Üst solunum yolu enfeksİyonlari - erginciftci · parasetamol burun damlaları (serum fizyolojik,...
TRANSCRIPT
Prof. Dr. Ergin ÇİFTÇİ
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı
www.erginciftci.com
ÜST SOLUNUM YOLU ENFEKSİYONLARI
ÜST SOLUNUM YOLU ENFEKSİYONLARI
Orofarenks Tonsiller Nazofarenks Burun mukozası Orta kulak Sinüsler Epiglot Larinks
www.erginciftci.com
FARENKSİN ve TONSİLLERİN ENFEKSİYONU
Farenjit Tonsillit Tonsillofarenjit Nazofarenjit
www.erginciftci.com
Norfloksasin Siprofloksasin Enoksasin Fleroksasin Lomefloksasin Ofloksasin Levofloksasin Rufloksasin
Sparfloksasin Tosufloksasin Gatifloksasin Pazufloksasin Grepafloksasin
BAKTERİLER
Epstein-Barr virus Adenovirus Herpes simpleks virus 1 Herpes simpleks virus 2 İnfluenza virus Parainfluenza virus RSV Enterovirüsler Kızamık virüsü Kızamıkçık virüsü Sitomegalovirüs Rhinovirüs Reovirüs HIV
VİRÜSLER
ATİPİK ETKENLER
Behçet sendromu Kawasaki hastalığı PFAPA Aftöz stomatit Steven-Johnson sendromu Nötropeni Kemoterapi
DİĞER NEDENLER
Mycoplasma pneumoniae Mycoplasma hominis Chlamydia pneumoniae Chlamydia trachomatis Legionella pneumophila Coxiella burnetti Candida Toxoplasma gondii
Streptococcus pyogenes (A grubu) B, C ve G grubu streptokoklar Arcanobacterium haemolyticum Corynebacterium diphtheriae Corynebacterium pyogenes Corynebacterium ulcerans Neisseria gonorrhoeae Neisseria meningitidis Yersinia enterocolitica Streptococcus pneumoniae Salmonella typhi Leptospira spp. Borelia spp. Anaeroplar
FARENKSİN ve TONSİLLERİN ENFEKSİYON ETKENLERİ
www.erginciftci.com
SOĞUK ALGINLIĞI
Çocuklarda yılda 4-8 kez görülebilir En sık etken rhinovirüstür (%40) Özellikle nazal semptomlar ön plandadır
Boğazda kaşıntı hissi Konjunktivit Boğaz ağrısı Baş ağrısı Hapşırma Kas ağrıları Burun akıntısı, tıkanıklık Kuru öksürük
Ateş hafif derecede yükselir Boğazda eksudasız kızarıklık vardır
www.erginciftci.com
SOĞUK ALGINLIĞI
• Tanı klinik olarak konulur • Antijen tayini, viral kültür, virüs genomunun
gösterilmesi ve serolojik yöntemlerle etken kesin olarak gösterilebilir
• Tedavi semptomatiktir Parasetamol Burun damlaları (serum fizyolojik, topikal adrenerjik) Antihistaminikler
www.erginciftci.com
GRİP
• İnfluenza A, B ve C ile oluşur. • Damlacık yolu, kontamine sekresyonlar, direkt temas
ile bulaşır • Semptomlardan önceki 24 saat ve semptom
süresince bulaştırıcıdır • Kuluçka süresi 1-3 gündür • Özellikle yapısal semptomlar ön plandadır
Yüksek ateş Konjunktivit Boğaz ağrısı Baş ağrısı Kırıklık Kas ağrıları Burun akıntısı, tıkanıklık Kuru öksürük
• Boğaz normal veya hiperemik olabilir
www.erginciftci.com
GRİP
Tanı klinik olarak konulur Salgın dönemlerinde hastalığın düşünülmesi önemlidir Antijen tayini, viral kültür, virüs genomunun gösterilmesi
ve serolojik yöntemlerle etken kesin olarak gösterilebilir Tedavi semptomatiktir
Parasetamol (aspirin VERİLMEZ) Amantadin ve Rimantadin (İnfluenza A) Zanamivir ve Oseltamivir (İnfluenza A ve B) Antiviral tedavisi semptomlar başladıktan sonraki ilk 48 saatte
başlanmalı Antiviral tedavi 5 gün verilir
www.erginciftci.com
GRİP AŞISI
• Aşı öncelikle gribe yakalandığında hastalığın ağır geçmesinin beklendiği kişilere yapılmalıdır.
• Altı ay ile 18 yaş arasındaki sağlıklı çocuklar • Aşı altı aydan küçük yaştaki bebeklere yapılamadığından bu yaştaki çocuklarla
aynı evde yaşayan kişiler mutlaka aşılanmalıdır. • Astım, kronik bronşit, kistik fibroz gibi akciğer hastalığı olanlar • Ciddi kalp hastalığı olanlar • Şeker hastalığı gibi metabolik hastalıkları olanlar • Böbrek yetmezliği olanlar • Bağışıklık sisteminde sorun olanlar • Bunun dışında kreşe ve okula giden çocuklar yaşadıkları kapalı ve kalabalık
ortam nedeniyle risk altındadırlar. • Yukarıda belirtilen riskler nedeniyle öncelikle aşılanması gereken kişiler dışında
hiçbir risk taşımayan çocuklara da gripten korumak amacıyla aşı yapılabilir.
www.erginciftci.com
GRİP AŞISI İnaktif aşıdır. Altı ay ve daha büyük çocuklara yapılabilir. 6-35 ay Yarım doz, 36 ay ve daha büyüklere tam doz yapılır. 9 Yaşından küçük çocuklara ilk kez yapılıyorsa bir ay arayla iki doz
yapılır Yumurta allerjisi olanlara yapılmaz. Aşının her yıl Eylül-Kasım aylarında yinelenmesi gerekir.
www.erginciftci.com
STREPTOKOKSİK TONSİLLOFARENJİT
En sık 5-15 yaşlarda görülür
Damlacık, yakın temas ve gıda yoluyla bulaşır
Kuluçka dönemi 2-4 gündür
Ateş, baş ağrısı, boğaz ağrısı, karın ağrısı ve kusma ile başlar
Farenkste hiperemi, ödem, eksuda görülür
Çene açısındaki lenf bezleri büyük ve ağrılıdır
Hastalık kendiliğinden iyileşir
www.erginciftci.com
www.erginciftci.com
www.erginciftci.com
Seyrek Sık Ağrılı LAP
Daha az Daha sık Eksuda
Görülür Yok İshal
Sıklıkla var Yok Öksürük
Sıklıkla var Yok Burun akıntısı
< 38.0ºC > 38.5ºC Ateş
Her yaş > 4 yaş Yaş
VİRAL BAKTERİYEL
BAKTERİYEL-VİRAL TONSİLLOFARENJİT AYRIMI
www.erginciftci.com
STREPTOKOKSİK TONSİLLOFARENJİT TANISI
STANDART TANI YÖNTEMİ BOĞAZ KÜLTÜRÜDÜR
Akut faz reaktanları ASO Hızlı antijen testi Boğaz kültürü
0100200300400500600700800900
0 4 8 12 16 19 23 27 31 35
hafta
ASO
www.erginciftci.com
STREPTOKOKSİK TONSİLLOFARENJİT TANISI
TONSİLLOFARENJİT
HIZLI ANTİJEN TESTİ
POZİTİF NEGATİF
BOĞAZ KÜLTÜRÜ
ANTİBİYOTİK
POZİTİF NEGATİF
ANTİBİYOTİK Semptomatik tedavi
Lateks ELISA
www.erginciftci.com
STREPTOKOKSİK TONSİLLOFARENJİT NİÇİN TEDAVİ EDİLMELİDİR?
• Klinik iyileşmenin sağlanması • Enfeksiyonun yayılmasının önlenmesi • Komplikasyonların önlenmesi
www.erginciftci.com
KOMPLİKASYONLAR
ERKEN GEÇ
Servikal lenfadenit Peritonsiller apse Retrofarengeal apse Akut otitis media Akut sinüzit Bronkopnömoni Menenjit Beyin apsesi Septik artrit Osteomiyelit Endokardit Sellülit Nekrotizan fasiit Bakteriyemi Streptokoksik toksik şok sendromu
Akut romatizmal ateş Poststreptokoksik glomerülonefrit Poststreptokoksik reaktif artrit PANDAS (Pediatric Autoimmune Neuropsychiatric Disorders Associated with Streptococcal Infections)
www.erginciftci.com
www.erginciftci.com
STREPTOKOKSİK TONSİLLOFARENJİT TEDAVİSİ
Benzatin penisilin G
600 000 Ü (≤27 Kg) 1 200 000 Ü (>27 Kg)
1
IM
Tek doz
Penisilin V 250 mg (400 000 Ü)/doz (≤27 Kg) 500 mg (800 000 Ü) /doz (>27 Kg) 2-3 Oral 10 gün
Amoksisilin 250 mg/doz 500 mg/doz 750 -1000 mg/doz
3-4 2 1
Oral 10 gün
Antibiyotik
Doz
Doz
sayısı
Veriliş yolu
Süre
www.erginciftci.com
Antibiyotik
Doz
Doz
sayısı
Veriliş yolu
Süre
Eritromisin 40 mg/kg/gün 2-4 Oral 10 gün
Klaritromisin 15 mg/kg/gün 2 Oral 10 gün
Azitromisin 12 mg/kg/gün 1 Oral 5 gün
PENİSİLİN ALLERJİSİ OLANLARDA STREPTOKOKSİK TONSİLLOFARENJİT
TEDAVİSİ
www.erginciftci.com
TEDAVİ BİTİMİNDE İZLENECEK YOL
Klinik iyi-Ailede ARA yok
Tedaviyi 10 güne tamamla
Semptom var-Ailede ARA
Kültüre gerek yok Kültürü tekrarla
Kültürü pozitif
ß laktamaza dirençli penisilinle tedavi
Kültür negatif
Tedavi yok
www.erginciftci.com
GABHS TAŞIYICILIĞI
• Etken üretilmesine karşın klinik bulgu yoktur • Bulaştırıcı değildir • Nonsüpüratif komplikasyon riski yoktur • Streptokokların ekstrasellüler antijenlerine karşı
antikor yanıtı oluşmaz • Eradikasyonu güçtür • Ülkemizde taşıyıcılık oranı %10-25’dir • Özel koşullar dışında tedavisi gerekmez
www.erginciftci.com
TAŞIYICILIĞIN ERADİKASYONU GEREKEN DURUMLAR
• Hastada veya ailede ARA öyküsü varsa • Akut romatizmal ateş veya akut glomerulonefrit salgınları sırasında • Ev içi temas olan kişilerde GABHS toksik şok sendromu veya
nekrotizan fasiit saptanmışsa • Yeterli tedaviye rağmen aile içinde çok sayıda semptomatik GABHS
farenjiti atakları görülmeye devam ediyorsa • Kapalı toplumlarda GABHS farenjiti salgını varsa • GABHS taşıyıcılığı nedeniyle tonsillektomi yapılması düşünülüyorsa • Ailede AGBHS ile ilgili aşırı endişe varsa
www.erginciftci.com
TAŞIYICILIĞIN ERADİKASYONU
Antibiyotik
Doz
Doz sayısı
Veriliş yolu
Süre
Klindamisin 20 mg/kg/gün (max 1.2 g) 3-4 Oral 10 gün
Amoksisilin-klavulonat 40-45 mg/kg/gün 2 Oral 10 gün
Benzatin penisilin G 600 000 Ü (≤27 Kg) 1 200 000 Ü (>27 Kg) 1 IM Tek doz
Penisilin V 50 000-100 000 Ü/kg/gün 2-3 Oral 10 gün
Rifampin 20 mg/kg/gün 2 Oral 4 gün
+
+
www.erginciftci.com
TANIM Orta kulak sıvısı + Akut semptomlar
(ağrı, ateş...)
AKUT OTİTİS MEDİA
www.erginciftci.com
EPİDEMİYOLOJİ
6-13 ay arasında en sıktır, 6 yaşından sonra sıklık çok azalır 3 yaşına kadar çocukların 2/3’ü en az 1 kez, %50’si 2-3 atak geçirir
www.erginciftci.com
AKUT OTİTİS MEDİANIN SIK GÖRÜLDÜĞÜ DURUMLAR
Kış aylarında Erkek çocuklar Anne sütü ile beslenmeyenler Biberon ile yatarak beslenme, emzik kullanımı Kardeşlerinde belirgin otit hikayesi olanlar Sigara içilen ortamda yaşayanlar Kalabalık ve az gelişmiş toplumlarda Yarık damak ve kraniofasial anomalisi olanlar İmmün yetmezlikler
www.erginciftci.com
ÇOCUKLARDA ÖSTAKİ TÜPÜNÜN ÖZELLİKLERİ
Erişkindekine göre Daha horizontal Daha kısa Kıkırdak miktarı ve sertliği daha az Nazofarenkse açıldığı bölgede lenf follikülleri Nazofarenkste adenoid hipertrofisi Adenoidlerin infeksiyon kaynağı olması
www.erginciftci.com
AKUT OTİTİS MEDİA ETKENLERİ
Norfloksasin Siprofloksasin Enoksasin Fleroksasin Lomefloksasin Ofloksasin Levofloksasin Rufloksasin
Sparfloksasin Tosufloksasin Gatifloksasin Pazufloksasin Grepafloksasin
ALIŞILMIŞ ETKENLER
S. pneumoniae H. inflenzae M. catarrhalis S. aureus E. coli Klebsiella Pseudomonas
SIK OLMAYAN ETKENLER
M. pneumoniae C. trachomatis M. tuberculosis A. otitidis
Peptostreptokok
Fusobacterium Bacteroides
RSV Rhinovirus İnfluenza Parainfluenza Adenovirus Enteroviruslar CMV HSV
ANAEROB ETKENLER
VİRAL ETKENLER
www.erginciftci.com
SEMPTOMLAR
BEBEK Ateş Huzursuzluk Genel hastalık hali İshal, kusma Kulağını çekiştirme
ÇOCUK Ateş Kulak ağrısı Kulakta dolgunluk hissi Genel hastalık hali Baş dönmesi İşitme bozukluğu
www.erginciftci.com
OTOSKOPİK MUAYENE
www.erginciftci.com
OTOSKOPİK MUAYENE
www.erginciftci.com
TİMPANOMETRİ
Tip A Tip B
Tip C
www.erginciftci.com
İnce
Yarı saydam
Arkasında kemikler görülebilir
Nötral yerleşimli
Hareketli
NORMAL KULAK ZARI
NORMAL KULAK ZARI
NORMAL KULAK ZARININ GÖRÜNÜMÜ
www.erginciftci.com
Kulak zarında kızarıklık
Grimsi beyaz veya sarı renk
Kabarıklık (malleusun görülmesi engellenir)
Membran perforasyonu ve pürülan akıntı
Nadir olarak membranda büller
Bazen hava-sıvı veya hava-pü seviyesi
Hareketliliğin azalması
AKUT OTİTİS MEDİA
AKUT OTİTİS MEDİA
AKUT OTİTTE KLASİK OTOSKOBİK BULGULAR
www.erginciftci.com
AKUT OTİTİS MEDİA
NORMAL
AOM OTOSKOBİK BULGULAR
www.erginciftci.com
AKUT OTİTİS MEDİA NORMAL
AOM OTOSKOBİK BULGULAR
www.erginciftci.com
AKUT OTİTİS MEDİA NORMAL
AOM OTOSKOBİK BULGULAR
www.erginciftci.com
AKUT OTİTİS MEDİA NORMAL
AOM OTOSKOBİK BULGULAR
www.erginciftci.com
H. influenzae %52
M. catarrhalis %75
S. pneumoniae %11
AKUT OTİTİS MEDİANIN ANTİBİYOTİKSİZ DÜZELMESİ
www.erginciftci.com
MASTOİDİT
www.erginciftci.com
ETKENLER ve DİRENÇ
3 2
1
S. pneumoniae
H. influenzae
M. catarrhalis
ß-laktamaz üretimi PBP değişimi ß-laktamaz üretimi
%35 %22-54 %90
www.erginciftci.com
AMOKSİSİLİN 30 gün içinde amoksisilin almamış Pürülan konjunktivit yok
AMOKSİSİLİN-KLAVULONAT 30 gün içinde amoksisilin almış Pürülan konjunktivit var Amoksisilin yanıtsız AOM öyküsü var
TEDAVİ
TEDAVİ
www.erginciftci.com
TEDAVİ
TEDAVİ
www.erginciftci.com
Frontal sinüs
Etmoid sinüs
Sfenoid sinüs
Maksiller sinüs
5-7 Yaş
5 Yaş 6 Ay
6 Ay
PARANAZAL SİNÜSLER
www.erginciftci.com
VİRAL ÜSYE
Akut ÜSYE geçiren bir çocukta;
SİNÜZİT
1. SÜREĞEN HASTALIK 10 gün düzelmeden süren hastalık Burun akıntısı Gündüz öksürüğü
2. KÖTÜYE GİDİŞ İyileşmeden sonra yeni başlayan veya artan
semptomlar Burun akıntısı Gündüz öksürüğü Ateş 3. ŞİDDETLİ BAŞLANGIÇ En az 3 gün süren şiddetli hastalık Ateş ≥39°C Pürülan burun akıntısı
AKUT BAKTERİYEL SİNÜZİT
www.erginciftci.com
TANI
TANI
Viral ÜSYE ile bakteriyel sinüzit ayrımı için görüntüleme yapılmamalıdır. Orbital ve intrakranial komplikasyon düşünülüyorsa BT veya MRG yapılmalıdır.
AKUT BAKTERİYEL SİNÜZİT
www.erginciftci.com
BEKLE-GÖR YAKLAŞIMI
DERHAL TEDAVİ
2. KÖTÜYE GİDİŞ İyileşmeden sonra yeni başlayan veya artan semptomlar Burun akıntısı Gündüz öksürüğü Ateş 3. ŞİDDETLİ BAŞLANGIÇ En az 3 gün süren şiddetli hastalık Ateş ≥39°C Pürülan burun akıntısı
1. SÜREĞEN HASTALIK 10 gün düzelmeden süren hastalık Burun akıntısı Gündüz öksürüğü
AKUT BAKTERİYEL SİNÜZİT
www.erginciftci.com
ETKENLER
• Streptococcus pneumoniae • Haemophilus influenzae • Moraxella catarrhalis
• GABHS • Staphylococcus aureus • Anaeroplar
www.erginciftci.com
AMOKSİSİLİN 30 gün içinde amoksisilin almamış Pürülan konjunktivit yok
AMOKSİSİLİN-KLAVULONAT 30 gün içinde amoksisilin almış Pürülan konjunktivit var Amoksisilin yanıtsız AOM öyküsü var
TEDAVİ
Amoksisilin 45 mg/kg/gün
AKUT BAKTERİYEL SİNÜZİT
www.erginciftci.com
TEDAVİ SÜRESİ
10, 14, 21, 28 gün
Semptomlar düzeldikten sonra 7 gün
AKUT OTİTİS MEDİA SİNÜZİT
TEDAVİ SÜRESİ
< 2 Yaş 10 gün
2-5 Yaş 7 gün
≥ 6 Yaş 5-7 gün
AKUT BAKTERİYEL SİNÜZİT
www.erginciftci.com
Larenjit
Larengotrakeit
Larengotrakeobronşit
Larengotrakeobronkopnömoni
Bakteriel trakeit (membranöz krup = bakteriel krup)
KRUP SENDROMLARI
www.erginciftci.com
Parainfluenza 1, 2, 3 İnfluenza virus A, B Adenovirus RSV Rhinovirus Enterovirus Kızamık M. pneumoniae S. aureus M. catarrhalis H. influenzae tip b S. pyogenes S. pneumoniae
Bakteriyel trakeit
KRUP SENDROMLARI Etkenler
www.erginciftci.com
Ateş, burun akıntısı, öksürük Ses kısıklığı, kabalaşma Havlama tarzında öksürük Stridor Değişik derecelerde solunum sıkıntısı Hastaların genel görünümleri iyidir; Toksik görünüm yoktur Farenks hiperemik olabilir
KRUP SENDROMLARI Semptom ve Bulgular
www.erginciftci.com
Klinik bulgular Radyoloji: Subglottik daralma Kesin tanı: Larengotrakeobronkoskopi
KRUP SENDROMLARI Tanı
www.erginciftci.com
Subglottik daralma
Subglottik daralma
KRUP SENDROMLARI Tanı
www.erginciftci.com
Viral nedenli enfeksiyonlarda sadece destekleyici tedavi Oksijen Buhar tedavisi Sistemik steroid (Deksametazon 0.15-0.3-0.6 mg/kg/doz) İnhale steroid (Budesonid: 2 mg/doz, günde tek doz) İnhale epinefrin
≤ 4 yaş: 2.5 mL/doz, 1: 1000 adrenalin, SF ile dilüe edilere
>4 yaş: 5 mL/doz, 1: 1 000 adrenalin, SF ile dilüe edilerek
Günde 4-6 doz
KRUP SENDROMLARI Tedavi
www.erginciftci.com
H. influenzea tip b
Streptococus pyogenes (GABHS)
Pnömokok
S. aureus
Moraxella catarrhalis
Nadiren gram (-) enterik basiller
Nadiren viruslar
AKUT EPİGLOTTİT Etkenler
www.erginciftci.com
Ani yükselen ateş, giderek artan toksik bir görünüm Boğaz ağrısı Yutma güçlüğü, yeme ve içmeyi reddetme Stridor, seste boğuklaşma Korku, endişe, hava açlığı Retraksiyonalar Çok zorlukla nefes alır, inspirasyon süresi uzar Sırt üstü yatamaz hale gelir, oturur durumda özel bir pozisyon alır Ağızdan tükrük akmaya başlar Bilinç bozulur KLASİK 3 D TRİADI: Drooling, Disphagia, Distress Öksürük yoktur veya çok az boğuk bir öksürük vardır
AKUT EPİGLOTTİT Semptom ve Bulgular
www.erginciftci.com
AKUT EPİGLOTTİT Semptom ve Bulgular
www.erginciftci.com
Klinik bulgular Radyoloji: Epiglotta şişme Kesin tanı: Larengoskopi Etken izolasyonu: Epiglot sürüntü kültürü ve kan kültürü
AKUT EPİGLOTTİT Tanı
www.erginciftci.com
AKUT EPİGLOTTİT Tanı
www.erginciftci.com
AKUT EPİGLOTTİT Tanı
www.erginciftci.com
AKUT EPİGLOTTİT Tanı
www.erginciftci.com
Akut epiglottit ampirik antibiyotik tedavisi
Ampisilin-sulbaktam
Sefuroksim
Seftriakson veya Sefotaksim
AKUT EPİGLOTTİT Tedavi
www.erginciftci.com