมปรมาณสารมลพษทจะระบายออกสแหลงนา นอกจากนยงไดรวมมอกบสานกงานปลดกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมประเมนคณภาพสงแวดลอมชายหาด เพอใชเปนขอมลในการจดทา ขอเสนอแนะ แนวทาง และมาตรการในการแกไขปญหาคณภาพสงแวดลอมในแตละพนท และรณรงคใหภาครฐ เอกชน และชมชน มสวนรวมในการดแลและรกษาชายหาด อยางไรกตามคณภาพนาทะเลยงคงมสภาพเสอมโทรมบางบรเวณ เนองจากขาดกลไกในการผลกดนและสงเสรมหนวยงานทเกยวของดาเนนการจดสรางระบบบาบดนาเสยตามชมชนชายฝง ขาดประสทธภาพในการบงคบใชมาตรฐานนาทง และประชาชนขาดความตระหนกในการดแลรกษาคณภาพสงแวดลอม ดงนนจงควรใหความสาคญตอการบาบดนาทงบรเวณชมชนหนาแนนบรเวณ รมแมนาและชายฝงทะเล เสรมสรางกลไกความรวมมอระหวางหนวยงานสวนกลางและสวนทองถนในการบงคบใชมาตรฐานนาทง พรอมทงสรางเครอขาย การดแลรกษาสงแวดลอมของชมชนใหเขมแขง จงจะทาใหการปฏบตตามมาตรการตางๆ สมฤทธผล และคณภาพนาทะเลชายฝงกจะดขนในทสด


คณภาพสงแวดลอมชายหาดทองเทยว

กรมควบคมมลพษ ไดประเมนคณภาพสงแวดลอมชายหาดทองเทยว ภายใตโครงการชายหาดตดดาวทกป โดยเรมตงแตป 2545 มชายหาดทไดรบการตดดาว จานวน 13 แหง และเพมเปน 150 แหง ในป 2550 อยางไรกตามหากนบรวมชายหาดทผ านการตดดาวจนถ งปจ จบนถอว าย ง ม จานวนนอย เ มอเปรยบเทยบกบชายหาดทงหมดกวา 500 แหงทวประเทศ

ดงนนในป 2551 กรมควบคมมลพษจงไดปรบรปแบบการดาเนนงาน โดยรวมกบสานกงานปลดกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช สานกงานพฒนาการทองเทยว การทองเทยวแหงประเทศไทย กรมสงเสรมการปกครองทองถน และบรษทบางจากปโตรเลยม จากด (มหาชน) ดาเนนงานโครงการชายหาดตดดาว โดยมจดมงหมายเพอขยายการเฝาระวงและดแลรกษาคณภาพสงแวดลอมชายหาดทองเทยวใหครอบคลมชายหาดทวประเทศ และสงเสรมการมสวนรวมของหนวยงานทเกยวของ นกทองเทยว ผประกอบการ และประชาชนทวไป ในการพฒนาคณภาพสงแวดลอมชายหาด

ชายหาดจานวน 195 แหงทวประเทศ จะไดรบการประเมนคณภาพชายหาดเบองตนดานคณภาพสงแวดลอมและการทองเทยว จากคณะกรรมการประเมนคณภาพชายหาดในพนท โดยมผวาราชการของจงหวดนนๆ เปนประธาน และสงผลการประเมนดงกลาวมาใหคณะกรรมการประเมนคณภาพชายหาดสวนกลางพจารณา ซงมรองอธบดกรมควบคมมลพษเปนประธาน โดยชายหาดทมคณภาพอยในระดบ 4 และ 5 ดาว คณะกรรมการฯ สวนกลางจะดาเนนการตรวจสอบซาเพอยนยนผลการประเมนอกครง


เกณฑการประเมนคณภาพชายหาด ประกอบดวย 1. ปจจยดานสงแวดลอม พจารณาคณภาพสงแวดลอมดานมลพษ ทงคณภาพนาทใส

สะอาด ไมมกลน และเสยงรบกวน ตลอดจนไมมคราบนามน กอนนามน และขยะตกคางในนา บนชายหาด และบรเวณหลงแนวชายหาด ความสมบรณของธรรมชาต พจารณาจากปาไม สนทราย และสงมชวตทมสภาพทสมบรณ ไมถกทาลายจากกจกรรมการทองเทยว ตลอดจนมการจดการนาทง ขยะ และสงรกลาชายหาด

2. ปจจยดานการทองเทยว พจารณาจากคณคาและความดงดดใจดานการทองเทยวของชายหาด ศกยภาพของชายหาดในการพฒนาใหเปนชายหาดทองเทยว และการบรหารจดการดานการอนรกษสงแวดลอม และการอานวยความสะดวกดานการทองเทยว

ผลการประเมนคณภาพชายหาดป 2551 พบชายหาดทมคณภาพสงแวดลอมและการทองเทยวอยในระดบ 5 ดาว จานวน 6 แหง ไดแก หาดบเละ (เกาะหอง) จงหวดกระบ หาดอาวมะนาว จงหวดนราธวาส หาดบางเบน จงหวดระนอง หาดแหลมสน และหาดเกาะลด (เกาะลด) จงหวดสตล และหาดทายเหมอง จงหวดพงงา โดยหาดบเละ เปนชายหาดทมคณภาพสงแวดลอม 5 ดาว 3 ปตดตอกนตงแตป 2549 ซงหาดดงกลาวมนาทะเลทใสสะอาด อากาศปลอดโปรง ไมมขยะตกคาง มความสมบรณของทรพยากรธรรมชาต และมการจดการดานการทองเทยวทดมาก นอกจากนยงมชายหาดทมคณภาพสงแวดลอมและการทองเทยว 4 ดาวขนไป จานวน 65 แหง

หาดลด (เกาะลด) จ.สตล

หาดบเละ (เกาะหอง) จ.กระบ

หาดแหลมสน จ.สตล


ดชนคณภาพชายหาด : ดมาก = 5 ดาว ด = 4 ดาว พอใช = 3 ดาว ตา = 2 ดาว ตามาก = 1 ดาว

หาดทายเหมอง จ. พงงา

หาดบางเบน จ.ระนอง หาดอาวมะนาว จ.นราธวาส


คณภาพอากาศและและความเปนกรด-ดางของนาฝนในประเทศไทย

จากการตดตามตรวจสอบคณภาพอากาศในป 2551 (มกราคม – ธนวาคม 2551) โดยสถาน

ตรวจวดแบบอตโนมตจานวน 55 สถาน ใน 23 จงหวด ดงรปท 10 สถานทมการตรวจวดเพมเตมจากป 2550 จานวน 2 สถาน คอ เชยงราย และแมฮองสอน นอกจากน ยงมการตรวจวดคณภาพอากาศแบบชวคราวในบรเวณทมการจราจรหนาแนนอก 21 จด ในกรงเทพมหานคร

จงหวด จานวนสถาน

กรงเทพฯ 17 สมทรปราการ 5

ปทมธาน 1 สมทรสาคร 2

นนทบร 2

เชยงใหม 2

ลาปาง 4

นครสวรรค 1

เชยงราย 1

แมฮองสอน 1

ขอนแกน 1

นครราชสมา 1

พระนครศรอยธยา 1

สระบร 2

ราชบร 1

ระยอง 4

ชลบร 3

ฉะเชงเทรา 1

สราษฎรธาน 1

ภเกต 1

สงขลา 1

นราธวาส 1

ยะลา 1

รวม 55

รปท 10 แผนทประเทศไทยแสดงจงหวดทมสถานตรวจวดแบบอตโนมตจานวน 23 จงหวด

สถานตรวจวดคณภาพอากาศในบรรยากาศ (Ambient Air Quality Monitoring Stations) ของกรมควบคมมลพษ ประกอบดวย - สถานตรวจวดคณภาพอากาศแบบกงถาวร หรอสถานตรวจวดแบบอตโนมต (สามารถเคลอนยายไดถาจาเปน) มอย 2 ลกษณะ คอ สถานตรวจวดคณภาพ

อากาศในชมชน (Urban Area) ทวไป ซงจะอยหางจากถนนหลกประมาณ 50 เมตร ขนไป และสถานตรวจวดคณภาพอากาศรมเสนทางจราจร (Road Side) ซงจะหางจากถนนหลกไมเกน 10 เมตร

- หนวยตรวจวดคณภาพอากาศแบบเคลอนท - การตรวจวดคณภาพอากาศแบบชวคราวในพนทกรงเทพฯ

คาความเขมขนทตรวจวดได ณ สถานแตละแหงเปนตวแทนของคณภาพอากาศโดยเฉลยในชวงเวลาททาการตรวจวด โดยหากสถานเปนแบบทวไป กจะเปนตวแทนของชมชนในรศมประมาณ 50 เมตร หากไมมสงกดขวาง เชน อาคารขวางกน สาหรบสถานทตงอยรมถนน กเปนตวแทนของคณภาพอากาศบรเวณรมเสนทางจราจรนนๆ


สารมลพษทางอากาศหลกยงคงเปนฝนละอองขนาดไมเกน 10 ไมครอน (PM10) หรอฝนขนาดเลกและกาซโอโซน (O3) พนททพบปญหาฝนขนาดเลกเกนมาตรฐานมากทสด 5 ลาดบแรก ไดแก สระบร ราชบร สมทรปราการ กรงเทพมหานคร (บรเวณพนทรมถนน) และพระนครศรอยธยา (ตารางท 10) พนททพบกาซโอโซนเกนมาตรฐานมากทสด 3 ลาดบแรก ไดแก นนทบร ปทมธาน และ สมทรสาคร (ตารางท 11) สวนกาซซลเฟอรไดออกไซด (SO2) กาซไนโตรเจนไดออกไซด (NO2) กาซคารบอนมอนอกไซด (CO) เฉลย 8 ชวโมง และฝนรวม (TSP) พบเกนมาตรฐานเปนครงคราว แหลงกาเนดของมลพษทสาคญ ไดแก ยานพาหนะ สถานประกอบการ และการเผาในทโลง นอกจากนยงมปญหามลพษจากหมอกควนขามแดนในบางพนทและในบางเวลาดวย

ตารางท 10 พนททมปญหาฝนละอองขนาดไมเกน 10 ไมครอน (PM10) เฉลย 24 ชวโมง ป 2550 – 2551

พนท

ป พ.ศ.2550 ป พ.ศ.2551

บรเวณทมปญหา คาเฉลย 24 ชวโมง ตาสด – สงสด (มคก. / ลบ.ม.)

จานวนครงทเกนมาตรฐาน/ จานวนครงทตรวจวด

(รอยละ)

คาเฉลย 24 ชวโมง ตาสด – สงสด (มคก. / ลบ.ม.)

จานวนครงทเกนมาตรฐาน/จานวนครงทตรวจวด

(รอยละ)

สระบร 17.3 – 302.2 103/702 (14.7)

13.6 – 283.0 57/704 (8.1)

ตาบลหนาพระลาน อาเภอเฉลมพระเกยรต

ราชบร 12.8 – 140.7 14/330 (4.2)

15.6 – 159.0 20/354 (5.6)

อาเภอเมอง

สมทรปราการ 10.5 – 461.5 276/1,682

(16.4) 12.2 – 249.5

84/1,715 (4.9)

อาเภอเมอง อาเภอบางพล

และอาเภอพระประแดง

กรงเทพมหานคร 9.8 – 242.7 92/1,970

(4.7) 8.1 – 205.4

82/2,000 (4.1)

พนทรมถนน ทมการจราจรหนาแนน

พระนครศรอยธยา 16.7 – 221.1 15/351 (4.2)

12.9 – 205.9 13/346 (3.8)

อาเภอพระนครศรอยธยา

มาตรฐาน มาตรฐานฝนละอองขนาดไมเกน 10 ไมครอน (PM10) เฉลย 24 ชวโมง ไมเกน 120 ไมโครกรมตอลกบาศกเมตร (มคก./ลบ.ม.)

ผลกระทบของฝนละอองตอสขภาพอนามย ผลกระทบตอสขภาพมากหรอนอยขนอยกบชนดและขนาดของอนภาคสารมลพษ โดยทวไปกอใหเกดอาการระคายเคองตอทางเดนหายใจ มผลตอระบบภมคมกน

หรอระบบตางๆ ในรางกาย ฝนขนาดใหญกวา 100 ไมครอน สวนใหญจะถกกาจดโดยรางกาย เชน การไอ จาม สวนฝนขนาดเลกกวา 10 หรอ 2.5 ไมครอน จะมโอกาสสะสมในปอดได (10 ไมครอน เทากบ 1 ใน 100 มลลเมตร เสนผมของคนเราทวไปมขนาดเสนผานศนยกลาง 70 ไมครอน ดงนน ฝน 10 ไมครอนจงมขนาดเสนผานศนยกลางเลกกวาเสนผมถง 7 เทา) โอโซน (Ozone)

โอโซนเปนกาซทเกดขนตามธรรมชาตบนพนผวโลกและในชนบรรยากาศสงขนไป ทเรยกวา ชนสตราโตสเฟยร (Stratosphere) ในระดบความสง 15 - 40 กม. จากพนผวโลก กาซโอโซนมออกซเจนอะตอมอยรวมกน 3 อะตอม (O3) มประโยชนและมโทษดงน

- ชนโอโซนในบรรยากาศชนสตราโตสเฟยรมประโยชนในการปกปองอนตรายทเกดจากรงสอลตราไวโอเลตจากดวงอาทตย นอกจากนยงมการผลตโอโซนเพอนาไปใชประโยชนในการกาจดเชอจลนทรยในอากาศและนา ใชประโยชนในกระบวนการกาจดของเสยในอตสาหกรรม ทาใหสารเคลอบไมและหมกพมพแหงเรวขน ขจดกลนในขนนก ใชฟอกสในไข รวมทงใชในการกาจดราเมอกและแบคทเรย ในหองเยน

- การมปรมาณโอโซนสงมากผดปกตในบางพนท จะเปนผลเสยตอสขภาพมากกวาทจะเปนผลด ประเทศไทยกาหนดมาตรฐานคณภาพอากาศในบรรยากาศโดยทวไปของกาซโอโซนไมเกน 100 สวนในพนลานสวน (ppb) ในชวงระยะเวลาเฉลย 1 ชวโมง อนตรายจากการไดรบโอโซนเปนประจาอาจจะเปนอนตรายตอปอด โดยเฉพาะในวยเดกทปอดกาลงพฒนา อาจกอใหเกดความเสยหายกบระบบสบพนธและพนธกรรม อาจจะเปนอนตรายตอเดกในครรภ ทาใหเกดโรคปอดกาเรบ เชน กลบปอดพองลม และโรคหลอดลมอกเสบ ทาใหภมคมกนในระบบหายใจลดลง อาการหอบหดและโรคหวใจกาเรบ ลดปรมาณลมหายใจ รวมทงทาใหปรมาณของเหลวในปอดเพมขนทาใหหายใจขด


ตารางท 11 พนททมปญหากาซโอโซน (O3) ป 2550 – 2551

พนท

ป พ.ศ.2550 ป พ.ศ.2551

บรเวณทมปญหา ตาสด – สงสด

(ppb)


(จานวนวน)

ตาสด – สงสด (ppb)


(จานวนวน)

นนทบร 0 – 125 13/13,510

(8) 0 – 150

127/16,654 (34)

อาเภอบางกรวย และอาเภอปากเกรด

ปทมธาน 0 – 124 21/8,288

(13) 0 – 129

57/8,271 (24)

อาเภอคลองหลวง

สมทรสาคร 0 – 120 23/15,661

(8) 0 – 160

93/16,350 (31)

อาเภอกระทมแบน และอาเภอเมอง

มาตรฐาน มาตรฐานกาซโอโซน เฉลย 1 ชวโมงไมเกน 100 สวนในพนลานสวน (ppb)

สาหรบคณภาพอากาศโดยรวมทงประเทศในป 2551 พบวา คาฝนขนาดเลกเฉลย 1 ป ลดลงจากป

2550 จาก 53.1 มคก./ลบ.ม. เหลอ 45.6 มคก./ลบ.ม. ในป 2551 สวนคาโอโซนเพมขนเลกนอยจาก 17 ppb (100 สวนในพนลานสวน) ในป 2550 เปน 18 ppb ในป 2551 สาหรบฝนขนาดเลก ทลดลงเนองจากมาตรการทไดดาเนนการในป 2551 เชนโครงการลดเผา ลดหมอกควน และลดโลกรอน โครงการโรงโม เหมองหน ตดดาว โครงการอสเขยว คลนกไอเสยมาตรฐาน เปนตน และทสาคญคอในป 2551 ไดเกดปรากฏการณลานญา ทาใหเกดฝนตกมากกวาในป 2550 สวนคาโอโซนทมเพมขนเนองมาจาก การขยายตวจากภาคอตสาหกรรมและภาคการขนสงทเพมมากขนในทกๆ ปทาใหเกดกาซโอโซนเพมขนจากกจกรรมดงกลาว สาหรบคาฝนขนาดเลกและโอโซนเฉลย 1 ปตงแตป พ.ศ. 2540 - 2551 ดงแสดงในรปท 11 และ 12

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551

PM10

ราย

ป (มคก

./ลบ.ม.

)

ทงประเทศ ภาคเหนอภาคตะวนออก เฉยงเหนอ ภาคตะวนออกภาคใต ภาคกลางมาตรฐาน PM10 เฉลยรายป

รปท 11 ฝนละอองขนาดไมเกน 10 ไมครอน (PM10) เฉลยรายป ป 2540 – 2551

มาตรฐานเฉลย 1 ป ไมเกน 50 มคก./ลบ.ม.


0

5

10

15

20

25

2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551

โอโซน รา

ยป (p

pb)

ทงประเทศ ภาคเหนอภาคตะวนออก เฉยงเหนอ ภาคตะวนออกภาคใต ภาคกลาง

รปท 12 โอโซน เฉลยรายป ป 2540 – 2551

คณภาพอากาศในกรงเทพมหานคร การตดตามตรวจสอบคณภาพอากาศในกรงเทพมหานคร แบงพนทตรวจวดออกเปน 2 พนท คอ พนทรมถนน และพนททวไป นอกจากน ยงมตรวจวดคณภาพอากาศแบบชวคราวในบรเวณทมการจราจรหนาแนนอก 21 จด ทาการตรวจวดจดละประมาณ 2 สปดาห ผลการตดตามตรวจสอบคณภาพอากาศ พบวา ปญหามลพษหลกยงคงมาจากฝนขนาดเลก รองลงมาคอกาซโอโซน สาหรบฝนรวม กาซไนโตรเจนไดออกไซด และกาซคารบอนมอนอกไซด พบเกนมาตรฐานเปนครงคราว สวนสารมลพษชนดอนยงอยในเกณฑมาตรฐาน

รปท 13 ฝนละอองขนาดไมเกน 10 ไมครอน (PM10) เฉลยรายปในกรงเทพมหานคร ป 2538 - 2551

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551

PM10

รายป

(มคก

./ลบ.ม.

)

รมถนน พนททวไป

มาตรฐานเฉลยรายปไมเกน 50 มคก. / ลบ.ม.


พนทรมถนน : ฝนขนาดเลก (PM10) คาเฉลย 24 ชวโมง ตรวจวดไดในชวง 8.1 – 205.4 มคก./ลบ.ม. เกนมาตรฐานจานวน 82 ครง จากการตรวจวด 2,000 ครง หรอคดเปนรอยละ 4.1 (มาตรฐานฝนขนาดเลก เฉลย 24 ชวโมง ไมเกน 120 มคก./ลบ.ม.) ลดลงจากป 2550 (ป 2550 เกนมาตรฐาน จานวน 92 ครง จากการตรวจวด 1,970 ครง คดเปนรอยละ 4.7) บรเวณทพบฝนขนาดเลกเกนมาตรฐาน ไดแก ถนนดนแดง ถนนพระราม 6 และ ถนนพระราม 4

กาซโอโซน (O3) คาเฉลย 1 ชวโมง ตรวจวดไดในชวง 0.0 – 116.0 สวนในพนลานสวน (ppb) เกนมาตรฐานจานวน 10 ครง จากการตรวจวด 25,988 ครง คดเปนรอยละ 0.04 (มาตรฐานกาซโอโซน เฉลย 1 ชวโมง ไมเกน 100 ppb ) เพมขนจากป 2550 เลกนอย (ป 2550 เกนมาตรฐาน จานวน 1 ครง จากการตรวจวด 24,561 ครง คดเปนรอยละ 0.004) บรเวณทพบกาซโอโซนเกนมาตรฐานเปนพนทเดมทพบเกนมาตรฐานในป 2550 ไดแก ถนนอนทรพทกษ และถนนลาดพราว กาซไนโตรเจนไดออกไซด(NO2) พบเกนมาตรฐานเปนครงคราว (มาตรฐานกาซไนโตรเจนไดออกไซด เฉลย 1 ชวโมง ไมเกน 170 ppb) บรเวณถนนดนแดง สารมลพษชนดอน (กาซซลเฟอรไดออกไซด(SO2) และกาซคารบอนมอนอกไซด (CO) เฉลย 1 ชวโมง ) ยงอยในเกณฑมาตรฐาน

นอกจากน จากผลการตดตามตรวจสอบโดยจดตรวจวดชวคราวบรเวณรมถนนทมการจราจรหนาแนนพบวาฝนขนาดเลกและฝนรวมมคาลดลงเมอเปรยบเทยบกบป พ.ศ.2550 โดย ฝนขนาดเลก (PM10) คาเฉลย 24 ชวโมง ตรวจวดไดในชวง 24.7–297.3 มคก./ลบ.ม. พบเกนมาตรฐาน บรเวณถนนพษณโลก สขมวท อาจณรงค สามเสน สขาภบาล 1 สาธประดษฐ ราชปรารภ เยาวราช หลานหลวง บารงเมอง พหลโยธน และราชวถ สาหรบฝนรวม และ กาซคารบอนมอนอกไซด พบเกนมาตรฐานเปนครงคราวในบางพนท โดย ฝนรวม (TSP) คาเฉลย 24 ชวโมง ตรวจวดไดในชวง 0.04 – 0.86 มก./ลบ.ม. (มาตรฐานฝนรวม เฉลย 24 ชวโมง ไมเกน 0.33 มก./ลบ.ม.) บรเวณถนนสขมวท สาธประดษฐ และ ราชปรารภ กาซคารบอนมอนอกไซด คาเฉลย 8 ชวโมง ตรวจวดไดในชวง 0.0 – 10.0 สวนในลานสวน (ppm) (มาตรฐานกาซคารบอนมอนอกไซด เฉลย 8 ชวโมง ไมเกน 9 ppm) บรเวณทพบเกนมาตรฐาน ไดแก ถนนสขมวท (ตารางท 12 และดรายละเอยดเพมเตมในภาคผนวก ค ตารางท 1 – 2)

ตารางท 12 คณภาพอากาศบรเวณรมถนนในกรงเทพมหานครป 2551 สารมลพษทางอากาศ ชวงคาทวดได คามาตรฐาน จานวนครงทเกนมาตรฐาน/จานวนครงทตรวจวด (รอยละ)

TSP เฉลย 24 ชวโมง (มก./ลบ.ม.) 0.03 - 0.86 0.33 25/695(3.6) PM10เฉลย24 ชวโมง (มคก./ลบ.ม.) 8.1 - 205.4 120 82/2,000(4.1) PM10เฉลยรายป (มคก./ลบ.ม.) 0.8 50 0/1(0) CO เฉลย 1 ชวโมง (ppm) 0 - 16.4 30 0/64,716(0) CO เฉลย 8 ชวโมง (ppm) 0 - 10 9 7/65,491(0.01) O3 เฉลย 1 ชวโมง (ppb) 0 – 116 100 10/25,988(0.04) SO2 เฉลย 1 ชวโมง (ppb) 0 – 45 300 0/25,566(0) SO2 เฉลย 24 ชวโมง (ppb) 0 - 18 120 0/1,089(0) NO2 เฉลย 1 ชวโมง (ppb) 0 - 177 170 1/26,169(0.004)


รปท 14 สถานตรวจวดคณภาพอากาศแบบอตโนมตในกรงเทพมหานคร ป 2551 โดยกรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

การเคหะชมชนคลองจน


รปท 15 จดตรวจวดคณภาพอากาศบรเวณรมถนนแบบชวคราวในกรงเทพมหานคร ป 2551 โดยกรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม


พนททวไป : ฝนขนาดเลก (PM10) คาเฉลย 24 ชวโมง ตรวจวดไดในชวง 12.1 – 180.9 มคก./ลบ.ม. เกนมาตรฐานจานวน 30 ครง จากการตรวจวด 2,540 ครง คดเปนรอยละ 1.2 เพมขนจากป 2550 (ป 2550 เกนมาตรฐาน จานวน 22 ครง จากการตรวจวด 1,957 ครง คดเปนรอยละ 1.1) บรเวณทพบเกนมาตรฐาน ไดแก มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจเจาพระยา การเคหะชมชนคลองจน โรงเรยนนนทรวทยา โรงเรยนมธยมวดสงห(สงหราชพทยาคม) และกรมประชาสมพนธ

กาซโอโซน (O3) คาเฉลย 1 ชวโมง ตรวจวดไดในชวง 0 – 153 สวนในพนลานสวน (ppb) เกน

มาตรฐาน จานวน 194 ครง จากการตรวจวด 77,541 ครง คดเปนรอยละ 0.3 เพมขนจากป 2550 (ป 2550 เกนมาตรฐาน จานวน 133 ครง จากการตรวจวด 58,411 ครง หรอคดเปนรอยละ 0.2) สารมลพษชนดอน ยงอยในเกณฑมาตรฐาน (ตารางท 13 และ ภาคผนวก ค ตารางท 3)

ตารางท 13 คณภาพอากาศบรเวณพนททวไปในกรงเทพมหานคร ป 2551

สารมลพษทางอากาศ ชวงคาทวดได เปอรเซนไทล

ท 95 คามาตรฐาน


(รอยละ)

คาเฉลย 1 ป

TSP เฉลย 24 ชวโมง (มก./ลบ.ม.) 0.01 - 0.33 0.17 0.33 0/541(0) 0.08

PM10เฉลย24 ชวโมง (มคก./ลบ.ม.) 12.1 - 180.9 86.9 120 30/2,540(1.2) 47.9

CO เฉลย 1 ชวโมง (ppm) 0 - 6.8 1.7 30 0/80,728(0) 0.7

CO เฉลย 8 ชวโมง (ppm) 0 - 4.4 1.5 9 0/83,758(0) 0.7

O3 เฉลย 1 ชวโมง (ppb) 0 – 153 56.0 100 194/77,541(0.3) 17

SO2 เฉลย 1 ชวโมง (ppb) 0 – 53 10.0 300 0/80,981(0) 4

SO2 เฉลย 24 ชวโมง (ppb) 0 - 16 8.7 120 0/3,337(0) 4

NO2 เฉลย 1 ชวโมง (ppb) 0 - 152 52.0 170 0/81,534(0) 23

คณภาพอากาศในเขตปรมณฑล

คณภาพอากาศในพนทปรมณฑลมการดาเนนการตรวจวดคณภาพอากาศทงหมด 4 จงหวด ประกอบดวย สมทรปราการ สมทรสาคร ปทมธาน และ นนทบร ในภาพรวมสวนใหญมแนวโนมลดลงจากป 2550 สารมลพษทตรวจพบเกนเกณฑมาตรฐาน ไดแก ฝนขนาดเลก และ กาซโอโซน สาหรบกาซซลเฟอรไดออกไซด พบเกนมาตรฐานบางเปนครงคราวในพนทสมทรสาคร สวนสารมลพษชนดอน (กาซไนโตรเจนไดออกไซด (NO2) กาซคารบอนมอนอกไซด (CO)) ยงอยในเกณฑมาตรฐาน (ภาคผนวก ค ตารางท 4 )


ฝนขนาดเลก (PM10) คาเฉลย 24 ชวโมง ตรวจวดไดในชวง 9.9 – 249.5 มคก./ลบ.ม. พบเกนมาตรฐานมากทสดในพนทจงหวดสมทรปราการ ตรวจวดไดในชวง 12.2 – 249.5 มคก./ลบ.ม. เกนมาตรฐาน จานวน 84 ครง จากการตรวจวด 1,715 ครง คดเปนรอยละ 4.9 ลดลงจากป 2550 (ป 2550 เกนมาตรฐาน จานวน 276 ครง จากการตรวจวด 1,682 ครง คดเปนรอยละ 16.4) (รปท 16 และ 17 )รองลงมาคอ จงหวดนนทบร รอยละ 0.5 จงหวดปทมธาน และจงหวดสมทรสาคร รอยละ 0.3 ตามลาดบ

กาซโอโซน (O3) คาเฉลย 1 ชวโมง พบเกนมาตรฐานมากทสดในพนทจงหวดนนทบร ตรวจวดไดในชวง 0 – 150 ppb เกนมาตรฐาน จานวน 127 ครง จากการตรวจวด 16,654 ครง คดเปนรอยละ 0.8 เพมขนจากป 2550 (ป 2550 เกนมาตรฐาน จานวน 13 ครง จากการตรวจวด 13,510 ครง คดเปนรอยละ 0.1) รองลงมาคอ จงหวดปทมธาน สมทรสาคร และ สมทรปราการ รอยละ 0.7 0.6 และ 0.2 ตามลาดบ (รปท 18 )

รปท 16 ฝนละอองขนาดไมเกน 10 ไมครอน (PM10) ในจงหวดสมทรปราการ ป 2540 – 2551

4.9

16.4

25.627.3

42.0

29.9

18.416.7

19.3

27.3

15.1

35.9

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551

รอยละทเกนมาตรฐาน

(%)

รปท 17 รอยละทฝนละอองขนาดไมเกน 10 ไมครอน (PM10) เกนมาตรฐานในจงหวดสมทรปราการ

ป 2540 – 2551

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551

ฝนขนาดเลก

(PM 10

) เฉลย

24 ชม.

(มคก

./ลบ.ม.

)

คาสงสด คาเฉลยรายป คาตาสด

มาตรฐานเฉลย 24 ชวโมง ไมเกน 120 มคก./ลบ.ม.


7

15 16

10

3

8

13

8

16

31

24

34

0

5

10

15

20

25

30

35

40

สมทรปราการ สมทรสาคร ปทมธาน นนทบร

จานวนวนท

O3 เกนมาตรฐาน

(วน)

ป 2549 ป 2550 ป 2551

รปท 18 จานวนวนทกาซโอโซนเกนมาตรฐานในเขตปรมณฑล ป 2549 - 2551

คณภาพอากาศในพนทตางจงหวด

จากการตดตามตรวจสอบคณภาพอากาศในพนทตางจงหวดในพนท 16 จงหวด ประกอบดวยเชยงใหม ลาปาง นครสวรรค ขอนแกน นครราชสมา พระนครศรอยธยา สระบร ราชบร ระยอง ชลบร ฉะเชงเทรา สราษฎรธาน ภเกต สงขลา นราธวาส และยะลา พบวา ฝนขนาดเลกยงคงเปนปญหาหลก รองลงมาคอกาซโอโซน สวนสารมลพษทางอากาศชนดอน (กาซซลเฟอรไดออกไซด (SO2) กาซไนโตรเจนได-ออกไซด (NO2) กาซคารบอนมอนอกไซด (CO) ยงอยในเกณฑมาตรฐานเชนทกป (ภาคผนวก ค ตารางท 5)

ฝนขนาดเลก (PM10) คาเฉลย 24 ชวโมง พบเกนมาตรฐานมากทสด ในพนทจงหวดสระบร

ตรวจวดไดในชวง 13.6 – 283.0 มคก./ลบ.ม.เกนมาตรฐาน จานวน 57 ครง จากการตรวจวด 704 ครง คดเปนรอยละ 8.1 ลดลงจากป 2550 (ป 2550 เกนมาตรฐาน จานวน 103 ครง จากการตรวจวด 702 ครง คดเปนรอยละ 14.7) สวนพนท อนท มปรมาณฝนขนาดเลกเกนมาตรฐาน ไดแก ราชบ ร พระนครศรอยธยา ลาปาง เชยงใหม นครราชสมา นครสวรรค และระยอง ตามลาดบ กาซโอโซน (O3) คาเฉลย 1 ชวโมง พบเกนมาตรฐานมากทสด ในพนทจงหวดราชบร ตรวจวดไดในชวง 0 – 151 ppb เกนมาตรฐาน จานวน 27 ครง จากการตรวจวด 8,343 ครง คดเปนรอยละ 0.3 เพมขนจากป 2550 (ป 2550 เกนมาตรฐาน จานวน 11 ครง จากการตรวจวด 7,075 ครง คดเปนรอยละ 0.2) รองลงมาคอ เชยงใหม ระยอง และชลบร คดเปนรอยละ 0.1 นครสวรรค สระบร ลาปาง และ นครราชสมา คดเปนรอยละ 0.08 0.07 0.04 และ 0.01 ตามลาดบ (รปท 19)


20

0

6

11 11

1 0

4

24

11

7

1210

20 1

6

9 10

17

11

2 13

0

5

10

15

20

25

30

สระบร

เชยงใหม

ราชบร

ระยอง

ชลบร

นครสวรรค

นครราชสมา

ลาปาง

จานวนวนท

O3 เกนมาตรฐาน

(วน)

ป 2549 ป 2550 ป 2551

รปท 19 จานวนวนทกาซโอโซนเกนมาตรฐานในพนทตางจงหวด ป 2549 - 2551

หมายเหต : คณภาพอากาศบรเวณพนทกรงเทพมหานคร (พนทรมถนน พนททวไป) พนทปรมณฑล และพนทตางจงหวด ตามรายสถานทตรวจสอบ ดงแสดงรายละเอยดในภาคผนวก ค 1 ตารางท 1 - 5


ความเปนกรด-ดางของนาฝนในประเทศไทย การตดตามตรวจสอบสถานการณคณภาพนาฝนในประเทศไทย ดาเนนการภายใตโครงการ

ตดตามตรวจสอบการตกสะสมของกรด6ในประเทศไทย โดยไดรบความรวมมอจากหลายหนวยงาน ไดแก กรมควบคมมลพษ กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม กรมอตนยมวทยา การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย มหาวทยาลยในแตละภมภาค ผลการตดตามตรวจสอบคณภาพนาฝนในดานความเปนกรด-ดางในประเทศไทยป 2551 ในพนท 9 จงหวด ไดแก กรงเทพมหานคร (บรเวณกรมควบคมมลพษ และกรมอตนยมวทยา7) ปทมธาน8 กาญจนบร9 เชยงใหม นครปฐม ชยนาท นครราชสมา ชลบร และสงขลา10 คาความเปนกรด-ดาง (pH) ของนาฝนเฉลยรายป11 อยในชวง 4.66 - 7.06 พนททนาฝนมคา pH เฉลยรายปตากวานาฝนธรรมชาต12 พบบรเวณ กรงเทพมหานคร ปทมธาน นครราชสมา ชลบร และสงขลา โดยคาเฉลยทมความเปนกรดมากทสดพบทจงหวดชลบร มคา 4.66 ผลการตดตามตรวจสอบคณภาพนาฝนในชวง 6 ปทผานมา (2546-2551) แสดงดงรปท 20

0

2

4

6

8

10

12

14

2546

2547

2548

2549

2550

2551

2546

2547

2548

2549

2550

2551

2546

2547

2548

2549

2550

2551

2546

2547

2548

2549

2550

2551

2546

2547

2548

2549

2550

2551

2546

2547

2548

2549

2550

2551

2546

2547

2548

2549

2550

2551

2546

2547

2548

2549

2550

2551

2546

2547

2548

2549

2550

2551

2546

2547

2548

2549

2550

2551

pH

คาสงสด คาเฉลยรายป คาตาสด

กรมควบคมมลพษ กรงเทพฯ

กรมอตนยมวทยา กรงเทพฯ

สงขลาชลบรปทมธาน เชยงใหม นครปฐม อยธยา/ชยนาทกาญจนบร นครราชสมา

นาฝนในธรรมชาตมคา pH ประมาณ 5.6

รปท 20 คาความเปนกรด-ดาง (pH) ของนาฝนในพนทตางๆ ของประเทศไทยในป 2546-2551

6 การตกสะสมของกรด หรอฝนกรด เกดจากมลพษในอากาศ เชน ซลเฟอรไดออกไซด ออกไซดของไนโตรเจน ซงเมอรวมตวในนาฝนจะทาใหนาฝนมสภาพความเปนกรดมากกวานาฝนตามธรรมชาต ซงอาจเปนมลพษทเกดในพนท หรอพดพามาจากแหลงกาเนดนอกพนท 7 ขอมลการตดตามตรวจสอบบรเวณกรมอตนยมวทยา ดาเนนการโดยกรมอตนยมวทยา 8 ขอมลการตดตามตรวจสอบในจงหวดปทมธาน ดาเนนการโดยศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม 9 การตดตามตรวจสอบคณภาพนาฝนในพนทจงหวดกาญจนบร เพอเปนพนทอางอง เนองจากเปนพนทสะอาด หางจากแหลงกาเนดมลพษสาคญ 10 ขอมลการตดตามตรวจสอบในจงหวดเชยงใหม นครปฐม ชยนาท นครราชสมา ชลบร สงขลา ดาเนนการโดยจางมหาวทยาลยในโครงการตดตามตรวจสอบการตกสะสมของกรดในประเทศไทย 11 คา pH เฉลยรายป ไดจากการถวงนาหนกปรมาณไฮโดรเจนอออนในนาฝนสะสมรายปดวยปรมาณนาฝนรายป 12 คา pH ของนาฝนตามธรรมชาตมคาเทากบ 5.6 เนองจากการละลายของกาซคารบอนไดออกไซด เกดเปนกรดคารบอนค


รปท 21 แสดงจดตดตงสถานตรวจวดคณภาพนาฝนในประเทศไทย


รปท 22 แสดงเครองเกบตวอยางนาฝน ณ สถานศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม จงหวดปทมธาน (ดานขวามอคอเครองเกบตวอยางนาฝนแบบอตโนมต เพอนาไปวเคราะหคณภาพนาฝน ซายมอคอมาตรวดปรมาณนาฝน) การดาเนนงานการตดตามตรวจสอบการตกสะสมของกรดในประเทศไทย เปนสวนหนงในการดาเนนงานภายใตเครอขายการตดตามตรวจสอบการตกสะสมของกรดในภมภาคเอเชยตะวนออก (Acid Deposition Monitoring Network in East Asia : EANET) ซงปจจบนมประเทศเครอขายทงสน 13 ประเทศ คอ ประเทศกมพชา สาธารณรฐประชาชนจน อนโดนเซย ญปน สาธารณรฐเกาหล (เกาหลใต) สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว มาเลเซย มองโกเลย เมยนมาร ฟลปปนส สหพนธรฐรสเซย ประเทศไทย และสาธารณรฐสงคมนยมเวยดนาม ทงนไดมการจดตงศนยเครอขาย EANET ขนท Acid Deposition and Oxidant Research Center (ADORC) ประเทศญปน และม UNEP Regional Resource Center for Asia and the Pacific (UNEP RRC.AP) ทาหนาทเปนสานกงานเลขานการ (Secretariat) โดยกจกรรมหลกคอการตดตามตรวจสอบการตกสะสมของกรด การรวบรวมและประเมนผล การดาเนนกจกรรมควบคมคณภาพของการวเคราะหตวอยางนาฝนเพอใหไดซงขอมลทมคณภาพและนาเชอถอ การสงเสรมศกยภาพบคลากร การสนบสนนการวจยทเกยวของ และการสรางความตระหนกในปญหาการตกสะสมของกรด


ระดบเสยงในพนทชมชน

ระดบเสยงในสงแวดลอมมสาเหตจากการดาเนนกจกรรมของหลายแหลงกาเนด (ตวอยาง

ระดบเสยงในสงแวดลอมดงภาคผนวก ค รปท 1) กรมควบคมมลพษ ไดตดตามสถานการณระดบเสยงในพนทตางๆ ของประเทศไทย ทงบรเวณรมถนนและพนททวไป โดยใชสถานตรวจวดระดบเสยงจานวน 30 สถาน และจดตรวจวดชวคราว จานวน 23 จด (ตารางท 14) โดยเทยบกบมาตรฐานระดบเสยงโดยทวไปทกาหนดคาระดบเสยงเฉลย (Leq) 24 ชวโมง ไมเกน 70 เดซเบลเอ (dBA) ซงเปนเกณฑทใชประเมนสถานการณระดบเสยงทอาจมผลกระทบตอการไดยนของประชาชนหากไดฟงเสยงตอเนองเปนเวลานาน สถานการณระดบเสยงป 2551 พบวา ยานพาหนะและการจราจรเปนแหลงกาเนดเสยงหลกของทกพนท โดยเฉพาะบรเวณรมถนนทสวนใหญมระดบเสยงเกนเกณฑมาตรฐาน สวนในพนททวไประดบเสยงสวนใหญยงอยในเกณฑมาตรฐาน (รายละเอยดผลการตรวจวดระดบเสยงดงภาคผนวก ค ตารางท 6)

ตารางท 14 จานวนสถานและจดตรวจวดระดบเสยง

ประเภทสถาน กทม. และปรมณฑล ตางจงหวด

รวม พนทรมถนน*1 พนททวไป*2 พนทรมถนน*1 พนททวไป*2

สถานตรวจวดระดบเสยง *3 8 สถาน 6 สถาน 9 สถาน 7 สถาน 30 สถาน

จดตรวจวดระดบเสยงชวคราว *4 23 จด - - - 23 จด

หมายเหต *1 : หางจากถนนสายหลกไมเกน 50 เมตร *2 : หางจากถนนสายหลกมากกวา 50 เมตร *3 : ดาเนนการตรวจวดอยางตอเนองตลอดป *4 : ดาเนนการตรวจวดประมาณ 1 สปดาห

ระดบเสยงในกรงเทพมหานครและปรมณฑล

ระดบเสยงบรเวณรมถนนเปลยนแปลงไมมากและมแนวโนมลดลงเลกนอยเมอเปรยบเทยบกบปทผานมา ระดบเสยงเฉลย (Leq) 24 ชวโมง ตรวจวดไดอยในชวง 62.8 – 82.1 เดซเบลเอ (dBA) พบเกนมาตรฐานรอยละ 73 ของจานวนขอมลทงหมด และคาเฉลยตลอดปมคาเทากบ 70.0 dBA ลดลงกวาปทผานมา 0.4 dBA (ป 2550 คาเฉลยตลอดป 70.4 dBA) บรเวณทตรวจพบระดบเสยงเกนมาตรฐานทกวน ไดแก ถนนตรเพชร ถนนลาดพราว ถนนดนแดง ถนนสนตภาพ ถนนอนทรพทกษ และจดตรวจวดระดบเสยงชวคราวทกจด สาหรบพนททวไประดบเสยงเกนเกณฑมาตรฐานในบางพนทและสวนใหญมคาลดลงเลกนอยเมอเปรยบเทยบกบปทผานมา ระดบเสยงเฉลย (Leq) 24 ชวโมง ตรวจวดไดอยในชวง 50.5 – 80.7 dBA เกนมาตรฐานรอยละ 1 ของจานวนขอมลทงหมด คาเฉลยตลอดปมคาเทากบ 59.4 dBA ลดลงกวาปทผานมา 1.1 dBA (ป 2550 คาเฉลยตลอดป 60.5 dBA) (ตารางท 15 และรปท 23 - รปท 25) (ภาคผนวก ค ตารางท 7 – 8 และตารางท 11 - 12)


ตารางท 15 ระดบเสยงเฉลย 24 ชวโมง ในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล ป 2551

พนท ระดบเสยงเฉลย 24 ชวโมง (dBA)

บรเวณทเกนมาตรฐาน ตาสด - สงสด

เฉลยตลอดป*

จานวนวนทเกนมาตรฐาน (รอยละ)

กทม. นนทบร และสมทรสาคร

พนทรมถนน 62.8 – 82.1 70.0 73 รมถนนสายหลกในกรงเทพมหานคร เชน ถนนสนตภาพ ถนนดนแดง ถนนตรเพชร เปนตน

พนททวไป 50.5 – 80.7 59.4 1 รร.นนทรวทยา

ตางจงหวด พนทรมถนน 50.0 – 83.4 62.6 10 สระบร พนททวไป 44.7 – 73.8 57.8 1 ชลบร สระบร ลาปาง

มาตรฐาน 70 หมายเหต * : คาเฉลยของระดบเสยงเฉลย (Leq) 24 ชวโมงทตรวจวดภายใน 1 ป

40

50

60

70

80

90

พาหร

ด ถ.ต

รเพชร

สถาน

ตารวจน

ครบา

ลโชคช

ย ถ.ลา

ดพราว

การเค

หะชม

ชนดน

แดง ถ

.ดนแด

งวงเ

วยน 2

2 กรก

ฎา ถ.สน

ตภาพ

สถาน

ไฟฟา

ยอยธ

นบร ถ

.อนทร

พทกษ

การเค

หะชม

ชนหว

ยขวาง ถ

.ประช

าสงเค

ราะห

กรมพ

ลงงาน

ทดแท

นฯ จ.

นนทบ

ร

แขวงก

ารทา

งสมท

รสาค

ร จ.สม

ทรสา

คร

รร.นน

ทรวท

ยา ถ.

นางลนจ

รร.สง

หราช

พทยา

คม ถ.

เอกชย

รร.บด

นทรเด

ชา ซ.ลา

ดพราว

122

การเค

หะชม

ชนคล

องจน ถ

.สขาภ

บาล 1

ม.สโขท

ยธรรมา

ธราช

จ.นน

ทบร

ม.กรงเ

ทพ จ.ปท

มธาน

ระดบ

เสยง

เฉลย

(Leq)

24 ชว

โมง(d

BA) สงสด เฉลย ตาสด

รปท 23 ระดบเสยงเฉลย 24 (Leq) ชวโมง ในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล ป 2551

พนทรมถนน พนททวไป


455055606570758085

พาหรด ถ .ตร

เพชร

วงเวยน 22 ก

รกฎา ถ

.สนตภาพ

สถานไ

ฟฟ ายอ

ยธนบร ถ.อนทรพทกษ

สถานต

ารวจนค

รบาลโช

คชย ถ

.ลาดพราว

การเคหะชม

ชนดนแดง

ถ.ดนแดง

การเคหะชม

ชนหวย

ขวาง ถ

.ประชา

สงเครา

ะห

แขวงการทา

งสมทรส

าคร จ.ส

มทรสา

คร

กรมพลงงานทดแท

น จ.นนทบร

ระดบ

เสยง

(dBA

)ป 2547 ป 2548 ป 2549 ป 2550 ป 2551

รปท 24 คาเฉลยตลอดปของระดบเสยงเฉลย 24 ชวโมง บรเวณรมถนนในกรงเทพมหานครและปรมณฑลป 2547 - 2551

455055606570758085

รร.นน

ทรวท

ยา ถ.นางลนจ

รร.สงหราชพท

ยาคม

ถ.เอก

ชย

รร.บดนท

รเดชา

ซ.ลาดพราว

122

การเค

หะชมชน

คลองจน

ถ.สขาภบาล

1

ม.สโขทย

ธรรมาธราช

จ.นน

ทบร

ม.กรงเทพ

จ.ปท

มธาน

ระดบ

เสยง

(dBA

)

ป 2547 ป 2548 ป 2549 ป 2550 ป 2551

รปท 25 คาเฉลยตลอดปของระดบเสยงเฉลย (Leq) 24 ชวโมง บรเวณพนททวไปในกรงเทพมหานครและปรมณฑล

ป 2547 – 2551

ระดบเสยง (เดซเบลเอ)


ระดบเสยงในพนทตางจงหวด

ระดบเสยงรมถนนมคาเกนเกณฑมาตรฐานในบางพนท ระดบเสยงเฉลย (Leq) 24 ชวโมง ตรวจวดไดอยในชวง 50.0 – 83.4 dBA พบเกนมาตรฐานรอยละ 10 ของจานวนขอมลทงหมด คาเฉลยตลอดปมคาเทากบ 62.6 dBA ลดลงกวาปทผานมา 0.4 dBA (ป 2550 คาเฉลยตลอดป 63.0 dBA) บรเวณทมปญหามากทสด คอ สถานตารวจภธรหนาพระลาน อ.เฉลมพระเกยรต จ.สระบร พบเกนมาตรฐานรอยละ 97 ของจานวนขอมลทงหมด สวนพนททวไประดบเสยงเฉลย (Leq) 24 ชวโมง ตรวจวดไดอยในชวง 44.7 – 73.8 dBA พบเกนมาตรฐานรอยละ 1 ของจานวนขอมลทงหมด คาเฉลยตลอดปมคาเทากบ 57.8 dBA ลดลงกวาปทผานมา 0.8 dBA (ป 2550 คาเฉลยตลอดป 58.6 dBA) (ตารางท 15 รปท 26 - รปท 28) (ภาคผนวก ค ตารางท 9 – 10 และตารางท 13 - 14)

40

50

60

70

80

90

สถานตารวจ

ภธรตาบลห

นาพร

ะลาน

จ.สร

ะบร

บานพ

กปลด

อาเภอ

เมอง จ

.ขอนแ

กน

โรงเรย

นยพร

าชวทยาลย

จ.เชย

งใหม

สถานอน

ามยม

าบตาพด

จ .ระย

อง

ศนยบ

รการส

าธารณ

สขจงห

วดภเก

ต จ.ภเ

กต

บานพ

กทหาร ม

ณฑลท

หารบกท

21 จ.น

ครราช

สมา

สานก

งานเทศ

บาลต

าบลแ

หลมฉ

บง จ.

ชลบร

ศนยเย

าวชนเท

ศบาลตาบล

ศรราช

า จ.ชล

บรเทศ

บาลน

ครหาดให

ญ จ.ส

งขลา

สานก

งานสามญ

ศกษา

จงหวดชล

บร จ.ชล

บร

องคก

ารบรหารส

วนตาบล

หนาพ

ระลาน

จ.สระบร

สถานดบ

เพลงเขา

นอย จ

.สระบร

วดถาศรวไล

จ .สระบร

ชมสายโท

รศพท

จ.ระยอง

มหาวท

ยาลย

ธรรมศาสต

ร วทย

าเขตล

าปาง

จ.ลาปาง

ศาลากล

าง จ.เ

ชยงให

ม

ระดบ

เสยง

เฉลย

(Leq

) 24 ช

วโมง (

dBA) สงสด เฉลย ตาสด

รปท 26 ระดบเสยงเฉลย 24 (Leq) ชวโมง ในพนทตางจงหวด ป 2551

พนทรมถนน พนททวไป


455055606570758085

สภานตารวจภธรตาบล

หนาพระลาน ส

ระบร

บานพ

กปลดอาเภอ

เมอง ข

อนแกน

โรงเร

ยนยพราช

วทยาล

ย เชยงใหม

สถ

านอน

ามยมาบตาพด

ระยอง

ศนยบรการส

าธารณ

สข ภเกต

บานพ

กทหารมณฑ

ลทหารบกท

11 นค

รราชสม

าสานก

งานเทศบ

าลตาบล

แหลมฉบ

ง ชลบ

รศน

ยเยาวช

นเทศ

บาลตาบลศรราชา ชลบ

รเทศบ

าลเมอ

งหาดใหญ สงขลา

ระดบ

เสยง

(dBA

)ป 2547 ป 2548 ป 2549 ป 2550 ป 2551

รปท 27 คาเฉลยตลอดปของระดบเสยงเฉลย (Leq) 24 ชวโมง บรเวณรมถนนในพนทตางจงหวด ป 2547 - 2551

455055606570758085

สานกงานสามญ

ศกษา ชลบร

อบต.หนาพ

ระลาน สร

ะบร

สถานด

บเพลงเขาน

อย สระ

บร

วดถาศรวไล

สระบร

ชมสายโทรศ

พท ระยอง

มหาวท

ยาลยธร

รมศาสต

ร ลาปา

ง

ศาลากล

าง เชยง

ใหม

ระดบ

เสยง

(dBA

)

ป 2547 ป 2548 ป 2549 ป 2550 ป 2551

รปท 28 คาเฉลยตลอดปของระดบเสยงเฉลย (Leq) 24 ชวโมง บรเวณพนททวไปในตางจงหวด ป 2547 - 2551


จากสถานการณระดบเสยงในป 2551 และในชวงหลายปทผานมาทพบวาบรเวณรมถนนโดยเฉพาะในกรงเทพมหานคร มระดบเสยงเกนเกณฑมาตรฐาน หนวยงานท เ กยวของ อาท กรงเทพมหานคร สานกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม กรมการขนสงทางบก กองบญชาการตารวจนครบาล และกรมควบคมมลพษ จงไดดาเนนมาตรการทางกฎหมาย และการรณรงคใหประชาชนมสวนรวมอยางตอเนอง โดยมวตถประสงคเพอควบคม และปองกน ไมใหสถานการณระดบเสยงจาก รมถนนรนแรงขน สาหรบในป 2551 กจกรรมทไดดาเนนการไดแก

1. การเขมงวดตรวจจบยานพาหนะทมระดบเสยงเกนมาตรฐาน ซงตามประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และกฎหมายทเกยวของ ไดแก ขอกาหนดกรมตารวจ ไดกาหนดระดบเสยงของรถยนตไมเกน 100 เดซเบลเอ และระดบเสยงของรถจกรยานยนต ไมเกน 95 เดซเบลเอ

2. การตรวจสอบตรวจจบสถานประกอบกจการเกยวกบยานยนต ซงใหบรการซอมปรบแตงรถยนตและรถจกรยานยนต หรอจาหนายทอไอเสยในพนท 50 เขตของกรงเทพมหานคร ซงตามกฎหมายวาดวยผลตภณฑอตสาหกรรม กาหนดหามจาหนายผลตภณฑอตสาหกรรม (ทอไอเสยรถจกรยานยนต) ทไมเปนไปตามมาตรฐาน มอก. รวมทงตามขอบญญตกรงเทพมหานคร กาหนดใหการประกอบกจการเกยวกบยานยนตตองมใบอนญาตประกอบการกจการ

3. การรณรงคประชาสมพนธเพอใหประชาชนเกดความตระหนกและนายานพาหนะไปบารงรกษาโดยเนนใหมการปรบปรงแกไขใหเปนไปตามมาตรฐานกอนการนามาวงใชงานบนถนน

นอกจากน ไดใหความสนบสนนทางวชาการ แกกรงเทพมหานครและจงหวดตางๆใหสามารถดาเนนการเพอปองกน ควบคม และลดปญหามลพษทางเสยง ดวยการพฒนาบคลากรสาธารณสขและสงแวดลอมของจงหวดตางๆ ทงประเทศ ผานการจดฝกอบรมเชงปฏบตการเรอง การจดการปญหามลพษทางเสยง มผเขารบการอบรมจานวน 57 คน และการตรวจวดเสยงรบกวน มผเขารบการอบรมจานวน 147 คน


ขยะมลฝอย

ปรมาณขยะมลฝอย ของประเทศไทยยงคงเพมสงขน ในป 2551 มขยะมลฝอยทวประเทศประมาณ 15.03 ลานตน หรอ 41,064 ตนตอวน (ยงไมรวมปรมาณขยะมลฝอยกอนนามาทงในถง) ในเขตกรงเทพมหานครมขยะมลฝอยทไดรบการเกบขน 8,780 ตนตอวน คดเปนรอยละ 21 ในขณะทในเขตเทศบาลและเมองพทยามขยะมลฝอย 14,915 ตนตอวน คดเปนรอยละ 36 และในเขตองคการบรหารสวนตาบลมขยะมลฝอย 17,369 ตนตอวน คดเปนรอยละ 43 ของปรมาณขยะมลฝอยทวประเทศ เมอเทยบกบปทผานมาจะพบวา ขยะมลฝอยมปรมาณเพมขนประมาณ 0.27 ลานตน หรอรอยละ 1.81 ตามการขยายตวของชมชนและจานวนประชากร โดยในเขตเทศบาลมปรมาณขยะมลฝอยเพมขนสงสดถงรอยละ 9.67 ในขณะทขยะมลฝอยนอกเขตเทศบาลลดลงรอยละ 4.57 ซงเปนผลมาจากการยกฐานะขององคการบรหารสวนตาบลจานวน 343 แหงขนเปนเทศบาล (ตารางท 16 รปท 29) อตราการผลตขยะมลฝอยโดยเฉลยทวประเทศในป 2551 อยท 0.64 กโลกรมตอคนตอวน

ตารางท 16 ปรมาณขยะมลฝอยทไดรบการเกบขนในป 2550-2551

พนท ปรมาณขยะมลฝอย (ตนตอวน) เพมขน/ลดลง

ป 2550 ป 2551 (รอยละ)

กรงเทพมหานคร(1) 8,532 8,780 .+ 2.91

เขตเทศบาลและเมองพทยา(2) (1,620 แหง) 13,600 14,915 .+ 9.67 เขตองคการบรหารสวนตาบล(2) (6,157 แหง) 18,200 17,369 .- 4.57

รวม 40,332 41,064 .+ 1.81 หมายเหต : ตวเลขในวงเลบหมายถง จานวนเทศบาลและองคการบรหารสวนตาบล และในป 2551 มเทศบาลทไดรบการยกฐานะจาก

องคการบรหารสวนตาบล จานวน 343 แหง ทมา : (1) ขอมลการเกบขนขยะมลฝอยของกรงเทพมหานคร รวบรวมจากสานกสงแวดลอม กรงเทพมหานคร, มกราคม 2552 (2) ขอมลปรมาณขยะมลฝอยของเทศบาล เมองพทยา และองคการบรหารสวนตาบล ประมาณการโดยกรมควบคมมลพษ, 2551

องคการบรหารสวนตาบล(2) 43%

เทศบาล&เมองพทยา(2)

36%

กรงเทพมหานคร(1)

21%

รปท 29 ปรมาณขยะมลฝอยป 2551 จาแนกตามลกษณะพนท

ทมา : (1) ขอมลการเกบขนขยะมลฝอยของกรงเทพมหานคร รวบรวมจากสานกสงแวดลอม กรงเทพมหานคร, มกราคม 2552 (2) ขอมลปรมาณขยะมลฝอยของเทศบาล เมองพทยาและองคการบรหารสวนตาบล ประมาณการโดยกรมควบคมมลพษ, 2551


ปรมาณขยะมลฝอยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอและกรงเทพมหานครมมากทสด คอ 11,820 และ 8,780 ตนตอวน คดเปนรอยละ 29 และ 21 ของปรมาณทเกดขนทวประเทศ รองลงมาไดแก ภาคเหนอ (6,322 ตนตอวน) ภาคกลาง (5,107 ตนตอวน) ภาคใต (5,033 ตนตอวน) ภาคตะวนออก (2,338 ตนตอวน) และภาคตะวนตก (1,664 ตนตอวน) คดเปนรอยละ 15 13 12 6 และ 4 ตามลาดบ (รปท 30)

กรงเทพมหานคร21%

ภาคตะวนตก4%

ภาคเหนอ15%

ภาคใต12%

ภาคกลาง13%

ภาคตะวนออก6%ภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอ29%

รปท 30 ปรมาณขยะมลฝอยป 2551 จาแนกตามรายภาค

ทมา : (1) ขอมลการเกบขนขยะมลฝอยของกรงเทพมหานคร รวบรวมจากสานกสงแวดลอม กรงเทพมหานคร ณ มกราคม 2552 (2) ขอมลปรมาณขยะมลฝอยภาคตางๆ (ยกเวนกรงเทพมหานคร) ประมาณการโดยกรมควบคมมลพษ, 2551

ขยะมลฝอยทวประเทศไดรบการกาจดอยางถกตองตามหลกวชาการ13 15,540 ตนตอวน หรอรอยละ 38 กรงเทพมหานครดาเนนการเกบขนขยะมลฝอยเองทงหมดและวาจางบรษทเอกชนเปนผดาเนนการกาจด ในเขตเทศบาลและเมองพทยาสามารถกาจดขยะมลฝอยได 5,370 ตนตอวน คดเปนรอยละ 36 ของปรมาณขยะมลฝอยในเขตเทศบาล และในเขตองคการบรหารสวนตาบลสามารถกาจดขยะมลฝอยอยางถกหลกสขาภบาลไดเพยง 1,390 ตนตอวน คดเปนรอยละ 8 ของปรมาณขยะมลฝอยในเขตองคการบรหารสวนตาบล (รปท 31)

13 ระบบกาจดขยะมลฝอยทถกตองตามหลกวชาการ (Sanitary Disposal System) หมายความถง รปแบบการกาจดขยะมลฝอยทไดศกษา ออกแบบ และกอสรางดวยเทคโนโลยทเหมาะสม มระบบและมาตรการปองกนปญหาผลกระทบตอสงแวดลอม


8,780 8,780

14,915

5,370

17,369

1,390

0

2,000

4,000

6,000

8,000

10,000

12,000

14,000

16,000

18,000

ปรมาณ (ตน/วน)

กรงเทพมหานคร เทศบาล&เมองพทยา องคการบรหารสวนตาบล

ปรมาณทเกดขน ปรมาณทกาจด

รปท 31 ปรมาณขยะมลฝอยทไดรบการจดการอยางถกตองตามหลกวชาการในป 2551 ทมา : (1) ขอมลการเกบขนขยะมลฝอยของกรงเทพมหานคร รวบรวมจากสานกสงแวดลอม กรงเทพมหานคร, มกราคม 2552 (2) ขอมลปรมาณขยะมลฝอยของเทศบาล เมองพทยา และองคการบรหารสวนตาบล ประมาณการโดยกรมควบคมมลพษ, 2551

เพอใหขยะมลฝอยไดรบการจดการอยางถกตองตามหลกวชาการเพมมากขน ไมสงผลกระทบตอสงแวดลอมและสขภาพของประชาชน กรมควบคมมลพษไดสงเสรมและสนบสนนองคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) ในการแกไขปญหาขยะมลฝอยและของเสยอนตรายจากชมชนไดอยางมประสทธภาพโดยตอเนอง และในป 2551 ไดดาเนนโครงการเสรมสรางสมรรถนะดานการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตรายจากชมชนของ อปท. ระดบเทศบาลนคร จานวน 23 แหงทวประเทศ ซงการดาเนนงานไดรบความรวมมอจากเทศบาลนครทเขารวมโครงการเปนอยางด สงผลใหมเทศบาลนครทมสมรรถนะในการบรหารจดการขยะมลฝอยไดอยางมประสทธภาพตามเกณฑทกาหนดจานวน 19 แหง อยางไรกตาม การแกไขปญหาขยะมลฝอยของ อปท. ในบางเรองมความยงยากและตองใชระยะเวลาการดาเนนงานมากกวา 1 ป โดยเฉพาะการฟนฟเพมประสทธภาพระบบกาจด ดงนน ในป 2552 กรมควบคมมลพษจงกาหนดใหมการดาเนนการในเรองนอยางตอเนอง พรอมขยายการดาเนนการไปยงเทศบาลเมอง ตลอดจนจดทาองคความรเพอสนบสนนการดาเนนงานบรหารจดการขยะมลฝอยขององคกรปกครองสวนทองถน เชน แนวทางการวเคราะหและกาหนดอตราคาบรการจดการขยะมลฝอยทเหมาะสมกบพนท แนวทางการควบคมการรบจางใหบรการจดการขยะมลฝอยและควบคมการจดการขยะมลฝอย


ขยะมลฝอยในเขตกรงเทพมหานคร

กรงเทพมหานครสามารถเกบขนขยะมลฝอยในพนทรบผดชอบไดทงหมด 8,780 ตนตอวน และวาจางบรษทเอกชนเปนผดาเนนการกาจดขยะมลฝอย โดยขยะมลฝอยทเกบขนไดประมาณรอยละ 62 จะถกสงไปยงสถานขนถายหนองแขมและสถานขนถายสายไหม และนาไปกาจดยงสถานทฝงกลบอาเภอกาแพงแสน จงหวดนครปฐม สวนขยะมลฝอยอกประมาณรอยละ 38 จะถกเกบรวบรวมไปยงสถานขนถายออนนช ซงในจานวนนมการนาไปหมกทาปย 1,081 ตนตอวน สวนทเหลออก 2,244 ตนตอวน จะถกขนสงไปกาจดยงสถานทฝงกลบอาเภอพนมสารคาม จงหวดฉะเชงเทรา (รปท 32)

รปท 32 การจดการขยะมลฝอยของกรงเทพมหานคร ป 2551 ทมา : ขอมลการเกบขนขยะมลฝอย จากสานกสงแวดลอม กรงเทพมหานคร, มกราคม 2552

ขยะมลฝอยในเขตเทศบาลและเมองพทยา

ขยะมลฝอยในเขตเทศบาลและเมองพทยามปรมาณ 14,915 ตนตอวน ถกนาไปกาจดยงระบบกาจดขยะมลฝอยของเทศบาลทไดรบการออกแบบกอสรางอยางถกหลกวชาการและสามารถเดนระบบไดแลว ทวประเทศมจานวนเพยง 96 แหง (จากทกอสรางแลวเสรจ 111 แหงและกาลงกอสรางอก 24 แหง) (ตารางท 17) มเทศบาลกวา 500 แหงขนสงขยะมลฝอยไปกาจดในระบบ สามารถกาจดขยะมลฝอยได 5,370 ตนตอวน หรอรอยละ 36 ของปรมาณขยะมลฝอยทเกดขนในเขตเทศบาล จากการสารวจขอมลของกรมควบคมมลพษในป 2551 พบวา

สถานขนถายขยะมลฝอยสายไหม2,099 ตนตอวน (รอยละ 24)

สถานขนถายขยะมลฝอยออนนช 3,325 ตนตอวน (รอยละ 38)

ปรมาณขยะมลฝอยทเกบขนได 8,780 ตนตอวน

สถานขนถายขยะมลฝอยหนองแขม 3,356 ตนตอวน (รอยละ 38)

สถานทฝงกลบอาเภอกาแพงแสน จงหวดนครปฐม

5,455 ตนตอวน (รอยละ 62)

หมกทาปย 1,081 ตนตอวน (รอยละ 12)

สถานทฝงกลบอาเภอพนมสารคาม จงหวดฉะเชงเทรา 2,244 (รอยละ 26)


สถานทฝงกลบแบบถกหลกสขาภบาลทกอสรางแลวเสรจจานวน 105 แหง สามารถเดนระบบได 92 แหง ซงสวนใหญประสบปญหาการปฏบตงานเดนระบบและการบารงรกษาทไมถกตอง ขาดบคลากรทมความรความเชยวชาญในการเดนระบบ ตลอดจนขาดงบประมาณในการดแลและเดนระบบ สงผลใหระบบฝงกลบขยะมลฝอยทไดรบการออกแบบขาดประสทธภาพในการกาจดขยะมลฝอย สวนทเหลอนน มสถานทฝงกลบ 5 แหงไมสามารถเดนระบบได เนองจากประสบปญหาขยะมลฝอยเตมพนทหรอเกดขอรองเรยน และอก 8 แหงกอสรางแลวเสรจแตไมสามารถเดนระบบไดเนองจากเกดการตอตานจากประชาชน และมบางแหงสถานทตงอยหางไกลจากชมชน ไมคมทนในการขนสงขยะมลฝอยเขากาจด

ระบบผสมผสาน มเดนระบบอย 2 แหงจากจานวนทงหมด 3 แหง โดยระบบของเทศบาลตาบลเวยงฝาง จงหวดเชยงใหมและเทศบาลนครระยองสามารถเดนระบบไดตามปกต สวนระบบขององคการบรหารสวนจงหวดชลบรหยดเดนระบบชวคราว

ระบบเตาเผา มเดนระบบอย 2 แหงจากจานวนทงหมด 3 แหง โดยเตาเผาของเทศบาลนครภเกต จงหวดภเกต และเทศบาลเมองเกาะสมย จงหวดสราษฎรธาน สามารถเดนระบบไดตามปกต สวนเตาเผาของเทศบาลเมองลาพน จงหวดลาพน หยดเดนระบบเนองจากอปกรณเสอมสภาพหมดอายการใชงาน

ตารางท 17 ขอมลสถานทกาจดขยะมลฝอยทไดรบการออกแบบและกอสรางอยางถกหลกวชาการ

ประเภทสถานทกาจด ขยะมลฝอย

สถานภาพการเดนระบบของสถานทกาจดทกอสรางแลวเสรจ

เดนระบบ หยดเดนระบบ ไมเคยเดนระบบ รวม

สถานทฝงกลบถกหลกสขาภบาล

92 5 8 105

ระบบผสมผสาน 2 (เทศบาลตาบลเวยงฝาง จ.เชยงใหม

เทศบาลนครระยอง)

1 (องคการบรหารสวน

จงหวดชลบร)

- 3

ระบบเตาเผา 2 (เทศบาลนครภเกต เทศบาลเมอง

เกาะสมย จ.สราษฎรธาน)

1 (เทศบาลเมองลาพน)

- 3

รวม 96 7 8 111 หมายเหต: 1. ไมนบรวมสถานทกาจดขยะมลฝอยทง 3 แหงของกรงเทพมหานคร และ 1 แหงของเทศบาลนครลาปางซงดาเนนการโดยเอกชน

2. ไมนบรวมเตาเผาขยะมลฝอยของเกาะพพ ตาบลอาวนาง อาเภอเมอง จงหวดกระบ เนองจากระบบเสยหายทงหมดโดยเหตธรณพบตภย

ทมา: รวบรวมโดยกรมควบคมมลพษ ธนวาคม 2551


ขยะมลฝอยในเขตองคการบรหารสวนตาบล

ขยะมลฝอยในเขตองคการบรหารสวนตาบลมปรมาณ 17,369 ตนตอวน องคการบรหารสวนจงหวดและองคการบรหารสวนตาบลเปนผรบผดชอบเกบรวบรวมและนาไปกาจด ซงสวนใหญยงไมมระบบเกบรวบรวมและสถานทกาจดขยะมลฝอยทถกหลกวชาการ จงกาจดดวยวธการเผากลางแจง หรอนาไปทงในบอดนเกาหรอบนพนทวางตางๆ กอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอม มเพยงองคการบรหารสวนตาบลประมาณ 400 แหงจากทงหมด 6,157 แหง ทนาขยะมลฝอยไปกาจดอยางถกหลกวชาการรวมกบเทศบาลทมสถานทกาจดดงกลาว สามารถกาจดขยะมลฝอยอยางถกหลกวชาการไดเพยง 1,390 ตนตอวน คดเปนรอยละ 8 ของปรมาณขยะมลฝอยนอกเขตเทศบาล การจดการขยะมลฝอยเพอผลตพลงงาน (Waste to Energy)

การแปรรปขยะมลฝอยเพอผลตพลงงาน นอกจากจะทาใหขยะมลฝอยไดรบการจดการอยาง ถกหลกวชาการแลว ยงมผลพลอยไดเปนพลงงานทดแทนในรปของกระแสไฟฟา/นามน และกอใหเกดรายไดสามารถนามาใชเปนงบประมาณในการบรหารจดการภายในศนยจดการขยะมลฝอย จากรายงานของกรมพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานพบวา ปจจบนมโรงไฟฟาจากขยะในประเทศไทยจานวน 6 แหง ไดแก

โรงไฟฟาจากขยะทซอขายไฟฟาแลว จานวน 4 แหง จานวนการผลตรวม 5.075 MW

โรงไฟฟาเตาเผาขยะมลฝอยของเทศบาลนครภเกต จงหวดภเกต

• รองรบขยะประมาณ 250 ตนตอวน

• ผลผลตทได : พลงงานความรอน

• กาลงการผลตไฟฟารวม 2.5 MW

ระบบผลตปยอนทรยและพลงงานของเทศบาลนครระยอง จงหวดระยอง

• รองรบขยะอนทรยประมาณ 60 ตนตอวน

• ผลผลตทได : กาซชวภาพ

• กาลงการผลตไฟฟารวม 625 kW

โรงไฟฟาจากหลมฝงกลบขยะมลฝอยราชาเทวะ จงหวดสมทรปราการ



• ลงทนโดยเอกชน โรงไฟฟาสถานทฝงกลบขยะมลฝอย อาเภอกาแพงแสน จงหวดนครปฐม


• กาลงการผลตไฟฟารวม 1 MW

• ลงทนโดยเอกชน


โรงไฟฟาจากขยะทยงไมมการซอขายไฟฟาหรอยงไมมการเดนระบบ กาลงการผลตรวม 1.02 MW

ศนยกาจดขยะมลฝอยรวม จงหวดชลบร



โครงการกาจดขยะมลฝอยเกาะชาง จงหวดตราด


• กาลงการผลตไฟฟารวม 70 kW ทมา: เอกสารประกอบการประชมคณะทางานเพอศกษาและจดทาแนวทางการจดการขยะมลฝอยเพอผลตพลงงาน

กรมควบคมมลพษ, กรกฎาคม 2551

สาหรบการสนบสนนจากภาครฐ นาโดยกระทรวงพลงงานและกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มนโยบายสงเสรมและสนบสนนเพอใชพลงงานขยะมลฝอยในการผลตไฟฟา โดยการใหสวนเพมราคารบซอไฟฟาสาหรบผผลตไฟฟาตามระเบยบการรบซอไฟฟาจากผผลตรายเลก (SPP) และผผลตไฟฟาขนาดเลกมาก (VSPP) ดงแผนภาพ

หมายเหต: การกาหนดสวนเพมราคารบซอไฟฟาในอตรา 2.50 บาทตอหนวย เปนระยะเวลา 10 ป นบจากวนเรมตนซอขายเชงพาณชย

นอกจากน หากมทตงในเขต 3 จงหวดชายแดนภาคใต จะไดสวนเพมพเศษอก 1.50 บาทตอหนวย รวมเปน 4.00 บาทตอหนวย

ทมา: ขอมลจากสานกนโยบายและแผนพลงงาน, ธนวาคม 2551


ในกรณการดาเนนการโดยภาคเอกชน จะไดรบยกเวนอากรขาเขาสาหรบเครองผลตพลงงานทดแทนจากขยะมลฝอย และยกเวนภาษเงนไดเปนเวลา 8 ป โดยขอสงเสรมการลงทนผานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน (BOI) นอกจากน กระทรวงพลงงานยงมแหลงกดอกเบยตาผานธนาคารสาหรบผประกอบการผลตพลงงานทดแทน โดยใหกในวงเงนไมเกน 50 ลานบาทตอโครงการ ในอตราดอกเบยรอยละ 4 และจายคนเงนกภายใน 7 ป อกดวย


การใชประโยชนของเสย

การใชประโยชนขยะมลฝอย

ป 2551 ขยะมลฝอยทวประเทศ 15.03 ลานตน มการนาขยะมลฝอยกลบมาใชประโยชนประมาณ 3.45 ลานตน หรอรอยละ 23 (รปท 33) โดยมการคดแยกและนากลบคนขยะรไซเคลประเภทเศษแกว กระดาษ พลาสตก เหลกและอะลมเนยม ผานกจกรรมตางๆ อาท ศนยวสดรไซเคลชมชน ธนาคารขยะรไซเคล การเรยกคนบรรจภณฑโดยผประกอบการ และการซอขายวสดรไซเคลโดยรานรบซอของเกา รวมประมาณ 3.078 ลานตน (รอยละ 89) การนาขยะอนทรยมาหมกทาปยอนทรย ปยชวภาพ และการหมกเพอผลตกาซชวภาพ (Biogas) ประมาณ 0.249 ลานตน (รอยละ 7) และการนาขยะมลฝอยมาผลตพลงงานไฟฟาและเชอเพลงทดแทน ประมาณ 0.126 ลานตน (รอยละ 4) ดงรปท 34

รปท 33 ปรมาณการใชประโยชนขยะมลฝอย ป 2545 – 2551

รปท 34 สดสวนการนาขยะมลฝอยชมชนกลบมาใชประโยชน ป 2551

ผลตไฟฟาและเชอเพลงทดแทน

4%

นากลบคนขยะรไซเคล89%

หมกทาปย ผลต biogas7%

14.32 14.3215.03

14.7214.614.3214.58

3.453.253.193.153.12.82.6

0

2

4

6

8

10

12

14

16

2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551

ป พ.ศ.

ปรมาณ (ลานตน)

ปรมาณขยะมลฝอยทเกดขน ปรมาณการใชประโยชน


การใชประโยชนวสดรไซเคลในภาคอตสาหกรรม

ในป 2551 มของเสยทเปนวสดรไซเคลในภาคอตสาหกรรมซงประกอบดวย ของเสยประเภทแกว กระดาษ พลาสตก เหลก อะลมเนยมและยาง ประมาณ 11.55 ลานตน ของเสยเหลานถกนากลบ มาใชประโยชน ทงการแปรรปใชใหม/ใชซา และใชเปนเชอเพลง ประมาณ 7.22 ลานตน หรอรอยละ 62 (รปท 35) เมอเปรยบเทยบกบป 2550 พบวา สดสวนการนาของเสยทเปนวสดรไซเคลในภาคอตสาหกรรมกลบมาใชประโยชนลดลง รอยละ 3 ซงอาจเนองมาจากปญหาสถานการณเศรษฐกจและการเมองในประเทศ สงผลใหปรมาณการผลตและบรโภคในประเทศลดลง

รปท 35 การใชประโยชนของเสยภาคอตสาหกรรม ป 2545-2551 ทมา : ประมวลขอมลจากกลมอตสาหกรรมแกวและกระจก กลมอตสาหกรรมเยอและกระดาษ สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย สถาบนเหลก

และเหลกกลาแหงประเทศไทย กรมศลกากร (www.customs.go.th) สานกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม (www.oie.go.th) บรษท ปนซเมนตไทย จากด (มหาชน) บรษท ปนซเมนตนครหลวง จากด

การใชประโยชนของเสยทเปนวสดรไซเคลในภาคอตสาหกรรมรอยละ 43 หรอประมาณ 3.08 ลานตน เปนการซอขายขยะรไซเคลในชมชน (เพมขนจากป 2550 รอยละ 7) และรอยละ 57 หรอประมาณ 4.14 ลานตน เปนการแลกเปลยนของเสยและวสดเหลอใช (Waste exchange system) โดยกลมผผลต ผนาเขาหรอผจาหนายสนคา การเรยกคนซากบรรจภณฑหรอผลตภณฑผานระบบมดจา (Deposit-refund system) (ลดลงจากป 2550 รอยละ 7) สดสวนการนาของเสยทเปนวสดรไซเคลในอตสาหกรรมแตละประเภทกลบมาใชประโยชนในชวง 3 ปทผานมา ยงคงมลกษณะเชนเดมคอ อตสาหกรรมเหลกและอะลมเนยม เปนอตสาหกรรมทมการนากลบมาใชประโยชนมากทสดผานกระบวนการแปรรป โดยมสดสวนรอยละ 90 และ 75 ของปรมาณของเสยทเกดขน ตามลาดบ สวนอตสาหกรรมทมการนากลบมาใชประโยชนตาทสดคอ อตสาหกรรมพลาสตกทมการนากลบมาแปรรปใชใหมเพยงรอยละ 22 ของปรมาณของเสยทเกดขน และอตสาหกรรมยางทมการนากลบมาใชประโยชนรอยละ 34 ของปรมาณของเสยทเกดขน โดยในจานวนนเปนการนาซากยางรถยนตมาเผาเปนเชอเพลงในเตาเผาปนซเมนตประมาณ 15,600 ตน หรอรอยละ 3 ของปรมาณของเสยทเกดขน (ตารางท 18 รปท 36)

11.3612.41 11.5513.0412.88

11.08

14.56

7.228.458.26

7.088.35

5.305.47

0

2

4

6

8

10

12

14

16

2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551ป พ.ศ.

ปรมาณ (ลานตน)

ปรมาณของเสยทเกดขน ปรมาณการใชประโยชน


ตารางท 18 ปรมาณการใชประโยชนของเสยทเปนวสดรไซเคลในภาคอตสาหกรรม ป 2551

ประเภท

ปรมาณ ของเสยท เกดขน (ตน)

ปรมาณการนากลบใชประโยชน

วธการ ซอขาย

ในชมชน

(ตน)

ซอขาย/แลกเปลยน

ระหวางอตสาหกรรม

(ตน)

รวม

ตน รอยละ

แกว 1,661,550 760,000 200,000 960,000 58 แปรรปใชใหม

250,000 250,000 15 ใชซา

กระดาษ 3,164,000 950,000 963,400 1,913,400 60 แปรรปใชใหม

พลาสตก 2,288,800 371,000 125,000 496,000 22 แปรรปใชใหม

เหลก 3,382,000 902,400 2,141,400 3,043,800 90 แปรรปใชใหม

อะลมเนยม 463,600 95,000 255,000 350,000 75 แปรรปใชใหม ยาง 595,040 - 101,000 101,000 17 แปรรปใชใหม

86,100 86,100 14 ใชซา

15,600 15,600 3 เชอเพลง

รวม 11,554,990 3,078,400 4,137,500 7,215,900 62 ทมา : ประมวลขอมลจากกลมอตสาหกรรมแกวและกระจก กลมอตสาหกรรมเยอและกระดาษ สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย สถาบนเหลก


69

51

21

94

71

28

70

60

21

91

75

28

73

60

22

90

75

34

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

แกว กระดาษ พลาสตก เหลก อะลมเนยม ยางสดสวนการนาของเสยกลบมาใชประโยชน (รอยละ)

2549 2550 2551

รปท 36 สดสวนการนาของเสยภาคอตสาหกรรมกลบมาใชประโยชน ป 2549-2551 ทมา : ประมวลขอมลจากกลมอตสาหกรรมแกวและกระจก กลมอตสาหกรรมเยอและกระดาษ สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย สถาบนเหลก



การลด คดแยกและใชประโยชนจากขยะมลฝอยเปนอกหนงวธการทชวยลดปญหาขยะมลฝอยโดยความรวมมอของทกภาคสวนทงผประกอบการ ผบรโภค ภาครฐสวนกลาง และองคกรปกครองสวนทองถน รวมทงความรวมมอภาครฐและเอกชน (Public Private Partnership) ในป 2551 มความรวมมอจากหลายภาคสวนในการดาเนนกจกรรมการลด คดแยกและใชประโยชนขยะมลฝอย อาท กรมควบคมมลพษรวมกบเทศบาลเมองหวหน ดาเนนโครงการเสรมสรางประสทธภาพการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอยและของเสยอนตรายจากชมชนในพนทเทศบาลเมองหวหนปท 2 ซงเปนโครงการขยายผลตอเนองจากป 2550 โดยรวมปฏบตการลด คดแยกขยะมลฝอยและนาขยะมลฝอยทมศกยภาพกลบไปใชประโยชน รวมทงการสงเสรมการสนบสนนการดาเนนงานของผประกอบอาชพรบซอของเกา ซงเปนกลมอาชพทมบทบาทสาคญในการสนบสนนการดาเนนงานดาน 3Rs (Reduce Reuse และ Recycle) เพอเพมศกยภาพการจดการขยะมลฝอยแบบครบวงจร

กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม รวมกบสถาบนการจดการบรรจภณฑเพอสงแวดลอม สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย ดาเนนโครงการธนาคารวสดรไซเคลเฉลมพระเกยรต 80 พรรษา 80 ชมชน ซงเปนกจกรรมหนงทสงเสรมการคดแยกขยะในระดบครวเรอนเพอนากลบมาใชประโยชนใหม จากผลการดาเนนงานระหวางเดอนตลาคม 2550 - มถนายน 2551 มการรวบรวมปรมาณขยะรไซเคลไดประมาณ 1,000 ตน และในป 2551 รวมกบสานกงานสงแวดลอมภาคท 1-16 และสานกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวด 75 จงหวด และกรงเทพมหานคร จดการประกวดธนาคารขยะรไซเคล เพอมอบรางวลใหเปนขวญกาลงใจในการดาเนนกจกรรม และเปนการยกยอง ชมเชยโรงเรยนทสามารถดาเนนงานกจกรรมธนาคารขยะรไซเคลไดอยางโดดเดน ควรแกการเปนแบบอยางใหกบโรงเรยนอน

กรงเทพมหานคร ไดดาเนนโครงการ/กจกรรมเพอลดปรมาณขยะรไซเคลและขยะอนทรย เชน โครงการชมชนนารองคดแยกมลฝอยรไซเคล ในพนท 50 เขต จานวน 100 แหง สถานรบมลฝอย รไซเคลรายยอยของสานกงานเขต จานวน 49 แหง โครงการสงเสรมการแปรรปขยะเศษอาหารเปนขยะหอม ในพนท 50 เขต นอกจากนยงมโครงการสงเสรมการแปรรปขยะเศษอาหารเปนปยอนทรย ซงรวมมอกบเมองคตะควชว ประเทศญปน โครงการ/กจกรรมตางๆ เหลานไดรบความรวมมอเปนอยางดจากสถาบนการศกษา สถานพยาบาล ธนาคาร โรงแรม หางสรรพสนคา มนมารท ตลาด วด และศาสนสถาน ชมชน หมบานจดสรร และภาคเอกชน

บรษท เชฟรอนประเทศไทยสารวจและผลต จากด ดาเนนโครงการ “การจดการขยะแบบมสวนรวมในโรงเรยน 12 โรงเรยนพนธมตร” ตอเนองมาตงแต ป 2547 เพอกระตนใหนกเรยน อาจารยและชมชนรอบขางโรงเรยน เหนความสาคญของการจดการขยะแบบมสวนรวม โดยมการดาเนนกจกรรมธนาคารวสดรไซเคล งานประดษฐจากขยะทวไปและขยะรไซเคล ปยหมกชวภาพ นาหมกชวภาพ จากเศษพช ผก ผลไม นายาเอนกประสงคจากนาสกดชวภาพ แปลงเกษตรและบอเลยงปลาเพอเปนอาหารกลางวน และจาหนายใหกบชมชน ในป 2551 กจกรรมธนาคารวสดรไซเคล มปรมาณการรบซอขยะรไซเคลประมาณ 1,318.50 กโลกรม


สถาบนการจดการบรรจภณฑเพอสงแวดลอม สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย ไดดาเนนโครงการสงเสรมการคดแยกวสดรไซเคลโดยเทศบาล โครงการจดการวสดรไซเคลในมหาวทยาลย ธรรมศาสตร ศนยรงสต โครงการจดการวสดรไซเคลในหมบานจดสรร โครงการจดการวสดรไซเคลในสานกงานของสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย โครงการความรวมมอตงจด Drop-off กบหางสรรพสนคาและรานสะดวกซอเพอการกศล และโครงการประกวดธนาคารขยะรไซเคลในโรงเรยนรวมกบกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม สามารถรวบรวมวสดรไซเคลไดทงหมดประมาณ 1,567 ตน นอกจากนยงไดดาเนนโครงการธนาคารวสดรไซเคลในพนทเทศบาลเมองหวหน และรวบรวมขยะมลฝอยรไซเคลไดประมาณ 54 ตน

มลนธเพอการพฒนาสงแวดลอมและพลงงาน รวมมอกบกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และองคการบรหารสวนจงหวดภเกต ดาเนนกจกรรมลด คดแยกขยะมลฝอย มขยะมลฝอยทนากลบมาใชประโยชนของพนทเทศบาลนครภเกต เทศบาลเมองปาตอง เทศบาลตาบลเทพกระษตร และองคการบรหารสวนตาบลเชงทะเล รวมประมาณ 36 ตนตอวน

บรษท เตดตรา แพค (ไทย) จากด รวมมอกบภาคสวนตางๆ รวบรวมกลองเครองดมหลงการบรโภค โดยไดรบความรวมมอจากรายการ “แจวรกษโลก” และจากรานรบซอของเกา รวมประมาณ 3,175 ตน และรวบรวมกลองเครองดมจากการบรโภคและจากอตสาหกรรมและการนาเขารวมประมาณ 11,292 ตน เพอนามารไซเคลเปนสมดเรยน และอปกรณเครองใชในการเรยน สาหรบบรจาค “หองสมดสเขยว” ใหกบโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดน


ของเสยอนตราย

การปรบปรงฐานขอมลของกรมควบคมมลพษทไดมการสารวจขอมลปรมาณการเกด ของเสยอนตรายจากชมชนและซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสเมอป 2550 และของกรมโรงงานอตสาหกรรมทไดปรบปรงระบบแจงขอมลปรมาณการขออนญาตเคลอนยายกากของเสยอตสาหกรรมผานทางระบบอเลกทรอนกสของกรมโรงงานอตสาหกรรม สงผลใหในป 2551 ปรมาณ ของเสยอนตราย14 มประมาณ 3.13 ลานตน เพมสงขนจากป 2550 ถงรอยละ 70 โดยเปนของเสยอนตรายจากชมชน15 0.68 ลานตน และของเสยอนตรายจากอตสาหกรรมประมาณ 2.45 ลานตน โดยของเสยอนตรายสวนใหญมากกวารอยละ 70 เกดขนในเขตกรงเทพมหานคร ปรมณฑล และภาคตะวนออก (ตารางท 19 รปท 37)

ตารางท 19 ปรมาณของเสยอนตรายแบงตามแหลงกาเนดและภมภาค ป 2550-2551 พนท ป 2550 ป 2551

อตสาหกรรม ชมชน อตสาหกรรม 1 ชมชน 2 รวม รอยละ

กทม. และปรมณฑล 0.3456 0.2638 0.4906 0.2618 0.7524 24 ภาคกลาง 0.1728 0.0307 0.3397 0.0870 0.4267 14 ภาคตะวนออก 0.5760 0.0405 1.5302 0.0572 1.5874 51 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 0.1152 0.0245 0.0463 0.1218 0.1681 5 ภาคเหนอ 0.1584 0.0266 0.035 0.0639 0.0989 3 ภาคใต 0.0720 0.0229 0.0121 0.0893 0.1014 3

รวม 1.4400 0.4090 2.4539 0.6810 3.1349 100 ทมา : 1. กรมโรงงานอตสาหกรรม : ปรมาณกากอตสาหกรรมทผกอกาเนด 2. กรมควบคมมลพษ : ประมาณการจากจานวนประชากร สถานประกอบพาณชยกรรมทวประเทศ โดยอาศยขอมลจากรายงาน

ฉบบสมบรณโครงการการสารวจชนดและปรมาณซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส ป 2550 หมายเหต : ป 2551 มการปรบปรงฐานขอมลของกรมโรงงานอตสาหกรรม และกรมควบคมมลพษ ทาใหมปรมาณของเสยอนตรายเพม

สงขนมากเมอเปรยบเทยบกบขอมลป 2550

14 ของเสยอนตราย (Hazardous Waste) หมายความถง ของเสยทมองคประกอบหรอปนเปอนหรอมลกษณะความเปนอนตราย ไดแก

ระเบดได ไวไฟ กอใหเกดปฏกรยารนแรง (ออกซไดซและเปอรออกไซด) มพษ กอใหเกดโรค กมมนตรงส กอใหเกดการเปลยนแปลงทางพนธกรรม กดกรอน กอใหเกดการระคายเคอง และอนตรายอยางอนไมวาจะเปนเคมภณฑ หรอสงอนใดทอาจทาใหเกดอนตรายแกบคคล สตว พช ทรพยสน หรอสงแวดลอม

15 ของเสยอนตรายจากชมชน (Community Generated Hazardous Waste) หมายความถง ของเสยอนตรายทมแหลงกาเนดจากบานเรอน

และสถานประกอบการพาณชยกรรมในชมชน เชน โรงแรม สนามบน ปมนามน รานถายรป และรานซกแหง ฯลฯ ซงตวอยางของเสยจาพวกน ไดแก ถานไฟฉาย หลอดไฟฟา แบตเตอรสาหรบรถยนต นามนหลอลนใชแลว เปนตน


รปท 37 ปรมาณของเสยอนตราย ป 2551 จาแนกตามรายภาค

ทมา : 1. กรมโรงงานอตสาหกรรม : ปรมาณกากอตสาหกรรมทผกอกาเนดทงหมด 2. กรมควบคมมลพษ : ประมาณการจากจานวนประชากร สถานประกอบพาณชยกรรมทวประเทศ โดยอาศยขอมลจากรายงาน

ฉบบสมบรณโครงการการสารวจชนดและปรมาณซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส ป 2550

ซากผลตภณฑเครองใชไฟฟา และอเลกทรอนกส

ของเสยอนตรายจากชมชน

เขตนคมอตสาหกรรม นอกเขตนคมอตสาหกรรม

ภาคเหนอ

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

ภาคกลาง

ภาคใต

ภาคตะวนออก

กรงเทพฯและปรมณฑล

3 %

5 %

14 % 51 %

24 %

3 %

294,838.42

25,335.67

1,235,336.17

31,850.32

0

200,000

400,000

600,000

800,000

1,000,000

1,200,000

1,400,000

1,600,000

อตสาหกรรม ชมชน


ของเสยอนตรายจากชมชน

ของเสยอนตรายจากชมชนทเกดขน 0.6810 ลานตน เปนของเสยอนตรายชมชน (รวมมลฝอยตดเชอ) 0.3586 ลานตน และซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส 0.3224 ลานตน ของเสยอนตรายจากชมชนเหลานเกดขนมากทสดในกรงเทพมหานครและปรมณฑลรอยละ 38 และภาคตะวนออก เฉยงเหนอรอยละ 18 (รปท 38)

รปท 38 ปรมาณของเสยอนตรายจากชมชน ป 2551 จาแนกตามรายภาค ทมา : กรมควบคมมลพษ : ประมาณการจากจานวนประชากร สถานประกอบพาณชยกรรมทวประเทศ โดยอาศยขอมลจากรายงานฉบบ

สมบรณโครงการการสารวจชนดและปรมาณซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส ป 2550

การจดการของเสยอนตรายจากชมชน นอกเหนอจากมลฝอยตดเชอ ยงคงเปนปญหาสาคญของ องคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) หลายแหง เนองจาก อปท. ยงขาดแนวทาง หลกเกณฑวธการและสถานทจดการมลฝอยอนตรายจากชมชนอยางถกวธ ดงนนมลฝอยอนตรายจากชมชนสวนใหญจงถกทงและกาจดรวมกบมลฝอยทวไปในสถานทกาจดมลฝอยของ อปท. ซงมไดถกออกแบบมาใหปองกนการปนเปอนของสารอนตรายทเปนองคประกอบในมลฝอยอนตรายจากชมชนสสงแวดลอม อาจกอใหเกดผลกระทบตอสขภาพอนามยของมนษยและสงแวดลอมได กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยกรมควบคมมลพษ ไดพฒนาแนวทางการจดการของเสยอนตรายจากชนชนทมงเนนการจดการแบบศนยรวมเชนเดยวกนกบมลฝอยทวไปตงแตป 2549-2550 โดยสงเสรมใหประชาชนคดแยกของเสยอนตรายจากชมชน และสนบสนนให อปท. เกบรวบรวมไปยงสถานทเกบกกและขนถายของเสยอนตรายจากชมชนทจดเตรยมขนและสงไปจดการยงสถานทจดการของเสยอนตรายจากอตสาหกรรมทไดรบอนญาตถกตองตามกฎหมาย แนวทางดงกลาวไดถกนามาถายทอดและขยายผลการดาเนนงานครอบคลมพนทกรงเทพมหานคร เทศบาลนครนนทบร เทศบาลนครพษณโลก เทศบาลขอนแกน และเทศบาลนครภเกต เพอพฒนาใหเปนศนยกลางหรอตนแบบสาหรบการเรยนรใหแก อปท. อนในแตละภมภาค ซง อปท. ทเขารวมดาเนนการสามารถเกบรวบรวมของเสยอนตรายไดประมาณรอยละ 5-10 ของปรมาณทเกดขนในพนท และในป 2551-2552 ไดขยายการดาเนนการอยางตอเนองในพนทเทศบาลเมองฉะเชงเทรา เทศบาลเมองหวหน เทศบาลเมองทงสง เทศบาลเมองชยนาท เทศบาลนครระยอง เทศบาลนครสราษฎรธาน เทศบาลนครตรง เทศบาลนครหาดใหญ เทศบาลนครสงขลา และเทศบาลนครอดรธาน

148,298 113,542

38,156 48,857

25,336 31,850

64,636 57,202

36,929 26,930

45,259 43,999

0 50,000 100,000 150,000 200,000 250,000 300,000ตน

ก รงเทพฯ & ปรมณฑล





ภาคใต

ของเสยอนตรายจาก ชมชน ซากผลตภณฑ เค รอ งใชไฟฟาและอ เลกทรอนกส

38.4%

12.8%

8.4%

17.9%

9.4%

13.1%


การจดการซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสซงเปนของเสยอนตราย จากชมชนประเภทหนง กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ไดเสนอยทธศาสตรการจดการซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสเชงบรณาการใหคณะรฐมนตรพจารณาใหความเหนชอบเมอวนท 24 กรกฎาคม 2550 หลงจากใชเวลายาวนานถง 3 ป คณะอนกรรมการกากบการดาเนนงานตามยทธศาสตรฯ ภายใตคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต ไดแตงตงคณะทางานกาหนดและจดลาดบความสาคญของผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส ภายใตคณะอนกรรมการฯ ซงคณะทางานฯ ไดจดทาเกณฑและจดลาดบความสาคญของผลตภณฑเครองใชไฟฟาฯ 10 ประเภท ทควรไดรบการจดการอยางถกตองภายใตกฎหมายทเกยวของตอไป นอกจากนหนวยงานทเกยวของยงมการดาเนนงานตางๆ ตามแผนปฏบตการภายใตยทธศาสตรฯ อาท การสงเสรมการออกแบบผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสท เปนมตรตอสงแวดลอม การปรบปรงมาตรฐานผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสเพอจากดการใชสารอนตรายบางชนด ซงขณะนไดกาหนดเปนมาตรฐานทวไป (ภาคสมครใจ) การพฒนาเครอขายศนยปฏบตการทดสอบมาตรฐานผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส การพฒนาฐานขอมลผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสและซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส (รวมถงของเสยอนตรายจากชมชนดวย) ซงกรมควบคมมลพษจะนาฐานขอมลดงกลาวเผยแพรผานเวบไซตของกรมฯ (www.pcd.go.th) เพอใหหนวยงานตางๆ ทเกยวของนาขอมลไปใชประโยชนในการดาเนนงานทเกยวของตอไป กรณการจดการมลฝอยตดเชอ ซงมประมาณ 38,221 ตน เปนหนาทของ อปท. หรอสถานพยาบาลทเปนแหลงกาเนดมลฝอยตดเชอ ตองดาเนนการจดการมลฝอยตดเชอของตนตามขอกาหนดในกฎกระทรวงวาดวยการกาจดมลฝอยตดเชอ พ.ศ.2545 มลฝอยตดเชอสวนใหญจะถกกาจดในเตาเผามลฝอยตดเชอทมอยทวประเทศซงสามารถรองรบมลฝอยตดเชอไดประมาณ 900 ตน/วน โดยเปนเตาเผาของ อปท. 12 แหง รองรบมลฝอยตดเชอไดประมาณ 71.1 ตน/วน เตาเผาของสถานพยาบาลเอง 723 แหง แตละแหงสามารถรองรบมลฝอยตดเชอไดประมาณ 0.6 - 4.32 ตน/วน และเตาเผาของเอกชนทมอย 2 แหง ตงอยทนคมอตสาหกรรมบางปะอน จงหวดพระนครศรอยธยา รองรบมลฝอยตดเชอไดประมาณ 15 ตน/วน และนคมอตสาหกรรมบางป จงหวดสมทรปราการ รองรบมลฝอยตดเชอไดประมาณ 48 ตน/วน (เตาเผาขยะอตสาหกรรม) จากขอมลสถานการณการกาจดมลฝอยตดเชอของกรมสนบสนนบรการสขภาพ กระทรวงสาธารณสข พบวา มเตาเผามลฝอยตดเชอของสถานพยาบาลประมาณรอยละ 65 ทอยในสภาพด/พอใชงานได สวนทเหลอมสภาพชารดหรอเสอมสภาพไมสามารถใชงานได และพบวารอยละ 60 สถานพยาบาลจดการมลฝอยตดเชอโดยใชเตาเผามลฝอยตดเชอของตนเอง สวนทเหลอไดจดสงใหองคกรปกครองสอนทองถนและเอกชนเปนผกาจด สาเหตหลกมาจากสภาพเตาเผาทชารดหรอเสอมสภาพ และภาระคาใชจายในการเดนระบบเตาเผา ของเสยอนตรายจากอตสาหกรรม ของเสยอนตรายจากอตสาหกรรมทเกดขน 2.4539 ลานตน เปนของเสยอนตรายในนคมอตสาหกรรม 1.4128 ลานตน และของเสยอนตรายภายนอกนคมอตสาหกรรม 1.0411 ลานตน ของเสย


อนตรายจากอตสาหกรรมเหลานเกดขนมากทสดในภาคตะวนออก รอยละ 62 และกรงเทพมหานครและปรมณฑล รอยละ 20 (รปท 39) การจดการของเสยอนตรายจากอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรมโดยกรมโรงงานอตสาหกรรม การนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย และสานกงานอตสาหกรรมจงหวดเปนหนวยงานกากบดแลการดาเนนงานจดการของเสยทเกดจากการประกอบกจการโรงงานอตสาหกรรมทวประเทศ จากการรวบรวมและสอบถามขอมลปรมาณของเสยอนตรายจากอตสาหกรรมของหนวยงานกากบดแล และเอกชนผรบจดการกากของเสยจากอตสาหกรรม พบวา ในป 2551 มปรมาณของเสยอนตรายไดรบการจดการประมาณ 1.836 ลานตน หรอคดเปนรอยละ 75 ของปรมาณของเสยอนตรายจากอตสาหกรรมทคาดวาจะเกดขน (ตารางท 20)

รปท 39 ปรมาณของเสยอนตรายจากอตสาหกรรม ป 2551 จาแนกตามรายภาค ทมา : กรมโรงงานอตสาหกรรม

ตารางท 20 การจดการของเสยอนตรายจากอตสาหกรรม ป 2551

วธการจดการของเสยอนตราย ปรมาณ (ตน/ป) รอยละ 1 ฝงกลบอยางปลอดภย 318,500.82 17.35

2.เผาทาลายในเตาปนซเมนตและเตาเผาของเสยอนตราย 151,468.59 8.25

3.รไซเคลในประเทศ 1,074,931.43 58.55

4.รไซเคลตางประเทศ 218,618.14 11.91

5.คดแยกและเกบรวบรวมในโรงงาน 1,224.04 0.07

6.อนๆ 71,330.46 3.88

รวม 1,836,073.48 100 ทมา : กรมโรงงานอตสาหกรรม

400,054

90,572

279,88359,864

294,838

1,235,33646,320

5

8,16726,796

11,878

226

0 200,000 400,000 600,000 800,000 1,000,000 1,200,000 1,400,000

ตนกรงเทพฯ & ปรมณฑล





ภาคใต

นอกนคมอตสาหกรรม ในนคมอตสาหกรรม

(13.8%)

(62.4%)

(1.9%)

(20%)

(1.4%)

(0.5%)


ภายหลงประกาศกระทรวงอตสาหกรรมเรอง การกาจดสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลว พ.ศ.2548 มผลบงคบใชเมอ 26 เมษายน 2549 พบวาจนถงสนป 2551 มหนวยงานทขอรบหมายเลขประจาตวจาตว 13 หลกเพอเขาระบบแสดงขอมลการขนสงกากอตสาหกรรมของกรมโรงงานอตสาหกรรม จานวนรวมทงสน 8,159 ราย เพมจากป 2550 จานวน 1,081 ราย ตามตารางท 21

ตารางท 21 หนวยงานทขอรบหมายเลขประจาตว 13 หลก เพอเขาระบบแสดงรายการกากอตสาหกรรมทวประเทศ

หนวย : ราย

ประเภท ป 2548 ป 2549 (สะสม)

ป 2550 (สะสม)

ป 2551 (สะสม)

เพมขนจาก ป 2550

ผกอกาเนดของเสยอนตราย 2,809 4,236 5,396 6,261 865 ผขนสงของเสยอนตราย 485 981 1,279 1,425 146 ผเกบรวบรวม บาบดและกาจดของเสยอนตราย 184 317 403 473 70

รวม 3,478 5,534 7,078 8,159 1,081 ทมา : กรมโรงงานอตสาหกรรม (ขอมล ณ ธนวาคม 2551)

จากขอมลหนวยงานทขอรบหมายเลขประจาตว 13 หลก เพอเขาระบบแสดงรายการกากอตสาหกรรมทวประเทศขางตน พบวาจนถงปจจบน มจานวนผทแสดงตนเปนผกอกาเนดของเสยอนตราย เพยง 6,261 ราย หรอประมาณรอยละ 31.34 (จากจานวนโรงงานจาพวกท 2 และ 3 ทงหมดจานวน 84,195 โรงงาน แสดงใหเหนวายงมผประกอบการทเปนผกอกาเนดกากอตสาหกรรมบางสวนไมมการแจงรายงานขอมลการจดการกากอตสาหกรรมกลบมายงหนวยงานกากบดแล ซงไดแก กรมโรงงานอตสาหกรรม และการนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย นอกจากน จากขอมลของกรมโรงงานอตสาหกรรม เกยวกบสถานทตงของ สถานทรบจดการกากอตสาหกรรมทใหบรการอยในปจจบน สวนใหญกระจายตวอยในพนทภาคกลางและภาคตะวนออก ทาใหโรงงานอตสาหกรรมทเปนผกอกาเนดของเสยอนตรายทตงอยบรเวณภาคอนๆ เชน ภาคใต ภาคเหนอ และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ตองเพมภาระคาใชจายในการขนสงกากอตสาหกรรมเพอนาไปกาจดเพมขนสงมาก ซงโรงงานขนาดเลกบางแหงไมสามารถแบกรบคาใชจายในสวนนได เปนผลใหกากอตสาหกรรมบางสวนยงคงถกเกบอยภายในบรเวณโรงงานเหลานนหรอบางสวนมการนาไปทงยงพนททหางไกลจากชมจนกอใหเกดเปนปญหาการลกลอบทงของเสยอนตรายตามทปรากฏเปนขาวใหทราบอยอยางตอเนอง จากปญหาดานการจดการกากของเสยอตสาหกรรมขางตน กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงรวมกบกระทรวงอตสาหกรรม แตงตงคณะทางานเพอรวมมอดานการจดการกากอตสาหกรรมภายใตคณะอนกรรมการประสานการจดการสงแวดลอมและอตสาหกรรม ตงแตป 2550 และในป 2551 คณะทางานเพอรวมมอดานการจดการกากอตสาหกรรม ไดดาเนนงานเพอแกไขปญหาการจดการกากอตสาหกรรม อาท การแกไขกฎหมายและกฎระเบยบทเกยวของกบการบรหารจดการกากอตสาหกรรม การประชาสมพนธสงเสรมใหโรงงานผกอกาเนดกากอตสาหกรรมเขาสระบบการรายงานขอมลแกกรมโรงงานอตสาหกรรม การจดทาขนตอนการประสานการจดการกากของเสยระหวาง


หนวยงาน (Working Procedure) การเสนอแนะแนวทางในการแกไขปญหาการลกลอบทงกากของเสย การเชอมโยงการแจงขอมลการบรหารจดการกากอตสาหกรรมใหกบหนวยงานทองถน การกระจายอานาจการบรหารจดการกากอตสาหกรรมใหกบหนวยงานอน การตดตงและใชงานระบบการตดตามการขนสงกากของเสยอตสาหกรรม (GPS) กลไกทางการเงนในการบาบดฟนฟพนทปนเปอนกากของเสย รวมถงการดาเนนการทางกฎหมายเพอนาผกระทาความผดมาชดใชคาเสยหายทเกดขนการดาเนน การจดการกากของเสยทถกลกลอบทงในพนทจงหวดระยองและจงหวดสมทรสาคร เปนตน นอกจากน กระทรวงอตสาหกรรมไดมอบหมายใหบรษท อคคปราการ จากด เขามาบรหารจดการศนยบรหารจดการวสดเหลอใชอตสาหกรรม (เตาเผาขยะอตสาหกรรม) นคมอตสาหกรรมบางป จงหวดสมทรปราการ ตามกฎหมายวาดวยการใหเอกชนเขารวมงานหรอดาเนนการในกจการของรฐ เปนเวลา 20 ป เรมดาเนนการตงแต 11 กมภาพนธ 2551 ซงศนยฯ แหงนมขดความสามารถในการจดการวสดเหลอใชอตสาหกรรมประมาณ 48 ตนตอวน และพรอมทจะใหบรการกาจดของเสยอนตรายจากอตสาหกรรมประเภทของเสยสารอนทรยทเปนของเหลว กากตะกอน (Sludge) รวมทงมลฝอยตดเชอและของเสยอนตรายจากชมชน

สาหรบการดาเนนงานตามพนธกรณอนสญญาบาเซลวาดวยการเคลอนยายขามแดนของของเสยอนตรายและการกาจด ซงมหนวยงานทท รบผดชอบรวมกน ไดแก กรมโรงงานอตสาหกรรม ในฐานะหนวยงานผมอานาจ (Competent Authority) มหนาทในการพจารณาอนญาตการเคลอนยายขนสงของเสยอนตรายทมการขออนญาตนาเขา - สงออกของเสยอนตรายจากผประกอบการตางๆ และ กรมควบคมมลพษ ในฐานะศนยประสานงานอนสญญาบาเซล (Focal Point) และมหนวยงานสนบสนนอนๆ เชน กรมศลกากร กรมการขนทางนาและพาณชยนาว ฯลฯ โดยในป 2551 กรมควบคมมลพษ ไดจดทาระบบเครอขายขอมลศนยประสานงานอนสญญาบาเซลของประเทศไทยเพอเผยแพรขอมลทเกยวของกบอนสญญาบาเซลและของเสยอนตราย ผานเวบไซต http://basel.pcd.go.th หรอ http://www.pcd.go.th นอกจากน คณะผแทนของประเทศไทย ซงมปลดกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เปนหวหนาคณะผแทน ไดนาเจาหนาทจากกรมควบคมมลพษ กรมโรงงานอตสาหกรรม และหนวยงานทเกยวของ เขารวมการประชมใหญภาคอนสญญาบาเซล สมยท 9 (COP 9) ณ กรงบาหล สาธารณรฐอนโดนเซย เมอวนท 23-27 มถนายน 2551 โดยการประชมเนนเรอง “Waste Management for Human Health and Livelihood” (การจดการของเสยเพอสขภาพอนามยและความเปนอยทดของมนษย) และทประชมไดมมตรบรอง “Bali Declaration on Waste Management for Human Health and Livelihood” (ปฏญญาบาหลวาดวยการจดการของเสยเพอสขภาพอนามยและความเปนอยทดของมนษย) เพอเนนการคมครองสขภาพอนามยและความเปนอยทดของมนษย แสดงความยดมนในหลกการของอนสญญาบาเซล ในการจดการของเสยอนตรายทเปนมตรตอสงแวดลอม ความรวมมอกบอนสญญารอตเตอรดมและสตอกโฮลม และการปฏบตตามแผนกลยทธบาหลวาดวยการสนบสนนเทคโนโลยและการเสรมสรางขดความสามารถ รวมทงการสนบสนนการพฒนาอยางยงยนตามเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ (Millennium Development Goals)


สารอนตราย

ในป 2551 มการนาเขาสารเคมจากตางประเทศและผลตในประเทศประมาณ 29.40 ลานตน โดยเปนสารเคมทนาเขาจากตางประเทศประมาณ 5.35 ลานตน (สารเคมในกลมสารอนทรย 2.05 ลานตน และกลมสารอนนทรย 3.30 ลานตน) และสารเคมทผลตภายในประเทศจากโรงงานทประกอบกจการเกยวกบเคมภณฑ สารเคมหรอวตถอนตราย (ลาดบท 42(1)) ประมาณ 24.05 ลานตน เมอเปรยบเทยบกบป 2550 พบวาการนาเขาสารเคมเพมขนรอยละ 3.88 แตการผลตในประเทศลดลงรอยละ 3.99 (รปท 40)

3.37 3.54 4.59 5.38 4.6 4.81 5.22 5.26 5.15 5.35

9.87

14.23

24.74

28

22.3 24.6826.81 24.08 25.05 24.05

0

5

10

15

20

25

30

35

40

2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 ป

ลานตน

ปรมาณการนาเขา ปรมาณการผลต

รปท 40 การนาเขาและผลตสารเคมในประเทศไทยตงแตป 2542–2551 ทมา : 1. ขอมลปรมาณการนาเขาสารเคม ประมวลผลจากสถตปรมาณการนาเขาสารเคมของกรมศลกากร www.customs.go.th 2. ปรมาณการผลตหมายถง ปรมาณการผลตทโรงงานแจงตอกรมโรงงานอตสาหกรรมและการนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย ป

2551 (คาดการณจากขอมลปรมาณการผลตสารเคมของโรงงานประเภทท 42(1) สานกวตถอนตราย กรมโรงงานอตสาหกรรม)

สารเคมในกลมสารอนทรยและสารอนนทรยทมการนาเขาในป 2551 ทมปรมาณมากกวา 1 แสนตน คอ ไดโซเดยมคารบอเนต (Disodium carbonate) เมทานอล (Methanol : methyl alcohol) พารา-ไซลน (p-Xylene) เอทลนไดคลอไรด (Ethylene dichloride) แอมโมเนยชนดทปราศจากนา (Anhydrous ammonia) เอทลน (Ethylene) กรดซลฟรก (มากกวา 50% w/w) (Sulphuric acid more than 50%w/w) เอทลนไกลคอล (Ethylene glycol) ฟนอล (Phenol: hydroxyl benzene) และ 4,4’-ไอโซ โพรพลดนไดฟนอล (4,4’-isopropylidenediphenol and salts ) และอะครโลไนทรล (Acrylonitrile) (ตารางท 22)


ตารางท 22 ปรมาณการนาเขาสารเคมในกลมสารอนทรยและกลมสารอนนทรยทมปรมาณมากกวา 1 แสนตน ในป 2551 ลาดบ รายการ ปรมาณ (ตน) หนวยงานรบผดชอบ

1 ไดโซเดยมคารบอเนต (Disodium carbonate) 490,318.72 - 2 เมทานอล (เมทลแอลกอฮอล) (Methanol : methyl alcohol) 444,693.90 กรมโรงงานอตสาหกรรม 3 พารา-ไซลน (p-Xylene) 307,441.95 - 4 เอทลนไดคลอไรด (ไอเอสโอ) (1, 2-ไดคลอโรอเทน)

(Ethylene dichloride) 281,498.22 กรมโรงงานอตสาหกรรม

5 แอมโมเนยชนดทปราศจากนา (Anhydrous ammonia) 266,187.58 กรมโรงงานอตสาหกรรม 6 เอทลน (Ethylene) 210,259.93 - 7 กรดซลฟรก (มากกวา 50% w/w) (Sulphuric acid more

than 50%w/w) 206,451.16 กรมโรงงานอตสาหกรรม

8 เอทลนไกลคอล (อเทนไดออล) (Ethylene glycol) 188,203.87 - 9 ฟนอล (Phenol : hydroxyl benzene) 180,862.02 กรมโรงงานอตสาหกรรม 10 4, 4'-ไอโซโพรพลดนไดฟนอล (4,4’-isopropylidenediphenol

and salts )

137,132.55 -

11 อะครโลไนทรล (Acrylonitrile) 130,903.34 กรมโรงงานอตสาหกรรม ทมา : ประมวลผลจากสถตการนาเขาสารเคม กรมศลกากร www.customs.go.th หมายเหต : หนวยงานรบผดชอบตามพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ.2535 เครองหมาย – หมายถง สารเคมไมถกควบคมตามพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ.2535

สารเคมทนาเขาทงหมด 1,151 รายการ มสารเคมทเปนวตถอนตรายตามพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ.2535 จานวน 211 รายการ ปรมาณนาเขารวม 2.63 ลานตน หรอรอยละ 49 ของปรมาณนาเขาทงหมด โดยวตถอนตรายทมการขออนญาตนาเขามากทสดอยในความรบผดชอบของกรมโรงงานอตสาหกรรม 117 รายการ รองลงมาคอ กรมวชาการเกษตร 48 รายการ สานกงานคณะกรรมการอาหารและยา 9 รายการ กรมประมง 4 รายการ และสานกงานปรมาณเพอสนต 3 รายการ สวนทเหลออก 30 รายการเปนวตถอนตรายทอยในความรบผดชอบรวมกนของหนวยงานสองหนวยงาน (ตารางท 23) อยางไรกตาม พบวา มสารเคมอนทไมไดถกควบคมตามพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ.2535 อก 940 รายการ ดงนน หนวยงานทรบผดชอบตามพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ.2535* ควรมการกาหนด

* หนวยงานรบผดชอบควบคมวตถอนตรายตามพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ.2535 มจานวน 7 หนวยงาน 5 กระทรวง แบงหนาทความรบผดชอบของหนวยงานตามวตถประสงคของการนาวตถอนตรายไปใช ดงน (1) กรมโรงงานอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม รบผดชอบวตถอนตรายทนาไปใชทางอตสาหกรรม (2) สานกงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสข รบผดชอบวตถอนตรายทนาไปใชในบานเรอน หรอทางสาธารณสข (3) กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ รบผดชอบวตถอนตรายทนาไปใชในทางเกษตร ยกเวนผลตภณฑทใชในทางการ

ประมงและการเพาะเลยงสตวนา (4) การประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ รบผดชอบวตถอนตรายทนาไปใชในทางการประมงและการเพาะเลยงสตวนา (5) กรมปศสตว กระทรวงเกษตรและสหกรณ รบผดชอบวตถอนตรายทนาไปใชในทางการปศสตว (6) สานกงานปรมาณเพอสนต กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย รบผดชอบวตถอนตรายทเปนสารรงส (7) กรมธรกจพลงงาน กระทรวงพลงงาน รบผดชอบวตถอนตรายทเปนกาซปโตรเลยมเหลวและนามนเชอเพลง


แนวทาง มาตรการหรอนโยบายในการดาเนนการควบคมสารเคมดงกลาว เพอใหการจดการสารเคมในประเทศครอบคลมไดอยางกวางขวางและมประสทธภาพยงขน

ตารางท 23 ปรมาณนาเขาสารเคมหรอวตถอนตรายภายใตพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ.2535 ป 2551 จาแนกตามหนวยงานทรบผดชอบ

ลาดบ หนวยงานรบผดชอบ รายการ ปรมาณ (ตน) รอยละ

1 กรมโรงงานอตสาหกรรม 117 1,998,446.72 75.90 2 กรมวชาการเกษตร 48 7,115.63 0.27 3 สานกงานคณะกรรมการอาหารและยา 9 26,767.62 1.02 4 กรมประมง 4 26,959.47 1.02 5 สานกงานปรมาณเพอสนต 3 9.54 0.00 6 รบผดชอบตงแตสองหนวยงานขนไป 30 573,863.36 21.79 รวม 211 2,633,154.22 100.00

ทมา : ประมวลผลจากขอมลสถตการนาเขาสารเคม กรมศลกากร www.customs.go.th

สารเคมหรอวตถอนตรายตามพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 ทมการนาเขาสงสด 10 อนดบแรก ประกอบดวย วตถอนตรายจากภาคอตสาหกรรมไดแก เมทานอล เอทลนไดคลอไรด แอมโมเนยชนดปราศจากนา กรดซลฟรก (มากกวา 50% w/w) ฟนอล อะครโลไนไทรล อะซโตน สไตรน ไวนลอะซเตท และโซเดยมไฮดรอกไซด (20%หรอมากกวา) ตามลาดบ (ตารางท 24) และวตถอนตรายจากภาคเกษตรกรรม ไดแก บวทาคลอร โพรพานล เมทลโบรไมด คลอรไฟรฟอส ไกลโฟเสท บวทลนไกลคอล คารแทปไฮโดรคลอไรด คอปเปอรไฮดรอกไซด 2,4-ไดคลอโรฟนอกซ-อะซตกแอซด และเอทลนไดโบรไมด ตามลาดบ (ตารางท 25)

ตารางท 24 สารเคมทจดเปนวตถอนตราย (ในกลมสารอนทรยและอนนทรย) จากภาคอตสาหกรรม ตามพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ.2535 ทมการนาเขาสงสด 10 อนดบแรกในป 2551 ลาดบ ชอสารเคม ปรมาณ (ตน)

1 เมทานอล (Methanol : Methyl alcohol) 444,693.90 2 เอทลนไดคลอไรด (Ethylene dichloride) 281,498.22 3 แอมโมเนยชนดปราศจากนา (Anhydrous ammonia) 266,187.58 4 กรดซลฟรก (มากกวา 50% w/w) (Sulphuric acid more than 50%w/w) 206,451.16 5 ฟนอล (Phenol) 180,862.02 6 อะครโลไนไทรล (Acrylonitrile) 130,903.34 7 อะซโตน (Acetone) 68,738.02 8 สไตรน (Styrene monomer) 66,015.44 9 ไวนลอะซเตท (Vinyl acetate) 28,998.75 10 โซเดยมไฮดรอกไซด (20%หรอมากกวา) (Sodium acetate more than 20%w/w) 26,320.31

ทมา : ประมวลผลขอมลสถตการนาเขาสารเคม กรมศลกากร www.customs.go.th


ตารางท 25 สารเคมทจดเปนวตถอนตราย(ในกลมสารอนทรยและอนนทรย) ภาคเกษตรกรรม ตามพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ.2535 ทมการนาเขาสงสด 10 อนดบแรกในป 2550 ลาดบ ชอสารเคม ปรมาณ (ตน)

1 บวทาคลอร (Butachlor) 1,842.13 2 โพรพานล (Propanil) 1,197.50 3 เมทลโบรไมด (Methyl bromide) 512.00 4 คลอรไฟรฟอส (Chlorpyrifos) 469.29 5 ไกลโฟเสท (Glyphosate) 400.00 6 บวทลน ไกลคอล (Butylene glycol) 332.50 7 คารแทปไฮโดรคลอไรด (Cartap hydrochloride) 326.30 8 คอปเปอรไฮดรอกไซด (Copper hydroxide) 304.69 9 2,4-ไดคลอโรฟนอกซอะซตกแอซด (2,4-Dichlorophenoxyacetic acid : 2,4-D) 276.60 10 เอทลน ไดโบรไมด (Ethylene dibromide) 198.37

ทมา : ประมวลผลขอมลสถตการนาเขาสารเคม กรมศลกากร www.customs.go.th

ผลกระทบตอสขภาพอนามยจากการไดรบพษจากสารอนตราย

ขอมลสถานการณระบบเฝาระวงโรคของสานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค รายงานในป 2551 มผปวยไดรบพษจากสารอนตราย 1,868 ราย เพมขนจากปทผานมา 283 ราย หรอรอยละ 18 ผปวยทไดรบพษ จาแนกเปนผปวยจากสารอนตรายดานอตสาหกรรม 226 ราย และผปวยจากสารเคมปองกนกาจดศตรพชและสตว 1,642 ราย เมอเปรยบเทยบกบป พ.ศ.2550 พบวา มผทไดรบพษจากสารอนตรายเพมขนรอยละ 18 (ตารางท 26)

ตารางท 26 จานวนผปวยและเสยชวตจากการไดรบสารอนตราย ตงแตป 2542-2551 หนวย : ราย

สารอนตราย ป 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551

สารอนตราย ทางการเกษตร

ปวย 4,171 3,109 2,653 2,571 2,342 1,864 1,321 1,251 1,286 1,642

เสยชวต 33 21 15 11 9 9 - - - -

สารอนตราย ทางอตสาหกรรม

ปวย 365 1,177 280 180 157 853 319 201 300 226

เสยชวต 1 4 - - - 1 - - 1 -

รวม

ปวย 4,536 4,286 2,933 2,751 2,499 2,717 1,640 1,452 1,586 1,868

เสยชวต 34 25 15 11 9 10 - - 1 -

รอยละของการเพมขน/ลดลง

ผปวย - -6 -31.56 -6.20 -9.16 +8.72 -39.63 -11.46 +9.23 +17.78

เสยชวต - -26.47 -40.00 -26.67 -18.18 +11.11 - - - -

ทมา : ขอมลจากระบบการเฝาระวงโรค สานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข, 2551


ผลกระทบตอสขภาพอนามยจากการไดรบพษจากสารอนตรายดานอตสาหกรรม

สานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค รายงานผไดรบพษจากสารอนตรายดานอตสาหกรรมในป 2551 มผปวย 226 ราย จาแนกเปน 4 กลมคอ พษจากสารปโตรเลยม (เชน เบนซน โทลอน และ ไซลน) 121 ราย พษจากแกสและไอระเหย (เชน คารบอนไดออกไซด คารบอนมอนอกไซด มเทน ซลเฟอรไดออกไซด คลอรน แอมโมเนย และอะเซททลน) 43 ราย และพษจากโลหะหนก (เชน แมงกานส ปรอท อารเซนก และตะกว) 62 ราย จากขอมลดงกลาว มผปวยลดลงจากป 2550 จานวน 74 ราย คดเปนรอยละ 25 ซงอาจเปนผลมาจากในปจจบนโรงงานอตสาหกรรมใหความสาคญในดานความปลอดภยในการปฏบตงานของคนงานเพมขน รวมทงไดมการฝกอบรมเกยวกบการปฏบตงานในโรงงานอตสาหกรรม อาท การใชอปกรณปองกนตวเอง หลกสตรเกยวกบความปลอดภยและสขภาพอนามย

ผปวยทไดรบพษจากสารอนตรายทางดานอตสาหกรรมสงสดคอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ม 71 ราย รองลงมาคอ ภาคเหนอ 62 ราย ภาคตะวนออก 33 ราย ภาคใต 32 ราย และภาคกลาง 28 ราย ตามลาดบ (รปท 41) มเฉพาะภาคเหนอทมจานวนผปวยทไดรบพษจากสารอนตรายดานอตสาหกรรมเพมขนจากป 2550 ในขณะทภาคอนๆ มจานวนผปวยลดลงโดยเฉพาะอยางยงภาคกลางทมผปวยลดลงมากทสดถงรอยละ 68 จงหวดทมผปวยสงสด 10 อนดบแรก คอ จงหวดเชยงใหม ปราจนบร ศรสะเกษ อดรธาน สราษฎรธาน อบลราชธาน ระยอง ตาก หนองบวลาภ และสรนทร

85

50

4137

88

71

62

33 3228

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

ภาคตะวนอ

อกเฉยงเหน

อภาคเห

นอภาคต

ะวนออก ภาคใ

ตภาคก

ลาง

จานวน (ราย)

2550 2551

รปท 41 ผปวยเนองจากไดรบพษจากสารเคมดานอตสาหกรรม ป 2550-2551 จาแนกตามรายภาค

ทมา : ประมวลผลขอมลการเจบปวยรายจงหวดจากสานกระบาดวทยา กระทรวงสาธารณสข, 2551

ผลกระทบตอสขภาพอนามยจากการไดรบพษจากสารอนตรายดานเกษตรกรรม

ผปวยทไดรบพษจากสารอนตรายทางดานเกษตรกรรม ในป 2551 มจานวน 1,642 ราย เพมขนจากปทผานมา 356 รายหรอรอยละ 28 สาเหตของการไดรบพษมาจากการจดการหรอการใช


สารเคมอยางไมถกตองอาท การใชสารเคมเกนปรมาณทกาหนดในฉลาก การไมระมดระวงตนเองขณะทาการผสมสารเคม แตงกายไมเหมาะสมในขณะปฏบตงาน จากอบตเหตระหวางปฏบตงาน

ผปวยทไดรบพษจากสารอนตรายทางดานเกษตรกรรมสงสดคอ ภาคเหนอม 883 ราย รองลงมาคอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 410 ราย ภาคตะวนออก 130 ราย ภาคกลาง 118 ราย และภาคใต 101 ราย ตามลาดบ (รปท 42) ซงมเพยงภาคกลางทมจานวนผปวยลดลงจากป 2550 ในขณะทภาคอนๆ มจานวนผปวยเพมขนโดยเฉพาะภาคเหนอทเพมขนถงรอยละ 50 จงหวดทมผปวยสงสด 10 อนดบแรก ไดแก จงหวดเชยงราย กาแพงเพชร ศรสะเกษ อตรดตถ นครสวรรค ชยภม สราษฎรธาน สโขทย อทยธาน และอดรธาน

385

590

100 60151

410

883

130 101 118

0100200300400500600700800900

1000

ภาคตะวนออ

กเฉยงเหนอ


ภาคตะวนออ

กภาคใต

ภาคก

ลาง

จานวน (ราย)

2550 2551

รปท 42 ผปวยเนองจากไดรบพษจากสารเคมดานเกษตรกรรม ป 2550-2551 จาแนกตามรายภาค ทมา: ประมวลผลขอมลการเจบปวยรายจงหวดจากสานกระบาดวทยา กระทรวงสาธารณสข, 2551


อบตภยจากสารเคม

อบตภยจากสารเคมนบเปนอบตภยทมความรนแรง สงผลกระทบตอชวตและทรพยสนของผทไดรบผลกระทบ ตลอดจนสงแวดลอมเปนอยางมาก จากสถตอบตภยจากสารเคมทกรมควบคมมลพษรวบรวมไว พบวา ในป 2551 มอบตภยจากสารเคม (รวมถงการลกลอบทงกากสารเคม) เกดขนทงสน 44 ครง การลกลอบทงกากสารเคมเกดเหตมากทสด 18 ครง รองลงมาเปนเหตทเกดในโรงงานอตสาหกรรมและโกดงเกบสารเคม 13 ครง การขนสงสารเคม 10 ครง และกรณอนๆ อก 3 ครง โดยเปนการเกดเหตจากสถานอนเชน สถานทฝงกลบขยะ นททกาลงดาเนนการกอสราง สถานประกอบการทไมใชโรงงานอตสาหกรรม (รปท 43) จากอบตภยทเกดขนทาใหมผไดรบบาดเจบ 254 ราย ผเสยชวต 4 ราย พนทเกดเหตบอยทสดคอ กรงเทพมหานครและปรมณฑล ระยอง ชลบร และกาญจนบร ตามลาดบ

10

10

8

13

9

18

3

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18

จานวน (ครง)

การขนสงสารเคม

ในโรงงาน&โกดงเกบสารเคม

การลกลอบทงกากสารเคม

กรณอนๆ

ป 2550 ป 2551

รปท 43 การเกดอบตภยจากสารเคมจากแหลงตางๆ ป 2550-2551 ทมา : กรมควบคมมลพษ, กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

อบตภยจากสารเคมทเกดขนในป 2551 เพมขนจากป 2550 ถง 15 ครง คดเปนรอยละ 51 มทงอบตภยขนาดเลกและขนาดใหญ อาท รถพวง 18 ลอชนกบรถบรรทกนามนเตา อาเภออนทรบร จงหวดสงหบร เมอวนท 29 ตลาคม 2551 และวนท 26 พฤศจกายน 2551 รถบรรทกกามะถนชนรถบรรทกปนทจงหวดราชบร ทาใหมผเสยชวต 3 ราย บาดเจบ 2 ราย และมกลนเหมนรบกวนชาวบานทอยในบรเวณใกลเคยง ในสวนของปญหาการลกลอบทงกากสารเคมยงเกดขนอยอยางตอเนองโดยเกดเหตสงขนจากป 2550 รอยละ 100 ซงอาจเปนผลมาจากภาวะเศรษฐกจถดถอยและผประกอบการบางรายตองการหลกเลยงคาใชจายในการกาจดซงมราคาสง และจะทราบวามการลกลอบนากากสารเคมมาทงกตอเมอไดรบแจงจากชาวบานทอาศยอยบรเวณใกลเคยง อยางไรกตาม ไดมความพยายามในการจดตงคณะกรรมการรวมจากหนวยงานทเกยวของ อาท กรมควบคมมลพษ กรมโรงงานอตสาหกรรม การนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย เพอหาแนวทางการปองกนและแกไขปญหาการลกลอบทงกากของเสยเชงบรณการตอไป


การตรวจสอบแหลงกาเนดมลพษและบงคบการตามกฎหมาย

การบงคบใชกฎหมายเกยวกบการสงเสรมและคมครองสงแวดลอมดานการควบคมมลพษม

กฎหมายทเกยวของเปนจานวนมาก แตมเพยง 2 ฉบบทไดใหอานาจทางราชการในการกาหนดมาตรฐานมลพษจากแหลงกาเนด ไดแก พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 และ พระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535 โดยหนวยงานทมอานาจในการควบคมกากบดแลและตรวจสอบแหลงกาเนดพษ คอ กรมควบคมมลพษ และกรมโรงงานอตสาหกรรม โดยมรายละเอยดดงน

1. พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 เปนกฎหมายหลกวาดวยการสงเสรมและคมครองสงแวดลอมดานการควบคมมลพษของประเทศ

ในการรกษา ปองกนหรอแกไขสภาวะสงแวดลอม โดยมสวนรวมทกภาคสวน มงเนนความคมครองตอชวต รางกายหรอสขภาพอนามยของประชาชน หรอผลกระทบตอสงแวดลอมทมจากภาวะมลพษหรอการแพรกระจายของมลพษ โดยมหลกการในการปองกนและควบคมมลพษ ไมวาจะเปนมาตรการปองกน การจดทาแผนการจดการสงแวดลอม หรอการกาหนดประเภทแหลงกาเนดมลพษ16 ทจะตองถกตรวจสอบและควบคมการระบายมลพษทมผลกระทบตอสงแวดลอม ซงกรมควบคมมลพษในฐานะหนวยงานทมหนาทรบผดชอบเกยวกบการควบคมมลพษจากแหลงกาเนดมลพษตามพระราชบญญตฯ ดงกลาว ปจจบนแหลงกาเนดมลพษทถกประกาศในราชกจจานเบกษาใหตองถกควบคมและมการกาหนดมาตรฐานการควบคมมทงหมดจานวน 28 แหลง รายละเอยดแสดงดงรปท 44 2. พระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535

เปนกฎหมายสาคญในการควบคม ปองกน และแกไขปญหามลพษจากการประกอบกจการโรงงาน17 ตงแตกระบวนการจดตงโรงงาน ทมการกาหนดประเภทโรงงาน และหลกเกณฑหรอมาตรฐานทบงคบใช ไมวาจะเปนการกากบดแลการจดการสงแวดลอมตางๆ ภายในโรงงาน เพอควบคมการมใหระบายมลพษทมผลกระทบตอสงแวดลอม ซงกรมโรงงานอตสาหกรรมมหนาทความรบผดชอบเกยวกบการควบคมกากบดแล และตรวจสอบโรงงานอตสาหกรรมทวประเทศเพอใหเปนไปตามพระราชบญญต ดงกลาว

16

“แหลงกาเนดมลพษ” หมายความวา ชมชน โรงงานอตสาหกรรม อาคาร สงกอสราง ยานพาหนะ สถานทประกอบกจการใดๆ หรอ สงอนใด ซงเปนแหลงทมาของมลพษ 17

“โรงงาน” หมายความวา อาคาร สถานท หรอยานพาหนะทใชเครองจกรมกาลงรวมตงแตหาแรงมาหรอกาลงเทยบเทาตงแตหาแรงมาขนไป หรอใชคนงานตงแตเจดคนขนไปโดยใชเครองจกรหรอไมกตาม สาหรบทา ผลต ประกอบ บรรจ ซอม ซอมบารง แปรสภาพ ลาเลยง เกบรกษา หรอทาลายสงใดๆ ทงน ตามประเภทหรอชนดของโรงงานทกาหนดในกฎกระทรวง


การบงคบใชกฎหมายวาดวยการควบคมมลพษ

รปท 44 แหลงกาเนดมลพษตามพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 และพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535

กรมโรงงานอตสาหกรรม

กรมควบคมมลพษ

พระราชบญญตสงเสรมและ รกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535

พระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535

- โรงโม บด หรอยอยหน - ยานพาหนะ - โรงไฟฟา - เตาเผามลฝอย - โรงไฟฟาเกา - โรงไฟฟาแมเมาะ - โรงงานเหลก - เตาเผาศพ - เตาเผามลฝอยตดเชอ - คลงนามนเชอเพลง - สถานประกอบกจการหลอมและตมทองคา

- สถานประกอบกจการทใชหมอไอนา

- เหมองหน - โรงงานอตสาหกรรม - โรงงานปนซเมนต - โรงงานปนซเมนตทใชของเสยเปนแหลงเชอเพลงหรอเปนวตถดบในการผลต - โรงสขาวทกประเภท - ทาเรอบางประเภท

ควบคมการประกอบกจการโรงงานตามประเภทหรอชนดทกาหนดในบญชประเภทโรงงาน อตสาหกรรมจาแนกตามกฎกระทรวง (พ.ศ.2535) มจานวน 107 ประเภท

แหลงกาเนดมลพษ

แหลงกาเนดมลพษทางนา - ทดนจดสรร - การเลยงสกร - อาคารบางประเภทและบางขนาด - โรงงานอตสาหกรรมและนคมอตสาหกรรม - บอเพาะเลยงสตวนาชายฝง - สถานนามนเชอเพลง - ทาเทยบเรอประมง สะพานปลา และกจกรรม - แพปลา ทกขนาด - บอเพาะเลยงสตวนากรอย - บอเพาะเลยงสตวนาจด

แหลงกาเนดมลพษทางอากาศและเสยง


การตรวจสอบแหลงกาเนดมลพษและบงคบการตามพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพ สงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 โดยกรมควบคมมลพษรวมสานกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวด สานกงานสงแวดลอมภาคและหนวยงานทองถน เชน องคการบรหารสวนตาบล เทศบาลเมอง เปนตน ไดทาการตดตามตรวจสอบแหลงกาเนดมลพษทมระดบผลกระทบทมความรนแรงและสงผลกระทบในวงกวาง โดยในป 2551 ไดมการตรวจสอบแหลงกาเนดมลพษ 6 ประเภทโดยแบงเปนมลพษทางนา 4 ประเภท ไดแกการเลยงสกร ทดนจดสรร นคมอตสาหกรรมและกจการทมลกษณะคลายกน และอาคารบางประเภทและบางขนาด (อาคารประเภท ก.) สวนมลพษทางอากาศ 2 ประเภท ไดแก โรงโม บด หรอยอยหน และยานพาหนะ ซงรายละเอยดการตรวจสอบแหลงกาเนดมลพษมดงตอไปน แหลงกาเนดมลพษทางนา 1. การตดตามตรวจสอบการระบายนาทงจากแหลงกาเนดมลพษในพนทลมนา ทาการตดตามตรวจสอบการระบายนาทงจากแหลงกาเนดมลพษ 4 ประเภท ไดแก การเลยงสกร ทดนจดสรร นคมอตสาหกรรมและกจการทมลกษณะคลายกน และอาคารประเภท ก. ประกอบดวย โรงแรม โรงพยาบาล อาคารชด หางสรรพสนคา ตลาด และภตตาคาร ในพนท 3 ลมนา คอ ลมนาเจาพระยา ลมนาทาจน และลมนาบางประกง จานวน 1,292 แหง ซงเปนการดาเนนการตรวจสอบการระบายนาทง และสงเสรมศกยภาพการจดการนาเสยแกแหลงกาเนดมลพษ เพอสนบสนนใหแหลงกาเนดมลพษมการปฏบตตามกฎหมาย โดยมผลการตรวจสอบ แสดงดงรปท (รปท 45)

158

84

30

82

14

20

0

50

100

150

200

250

300

ลมนาเจาพระยา ลมนาทาจน ลมนาบางปะกง

แหลงกาเนดม

ลพษ(แห

ง)

แหลงกาเนดมลพษทระบายนาทงไมเกนมาตรฐาน

แหลงกาเนดมลพษทระบายนาทงเกนมาตรฐาน

รปท 45 ผลการตรวจสอบนาทงจากแหลงกาเนดมลพษในพนทลมนาเจาพระยา ทาจน และบางปะกง

ทงน กรมควบคมมลพษไดดาเนนการเสรมสรางศกยภาพการจดการนาเสยใหแกแหลงกาเนด

มลพษในชวงเดอนกรกฎาคม-สงหาคม 2551 และกาหนดแผนการตรวจสอบเพอบงคบการตามกฎหมายในปงบประมาณ พ.ศ. 2552


2. การตดตามการระบายนาทงจากแหลงกาเนดมลพษการเลยงสกรในพนทวดประดและคลองสาขา จงหวดราชบร

ดาเนนการตรวจสอบการระบายนาทงจากแหลงกาเนดมลพษประเภทการเลยงสกร จานวนทงสน 59 แหง ในพนทคลองวดประดและคลองสาขา จงหวดราชบร พบวา มการระบายนาทงเกนมาตรฐาน คดเปนรอยละ 53.3 จงไดออกคาสงใหปรบปรงแกไขระบบบาบดนาเสยใหมประสทธภาพเพยงพอทจะบาบดนาทงใหเปนไปตามทกฎหมายกาหนด

แหลงกาเนดมลพษทางอากาศ 1. การตรวจสอบและบงคบการกบแหลงกาเนดมลพษประเภท โรงโม บด หรอยอยหน

การตรวจวดการระบายฝนละอองจากกระบวนการผลตของโรงโมหนในพนททวประเทศ จานวนทงสน 194 แหง พบวา มโรงโมหนทระบายฝนละอองเกนมาตรฐาน จานวน 16 แหง จงไดมหนงสอประสานขอความรวมมอกรมอตสาหกรรมพนฐานและการเหมองแรและจงหวดทโรงโมหนตงอย เพอกากบดแลใหปฏบตตามทกฎหมายกาหนด และตรวจตดตามพบวาโรงโมหนทระบายฝนละอองเปนไปตามทกฎหมายกาหนด จานวน 15 แหง สวนอกหนงแหงจะดาเนนการตามกฎหมายตอไป 2. การตรวจสอบตรวจจบรถยนตทระบายมลพษเกนมาตรฐาน

กรมควบคมมลพษดาเนนการรวมกบสานกงานตารวจแหงชาต กรงเทพมหานคร จงหวดสมทรปราการ และจงหวดเชยงใหม ตงดานตรวจสอบตรวจจบรถยนตทมควนดาเกนมาตรฐานและดาเนนมาตรการบงคบใชกฎหมายโดยการออกคาสง “หามใชชวคราว” กบรถยนตทระบายมลพษเกนมาตรฐาน ซงจะตองนารถยนตไปปรบปรงแกไขสภาพเครองยนตเพอนาไปขอยกเลกคาสงหามใชชวคราวภายใน 30 วน มฉะนนหากเจาหนาทตรวจพบวามการใชรถยนตบนทองถนนจะถกดาเนนคดในขอหาฝาฝนคาสงเครองหมายหามใชยานพาหนะ และเมอพนกาหนด 30 วนไปแลว หากยงคงมการใชรถยนตทมควนดาเกนมาตรฐานจะถกออกคาสง “หามใชเดดขาด” ซงจะไมสามารถใชรถยนตนนไดอยางเดดขาด เวนแตจะไดรบอนญาตจากพนกงานเจาหนาทซงในป 2551 ดาเนนการเรยกตรวจรถยนตทงหมด 4,044 คน พบวา มรถยนตทมควนดาเกนมาตรฐานและถกคาสงหามใชชวคราว จานวน 1,616 คน (รอยละ 40) หลงจากนนมรถยนตททาการปรบปรงและนามาขอยกเลกคาสง จานวน 1,270 คน หรอคดเปนรอยละ 79 ของรถยนตทถกคาสงหามใชชวคราว (รปท 46)

รปท 46 รถยนตทถกคาสงหามใชชวคราวดาเนนการปรบปรงแกไขและขอยกเลกคาสงหามใชชวคราว

ยงไมขอ

ยกเลกคาสง

หามใชชวคราว

18%ขอยกเลก

คาสงหามใช

ชวคราว 82%

21%

79%


การรองเรยนปญหามลพษ

จากการรวบรวมขอมลการรบเรองรองเรยนเกยวกบปญหาสงแวดลอมจากสวนราชการ ซงใหบรการรบแจงเรองรองเรยน เชน กรงเทพมหานคร กรมโรงงานอตสาหกรรม กรมควบคมมลพษ ศนยบรการรวมกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ศนยดารงธรรมกระทรวงมหาดไทย ศนยบรการประชาชน สานกงานปลดสานกนายกรฐมนตร ในป 2551 พบเรองรองเรยน จานวน 9,204 เรอง (ตารางท 27) โดยหนวยงานทไดรบเรองรองเรยนมากทสด คอกรงเทพมหานคร ซงจานวนเรองรองเรยนคดเปนรอยละ 71.9 ของเรองรองเรยนทงหมด และพบวา ปญหามลพษทไดรบการรองเรยนมากทสด คอ ปญหาเสยงดง/ความสนสะเทอน มการรองเรยนคดเปนรอยละ 29.0 รองลงมาคอปญหากลนเหมน คดเปนรอยละ 25.2 (รปท 47)

ตารางท 27 สถตขอมลเรองรองเรยนเกยวกบปญหามลพษของหนวยงานราชการแยกตามประเภท

มลพษ ป 2551

สวนราชการ จานวน เรอง

รอยละ

ปญหามลพษ

กลนเหมน ฝนละออง/เขมาควน

เสยงดง/ ความ

สนสะเทอน นาเสย

กาก ของเสย

อนๆ

1. กรงเทพมหานคร 6,616 71.9 2,237 572 3,121 267 265 1,915

2. กรมโรงงาน อตสาหกรรม

450 4.9 258 252 170 78 37 193

3. กรมควบคมมลพษ 512 5.6 390 213 134 98 46 16

4. ศนยบรการรวม 216 2.3 129 84 42 46 27 1

5. ศนยดารงธรรม 21 0.2 6 5 9 4 1 1

รวม 7,815 84.9 3,020 1,126 3,476 493 376 2,126

6. ศนยบรการประชาชน สานกปลดสานกนายกรฐมนตร

1,389 15.1 596 244 549 0

รวมทงสน 9,204 100 8,218 737 925 2,126

ทมา : 1) สานกอนามย กรงเทพมหานคร, ตลาคม 2552 2) กรมโรงงานอตสาหกรรม, มกราคม 2552 3) กรมควบคมมลพษ, มกราคม 2552 4) ศนยบรการรวมกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, มกราคม 2552 5) ศนยดารงธรรมกระทรวงมหาดไทย, มกราคม 2552 6) ศนยบรการประชาชน สานกงานปลดสานกนายกรฐมนตร, มกราคม 2552


รปท 47 สดสวนประเภทปญหามลพษทมการรองเรยนในป 2551

สถตเรองรองเรยนปญหามลพษแบงตามพนท

สถตเรองรองเรยนแบงตามพนท โดยรวบรวมจากกรมโรงงานอตสาหกรรม กรมควบคมมลพษ ศนยบรการรวมกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ศนยดารงธรรมกระทรวงมหาดไทย ศนยบรการประชาชน สานกงานปลดสานกนายกรฐมนตร พบพนททประสบกบปญหามลพษมากทสด คอ กรงเทพมหานคร (ตารางท 28 -32) ทงนอาจเนองจากเปนศนยกลางทางเศรษฐกจ สงคม การเมอง การศกษา การคมนาคมขนสง และการบรการสาธารณะ ขอมลจากกรงเทพมหานคร ในป 2551 มประชาชนแจงเรองรองเรยนจานวน 6,616 เรอง (จากทกเขต) โดยพนททมการรองเรยนมากทสด คอ เขตบางแค รองลงมาไดแก เขตธนบร เขตจตจกร เขตวงทองหลาง และเขตคนนายาว ตามลาดบ (ตารางท 33) ปญหามลพษทไดรบการรองเรยนมากทสด ไดแก ปญหาเสยงดง

นาเสย 6.1%

กลนเหมน, 25.2%

อนๆ 22.7%

กากของเสย

7.7%

เสยงดง/ความสนสะเทอน

29.0%

ฝนละออง/เขมาควน 9.4%


ตารางท 28 สถตการรองเรยนเกยวกบปญหามลพษ 5 อนดบแรก แยกตามจงหวด โดยกรมโรงงานอตสาหกรรม ป 2551

ลาดบท จงหวด จานวนเรอง รอยละ

1. กรงเทพมหานคร 256 74.6 2. สมทรปราการ 28 8.2 3. นครปฐม 17 5.0 3. สมทรสาคร 17 5.0 4. ชลบร 13 3.8 5. ปทมธาน 12 3.5

รวม 5 อนดบแรก 343 76.2 จงหวดอนๆ 107 23.8 รวมทงหมด 450 100

ทมา : กรมโรงงานอตสาหกรรม, มกราคม 2552

ตารางท 29 สถตการรองเรยนเกยวกบปญหามลพษ 5 อนดบแรก แยกตามจงหวด โดยกรมควบคม

มลพษ ป 2551


1. กรงเทพมหานคร 272 53.1 2. สมทรปราการ 30 5.9 3. นนทบร 22 4.3 4. นครปฐม 20 3.9 4. สมทรสาคร 20 3.9 5. ปทมธาน 16 3.1

รวม 5 ลาดบแรก 380 74.2 จงหวดอนๆ 132 25.8 รวมทงหมด 512 100

ทมา : กรมควบคมมลพษ, มกราคม 2552


ตารางท 30 สถตการรองเรยนเกยวกบปญหามลพษ 5 อนดบแรก แยกตามจงหวด โดยศนยบรการรวม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ป 2551


1. กรงเทพมหานคร 76 35.2 2. สมทรปราการ 15 6.9 3. สมทรสาคร 13 6.0 3. นนทบร 13 6.0 4. นครปฐม 11 5.1 5. ชลบร 10 4.6

รวม 5 อนดบแรก 138 63.9 จงหวดอนๆ 78 36.1 รวมทงหมด 216 100

ทมา : ศนยบรการรวมกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, มกราคม 2552

ตารางท 31 สถตการรองเรยนเกยวกบปญหามลพษ 5 อนดบแรก แยกตามจงหวด โดยศนยบรการประชาชนสานกนายกรฐมนตร ป 2551


1. กรงเทพมหานคร 351 25.3 2. สมทรปราการ 82 5.9 3. สมทรสาคร 55 4.0 4. ปทมธาน 53 3.8 5. นนทบร 43 3.1

รวม 5 อนดบแรก 584 42 จงหวดอนๆ 805 58 รวมทงหมด 1,389 100

ทมา : ศนยบรการประชาชน สานกนายกรฐมนตร, มกราคม 2552


ตารางท 32 สถตการรองเรยนเกยวกบปญหามลพษ 3 อนดบแรก แยกตามจงหวด โดยศนยดารงธรรม กระทรวงมหาดไทย ป 2551


1. สมทรปราการ 3 14.3 2. ฉะเชงเทรา 2 9.5 2. นครปฐม 2 9.5 2. นนทบร 2 9.5 2. ราชบร 2 9.5 2. สกลนคร 2 9.5 3. สมทรสาคร 1 4.8 3. กาญจนบร 1 4.8 3. ขอนแกน 1 4.8 3. เชยงใหม 1 4.8 3. ตราด 1 4.8 3. ปทมธาน 1 4.8 3. พทลง 1 4.8 3. สมทรสงคราม 1 4.8

รวม 3 อนดบแรก 21 100 จงหวดอนๆ 0 0 รวมทงหมด 21 100

ทมา : ศนยดารงธรรมกระทรวงมหาดไทย, มกราคม 2552

ตารางท 33 สถตขอมลเรองรองเรยนดานมลพษ 5 อนดบแรก แยกตามเขตในกรงเทพมหานคร ป 2551

พนท จานวนเรอง

1. เขตบางแค 267

2. เขตธนบร 249

3. เขตจตจกร 235

4. เขตวงทองหลาง 234

5. เขตคนนายาว 219

รวม 5 อนดบแรก 1,204

6. เขตอนๆ 5,412

รวมทงหมด 6,616

ทมา : สานกอนามย กรงเทพมหานคร, ตลาคม 2552


สถตเรองรองเรยนปญหามลพษแบงตามประเภทกจกรรม

จากขอมลการรองเรยนของกรมควบคมมลพษแสดงใหเหนวากจกรรมทกอใหเกดปญหามลพษ 5 อนดบแรก ไดแก กจการเกยวกบปโตรเลยม ถานหน และสารเคม กจการเกยวกบยานยนต เครองจกรหรอเครองกล กจการเกยวกบโลหะหรอแร เผาขยะ และกจการทเกยวกบไม (ตารางท 34) สาหรบขอมลจากกรมโรงงานอตสาหกรรม กจกรรมประเภทโรงงานอตสาหกรรมทมการรองเรยนมากทสด 5 อนดบแรก แสดงในตารางท 35 ซงประเภทอตสาหกรรมทมการรองเรยนมากทสด คอ โรงงานประเภท 37 โรงงานทาเครองเรอนหรอเครองตบแตงในอาคารจากไม แกว ยาง หรออโลหะอน ซงมใชเครองเรอนหรอเครองตบแตงภายในอาคารจากพลาสตกอดเขารป และรวมถงชนสวนของผลตภณฑดงกลาว และโรงงานประเภท 95 (1) การซอมยานทเคลอนดวยเครองยนตหรอสวนประกอบของยานดงกลาว ตารางท 34 สถตการรองเรยนเกยวกบปญหามลพษ 5 อนดบแรก แยกตามประเภทกจการดาเนนการ ลาดบท

ประเภทกจกรรม จานวนเรอง


กลนเหมน

ฝนละออง/เขมาควน

เสยงดง/ความ

สนสะเทอน

นาเสย กาก ของเสย

อนๆ

1. กจการเกยวกบปโตรเลยม ถานหน สารเคม

56 47 19 5 9 1 4

2. กจการเกยวกบยานยนต เครองจกรหรอเครองกล

52 43 20 23 - 3 3

3. กจการเกยวกบโลหะหรอแร

48 31 25 19 4 - 1

4. เผาขยะ 32 25 24 - 2 1 -

5. กจการทเกยวกบไม

26 19 18 6 1 - -

รวม 5 ลาดบแรก 214 165 106 53 16 5 8

กจการประเภทอนๆ 298 225 107 75 82 41 8

รวมทงหมด 512 390 213 128 98 46 16

ทมา : กรมควบคมมลพษ, มกราคม 2552


ตารางท 35 สถตการรองเรยนเกยวกบปญหามลพษ 5 อนดบแรก แยกตามประเภทโรงงานอตสาหกรรม

ลาดบท

ประเภทโรงงาน จานวนเรอง


กลนเหมน

ฝนละออง/เขมาควน

เสยงดง/ ความ

สนสะเทอน

นาเสย

กาก ของเสย

อนๆ

1. 37 โรงงานทาเครองเรอนหรอเครองตบแตงในอาคารจากไม แกว ยาง หรออโลหะอน ซงมใชเครองเรอนหรอเครองตบแตงภายในอาคารจากพลาสตกอดเขารป และรวมถงชนสวนของผลตภณฑดงกลาว

28 15 14 13 1 1 6

1. 95(1) การซอมแซมยานทขบเคลอนดวยเครองยนตหรอสวนประกอบของยานดงกลาว

28 23 13 16 1 - 29

2. 41(1) โรงงานประกอบกจการเกยวกบการพมพ การทาแฟมเกบเอกสาร การเยบเลม ทาปก

25 12 2 13 5 3 13

3. 59 โรงงานประกอบกจการเกยวกบการถลง หลอม หลอ รด ดง หรอผลตเหลก หรอเหลกกลาในขนตน

18 12 21 4 2 2 12

4. 53(1) การทาเครองมอ เครองใช เครองเรอน หรอเครองประดบ และรวมถงชนสวนของผลตภณฑดงกลาว

14 10 3 5 1 - 9

5. 14 โรงงานประกอบกจการเกยวกบการทานาแขง หรอตดซอย บด หรอยอยนาแขง

10 4 - 3 1 - 6

รวม 5 ลาดบแรก 123 76 53 54 11 6 75

ประเภทโรงงานอนๆ 327 182 118 99 67 75 216

รวมทงหมด 450 258 171 153 78 81 291

ทมา : กรมโรงงานอตสาหกรรม, มกราคม 2552

ผลการดาเนนการเรองรองเรยนในป พ.ศ.2551 ประชาชนไดรองเรยนประเดนตางๆเขามายงศนยบรการประชาชน สานกงานปลดสานกนายกรฐมนตร กรมควบคมมลพษ กรมโรงงานอตสาหกรรม ศนยดารงธรรมกระทรวงมหาดไทย รวมทงสนจานวน 2,372 เรอง สามารถยตเรองได จานวน 2,016 เรอง คดเปนรอยละ 85 ของจานวนเรองรองเรยนทงหมด ซงสรปผลดาเนนการแยกตามหนวยงานดงน (รปท 48)

1. ศนยบรการประชาชน สานกงานปลดสานกนายกรฐมนตร มเรองรองเรยนจานวน 1,389 เรอง ยตเรอง จานวน 1,243 เรอง คดเปนรอยละ 89 ของจานวนเรองรองเรยนทงหมดทหนวยงานไดรบ

2. กรมควบคมมลพษ มเรองรองเรยนจานวน 512 ยตเรอง จานวน 367 เรอง คดเปนรอยละ 72 ของจานวนเรองรองเรยนทงหมดทหนวยงานไดรบ

3. กรมโรงงานอตสาหกรรม มเรองรองเรยนจานวน 450 เรอง ยตเรอง จานวน 254 เรอง คดเปนรอยละ 56 ของจานวนเรองรองเรยนทงหมดทหนวยงานไดรบ


4. ศนยดารงธรรม กระทรวงมหาดไทย มเรองรองเรยนจานวน 21 เรอง ยตเรองจานวน 6 เรอง คดเปนรอยละ 29 ของจานวนเรองรองเรยนทงหมดทหนวยงานไดรบ

89

11

72

28

56

44

29

71

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

ศนยบรการป

ระชาชน

กรมควบคม

มลพษ

กรมโรงงานอ

ตสาหกรรม

ศนย ดารงธร

รม

อยระหวางดาเนนการ

ยตเรอง

รอยละผลดาเนนการ

รปท 48 ผลการดาเนนการเรองรองเรยน ป 2551

การสารวจความพงพอใจในการดาเนนการเรองรองเรยน

กรมควบคมมลพษไดจดทาแบบประเมนความพงพอใจในการดาเนนการเรองรองเรยน โดยสงแบบสารวจใหกบผรองเรยนทาการประเมนความพงพอใจทางไปรษณย จานวน 108 ชด และมผตอบกลบมาจานวน 57 ชด จากผลสารวจพบวา

ประชาชนมระดบความพงพอใจในการใหบรการรอยละ 82 โดยผรองเรยนมความพงพอใจตอการใหบรการในระดบด ถง ดมาก มากกวารอยละ 80 ในเรองตางๆ ดงน

• ความสภาพและเปนกนเองของเจาหนาท (รอยละ 91) • การตดตามและแจงผลดาเนนการใหทราบ (รอยละ 85) • ความเอาใจใสและกระตอรอรนของเจาหนาท (รอยละ 81) สวนเรองทประชาชนมความพงพอใจในระดบพอใชถงควรปรบปรงมากทสด คอ ความพยายาม

ในการแกปญหาใหแกประชาชน คดเปนรอยละ 23 รายละเอยดการสารวจความพงพอใจในการดาเนนการเรองรองเรยนแสดงใน ภาคผนวก ง ตารางท 1 ทงนประชาชนทไดรบความเดอดรอนจากปญหามลพษ สามารถแจงเรองรองเรยนมายงหนวยงานตางๆ รายละเอยดของหนวยงานและชองทางการรบแจงเรองรองเรยนแสดงใน ภาคผนวก ง ตารางท 2

1.01-น้ำจืด26 08 52 -...

Documents