oyun dergİsİ-nİsan sayisi

8/6/2019 OYUN DERGS-NSAN SAYISI

1/321

OYUNNSAN 2011 YIL:5 SAYI:14

1 L

tiyatroyun.b

logcu.com


2/322


3/323

TYATROYUN/NSAN

NDEKLER400 yldr dnya tiyatro sahnelerini kirletmi William Shakespearein Trkiye temsilcilerinden Shakespeare

ocuu Haluk Bilginer, oynamasn bilmiyor!

HLM BULUNMAZ SAYFA 4

anmadm nsanlar

KZIM MEK SAYFA 8

Hesap Soruyorum! iyatroda devrim istiyorum!

OUZCAN NVER SAYFA 14

NALE

LEMAN KO SAYFA 10

Kralieden ok kralieci William Shakespeare, derhal ayaa kalk ve suunu itira et!

HLM BULUNMAZ SAYFA 23

TYATROYUN - NSAN 2011 SAYI: 14

Bulunmaz Kuyumculuk Yaynclk Gster Sanatlar San. ve c. Ltd. t. adna sahb: Hseyn Hlm Bu-lunmaz

Sorumlu Yazler Mdr: Mehmet Cemalettn Bulunmaz

Genel Yayn Ynetmen: Ouzcan nverYnetm ve Yazma Adres: Albaba rbe Sokak, Onur Han, No: 13/8, emberlta/stanbulel: 0212 513 47 32

Bask: Kayhan Matbaas, 0212 576 01 36

asarm: Ouzcan nver

Kapak: Mesut Alptekn

Yayn Tr: Yerel Srel

E-Posta/nternet Sitesi: [email protected] - tyatroyun.blogspot.com


4/324

Yl 1978... Ben, stanbul Akademik Sanat opluluu(AS) adna, Amatr iyatrolar Birlii oyun yazarl/ dramaturji almalarna katlyorum. Bu almaya,AS adna katlan ikinci kii Cezmi Ersz. almayeri Sinematek mekn. Yzlerce koltua sahip birsinema salonuna sahip olan Sinematek, sadece ilmgsterileri yaplan bir yer olarak deil, ayn zamanda,

eitli devrimci sanat eylemliliklerine yataklk edenbir meknd.

Biz (ben ve Cezmi Ersz ile birlikte birok katlmc),Erol Keskinin nderliinde William ShakespeareinOthello oyununu irdeliyoruz. Erol Keskin, bir ey-ler anlatrken h h seslerinin eliinde dramaturjikalma srerken, ben, hibir zaman h h diyemiyo-rum. Hem ben ve hem de evremde bulunan kiiler,benim h h seslerini karamamam, ilkokul mezu-nu olmama balyoruz. William Shakespearei sula-

mak, ne benim, ne de yoldalarmn aklna geliyor.William Shakespearein adn daha nceleri dealarcaduymama karn, onun bir yaptyla(?!) ilk kez kar-lamak, bende, ok deiik duygulara neden olmutu.O yere gre sdrlamayan koskoca Shakespeare, bumuydu? Bu dzeysiz metinlere grkemli imzalar atanzavall Shakespeare, insan ruhunun ina edilmesinibir yana brakalm, insan ruhunu bir pas gibi ar areriten metinlerle ne yapmak istiyordu?

Daha nceleri, dealarca belirtmi olduum gibi, iin-de bulunduum ii snnn yoksulluundan ve yok-sunluundan nasibimi alm bir insan olarak, ancak,yirmi yamdan balayarak, ciddi bir biimde kitap

okumaya baladm ve ncelik hakkn halk ya-zarlara verdiim iin, halka hibir yarar olmamaklabirlikte, halk deerlerinin rmesi iin kalem oynat-m Shakespearein dzeysiz kitaplarn, o dnemokuma gereksinimi duymamtm. abii ki, o za-manlar, Shakespearein halk kart, kralc, sahtekrbir yazar olduu konusunda, (kendimden kuku duy-

mam daha aklcl geldii iin) henz bir bilince sahipdeildim. rkiyedeki Shakespeare temsilcilerini(rnekse Boazii niversitesi Glgesinde Yetienler)daha tanmyordum. Shakespearein sahte duygularoluturan oyunlarn(?!) okumam olmam, bendekiikirciklenmelerin katsaysn zten iyice artryordu!

iyatroyla sadece tiyatro olarak deil, ayn zamanda,sanat olarak da ilgilenmeye baladktan sonra, kulak-tan dolma bir biimde de olsa, Lev olstoyun kalemealm bulunduu Sanat Nedir? adl bir kitab bulun-

duunu ve bu kitabn ilk kez olarak 1897 ylnda ya-ynlandn, 1906 ylnda Rus Sz gazetesinde vebir yl sonra ayr bir basm olarak yaynlanm bulu-nan Shakespeare ve Dram Sanat zerine, MazlumBeyhann duru diliyle ve direkt olarak Rusadan di-limize evrilip, 375 sayalk Sanat Nedir? kitabnnson yetmi be sayasn sslemesine tank olmaklabirlikte, dilimizi kazandrld Eyll 2007 tarihindenbu yana, bu kitab ka kez okuduumu, tam olarakanmsamakta zorlanyorum. Be kez okuduktan son-ra, saymay bir yana brakp, artk orasndan burasn-

dan srekli olarak okuyarak alnt yaptm bu kitap,William Shakespearein ne kadar sahtekr bir yazarolduu konusunda, beni ok inandrc bir dille iknaetti.

400 yldr dnya tiyatro sahnelerini kirletmi William Shakespearein Trkiyetemsilcilerinden Shakespeare ocuu Haluk Bilginer, oynamasn bilmiyor!

Hilmi Bulunmaz [email protected]


5/325

William Shakespearein sanat deil, bir soytar ol-duunu rendikten sonra, rkiyedeki Shakespearetemsilcilerinin neden iktidarlardan yana olduunu,neden ksnl duygular krtclar olarak varlk sr-drdklerini, en nemlisi de neden LN KAMPAN-YASI dzenleyebilecek kadar alalabildiklerini ok iyianlamaya baladm.

mdi, gelelim LN KAMPANYASI imzacsLN Oyun Atlyesinin patronu ve Shakes-peare ocuu Nihat Haluk Bilginerin 7 ekspirMzikaline...

Son syleyeceimi batan syleyeyim: LN OyunAtlyesi, tiyatroyu sanat olarak yaatabilecek hibiriman duygusuna sahip olmad gibi, Shakespe-are ocuu Nihat Haluk Bilginer de, hibir tiyatralimam olma zelliine asla ve kesinlikle sahip deil.

iyatroyu sanat olarak grmeyen, kr ruhlu insanla-rn bir tanmlamas vardr: iyatro dediin iki kalasbir hevestir. iyatro, eer, iki kalas bir heves denli y-zeysel bir ise, tabii ki, ona sanat deil, elencelik birgsteri biimi olarak baklr.

LN Oyun Atlyesinin hangi gsterisini izlemiolursam olaym, bende, benim ruhumda, benim im-gelemimde, asla ve kesinlikle, bir tiyatro oyunu izlemi-im izlenimi olumuyor. LN Oyun Atlyesininherhangi bir gsterisini izlerken, iimde, ruhumda,

imgelemimde, sadece ve sadece bir tek duygu dnenipduruyor; irenmek duygusu!...

estosteron gsterisini, davetli olduumdan, parademediimden, eletiri terazimin keelerini olabildi-ince kontrol ederek izlemitim. Bu gsteride gsteriyapan Metin Cokun, bu gsteriye Cokun Bktelidavet etmiti ve ben de, Cokun Bktelin davetlisi,yani davetlinin davetlisi, yani suyunun suyu olarakbu gsteriyi izlemeye gitmitim. Bu nedenle, eletiri-lerimi ok ehliletirerek yapmtm. nk, ddalmak iin para vermemitim!

Ancak, imdi, 7 ekspir Mzikali gsterisiniizlerken, davetli olmadm gibi, davetlinindavetlisi, suyunun suyu olmadm, ddalmak iin para verdiim iin, son derecedezgrdm. Beni balayan, sadece ve sadece Oyun-cularn ou yavaktr genellikle... demesine karn,kendisine hibir yaptrm uygulayamayan rkiye ti-yatrosundan ald cahil cesaretiyle esip savuran Ni-hat Haluk Bilginere benim yavak demem ve bunedenle, Nihat Haluk Bilginerin beni mahkemeye

vermesi, bende, gsteriyi izlerken ve gsteriyi izledik-ten sonra eletirirken dikkatli olmam noktasnda ihesaplemalara girmeme neden oldu. Bu hesaplama,noterden, savcdan, yargtan, yargtaydan, Avrupa

nsan Haklar Mahkemesinden korkmann nedenolduu bir hesaplama deildi elbette. LN OyunAtlyesinin patronu ve Shakespeare ocuu NihatHaluk Bilginere kar hakszlk yapmama korkusun-dan kaynaklanyordu bu kontroll tavrm.

yle ya... Adamla hukuksal hesaplama srecine gir-mi durumda olduumuz iin, belki, bilinaltmnndayatmas sonucu, onun yaptklarn, ettiklerini be-enmeme reeksine kaplm olabilirdim.

7 ekspr Mzkal gstersn zlerken, kendm,eletrme ynnde del, eletrmeme ynnde

koullam olsam da, br kez daha belrtmemdeyarar var: Ben, LN Oyun Atlyes gsterlernzlerken, kusma derecesnde renlk duygularnntutsa oluyorum.

LN Oyun Atlyesinin patronu ve Shakespeareocuu Nihat Haluk Bilginerde insancl duygularnhibiri, evet hibiri barnmyor. Bu kanya bir gzlemsonucu ulatm. abii ki, benim bu gzlemimi bir ha-karet olarak alglayp, (yine) en yakn mahkemeye gi-derek beni mahkm ettirebilir Shakespeare ocuu

Nihat Haluk Bilginer! Ne de olsa, kendisi iktidarnsanatn yapyor. Ne de olsa, ben, muhaleetin sanat-n yapyorum. Her zaman iin, Shakespeare ocuuNihat Haluk Bilginerin kazanma ans ok daha b-yk!

ncelikle, 7 ekspir Mzikali gsteri srecinianlatmaya alaym: Bir bar, bir disko, bir fuar,bir gazino, bir panayr, bir pavyon, bir pazar,bir sirk atmosferine sahip 7 ekspir Mzikaligsterisi, ilan edilen saatte asla balayamad.

Biletlerde, koltuk numaralarnda, afilerde, gazeteilanlarnda... 7 ekspir Mzikali gsterisinin,tam 20.30da balayaca ve 7 ekspir Mzikaligsterisine ge gelenlerin, 7 ekspir Mzikaligsterisinin ancak ikinci perdesini izleyebilecekleri-


6/326

ni belirtmelerine karn, LN Oyun Atlyesi sa-hipleri, kendi szlemelerine uygun davranmayp 7ekspir Mzikali gsterisini, tam 20.35te zar zorancak balatabildiler.

7 ekspir Mzikali gsterisinin ge balamasnnbirok nedeni vard. Bir bar, bir disko, bir fuar,bir gazino, bir panayr, bir pavyon, bir pazar, bir

sirk atmosferinde dinamik bir biimde gsterialan oluturmak son derecede zor bir durumdur.nk, LN Oyun Atlyesinin ve bu ticarkuruluun sunduu tiyatro sanatyla hibir ilgisibulunmayan gsterilerin ucundan tutmu hibirkimse, doal olarak, bu ii sanatsal bir ura iindeil, bir ekmek kaps olarak grdklerinden,ilerini kk parmaklarnn trnak ularyla

yapyorlar.

Ancak, sanrm, 7 ekspir Mzikali gsterisi

boyunca, hemen benim yan bamda, benimlebirlikte gsteriyi izleyen birka bodyguardnbenim yanma, hem de telsizlerle birliktekonulanmalarnn salanmasnn zorluu,gsterinin tam be dakika ge balamasna nedenoldu!!! (Bu bir kr ve erotik show deil de, bir ti-yatro gsterisi olsayd, bu ge balama hli izleyicilertarandan zor aedilebilirdi! Ne var ki, salondaki hikimsenin tiyatro sanatndan anlamad, deta alnla-rndaki karartlarda yazd iin, hibir sorun yaan-mad!)

7 ekspir Mzikali gsterisi, bir kez dahabelirtmeliyim ki, asla ve kesinlikle bir oyundeil. Gsteriye oyun, mekna tiyatro salonu,gsteriyi yapan arlatanlara oyuncu demekiin, bin ahit deil, on bin ahit bile yeterlideil! Ne var ki, Trkiye Cumhuriyeti Kltr veTurizm Bakanlnn zel Tiyatrolara Devlet

Yardm dedii, benim, Kltr Bakanl anadediim avantadan yararlanmak iin, LNOyun Atlyesi, gsterilerine oyun, meknlarna

tiyatro salonu ve yaptklar gsteriyi zavall halkasunan arlatanlara da oyuncu yaftas yaptrmdurumda.

7 ekspir Mzikali gsterisinde bol bol kfrvar. (rnekse, orospu ocuklar...) Kltr Bakanl-, orospu ocuu krlerini tevik etmek iin Kl-tr Bakanl ana yalatyor. 7 ekspir Mzikaligsterisinde, olduka byk, olduka kaln veolduka dikkat ekici boyutlarda yapay erkeklikorgan takan arlatan kzlar var. Kltr Bakanl,

bu olduka byk, olduka kaln ve olduka dikkatekici boyutlardaki yapay erkeklik organlarnnzavall halka gsterilmesi iin, Kltr Bakanlana yalatyor. Havada uuacak kadar oksaydaki kadn i amarlarn belirtebilecek

kadar atik davranamadm iin, bu konuda tam ve net bir say veremiyorum! Kltr Bakanl,tiyatro sanatyla deil, erotik gsteri sanatyla ilgiliolan tm bu samalklar iin, tam tamna 66.000 Lavanta veriyor Benim, halkmn, ty bitmemi yeti-min verdii vergilerle beslenen rkiye CumhuriyetiKltr ve urizm Bakanl, hi utanmadan, hi skl-madan, kr ve erotik showu tevik etmeyi srd-

ryor!

Sesi ok bozuk ve detone olan LN Oyun Atlyesipatronu ve Shakespeare ocuu Nihat Haluk Bilgi-ner, tam iki saat izleyicilere ikence ektiriyor. Sesininok bozuk ve detone olduunu rtmek, deta hileli sa-t yapan iportac gibi davranmak iin, mikroonunses gcn en yksek ayarna dek artran Shakespe-are ocuu Nihat Haluk Bilginer, insanlarda geicisarlk oluturuyor. lgili birimler, bu sesin desibeli-ni ltklerinde, zten bu desibelin insanlarda geici

sarlk oluturabileceini hemen tespit edebilirler.Hatt, benimle birlikte oyunu izleyen Mesut Alptekin,ertesi gn, iyerine gelemeyip tam bir gn i kaybnaurad. Bir gn sonra iyerine geldikten sonra da, he-nz kulak salna kavuabilmi deildi. lerimizinyounluu nedeniyle durum tespiti yaptrp LNOyun Atlyesinin patronu ve Shakespeare ocuuNihat Haluk Bilginer hakknda su duyurusunda bu-lunamadk.

Peki, gsteride ierie degin herhangi bir ey var

myd? Hayr, yoktu!

Roman orkestralarnn insanliinden hibir nasibi-ni almam derme atma, sama sapan, hibir estetikduygu geliimine neden olmayan bir orkestrann eli-inde, ne amala sahnede grev aldklar bir trl an-lalamayan ve ikide bir i amar gsterisi yapan za-

vall drt gen kz ve ortalk yerde amaszca dolap,eyrek Zeki Mren, eyrek Blent Ersoy, eyrek Or-han Gencebay ve eyrek Michael Jackson otokopisiolan bir Shakespeare ocuu Nihat Haluk Bilginer...

Szde, William Shakespearein doumundan balaya-rak, lmne dek olan sreci mzik eliinde anlat-maya alan LN Oyun Atlyesinin patronu veShakespeare ocuu Nihat Haluk Bilginer; benim,halkmn, ty bitmemi yetimin verdii vergiler-le beslenen rkiye Cumhuriyeti Kltr ve urizmBakanlnn Kltr Bakanl anandan ald66.000 Lnin ve izleyicilerden ald ok byk para-larn dnda hibir ie yaramyor. Kltr, sanat, etik,estetik deerleri umurumda deil Shakespeare ocu-

u Nihat Haluk Bilginerin...

Peki, 7 ekspir Mzikali gsterisi boyunca,hastalkl ve yal bir kedi gibi mrldayan Sha-kespeare ocuu Nihat Haluk Bilginer, William


7/327

Shakespearein sahtekr bir tiyatrocu olduu iin, budenli ktcl bir gsteri sunmu olamaz m? Olabi-lir demek gelmiyor iimden. nk, EZEL dizisin-deki mimiksiz, jestsiz, duygusuz gstericiliini g-rnce, Shakespeare ocuu Nihat Haluk Bilginerin,deil sahtekr Shakepeare metinlerini, hangi metnieline alrsa alsn, hibir estetik duygu geliimine ne-den olamayacana adm gibi eminim.

Mimikleri, daha doutan krk olarak dnyaya ge-len Shakespeare ocuu Nihat Haluk Bilginer, mi-mik krklnn bir an nce kaynasn diye, deta

yzne aldan bir maske taktrm.

Elini kolunu sallamaktan yoksun bir jest yapsna(jestsizlie) sahip olan Shakespeare ocuu NihatHaluk Bilginer, daha sahnede adam gibi durmay bilebeceremeyen beceriksizliiyle, nasl oluyor da, ben-den, halkmdan, ty bitmemi yetimden zorla al-

nan vergilerden tam 66.000 Lyi, hem de karlksz,hem de hibe olarak, hem de avanta olarak alabiliyor.Bunun hesabn da, rkiye Cumhuriyeti Kltr veurizm Bakan AKPli Erturul Gnaya sormay sr-dreceim.

HLM BULUNMAZ

Yeni Tiyatro Dergisinin Nisan Says kt

Yeni tiyatro dergisinin nisan 2011 tarihli 28. Says ki-taplarda ve gazete bayilerinde! cretsiz oyun kitab

eki olarak Nel Smonun Ver Elini Broadway arma-an ediliyor!

Derginin Yayn Kurulunda Sema Gkta, Okday Ko-runan, Alpay Ekler, Hilmi Zaer ahin ve Erbil Gk-ta; hakem kurulunda ise Pro. Dr. Semih elenk,Pro. Dr. Aye Didem Uslu, Do. Dr. Sema Gkta,Yrd. Do. Dr. Glaye emelta, Yrd. Do. Dr. Han-dan Karaadam, Yrd. Do. Dr. Bnyamin Aydemir bu-lunuyor.

Yeni iyatro Dergisi, okurlarndan gelen youn istek-ler sonucunda Kasm 2009daki 13. saysndan itibaren

aylk olarak kyor ve daha nce 2 ayda bir verdi-i Oyun Kitab Eklerini, her ay verip aksatmamakiin ABONE KAMPANYASI balatm bulunuyor.Ekonomik Krizi Ama Kampanyasna dnen bukampanya 2011 ylnda da tiyatro dostlarnn ilgi-sini bekliyor.


8/328

26 ubat 2011 Cumartesi gn Ali Poyrazoluiyatrosunda anmadm Adamlar adl oyunuseyrettim. Biletleri eim zlem, benden habersiz gn-

ler ncesinden almt. Oyunun iyatlarnn tam 45L , renci 35 L olduunu renince, biraz kzm-tm. Oyunun pahal olmas, o oyunu iyi mi yapyor,grecektim.

O gn eimle birlikte, Bulunmaz iyatroda ilm e-kimine katldk. V de oynayan Ezel dizisinin nekadar abuk subuk, ne kadar anlamsz bir dizi oldu-unu gsteren, bu diziyi tiye alan Ecel adl dizi-nin ekiminde bulunduk. ekim bittikten sonra, AliPoyrazolunun tiyatrosuna doru yola ktk. iyat-

ronun yerini bilmediimizden, yanl yollara saptk veoyuna 10 dakika gecikmeyle girebildik. Oyun bala-mt, hemen oturduk ve oyunu seyretmeye baladk.

nce oyun ile ksa bilgi vereyim.

Yazan: Aziz Nesin Ali Poyrazolu

Dekor: Altan Erbulak

Yneten: Ali Poyrazolu

Oynayanlar:

Ali Poyrazolu

Blent Kayaba

zdemir iiolu

Suat nald

Burak Alka

mit Kantarclar

Hseyin Kara

Oyun, Aziz Nesinin yazd ykden ve AliPoyrazolunun yazd alt sketen oluuyor. Oyun 2saat ve iki perdeden oluuyor.

Oyun, aslnda mzikal bir msamere. Oyun iinde

oyun eklinde hazrlanm bu oyunda, Orostoponto-polis adl bir tmarhanenin yneticisi Madam Ara-luz, akl hastalarna yardmc olmak,biraz iyilesinlerdiye bir msamere tertip ediyor. Bu msamerenin y-neticisi ayn zamanda hastanenin yneticisi MadamAraluz, oyuncular da akl hastalar. Msamere, psi-kodrama tekniiyle hazrlanyor.

Psikodrama veya drama u an okullarda ders olarakokutulan ve rencilerin anlamakta zorland konu-lar daha iyi anlamasna yardmc olan bir ara ilevigryor.

Madam Araluzun amac, akl hastalarnn iine sak-lad veya rtt teki kiilikleri su yzne kart-mak ve onlar bunlarla yzletirip, iyileebilmelerinisalamak.

Oyun interakti oynanyor. Madam Araluz, sk skseyircilere la atyor. Seyircilerden birini sahneye -kartp, onunla bir ske yapmaya alyor. Sahneyekan seyircinin oyuncu olmamas dolaysyla, orta-ya komik grntler kyor. Aslnda sahneye kan

bu seyirci, tiyatronun bir oyuncusu ama kimseye budurum aksettirilmemeye allyor. Peki, ben nere-den biliyorum diye sorarsanz; uradan biliyorum. AliPoyrazolunun Pazar gnleri Habertrkte bir soh-bet program vardr. Bu programda bu seyirciymigibi bize gsterilen kii, bir skete oynuyordu. Seyir-ciyi oynayan kii, oyun bitiminde sahneye kmyor.ahminim bunun seyirciler tarandan bilinmesi veonlarn da evrelerine sylemesi, bir sonraki oyununsrprizini karacak.

Oyunda AKP hkmetine mesajlar verilip, iktidareletirilmeye allyor ama bu pek akllca yaplm-yor. rnein bir skete, kadnn daha ok rtnmesio kadnn devlet dairesindeki iinin abuk bitmesinisalayacak gibi gsterilmeye allyor. Ancak bu du-

TANIMADIIM ADAMLAR

Kzm mek [email protected]


9/329

rum gerekte byle mi , deil tabi ki...

marhanedeki hastalarn gemite yaadklar derin problemler, onlar akl hastas yapyor. Onlarn gemi-lerindeki yaadklar travmalar, bu skeler zerinden bizlere aktarlyor. Bu aktarma ok baarl deil, nkkomedi esi, dram esinin ok ama ok zerinde. Skelerde verilen siyasi mesajlar da ok zorlama duruyor.Ben bir hkmeti eletireyim de nasl olursa olsun diye bir dnce var.

Oyundaki komik elerin says azaltlsa, daha ok psikolojik derinlie inilse, oyun iyileebilir ama Ali Poyra-

zolu byle bir oyun yazabilir mi, hayr; nk ihtiyac yok. Koy bol bol komedi esi, belden aa espriler, se-yirciler glsn lmekten; koy koy birka aklszca hkmete eletiri, salon alklasn; gelsin paracklar. Olay bu.

Ali Poyrazolu doru drst bir mesaj vermek istiyorsa, nce samimi olmaldr. Mesaj verirken ly kar-rm da bama bir ey gelirse diye korkuyorsa, hi mesaj verme iine bulamasn; kendisini versin psikolojiye,psikodrama tekniklerine.

Dekorda, oyuncu ve karikatrist Altan Erbulakn karikatrleri yer alyordu.

Sonuta oyunu beenmedim; yazk oldu parama. Eim zlem, oyunu beendi. Psikolojide algda seicilik diyebir kavram vardr. Wikipedia daki tanm udur: Kiinin daha nce yaad deneyimlerin, nyarglarn, rya-larn ve benzer her trl duygulanmn o anki alglama dzeyinde etkili olduunu iade eder. Bu tanma gre,bazlar beenir, bazlar beenmez. nemli olan neden beendiimizi yada beenmediimizi anlatabilmek...

KZIM MEK

http://kazimsimsek.com/wordpress/


10/3210

YK

Gzel keman alardm. elleri titretir, eritirdim. Ke-manmn sesini duyanlar; kalr yle dinlerler, kendile-rinden geerlerdi. Benim kemanm zel, babam yap-trm, ta Avrupalarda yaptrm. Naile bu senin, bune beybaba, keman, keman ne. Boyumun yars kadar,annemin tamburunu andran ama bambaka bir ey.Bunu sen alacaksn Naile, ben bilmem, renirsin.Hoca geldi, elini doru tut Naile, durmaz, kamburu-nu karma Naile, h, enen Naile. ok altm. Boy-num acr, kanr, parmam nasr olur, kolum arr

uyuur, sesini sevmem gygy. rendim, bir daha davazgeemedim. Babam dii, muayenehaneden yuka-r knca, annem bana gz eder. Biz o zamanlar anne-mizin bir ka kaldrndan, bir gz iaretinden hemenanlarz nedir, ne deildir? Babam geldiinde gz eder-se, semaveri hazr et demektir. Ben oktan hazr et-mi olurdum ay, annem bunu bilirdi ya, yine de gzederdi. Mekke gl, tarn, zenceil ve hlamur iek-leri, ama hlamur iekleri var yok aras olacak, yoksaimez, terslenir. Ihlamur aababamn bahesindentertemiz toplanr, yle yerlerde alan deil, tertemizkar gibi araarda, glgede kurutulur. Yudum yu-dum kullanlr, pek kymetli. Buralarda kestane olur,ceviz olur, kzlck olur, hem ne kzlck olur, selelersepetler hep dolar taar. Her eyini yaparsn kzlcn.Kzlck urubu, kzlck reeli, kzlck marmelad hpek ekidir, bak azm dilim kamat. Mutak masa-s, benim taburem hep kzlck. Nar olur, dallarnda

vazodaki tombul gller gibi salnrlar. Ama buralardahlamur olmaz, olursa da ender olur. Pek kymetlidir.ababetle de ilgisi vardr, ziyan edilmez. Semaverin

porselen demliine srasyla; iki tutam mekke gl,bir tutam hlamur, stne bir dal tarn, bir kkkakla da zenceil, benden bakas yaparsa tuttura-maz, ben bilirim, hala yle yaparm. ay, babamn;kk mavi iekleri olan porselen incanna yavayava doldurur, anneme veririm. Annem, babamaayn gtrrken, ben yklk dolabndan kemanmalr, sandk odasna geerim. Annem dankl sev-mez, her eyin dolab vardr. Benim kemanmn yeride yklk. Sandk odasnda alarm, keman sesi gzelyanklanr burada. Botur ve tavan yksektir. Sandk

odasndan, nce hai namelerle balar, sonra araen ara doru giderim. Adarm kendimi, kemanla birolurum, sanki ben kemanm. Artk yay, kendiliindenmi hareket ediyor, notalara parmaklarm gizli bir g-le mi dediriliyor bilmem. Ben kendimden geerim,

babam geer. Annemin ayaklarndaym, hl saklad-m ine oyal yn yastmda uykuya dalmakla dal-mamak arasndaym. Hai hai sallanan bir sandaldaengin denizlere, gven iinde srklenmekteyim. Ru-hum iimden szlp ta gkyzne kar, grdmyine engin bir derya. Sonra yay, Hac Arie, oradanDede Eendiye geince, doygun ruhum ar ar iner,yavaa, yava. Sandal kprdanr, yumuak bir el do-kunur tenime, uyanrm. Dede Eendi biter. Yemekzaman. Babam, geni oturma yerli, arkal yksek

koltuunda, kemandan kan namelerle sarho ol-mu, mest olmu bulurum. Naile, yarn Dede Eendiyine al, daha uzun srsn. amam beybabacm. Gelbiraz ayaklarm ov, tamam beybabacm. Muaye-nehanede akama kadar, bodrumdaki marangozha-nede gece yarlarna kadar, ayakla alan aletlerinbanda yorulurdu. Nerde o zaman imdiki otomatikmakineler? Elle ayakla o zaman her ey. Koltuunu,bizim oturduumuz kanepeyi, kymetli incanlarn,yemek takmlarnn durduu dolab, nar aalarnnyanndaki kameriyeyi hepsini babam yapm. Akam

yemekten sonra, annem bulaklar ykarken, babambodruma, atlyesine iner, ne usta iler karrd. Aa-lar da o seer, keser, kestirir, aylarca onlar rendeler,svazlar sanki severdi, okard. Kzlck aalarndansandalyeler, masalar. Naile, bak u damarlara, hangidamarlara, u budak yerinden balayp, belli belirsizyukar doru kan, ama aslnda aacn iinde kollaryollar olanlara, evet beybaba kollar olan, onlar gr-dn m at ocaa, onlar yakmalk. Yakmalk beybaba-cm. Benim iim ya gibi kerestelerle, gzm kapalgezdirince elimi, hissederim, duyarm. O kadar narinolacak. Ben kk bir kzken, aababamn bahesin-deki, bir gece yars gelen pek kymetli misairimizin,altnda arland aalarn, zerindeki narlar dababam yapm, aaca asm sanrdm. Anne bu ma-say kim yapt, beybaban kzm, bu beyi, beybabanNaile, anne aataki narlar, onlar Allah baba yaptkzm. Ama beybaban ekmi, bytm.

O bahede, narlarla birlikte bydm. Keman alma-y, tambur almay, musiki statlarn hep o bahederendim. Aababam retti. uran da o bahedetandm. aban aynn sonu, biz oruluyuz, kameri-yede, hanmannemle kuran okurken bahe kapsnntokma vuruldu. Bahe kapsn hatta tokman dababam yapm. Krmz kk boyayla boyam, stde

NALE

LEMAN KO [email protected]


11/3211

eski yazyla adm, sede kakma olarak ilemi. Eskiyaz bilirdik o zamanlar, sonra Kemal Paa yeni yazgetirdi, ben okumadm onu. Alkanlklarm braka-madm. Bak Naile, bu kap senin. Bir gn, kocaman birkadn olduunda bu kapy sen al, evine, bahene, birtaraa koy, ziyan etme. amam beybaba. Kap alyor,alsn ben bakarm, stdr, kyden Enginekindentaze st getirmitir, hanmannem yourt mayalar, bir

kar kaymak tutar, kayma ayrr sahurda yeriz, bi-raz da eve gtrrm beybabama, iarda ayva tatlsyaparm zerine koyar yer, kapy atm: uran. O za-man tanmyorum. Uzun boylu srm gibi, siyah grsalar, gle yz, eridim.

Reat Emminin bayramlk takmn getirdim. O ses,benim kemanmda yok. Elinde kahverengi beze sarlbir paket, ben gzlerimi alamam, o gzlerini alamaz.Getir uran, koy u masaya, Reat Emmin camiye git-ti, bekle biraz, niyetli misin, iara kal. im var Hac

anne, Naile ko pestil sar, erik de koy hoak, bakazaman Hac anne sa ol, ustam bekler, bayram stok diki var. amam, uran, gle gle uran. Gitmeuran, gitme. uran gitti.

Kim bu ocuk, Kadgillerin Hakknn olu. Okumu,terbiyeli ocuk. yi de terzilik yapyor. Bak daha on ye-disinde, ne takmlar dikiyor. On yedisinde mi? Ben ozaman yirmi beimdeyim. ok bym ondan, beniistemez, o istese annesi istemez, o istese beybabam

vermez. Aababam duysa, hanmanneme kzar. Zih-

niye, kapy kza atrma diyorum o kadar. Ama benuran sevdim. ok sevdim, vazgemedim.

Ramazan zaman, aababamlardayz, ben iar iinkatmer ayorum, aababam kk bir kzn elindentutmu getirmi. Naile, bak bu kk kzn karnndayara var, ila hazrlayalm ona, ne ilac aababa? Lapa,bldr hanmannene hazrlamtn. Kara kuru, elim-siz irkince bir kz. Ya belli deil, yedi de olabilir,dokuz da. Elim undan ksn hazrlarm aababa: Ci-

vanperemi, krk kilit otu, i ya, kimlerden bu kk

kz aababa? Hakk daynn, Hakk day kim aababa,Kadgillerin yok mu, terzihanede hem urana yardmediyordu, hem kanyordu, aldm getirdim. Aabeyiakama alacak. urann kardei mi, urann ya sentanyor musun onu? urann m? im iime sarm artk, ben bu kk kz bamn stnde tamazmym, bu gzel kz, bu tatl kz. Lapay hazrladm,souttum zene bezene yaptm, karnn atrmaz,utanr, iyi gzlerimi kaparm, sen bu sabunlu bezle silyaran, sessiz garip siler, h demez. Gz ucuyla bak-tm, ne yara ne yara, gk kmaz. Geer mi abla, geer,sen her gn gel bakarm iyi ederim seni, sana kemanalmay, tambur almay retirim, bana nak retabla, olur retirim, senin adn ne? Ad Meziyetmi.Dnya gzeli Meziyet. Kap ald, ben koturdum ama

aababam brakmad, hazr m Meziyet, aabeyi gel-mitir, yarn yine gel, mutlaka gel, nak da yaparz,oyun da oynarz, gelirim abla.

im iime smaz, ya gelmezse, ya hemen iyi oluve-rirse, sonraki ilac az sreyim ge iyilesin. Aabeyialsn kapy, ben aaym, gzlerimiz desin birbirine,mideme sanc girsin, kalbim ksn yerinden. Gelmez,

beklerim gelmez, terzihane arda, rtnp gesemaababam grr, beybabam duyar, olmaz. imdikigibi mi o zaman, arya kan kza iyi gzle bakmaz-lar. Kz ksm on birine bilemedin on ikisine dedimi, ar yasak. Aababa bugn Meziyet gelmedi? kignde bir gel dedim, ilacn hazm yle, o hanmannengibi deil, her gn kaldramaz, kaldramaz aababa.Biri tutmal beni, uuyorum, yarn gelecek, yarn u-ranm greceim. Ya aababam evde olursa, kapyo aarsa. Sabah erkenden geldim aababamlara, bah-ede bekledim. Bizim evle aababamn evi yan yana,

bahe duvarlar bitiik. Annem grmesin pencere-den beni diye, hep siper yerlerde duruyorum, i icatediyorum: amar asyorum topluyorum bir dahaasyorum, kuyudan su ekiyorum, tal ykyorumykyorum, donuyorum, yok girmem, ieri girmem,ikindi ezanndan az nce kap ald. Aababam cami-de, o deil, bu uran, ho geldin uran, ho buldukNaile abla. Naile abla m, vur beni uran, ldr beni,leyim. Allahm bana dayanma gc ver, bana abladedi, nasl yaarm ben imdi, sarldm Meziyete, sa-rldm, kz nees alamyor yle sarlmak. yileti yaramabla, artk kanmyor. yilemez, hemen olmaz, dahabana abla derken uran, yara mara iyileemez. Abla,bizim retmenimizin babas hortlam. Dn de gel-meliydin sen her gn gel, ok bekledim. Sabah lm-t abla, retmenimiz alad babamz ld alayndedi, imdi gelirken retmenimizin babasn grdk,uran aabeyim Zlikar day naslsn dedi. Ne dedi,iyiyim dedi, o deil aabeyin ne dedi, naslsn dedi.Benim iin ne dedi, benim iin ne dedi. Diyemedim.Hortlam sabahtan akama, dirilmi Zlikar day

abla, ben alayamadm, karnm da acmyor ya, nedenalayaym, alayamadm, tkrk srdm gzlerime,retmenimiz kzmasn diye. yi alama sen alama.Neden hortlam, ben bilmem, uran gelmeden sanakemanm gstereyim mi?

Meziyet gittikten sonra akam beybabamdan ren-dim, len Zlikar day deilmi, Kemal Paa lm,hep aladk, kan akt gzlerimizden, byk adamd,ok byk adamd Paa. Samsuna kmadan bize mi-sair oldu, kimse bilmez. Be alt yandaym, babam-

da tela kyamet, ekil yat sen Naile, misairimiz gele-cek, kim gelecek beybaba, ar misair kzm, ok muiman beybaba, hayr ok kymetli. Kimse bilmez,ama ben biliyorum, ar misair kim. Bugn o ar,o kymetli misair ld, ala Naile. Meziyet alama-


12/3212

d, karn da iyi, alamaz, aababam alad, beybabamalad, hanmannem, annem, ben, en ok ben. uran,abla dedi ala Naile, yirmi beimdeyim ala Naile,Meziyet alar m alamaz, tkrk srer. Ama ben,Kemal Paa iin en azla ala Naile, gelmez daha byleadam, ala. uran alad m, nasl alad, burnu aktm, bana bir haber gnderir mi, ok alamasn zl-mesin Naile der mi? Gelince derim: Evde anlatrsn

Meziyet, ablam ok alad dersin, ili ili keman alddersin, beni ok sevdi ok pt dersin, yapt yemek-lerden yemedi dersin, ama bana yedirdi dersin.

On yanda aldm yemek iini stme, benim di-yen alar elime su dkemez, her eit yemein eniyisini yaparm, elim tatldr, hem bereketlidir. Azbir malzemeyle yapamayacam yemek yoktur. Heri gelir elimden, ama yam yirmi be, ala Naile. Onyedisinde on sekizinde evlenmedi mi bir kz evde kal-m saylr o zaman. Ben evde kaldm, ok isteyen-

lerim oldu, kaymakam oluna m istemedi, zabit miistemedi, ktip mi evlenmedim. Bilerek evde kaldm.Babamn kanad koluyum, hem ruhunu okuyorum,hem yemekler yapyorum, annem elini eteini ektiartk ilerden, sonra diilii de renince ykniyice azalttm, nasl evlenirim? Ama uran tanynca,o beni istesin hemen evlenirim, annem tambur alar,iyi deil ama keman da alar, benim kemanm deil,onu kimseye vermem, onu bana babam ald, annemyemek yapmay unuttuysa, ben gelir yaparm, acrmbabama. Abla dedi bana uran, sen l Naile. Sk-tryorum Meziyeti, uran bana bir haber gnderdimi, yok bir ey dememi ama kapda bana glmsediuran.

uran bir ey dedi mi, yok demedi abla. Naslsn k-zm, yaran iyileti mi? Bana bakyor Meziyet, yarasoktan iyileti ama benim ne sylemesini istediimiseziyor, ok akll kz, biraz kald aababa. yileme-di, daha ok ila lazm. Bitti mi lapa kzm, bitti amayenisini yapt ablam aababa. O da aababa diyor, ahuranda dese, aababa Naileyi seviyorum dese. De-mez.

Naileye selam syle dedi uran aabeyim abla. Nededi, deliriyorum, Naileye selam syle dedi. Naileabla deil. Ne dedi? Kucaklyorum Meziyeti. pyo-rum, pyorum. Ne dedi? Naileye selam syle dedi. Oglyor, ben deliriyorum. Ne dedi, Naileye Naileye.Dnyoruz, r r dnyoruz, uran Naileye selamsyle demi.

Biz yle uzaktan belki kez gz gze gelip de evlen-

dik. imdiki gibi grmeler koklamalar yok o za-man. ki saniyelik, bakmalar, arpan kalpler. Gnlero iki saniye iin yaanr, o iki saniye zerine yaanr.Meziyeti gtrrken, uran bana glmsedi. Glegle uran, al gtr kalbimi de, ah eline dokunabil-

sem!

Hep sevdim uran, o da beni sevdi. Evlendik askeroldu, aylarca bir haber yok, Meziyeti alr koynuma ya-tarm uyku yok, kalkarm durak yok. Meziyete ne na-klar, ne gergeer, zaman gemez. am alt ay sonrabir mektup, yeni yazyla satr: Nailem, ben iyiyim,ilan yerdeyim, ilan adrese yaz, soranlara selam. Han-

gi soranlara, kimse bana sormaz, benden baka her-kese uran demek serbest, bana yasak. O zaman kocazlenmez, kimse de bana sormaz, ben kimim, ayp,anneyle babaya sorulur, ama ben Meziyete sorarm, oda bana sorar: Aabeyime baka ne yazaym abla, iyiol yaz, baka abla, seni ok zledim yaz, baka, bebekyaknda doacak da yazaym m, olur onu da yaz.

Ona kemanlar m almadm, tamburlar m? Dk-len dilerini de yaptm, en iyi malzemeden yaptm.Nailem, bacaklarm ov, tamam eendiciim, Nailem

erbetim hazr m, hazr eendiciim. Kh kh ksr-d m: Ona benim zel tariimden ay demler, bir deaspirinli limonla srtn gzelce ovarm, Hac Arii,Dede Eendiyi de dinleyince, eendiciimin bir eyikalmaz.

Leman Ko


13/3213

Leman Koun yazd SAMYE adl yky, oyunlatrma almalar balad. Pazar gnleri saat 15.00-18.00aras yaplan almalara siz de katlabilirsiniz...

Bulunmaz Tiyatro

Binbirdirek Mh. Gedikpaa Camii Sk. No: 57 emberlita - Eminn

el: 0212 513 47 32

E-posta: [email protected]


14/3214

Fotoralk, tiyatro, resim ve sinemada, genel yar-

gnn aksine; gsterilen, kadraj iine alnan, sahneyekonulan deil; gz ard edilen, gizlenen, su yzne -kartlmayan eyler dikkate alnmaldr. Fotora ka-resi, kamera as ve tiyatro sahnesi bir eyleri gsterirama o kare, o kadraj dnda hibir eyi gstermez.

Mesela; bir aa tek bana otora karesinin iine al-nabilir ama o aacn yannda bulunan alk, aizm,savalar, zulm, strap, yoksul insanlar gsterilmezsebu aa ne kadar estetik ekilirse ekilsin sanatsal veahlksal adan hibir deeri kalmaz. Etik, estetikten

nce gelir. Aacn gsterilmesi aslnda yoksullarngsterilmemesi demektir. Bu yzden gsterilendenok gsterilmeyen alanla ilgilenilmelidir, nk gs-terilmeyen alan her zaman, hem niteliksel adan hemnicel olarak daha ok yer kaplar.

elevizyon dizilerinde burjuva snn, mutlu aznl-n, zenginlerin gsterilmesi onlarn yaamnn dahailgin, daha sanatsal olduundan deildir. Mutluaznln yaam gsterilir, nk yoksullarn, ezilensnarn, mutsuz ounluun yaam, dertleri, ac-

lar kapitalist dzenin kar iin gsterilmemelidir.elevizyonlar, kapitalizmin en etkin grsel silahdr.Kapitalizm, gsteriyi ok iyi kullanr nk oyununkurallarn onlar icat etmitir. Bu oyunun (televizyon,sosyal paylam siteleri) zaaarn ve hilelerini en iyi

onlar bilir bu yzden televizyonlarda, acebook tarz

sanal muhaleetin kalelerinde, bu sisteme kar geli-nemez. Bu aba, gerek bir muhalie yanlg ve yenil-giden baka bir ey getirmez. Ancak kendini baara-mam kimseler bu tarz sitelerde ve televizyonlarda,bir nevi muhaleet mastrbasyonu yaparak ilerindeaz da olsa biriken direni krntlarn aa karrlar.

Gerek direni televizyonlarda gsterilemez,acebookta paylalamaz. Gerek direni sokaktadr!Ancak, Fransz Sokanda deil, Cezayir Sokanda-dr!

Snrlandrlm bir alanda, baz eyler ok daha ya-nlsamal ekilde gsterilebilir. Bir sihirbaz, gsterisi-ni yaparken etranda ok azla insan olsun istemez.Hilesini saklamak iin snrlandrlm bir alana vebelli bir adan bakan izleyicilere ihtiyac vardr. Aynbiimde, televizyonlarn da kitleleri kandrmak iinyapt hile, bir sihirbazn hilesinden arksz deildir.Sihirbaz, hilesini elence iin yapar, seyirciler bununbir illizyon olduunu bilir, ama televizyon bunu gizli-ce ve emekilerin smrs iin yapar. elevizyonun

yapt hile ok daha ahlaksz ve vicdanszdr. ele-vizyon soyut bir kavram deil. elevizyondaki reklmilmlerinde oynayan gzel kzlar/yakkl erkekler,reklm yazarlar, dizi ynetmenleri, dizi oyuncularbu sua ortak! arih, sizden elbette bir gn hesap so-

HESAP SORUYORUM; TYATRODA DEVRM STYORUM!

OUZCAN NVER [email protected]


15/3215

racak!

Onca zel tiyatronun iinde neden politik/muhalitiyatro yapabilen bir tek tiyatro yok? Neden Shakes-peare oyunlar kutsanmaya devam ediyor hl? Erotikovlarla ilerleyen tiyatro oyunlarna bir son vermeninzaman gelmedi mi?

Ortaada, ne zaman iler kt gitse, kral, soytarysaraydan dar salarm, halkn arasna kar, bu d-nemi kazasz belasz atlatalm, halk uyanmasn der-mi. Etranza bakn binlerce aptal soytar, her an sizebakp sinsice glmsemiyor mu? Onlarn makyajlar-n gzyalarnzla silmenin zaman gelmedi mi?

William Shakespeare oyunlarnda, zellikle de KralLearda, soytar karakteri neden, ayn zamanda oyu-nun en bilge kiisidir?

William Shakespeare yaad dnemde(1564-1616)ngiltere - spanya Savan (1585-1604) anlatan biroyun yazm mdr?

William Shakespeare yaad dnemde(1564-1616)aristokrasiye ciddi bir eletiri getirmi midir?

William Shakespeare yaad dnemde(1564-1616halkn sorunlarna, kylnn dertlerine hi deinmimi?

BBC televizyonu, 1978-1985 yllar arasnda,

Shakespearein tam otuz yedi oyununu kameraya alp,ekranlarnda bu oyunlar yaynlarken, ngiliz halknnmutluluunu mu dnyordu?

Hayr!

Peki, Shakespeare yaad dnemde(1564-1616) nebok yemi?

Varln ve sanatsal enerjisini, kralie I.Elizabethe,kral I. Jamese, saraya ve ezen sna armaan etmi!Yaad dnemdeki sorunlar deil, aristokrat kesi-min aklarn, ihtiraslarn, bu soylu! insanlarn yap-mack hayatlarn anlatm. Peki, bu adam mademkibu kadar ahlksz ve sanatsal olarak yetersizdi neden

dnyann en ok tannan en ok okunan en ok bee-nilen yazar hline geldi? Bu sorunun cevab, sorununiinde gizli; ahlksz ve sanatsal olarak yetersiz olduuiin. Dnya nusunun ve sanatla uraan aydnlarnou ahlksz ve sanatsal olarak yetersiz olduu iinbu adam da bu kiilerin kutsal oldu. Sanat dnyasn-da, hzla Shakespeare etileri redi. Herkesin balksevdii bir ky kasabasnda en ok satlan et tavuk eti

olmaz! Bilgisiz, kitap okumayan, ekilci kesimler buadam bir hediye paketi gibi ssleyip nmze srd-ler ve bizden bu adam beenmemizi istiyorlar. Biz,imdilik saymz az da olsa, William Shakespearei be-enmediimizi, sevmediimizi, takdir etmediimizi,ondan neret ettiimizi haykryoruz. Bunu zamann-da Lev olstoy yapmt, imdi sra bizde;

stedikleri kadar vsnler, ei benzeri olmayan s-tnlkler ykleyerek yere ge koyamasnlar, Sha-kespeare bir sanat deildir ve yaptlar sanatsalzden yoksundur. Nasl ritim duygusu olmadan m-zisyen olunamazsa, l duygusu olmadan da sanat- olunamaz.

(Bkz: Tolstoy, Sanat Nedir?, ev. Mazlum Beyhan, Bankas Yaynlar, s. 349)

Bundan yzyllar sonra, o zamann rencileri bile,2000lere bakp, Shakespearei adam sananlara gle-cekler. Bizim tek tesellimiz imdilik bu, saymz artarda yeni bir sanatsal devrim balatlabilirse, nmz

de alnmz da ak olur. Bu sre; sadece rkiye sa-nat iin deil, dnya sanat miras iin de ok nemlibir sre. Bu srete haklnn, halkn yannda olanlar,tabu olmu sanat yoksunu sanatlarakar kanlarkazanacak. Kraln soytarsn tutanlar, tavrn ezenler-den yana koyanlar, zalimler sna kalacak. Dnya oketreilli bir dnemden geiyor. Zulmn zirve yaptberbat bir adayz! Ama her an her ey olabilir. Belkiok yzeysel bir cmle oldu ama tarihin adaletindenphe duyulmaz. O yzden kiisel karlar bir kenarabrakp, n yargsz, n koulsuz dnmemiz gere-

kiyor, bize dayatlan baz sanatlar gerekte ne kadarsanatsal ahlka sahip? Sanatsal ahlk; zerine azlacakaa patlatmamz gereken bir kavram. Sanat dne-minin sorunlarn gizliyorsa rettii sanat eseri nekadar ahlkidir? Suya sabuna dokunmayan bir sanateserinin deiim deeri, bir prezervatie edeer mi-dir?

Shakespeare aptaln, sa entelijansiyasna pazarla-yan/kakalayan; Pro. Dr. zdemir Nutku, sol enteli-

jansiyasna pazarlayan/kakalayan ise Can Yceldir.

zdemirNutkuyu, yazar Cokun Bktele att videobelgeli iiradan* tanyoruz. Shakespeare oyunlarn okadar yapmack bir dille evirmi ki; zten berbat olanoyunlar daha da ekilmez, okunmaz, skc, plastik birhale gelmi. Can Ycel ise, Shakespeare evirilerini


16/3216

yaparken daha ok bu topraklara Shakespearei uyarlamaya alm.

To be, or not to be: that is the question Olmak ya da olmamak, ite btn mesele bucmlesini;

Bir ihtimal daha var, o da lmek mi dersineklinde evirmitir. Shakespearein dizesini ok arabesk ve bu lkeinsanlarnn houna gidecek bir ekle sokmutur. Bylelikle, kitap okumayan sol sanat dnyas Shakespeareihalk dostu, samimi, bizden biri olarak tanmtr. Bu byk hata Can Ycelindir! Can Ycel yalnzca bu evi-risiyle deil ayn zamanda bir baka nl Shakespeare evirisiyle de suludur;

Vazgetim bu dnyadan tek lm paklar beni,

Demez bu yangn yeri, avu amaya demez.

Deil mi ki inenmi inancn en sekini,

Deil mi ki yoksullar mutluluktan habersiz,

Deil mi ki ayaklar altnda insan onuru,

O kz olan kz erdem dalara kaldrlm,

Ezilmi, hor grlm el emei, gz nuru,

dlekler gemi baa, derken mertlik bozulmu,

Deil mi ki korkudan dili bal sanatn,

Deil mi ki lgnlk sahip km dzene,

Doruya doru derken eriye km adn,

Deil mi ki ktler kad olmu Yemene,

Vazgetim bu dnyadan, dnyamdan getim ama,Seni yalnz komak var, o koyuyor adama.

Shakespearein insanlar vazgemeye, mcadele etmemeye aran bol kepeden teslimiyeti yukardaki iirininasl olur da Can Ycel bu kadar salt arabesk kokan bir azla evirebilir?

O kz olan kz erdem dalara kaldrlm,

Dizelerinde bakirelikbir erdem olarak yanstlmam m? Bu kadar gerici bir iir nasl olur da Can Ycel gibisolcu bir air tarandan evrilebilir? Hem dalara kaldrmak diye bir deyim yoktur, daa kaldrmakdiye birdeyim vardr! Yoksullarn mutluluktan gayet de haberi vardr ve hibir zaman dlekler baa gememitir.

***

stanbul Bykehir Belediyesi ehir iyatrolarnda bu sezon oynanan Romeo ve Juliet oyununu izlediktenhemen sonra unlar yazmtm;

Byk ounluun, Shakespearein yceler ycesi bir yazar olduuna inandklarn ve benim bu yarglarm oku-

duklarnda bunlara asla inanmayacaklarn, hatta dikkate bile almayacaklarn biliyorum, ama yine de elimdengeldiince, Shakespearei byk yazarlk, dhi yazarlk urada dursun, neden sradan bir eyler iziktiren, ortakarar bir yazar olarak bile grmediimi aklamaya alacam.

(Baknz: Lev olstoy, Sanat Nedir?, s. 303, ev. Mazlum Beyhan, rkiye Bankas Yaynlar)


17/32


18/3218

m dnya tiyatrocularna;

Shakespearein yaptlar, Elizabethten gnmze, niin ngilizEdebiyatnn en nl paralardr?

Romeo ve Julietin son blmnde kk apl bir iddet vardama bu adam bize, Macbeth, Hamlet, Richard III adl eserle-riyle kanl klasikler getirdi.

Baz aklsz ldrme ve o dnemin en nemli/en nl insan-larnn korkun tasvirlerine ramen bu oyunlar yazldklarekilde, hl okullarda ska okutulur.

yi bir edebiyat eseri zerinden yllar gese de deime-den kalr. Ama bu sadece Shakespeare iin geerli deildir.Shakespearein ilkel dili rencilere aknlk verir.

Biz, 21.yzyln aydnlnda, anlalmas ok zor bir dille ya-zlm bu metinleri Neden okullarda okutuyoruz? diye ken-dimize sormalyz.

Soyu tkenmi, yzyllardr sren bu oyunlara ben hadi or-dan! diyorum!

Neden biz bu boklar modernletiremiyoruz ve daha anla-labilir hale getiremiyoruz? Ki, Anti-Shakespeare oluumu buamaca ulamak ister.

Yllardr bu oyunlar okuyan dnya bizim de bu oyunlar oku-mamz iin en azndan bir tek mantkl neden gsterebilir mi?Jumbo Mumbo!

Eer Shakespearein aptal kelime oyunlar, metaorlar, espirileri, sizi akna eviriyorsa, hounuza gidiyorsabu dilekeyi imzalamayn lten!

Unutmayn biz Shakespearei ldrmeye almyoruz. O zaten ld!

Shakespearei kaldrarak dnyay daha mutlu bir yer haline getirmek bize kalm! imdi ya sonsuza dek rahatszokul ocuklar olun! yada bize katln.

Sevgilerle...

Not: Bunca zamandr internette bulunan bu dilekeyi, lkemizde ngilizce bilen aydnlar neden evirmedi?

***

Dnya iyatrolarnda, %95 Shakespeare, %5 olstoyun sz geiyor. Bu orann dnyadaki zenginlikle doruorantl olduunu biliyoruz. %5lik mutlu aznlk dnya zenginliklerinin %95lik kesimini elinde tutuyor. Bizbuna kapitalizm diyoruz. iyatroda, kapitalizmin en byk destekisi/temsilcisi; William Shakespeare!

William Shakespeare, CIA(Amerikan stihbarat Servisi) tarandan destekleniyor!

Souk Sava dneminde, ABD Avrupay sosyalizmden soutmak amacyla kltrel bir souk sava balatt.Bu sava dorultusunda, birok yazara maddi destek saland ve bu yazarlar nl edildi. ABDli tarihi yazarFrances Stonor Saunders yazd Who paid the piper cia and the cultural cold waradl kitap, CIA ve sanatdnyas arasndaki ilikileri belgelerle ve o dnemin tanklarnn azndan ortaya koyuyor. Bu kitaptan ve di-er belgelerden yola karsak George Orwelln CIAin en has adamlarndan biri olduunu grebiliriz. Bu alakadam, en yakn arkadalarn bile ngiliz hkmetine ispiyonlayacak kadar dm bir zavall. Bkz: Orwellslist. ***

George Orwell, 1984 ve Hayvanlar ilii adl kara topyalarnda, olas baskc rejimlerin insanlar zerindeki


19/3219

etkilerini anlatyor ve insanlar sosyalizmden uzaklatrarak; ABD liberalizmi iin alyor. Bunu yaparkendikkat ekmemek iin rokizm oyunlar oynuyor.

Bir baka kara topyac Aldous Huxley ise Cesur Yeni Dnya adl kitabnda liberalizmin gcn yitirmesindenkaynaklanan korkusunu aa vuruyor. CIA yardm alm olmas yine belgelenmi olduundan Huxley de

vicdanl biri deil.

Orwell ve Huxleyin ortak noktalar, yalnzca, CIA yardm almalar, kara topyalar yazarak insanlar sosya-

lizmden soutma abalar deil ayn zamanda bu iki yazarn sk birer Shakespeare savunucusu olmas!Huxleyin korku topyasnda, Shakespeare yasaklanm bir yazardr. Ve Shakespearei yasaklayanlar baskckesimdir. Huxley, romann sonlarna doru Othello ve Kral Leara vgler dzyor ve Shakespearein insanlarduygulandrdndan ve ne kadar mthi bir yazar olduundan dem vuruyor.

Orwell da 1947 ylnda yazd Shakespeare, olstoy and the Fool adl makelesinde, olstoyun o mt-hi kuramsal eserini; Sanat Nedir?i eletiriyor ve Shakespearein avukatlna soyunuyor. olstoyu yerenShakespearei ycelten yazar gerein duru yzyle karlatnda olduka m olmal.

Orwell ve Huxleyin, bu Shakespeare hayranl CIAn istedii. Bu benim iddiam tabii, belgem yok ama bu tarzbir ilikinin belgesi olur mu bilmiyorum?

CIA, egemen gleri savunan ve halk duygu oyunlaryla uyuturabilecek bir burjuva tiyatrocusu aryorduve yllar nce yaam Shakespeare bu rol iin biilmi kaand. Zaten kendi besledii yazarlar olan Hux-ley ve Orwella bu ama iin telkinde bulundu ve bu yazarlar eserlerinde Shakespearei savundu. DnyadaShakespearee kar gelen tek sanat olstoyu sindirmek, onun Shakespeare stne sylediklerini hasraltetmek iin Orwell o makaleyi yazd.

CIA o dnem ylda tam 1000 kitap basyormu. Birok dergi kartp sanat dnyas zerinde etkin olmayamalam. Bu durum gnmzde hl devam ediyor. En uak bir muhali oluum bastrlmak isteniyor. Basl-mam kitaplar toplatlyor, insanlarn iade zgrlkleri talan ediliyor. Hitlerin hayaleti zerimizde dolayor.

***

Bunlar, ok iyi dnp ok salam kararlar vermeliyiz. Bize gsterilenle yetinirsek, bizden saklanan gerek-lerle ilgilenmezsek sonumuz hi ho olmaz. Biz doduumuz andan itibaren akvaryumda yaayan balklarz.Bizde, zaman zaman, doamzn dayatmasyla, deniz ikri okyanus ikri oluuyor; ancak emin olamyoruz de-nizin, okyanusun varlndan nk daha nce bu akvaryumdan daha byk bir yaam alan hi grmemiiz.Biz doduumuz andan itibaren akvaryumda yaayan balklarz. Gerek sanat eserlerini, gerek sanatlar okadar az gryoruz ki; sanki sanat televizyonlarda yaplabilirmi gibi geliyor bize, orada yer alan oyuncularsanat olarak nitelendiriyoruz. Kapitalist emellerle yaplan i sanat olmuyor; zanaat oluyor. Kapitalist emellerlekimse duygu retemez.

Bulunmaz iyatronun kurucusu ve genel sanat ynetmeni Hilmi Bulunmazn deyimiyle Boazii niversitesi

glgesi altnda yetienler, ldrlen 1,5 milyon Vietnaml ve 1 milyon Iraklnn hesabn vermeden hayat adnasanat adna hibir ey yapamazsnz.

Ees Pilsenden para alarak yaptn tiyatroyla muhaleet yapamazsn SaynGenco Erkal. Biliyoruz, byle bir derdiniz de yok zten ama bari insanlarapolitik tiyatro yapyormu gibi gzkp onlar kandrmayn. Siz deil miy-diniz Kerem Gibi oyununda Nzm Hikmetin iirini sansrleyen? Siz deilmiydiniz, bu sansrle, Kerem Gibi oyunu iin Kltr Bakanlndan 72.000Lyi kapan? Eer bu dizeleri;

Afetmedi bu Ermeni vatanda

..........Krt dalarnda babasnn kesilmesini...........Fakat seviyor seni,

..........nk sen de afetmedin

..........Bu karay srenleri Trk halknn alnna.


20/32


21/3221

dnlarda buluyorum. Bu yzden de; kabahatin ou tiyatrocularda canm kardeim! iyatrocular, eer buncasene, iyi oyunlar ortaya koyabilselerdi, halk da tiyatrolara gereken nemi gsterirdi. Siz tiyatro adna hibirayda getirmeyen iler yapp, yan gelip yatacaksnz, sonra da Halk neden tiyatroya gelmiyor?, Beni niye kim-se anlamyor?diyerek kk burjuva buhranlar yaayacaksnz! Shakespeare oyunlar oynarsan halk gelmeztabii. Halka duygusal anlamda kreden bu anlamsz oyunlar oynama! Sahnede kimsenin hatta kendinin bileanlamad gereksiz semboller kullanma! Abartl dekor/makyaj yapma! Biraz doal ol! Daha byk bir kitleyehitap edebilecek evrensel duygular se ve bu duygular seyircilere geirebilecek televizyonlarda kirlenmemigerek oyuncular bul! Bu topraklara zg hikyeler anlat!

Seyircide retilmi sanat algs var. Seyirciler, yaadklar dnemin sanat anlayndan, o dnemin eletir-menlerinin dncelerinden, medyann iirmesinden kaynaklanan bir nyargyla sanat eserinden haz almaduygularn kreltiyorlar. Bylelikle, seyirci izledii oyunu aslnda beenmese de bilincinde oluan yanlsamasonucu ve evresi tarandan garip karlanmamak iin, ayplanmamak iin, Ne! Shakespeare kt yazar m?,Bu oyunda filanca oyuncu oynuyor, kesin ok gzeldir., Bu oyunun yazar Lions dllerinde en iyi yazarseilmi; kesin ok iyi yazardr.tarz cmlelere maruz kalmamak iin bilerek veya arknda olmadan beenmigibi hissediyor. Sanatla ilgilenen insan iin, bu kadar dehet verici ve korkun baka bir ey yoktur. Bir insanhayat boyunca tiyatrodan haz almadan, tiyatroyu sevmeden, sanattan uzak kalarak yaayabilir ama bu yaameksik bir yaamdr. Ve kitlelere bu eksiklii yaatan sanatlarn suu, darbe dneminde kitaplar yakan askerinsuundan aa kalr deildir.

Srp oyun yazar Duan Kovacevicin Buluma Yeri ve ntiharn Genel Provas oyunlar stanbul Byke-hir Belediyesi ehir iyatrolarnda, Proesyonel adl oyunu ise stanbul Devlet iyatrolarnda oynand. Buoyunlar oynanmaya hl devam ediyor. Bu oyunlarn hazrlanmasnda bir sr kii gnlerce alt, oyunculardealarca prova yapt. Bu oyunlar izleyen insanlar, paralarn daha da nemlisi zamanlarn bu oyunlar iin

verdiler. (ki ben iki oyunu izleyerek 12 liram verdim.) Peki bunca insan, bu adamn Srbistann, Portekiz/Liz-bon bykeliliini yaptn bilmiyorlar myd? Bu adamn aizme hizmet ettiinden, Srebnica soykrmnnhesab daha vermediinden habersiz mi? Oyunlarnda, Bosna olaylarn sorgulamadn gremiyor mu buncaseyirci? Bu adam, Bonaklarla hesaplamadan nasl sanat eseri retebilir? Sanat ve hayat birbirinden ayrlmaz!Hitler ve Kenan Evren iyi resim yapyordu diyebilir miyiz? Kovaevi, 500 yl nce zaten hepimiz Srptk, ye-nidenSrp ve Hristiyan olalm, mesele bitsinEmir Kustiricaya senaryosunu satmam m? Duan KovaeviinEmir Kustiricadan hibir ark yoktur. Bosna-Hersekli tiyatro ve sinema oyuncusu Emir Siyamiyann szleriniaklmzdan hi karmamz gerekiyor;

Bir sanat iin, yi bir ynetmen, ressam, arkcdr, ama iyi bir insan olamayabilir deyip de bu iki eyi birbi-rinden ayrmamalyz. Ben bunu ayramam. Bana gre Kusturica ok kt bir insandr. lkesi, doduu ve onaher eyi veren ehri iin ok kt eyler yapt. Kendi halkna kar kt davrand, dmann, katliam yapanlarn

yannda durdu. Benim iin o bitmi bir hikyedir, hem insan hem de sanat olarak lmtr. Birinin sanatn veinsanln birbirinden ayrmak dnlemez.Peki, nasl oluyor da ehir iyatrolar ve Devlet iyatrolar bu gerekleri grmezden gelip, bu oyunlar halka

gururla sunabiliyorlar? Ve nasl oluyor da birka kiinin dnda kimsenin sesi kmyor?

***

Acilen Shakespeare toplantlardzenlemeliyiz. olstoyun evkalade hayranlk uyandran ve okuduktan sonrainsanlarn uykularn karan kitab Sanat Nedir?i uykusuz gzlerle okuduktan sonra Kral Lear bata olmakzere tm Shakespeare oyunlarn tartmalyz!Bu oyunlar bizim seyircimize ne lde hitap edebilir, bunukonumalyz. n yargsz, korkusuzca, zgrce, yksek sesle. Benim bu saatten sonra, Ali Poyrazolundan,Ferhan ensoydan, Genco Erkaldan, Haldun Dormenden, Haluk Bilginerden, Rutkay Azizden, Yldz Kenter/Mik Kenterden tiyatroda devrime destek vermelerini beklemiyorum. Gen tiyatrocularn bir araya gelerekbu konular zerine dnmesi gerektiini belirtiyorum. iyatroyu daha yeni bir orma dntrmemiz gere-

kiyor. Sokak tiyatrolar bu adan ok nemli elevizyon ve sinemada asla yaplamayacak bir etkiyle, sanatdnyasn Shakespeare ve tabu olmu yoz yazarlardan kurtararak, tiyatroyu yeniden icat etmeliyiz.

Holandmz bedenlere hayalimizdeki ruhlar koyuyoruz ve bunu ak sanyoruz.

William Shakespeare


22/3222

Holandklar dzen sanatlarn hayalimizde gzelce giydiriyorlar ve biz bu adamlar sanat sanyoruz.

Ouzcan nver

Not: Bu yaz henz tamamlanmamtr. Zamanla derinleecek ve ileride kuramsal bir kitap hline gelecektir!

Mart 2011 Shakespeare izimi; Sinem

* http://www.vimeo.com/1325643

**http://www.petitiononline.com/ALX124Q/petition.html

*** http://en.wikipedia.org/wiki/Orwells_list

****http://www.coskunbuktel.com/lincimzacilari.htm

Altn Ayy alan ranl ynetmen Farhadiye katlmad-m belirtmek isterim!

ranl ynetmen Caer Panahinin, muhali olduu iin 6yl hapis, 20 yl ilm ekmeme cezas ald bir dnemde,yine ranl baka bir ynetmen olan Farhadinin Altn Ayyaldktan sonra syledikleri hem sinema iin hem ran iinhem de dnya iin son derece zararl ve kabul edilemez. BenFarhadiyi bu kt ve duyarsz tavr iin knarken, Panahiyitm yreimle destekliyorum. Panahinin hazrlad bildi-riyi Farhadinin suratna rlatyorum;

Beni 20 yl ilm ekmeme, konumama ve 6 yl hapis cezasna arptrdlar. Ancak, hayallerimi, ryalarm pran-gaya vuramazlar.Asla yenilmeyeceim. 20 yl sonra biriktirdiim ryalarm yeni filmler yaparak dnyaya

sunacam.DLL YNETMENE PANAH TEPKS

Farhadi, Altn Aynn kendisi iin nemli olduunubelirtti ve dln neminin, ilminin dnyann drtbir yannda izleyicilere ulama ans vermesi oldu-unu syledi.

Orta Douda yaananlar yorumlamasn ve ilmi-nin mesajn aklamasn isteyen bir gazeteciye Far-hadi u ekilde cevap verdi: Filmlerde mesaj olmaz,

bir potansiyel olur. Bu potansiyel de insanlarn sorusormalarn, kendi cevaplarn bulmalarn salamak olabilir. Orta Douya gelirsek, barl hareketleri, dn-yann neresinde olursa olsun herkes savunur.

Kahraman deilim, sinemacym

Farhadinin karlat en zor soru, yurtdnda yaayan ranl bir gazeteciden geldi. Gazeteci, Farhadininaralarnda ynetmen Panahinin de olduu randa tutuklananlar konusunda yeterince sert aklamalar yapma-dndan yaknd. Farhadi ise bunun ii olmadn belirtti ve yle konutu:

ki olaslk var. Ya sizin dediiniz gibi sert aklamalar yaparm ve bir daha randa ilm ekemem. Ya da imdiyaptm yapar ve randa ilm ekmeye devam ederim. Bence ikinci yol daha doru. nk ben kahraman de-ilim, sinemacym. Konumalar yapmak isteseydim, ynetmen olmazdm, politikac olurdum. dl alrken,sahneden syleyeceim zehir zemberek cmleler, tutuklu insanlar iin bir ey deitirmeyecekti. Ama ilmekmeye devam edebilmek ve ektiin ilmlerle syleyeceini sylemek, konuma yapmaktan bence daha onurlu.

Kaynak: Milliyet


23/3223

Hangi oyunu olursa olsun, herhangi bir Shakespeare oyununu dahaokumaya baladm anda, yzme yumruk yemi gibi hissettiim

ey, bir karakter ortaya karmann, hadi biricik demeyeyim, amabalca esi olan dil yokluudur; o dil ki, herkes kendine ait olan,kendi karakterine zg olan konuur. Shakespearede bu yoktur. B-tn Shakespeare kiileri kendilerine ait olmayan, hep ayn tumturak-l, doal olmayan Shakespeare diliyle konuurlar: Bu yle bir dildirki, yalnzca o oyun kiisi deil, dnyann hibir yerinde hibir canl

yaratk hibir zaman yle bir dille konumaz, konuamaz.

Lev olstoy, Sanat Nedir?, ev. Mazlum Beyhan, rkiye Ban-kas Kltr Yaynlar, s. 332

***Hilmi Bulunmaz / 3 Nisan 2011

Herhangi bir tiyatrocu, hayatnn herhangi bir dneminde, William Shakespeare hakknda herhangi bir eydnmemise, bu konuda kck da olsa, herhangi bir ikir gelitirmemise, o tiyatrocu, sadece bir tiyatro-cu, yalnzca bir tiyatro esna olarak yaamaya mahkm edilmi zavall bir kiidir.

Herhangi bir tiyatrocu, tiyatroyu, sanatsal kayglarla, estetik bilincini gelitirip topluma yn verme dn-cesiyle yapmamsa, yapmyorsa, doal olarak, o tiyatrocu, bir tiyatrocu olarak, bir tiyatro esna olarak mrtketmek durumundadr.

Herhangi bir tiyatrocu, tiyatroyu, herhangi bir i, herhangi bir ura, herhangi bir para kazanlacak meslekolarak grp, bu grn tesinde herhangi bir gre sahip olabilme yeteneini gelitirememise, bu tiyat-rocunun, tabii ki, ne kendisine, ne iinde yaad topluma, ne de gelecek kuaklara syleyebilecek bir teksz olamaz.

***

Ben, biz, Bulunmaz iyatro emekileri, herhangi bir tiyatrocu olarak yaamay, asla ve kesinlikle kabul etmi-yoruz.

Ben, biz, dnyadaki ilk canlnn oluumundan bu yana geen tarihsel sreci iselletirdiimiz gibi, gelecekkuaklara olan borcumuz hakknda da toplumsal hesaplar yapmay, hibir bir zaman savsaklamyoruz.

Ben, iinden geldiim, iinde bulunduum, iinden gelmekten, iinde bulunmaktan mutlu olduum ii sn- iin sanat yapyor ve bu sn iin hayatm rgtlyorum.

Ben, ii sn iin yaadm, ii sn iin hayatm rgtlediimden, ura alanm bulunan tiyatro sanat-na da, ister istemez, bu snn karlar dorultusunda bakyor, bu snn iktidara gelmek iin abalad top-lumsal muhaleete katk sunuyorum.

Ben, gelmi gemi i sn dostu aydnlarn tiyatroyla ilgili grlerini scak bir ilgiyle inceliyor ve bu ince-lemelerimi, zaman zaman okurlarma sunuyorum.

***

i sn dostu aydnlardan biri de, William Shakespearei kndeye getirip, onu tu eden Lev olstoy olduuiin, olstoyun kaleme ald 375 sayalk Sanat Nedir? kitabn ok nemsiyorum. Mazlum Beyhan tara-ndan dilimize kazandrlan Sanat Nedir? kitab, Eyll 2007 tarihinde yaynland. rkiye Bankas KltrYaynlarnn yaynlad Sanat Nedir? kitabnn 301. sayasndan balayp sonuna dek srdrlen Shakes-

Kralieden ok kralieci William Shakespeare, derhal ayaa kalk vesuunu itira et!

HLM BULUNMAZ [email protected]


24/3224

peare ve Dram Sanat zerine balkl blm, tiyatroyu bir meslek olmann tesinde, insanln geliimiiin zorunlu bir sanat olarak gren kiilerce, zellikle didik didik edilmeli!

i sn iin sanat yaptn iddia edip de, Sanat Nedir? kitabnn varlndan haberdar olmamak, bu ki-tab okumamak, bu kitap zerine kaa yormamak, bu kitaptaki bilgilerden karsama yapp, bu kitabn dahageni kitleler tarandan benimsenmesini istememek, hukuksal anlamda olmasa da, toplumsal anlamda birsutur.

i sn mcadelesine dorudan katk sunan Sanat Nedir? kitabnn tiyatro sanatn yakc bir biimdeilgilendiren Shakespeare ve Dram Sanat zerine blm yle balyor:

Bay E. Crosbynin, Shakespearein emeki halka yaklam zerine kaleme ald yazy okuyunca, Sha-kespeare ve yaptlar epeydir kaa yorduum bir konu olduu iin, btn Avrupa dnyasnn bu konuda var-d sonulara taban tabana ters den kendi dncelerimi syleme istei duydum.

i sn karlar iin mcadele etmeyi bir yaam biimi olarak rgtlediim iin, ben de, tpk Lev olstoygibi, Shakespeare konusuna srekli olarak kaa yoran ve bu tiyatrocunun emeki kitlelere hibir ey vereme-yecei kansnda olan biriyim. Hani insann, Ben de tpk byle dnyorum! dedii anlar vardr ya... Bende, olstoyun Sanat Nedir? kitabndaki her sayay, her paragra, her tmceyi, her szc okurken, srek-li olarak, Ben de tpk byle dnyorum! dediimi, kitabn ieriini anmsama gereksinimi duymayacakdenli iselletirip, Sanat Nedir? kitabn ve zellikle bu kitabn Shakespeare ve Dram Sanat zerine bl-mn deta ezberledim.

i sn karlaryla elien btn Avrupa dnyas, olstoyun kaleminin altnda sanki can ekime prova-s yapyor. Bu prova srecinde de, btn Avrupa dnyas, kendisini, tiyatro sahnesinde, tabii ki, kraliedenok kralieci Shakespeare tarandan temsil ettiriyor.

i sn, gnmzdeki anlamyla, btn Avrupa dnyas ierisinde tanmlanamayacak olsa da, gnmz-den baktmzda, I. Elizabeth Dnemi balamnda, tam da bu dnemin ocuu olarak dnyaya gelen Sha-kespeare, gnmz Shakespeare ocuklarnn dedesi olarak sahnedeki yerini salamca alm bulunuyor.

***Emeki kart I. Elizabeth Dnemi, hangi tarihler arasnda yaand? Vikipediye gre; 17 Kasm 1558-24Mart 1603 arasnda yaand!

Emeki kart William Shakespeare, hangi tarihler arasnda yaad? Yine, Vikipediye gre; 23 Nisan 1564 -23 Nisan 1616 arasnda yaad!

Emeki kart Elizabeth Dneminde, insanln en kara sayalar yazlrken, William Shakespeare, bu say-alara, kendince destek sunarak, bu dnemin, emeki kitleler iin, daha da ekilmez olmas, egemenler iin,daha da ekilir olmas denklemine byk katklar sundu.

Emeki kart Elizabeth Dneminde neler olduunun derinlikli aratrmasn bir yana brakrsak ve sadeceVikipedideki baz nemli blmlerin altn izersek, yle bir tabloyla kar karya geliriz:

Elizabeth, kiliselerde mass ayininin uygulanmasn yasaklad, daha sonra kendini ngiltere kilisesininyneticisi setirdi. Katolik skoyaya kar protestan lordlar destekledi, verdii destein deire olmasnnardndan skoya ile savaa girdi. Mary Stuart sko tahtndan indirilerek kuleye kapatld, ardndan buradaplanlad suikast yznden vatan hainlii suundan idam edildi. Bylece Elizabeth taht iin alternati birkatolik udor kann ortadan kaldrd. 1588 ylnda II. Felipenin ngiltere seerinde dnemin en byk ve engl deniz ilosu olan spanyol Armadann ngilizler tarandan yaklmas Elizabethin isminin gnmzekadar unutulmadan gelmesini salamtr.

Emeki kart Elizabeth Dneminde, Vikipediye dek den bilgilere gre bile bunca katliamlar yaanr-ken, William Shakespeare, bu katliamlarn hangisine kar kp, bu katliamlarn hangi birinin eletirisiniyapt. Biz, bu konuda herhangi bir bulguya sahip deiliz. Ancak, bu konuda, herhangi bir doyurucu bulguyaulaan olursa, o kiinin, doyurucu bulgularn okurlarmza sunmay bir bor biliriz!

***


25/3225

Kralieden ok kralieci Shakespeare, emeki kart dnemde, braknz katliamlara kar kmay, sarayabal tiyatrolarda trl besinlerle bytt gbeini kayarak, gnn gn ediyor ve hatt daha ileri gidip,tarihsel gerekleri saptrarak, emeki kitlelere toplumsal ninniler sylyordu.

Kralieden ok kralieci Shakespeare, deil sanat olmay, sradan bir yazar olmay bile iselletirebilecekdenli yetenee sahip olmamasna karn, I. Elizabethin kaynn kreini ekmesi nedeniyle, byk bykkyaklarla dllendirilmitir.

Kralieden ok kralieci Shakespeare, yeteneksizlik girdabnda azna dek batakla batmasna karn, naslolmu da, tarihsel gerekleri tersyz ederek, emeki kitleleri uyutmutur? Bunun, ok somut, iki kere ikidrt somutluundaki saptamalarn anlamak iin, Lev olstoyun kaleme ald Sanat Nedir? kitabndakiShakespeare ve Dram Sanat zerine blmn, mutlaka, ama mutlaka okuyunuz!

***

Yazma, Tolstoydan bir alntyla baladm; yine Tolstoydan bir alntyla bitireyim:

Byk ounluun, Shakespearein yceler ycesi bir yazar olduuna inandklarn ve benim bu yarglarmokuduklarnda bunlara asla inanmayacaklarn, hatta dikkate bile almayacaklarn biliyorum, ama yine deelimden geldiince, Shakespearei byk yazarlk, dhi yazarlk urada dursun, neden sradan bir eyler izik-

tiren, orta karar bir yazar olarak bile grmediimi aklamaya alacam.

***

Kendini Shakespeare sanan air Hilmi Bulunmaz

birinci sone

rman kysna balanamayan kayk

ayk zamanlarn hatrna sarlr

ay m daha ar ar m daha aysabaha kadar ylmadan yldzlar say

aknn hakkn alrsan aydan

nallarndan k saan atlara atla

haykr atlarn nallarndan kran avka

kvlcmlar rlar hrlayan zamana

krallar yaknrlar zamann akna

yakr kl sldayan zamana

akan kanlarn yakasna yapan yapana

akn kayna atlayan atlar

slk alar pssz dalarda anlar

aslnda yazlanlar ancak krallar anlar alt nisan iki bin on bir


26/3226

Bu yl ilki verilecek olan William Shakespeare dlleri, dln verildii yl iindeki en kt tiyatro peror-manslarn cezalandrmaya yneliktir. Kesinlikle anti-dl, anti-Shakespeare, anti-kapitalizm, anti-emperya-lizm dncesindedir.

te bu yln adaylar;

Yln en kt oyunu

Romeo ve Juliet-stanbul Bykehir Belediyesi ehir iyatrolar

- stanbul Bykehir Belediyesi ehir iyatrolar

Kerem Gibi- Dostlar iyatrosuSelam Sana Shakespeare- BGS- iyatro Boazii

anmadm Adamlar- Ali Poyrazolu iyatrosu

Yln en kt erkek oyuncusu

olga Yeter- Merhaba Hoa kal

Haluk Bilginer- 7 ekspir Mzikali

Genco Erkal- Kerem Gibi/Marxn Dn

William Shakespeare dlleri 2010/2011


27/3227

Yln en kt kadn oyuncusu

Ece zdikici-Romeo ve Juliet

Bennu Yldrmlar-Buluma Yeri

Aysel Yldrm- Selam Sana Shakespeare

Duygu Dalyanolu-Molire Eendi

Yln en kt oyun yazar

Kadn Sna-uncer Ccenolu

Yiit Sertdemir- Surname 2010

Metin Zakolu-Ben Kkken Gsterirdim

Yln en kt ynetmeni

Kemal Aydoan- Macbeth/7 ekspir Mzikali

Kemal Baar- /Romeo ve Juliet

M.Nurullah uncer- Buluma Yeri

Beendiiniz Gibi- Hakan imenser

Yln en kt tiyatro topluluu

BGS- iyatro Boazii

Oyun Atlyesi

iyatro Gerek

uncay zinel iyatrosu

Yln en kt tiyatro sitesiMimesis.com

iyatronline.com

iyatrodergisi.com

Yln en kt tiyatro dergisi

iyatro iyatro-Mustaa Demirkanl

EB Oyun

SAHNE


28/3228

William Shakespeare ocuu zel dl

Haluk Bilginer/7ekspir Mzikal

Yln en iyi Facebook yazar;

Cokun Bktel

Erbil Gkta

Ycel Erten

Mantarato (Mehmet ahin)


29/3229

Sinemann ve daha genel olarak sanatn kaybolduu,

artk var olmad bir zamandayz. Bir ekilde yenidenicat edilmeleri gerekir. Jean-Luc Godard

30. stanbul Film Festivalinde; Gney Korenin Kl-tr ve urizm (eski) Bakan Lee Chang-dongun iir(SHI) ve talyan ynetmen Daniele Luchettinin Ha-yatmz (LA NOSRA VIA) adl ilmlerini izledim.Atlas Sinemasnn nostaljik samimiyeti houma gi-derken, AFM Fita 4de, alveri merkezinden arksz,popler kltr iin ina edilmi bir sinemada bunal-dm. Akbank sponsorluunda yaplan bir organizas-

yona dhil olmak her ne kadar iime sinmese de, si-nema tutkum ve lkemizde gsterim ans bulamayanilmleri grme isteiyle, bu iki ilmi izledim.

Filmlere gelirsek;

Daniele Luchetti- Hayatmz(LA NOSTRA VITA)

Hayatmz, vasatn biraz zerinde, Elio Germanonuniyi oyunculuu sayesinde ayakta duran, hai, anla-lp takip etmesi olduka basit bir ilm. Elio Germano,ilmdeki oyunculuuyla Cannes Film Festivalinde al-d en iyi oyuncu dlnn hakkn veriyor. Germa-no, oyunculuunu ykselttii baz blmlerde, ilm

deki duyguyu izleyiciye geiriyor. Yalnz, ilmin gene-

line baktmzda, duygularn tamam, izleyiciye pekgemiyor. Senaryonun zay olmas, duygularn tama-mnn izleyiciye gememesinde en nemli etkenNe yaplmak istediinin batan hesap edilememi birhikyesi var ilmin.i ailesini mi anlataym, gmensorunlarna m deineyim, insan ilikilerine mi yne-leyim? sorusuna net bir yant verememi gibi Danie-le Luchetti. Filmin balarndaki; IKEA, Roma ormas

ve uak dokundurmalar dnda, ilmde herhangi birpolitik gnderme yok. Ama stanbul Kltr ve SanatVakna (KSV) gre varm

KSV, resmi web sitesinde Hayatmz ilmini yletantyor;

Screen dergisinin talyan usul bir Ken Loach ilmidiye tanmlad Hayatmz, insancl ve duygusal birhikye anlatyor, bir ii sn ailesinin hikyesini...

ngiliz ynetmen Ken Loachla, Luchettinin benzerbir noktasna ben denk gelemedim. Luchettinin, hide politik bir ilm yaptn dnmyorum. Bir ii

sn ailesinin hikyesi alan deil bu ilm. Kars l-dkten sonra ocuklar iin almaya ve onlara iste-dikleri her eyi almaya karar veren Claudionun kkburjuva olmasyla sonlanan bir olay rgs; ii sn-nn hikyesi deildir!

*** Lee Chang-dong- iir(SHI)

stanbul Flm Festvalndenzlenmler ve ksa br snema deerlendrmes

OUZCAN NVER


30/3230

Flm, 60 yalarndak Mann etkleycs hkyesnanlatyor. Cannes Flm Festvalnde en y senaryodln alm, flmn senaryosu gerekten nsannne leyen, nsan scakln duyumsatan brzelle sahp. Alzhemer hastas olduunu renenMa, byk br r yazma tutkusuna kaplr ve ryazmann yollarna arar. Elmalara, aalara, nsan-

lara daha dkkatl bakmaya, yaamn ne daha azlagrmeye balar.

orunuyla brlkte yaayan Ma, torununun ledsuun utancyla yaamak zorundadr. Ama hbrzaman umutsuzlua kaplmaz, rn penden gd-er, yaamnn sonlarnda olmasna ramen hayatask sk tutunur. Mann flmn sonunda yazd rhayatn zetler ntelktedr. Jeong-he Yun, mth n-san br oyunculuk serglyor. Flmn en lgn ksm,ynetmenn Gney Korenn Kltr ve urzm (esk)Bakan olmas. Br Kltr ve urzm Bakan, nasl bukadar samm ve sanat duyarlla sahp olablr?Gerekten artc. Gney Korenn Kltr ve urzm(esk) Bakan, bu kadar y br flm yapablyorken,rkyenn Kltr ve urzm Bakan Erturul G-nay, sanat adna, gerek anlamda neden hbr eyyapmyor? Gnay, braknz gerek anlamda sanatadna herhang br ey yapmay; bzath kends san-ata zarar veryor. Hbr zaman n tam zamanndakmayan, gerek anlamda muhaleet yapmayan,

srekl olarak Erturul Gnayn kendsn ven t-yatro derglerne her ay, rkye Cumhuryet Kltr

ve urzm Bakanl Devlet yatrolar Mdrlolarak, reklm ksves altnda avu dolusu para ver-leblyor. Halkn verd vergler, bylelkle aruredleblyor.Geenlerde, Erturul Gnay, br dzde oynayan(?!)lk Kltr ve urzm Bakan olma unvann onakazandran ocuklar Duymasn adl ren, mde

bulandrc, hbr halta benzemeyen br dznn uakbr blmnde oynad(?!). Bylelkle, AKPnn vekendsnn reklmn yapt. Sanat adna hbr eyyapmayan Kltr ve urzm Bakan Erturul G-nay, semlerden sonra byk htmalle koltuunubrakp gdecek. Pek, onu nasl hatrlayacaz? Halkuyuturan br dzde oynayan, o koltua zten AKPnnesk solcu kontenjanndan geleblen, vassz br Kl-tr ve urzm Bakan***Bu k flm balamnda genel br deerlendrmeyapmak gerekrse; Kore Snemas, snemay ok-tan amken, gnmz talyan Snemas gmensorunlar paradoksundan br trl kablm del,

dyeblrz. lkemze bakarsak; bzde byle Kltr veurzm Bakanlar olduu srece, sanatmzn lerlem-es olduka zor gzkyor. Sanatn, snemann, tya-tronun yenden cat edlmes gerek, hem de hemen!9 Nsan 2011 Ouzcan nver

Berfn Bahar dergs, 158. saysn da yaynlad.

MUTLAKA OKUNMASI GEREKEN BR KTAP!

Tolstoy - Sanat Nedr?


31/3231

Hibir okul insanda ne bir duygu uyandrabilir, ne de insana sanatn znn ne olduunu -kendine zg yn-temle bir duygunun nasl ortaya karlabileceini- retebilir.

Okulda retilebilecek tek ey, sanatlarn yaadklar duygular baka sanatlara nasl aktarabildikleridir. Ve

sanat okullarnda retilmekte olan da bundan baka bir ey deildir; ancak bylesi bir eitim, gerek sanatnyaylmasna herhangi bir katk salamad gibi, tam tersine, sanat ad altnda taklit sanatn yaylmasna katkdabulunarak insanlarn gerek sanat anlamalarna engel olur, hatta bu konudaki en byk engeli oluturur.

(Bkz: Tolstoy, Sanat Nedir?, ev. Mazlum Beyhan, Bankas Yaynlar, s. 135)

***

Konservatuvarlara girmek isteyenler, lten, bizim almalarmza katlmasnlar!

Konservatuvarlardan umudunu kesenler, lten, bizim almalarmza katlsnlar!

Cumartesi gnleri srdrdmz oyunculuk, sinema ve yazarlk almalarmza youn bir ilgi olmasylabirlikte, pazar gnleri de almalara katlmak isteyen insanlarn nerileriyle, her pazar gn saat 15.00 - 18.00aras yeni bir alma grubu oluturuyoruz. iyatro ve Internet dizisi oyunculuunun yan sra yazarlk al-malarn da kapsayan bu sre, rkiye televizyonlarndaki, rkiye tiyatrosundaki, rkiye yazarlndakihastalkl hli saaltmaya ynelik nemli bir aba...

Bulunmaz iyatro / Fakir Baykurt Sahnesi

Adres: Gedikpaa Camii Sk. No: 57 emberlita - Eminn

el: 0212 513 47 32 / 516 79 77 / 638 22 36 / 0532 642 88 57

CRETSZ SANAT ALIMALARI


32/32

TOLSTOY, DEVRMN AYNASIDIR.V. I. LENN

oyun dergİsİ-nİsan sayisi

Documents