myanmar reporters manual_myanmar language
TRANSCRIPT
=refrmhowif;axmufrsm;
vufpGJpmapmif
ukvor*¾uav;rsm;&efyHkaiGtzGJU
owif;ESihfpme,fZif;oifwef;
Edk0ifbmv? 2004
tydkif; (1) Zmwfvrf;wpfyk'fudk }udKwif=yifqif=cif;ESihfzefwD;=cif;
Zmwfvrf;wpfyk'fudk }udKwif=yifqif=cif;
1/ 'g owif;vm;¿ ................................... 3
2/ ajzqdk&rnfh tajccHar;cGef;rsm;um; tb,fwdkYenf;¿ ............. 4
3/ Zmwfvrf;u bmtaMumif;vJ¿ .......................... 5
4/ Zmwfvrf;twGufjzpfEdkifaom owif;ZmpfjrpfawGu b,folawGvJ¿ ... 6
5/ owif;Zmwfvrf;u EdkifiHwumpHrsm;udk b,fvdkrDEdkifygovJ¿ ....... 8
6/ tifwmeufxJwGif okawoejyKvkyfjcif; ..................... 10
Zmwfvrf;wpfyk'fudk zefwD;=cif;
1/ awGUqHkar;jref;csufrsm; ............................... 13
2/ a&;om;jcif; ...................................... 17
3/ pma&;aumif;vmapa&;twGuf taxGaxGodaumif;p&mrsm; ........ 19
4/ rdrdudk,frdrd jyefar;oifhaom ar;cGef;rsm; .................... 22
t+yD;owfrSmp7mtenf;tyg; ......................... 25
tydkif; (2) uav;rsm;ESihf owif;=yefjum;r_
1/ uav;rsm;ESihfywfoufaeonfh jyóemrsm;udk owif;xkwfjyefjcif;
wpfckvHk;udkjcHKíMunfh½Ijcif; ............................. 30
2/ uav;rsm;udk ajymqdkcGifhay;jcif; ......................... 32
3/ uav;rsm;udk owif;tcsuftvufrsm;ay;jcif; ................ 35
4/ usifh0wfqdkif&m vdkufemp&mrsm; ......................... 36
tydkif; (3) aemufqufwGJrsm;
1/ jrefrmhowif;pmq&mrsm;\ usifh0wfqdkif&mvrf;ñTef ............. 47
2/ pD;yGm;a&;ESihf zGHUNzdK;wdk;wufrIqdkif&m a0g[m&pm&if; ............. 49
rmwdum
tydkif; (1)
Zmwfvrf;wpfyk'fudk
}udKwif=yifqif=cif;ESihf
zefwD;=cif;
2owif;ESihfpme,fZif;oifwef;? Edk0ifbm 2004
3tydkif; (1) Zmwfvrf;wpfyk'fudk BudKwifjyifqifjcif;ESihf zefwD;jcif;
Zmwfvrf;wpfyk'fudk}udKwif=yifqif=cif;
1? 'g owif;vm;?
Zmwfvrf;wpfyk'ftm; ]]owif;}} jzpfatmif vkyfEdkifaom t&mrsm;udk pm&if;csazmfjyxm;ygonf/
þtajccHtcsuftvufrsm;onf tom;ay;azmfjycsuf (0g) owif;aqmif;yg;wpfyk'fudk
a&;om;&mwGifvnf; toHk;jyKtyfaom tcsuftvufrsm;jzpfygonf/ Zmwfvrf;wpfyk'ftm;
a&;om;&ef Munfh½IaeonfjzpfvQif aqmif&Guf&rnfhpm&if;udk wpfckcsif; Munfhyg/ yg0ifaom
pm&if;rS ar;cGef;rsm;teuf wpfckESpfckudk ]]tif;}} [k ajzEdkifaeoifhygonf/ Zmwfvrf;aumif;
wpfyk'fwGif ]]tif;}}[k ajzEdkifaom ar;cGef;rSm oHk;ck? odkYr[kwf oHk;ckxuf ydkaeygvdrfhrnf/
udk,fhudk,fudk,far;junfhyg/
1/ omrefvlwdkY\b0rsm;udk xdkudpöu ½dkufcwfrI½dkufcwfrI½dkufcwfrI½dkufcwfrI½dkufcwfrI &dSygovm;/ onfudpöudk b,folpdwf0ifpm;
ygovJ/ rnfonfhae&mrS vlrnfrQu pdwf0ifpm;ygovJ/ þowif;u olwdkY\ b0rsm;udk
rnfodkY jzpfoGm;aprnfvJ/
2/ xdkudpöonf wpfr lxl; jcm;wpfr lxl; jcm;wpfr lxl; jcm;wpfr lxl; jcm;wpfr lxl; jcm;aeygovm;/ xdkudpörsdK; cPcPjzpfwwfygovm;/
b,favmufaevQif wpfcg jzpfwwfygovJ/ vlawG ajymqdkaeMuaom udpörsdK;vm;/
3/ xifay:ausmfMum;aomxifay:ausmfMum;aomxifay:ausmfMum;aomxifay:ausmfMum;aomxifay:ausmfMum;aom vlyk*¾dKvf? odkYr[kwf taMumif;t&mwpfckck yg0ifywfouf
aeygovm;/ vlodrsm;aom vlyk*¾dKvfrsm;? odkYr[kwf tzGJUtpnf;rsm;onf Zmwfvrf;xJwGif
yg0ifaeMuygovm;/
4/ xdpyfrIxdpyfrIxdpyfrIxdpyfrIxdpyfrIa&m&dSygovm;/ jzpf&yfonf jrefrmEdkifiHwGif jzpfyGm;cJhjcif;ygavm/ odkYr[kwf
xdkif;EdkifiH? tm&SwdkufwdkYuJhodkY pmzwfolrsm;twGuf pdwf0ifpm;Edkifaom a'orsdK;wGif
jzpfyGm;cJhygovm;/
5/ tcsdefrDtcsdefrDtcsdefrDtcsdefrDtcsdefrDyg&JUvm;/ ,aeYjzpfoGm;wmvm;? raeYujzpfcJhwmvm;/ t&ifwpfywfu jzpfcJh
wmvm;/
6/ tifwdkuftm;wdkuftifwdkuftm;wdkuftifwdkuftm;wdkuftifwdkuftm;wdkuftifwdkuftm;wdkufjzpfoGm;cJhwm [kwfyg&JUvm;/ tkyfpkrsm;? odkYr[kwf vlyk*¾dKvfrsm;Mum;
wGif vIyf&Sm;rIjzpfap? wif;rmrIjzpfap? oabm xm;uGJvGJrIjzpfap jzpfyGm;cJhygovm;/
vQdKU0SufaxGjym;aom udpövm;/ odkYr[kwf onf;xdwf&ifzdkp&m rxdwfomrvefYom
udpörsdK;vm;/
7/ ajzazsmfrIay;EdkifpGrf;ajzazsmfrIay;EdkifpGrf;ajzazsmfrIay;EdkifpGrf;ajzazsmfrIay;EdkifpGrf;ajzazsmfrIay;EdkifpGrf;yg&JUvm;/ xdkudpöu vlwdkYtwGufpdwf0ifpm;p&maomfvnf;aumif;?
tysif;ajyp&maomfvnf;aumif;? jyHK;&,fp&maomfvnf;aumif;jzpfaeygovm;/
4owif;ESihfpme,fZif;oifwef;? Edk0ifbm 2004
owif;ydkY? owif;a&;awmhrnfqdkvQif þar;cGef;rsm;udk ESvHk;oGif;xm;yg/ owif;wefzdk;&dSaom
tydkif;tprsm;udk awGU&dSvmonfESifhtrQ Zmwfvrf;aumif;wpfyk'fonf ydkaumif;vmwwfygonf/
2? a=zqdk7rnfh ta=ccHar;cGef;rsm;um; tb,fwdk]enf;?
rnfonfh Zmwfvrf;twGufrqdk tajccHar;cGef;rsm;um; twlwlyifjzpfonf/ b,fol? bm?
b,fae&m? b,fwkef;u? bmhaMumifh? b,fvdk? b,fa&GUb,frQ? b,favmufrsm;rsm; ponf
wdkYyifjzpfonf/ pme,fZif;ynmwGif ]]bukef; ajcmufvHk;}} [k vlodrsm;ayonf/
tqdkyg a0g[m&wpfvHk;wnf;yg ar;cGef;wpfckpDrSm axmifhaygif;rsm;pGm yg&dSaeygonf/ txif&Sm;qHk;
ar;cGef;rsm;udk ajzqdkEdkif½HkrQjzifh owif;ydkYjcif;? owif;a&;jcif;tvkyf txajrmufatmifjrifavNyD[k
r,lqygESifh/ þtajccHar;cGef;rsm;onf rdrd\acgif;xJwGif tacGvdkuf? tacGvdkuf txyfxyf
ay:aeoifhygonf/ tajzwpfckpD\aemufxyf ar;p&mawG xyf? xyfay:vmaumif; ay:vmEdkif
ygao;onf/
bm? þar;cGef;ü Bud,mwpfckck yg0ifywfoufaeavh&dSayonf/ wpfa,mufa,muf EdkifoGm;
wm? aooGm;wm? a&mif;vdkufwm? tcdkiftrmajymvdkufwm? wpfckckudk oabmwlvdkufwm
ponfwdkYyifjzpfonf/ Zmwfvrf;tm; armif;ESifvsuf&dSaom A[dktcsuftcsmyifjzpfonf/ xdkYtjyif
þtjzpftysufu bmudkqdkvdkaeygovJ? bmu t"dutaMumif;udpö? odkYr[kwf t"du jyóem
vJ? aemuf b,ftqifhu csufcsif; qufjzpfrSmvJ? jzpfEdkifaomtajzawGeJY &vm'fawGu bmawGvJ
ponfh ar;cGef;rsm;udkvnf; qifhar;Edkifygao;onf/ ]]bm}} [laom tpdwftydkif;um; rnfonfh
owif;Zmwfvrf;rsdK;twGufrqdk yxrpmydk'f? odkYr[kwf tzGifh0gusom tjrJwrf; jzpfaeavh&dS
ayonf/
b,fol? owif;rsm;xJwGif vlyk*¾dKvfrsm;om yg0ifaeonfr[kwfay/ tkyfpkrsm;? tzGJUtpnf;rsm;?
EdkifiHa&;ygwDrsm;? at*sifpDrsm;? ½Hk;Xmersm;omru EdkifiHawmfrsm;yif yg0ifaewwfygonf/
xdkt&mrsm;tm; ]]b,fol}} [k rnfolrnf0gazmfjyay;&mwGif emrnfrQjzifh rNyD;bJ &mxl;? touf?
tcef;u@? aexdkif&ma'oponfwdkYyg yg0iftyfayonf/ ]]b,fol}} [kqdk&mü owif;wGif
wdkuf½dkufywfoufaeorQjzifhomrubJ tqdkygtjzpftysuf\ oufa&mufrIudk cH&olyg yg0if
onfudk rarhygESifh/ w&m;0if ½Hk;Xmeowif;Zmpfjrpfwdkif;twGuf tqdkygyk*¾dKvf\ emrnf tjynfhtpHk?
&mxl;twdtusESifhwuG aemufxyfar;vdku ar;Edkif&ef zkef;eHygwfudkyg &,lxm;oifhonfudkvnf;
rarhygESifh/
b,frSm? ae&m[kqdk&mwGif &Gmwpf&Gm? NrdKUwpfNrdKU jzpfaeEdkifygonf/ odkY&mwGif xdkrQjzifh rvHk
avmufao;bJ rnfonfhvrf;? rnfonfh&yfuGuf? ½Hk;taqmufttHk\ rnfonfhtxyf ponfjzifh
a&a&&m&m&dSaezdkYvnf; vdkygonf/
5tydkif; (1) Zmwfvrf;wpfyk'fudk BudKwifjyifqifjcif;ESihf zefwD;jcif;
b,fwkef;u? owif;[lonf rMumao;cifurS jzpfyGm;cJhonfhtay:wGif tajcwnfEdkifygonf/
qdkvdkonfrSm raeYu? odkYr[kwf uaeYjzpfaom udpöuom owif;jzpfEdkifygonf/ twdwfudkvnf;
aqmifEdkifygonf/ ,cifvujzpfyGm;cJhonfh jzpf&yfudk pl;prf;onfrsdK;jzpfonf/ odkYr[kwf
tem*wftwGufvnf; jzpfEdkifygonf/ a[mudef;xkwfjcif;? bmawGjzpfvmrnf[k aMunmjcif;rsdK;
rsm;jzpfonf/ jyóem b,fwkef;u pjzpfovJ/ pDrHudef;u b,fawmh vufpowfrSmvJ/
bmhajumifh?pme,fZif;q&mwpfa,muftwGuf tcufcJqHk;ESifh ta&;tBuD;qHk; tvkyfrSm
owif;jzpf&yfrsm;udk &Sif;jy&efyifjzpfavonf/ rnfonfh taMumif;&if;cHrsm;? aphaqmfrIrsm;?
tiftm;pkrsm;aMumifh jzpf&onfudk vltrsm;u odvdkMuayonf/ EdkifiHom;rsm;tm; ynmay;&ef
tvdkYiSm bmhaMumifhjzpf&onfudk pl;prf;avhvmazmfxkwfay;&ef vdktyfayonf/
b,fvdk? ]]b,fvdk}} [laom ar;cGef;tm; ajzqdk&mwGif ]]bm}} [laom ar;cGef;ESifh qufpyfae
ayonf/ rD;u b,fvdkpavmifwmvJqdkwmrsdK;yifjzpfonf/ tem*wfudkvnf; ]]b,fvdk}} ar;cGef;
u rSef;qygonf/ onfudpö? onfjyóemudk b,fvdk udkifwG,fajz&Sif;EdkifovJqdkwmrsdK;? pDrHudef;udk
b,fvdkazmfaqmifrvJqdkwmrsdK;rsm;jzpfygonf/ þ ar;cGef;trsdK;tpm;xJwGif b,fa&GUb,frQ?b,fa&GUb,frQ?b,fa&GUb,frQ?b,fa&GUb,frQ?b,fa&GUb,frQ?
odk Yr[kwf b,favmufrsm;rsm;odk Yr[kwf b,favmufrsm;rsm;odk Yr[kwf b,favmufrsm;rsm;odk Yr[kwf b,favmufrsm;rsm;odk Yr[kwf b,favmufrsm;rsm;wdkYvnf; yg0ifaeygao;onf/ owif; Zmwfvrf;wdkif;vdkvdkwGif
udef;*Pef;u wGJzuf yg0ifaewwfavonf/ rD;avmifysufpD;oGm;aom tdrfwefzdk;? aumfaZmrsm;
EdkifiHjcm;odkY wdk;jr§ifhwifydkYaeonfh &mcdkifEIef;? opfckwfrnfh {uta& twGuf? pDrHudef;wpf&yf\
ukefusp&dwf ponfrsdK;rsm;yif jzpfavonf/ udef;*Pef;rsm;u jyóem\ twdkif;tqudka&m
½dkufcwfrIudkyg azmfusL;avh&dSygonf/ udef;*Pef;rsm;u owif;Zmwfvrf;udk rvIyfEdkifatmif
csKyfvdkufEdkifNyD; a,bk,sa&;om;csufrsm;tm; tcsuftvufrsm;tjzpfodkY a&muf&dSoGm;apEdkif
ygonf/
3? Zmwfvrf;ubmtajumif;vJ?
owif;orm;rsm;pGm MuHK&wwfaom jyóemu pdwful;wpfck ay:vmNyD;aemuf ,if;udk Zmwfvrf;
[k xifrdjcif;yifjzpfavonf/ pdwful;onf Zmwfvrf;r[kwfjcif;udk rarhtyfay/ t,ltq?
tawG;tjrifonf a,bk,s taMumif;t&m acgif;pOfomjzpfavonf/ Oyrm - jrefrmEdkifiHrS
aetdrfrsm;ESifh ywfoufaom Zmwfvrf;wpfyk'fudk a&;&ef rdrdwGif pdwful;ay:vmEdkifayonf/
xdktcg rdrd\pmwnf;u ]]tJawmh bmvkyf&rSmvJ/ tdrfawGeJY ywfoufvdkY bmtaMumif; ajymrSm
vJ/ owif;u bmowif;vJ}}[k ar;vmEdkifp&m taMumif;rsm;vSayonf/
rdrd\ pdwful;udk jyefvSefoHk;oyfNyD; bmu pdwf0ifpm;p&maumif;aeonfudk wGufqyg/ Oyrm
- &efukefu uGef'dkwdkufcef;rsm;\ aps;EIef;rSm tqrwef jrifhwufukefNyDvm;/ ordkif;wGif ta&;yg
aomtdrfawG &efukefrSmenf;yg;ukefNyDvm;/ þae&mwGif Zmwfvrf;tm; pdwf0ifpm;zG,faumif;
6owif;ESihfpme,fZif;oifwef;? Edk0ifbm 2004
vmapNyD; owif;wefzdk;&dSaeaprnfh oD;jcm; tqmyvmtqmyvmtqmyvmtqmyvmtqmyvmudk &SmazGazmfxkwf&efrSm t"dujzpfyg
onf/
rSwfcsuf - rdrd\ pl;pdkufrIrSm odyfusOf;ajrmif;vGef;aeonfjzpfvQifvnf; rpdk;&drfygESifh/ tm½Hkpdkufp&m
tcsuftcsmvnf; ryg? pdwf0ifpm;p&m vnf;raumif;? a&;p&mvnf; taMumif;r&dSvSaom
jrefrmEdkifiHrS aetdrfrsm;taMumif;tm; a&;&ef BudK;pm;onfxuf wuf<updkvGifNyD; pdwf0ifpm;
p&mvnf;aumif;aeum tm½Hkpdkufp&mvnf; tjynfh&dSaeaom &efukefNrdKUrS uGef'dkwdkufcef;rsm;
aps;wufonfhtaMumif;udk a&;om;jcif;u ydkaumif;ygonf/
Zmwfvrf;&dSonf[k qHk;jzwfvdkufNyD;onfESifh wpfNydKifeuf xdkZmwfvrf;taMumif;udk tESpfcsKyfzdkY
BudK;pm;oifhygonf/ qdkvdkonfrSm Zmwfvrf;\ r&dSrjzpfvdktyfaom ausm½dk;udk azmfaqmifvsuf
&dSaom? odkYr[kwf Zmwfvrf;u BudK;pm;ajzqdkay;avrnfh t"duar;cGef;jzpfaom 0guswpf
aMumif;jzpfap? ESpfaMumif;jzpfapudk csa&;&efjzpfygonf/ ,if;odkYcsa&;xm;onftm; rnfolYudkrQ
jy&ef rvdkyg/ tm½Hkpdkufrdvmap&ef rdrdbmom avhusifhcef;vkyfMunfhjcif;omjzpfygonf/
rdrd\ pmwnf;rsm;ESifhjzpfap? rdrdxuftawGUtMuHK&ifhusufaom pme,fZif;q&mrsm;ESifh jzpfap
pum;ajymcsifpdwfrsm;vnf; aygufvmEdkifNyD; olwdkY\ Zmwfvrf;rsm;udkjzpfap? tjcm; owif;
axmufrsm;\ Zmwfvrf;rsm;udkjzpfap rnfodkYtm½Hkpdkufum rnfodkY yHkazmfonfudk ar;csifvnf;
ar;Edkifygonf/ xdkodkY ajymqdkar;jref;MunfhrnfqdkvQif rdrd\ Zmwfvrf;BudKwifjyifqifrItwGuf
pdwful;opfrsm; xyfrH&&dSvmEdkifygonf/
Zmwfvrf;tm; trSefwu,f owif;ydkY? owif;a&;onfhtcgwGif Zmwfvrf;\ tm½HkpdkufrIu
ajymif;aumif; ajymif;oGm;Edkifonfudk rarhygESifh/ rdrdu xifwpfvHk;ESifh owif;aemufvdkufae
onfhwdkif tcsuftvufrsm;ESifhywfoufNyD; oabmxm;BuD;BuD;xm;rnfqdkvQif rdrd\ xifxm;orQ
wufwufpifatmif vGJaeonfESifhvnf; MuHK&aumif; MuHKEdkifygonf/
4? Zmwfvrf;twGuf =zpfEdkifaomowif;Zmpf=rpfawGu b,folawGvJ?
A[dkpepfusifhoHk;onhfEdkifiHrsm;wGif owif;Zmwfvrf;trsm;pkrSm wm0ef&dSolrsm;? odkYr[kwf w&m;0if
owif;Zmpfjrpfrsm;u ajymonfhtay:wGif tajccHMu&ayonf/ þvrf;pOfrsdK;udk rvdkufbJ
pdwf0ifpm;p&mvnf;aumif;? yg;vnf; yg;eyfvSonfh enf;vrf;rsm;udk &SmazGazmfxkwfNyD; owif;
ZmpfjrpftrsdK;rsKd;ay:wGif tajccHíowif;Zmwfvrf;rsm;udka&;yg/
awGUqHk ar;jref;jcif;rsm;jyKvkyf&ef pdwful;onfhtcg toHk;jyKEdkifonfh aqmif&Guf&rnfhpm&if;tjzpf
toHk;jyKEdkifaom owif;ZmpfjrpftcsdKUudk atmufwGif trsdK;tpm;cGJvsuf azmfjyxm;ygonf/
7tydkif; (1) Zmwfvrf;wpfyk'fudk BudKwifjyifqifjcif;ESihf zefwD;jcif;
tpdk;7 owif;Zmpf=rpfrsm; - &efukefNrdKUrS 0efBuD;rsm;udkom rpOf;pm;ygESifh/ Xmersm;? wuúodkvf
rsm;ESifh w&m;½Hk;rsm;onfvnf; tpdk;&owif; Zmpfjrpfrsm;yifjzpfygonf/ xdkYtjyif toHk;t0ifqHk;
owif;tcsuftvufudk udkifaqmifxm;Muolrsm;rSm xdyfwef;t&m&dSBuD;rsm; r[kwfbJ tpdk;&
tvkyfrsm;udk udk,fwdkifudk,fus xrf;aqmifaeaomynm&Sifrsm; jzpfaep&m taMumif;rsm;ygonf/
Oyrm - vlxkusef;rma&;umuG,fapmifha&SmufrIudk wm0ef,laqmif&Gufaeonfh t&m&dSonf
usef;rma&; 0efBuD;xuf vrf;ab; pm;aomufqdkifrsm;\ usef;rma&;ESifhnDñGwfpGm oefY&Sif;rI
&dS? r&dSudk ydkodaeEdkifygonf/
EdkifiH=cm;owif;Zmpf=rpfrsm; - oH½Hk;rsm;wGif EdkifiHjcm;tpdk;&rsm; yg0ifywfoufaeaom
owif;Zmwfvrf;rsm;wGif rSwfcsufay;Edkifonfh ajyma&;qdkcGifh&dSolrsm; xm;&dSwwfMuygonf/
xdkYtjyif jrefrmEdkifiHwGif aqmif&Gufvsuf&dSaom tpDtpOfrsm;twGuf EdkifiHjcm;rS b@maiG
axmufyHhxm;onfhtzGJUtpnf;rsm;vnf; &dSygonf/ xdkrQruao; jrefrmEdkifiHwGif aexdkifum
tvkyfvkyfvsuf&dSMuol EdkifiHjcm;om;rsm;onfvnf; olwdkY\ oabmxm;tjrifudkvnf;aumif;?
tjcm;EdkifiHrsm;ESifh EdIif;,SOfcsdefxdk;vsufuvnf;aumif; rdrdudk ajymjyEdkifMuygvdrfhrnf/
tpdk;7r[kwfaomtzGJ]tpnf;rsm; (NGOs) - þtrsdK;tpm;wGif tpdk;&ESifhroufqdkifbJ tpDtpOf
rsm;udk aqmif&Gufvsuf&dSonfh EdkifiHjcm;rSa&m? jynfwGif;rSygrusef tm;vHk;aom tzGJUtpnf;rsm;
yg0ifvsuf&dSygonf/ erlemjy&vQif ukvor*¾uav;rsm; &efyHkaiGtzGJU (,leDquf) ESihf ukvor*¾
zGHUNzdK;rItpDtpOfwdkYjzpfonf/ &efukef&dS ukvor*¾tzGJUtpnf;trsm;pkrSm tvGeftultnDay;
wwfMu onf/ t&if;tjrpfrsm;vnf; txl;yifaumif;rGefMuonf/ xdkYtjyif xdktzGJUtpnf;rsm;rS
vlyk*¾dKvfrsm;uvnf; ulnDvdkpdwf&dSMuygonf/ ,leDqufrSyk*¾dKvfrsm;onf owif;Zwfvrf;twGuf
qdkvQif txl;ulnDwwfMuygonf/ aqmif;yg;rsm;a&;om;&mwGif rdrdtm; ulnDvdkpdwftjynfh&dS
onfh tjcm;tpdk;&r[kwfaom tzGJUtpnf;rsm;pGmvnf; &dSaeygao;onf/
pD;yGm;a7;avmurS owif;Zmpf=rpfrsm; - yk*¾vdupD;yGm;a&;vkyfief;rsm;rSmvnf; ta&;ygvSyg
onf/ olwdkYudkjzpfap? olwdkY\ xifjrif,lqcsufrsm;udkjzpfap rsufpdrvQrf;ygapESifh/
ynm7yfqdkif7mu|rf;usifol owif;Zmpf=rpfrsm; - wuúodkvf ygarmu©rsm;? tjcm;ynm&Sifrsm;?
tNidrf;pm; ynm&Sifrsm;? aq;½Hkrsm;rS txl;uk q&m0efrsm;uJhodkY tjcm;e,fy,ftoD;oD;rS ynm&yf
qdkif&m uRrf;usifolrsm; yg0ifygonf/
vlr_a7;tkyfpkrsm; - udk,fa&;udk,fwmudpötwGufa&m toufarG;rItwGufyg vlwdkYonf tzGJU
tpnf;rsm;udk zGJUpnf;avh&dSdwwfMuygonf/ OyrmtcsdKUrSm roefpGrf;olrsm; tzGJUtpnf;? pma&;
q&mor*¾rsm;? ywf0ef;usifxdef;odrf;a&;qdkif&m tkyfpkrsm;? trsdK;orD;tzGJUrsm;? a'oqdkif&m
AvDrsm;? c&pf,mefbk&m;ausmif;rsm;? Ak'¨bmom bkef;awmfBuD;ausmif;rsm;jzpfygonf/
8owif;ESihfpme,fZif;oifwef;? Edk0ifbm 2004
rsuf=rifoufaorsm; - taqmufttHk NydKusjcif;? bwf(pf)um; wdkufjcif;uJhodkY jzpf&yfudk jrifvdkuf
olrsm;? &mZ0wfrIwpfckckwGif om;aumifjzpfoGm;&olrsm;rSm owif;tcsuftvuftwGuf ta&;
BuD;aom Zmpfjrpfrsm;jzpfygonf/
vrf;ay:tqifh omrefvlrsm; - omrefEdkifiHom;rsm;tm; rdrd\ owif;Zmwfvrf;wGif xnfhoGif;
oifh? roifhudk tjrJwrf; pOf;pm;yg/
wdkuf&dkufavhvmpl;prf;=cif; - wpfckckjzpfyGm;onfudk owif;axmufudk,fwkdif rsuf0g; xifxif
jrif&onfjzpfvQif xdkowif;axmufudk,fwdkifrSm owif;tcsuftvuf ZmpfjrpfjzpfoGm;ygonf/
Oyrm - aq;0g;topfjzifhjzpfap? enf;ynmtopfjzifhjzpfap q&m0efu aq;ukoay;onfudk
apmifhMunfhjcif;rsdK; ponfwdkYyg0ifygonf/
rD'D,mZmpf=rpfrsm; - yHkrSeftm;jzifh tjcm;owif;pmrsm;? r*¾Zif;rsm;? toHvTifh owif;tzGJUtpnf;
rsm;rS owif;tcsuftvufrsm;udk wdkuf½dkuf,loHk;rdrnfawmh r[kwfyg/ odkY&mwGif xdkrD'D,m
rsm;wGifyg&dSaom Zmwfvrf;rsm;u rdrd\ awGUqHkar;jref;jcif;rsm;twGuf toHk;jyKEdkifaom aemufcH
Zmwfvrf;rsm;udkjzpfap? owif;tcsuftvufrsm;udkjzpfap &&dSvmEdkifa&;twGuf rdrdudk,fwdkif
rnfolYtm;qufoG,f&rnfudk pdwful;ay:vmapEdkifygonf/ jzpfawmifhjzpfcJ tajctaersm;ü
vnf; rdrdtaejzifh owif;tcsuftvufrsm;udk tjcm;enf;jzifh rnfodkYrQ r&&dSEdkifawmhvQifjzpfap?
rdrdwGif owif;tcsuftvuftrsm;qHk;&dSaeaom owif;Zmwfvrf;twGuf vdktyfaom owif;
tcsuftvufudk xyfrHjznfhpGuf &mwGif jzpfap? tjcm;rD'D,mrsm;\ tqdk? odkYr[kwf udef;*Pef;udk
toHk;jyKaumif; jyK&zG,f&dSygonf/ odkYjzpfonfhtcg xdkowif;tcsuftvufudk &&dSvmcJhaom
rD'D,mZmpfjrpfudk t&if;twdkif; jyefvnfazmfxkwfjyMu&rnfomjzpfonf/
5? owif;Zmwfvrf;u EdkifiHwumpHrsm;udk b,fvdkrDEdkifygovJ?
1/ cdkifvHkr_ - taMumif;t&mudk aumif;pGmod&dSxm;avonfh owif;Zmpfjrpfrsm;udk toHk;jyK
yg/ rdrd\ ar;cGef;twGuf tajzrsm;&vmonfhtcg xdktajzrsm;udk rdrd aocsmem;vnf
oabmaygufatmif vkyf,lyg/ t"du tcsuftvufrsm;udk aemufxyf owif;Zmpfjrpf
wpfckESifh wdkufqdkifppfaq;yg/ aeYpGJrsm;? trnfemrrsm;ESifh &mxl;tqifhrsm;udk ESpfcg
jyefppfyg/ udef;*Pef;rsm;vnf; rSefuefwdusaeygap/
udk,fhudk,fudk,f ar;Munfhyg - pmzwfolu onfowif;Zmwfvrf;udk ,HkMunfoGm;rSmvm;¿
2/ r#wr_ - rnfonfhZmwfvrf;rS wpfzufowfr[kwfyg/ Zmwfvrf;trsm;tjym;wGif
bufESpfzufru &dSaewwfygonf/ Zmwfvrf;\ buftm;vHk;udk yg&dSaeap&rnfom
9tydkif; (1) Zmwfvrf;wpfyk'fudk BudKwifjyifqifjcif;ESihf zefwD;jcif;
jzpfonf/ rdrd\ oabmxm;t,ltqrSm owif;Zmwfvrf;\ tpdwftydkif; r[kwfyg/
rdrdtaejzifh oabmrwlEdkifaomolrsm; jzpfaevifhupm; bufaygif;pHktm; nDnDrQrQ
azmfjya&;om;Edkifatmif tm;xkwf&ygrnf/
udk,fhudk,fudk,f ar;Munfhyg - pmzwfolu owif;pmq&mudk ,HkMunfudk;pm;rSmvm;¿
3/ pdwf0ifpm;p7maumif;aer_ - vlwdkY\ pdwf0ifpm;rIudk zrf;pm;Edkifrnfh Zmwfvrf;qdkif
onfhtydkif;udkjzpfap? y#dyu©udkjzpfap&SmazGyg/ tajymif;tvJudkjzpfap? vIyf&Sm;rIudk
jzpfap jyvdkufjcif;tm;jzifh Zmwfvrf;xJodkY cGeftm;udkxnfhay;yg/ vlrIa&;udpöwpf&yfwGif
jyóemjzpfyGm;&jcif; taMumif;&if;rsm;? jyóem\ yrmPESifhtwdkif;tq? ajz&Sif;Edkif
aomenf;vrf;rsm;ponfwdkYudk &Sif;vif;zGifhqdkjcif;tm;jzifh vIyf&Sm;rIt&omudk jznf;jznf;
csif; oGyfoGif;oGm;Edkifygonf/
udk,fhudk,fudk,far;Munfhyg - pmzwfolu owif;Zmwfvrf;udk pdwf0ifpm;rSmvm;¿
4/ tcsdefrD=cif; - owif;a[mif;rsm;onf owif;r[kwfyg/ owif;Zmwfvrf;onf
vwfwavm jzpfyGm;aeaomt&mwpfckck? odkYr[kwf rMumao;cifurS jzpfyGm;oGm;aom
t&mwpfckck jzpfaeoifhygonf/
udk,fhudk,fudk,far;Munfhyg - owif;Zmwfvrf;u pmzwfoltwGuf odp&m topf
wpfckckudk ay;EdkifrSmvm;¿
5/ tzGifh - yxrqHk; pmydk'f wpfydk'f? ESpfydk'fu pmzwfol\ pdwf0ifpm;rIudk zrf;pm;ae
oifhygonf/ owif;Zmwfvrf;qDodkY qGJaqmifaeoifhygonf/ xdkYaemuf ]]tJawmh
bmjzpfvJ}} [laom ar;cGef;udk ajzaeoifhygonf/
udk,fhudk,fudk,far;Munfhyg - pmzwfolu bmtaMumif; owif;ay;xm;rSef; odaeNyD;
usefwmawGudk qufzwfcsifpdwfa&m quf&dSaerSmvm;¿
6/ zGJ]pnf;yHk - owif;Zmwfvrf;wpfyk'fwGif ta&;tBuD;qHk; tcsuftvufrsm;udk
OD;pGmazmfjyoifhygonf/ aemufydkif;wGifvnf; ta&;BuD;yHkudk vdkufNyD; txufrS atmufodkY
tqifhqifh azmfjyoGm;&ygrnf/ owif;pmynmwGif ]]yd&rpf apmufxdk;}} [ef[kac:ygonf/
owif;Zmwfvrf;wGif &Sif;vif;jywfom;aom tm½HkpdkufrIwpfck yg&dS&ygrnf/
udk,fhudk,fudk,far;Munfhyg - pmzwfolu owif;Zmwfvrf;tprS tqHk;twdkif
vG,fulacsmarGUpGm zwfoGm;EdkifrSmvm;¿
7/ tudk;tum;rsm; - owif;Zmpfjrpfu ajymonfhpum;vHk;twdkif; twdtus jzpfae
atmif txl;*½kpdkufyg/ pdwf0ifpm;p&maumif;aom tudk;tum;rsm;? owif;Zmwfvrf;
10owif;ESihfpme,fZif;oifwef;? Edk0ifbm 2004
tm; xl;jcm;vmapaom tudk;tum;rsm;udk a&G;cs,fyg/ wm0ef&dSolrsm;udkomruyJ
omrefvlrsm;udkvnf; udk;um;yg/
udk,fhudk,fudk,far;Munfhyg - pmzwfolu vlawG&JU toHudk ]]Mum;a,mif}} oGm;rSmvm;¿
8/ tao;pdwf - owif;tjzpftysufudkjzpfap? owif;Zmwfvrf;wGif t"duyg0ifaeaom
Zmwfaumifrsm;udkjzpfap? ESpfrsdK;pvHk;udkjzpfap pmzwfol\ pdwfxJwGif yHkay:vmatmif
vkyfyg/ wpfckcktm; rnfodkYcHpm;vdkuf&onfudk o½kyfay:atmif tm½Hkig;yg;pvHk;udk
toHk;jyKyg/ toHrsm;? teHYrsm;? tawGUtxdrsm;? t&omrsm;omrubJ ta&mifrsm;? yHk
oP²mefrsm;udkyg azmfjyyg/ a,bk,s ajymaeonfrsm;udk udef;*Pef;rsm;? tcsuftvuf
rsm;? yHkwdkywfprsm;jzifh tm;jznfhyg/
udk,fhudk,fudk,far;Munfhyg - pmzwfolu jzpf&yfrsm;? vlyk*¾dKvfrsm;? ae&mrsm;udk MunfMunf
vifvif jrifoGm;rSmvm;¿
9/ aemufcHZmwfajumif; - owif;tjzpftysufwpfcktwGufjzpfap? tom;ay; azmfjy
csufwpfyk'ftwGufjzpfap tquftpyfudk azmfjyay;Edkifaom owif;tcsuftvufudk
ay;yg/ ordkif;? jzpfyGm;&jcif;taMumif;&if;udk &Sif;jyjcif;? ,Ofaus;rI "avhxHk;wrf;qdkif&m
tcsuftvufrsm;udk qdkvdkygonf/ a'oqdkif&mudpörsm;udk wpfEdkifiHvHk;qdkif&m ½Iaxmifh
tjrifjzpfoGm;atmif azmfjyyg/
udk,fhudk,fudk,far;Munfhyg - owif;Zmwfvrf;\ xl;jcm;rIudk pmzwfolu oabmayguf
oGm;rSmvm;¿
10/ &Sif;vif;r_ - omrefvlNydef;rsm; em;vnfEdkifrnfh pum;vHk;rsm;udk toHk;jyKyg/ 0gusrsm;udk
wdkwdkoma&;yg/ rnfolrqdk tvG,fwul vdkufEdkifap&eftvdkYiSm ½IyfaxG;aom t,ltq
rsm;udk vG,ful&Sif;vif;acsmarGUaeatmif vkyf,lyg/
udk,fhudk,fudk,far;Munfhyg - pmzwfolu owif;Zmwfvrf;wpfyk'fvHk;udk oabm
aygufoGm;rSmvm;¿
6? tifwmeufxJwGif okawoe=yKvkyf=cif;
tifwmeufonf owif;Zmwfvrf;rsm;twGuf okawoejyK&mwGif tvGefaumif;vSaom
ud&d,m wefqmyvm jzpfygonf/ odkY&mwGif tifwmeuf udk owdBuD;BuD;xm;NyD;rS oHk;oifhygonf/
tifwmeufxJwGif awGU&orQ tm;vHk; rrSefyg/ rcdkifvHkyg/ csdefcGifvQm rnDyg/ tifwmeufxJwGif
okawoevkyfaepOftawmtwGif; udk,fhudk,fudk,f ar;cGef;½dk;½dk;pif;pif;rsm; ar;oGm;yg/ xdktcg
trSm;vkyfrdoGm;rnfhta&;rS rdrdudk,frdrd umuG,fEdkifygvdrfhrnf/
11tydkif; (1) Zmwfvrf;wpfyk'fudk BudKwifjyifqifjcif;ESihf zefwD;jcif;
ae7mrSefwGif a7muf&dSaeygap/
owif;tcsuftvufudk &SmazGonfhtcgrsm;wGif &SmazGa&;tif*sif (search engine) (Oyrm -
google, yahoo) rSwpfqifh &SmazG&avh &dSygonf/ oufqdkif&m tifwmeufa'o (website)
odkYa&mufonfhtcgwGif rdrdar;vdkaom ar;cGef;rsm;? rdrdokawoejyKvdkaom tcsuftvufrsm;
tqdkyg tifwmeufa'ou ay;tyfEdkifonfrSm aocsmaeygap/
owif;tcsuftvufu joZm&dSaeygap/
tifwmeufa'owGif azmfjyxm;aom owif;tcsuftvufonf cdkifvHkonf[k ,HkMunf&ef
rdrdrSm cdkifvHkaomtaMumif;&dSygovm;/ pma&;ol rsm;u olwdkY\ aumufcsufrsm;udk axmufcH
vsuf&dSaom oufaocHcsufwpfpHkwpf&mudk ay;tyfxm;ygovm;/ tifwmeufpmrsufESmudk
a&;om;xm;onfh pma&;olrsm;um; rnfolwdkYygenf;/ xdkodkYa&;om;&ef MoZm? odkYr[kwf
uRrf;usifrIudk olwdkYtm; bmuay;tyfxm;ygoenf/ tifwmeufa'otwGuf rnfoluwm0ef
&dSygoenf;/ þtifwmeufa'oonf pD;yGm;a&;vkyfief;oHk;vm;? tpdk;&vm;? yk*¾vduvm;? ynm
&yfqdkif&mvm;/ xyfrHod&dSvdkaomtcsufrsm;twGufjzpfap? tifwmeufa'owGif azmfjyxm;aom
tcsuftvufrsm;udk qef;ppf&eftwGufjzpfap toHk;jyKEdkifaom oufqdkif&m tD;ar;(vf) vdyfpm
yg&dSygovm;/
xdktifwmeufa'o bmajumifh&dSaerSef; odaeygap/
xdktifwmeufa'o\ &nf&G,fcsufu bmvJ/ t"du&nf&G,fcsufrSm owif;ay;&efvm;? azsmif;zs
&efvm;? odkYr[kwf rdrdtm; wpfckck a&mif;csay;&efvm;/ tifwmeufa'oxJrS ajymvdkufonfrsm;
udk rdrd em;vnfygovm;/ rajymbJxm;wm wpfckckrsm; &dSygovm;/ xdktifwmeuf a'oudk
xkwfa0xm;olrsm;u oD;jcm;tjrifwpfcktwGuf rdrdudk odrf;oGif;pnf;½Hk;zdkY tm;xkwfaeygovm;/
tao;pdwfrsm;udk junfhyg/
tifwmeufa'oudk ususee pkpkpnf;pnf; xm;&dSygovm;/ pmvHk;aygif;trSm;rsm;? nHhzsif;vSaom
o'gtoHk;tEIef;rsm; yg&dSaeygovm;/ csdwfquf (links) rsm;a&m tvkyfvkyf&JUvm;/ xdkcsdwfquf
rsm;udk tuJjzwfxm;? rSwfcsufay;xm;ovm;/ xdkcsdwfqufrsm;tm; rdrd\ xdktifwmeufa'oudk
ausmfvGefa&muf&dSoGm;apNyD; tjcm;cdkifvHkaom owif;Zmpfjrpfrsm;qDodkY ydkYaqmifay;ygovm;/
twkr&dSaom t&mwpfckckudk xdktifwmeufa'ou rdrdtm; ay;tyfEdkifygovm;/ odkYwnf;r[kwf
pG,fpHkusrf;xJwGif rdrd&SmazGawGU&dSEdkifonfhtcsuftvufomomrQudkom ay;tyfEdkifygovm;/
tifwmeufpmrsufESmay:rSm yHkrsm;rSm &Sif;vif;NyD; taxmuftuljzpfaeygovm;/ odkYwnf;r[kwf
tm½Hkaemufp&m? pdwf½Iyfp&m aumif;aeygovm;/
12owif;ESihfpme,fZif;oifwef;? Edk0ifbm 2004
tifwmeufpmrsufESmrsm;ESifh tifwmeufxJrSm awG]7aom pmrsufESmrsm;jum;wGifuGJ=ym;ygap
þtifwmeufpmrsufESmonf tifwmeuftwGuf &nfpl;NyD; a&;qGJxm;aom pmrsufESmvm;/
odkYwnf;r[kwf rl&if;rSm tjcm;wpfckckjzpfaeygovm;/ rl&if;u tjcm;wpfckckjzpfaevQif xdktjcm;
wpfckckrSm tb,fenf;/
owif;tcsuftvuf. vwfwavmta=ctae/
tifwmeufxJwGif awGUvdkuf&onfh 1994 ckESpfrS tcsuftvuftm; vuf&dSaeYpGJESifhtnD jyKjyif
rGrf;rHxm;jcif;r&dSvQif xdkowif;tcsuftvufudk oHk;p&m taMumif;odyfr&dSyg/ aeYpGJrsm;udk ppfaq;
yg/ owif;tcsuftvufu tdkrif;a[mif;EGrf;aeyHk&vQif olYxufydkNyD; acwfrDaom owif;
tcsuftvufudk &SmazGyg/
13tydkif; (1) Zmwfvrf;wpfyk'fudk BudKwifjyifqifjcif;ESihf zefwD;jcif;
Zmwfvrf;wpfyk'fudkzefwD;=cif;
1? awG]qHkar;=ref;csufrsm;
awGUqHkar;jref;csufrsm;udk rpwifrD rdrdtaejzifh xdkawGUqHkar;jref;jcif;twGuf BudKwifjyifqif
xm;&ygrnf/ xdkodkYjyifqifxm;rSomvQif tajctaewpf&yfudk zefwD;vdkufEdkifrnfjzpfum ar;cGef;
rsm;udkvnf; xda&mufpGm ar;jref;Edkifrnfjzpfygonf/ tqHk;wGif tem;zGmaeonfrsm;udk jyefvnf
pkpnf;,l&ygrnf/
judKwif=yifqif=cif;
w,fvDzkef;udk aumufrudkifrDjzpfap? wHcg;rS xGufroGm;rDjzpfap owif;Zmwfvrf;u bmowif;Zmwfvrf;u bmowif;Zmwfvrf;u bmowif;Zmwfvrf;u bmowif;Zmwfvrf;u bm
taMumif;vJtaMumif;vJtaMumif;vJtaMumif;vJtaMumif;vJqdkwmudk odaeoifhygonf/ odkYr[kwfvnf; bmawGjzpfaeEdkifovJqdkwmudk odae
&ygrnf/
aemufcHowif;tcsuftvufrsm;aemufcHowif;tcsuftvufrsm;aemufcHowif;tcsuftvufrsm;aemufcHowif;tcsuftvufrsm;aemufcHowif;tcsuftvufrsm;udk pkaqmif;yg/ owif;Zmwfvrf;\ taMumif;t&mESifh
ywfoufNyD;jzpfap? rdrdawGUqHkar;jref;awmhrnfh vlyk*¾dKvfESifhywfoufNyD;jzpfap odEdkiforQodxm;
atmifvkyfyg/
ar;cGef;pm&if;ar;cGef;pm&if;ar;cGef;pm&if;ar;cGef;pm&if;ar;cGef;pm&if;udk csa&;xm;yg/ rdrd&SmazGvsuf&dSaom tao;pdwfrsm;ESifhywfoufNyD;vnf; rdrd
bmomrSwfpkwdkrsm;xkwfxm;yg/
yxrqHk; ar;cGef;udkom razG&SmygESifh/ tajzrsm;udk BudKwGufxm;yg/tajzrsm;udk BudKwGufxm;yg/tajzrsm;udk BudKwGufxm;yg/tajzrsm;udk BudKwGufxm;yg/tajzrsm;udk BudKwGufxm;yg/ xdkYaemuf qifhar;&rnfh
ar;cGef;rsm;udk BudKwifjyifqifyg/
rdrd\ ypönf;ud&d,mrsm;ESif h vdktyfaomypönf;rsm;udk tjrJwap ppfaq;yg/ rdrd\ ypönf;ud&d,mrsm;ESif h vdktyfaomypönf;rsm;udk tjrJwap ppfaq;yg/ rdrd\ ypönf;ud&d,mrsm;ESif h vdktyfaomypönf;rsm;udk tjrJwap ppfaq;yg/ rdrd\ ypönf;ud&d,mrsm;ESif h vdktyfaomypönf;rsm;udk tjrJwap ppfaq;yg/ rdrd\ ypönf;ud&d,mrsm;ESif h vdktyfaomypönf;rsm;udk tjrJwap ppfaq;yg/ rdrd\rSwfpk
pmtkyfrSm pmrsufESmtvGwfrsm; vHkvHkavmufavmuf yg&JUvm;/ rifwHtydka&myg&JUvm;/ toHzrf;
pufxJu bufx&DawGua&m opfvGif&JUvm;/
cif;usif;=cif;
awGUqHkar;jref;rnfhae&modkY rdepftenf;i,frQ BudKa&mufaeatmifvkyfNyD;aemuf rdrd\ab;rdrd\ab;rdrd\ab;rdrd\ab;rdrd\ab;
ywfvnfudk Munfhyg/ywfvnfudk Munfhyg/ywfvnfudk Munfhyg/ywfvnfudk Munfhyg/ywfvnfudk Munfhyg/ rdrdpdwf0ifpm;Edkifaom tpD&ifcHpmawGrsm; &dSaeovm;/ pm;yGJuoefY&Sif;
NyD; pmyGJay:wGif bmrSr&dSbl;vm;/ odkYr[kwfyguvnf; pm;yGJwpfckvHk; ½IyfyGaeygovm;/ xdk
tcsuftvufrsm;u owif;ZmpfjrpfESifhywfoufNyD; rdrdudk bmawGajymjyaeygovJ/
14owif;ESihfpme,fZif;oifwef;? Edk0ifbm 2004
rdrdudk,fwdkifa&m owif;Zmpfjrpfyg oufaomifhoufom&dSaeap&ef rdrd\taetxm;udk *½krdrd\taetxm;udk *½krdrd\taetxm;udk *½krdrd\taetxm;udk *½krdrd\taetxm;udk *½k
wpdkuf a&G;cs,fNyD;rS ae&m,lyg/wpdkuf a&G;cs,fNyD;rS ae&m,lyg/wpdkuf a&G;cs,fNyD;rS ae&m,lyg/wpdkuf a&G;cs,fNyD;rS ae&m,lyg/wpdkuf a&G;cs,fNyD;rS ae&m,lyg/ ar;cGef;tMurf;pm;rsm;udk ar;rnf[k MuHpnfxm;vQif rdrd
taejzifh owif;ZmpfjrpfESifh cyfcGmcGmae&mwGif xdkifaumif;xdkif&ygrnf/
wHcg;zGifhoH? ydwfoH? oDcsif;oHtp&dSonfh rdrd\ toHzrf;csufudk ½IyfaxG;apEdkifaom? odkYr[kwf
rdrdtm; tm½Hkysufapaom ab;yef;toH taESmifht,Sufrsm;udk owdxm;yg/
oufqdkif&myk*¾dKvftm; rdrdrnfolrnf0gjzpfaMumif;ESif h owif;Zmwfvrf;u bmtaMumif;rdrdrnfolrnf0gjzpfaMumif;ESif h owif;Zmwfvrf;u bmtaMumif;rdrdrnfolrnf0gjzpfaMumif;ESif h owif;Zmwfvrf;u bmtaMumif;rdrdrnfolrnf0gjzpfaMumif;ESif h owif;Zmwfvrf;u bmtaMumif;rdrdrnfolrnf0gjzpfaMumif;ESif h owif;Zmwfvrf;u bmtaMumif;
qdkwmudkqdkwmudkqdkwmudkqdkwmudkqdkwmudk &Sif;&Sif;vif;vif;ajymjyyg/ rdrdonf rnfonfhrD'D,mtzGJUtpnf;rS vmcJhonfudk cdkifvHkpGm
od&dSaeoifhygonf/ xdkYtjyif owif;Zmpfjrpftaejzifh rdrda&;om;rnfh owif;Zmwfvrf;\
taMumif;t&mudk a,bk,stm;jzifh od&dSxm;oifhygonf/
olYtm; oufaomifhoufom&dSaeapNyD; tayguftvrf;wnfhatmifvkyfygtayguftvrf;wnfhatmifvkyfygtayguftvrf;wnfhatmifvkyfygtayguftvrf;wnfhatmifvkyfygtayguftvrf;wnfhatmifvkyfyg/ owif;ZmpfjrpfESifh
cifrif&if;ESD;oGm;atmif vkyf&rnf[k qdkvdkjcif; r[kwfyg/ odkY&mwGif vltrsm;pkrSm pum;ajymvdkY
aumif;onf[k ,lqolESifhjzpfap? olESifhudk,fESifhMum;rSm wlnDwmawG &dSonf[k ,lqolESifhjzpfap
pdwfygvufyg ajymwwfqdkwwfMuygonf/
ypfrSwfrvGJatmif aqmif&Guf=cif;
owif;Zmpfjrpf\ pdwfxJwGif oufaomifhoufom &dSaeap&efESifh rdrdtwGuf cdkifvHkwdusrIonf
ta&;BuD;vSaMumif; olod&dSoGm;ap&ef vG,fulaomar;cGef;rsm;jzif h pwifyg/vG,fulaomar;cGef;rsm;jzif h pwifyg/vG,fulaomar;cGef;rsm;jzif h pwifyg/vG,fulaomar;cGef;rsm;jzif h pwifyg/vG,fulaomar;cGef;rsm;jzif h pwifyg/
pwifNyD;onfESifh wpfNydKifeuf aMumif;usdK;qDavsmfaom tawG;? odk Yr[kwf pdwful;pdwfoef;aMumif;usdK;qDavsmfaom tawG;? odk Yr[kwf pdwful;pdwfoef;aMumif;usdK;qDavsmfaom tawG;? odk Yr[kwf pdwful;pdwfoef;aMumif;usdK;qDavsmfaom tawG;? odk Yr[kwf pdwful;pdwfoef;aMumif;usdK;qDavsmfaom tawG;? odk Yr[kwf pdwful;pdwfoef;
rsm;jzif h qufar;oGm;ygrsm;jzif h qufar;oGm;ygrsm;jzif h qufar;oGm;ygrsm;jzif h qufar;oGm;ygrsm;jzif h qufar;oGm;yg/ ae&mtawmfrsm;rsm;wGif rdrd\awGUqHkar;jref;csufu rdrdbmudk
OD;wnfar;jref;aeaMumif; xif&Sm;atmif vkyfoifhygonf/
tzGifhar;cGef;rsm;tzGifhar;cGef;rsm;tzGifhar;cGef;rsm;tzGifhar;cGef;rsm;tzGifhar;cGef;rsm;udk ar;yg/ olYpdwful;rsm;udk ajymjzpfaprnfh ar;cGef;rsm;udk ar;yg/ ]]onfenf;u
aumif;w,fvdkY bmvdkY twwfajymEdkifwmvJ}} qdkwmrsdK;? ]]onfudpöeJYywfoufNyD; vlawGu
wdkifwef;vmMur,fqdk&if cifAsm;b,fvdkvkyfrvJ}} qdkwmrsdK;rsm;jzpfygonf/
rdrdBudKwifjyifqifvmaom ar;cGef;pm&if;rsm;udkom rJNyD;rar;rdygapESifh/ tajzrsm;udk tm½Hktajzrsm;udk tm½Hktajzrsm;udk tm½Hktajzrsm;udk tm½Hktajzrsm;udk tm½Hk
pd kufyg/pd kufyg/pd kufyg/pd kufyg/pd kufyg/ owif;Zmpfjrpfu rdrdtm;ajymjyaeorQudk aocsm*½kpdkufem;axmifyg/ owif;tcsuf
tvuftptersm;udk ajc&mcHNyD;aemuf owif;Zmwfvrf;udk csJU,lyg/ ar;cGef;pm&if;udk ,loGm;NyD;
pm&if;ygtwdkif; ar;jref;aeonfqdkvQif rdrdtvkyfuRrf;usifrIr&Sd[kem;vnfyg/ xdktvkyfavmuf
awmh ajcmufESpfom;av;awmif vkyfwwfygonf/
15tydkif; (1) Zmwfvrf;wpfyk'fudk BudKwifjyifqifjcif;ESihf zefwD;jcif;
rsufvHk;csif; qdkifxm;yg/ rsufvHk;csif; qdkifxm;yg/ rsufvHk;csif; qdkifxm;yg/ rsufvHk;csif; qdkifxm;yg/ rsufvHk;csif; qdkifxm;yg/ awGUqHkar;jref;aecsdefwpfavQmufvHk;wGif acgif;BuD;iHkYNyD; rSwfpk pmtkyf
xJwGifom rJNyD;a&;raeygESifh/ vlwpfa,muftm; olYpdwf&if;twdkif; ajymapvdkygovm;/
rsufvHk;csif;qdkifxm;NyD; bmrSrjzpfonfh rsufESmrsdK;ESifhaerSom olajymvmygvdrfhrnf/
awGUqHkar;jref;jcif;tay:wGif oabmrwlrdatmif a&SmifMuOfyg/ bmrSrjzpfovdkaeyg/bmrSrjzpfovdkaeyg/bmrSrjzpfovdkaeyg/bmrSrjzpfovdkaeyg/bmrSrjzpfovdkaeyg/
]][kwfuJh? uRefawmfodygw,f?}} ]]pdwfraumif;p&myJaemf?}} ]]'gaygh? uRefawmfvnf; onftwdkif;yJ
jrifygw,f}} ponfhpum;rsdK;rsm;udk rajymrdygapESifh/ em;om axmifaevdkufyg/ rSwfp&m&dSonf
rsm;udk rSwfaevdkufyg/ toHzrf;p&m&dSwmudk zrf;aevdkufyg/ rdrdtvkyfrSm rdrdawGUqHkar;jref;aeol\
tjrifrsm;udk &,l&efomjzpfygonf/
awGUqHkar;jref;csuftm; toHzrf;aeonfhwdkif rSwfpkaumif;aumif; vdkufrSwfyg/rSwfpkaumif;aumif; vdkufrSwfyg/rSwfpkaumif;aumif; vdkufrSwfyg/rSwfpkaumif;aumif; vdkufrSwfyg/rSwfpkaumif;aumif; vdkufrSwfyg/ aocsm
*½kpdkuf em;axmifNyD; ta&;tBuD;qHk; tcsuftvufrsm;ESifh tudk;tum;rsm;udk a&;rSwfyg/
tcsdef,lyg/ ravmygESif h/ravmygESif h/ravmygESif h/ravmygESif h/ravmygESif h/ tMumBuD; wdwfqdwfoGm;onfudk rpdk;&drfygESifh/ wdwfoGm;vQif
ESpfOD;ESpfzufpvHk;twGuf pOf;pm;zdkYawmif tcsdef&oGm;Edkifygonf/ wpfcgw&Hrsm;wGif tcsdef,l
pOf;pm;cGifhay;vdkufonfESifhwpfNydKifeuf owif;Zmpfjrpfrsm;u jynfhjynfhpHkpHk ydkajymEdkifoGm;wwfjrJ
vnf; jzpfygonf/
em;axmifaecdkufwGif owif;Zmwfvrf;twGuf tzGifhudk &SmazGyg/tzGifhudk &SmazGyg/tzGifhudk &SmazGyg/tzGifhudk &SmazGyg/tzGifhudk &SmazGyg/ owif;Zmwfvrf;\ tm½Hkpdkuf
p&m tcsuftvufudk pOf;pm;yg/ odxm;ESifh NyD;jzpfvQif rdrdudk,frdrd xdktm½Hkpdkufp&mtcsufudk
tzefzef owday;aeyg/
rdrduom awGUqHkar;jref;csufudk xdef;csKyfawGUqHkar;jref;csufudk xdef;csKyfawGUqHkar;jref;csufudk xdef;csKyfawGUqHkar;jref;csufudk xdef;csKyfawGUqHkar;jref;csufudk xdef;csKyfEdkifygap/ owif;Zmpfjrpfonf rdrdodvdkaom tcsuf
tay:wGifom wpdkufrwfrwfajymjzpfaeygap/ olwdkY ajymcsif&mavQmufajymaeonfrsdK; rjzpfyg
apESifh/ ]]uRefawmf jzwfajymyg&apvm;cifAsm?}} ]]cifAsm;ajymwm odyfpdwf0ifpm;zdkYaumif; w,faemf/
'gayonfh uRefawmfwdkY [dkudpöudk jyefajymMu&atmif?}} ]]uRefawmf onfhxufydkNyD; em;axmifcsifyg
ao;w,f/ 'gayr,fh uRefawmfhrSm tcsdefenf;aevdkY?}} ]]'grSr[kwfvnf; uRefawmfhrSm wjcm;csdef;xm;
wmav;&dSvdkY}} pojzifh ajymvdkufEdkifygonf/
awGUqHkar;jref;csuftm; rSwfwrf;wifxm;yg/rSwfwrf;wifxm;yg/rSwfwrf;wifxm;yg/rSwfwrf;wifxm;yg/rSwfwrf;wifxm;yg/ owif;Zmpfjrpftm; trnfrazmfbJ xm;ay;
rnf[k oGm;apwemraumif;ygESifh/ oufqdkif&myk*¾dKvfu roufromjzpfaeonfqdkvQif owif;
tcsuftvuf wcsdKUwavtm; olwdkY\emrnfESifhwGJNyD;oHk;vdkY&atmif aps;qpf,lyg/
owåd&dSyg/ tMurf;pm; ar;cGef;rsm;udk ar;yg/tMurf;pm; ar;cGef;rsm;udk ar;yg/tMurf;pm; ar;cGef;rsm;udk ar;yg/tMurf;pm; ar;cGef;rsm;udk ar;yg/tMurf;pm; ar;cGef;rsm;udk ar;yg/ vlxkudk udk,fpm;jyKNyD; xdkae&modkY a&muf&dSae
onfudk rarhygESifh/ rdrd\ar;cGef;rsm;onf rdrd\ tvkyfobm0aMumifh ar;&onfhoabmom
jzpfygonf/
16owif;ESihfpme,fZif;oifwef;? Edk0ifbm 2004
tjyif;xefqHk; ar;cGef;rsm;udk aemufqHk;rS ar;oifhygonf/tjyif;xefqHk; ar;cGef;rsm;udk aemufqHk;rS ar;oifhygonf/tjyif;xefqHk; ar;cGef;rsm;udk aemufqHk;rS ar;oifhygonf/tjyif;xefqHk; ar;cGef;rsm;udk aemufqHk;rS ar;oifhygonf/tjyif;xefqHk; ar;cGef;rsm;udk aemufqHk;rS ar;oifhygonf/ þenf;tm;jzifh rdrd\ owif;
Zmpfjrpf pdwfqdk;oGm;onfhwdkif rdrdtwGufvdktyfaom tjcm;owif;tcsuftvufrsm;udkawmh
&&dSxm;ESifhNyD; jzpfaeygvdrfhrnf/
vufpowf=cif;
rnfonfh owif;ZmpfjrpfxHrSrqdk w,fvDzkef;eHygwfrsm; &Ed kiforQ&atmif vkyfxm;yg/w,fvDzkef;eHygwfrsm; &Ed kiforQ&atmif vkyfxm;yg/w,fvDzkef;eHygwfrsm; &Ed kiforQ&atmif vkyfxm;yg/w,fvDzkef;eHygwfrsm; &Ed kiforQ&atmif vkyfxm;yg/w,fvDzkef;eHygwfrsm; &Ed kiforQ&atmif vkyfxm;yg/
xdkodkYvkyfxm;ygu pmwnf;taejzifh aemufxyf ar;csifwmawG xyfrHay:aygufvmonfhtcg
olY½Hk;? olYqdkifodkY jyefoGm;&rnfh tcsdefESifh p&dwfudk oufomoGm;apEdkifygonf/ xdkolrsm;wGif
w,fvDzkef; r&dSbl;[k r,lqygESifh/ vufudkifzkef;rsm;oHk;olawG wpfaeYwjcm; rsm;jym;vmaeygonf/
0efBuD;Xmersm;wGif tzsOf;qHk;awmh 'pf*spfw,f BudK;zkef;avmufawmh &dSygonf/ rkefY[if;cg;onf
yifjzpfapOD;awmh olYtpfudk\ vufudkifzkef;rS wpfqifhjzpfap? olYom;\ tvkyfrSwpfqifhjzpfap
qufoG,fEdkifaeygNyD/
olYzkef;eHygwfudkawmif;&jcif; taMumif;&if;rSm owif;cdkifvHkwdusrIESifh rQwrI[laom pme,fZif;
usifh0wfrsm;udk xdef;odrf;&ef &nf&G,faomaMumifhjzpfaMumif;? rdrdujzpfap? rdrd\ pmwnf;ujzpfap
tjcm;olrsm;u qefYusifuGJvGGJaom oabmxm;tjrifrsm;? rSwfcsufrsm;ay;vmonfh tcgwGif
jzpfap? tao;pdwfxyfrHod&dSvdkonfhtcgwGifjzpfap? aocsmwdusatmif jyefvnfar;jref; vdkonfh
tcgwGifjzpfap qufoG,fEdkif&efjzpfaMumif;wdkYudk owif;Zmpfjrpftm; &Sif;jyyg/ qufoG,f&rnfh
w,fvDzkef;eHygwf? vdyfpmwdkYomr&dSvQif owif;Zmwfvrf;udk vufcHvdrfhrnfr[kwfaMumif;udk
vnf; ajymjyyg/
EdkifiHjcm; owif;Zmpfjrpf\ pum;rsm;udk xnfhoGif;udk;um;vdkonfhtcg rdrd\ rSwfpkpmtkyfxJwGif
trnf? &mxl;ESifh zkef;eHygwfwdkYudk olwdkYtm; a&;cdkif;yg/ odkYr[kwfyguvnf; olwdkY\ vdyfpm
u'fjym;udk awmif;,lyg/
rdrd\ rSwfpkrsm;udk jyefvSefNyD; trnfemrrsm;? udef;*Pef;rsm;? r&Sif;vif;aom rSwfpkrsm;udk
ESpfcgjyef ppfyg/ESpfcgjyef ppfyg/ESpfcgjyef ppfyg/ESpfcgjyef ppfyg/ESpfcgjyef ppfyg/ t"dutcsuftvufrsm;udk rdrd em;vnfoabmaygufxm;onfhtwdkif; owif;
Zmpfjrpftm; jyef&Gwfjy&ef vdktyfaumif;vdktyfygvdrfhrnf/
rdrdtaejzifh rar;rjzpf ar;tyfaom ar;cGef;wpfcGef;&dSygao;onf/ ,if;rSm ]]uRefawmf ar;oifh]]uRefawmf ar;oifh]]uRefawmf ar;oifh]]uRefawmf ar;oifh]]uRefawmf ar;oifh
ar;xdkufvsufeJY rar;jzpfcJ hwJh ar;cGef;rsm; usefygao;vm;}}ar;xdkufvsufeJY rar;jzpfcJ hwJh ar;cGef;rsm; usefygao;vm;}}ar;xdkufvsufeJY rar;jzpfcJ hwJh ar;cGef;rsm; usefygao;vm;}}ar;xdkufvsufeJY rar;jzpfcJ hwJh ar;cGef;rsm; usefygao;vm;}}ar;xdkufvsufeJY rar;jzpfcJ hwJh ar;cGef;rsm; usefygao;vm;}}[líjzpfonf/ xdkar;cGef;jzifh
rdrd rar;vdkufrdaom ar;cGef;twGuf aemufqufwGJar;cGef;rsm;udk zrf;rdoGm;apEdkifygonf/
wpfzufrSvnf; rdrda&;om;rnfh owif;Zmwfvrf;twGuf wpfpdwfwpfydkif; wm0ef&dSoGm;atmif
vkyfvdkuf&mvnf; a&mufygonf/
17tydkif; (1) Zmwfvrf;wpfyk'fudk BudKwifjyifqifjcif;ESihf zefwD;jcif;
wpfcgw&H ]]onfowif;twGufwjcm;uRefawmfoGm;ar;MunfhoifhwJholrsm; &dSao;vm;}}]]onfowif;twGufwjcm;uRefawmfoGm;ar;MunfhoifhwJholrsm; &dSao;vm;}}]]onfowif;twGufwjcm;uRefawmfoGm;ar;MunfhoifhwJholrsm; &dSao;vm;}}]]onfowif;twGufwjcm;uRefawmfoGm;ar;MunfhoifhwJholrsm; &dSao;vm;}}]]onfowif;twGufwjcm;uRefawmfoGm;ar;MunfhoifhwJholrsm; &dSao;vm;}}
[laom ar;cGef;onfvnf; tvkyfjzpfEdkifygonf/ xdkar;cGef;udk ar;vdkufjcif;tm;jzifh rdrdonf
xdkudpöudk tjynfht0em;vnfoabmaygufvdkaMumif;? axmifhaygif;pHk? bufaygif;pHkodkY vdkufvdk
aMumif;udk azmfjyvdkuf&ma&mufygonf/ xdkYtjyif aemiftcgwGifa&;jzpfavrnfh owif;Zmwfvrf;
rsm;twGufvnf; xdktquftoGufudk qufvuftoHk;jyKEdkifoGm;ygvdrfhrnf/
rdrdtaejzif od&dSxm;vQif olwdk Ytm; rnfonfhrD'D,mxJwGif rnfonfhtcg azmfjyrnfudkolwdk Ytm; rnfonfhrD'D,mxJwGif rnfonfhtcg azmfjyrnfudkolwdk Ytm; rnfonfhrD'D,mxJwGif rnfonfhtcg azmfjyrnfudkolwdk Ytm; rnfonfhrD'D,mxJwGif rnfonfhtcg azmfjyrnfudkolwdk Ytm; rnfonfhrD'D,mxJwGif rnfonfhtcg azmfjyrnfudk
ajymjyvdkufyg/ ajymjyvdkufyg/ ajymjyvdkufyg/ ajymjyvdkufyg/ ajymjyvdkufyg/ rajymrjzpf ajym&rnf[k rqdkvdkyg/ odkY&mwGif xdkodkY ajymjyjcif;onf vkyfief;
oabmt& rdrdawGUqHkar;jref;cJholtay: av;pm;orIudk jyqdkjcif;jzpfygonf/
tdrf? odkYr[kwf ½Hk;odkY tjyefwGif awGUqHkar;jref;csufrS bmudk toHk;jyKrnfqdkjcif;udk awG;vmyg/bmudk toHk;jyKrnfqdkjcif;udk awG;vmyg/bmudk toHk;jyKrnfqdkjcif;udk awG;vmyg/bmudk toHk;jyKrnfqdkjcif;udk awG;vmyg/bmudk toHk;jyKrnfqdkjcif;udk awG;vmyg/
pdwful;xJwGif rdrd\ owif;Zmwfvrf;udk yHkazmfMunfhyg/ rdrd\ rSwfpkrsm;udk jyefMunfhyg/ ,if;rSm
wu,fhowif;Zmwfvrf;udkcsa&;&ef BudKwifjyifqifrI\ tpdwftydkif;wpf&yfjzpfygonf/
2? a7;om;=cif;
owif;Zmwfvrf;udk a&;onfhtcg EdkifiHwumpHrsm;udk ESvHk;oGif;yg/ xdkYaemuf owif;Zmwfvrf;
a&;om;jcif;ESifhywfoufaom atmufygtaxGaxGodaumif;p&mrsm;udk jyefvSefoHk;oyfyg/
tqufrjywfavhusifhoGm;jcif;jzifhvnf;aumif;? pmwnf;rsm;? avhusifhoifMum; ay;olrsm;ESifh
jyefvSefoHk;oyfjcif;jzifhvnf;aumif; a&;om;jcif;twwfynmudk taumif;qHk; wwfuRrf;vmEdkif
ygonf/ odkY&mwGif ta&;aumif;aumif;jzifh a&;xm;onfherlemrsm;udk zwf½Ijcif;jzifhvnf; oif,l
wwfajrmufEdkifjyefygao;onf/ rdrd\ pdwf0ifpm;rIudk trSefwu,f zrf;pm;xm;Edkifaom
Zmwfvrf;wpfyk'fudk zwf&onfhtcgwdkif; pma&;q&mu bmudktaumif;qHk; vkyfoGm;onfudk
avhvmpl;prf;yg/
owif;Zmwfvrf;wpfyk'f. zGJ]pnf;yHk
owif;Zmwfvrf;wpfyk'f\ yxrqHk;pmydk'fwGif ta&;tBuD;qHk;ESifh tajccHtusqHk; tcsuftvuf
rsm; yg0ifaeoifhygonf/ aemufcHtaMumif;rsm;ESifh tao;pdwfrsm;udk aemufydkif;rSmrS azmfjyyg
onf/
þzGJUpnf;yHkudk ]]yd&rpf apmufxdk;}} ]]yd&rpf apmufxdk;}} ]]yd&rpf apmufxdk;}} ]]yd&rpf apmufxdk;}} ]]yd&rpf apmufxdk;}} [k ac:ygonf/ Bwd*Htm; xdyfcRefonfhzufrS axmifxm;
ovdkyifjzpfonf/ (uawmhyHkvdkyifjzpfonf/) ta&;tBuD;qHk;ESifh tBuD;qHk;tcsuftvufrsm;udk
xdyfqHk;rSmxm;NyD; olYatmuf wpfqifhpDrSm tav;csdef? odkYr[kwf xda&mufrIu avsmhavsmh oGm;ap
&rnfjzpfonf/
18owif;ESihfpme,fZif;oifwef;? Edk0ifbm 2004
odkY&mwGif rnfonfhtcsufu ta&;tBuD;qHk;jzpfonfudk rdrdrnfodkY od&dSEdkifygoenf;/ trsm;tm;
jzifh owif;Zmwfvrf;wpfyk'ftwGuf tvdktyfqHk;tcsuftvufrSm ta&;tBuD;qHk; tcsuf
jzpfavh&dSygonf/ xdkYtjyif topfvGifqHk;tcsuftvufrSm t"dutcsufjzpfaewwfygonf/
rdrdudk,frdrd jyefar;yg/ b,ftcsuftay:rSm tjcm;tcsufawGu rSDcdkaeMuygovJ[k/
ta&;BuD;qHk; aemufcHowif;tcsuftvufrsm;ESifhwGJNyD; owif;udk xdkYaemufwGifuyfvsuf
azmfjy&ygonf/ usefaomtydkif;rSmrl owif;Zmwfvrf;tm; yHhydk;ay;aeaom tao;pdwfrsm;jzpfNyD;
vlwdkYtm; pOf;pm;p&m? awG;p&mwpfckck ay;&efjzpfavonf/
tom;ay;azmf=ycsuf (owif;aqmif;yg;) a7;om;enf;rsm;
tom;ay;azmfjyonfh owif;aqmif;yg;wpfyk'fonfvnf; cdkifrmaomZmwfaumifrsm;? xif&Sm;
aomtcif;tusif;rsm;? jyZmwfqefaom pD;qif;rIESifh pum;ajymcef;rsm;uJhodkY pdwful;,Of
Zmwfvrf;udk a&;onfhenf;pepfwcsdKUudk toHk;jyKavh&dSygonf/ odkYjzpfay&m owif;Zmwfvrf;
(0g) owif;wpfyk'fxuf ]]yHkajymonfhoabm}} ydkqefaeygonf/ odkY&mwGif cdkifvHkwdusrI? csdefcGifvQm
nDrQrI? &Sif;vif;rI? tao;pdwfESifh tm½Hkpkdufp&mtcsufwdkYudkrl owif;Zmwfvrf;udka&;onfh
tcgwGif &dSae&rnfhtwdkif; tom;ay;azmfjyonfhowif;aqmif;yg;wGifvnf; yg&dSae&rnfomjzpf
avonf/
tom;ay;azmfjyonfh owif;aqmif;yg;wpfyk'fudk a&;onfhtcg txl;*½kpdkufaom tcsufrsm;udk
atmufwGifazmfjyxm;ygonf/
1/ tao;pdwfrsm;udk aocsm *½kpdkufyg/ vlwpfa,muf\ 0wfyHkpm;yHk? ajymyHkqdkvuf? tcef;\
ta&mifrsm;ponfh t&mtm;vHk;rSm tom;ay;azmfjyonfh owif;Zmwfvrf;yg
]]Zmwfaumif}} tm; ydkrdk ½kyfvHk;<uvmatmif zefwD;ay;wwfygonf/
2/ pum;vHk;rsm;udk txl;*½kpdkufNyD; a&G;cs,fyg/ vlYabmifavmuwGif trSefwu,f
jzpfysufaeaom Zmwfvrf;xJwGif ]]Zmwfaumif}} ESifh ]]Zmwfvrf;ausm½dk;}} udk azmfusL;
Edkifonfhtcg tom;ay;azmfjyonfh Zmwfvrf;udk ydkrdk yDjyifvmapEdkifygonf/
3/ ]]Zmwfaumif}} tm; ydkrdkav;eufvmap&ef ajympum;rsm;udk t&if;twdkif; jyefudk;um;yg/
rkqdk;r\ qif;&JEGrf;yg;rI? vk,ufcH&ol\ a'go ponfrsm;udk pmzwfolu jyufjyuf
xifxif Mum;a,mifoGm;ygap/
4/ Zmwfvrf;udk ½kyf&Sifum;wpfum;vdk jrifMunfhyg/ ½kyf&Sifrsm;wGif Zmwfvrf;touf0if
vmap&ef teD;? ta0; trsdK;rsdK;rS jywwfygonf/ wpfcgw&H tcif;tusif;udk uREfkyfwdkY
19tydkif; (1) Zmwfvrf;wpfyk'fudk BudKwifjyifqifjcif;ESihf zefwD;jcif;
cHpm;Edkif&ef jrifuGif;udk tus,fBuD;jyNyD; wpfcgw&HwGifrl rsufESmay:rS trlt&mudkjzpfap?
vufwkefaeonfudkjzpfap uyfuyfowfowfjrifvm&ap&ef teD;uyfjywwfygonf/
tom;ay;azmfjyonfh owif;aqmif;yg;udk a&;om;onfhtcgwGifvnf; tvm;wl
enf;pepfudk toHk;jyKEdkifMuygonf/
3? pma7;aumif;vmapa7;twGuf taxGaxGodaumif;p7mrsm;
1? 0guswdkrsm;/ pmydk'fwdkrsm;om a7;yg?
0gustrsm;pkrSm pum;vHk; 15vHk;? tvHk;ESpfq,fjzpfap? xkdYxufenf;NyD;jzpfapom yg&dSoifhygonf/
tcsdKU0gusrsm;qdkvQif q,fvHk;xufyif enf;aeoifhonf/ toufwpfcg½dIufNyD;aemuf wpf0gusvHk;
udk zwfEdkifaeoifhygonf/
0gus&Snfrsm;onf pmzwfol vdyfywfvnfzdkY cJ,Of;aewwfygonf/ tvm;wlyif em;axmifol
twGufvnf; em;vnf&cufoGm;apwwfygonf/ 0gusuodyf&SnfvGef;aevQif jynfhpHkaom 0gus
ESpfaMumif;jzpfatmif cGJxkwfyg/ ta&;rBuD;aom pum;vHk;rsm;udkvnf; oefYxkwfyg/
2? uwWm;a[m 0gusrsm;udkoma7;yg? uHa[m0gusrsm;udk ra7;rdygapESifh?
uwåm;a[m0gusrsm;rSm wdkuf½dkufoabmydkaqmifNyD; pum;ajymvnf; ydkqefygonf/ 0gus
trsm;pkonf ]]vlwpfa,mufu wpfckckudk vkyfvdkuf ygonf}} [laom yHkpHrsdK;omjzpfoifhygonf/
]]wpfckckudk vlwpfa,mufu vkyfvkdufonf}} [k ra&;ygESifh/
3? v_yf&Sm;r_udkazmfaqmifaom }ud,mrsm;udkoHk;yg/
]]vlwpfa,mufu wpfckckudk vkyfvdkufonf}} [laom yHkpHudk vdkufemyg/ Oyrm - ]]ydkYukefwifoGif;rI
onf ,refESpfu 15&mcdkifEIef;txd wdk;wufvmcJhygonf}} [ka&;yg/ ]],refESpfu ydkYukefwifoGif;rI
wdk;yGm;EIef;rSm 15&mcdkifEIef;jzpfygonf}} [k ra&;ygESifh/
4? vlwdkif;em;vnfEdkifonfh trsm;oHk;aeus pum;vHk;rsm;udkomoHk;yg?
Oyrm - ]]ay;tyfonf}} u ]]xnfh0ifonf}} xufvG,ful½dk;pif;yg;onf/ ]]<uonf}} xuf
]]oGm;onf}} u ydkNyD;tqifajyygonf/ ESvHk;oGif;tyfonfrSm rdrd\ pmzwfoltrsm;pkonf rdrd
avmuf ynmt&nftcsif; odyfr&dSEdkifMuaomtcsufudkyifjzpfonf/ vG,ful½dk;pif;aom pum;vHk;
rsm;udk toHk;jyKvQif vlwdkif;u rdrdajymwmudk em;vnfygvdfrfhrnf/
20owif;ESihfpme,fZif;oifwef;? Edk0ifbm 2004
5? enf;ynma0g[m7rsm;/ ynm&Sifqefaom pum;}uD;pum;us,frsm;/&Hk;oHk;Aef;pum;rsm;udk a&SmifjuOfyg?
rdrdudk,f rdrdjyefar;yg/ ]]xdef;xm;Edkifaom zGHUNzdK;wdk;wufrIqdkwJhpum;vHk;&JUt"dyÜm,fu bmvJ}}
vdkY vrf;rSmawGUwJholq,fa,mufudk ar;Munfhr,fqdk&if olwdkYajzEdkifMurSmvm;}} [líyif/
odkYr[kwfyguvnf; rdrdudk,frdrd jyefar;MunfhygOD;/ igom &Gmwpf&GmrSm aexdkifaeNyD; ]]1964ckESpf
zGJUpnf;yHk tajccHOya' yk'fr 14}} qdkwmudk Mum;vdkufwJhtcg ]]yk'fr 14}} u bmudk qdkxm;w,f
qdkwm odEdkifyghrvm;[laom ar;cGef;rsdK;jzpfonf/
6? ]]tJawmh bm=zpfvJ}} [laomar;cGef;udk ar;=zpfatmifar;yg?
rdrdudk,frdrd jyefar;yg/ vlawGu onfudpöudk bmjzpfvdkY pdwf0ifpm;rSmvJ[kjzpfonf/ þowif;u
vlwdkYtm; b,fvdkpdwf0ifpm;oGm;aprSmvJ? odkYr[kwf b,fvdktusdK;oufa&mufoGm;rSmvJ/ rdrdu
pmzwfoludkjzpfap? aomw&Sifudkjzpfap rdrdtwGuf tcsdefay;cdkif;aeygonf/ olwdkYtwGuf rdrdudk
tcsdefay;&jcif;udku tvkyfBuD;wpfck jzpfoGm;ygNyD/ xdktcsdefudk rjzKef;ygESifh/
7? ab;uxdkifa=ymaeaomavoHudk toHk;=yKyg?
yHkESdyfpmtwGufa&;aeonfjzpfjim; rdrda&;vdkufaom Zmwfvrf;udk toHxGufNyD; zwfMunfhoifh
ygonf/ yHkrSeftwdkif; em;axmifaumif;aeNyD; zwfvdkYvnf; vG,faeoifhygonf/ udk,fa&;xm;aom
0gusrsm;udk udk,fwdkifxpfxpfaighaighzwfae&onfqdkvQif pmzwfoltwGuf zwf&cufaeavawmh
rnfrSm aocsmaeygonf/
8? 0guswdkif;onf Zmwfvrf;twGuf wpfckr[kwfwpfckudk =znfhpGufay;aeoifhygonf?
rdrda&;xm;orQudk jzwfxkwfvdkpdwf &dSaeygap/ pmydk'fwpfydk'fa&;NyD;wdkif; ]]onfowif;tcsuf
tvufu Zmwfvrf;twGuf vdkvdkYvm;}} [k rdrdudk,frdrd jyefar;yg/ rdrdxHwGif xdkowif;tcsuf
tvuf &dSaeonfhtwGuf oufoufaMumifhxnfhoGif;xm;rdjcif;vm;/ yg&dSNyD;om; owif;tcsuf
tvufudk xyfajymovdkrsm;jzpfaeovm;/
9? pmydk'fwpfykd'fpDu aemufpmydk'fxJodk] pD;0ifaeygap?
rdrdudk,frdrd jyefar;yg/ ]]þt,ltqtawG;tac:rsm; rnfodkYrnfyHk qufpyfvsuf&dSygovJ/}}
tawG;wpfckonf a&SUrStawG;wpfckESifh usdK;aMumif;qDavsmfpGm qufpyfvsuf&dSyg&JUvm;/
21tydkif; (1) Zmwfvrf;wpfyk'fudk BudKwifjyifqifjcif;ESihf zefwD;jcif;
ull;jymif;csdwfquf a0g[m&rsm;udk oHk;jcif;u wpfcgw&H taxmuftuljyKwwfygonf/ Oyrm
- xdkYaemuf? vnf;? aomfjim;vnf;? rwdkifrD? odkYaomf? rnfodkYyifqdkapumrl? pOftwGif;?
xdktawmtwGif; ponfrsm;jzpfonf/
10? pum;ydkrsm;ESifh vGefuJaoma0g[m7rsm;udk a&SmifjuOfyg?
]]trSefpifppf}}? ]]pum;rpyf}}? ]]odawmfrlMuonfhtwdkif;}} paom pum;rsdK;udk qdkvdkygonf/
11? tudk;tum;rsm;udk toHk;=yK=cif;
vlwdkYu Zmwfvrf;udk touf0ifvmapygonf/ xdkYaMumifhvnf; ajympum;rsm;udk udk;um;&jcif;
jzpfonf/ toHwpfoH xyfrHjznfhpGufay;jcif;? vludk,fwdkif yg0ifvmatmif ½kyfvHk;azmfay;jcif;
jzpfavonf/
12? wduscdkifvHkr_u txl;ta7;}uD;vSygonf?
olwdkY\ ajympum;rsm;udk yHkESdyfpmvHk;jzifh azmfjyonfhtcgwGif vltawmfrsm;rsm;u trSm;rcH
vdkwwfMuyg/ udk,fwdkifajymvdkufaom pum;yif jzpfvifhupm; vltrsm;a&SUwGifrl xdkpum;udk
udk,fwdkifyif rESpfoufEdkifovdk jzpfoGm;&wwfygonf/ vlwpfa,mufu ajymvdkufaom pum;vHk;
twdkif; twdtus jyefvnfazmfjy&ef rpGrf;omawmhygu rdrdpum;ESifh rdrd jyefa&;? jyefajymjyzdkY
vdkygonf/
13? tudk;tum;rsm;udk oifhwifhavsmufywfaom pum;pyfwGifxnfhoGif;yg?
wduscdkifvHkrI\ wpfpdwfwpfydkif;rSm pum;pyfjzpfonf/ taqmufttHka[mif;wpfcktm;
ysufpD;oGm;apaom rD;taMumif; wpfa,mufa,mufu ajymjyonfhtcg ]]onfrD;uawmh
pdwfraumif;p&mwpfckjzpfovdk &mZ0wfrIqdk&ifvnf;rrSm;bl;}} [k ajymvdkufonfqdkygpdkY/
rdrdjyefa&;onfh pum;pyfwGif ]]onfrD;}} [laom pum;vHk;\ teufudk rysufr,Gif;&Sif;vif;pGm
&dSaeatmif tm;xkwf&efvdktyfygonf/
14? tudk;tum;rsm;udk 7nf&G,fcsufaumif;=zifhtoHk;=yKyg?
tudk;tum;wpf&yfonf udpöwpfckudk ydkrdkav;eufoGm;apoifhygonf? odkYr[kwfyguvnf; ydkrdk
&Sif;vif;oGm;apoifhygonf/ a,bk,soabm ajymqdkvdkufjcif;udkjzpfap? wpfckcktm; tao;pdwf
azmfjyjcif;udkjzpfap tudk;tum;jzifh erlemay;Edkifygonf/ tudk;tum;wpfckonf yk*¾dKvfa&;
qdkif&m rSwfcsufwpf&yfudk ay;Edkifygonf/ xdkYtjyif rdrdazmfusL;Edkifonfxuf cHpm;csufwpf&yfudk
ydkNyD; jyqdkEdkifygonf/ tajccHtaMumif;tcsufudk ay;&efrQtwGuf tudk;tum;udk roHk;oifhyg/
22owif;ESihfpme,fZif;oifwef;? Edk0ifbm 2004
odkYwnf;r[kwf ajymNyD;om;owif;tcsuftvufudk xyfajym&ma&mufonfh tudk;tum;rsdK;
jzpfaevQifvnf; roHk;oifhyg/ xdkodkYoHk;rdoGm;wwfjcif;rSm pme,fZif;q&mrsm; tm;vHk;twGuf
jyóemBuD;yifjzpfygonf/ ]]oifwef;u t*FgaeYus&ifpr,f}} [k ajymvdkufaom pum;udk bmvkyfzdkY
xnfhudk;um;aernfenf;/ xdktpm; tudk;tum;jzifh Zmwfvrf;udk qufazmfoGm;½Hkyif jzpfygonf/
4? rdrdudk,frdrd =yefar;oifhaom ar;cGef;rsm;
rdrdZmwfvrf;udk tqDtai:wnfhatmifpDpOfjcif;ESifh rdrd\ tjyKtrl? rdrd\aqmif&GufcsufwdkYESifh
ywfoufNyD; rnfodkYrnfyHkvkyfaqmif&rnfqdkjcif;twGuf tajccHvdktyfcsufrsm; &dSygonf/
Zmwfvrf;udk a&;om;NyD;pD;oGm;onfhtcg rdrdudk,frdrd rn§mygESifh/ udk,fa&;xm;onfudk udk,fh
bmom jyefppfNyD;aemuf atmufygwdkYudk udk,fhbmomjyefar;Munfhyg/
1? cdkifvHkr_rdrd\aqmif;yg;xJu t&mtm;vHk; vHk;0 wdus&JUvm;/
rdrdtoHk;jyKxm;aom owif;Zmpfjrpfrsm; cdkifvHkNyD; ,HkMunfpdwfcsxdkuf&JUvm;/
ar;cGef;rsm;ar;onfhtcg tajzrsm;udk rdrd em;vnfatmif vkyfyg/
aeYpGJrsm;? trnfrsm;? &mxl;rsm;? ae&ma'o pmvHk;aygif;rsm; ponfwdkYudk ESpfcgjyefppfyg/
udef;*Pef;rsm;udk aygif;xm;NyD;aemuf ocsFmtwGuftcsufvnf; rSefuefaeygap/
udk,fhudk,fudk,f jyefar;Munfhyg/ pmzwfolu onfZmwfvrf;udk ,HkrSmvm;/ pmzwfolu ighudk
,HkMunfudk;pm;rSmvm;/
2? r#wr_
rnfonfhZmwfvrf;rS wpfzufowfr[kwfyg/ bufaygif;pHkrS pOf;pm;cJhNyD;NyDvm;/ þtydkif;onf
tjynfht0owdxm;rd&efESifh rdrdudk,frdrdjyefppf&ef tcufcJqHk; tydkif;wpfykdif;jzpfygonf/ vlwdkif;
vlwdkif;rSm tpGJav;awG? bufvdkufrIav;awG &dSaewwfygonf/
odkY&mwGif rdrd\t,ltqonf Zmwfvrf;ESifh bmrSrqdkifyg/ xdkYaMumifh csefxm;vdkufyg/
bufaygif;pHkudk rQwpGm udkifwG,fyg/
udk,fhudk,fudk,f jyefar;Munfhyg/ pmzwfolu ighudk ,HkMunfudk;pm;rSmvm;/ pmzwfolu igbuf
vdkufwwfw,fvdkYrsm; xifoGm;rvm;/
23tydkif; (1) Zmwfvrf;wpfyk'fudk BudKwifjyifqifjcif;ESihf zefwD;jcif;
3? pdwf0ifpm;r_
Zmwfvrf;udk &Smyg/ tm;NydKifrI y#dyu©u b,frSmvJ/ Zmwfvrf;xJwGif cGeftm;awG zefwD;ay;yg/
uHa[m0gusrsm;jzifhom tjrJwef;a&;yg/
udk,fhudk,fudk,fjyefar;Munfhyg/ pmzwfolu pdwf0ifpm;rSmvm;/
4? tcsdefrD=cif;
'gu tck pdwf0ifpm;zdkYaumif;ae&JUvm;/ owif;a[mif;onf owif;r[kwfyg/ owif;Zmwfvrf;
onf vwfwavmjzpf&ygrnf/ vGefcJhonfh ajcmufvujzpfyGm;cJhwmrsdK; rjzpf&yg/
udk,fhudk,fudk,fjyefar;Munfhyg/ topfwpfckudk igajymaewm [kwf&JUvm;/
5? tzGifh
yxrqHk;pmydk'fonf tzGifhjzpfonf/ tzGifhu pmzwfol\ tm½Hkudk zrf;qkyfEdkfif&rnf/ odkYrSom
ol qufzwfayvdrfhrnf/ pmzwfoltaejzifh ]]tJawmhbmjzpfao;vJ}} [k rawG;rdoGm;apcsifyg/
udk,fhudk,fudk,f jyefar;Munfhyg/ pmzwfolu pdwf0ifpm;aeNyD; tm½HkpdkufaerSmvm;/ pmzwfolu
tqHk;txd qufzwfcsifyghrvm;/
6? zGJ]pnf;yHk
rdrd\aqmif;yg;u t"dyÜm,f&dS&JUvm;/ vG,fvG,fulul zwfvdkY&um vG,fvG,fulul oabmayguf
Edkifygovm;/ ½IyfaxG;aeovm;/ ta&;BuD;aom tcsuftvufrsm;udk a&SUqHk;rSm azmfjyxm;&JU
vm;/ tm½Hkpdkufp&m tcsufa&myg&JUvm;/ &Sif;vif;aom taMumif;jycsufa&myg&JUvm;/
udk,fhudk,fudk,fjyefar;Munfhyg/ pmzwfol vG,fvG,fulul vdkufEdkif&JUvm;/ qHk;wJhtxd pmzwfol
awGtwGuf pdwf0ifpm;p&m aumif;ae&JUvm;/
7? tudk;tum;rsm;
vlawGudk ig rSefrSefuefuef udk;um;xm;rd&JUvm;/ tudk;tum;awG vHkavmuf&JUvm;/ qDavsmfaom
tudk;tum;rsm;udk iga&G;xm;rd&JUvm;/ tudk;tum;awGu pdwf0ifpm;p&ma&m aumif;&JUvm;/
ig udk;um;xm;wJhtxJrSm vlyk*¾dKvftrsdK;rsdK; vdkoavmufyg&JUvm;/ ESpfzufpvHk;udk rQrQww
udk,fpm;jyKaeyg&JUvm;/ tjzwftawmuf? yk'fjzwf? yk'f&yfawGudka&m rSefrSefuefuef oHk;xm;yg
&JUvm;/
24owif;ESihfpme,fZif;oifwef;? Edk0ifbm 2004
udk,fhudk,fudk,f jyefar;Munfhyg/ bufaygif;pHkrS pum;awGudk pmzwfol Mum;vdkufrSmvm;/ wcsdKU
pum;awGu udk;um;xm;wmawGrSef; pmzwfolu odaeyghrvm;/
8? tao;pdwf
tao;pdwfawG vdkoavmuf yg&JUvm;/ ½kyfyHkvTmudk ta&mifjc,fNyD;NyDvm;/ teHHY? txdtawGU?
t&om? ywf0ef;usif? ta&mif? yHkoP²mefawG yg&JUvm;/ a,bk,sajymqdkxm;jcif;rsm;udk
udef;*Pef;awG? tcsuftvufawGjzifh yHhydk;ay;xm;&JUvm;/ pm&if;tif;awGa&m ygovm;/
udk,fhudk,fudk,f jyefar;Munfhyg/ pmzwfolu tjzpftysufudk rsufvHk;xJrSm jrifa,mifMunfhEdkif
oGm;rSmvm;/ pmzwfoltwGuf onfudpöudk em;vnfoabmaygufavmufwJh owif;tcsuf
tvufawGa&m jynfhjynfhpHkpHkyg&JUvm;/
9? aemufajumif;
oifhavsmfaom aemufcHZmwfaMumif;udk ay;yg/ ordkif;? pum;pyf (Zmwfvrf;jzpfay:vmyHk)?
taMumif;&if;rsm;tm; &Sif;vif;csuf? ,Ofaus;rI "avhxHk;wrf;qdkif&m taMumif;t&mrsm;udk
qdkvdkygonf/ a'oqdkif&m udpöudk wpfEdkifiHvHk;twdkif;twmjzifh jrifjyEdkif&JUvm;/ wpfEdkifiHvHk;udpö
udka&m a'oqdkif&mtjrifjzifh jrifjyEdkfif&JUvm;/
udk,fhudk,fudk,fjyefar;yg/ pmzwfolu onfZmwfvrf;&JU xl;jcm;rIudk em;vnfoabmayguf
oGm;rSmvm;/
10? &Sif;vif;r_
omrefpmzwfolrsm; em;vnfavmufonfh a0g[m&rsm;udk oHk;yg/ 0gusrsm;udk wdkwdkyJ a&;yg/
pdwf0ifpm;p&mtcsufudk wef;ceJaeatmifjyyg/ ½IyfaxG;ayGvDaom t,ltq oabmw&m;rsm;
udk &Sif;vif;vG,fuloGm;atmifvkyfyg/
udk,fhudk,fudk,f jyefar;yg/ pmzwfolu onfZmwfvrf;wpfyk'fvHk;udk em;vnfoabmayguf
oGm;rSmvm;/
25tydkif; (2) uav;rsm;ESihf owif;jyefMum;rI
t+yD;owfrSmp7mtenf;tyg;
� zGifhxm;yg/ tawGUtMuHKrsm;aom pme,fZif;q&mrsm;yifvQif tjcm;olrsm;\ a0zefcsuf
rsm;rS tjrwfxGufvmEdkifygonf/
� pdwf&Snfyg/ EdkifiHwum pHcsdefpHñTef;rsm;ESifhtnD owif;ay;ydkYjcif;ESifh Zmwfvrf;a&;om;jcif;
rSm tcsdef,l&ygonf/ tyifyef;cH&ygonf/
� pdwfa&mudk,fyg ESpfjr§Kyfxm;yg/
� ZGJ&dSyg/
� rdrdonf EdkifiHwumpHcsdefpHñTef;rsm;udk ,HkMunfaom pme,fZif;q&mwpfa,mufjzpfyg
onf/ rdrdtvkyfudk? rdrd\owif;tcsuftvufudk? rdrdudk,fudk *kPf,lyg/
� usifh0wfrsm;udk vdkufemapmifhxdef;&rnfhwm0efudk rarhygESifh/ ajzmifhrwfwnfMunfyg/
wduscdkifvHkygap/ csdefcGifvQm nDrQygap/ rQwygap/ cdk;rcsygESifh/
� rdrdudk,frdrd opöm&dSyg/
tpDt&ifcHpm\ þtydkif;udk jyKpkcJhonfh ppfESihfNidrf;csrf;a&;qdkif&mowif;xkwfjyefjcif; tzGJUtpnf; (Institute of Warand Peace Reporting) tm; txl;aus;Zl; wif&Sdygonf/ Website address: www.iwpr.net
tydkif; (2)
uav;rsm;ESifh
owif;=yefjum;r_
28owif;ESihfpme,fZif;oifwef;? Edk0ifbm 2004
29tydkif; (2) uav;rsm;ESihf owif;jyefMum;rI
uav;rsm;ESihfowif;=yefjum;r_,cktcg owif;a&;om;ay;ydkYrItwwfynmwwfajrmufcJhNyD;jzpfygonf/ rnfokdYawGUqHkar;jref;&
rnf? rnfodkYaxmufvSrf;&SmazG&rnf? tcsuftvuf rSef-rrSefrnfodkYppfaq;&rnf? owif;ukd
rnfokdYa&;om;&rnf ponfwdkYukdwwfajrmufcJhNyD;jzpfygonf/ aemufwpfqifhwufvSrf;&ef tcsdefus
vmNyDjzpfygonf/ tusdK;oufa&mufrI&Sd&ef jyKvkyfa&;yifjzpfygonf/
owif;axmufrsm;onf vlxk\ em;? rsufaphyifjzpfygonf/ tajctae? tjzpftysufukd vlwdkY
em;vnfEdkifatmifvnf; owif;axmufrsm;u jyKvkyfEdkifonf/ xdktajctaersm;ESifh rnfodkY&ifqdkif
&rnfqdkonfudkvnf; jyKvkyfEdkifonf/ vlrsm;rnfodkYtouf&Sif &yfwnf&ef rnfodkYvkyfaqmif&rnf
udkvnf; jyKvkyfEdkifygonf/
owif;qufoG,fa&;\tcef;u@onf MoZmvTrf;rdk;rI&Sdygonf/ xdkYaMumifhuav;oli,frsm;\
tcGifhta&;rsm;jr§ifhwif&mü aqmif&GufEdkifonfh tiftm;jynfh0aom pGrf;yum;wpf&yfjzpfvmEdkif
ygonf/
þtcef;u@onf uav;rsm;ta&;ESifhywfoufaom taMumif;tcsufrsm;ukd us,fjyefYpGm
jzefYcsdEdkifonfh oifESihfowif;jyefMum;rIqdkif&m tcef;u@jzpfygonf/ owif;qufoG,fa&;
vrf;aMumif;rS wqifhuav;rsm;\ yJhwifoHrsm;ukd azmfMuL;Edkif&eftcGifhtvrf;rsm; zefwD;ay;&m
u@vnf; jzpfygonf/ uav;rsm;ukd ta&;ygonfh owif;tcsuftvufrsm; ay;EdkifNyD; rdrdwdkY
vkyfief;aqmif&GufrIcGiftwGif;rS uav;rsm;\tcGifhta&;rsm;ukd trSefwu,f umuG,frIvnf;
ay;Edkifygonf/
owif;pmq&mrsm;\ tajccHwm0ef0wå&m;rSm jzpf&yfwpfckukd w&m;rQwpGmESifh wduspGmazmfjyNyD;?
pdwf0ifpm;rI&Sd&ef wifjyEdkifa&;jzpfonfudk,leDqufuod&Sdygonf/ owif;orm;taejzifh vGwfvyf
cGifhudk *kPf,laMumif;ukdvnf; od&SdNyD;jzpfygonf/ vGwfvyfcGifhvnf; &Sdoifhygonf/
oif\vGwfvyfcGifh? ,xmblwusonfhtcef;u@ESifh uav;rsm;\tcGifhta&;rsm;udk umuG,frI
ay;NyD; wdk;wufrI&Sdvm&ef BudK;yrf;onfh vkyfief;&yfrsm;Mum;wGif y#dyu©rsm;&Sdrnfr[kwfqdkonfukd
,leDqufu ,HkMunfNyD;jzpfygonf/ rdrdwdkYvkyfief;ukd vkyfaeNyD; aocsmaumif;rGefpGm vkyfaqmif
cJhvQif uav;rsm;ESifh ¤if;wdkY\ jyóemt&yf&yfukd vlxktm½Hkpl;pdkufvmapEdkifonfh tajctae
rsm;ukd rvGJraoGazmfxkwfvmEdkifrnfjzpfygonf/ þBudK;yrf;rIukd ,leDqufu axmufcHyHhydk;rI
ay;ygonf/
30owif;ESihfpme,fZif;oifwef;? Edk0ifbm 2004
1? uav;rsm;ESihf ywfoufaeonfh =y\emrsm;udk owif;xkwf=yef=cif;- wpfckvHk;ukd =cHKIjunf>&SL=cif;
uav;rsm;taMumif;azmfjyjcif;ESifh uav;rsm;ESihfywfoufaeonhf jyóemrsm;ukd owif;
xkwfjyefjcif;onf owif;axmufrsm;vkyfaqmifonfhudpö&yfrsm;teuf ta&;BuD;onfh tcsuf
wpfcsufyifjzpfygonf/ jrefrmEdkifiHESifh wpfurÇmvHk;wGif uav;rsm;taMumif;ESifh uav;rsm;ta&;
ESifhywfoufaom owif;tcsuftvufrsm;onf owif;avmuwpfckvHk;\ ao;Ekwfaom
tpdwftydkif; wpf&yftjzpfom yg0ifae&onfukd awGUjrifae&ygonf/
uav;rsm;ESihfywfoufaeonhftaMumif;t&mrsm;onf vlBuD;rsm;\jyóemrsm;ESifh tjrJ
rwlnDEdkifyg/ uav;rsm;udk xdyg;aponfh jyóemrsm;ukd t&nftaoG;aumif;rGefonhf owif;
Zmwfvrf;rsm;jzifh az:jyEdkifygu vlxk\ pdwf0ifpm;rIudk &&SdEdkifonfomru jrefrmh uav;
oli,frsm;qdkif&m aqG;aEG;yGJrsm;? pum;&nfvkyGJrsm;jzifh az:aqmifEdkifonfhtwGuf tusdK;&Sd&Sd
ajymif;vJvmEdkifa&;twGuf tvm;tvmaumif;rsm; ay:aygufvmEdkifayvdrfhrnf/
uav;rsm;ta7;ESifhywfoufonfh ta7;juD;aomtcsufrsm;ukd rD;armif;xdk;=y=cif;
owif;axmufwpfOD;taejzifh ta&;BuD;aom aqmif&GufEdkifonfh vkyfief;wpf&yfrSm uav;rsm;
tm; xdyg;rI&Sdaeonfh tajctaersm;ukd xif&Sm;odjrifvmap&ef az:xkwfEdkifjcif;jzpfygonf/
jrefrmEdkifiHtESHYwGif roefrpGrf;jzpfaeaomuav;rsm;onftjcm;uav;rsm;ESifh wef;wl tcGifh
ta&;rsm;r&&Sdyg/ rdef;uav;rsm;onf cGJjcm;qufqHrIcHae&ygonf/ qif;&JEGrf;yg;rIaMumifh
vlukeful;cH&rIrsm;vnf; &Sdaeygonf/ tjcm;acgif;yHkjzwfrIyHkpHtrsdK;rsdK;vnf; cHpm;ae&ygonf/
uav;rsm; odkYr[kwf vli,frsm;taejzifh &nf&G,fcsufjzifh jyKrIaqmif&Gufjcif;vnf; cHae&yg
onf/ (Oyrm - acgif;yHkjzwfjcif;? odkYr[kwf rw&m;jyKusihfcH&jcif;)? ypfy,fjcif; (Oyrm - vpfvsL½I
jcif;) odkYr[kwf uav;odkYr[kwf rdom;pkrsm; pGrf;aqmifEdkifpGrf;r&SdonfhtajctaersdK;jzpfygonf/
(Oyrm- qif;&JrGJawrI) tjcm;orm½dk;us uav;rsm;tay: tusdK;oufa&mufaponfh tcsufrsm;
vnf; &Sdygao;onf/ Oyrm- usef;rma&;ESifh ynma&;wdkYjzpfygonf/ vlxkqufoG,fa&;taejzifh
,if;tcsufrsm;ukd tjrJazmfxkwfjyoEdkifpGrf; r&Sdyg/
jzpf&yfrsm;azmfjyay;&ef vdkaeonfrSm wdk;í wdk;íomvmygonf/ odkYaomf ,if;jzpf&yfrsm;onf
owif;xkwfjyefa&;wGiftenf;i,fom tav;ay;cH&ygonf/ uav;rsm;tajctaewdk;wuf
vmapEdkifonfhtajctaersm;ukd azmfxkwfjyojcif;jzifh oifuJhodkYowif;orm;wpfOD;taejzifh
ta&;ygaom tcef;u@wGif yg0ifumjyEdkifygonf/ &Hzef&HcgjrefrmEdkifiHrS uav;rsm;\ b0tajc
tae wdk;wufvma&;twGuf ulnDaqmif&Gufonfhta&;ygaom tcef;u@yg0ifEdkifygonf/
31tydkif; (2) uav;rsm;ESihf owif;jyefMum;rI
tcsdKUtajctaersm;ukd xifay:odjrifvmatmif vkyfaqmifEdkifa&;twGuf jyefMum;qufoG,fa&;
vkyfief;rsm;ukd pdefac:onfh Oya'rsm;ESifh jy|mef;csuftcsdKU&Sdaeonfukd ,leDqufu em;vnf
oabmaygufygonf/ odkYaomfusdK;pm;tm;xkwf&efomvdkygonf/ vlxktaejzifh odjrif oabm
aygufvm&ef uav;rsm;ESifh ywfoufaeonfhtcsufrsm;ukd usdK;yrf;&SmazG&mwGif qef;opfrI&Sd&ef
usdK;yrf;&ygrnf/
jrefrmEdkifiHwGif rSefuefaumif;rGefonfh owif;tcsuftvufukd &SmazGazmfxkwf&efrSm aemufxyf
pdefac:rIBuD;wpf&yfyifjzpfygonf/ txl;ojzifh uav;rsm;ta&;udk owif;a&;om;&ef &SmazG
usdK;yrf;onfhtcgrsdK;jzpfygonf/ ,if;wdkYukd tjrJwrf;tvG,fwulr&Edkifyg/ tu,fí oifhtaejzifh
owif;wpfyk'ftwGuf cdkifvHkonfh aemufcHowif;tcsuftvuf&SmazG&ef tcuftcJjzpfaecJhvQif
,leDqufodkY qufoG,fEdkifygonf/ wwfEdkiforQ uREfkyfwdkYtpGrf;ukef usdK;yrf;ulnDay;ygrnf/
uREfkyfwdkYtaeESifh vufavsmhjcif;rjyK&ef wdkufwGef;tm;ay;vdkygonf/
tajctaewpf&yfukd vlxkod&Sdvmap&ef owif;axmuf wpfOD;taejzifh usdK;yrf;&mwGif
pdwfxdcdkufbG,f&m owif;wpfyk'ftaejzifh yHkESdyfxkwfa0½Hkjzifh rjynfhpHkyg/ ydkícdkifrmonfh tcsuf
tvufrsdK;&&Sd&ef usdK;yrf;jcif;? aocsmpGm pl;prf;avhvmrIjyKjcif;ESifh jynfhpHkpGm a&;om;azmfjyjcif;
wdkYvdkygao;onf/ t,ltqESifh ta&;,lrItydkif;rsm;udk ajymif;vJjzpfay:aprnfh owif;rsdK;rSm
uspfvpfckdifrmonfh owif;rsdK;udk rSefrSefxkwfjyefjcif;yifjzpfonf/
owif;axmufrsm;taeESifh MuHKawGUae&onfhtcuftcJrsm;rSm BuD;rm;onfrSm ,HkrSm; oHo,
jzpfbG,fr&Sdyg/ rnfodkYqdkapoifwdkYtaejzifh uav;rsm;ESifh ¤if;wdkYESifhqdkifaom ta&;taMumif;
rsm;ukd wufwuf<u<uazmfxkwfaevdrfhrnf[k arQmfvifhygonf/ qef;opfwDxGifrI&Sd&ef vdkygonf/
owfrSwfonfh abmiftjyifbufodkY pOf;pm;arQmfMunhf&efvdkygonf/ þodkYjyKvkyfcJhvQif uGJjym;
jcm;em;rIrsm; jzpfay:vmEdkifatmif vkyfEdkifpGrf;&Sdonfukd owd&aebdkYvdkygonf/
uav;rsm;tajumif; rSefrSefuefuefo&kyfazmf=cif;
uav;rsm;ESifh uav;rsm;ta&;owif;a&;om;ay;ydkYonfhtcgwGif xdyfwef;owif;axmufrsm;
onf ¤if;wdkYowif;a&;aeonfh uav;tajctaeukd ormorwfususESifh rQrQwwa&;om;
azmfjyEdkif&ef txl;*½kpdkufygonf/ odkYaomfvnf; owif;axmufwdkif; xdyfwef;owif;axmufrsm;
r[kwfyg/ xdkYaMumifh xdkodkYtjrJrjzpfEdkifcJhyg/ wpfcgwpf&HwGif acgif;yHkjzwfcHae&aom uav;ukd
&mZ0wfaumiftjzpf azmfjywwfygonf/ wpfcgwpf&Huav;rsm;ESifh vli,frsm;onf tajctae
t&yf&yfukd oHk;oyfEdkifpGrf;&Sdatmif r&ifhusufao;olrsm;tjzpf azmfjyMuygonf/
uav;rsm;ukd azmfjyonfhtajctaeonf ¤if;wdkYtay: vlxk\ xifjrifoHk;oyfrSlukd tusdK;
oufa&mufapygonf/ xdkoHk;oyfcsuft&uav;rsm;ukd qufqHvmMuygonf/ uav;rsm;ESifh
32owif;ESihfpme,fZif;oifwef;? Edk0ifbm 2004
ywfoufonfh owif;ukd a&;om;jyifqifonfhtcg? tay:,Hp½dkufvu©Pmrsm;ukd a&Smif&Sm;&ef
vdkygonf/ ,Hkwrf; pum;yHkjyifrsm;ESifh ¤if;wdkYMuHKawGUae&onfh jyóemrsm;ukd cGJjcrf;azmfjy&ygrnf/
owif;xJrS uav;oli,frsm;ESifh vli,frsm;ukd xGef;awmufaom yk*¾dKvfrsm;tjzpf ½Ijrifazmfjy
&ygrnf/ ¤if;wdkYonf tav;xm;avmufaom yk*¾dKvfrsm;jzpfonfukd azmfjy&ygrnf/
rdrda&;om;owif;ay;ydkYaeonfh uav;rsm;onf av;pm;orI&Sdavmufolrsm;jzpfonfukd azmfjy
Edkifonfhenf;wpfckrSm ¤if;wdkYajympum;ukd em;axmifjcif;jzpfygonf/ ¤if;wdkYESifh awGUqHkar;jref;
&ygrnf/ ¤if;wdkYazmfxkwfjyoaom t,ltqrsm;ukd wHkYjyef&ygrnf/ ¤if;wdkY\ tjrif½IaxmifhrSaeí
jyóem&yfukd Munfhwwf&efvdkygonf/
2? uav;rsm;ukd a=ymqdkcGifhay;=cif;
vlYtcGifhta&;ordkif;wGif uav;oli,ftcGifhta&;qdkif&mukvor*¾nDvmcHoabmwlpmcsKyf
(CRC) ukd vufrSwfa&;xdk;jcif;onf trsm;qHk;yg0ifvufrSwfxdk;MuonfhpmcsKyfjzpfygonf/
jrefrmEdkifiHu 1991 ckESpfwGif vufrSwfa&;xdk;cJhonfh ,if;oabmwlpmcsKyfonf uav;rsm;ESifh
vli,frsm;wGif ¤if;wdkY\ tjrift,ltqukd azmfxkwfcGifh&Sdonfukd &Sif;&Sif;vif;vif; azmfjy
xm;ygonf/
CRC tydk'f 12
rdrdwdkYta&;ESifh ywfoufrI&Sdonfhudpö&yfrsm;wGif uav;rsm;taejzifh rdrdwdkY\ tjrift,ltqukd
azmfjyEdkifpGrf;&SdcJhvQif xdktjrift,ltqudk vGwfvyfpGm azmfxkwfcGifh&Sdygonf/ uav;\ touf
t&G,fESifh qifjcifwHkEdkifpGrf;&Sdonfh tajctaeay:rlwnfí uav;\ tjrift,ltqukd
tav;ay;pOf;pm;&rnf jzpfygonf/
CRC tydk'f 13
uav;wGif vGwfvGwfvyfvyfazmfxkwfajymqdkcGifh&Sdap&ygrnf/ ,if;odkYajymqdkcGifhwGif owif;
tcsuftvufESifh pdwful;trsdK;rsdK;ukd vGwfvyfpGm a0rQEdkifcGifh&Sdjcif;yg0ifygonf/ EIwfajym
pum;jzifhjzpfap? a&;om;íjzpfap? tEkynm&oyHkpHrsdK;jzifhjzpfap? uav;oabmusaom tjcm;
vlxkqufoG,fa&; vrf;aMumif;rsm;rSjzpfap ajymqdkcGifh&Sdap&ygrnf/
,leDquftaejzifh uav;rsm;ESifh vli,frsm;tm; ¤if;wdkY\ t,ltqrsm;ukd vlxkqufoG,fa&;
vrf;aMumif;rS wqifhazmfxkwfjycGifhjyKEdkif&ef tcGifhta&;rsm;ay;&ef owif;axmufrsm;ukd
wdkufwGef;tm;ay;ygonf/ þodkYjyKvkyfjcif;onf uav;rsm;tcGifhta&;rsm;&&Sdap½Hk oufouf
r[kwfbJ owif;rsm;ydkrdkaumif;rGefvmapEdkif&efvnf; jzpfygonf/ uav;rsm;odxm;onfh
taMumif;t&mtrsm;tjym;&Sdygonf/ oifwdkYa&;rnfhowif;twGuf tcsuftvuftrsm;tjym;
33tydkif; (2) uav;rsm;ESihf owif;jyefMum;rI
ay;Edkifygonf/ uav;rsm;onf ¤if;wdkYESifhqdkifonfhudpö&yfrsm;ESifh ywfoufvmvQif tzdk;wefaom
tcsuftvufrsm;udk az:jyEdkifygonf/ Oyrm - ynma&;? upm;jcif;? uav;rsm;ukd ravQmfruef
toHk;csjcif;ESifh tjcm;taMumif;t&m trsm;tjym;&Sdygonf/ uav;rsm;yg0ifonfh owif;
wpfyk'fukda&;onfhtcg uav;rsm;ukd awGUqHkar;jref;cJhjcif;r&SdbJ a&;cJhvQif rdrdtvkyfukd ausyGefpGm
aqmif&GufcJhjcif;r&Sd[k qdk&ygrnf/ xdkYtjyif rdrd\owif;ukd ydkrdkpdwf0ifpm;bG,fESifh tcsuf
tvufjynfhpHkpGm azmfjyEdkifpGrf;vnf;r&Sdawmh[k qdk&rnfjzpfygonf/
uav;rsm;\ajymjycsufrsm;udk az:jy&ef cufcJonf[k tcsdKUowif;axmufrsm;u vGJrSm;pGm
,lqMuonf/ xdkt,ltqukd r,HkygESifh/ uav;xHrS tzdk;weftcsuftvuf&&ef cufcJrI&Sd
aejcif;onf? uav;taejzifh pdwf0ifpm;bG,f&mtcsufukd ajymjyEdkifpGrf;r&Sdaejcif; vHk;0r[kwfyg/
uav;\,HkMunfpdwfcsrIESifh pdwfvufayghyg;pGm ajymqdkvmEdkif&ef ar;jref;olu rpGrf;aqmifEdkif
aomaMumifhomjzpfEdkifygonf/
uav;rsm;wGif pdwf0ifpm;bG,f&m tcsufrsm;ajymjyp&mtrsm;tjym;&Sdygonf/ vlBuD;rsm;xuf
½dk;½dk;om;om;ESifh ydkíppfrSefaom ajzMum;rIrsdK;ay;Edkifygonf/ tjrif&Sif;&Sif;vif;vif;ESifh ydkrdktwGif;
usaom owif;rsm;ukdvnf; uav;rsm;u ay;Edkifygonf/
rnfodkYjzpfap jrefrmEdkifiHtygt0if urÇmtESHYwGif uav;rsm;ajymqdkcsufrsm;onf owif;pmrsm;
odkYr[kwf ADG'D,dkrSwfwrf;wifjcif;rsm;rS az:jyjcif; tvGefyifenf;ygonf/ owif;rsm;onf uav;
rsm;yJhwifoHxuf ynm&Sifrsm;\ t,ltqukdom ydkí,HkMunftm;udk;MuonfrSm urÇmtESHUjzpf
ygonf/ vlBuD;rsm;csKyfukdifvnfywfaeaom qufoG,fa&;vrf;aMumif;rsm;onf uav;rsm;
yg0ifywfoufaeaom jyóemrsm;ukdom azmfjyNyD; tqHk;owfavh&Sdygonf/ uav;rsm; &ifqdkif
ae&onfh jyóemrsm;ESihf taMumif;&if;rsm;ukd azmfjyMujcif;r&Sdyg/ ,if;odkYjzpfap&onfh
taMumif;tcsuf trsdK;rsdK; &Sdygonf/ vTJrSm;pGm cefYrSef;jcif;rsm;? pdwfr&SnfrIrsm;? tysif;BuD;rIESifh
uav;rsm;ukd owif;xJrS jzwfxkwfvdkufvQif rnfonfhtydkif;rsm; vpf[moGm;rnfukd em;vnf
EdkifpGrf;r&SdrIrsm; yg0ifygonf/ t&nftaoG;jynfh0aom tqifhrsdK;a&muf&Sd&ef usdK;yrf;&ef uREfkyfwdkY
wdkufwGef;vdkygonf/
uav;rsm;udkoyGwftlwGif yg0ifywfouf½IwfaxG;rI&Sdvmatmif vkyfjcif;onf ¤if;wdkYtaMumif;
ta&;w,lazmfjyonfhtcGifhtvrf;enf;yg;jcif; odkYr[kwf yHkaoum;csyfowfrSwfxm;onfh
toGifom aqmifaernfjzpfygonf/ ,if;tcsufudkuav;rsm;ESifh vli,frsm;\ owif;
xkwfjyefrItay: urÇmhtESHY rMumcP apm'uwufaeygonf/ uav;rsm;ukd owif;rsm;wGif
yg0ifywfoufapjcif;onf ¤if;wdkYtajctaeukd ydkaumif;atmif jyKvkyfay;jcif;jzpfygonf/
uav;rsm;udkajymqdkcGifhay;cJhvQif ¤if;wdkYukd oem;pzG,faumif;aom odkYr[kwf roefrpGrf;aom
uav;tjzpfazmfjyaejcif;xuf? uav;onf rpkwfrepfusdK;yrf;rI&SdaeonfhpGrf;aqmif&nf&Sdaom
vlom;wpfa,muftjzpf odjrifvmMurnf jzpfygonf/
34owif;ESihfpme,fZif;oifwef;? Edk0ifbm 2004
uav;i,fwpfOD;ukd awGUqHkar;jref;jcif;onf tcsdef,lNyD;pdwf&Snf&onfrSm trSefyifjzpfygonf/
xdkYaMumifhawGUqHkar;jref;&efBudKwifjyifqifonfhtcg odxm;&efvdktyfygonf/ uav;rsm;ukd
twif;tMuyf ajzqdkapjcif; odkYr[kwf vHIYaqmfaejcif;jyKvkyfvQif pdwf0ifpm;bG,f&m tcsuf
enf;enf;om&ygrnf/ uav;rsm;ukd ¤if;wdkYajymaeustwdkif; ¤if;wdkYajymMum;vdkonfhtcsdefwGif
ajymqdkcGifhay;cJhvQif tvGefpdwf0ifpm;bG,f&mtcsufrsm;&&SdEdkifonfukd tHhMobG,fawGUjrifvm
ygvdrfhrnf/
awGUqHkar;jref;onfhtcg pdwfwGif;pGJrSwfxm;&rnfhtcsuftcsdKUrSm -
� uav;rsm;udk tcGifhta&;ay;yg/ vlxkqufoG,fa&;wGif uav;rsm;taejzifh rdrdwdkY\
yJhwifoHazmfxkwf yg0ifcGifh&&ef cufcJvSygonf/ xdkYaMumifh ¤if;wdkYukd ajymqdkcGifhay;&
ygrnf/
� uav;rsm;ukd tav;xm;yg/ uav;rsm;onf twGif;usus½IjrifwwfNyD; av;pm;tyf
olrsm;jzpfygonf/ xdkYaMumifh ¤if;wdkYukd av;pm;rIjyo&efvdkygonf/
� em;axmifyg/ owif;axmufwpfOD;taejzifh em;axmifwwfonfh pGrf;&nf&Sd&ef
vdkygonf/ xdkYaMumifh uav;rsm;taMumif;owif;a&;rnfholtaejzifh em;axmif
wwfonfh ynm&yf&SdbdkY vdkygonf/
� uav;udk udk,fajymapcsif&m rajymcdkif;ygESifh/ uav;rsm;ukd vGwfvGwfvyfvyfjzifh
ajymcGifhay;&ygrnf/ rdrdajymapvdkonfht&mukd ajym&ef rwdkufwGef;ygESifh/ ¤if;wdkY
ajymvdk&m ajymygap/
� pdwf&Snfyg/ vlBuD;rsm;taejzifh wufokwf½dkufaom awGUar;jrif;rsdK;ukd ajzqdkEdkifygonf/
uav;rsm;ESifhrl þodkYrjyKvkyfoifhyg/ uav;rsm;ukd ¤if;wdkYajymaeustwdkif; tcsdef,l
ajymMum;apcJhvQif ¤if;wdkYxHrS ydkíwdusaom owif;tcsuftvufrsm;&&SdEdkifygonf/
� &Sif;&Sif;vif;vif;&Sdyg/ ar;cGef;rsm;ar;vQif &Sif;&Sif;vif;vif;ar;yg/ rdrdar;aom
ar;cGef;ukd uav;oli,ftaeESihf em;vnfrI &Sdap&ygrnf/
� zdtm;ray;ygESifh/ rnfonfhuav;rS ¤if;wdkY\ xifjrif,lqcsufESifh ZmwfaMumif;
ajymqdk&ef rvdkyg/ uav;wdkYwGif jiif;qdkcGifh&Sdonfukd av;pm;&ygrnf/
� uav;rsm;ESifh wajy;nDxdkifyg/ uav;ukd tay:rSrwfwyf&yfNyD; awGUar;jcif;
rjyKvkyf&yg/ uav;ESifh wajy;nDxdkifvdku xdkif? rwfwyf&yfvdku &yfNyD; ar;cGef;ar;yg/
þodkYjyKvkyfvQif uav;rsm;ydkí oufawmifhoufom&SdNyD; ydkítESpfom&&Sdaom
awGUar;jcif;jyKvkyfEdkifrnf jzpfygonf/
� ukd,fcsif;;pmyg/ wpfcsdefu uREfkyfwdkYtm;vHk;vnf; uav;rsm;jzpfonfukd rarhygESifh/
35tydkif; (2) uav;rsm;ESihf owif;jyefMum;rI
3? uav;rsm;ukd owif;tcsuftvufrsm;ay;=cif;
uav;rsm;ESifh vli,frsm;onf owif;tcsuftvuftrsm;tjym;ukd vufvSrf;rDcGifh&SdaMumif;
CRC wGif azmfjyxm;ygonf/
CRC tydk'f 17
EdkifiHtpdk;&rsm;onf vlxkqufoG,fa&;\ ta&;ygaom aqmif&GufEdkifonfhtcef;u@ukd tod
trSwfjyKygonf/ uav;taejzifh jynfwGif;jynfyrS owif;xkwfjyefcsuftrsdK;rsdK;ESifh owif;
trsdK;rsdK;jzifh xdawGUrI&Sdap&ef aqmif&Gufay;&rnfjzpfygonf/ txl;ojzifh uav;\ vlrIa&;?
,HkMunfukd;uG,frIESifh usifh0wfqdkif&mtcsufrsm;? ukd,fpdwfusef;rma&;wdkYESifhqdkifaom taMumif;
tcsufrsm;wdk;wufrI&Sdaponfh owif;rsdK;ukd vufvSrf;rDap&ygrnf/
CRC tydk'f 13
uav;wGif vGwfvyfpGm azmfxkwfajymqdkcGifh&Sdygonf/ owif;tcsuftvufESifh pdwful;trsdK;rsdK;
ukd vGwfvyfpGm&SmazGjcif;? vufcH&,ljcif;ESifh jzefYa0jcif;wdkYukd vkyfaqmif&mwGif vGwfvyfrI&Sdap
&ygrnf/ rnfonfhtaMumif;tcsufukdrqdkEIwfjzifhvnf;aumif;? a&;om;jcif; odkYr[kwf yHkESdyf
ívnf;aumif;? tEkynm&ojzihfaomfvnf;aumif;? uav;pdwfwdkif;us ESpfouf&m vlxk
qufoG,fa&;vrf;aMumif;rS &,ljzefYa0EdkifcGifh &Sd&ygrnf/
� þvufpGJonf uav;ESihfvli,fwdkYudk tav;ay;onhf vlxkqufoG,fa&; ay:xGuf
vmatmif rnfodkY aqmif&Guf&rnfudk azmfjyonhfpmtkyfr[kwfyg/ ,leDquftaejzihf
oifwdkYuJhodkYaom jrefrmowif; orm;rsm;\ uav;rsm;ta&;ESihfywfoufí ulnD
aqmif&Guf&mwGif ta&;ygonfhtcef;u@udk tusOf;csKyf&Sif;vif; azmfjy&efta&;BuD;
onf[k ,lqvufcHygonf/ uav;rsm;ESihf vli,frsm;taejzihf owif;tcsuftvuf
rsm;udk vlxkqufoG,fa&;vrf;aMumif;rSwpfqihf &,lod&SdydkifcGifh&Sdonfudk od&Sdvm&ef
oifwdkYulnDaqmif&Gufí&ygonf/
� jrefrmEdkifiHwGif ,aeYtcsdeftcgü uav;rsm;onf yHkESdyfypönf;rsm;? vQyfppf tultnD
jzihfoHk;pGJ&onhfypönf;rsm; odkYr[kwf qufoG,fa&;vrf;prsm; tenf;i,fom &&Sdygao;
onf/ ,leDquftaejzihf þvdktyfaeaomtcsufudk jznfhqnf;&ef owif;orm;rsm;ukd
wdkufwGef;ygonf/ rdrdwdkY wwfEdkifonfhbufu &yfwnfulnD&eftpOfoifh&Sdaeygonf/
� uav;rsm;ESihfvli,frsm;udk owif;ay;aejcif;onf tcsuftvufrsm; a0rQaejcif;xuf
ydkíomygonf/ þonfrSm touftvdkufrdrdwdkYpdwf0ifpm;rnfh t&nftaoG;jynhf0onfh
owif;rsm; ay;ae&jcif;jzpfygonf/ ¤if;owif;rsm;onf uav;wdkYzGHUNzdK;BuD;xGm;rI
usef;rma&;ESihf b0csrf;ajrUaysmf&Gif a&;wdkYudk jzpfay:apygonf/
36owif;ESihfpme,fZif;oifwef;? Edk0ifbm 2004
� rdrdwdkYvkyfief;rsm; uav;ESihfvli,fxk vuf0,fa&muf&Sdatmif aqmif&Guf&mwGif
atmufygtcsuf ESpfckudk odxm;&efvdkygonf/
jyojcif;jyKyg-ajymqdkjcif;rjyKygESihf/ vli,fy&dowftwGufa&;om;onftcg rdrd\
tpGrf;tpudk rjyrd&efta&;BuD;ygonf/ vli,frsm;udk ¤if;wdkYtaejzihf bmvkyfoihfonf?
rnfodkYpOf;pm;oifhonf[k ajym,HkoufoufrQqdkvQif oihfy&dowf avsmhenf;oGm;rnf
jzpfygonf/ vli,frsm;onf ¤if;wdkY toHk;tEIH; ajympum;rsdK;jzihf ¤if;wdkY\ jyóemrsm;udk
&Sif;vif;ajymjyrIrsdK;udk ykdívufcHwkefYjyefMuygonf/ ¤if;wdkY\b0wdk;wufa&;twGuf
tjyKoabmaqmifonfh a&G;p&menf;vrf;rsm;ay;NyD; tb,faMumifh ESpfNcdKufvufcH
oihfonf[k wifjycJhvQif vli,frsm;ydkívufcHygonf/ þodkYjyKvkyfEdkifonfhenf;aumif;
wpfckrSm ¤if;wdkYt&G,fvli,frsm;\ pHerlemxm;avmufonfhowif;rsdK; azmfjyjcif;
jzpfygonf/ tcuftcJjyóemrsm; MuHKawGUae&aomfvnf; tudsK;&Sd&Sd ausmfvTm;EdkifNyD;
tcuftcJrsm;Mum;rS yef;wdkifodk Y a&muf&Sdvm&ef udsK;yrf;cJhonfh uav;rsm;ESihf
vli,frsm;taMumif; azmfjyEdkifygonf/
uav;rsm;ESifhvli,frsm;onf rnfrQpGrf;aqmif&nf&Sdonfudk rarhtyfygonf/ oif\
uav;ESihf vli,f y&dowfwdkY\ ÓPfynmxufrsufrIESihf pGrf;aqmif&nfwdkYudk rarhygESihf/
¤if;wdkYtwGuf Zmwfvrf;rsm; a&;aomtcg ¤if;wdkY\ ÓPf&nftqihfESihf pdwf0ifpm;rIwdkYudk
avsmhrwGufygESihf/ y&dowfESihf&if;ESD; <urf;0ifaom toHk;tEIH;rsdK; oHk;cJhvQif ½IyfaxG;cufcJ
onfhtajctaersm;udk enf;vnfEdkifpGrf;&SdvmNyD; ,if;&&Sdonfh owif;tcsuftvuf
ay:rlwnfí ta&;,lvkyfudkifrIrsm;jyKvkyfvmEdkifygonf/ t&nftaoG;jynhf0onfh
taxmuftulESihf yHhydk;rIudk rnfodkYESihf rnfonfhae&mwGif &SmazGawGU&SdEdkif onfudk
vli,frsm;odvmonfhtcg ¤if;wdkY\ b0wdk;wufvma&;twGuf ajymif;vJrIrsm;
jyKvkyfvmrnf jzpfygonf/
4? usihf0wfqdkif7mvdkufemp7mrsm;
uav;rsm;ukdumuG,frIay;jcif;? uav;rsm;taMumif; owif;a&;om;onfhtcg oifwdkYtaejzihf
[kwfrSef&mudkomajymqdkygrnf[kusdefqdkxm;onfudkpdwfxJtjrJpGJrSwfNyD; vufcHusifhoHk;&ef
,leDqufu wdkufwGef;tyfygonf/ OD;pGmtaejzihf uav;rsm;xdcdkufepfemrI&Sdap&ef rjyKvkyf
jcif;yifjzpfygonf/
� oifa&;om;onfhowif;onf uav;udkxdcdkkufrI &SdEdkif-r&SdEdkif raocsmcJhvQif trSm;t,Gif;
r&Sdap&ef txl;*½kpdkuf&efvdkygrnf/ vlBuD;rsm;taejzihf yxrqHk;,l&rnfhwm0efrSm
uav;rsm;tusdK;udk arQmfudk;aqmif&Guf&efyifjzpfygonf/
37tydkif; (2) uav;rsm;ESihf owif;jyefMum;rI
� ,leDqufESihftjcm;tzGJUrsm;onf uav;rsm;taMumif; owif;a&;&mwGif vdkufem&rnfh
usifh0wfqdkif&m pnf;rsOf;rsm;udk azmfxkwfxm;ygonf/ tb,faMumifhqdkaomf uav;rsm;
onfvlBuD;rsm;&&Sdonfh tcGifhta&;rsm;twdkif; r&&SdEdkifíjzpfygonf/ uav;rsm;udk
txl;umuG,frIay;jcif;jzihf ¤if;wdk Y\tcGifhta&;rsm;udk av;pm;rI&Sdap&efvnf;
aqmif&Guf&efvdkygonf/ vdkufemp&musihf0wfrsm;onf oif\pme,fZif;orm;
wpfa,mufvkyfaqmifbG,f&mrsm;udk abmifcwfonfh ud&d,mwpfckr[kwfyg/ oif
a&;om;aeonfh uav;rsm;ESihfqdkifaom owif;rsm;wGif uav;wdkY\tcGihfta&;udk
umuG,frI ay;&mwGif toHk;0ifonfhud&d,mwpfckom jzpfygonf/
� rdrdvkyfief;rsm;vkyfaqmifaepOf pdwfxJwGiftjrJpGJrSwfxm;&rnfhrl0g'rsm;rSm -
� today;oabmwlnDcsuf,lyg/ uav;rsm;ESihfvli,frsm;onf owif;Zmwfvrf;
wpfyk'fa&;&eftwGuf oifESihfyl;aygif;aqmif&Gufjcif;jzihf xGufay:vmrnfh tusdK;quf
rsm;udk tjrJwrf; tjynhft0 vufcHtodtrSwfjyKEdkifrnfr[kwfay/ xkdYaMumifh
uav;\tusdK;udk a&SU½Ium umuG,fapmihfa&SmufrIay;aeonfh rdbrsm;? tkyfxdef;
olrsm; odkYr[kwf vlBuD;rsm;ESihf uav;rsm;udk ¤if;wdkY\ oabmwlnDrIjzihfom
awGUqHkar;jref;jcif;? "mwfyHk½dkufcHjcif; ponfwdkYudk jyKvkyfí&ygonf/ aemufqufwGJ
jzpfvmEdkifonfh tusdK;qufrsm;udk vufcHEdkifpGrf;&Sdonfudk aocsmatmif jyKvkyfxm;
&ygrnf/
� Zmwfwdkufxm;jcif;rjyK&yg/ uav;rsm;udk bmvkyf&rnf? bmajym&rnf[k rajym&yg/
owif; axmufaumif;wpfa,mufonf ta,mifaqmiftjzpfrsdK;udk azmfjyavhr&Sdyg/
½dk;om;NyD; wdusrI &Sdap&ygrnf/
� zdtm;ray;ygESihf/ oifawGUar;vdkol uav;rsm;tm; awGUqHkar;jref;cH&ef odkYr[kwf
"mwfyHk½dkufcH&ef twif;tMuyfrjyKvkyf&yg/ olwdkY\oabmqE´udk av;pm;rI
jyK&ygrnf/ uav;rsm;wGif yl;aygif;aqmif&Gufjcif; rjyKEdkif[k jiif;qdkEdkifcGifh&Sdygonf/
� txl;vQdKU0Sufxm;jcif;/ uav;rsm;\ yJhwifoHudkMum;atmif jyKvkyf&efvdkouJhodkY
¤if;wdkY rnfolrnf0gjzpfonfqdkonfudk tjcm;olrsm;rodap&ef vQdKU0SufumuG,frI
ay;&efvdkonfhtcgrsm;vnf; &Sdygonf/ vdifqdkif&mrw&m;usihfMuHcH&jcif; odkYr[kwf
acgif;yHkjzwfcH&aom uav;wpfOD;udk rnfonfhtcgrQ azmfxkwfrjy&[k ,leDqufu
wdkufwGef;tyfygonf/ ½kyfydkif;ESihf vdifydkif;qdkif&m rawmfrw&m;jyKusihfonfh jypfrI
usL;vGefaom uav;rsm;udkvnf; azmfjyjcif;rjyK&yg/ jypfrIusL;vGefonfhuav;rsm;?
tdyfcsftdkifAGD attkdif'Dtufpf cHpm;ae&aom uav;rsm; rnfolrnf0g jzpfonf
qdkonfudkvnf; vQdKU0SufumuG,frIay;&ef vdkygonf/ uav;rnfolrnf0gjzpfonf[k
38owif;ESihfpme,fZif;oifwef;? Edk0ifbm 2004
azmfxkwfjyvdkufonfESihf uav;twGuf xdcdkufrIjzpf? tcuftcJMuHKawGU&onfh
om"ursm;&Sdygonf/ jrefrmEdkifiHrsdK;wGif uav;rsm;rnfolrnf0gjzpfonfqdkonfudk
azmfxkwfjyvdkufonfESihf xdkuav; odkYr[kwf vli,ftaejzihf &ifqdkif&rnfhtcuftcJ
'ku©udk pdwfxJpGJrSwfxm;&ef ta&;BuD;ygonf/ ¤if;wdkYudk bufaygif;pHkrS wdkufcdkufvmEdkif
rnfh&efrS tjynhft0 tumtuG,fay;&rnf jzpfygonf/
� umuG,frIay;jcif;/ uav;odu©mESih fywfoufí owdxm;&rnfhuav;rsdK;udk
awGUar;onfhtcg ¤if;udktrsm;rjrif&efESifh xdcdkufrIr&SdapEdkifaom vHkjcHKonhf ae&mrsdK;
wGif awGUar;&ygrnf/ wpm;cH uav;rsm;jzpfae&ojzihf ,if;tcsufay:vGifatmif
owif;a&;om;azmfjy&efvdkygonf/
� rsufESmomay;jcif;/ bufvdkufrIuif;&Sif;&ef usdK;pm;&ygrnf/ uav;rsm;\ vlrsdK;?
vdif? vlaerI tqihftwef;? EdkifiHa&;tjrif ½Ia'gifh odkYr[kwf taMumif;tcsufrsm;
aMumihf uav;rsm;udk cGJjcm;qufqHjcif; rjyK&yg/ rdrdowif;a&;aeonfh uav;rsm;
odkYr[kwf vli,frsm;udk yHkao worwfwnf; owfrSwfrxm;&yg/
usifh0wfqdkif7m vrf;!$efcsufrsm; - ukvor*~~uav;rsm;7efyHkaiGtzGJ]
uav;oli,frsm;ESifhywfouf+yD; usifh0wfESifhtnD owif;ay;ydkh=cif;twGufta=ccHrlrsm;
uav;oli,frsm;? vli,fvl&G,frsm;ESifh pyfvsOf;í owif;ay;ydkYMu&wGif oD;jcm;pdefac:rIrsm;
&dSaeygonf/ tcsdKUaomudpörsm;wGif uav;oli,frsm;ESifhpyfvsOf;í owif;ay;ydkYvdkufjcif;aMumifh
xdkuav;oli,frsm;wGifjzpfap? tjcm;aomuav;rsm;wGifjzpfap 'PfcwfcH&rnfh tEÅ&m,f?
trnf;pufpGef;xif;rnfhtEÅ&m,frsm; ay:aygufvm&wwfayonf/
uav;oli,frsm;tay: ½dkufcwfvsuf&dSonfh ta&;udpörsm;ESifh pyfvsOf;NyD; pme,fZif;q&mrsm;u
owif;ay;ydkYMu&mwGif taxmuftuljyK&ef ukvor*¾uav;rsm; &efyHkaiGtzGJU (,leDquf) u
þtajccHrlrsm;udk a&;qGJxm;ygonf/ þtajccHrlrsm;onf uav;rsm;ESifh pyfvsOf;í owif;ay;ydkY
Mu&mwGif uav;rsm;\touft&G,fESifh avsmfnDNyD; [D&dMowåyÜ w&m;vufudkifxm;vsuf wifjy
Edkifa&;twGuf taxmuftyHhjzpfaprnf[k ,leDqufu,HkMunfxm;aom vrf;ñTefcsufrsm;[k
vnf; qdkEdkifygonf/ þvrf;ñTefcsufrsm;onf uav;oli,frsm;\ tcGifhta&;udk paw;jcif;
tvsOf;r&dSbJ vltrsm;\ pdwf0ifpm;rIvdktifudk jznfhqnf;ay;a&;[laom usifh0wfapmifhxdef;
onfh owif;axmufrsm;\ taumif;jrwfqHk; &nf&G,fcsufrsm;udk ulnDyHhydk;ay;&efomjzpfygonf/
39tydkif; (2) uav;rsm;ESihf owif;jyefMum;rI
1? ta=ccHrlrsm;
1/ uav;oli,fwdkif;\ *kPfodu©mESifh tcGifhta&;rsm;udk rnfonfhtajctaersdK;ürqdk
av;pm;½dkaoMu&rnf/
2/ uav;oli,frsm;tm; awGUqHkar;jref;&mwGifjzpfap? olwdkYESifhpyfvsOf;NyD; owif;ay;ydkY
&mwGifjzpfap oD;oefYaeydkifcGifh? aygufMum;rI r&dSapa&; olwdkY\oabmxm;t,ltq
rsm;udkazmfxkwfcGifh? olwdkYtm;½dkufcwfvsuf&dSaom qHk;jzwfcsufrsm; csrSwf&mwGif yg0if
aqmif&GufcGifh? jzpfvmEdkifzG,f&dSonfh temw&ESifh 'PfcwfcH&rnfh tEÅ&m,fwdkYtygt0if
temw&jzpfjcif;ESifh 'PfcwfcH&jcif;wdkYrS tumuG,fay;rI &,lcHpm;cGifhwnf;[laom
uav;oli,fwpfOD;pD\ tcGifhta&;rsm; txl;tav;ay;NyD;rS aqmif&GufMu&rnf/
3/ rnfonfhudpöudkrqdk aqmif&Gufonfhtcg uav;oli,frsm;\ ta&;udpörsm;udk axmufcH
tm;ay;jcif;ESifh uav;oli,ftcGifhta&;rsm;udk jr§ifhwifazmfaqmifjcif;wdkY tygt0if
uav;oli,fwpfOD;pDtwGuf tusdK;udk twwfEdkifqHk; a&SU½Iaqmif&GufMu&rnf/
4/ uav;oli,fwpfOD;\tusdK;udk pOf;pm;qHk;jzwfonfhtcgwGif uav;\touft&G,f
ESifh &ifhusufrItay:rlwnfNyD; xm;&dStyfaom av;eufrIudkwGufcsufNyD;rSomvQif xdk
uav;oli,f\ xifjrif,lqcsuftm; xnfhoGif;pOf;pm;Mu&rnf/
5/ EdkifiHa&;? vlrIa&;ESifh ,Ofaus;rIqdkif&m taMumif;csif;&mrsm;ESifh ywfoufNyD; uav;i,f
wpfOD;\ xifjrif,lqcsuftm; owif;a&;&mwGif xdkuav;oli,fESifh teD;pyfqHk;vnf;
jzpfum olESifhtxdtawGUtrsm;qHk;vnf;jzpfolrsm;tm; wdkifyifaqG;aEG;NyD;rSom owif;
a&;Mu&rnf/
6/ trnfemrrsm;udk vSD;vTJívnf;aumif;? zHk;zdívnf;aumif;? razmfjybJvnf;aumif;
owif;ay;ydkYonfhwdkif uav;oli,fwpfOD;wpfa,mufudk jzpfap? olYarG;csif;aygufazmf
rsm;udkjzpfap? olESifh&G,fwlrsm;udkjzpfap tEÅ&m,fjzpfaeapEdkifaom owif;? odkYr[kwf
owif;"mwfyHkudk razmfjy&/
2? uav;oli,frsm;tm; awG]qHkar;=ref;=cif;twGuf vrf;!$efcsufrsm;
1/ rnfonfhuav;oli,fudkrQ 'ku©ray;&/ ,Ofaus;rIqdkif&m wefzdk;xm;rIrsm;tm;
a0zefwdujyKaom? pmemaxmufxm;jcif;r&dSaom ar;cGef;rsm;? oabmxm;rsm;?
rSwfcsufrsm;udkvnf;aumif;? uav;i,fwpfa,muftm; tEÅ&m,fjzpfapEdkifaom?
t&SufwuGJtusdK;enf; jzpfapEdkifaom ar;cGef;rsm;? oabmxm;rsm;? rSwfcsufrsm;udk
vnf;aumif;? pdwfxdcdkufp&mtjzpftysufrsm;aMumifh uav;i,fwGif emusifrIrsm;?
ylaqG;aMuuGJrIrsm; topfwpfzefjyefcHpm;ap&Edkifaom ar;cGef;rsm;? oabmxm;rsm;?
rSwfcsufrsm;udkvnf;aumif; a&SmifMuOfMu&rnf/
40owif;ESihfpme,fZif;oifwef;? Edk0ifbm 2004
2/ uav;oli,frsm;tm; awGUqHkar;jref;&eftwGuf a&G;cs,f&mwGif usm;-r? vlrsdK;?
touft&G,f? bmoma&;? tqifhtwef;? ynma&; tajctae? ½kyfydkif;qdkif&m t&nf
taoG;rsm; ponfwdkYtay:wGif vdkufNyD; cGJjcm;qufqHjcif;rjyK&/
3/ xdk;Zmwfrcif;&/ olwdkY\ wu,fhb0ZmwfaMumif; r[kwfaom tcef;u@wpfckckwGif
yg0if toHk;awmfcH&efaomfvnf;aumif;? ajymjyap&efaomfvnf;aumif; uav;i,f
rsm;tm; rawmif;qdk&/
4/ owif;axmufwpfOD;ESifhpum;ajymaeonfudk uav;oli,fujzpfap? uav;oli,f
tm; tkyfxdef;olujzpfap aumif;pGmod&dSaeap&ef aqmif&Guf&rnf/ awGUqHkar;jref;csuf
\ &nf&G,fcsufESifhwuG tqdkygawGUqHkar;jref;csuftm; rnfodkYrnfyHktoHk;jyKrnfudkyg
&Sif;vif;ajymjy&rnf/
5/ awGUqHkar;jref;jcif;rsm; tm;vHk;twGufvnf;aumif;? AD'D,dk½d kuful;jcif;twGuf
vnf;aumif;? jzpfEdkifvQif owif;"mwfyHkrsm;twGufvnf;aumif; uav;i,fESifhwuG
olYtm; tkyfxdef;olwdkYxHrS cGifhjyKcsufudk&,l&rnf/ vdktyfonfhtcgrsm;wGif jzpfEdkifvQif
tqdkyg cGifhjyKcsufonf pmESifha&;om;xm;aom cGifhjyKcsufomjzpfoifhonf/ xdkodkY cGifhjyKcsuf
udk&,l&mwGif rnfonfhenf;rsdK;ESifhrQ twif;tusyfapcdkif;NyD; &,lxm;jcif;rsdK; rjzpfap&/
xdkYtjyif a'owGif;wGifjzpfap? urÇmtESHYodkYjzpfap jzefYa0rnfh owif;xJwGif olwdkY yg0ifae
rnfudk aumif;pGmoabmayguf em;vnfNyD;rS cGifhjyKaom cGifhjyKcsufrsdK; omjzpfap&rnf/
cGifhjyKcsufudk uav;\bmompum;jzifh&,lEdkifNyD; uav;u ,HkMunfaom vlBuD;wpf
a,mufESifh nd§EdIif;qHk;jzwfNyDrSom tqdkygcGifhjyKcsufudk &,loifhygonf/
6/ uav;tm; rnfonfhae&mwGif rnfodkYrnfyHk awGUqHkar;jref;rnfudk aumif;pGm *½kpdkufyg/
awGUqHk;ar;jref;rnfholrsm;ESifh "mwfyHkq&mrsm;\ ta&twGufudkvnf; uefYowfyg/
uav;taeESifh oufaomifhoufom &dSaeNyD; awGUqHkar;jref;oludk,fwdkiftygt0if
rnfonfh jyify ya,m*rS ryg&dSapbJ olwdkY\tjzpftysufudk ajymjyEdkifaeap&ef zdzd
pD;pD; BudK;pm;aqmif&Gufyg/ ½kyf&Sif? AD'D,dkESifh a&'D,dk awGUqHkar;jref;cef;rsm;wGif t½kyf
toH aemufcHaMumifh uav;\b0udkjzpfap? Zmwfvrf;udkjzpfap apmif;yg;&dyfjcnf
azmfjy&m a&mufaewwfonfudk owdcsyfyg/ uav;\ aetdrf? &yfuGuf? a,bk,s
oGm;vmwwfonfhae&mrsm;udk jyovdkufjcif;tm;jzifh uav;wGif &efjyKjcif; rcH&ap&ef
aomfvnf;aumif;? rvdkvm;tyfaom tusdK;qufrsm; ray:aygufvmap&efaomf
vnf;aumif; *½kwpdkuf aqmif&GufMu&rnf/
41tydkif; (2) uav;rsm;ESihf owif;jyefMum;rI
3? uav;oli,frsm;ESifh pyfvsOf;I owif;a7;=cif;twGufvrf;!$efcsufrsm;
1/ uav;i,ftm; aemufxyftrnf;puf xyfrHrpGef;xif;ygapESifh/ olwdkYaexdkif&m
&yfuGufrsm;rS olwdkYtay:wGif ½kyfydkif;t&jzpfap? pdwfydkif;udkjzpfapxyfrH xdcdkufepfem
aprnfh tjzpfrsdK;? wpfoufvHk; ESdyfpufn§Of;yrf;cHoGm;EdkifbG,f&dSonfhtjzpfrsdK;? cGJjcm;
qufqHrnfh tjzpfrsdK;? 0dkif;y,foGm;aprnfhtjzpfrsdK;rsm;tygt0if uav;i,ftwGuf
rvdkvm;tyf aom wHkYjyefrIrsm;ay:aygufvmEdkifapaom twef;tpm;cGJjcm;jcif;?
trsdK;trnfcGJjcm;jcif; rsm;udk a&SmifMuOfMu&rnf/
2/ uav;i,f\ Zmwfvrf;udkjzpfap? ½kyfyHkvTmudkjzpfap azmfjyonfhtcgwGif wdusrSefuef
aom tcsuftvufrsm;udkom tjrJwef;azmfjy&rnf/
3/ uav;i,fonf
(u) vdifrIudpötwGuf n§Of;yrf;ESdyfpufcHvdkuf&aom? odkYr[kwf rw&m;tjrwfxkwf
cHvdkuf&aom om;aumifjzpfaevQifaomfvnf;aumif;?
(c) ½kyfydkif;qdkif&mt&jzpfap? vdifrIudpöwGifjzpfap jypfrIusL;vGefol w&m;cHjzpfaevQif
aomfvnf;aumif;?
(*) tdyf(csf)tdkifADGa&m*gydk;&dSaeol? odkYr[kwf attdkif'Dtuf(pf)a&m*gjzifh aexdkifvsuf
&dSoljzpfaeNyD; tqdkygudpötm; owif;ay;ydkYjcif;tm; uav;oli,fudk,fwdkifu
jzpfap? olYrdbujzpfap? tkyfxdef;olujzpfap aumif;pGmoabmaygufem;vnfNyD;
tjynfht0oabmwlcGifhjyKjcif; r&dSygvQifaomfvnf;aumif;?
(C) &mZ0wfjypfrIwpfckcktwGuf pGJcsufwifcHxm;&ol? odkYr[kwf jypf'PfcsrSwfjcif;
cHxm;&oljzpfaevQifaomfvnf;aumif;?
tqdkyg uav;i,f\ trnfudk vSD;vTJ azmfjy&rnfjzpfNyD; rsufpdjzifhjrifomaom ½kyfyHkvTm
wpfckckudk azmfjy&mwGifvnf; rnfolrnf0grSef; rodomatmif zHk;zHk;zdzdazmfjyMu&rnf/
4/ tEÅ&m,f&dSaom? odkYwnf;r[kwf xdcdkufepfemEdkifbG,f? 'PfcwfcH&bG,f tEÅ&m,f&dSae
aom tajctaersdK;ü rnfonfhuav;i,frqdk
(u) vwfwavmjzpfap? ,cifujzpfap wdkufyGJ0ifppfonfjzpfonf[kvnf;aumif;?
(c) cdkvHIcGifhawmif;cHol? odkYr[kwf 'ku©onf? odkYr[kwf jynfwGif;wGif ae&ma&TUajymif;cH
xm;&oljzpfonf[kvnf;aumif;?
owfrSwfcHxm;&onfjzpfvQif xdkuav;i,f\trnfudk vSD;vTJazmfjy&rnfjzpfNyD;
rsufpdjzifhjrifomaom ½kyfyHkvTmwpfckckudk azmfjy&mwGifvnf; rnfolrnf0grSef; rodom
atmif zHk;zHk;zdzdazmfjyMu&rnf/
42owif;ESihfpme,fZif;oifwef;? Edk0ifbm 2004
5/ tcsdKUaom udpörsm;wGif uav;rSm rnfolrnf0gjzpfonfudk azmfjyaomtrnfudkjzpfap?
rSwfrdvG,faom ½kyfyHkvTmudkjzpfap? ESpfrsdK;pvHk;udkjzpfap toHk;jyKjcif;onf uav;twGuf
tvGeftusdK;&dSaeEdkifygonf/ odkYwdkifatmif uav;rnfolrnf0gjzpfaMumif;udk azmfxkwf
vdkufjcif;aMumifh uav;tay:usa&mufvmEdkifbG,f&dSaom ab;tEÅ&m,frS umuG,f
ay;&rnfjzpfonfhtjyif trnf;pufpGef;xif;jcif;ESifh vufwHkYjyefrIcH&jcif;wdkYrcH&atmif
vnf; az;rapmifha&Smufay;Mu&rnf/
xl;jcm;aom xdktajctaersdK;rsm;twGuf OyrmwcsdKUrSm -
(u) vGwfvyfpGm ajymqdkcGifhESifh olwdkY\ oabmxm;t,ltqrsm;udk ajymMum;cGifhrsm;
udk toHk;jyKvdkonfhtwGuf owif;axmufESifh qufoG,fjcif;udk uav;i,f
wpfa,mufu pwifaqmif&GufonfhtcgrsdK;?
(c) jyKjyifajymif;vJa&;twGufjzpfap? vlIrIa&; vIyf&Sm;rIwpf&yftwGufjzpfap a&&Snf
vkyfudkifaeaom tpDtpOfwpf&yfwGif uav;i,fu yg0ifaqmif&GufvQuf&dSNyD;
,if;odkYaqmif&Gufvsuf&dSonfudkvnf; today;vdkonfhtcgrsdK;ESifh
(*) uav;i,fonf vlrIpdwfynmtpDtpOfwpf&yfwGif yg0ifaeNyD; ol\trnfESifh
olrnfolrnf0gjzpfonfudk azmfjyjcif;aMumif;wdkYaMumifh usef;rmMuHUcdkifpGm
zGHUNzdK;wdk;wufvmEdkifonf[k wifjyvmonfhtcgrsdK;wdkYjzpfygonf/
6/ uav;i,f ajymjyonfhtaMumif;t&mrsm;\ cdkifvHkwdusrIudk tjcm;uav;i,frsm;
jzifhjzpfap? t&G,fa&mufaeolwpfOD;jzifhjzpfap twnfjyKMu&ygrnf/ tjcm;uav;i,f
rsm;a&m t&G,fa&mufaeolwpfOD;uyg twnfjyKay;EdkifvQif ydkaumif;ygonf/
7/ uav;i,fwpfa,mufwGif tEÅ&m,f&dSEdkifonf[k oHo,jzpfzG,f&dSaeygu uav;i,f
ajymjyaom Zmwfvrf;u owif;wefzdk;rnfrQyif &dSaeapumrl xnfhoGif;pOf;pm;jcif;rjyKbJ
uav;oli,frsm;twGuf a,bk,stajctaeudkom owif;ydkYMu&rnfjzpfonf/
4? ,leDquf pm&Gufpmwrf;rsm;tm; toHk;=yK=cif;
pmom;rsm;? "mwfyHkrsm;? ½kyfyHkvTmrsm;ESifh AD'D,dkwdwfacGrsm;tygt0if ,leDquf pm&Gufpmwrf;
rsm;tm;vHk;udk rlydkifcGifhjzifh umuG,fxm;ygonf/ rnfonfh ,leDqufpm&Gufpmwrf;rsdK;udkrqdk
jyefvnfazmfjyjcif;twGuf ,if;pm&Gufpmwrf;rsm; jrpfzsm;cH&m ,leDquf½Hk;rS cGifhjyKcsufawmif;cH
&ygrnf/ þpmcRefyg tajccHrlrsm;ESifh vrf;ñTefcsufrsm;tm; vdkufemrSomvQif cGifhjyKcsuf
&&dSEdkifygvdrfhrnf/
«udk;um;csufrsm; - uav;oli,frsm;tcGifhta&;qdkif&m y#dÓOfpmwrf;? uav;oli,ftcGifhta&;rsm;ESifh rD'D,m - pme,fZif;q&mrsm;twGuf
vrf;ñTefcsufrsm;? EdkifiHwum; pme,fZif;tzGJUcsKyf/ txl;umuG,fapmifha&SmufrIudk vdktyfvsuf&dSaom uav;i,frsm;ESifh rD'D,m (XmewGif;
pmcRef)? ,leDquf qufoG,fa&; XmecGJ? tdyf(csf)tdkifAGD attdkif'Dtuf(pf)ESifh vlYtcGifhta&;qdkif&m EdkifiHwum ESD;aESmzvS,fyGJ? ukvor*¾
taxGaxGtwGif;a&;rSL;csKyf/»
43tydkif; (2) uav;rsm;ESihf owif;jyefMum;rI
pme,fZif;orm;rsm;ESihfqufoG,fa7;orm;rsm;twGufvdkufemp7mtcsufrsm;(tjynfjynfqdkif&mowif;pmq&mrsm;tzGJUrSaumufEIwfcsuf)
owif;pmq&mrsm;ESihf vlxkqufoG,fa&;tzGJUrsm;onf uav;rsm;taMumif; owif;ay;ydkYonfh
tcg vdkufemtyfonfh usifh0wfudkapmifhxdef;Mu&ygonf/ txl;ojzihfatmufygwdkYudk vdkufem
apmifhxdef;&ygrnf/
1/ uav;rsm;yg0ifywfoufEdkifrI&Sdonfhjzpf&yfrsm;udk owif;a&;om;onfhtcg wdusrIESihf
vlwdkYpdwfudk n§KdU,lEdkifpGrf;&Sdatmif usdK;yrf;&ygrnf/
2/ uav;rsm;tm; ysufpD;&mysufpD;aMumif;jzpfapEdkifaom owif;tcsuftvufrsdK; pDpOf
xkwfvTihfjcif; yHkESdyfxkwfa0jcif;rsdK; a&Smif&Sm;&ygrnf/
3/ xkwfa0aompmapmif r*¾Zif;udk a&mif;tm;jrihfwufap&eftwGuf uav;rsm;tm; tjypf
wif tykyfcs jcif;? cHpm;rIydkif;qdkif&mtom;ay;rIrsdK;jzihf azmfjyjcif;wdkYudk a&Smif&Sm;&ygrnf/
4/ uav;rsm;ESihfqdkifaom rnfonfhyHkESdyfxkwfa0rIudkrqdk aemufqufwGJjzpfay:vmrnfh
tcsufrsm;udk xnfhoGif;pOf;pm;&ygrnf/ uav;wdkYudk xdcdkufrIenf;EdkiforQ enf;ap&
ygrnf/
5/ vlxktusdK;twGuf azmfxkwfjyo&efrvdktyfcJhvQif uav;rsmudk azmfjyjcif;? azmfxkwfjcif;
rjyKvkyf &ef tumtuG,fay;&ygrnf/
6/ rnfonfhaoG;aqmifzsm;a,mif;jcif;rsdK;rS ryg0ifbJ uav;rsm;taejzihf rdrdwdkY t,l
tqudk azmfjyEdkif&ef owif;qufoG,fa&;jzihf qufpyfawGU&SdcGihf&Sdatmif vkyfaqmif
ay;&ygrnf/
7/ uav;rsm;ay;onfh owif;udk oD;jcm;vGwfuif;pGm&Sif;vif;rI&Sdatmif vkyf&rnfjzpfNyD;
,if;odkYjyKvkyfonfhtcg owif;ay;ydkYonfhuav;udk tEÅ&m,fjzpfapjcif;rsdK;r&Sdap&yg/
8/ uav;rsm;\ vdifydkif;qdkif&myg0ifywfoufrI ½kyfyHkrsm;udk roHk;qGJ&yg/
9/ "mwfyHkrsm;udk yGifhvif;? ½dk;om;pGmjzihf ormorwfusus&,l&ygrnf/ jzpfEdkifvQif
uav;rsm;udk,fwdkif odkYr[kwf wm0efcHvlBuD;? tkyfxdef;ol? apmihfa&Smufol wdkYudk today;
oabmwlnDrIjzihf &,l&ygrnf/
44owif;ESihfpme,fZif;oifwef;? Edk0ifbm 2004
10/ uav;rsm;ta&; ajymqdkjcif; odkYr[kwf uav;rsm;tusdK;twGuf udk,fpm;jyKaqmif&Gufae
aom rnfonfhtzGJUudkrqdk ¤if;wdkY\cdkifvHkrSefuefrItajctaeudk &Sif;&Sif;vif;vif;
odatmifvkyfxm;&rnf jzpfygonf/
11/ uav;rsm;\tusdK;pD;yGm;twGuf trSefwu,fvkyfaqmifrIrsdK;udk rjyoEdkifcJhvQif
uav;tkyfxdef;olESihf rdbrsm;udk aiGaMu;ray;&yg/ uav;rsm;udk ¤if;wdkYyg0ifrI twGuf
vnf; aiGaMu;ray;&yg/
� wifjyvmaomtpD&ifcHpmrsm;udk pme,fZif;orm;rsm;u aocsmpGmpdppfydkif;jcm;
ppfaq;&ygrnf/ EdkifiHtpdk;&rsm;u ¤if;wdk Y\EdkifiHwGif CRC taumiftxnf
azmfaeonf[k aMunmcsufudkvnf; ppfaq;&ygrnf/
� vlxkqufoG,fa&;taejzihf uav;rsm;\tajctaeudk jzpf&yfrsm;taeESihfom
pOf;pm;owif; ay;ydk Y jcif;rjyK&yg/ odk Yaomf ,if;jzpf&yfrsm;jzpfay:aponfh
tajctaejzpfpOfrsm;udk pOfqufrjywf owif;ay;ydkYae&rnf jzpfygonf/
45tydkif; (2) uav;rsm;ESihf owif;jyefMum;rI
tydkif; (3)
aemufqufwGJrsm;
46owif;ESihfpme,fZif;oifwef;? Edk0ifbm 2004
47tydkif; (3) aemufqufwGJrsm;
=refrmhowif;pmq7mrsm;.usihf0wfqdkif7mvrf;!$ef
þ ]]jrefrmhowif;pmq&mrsm;\apmihfxdrf;tyfaom usihf0wfqdkif&mvrf;ñTef}} udk jrefrmEdkifiH&Sd
ukvor*¾uav;rsm;&efyHkaiGtzGJU\ jyefMum;a&;ESihf vlxkqufoG,fa&;XmerS pnf;½kH;usif;yonfh
owif;ESihf pme,fZif;oifwef;udk wufa&mufaeonfh owif;pmq&mtzGJUrS 2004 ckESpf Edk0ifbmv
24? Ak'¨[l;aeYwGif azmfxkwftwnfjyKcJhonf/
1/ owif;pmq&monf owif;rsm;udk &SmazGpkaqmif;onfhtcgwGif ½kd;om;ajzmifhrwfí
rSefuefonfh enf;vrf;rsm;udkom usifhoHk;rnf/ owif;rsm;udk ½kd;om;ajzmifhrwfNyD; wdus
rSefuefpGm bufrvdkufbJ rQwpGm xkwfrnf/ owif;rsm;udk teuf t"dyÜg,fajymif;vJjcif;?
vdkovdkajymif;vJjcif;ESihf t"dutcsuftvufrsm;udk y,fzsufjcif; r&Sdap&/
2/ owif;pmq&monf &&Sdonfhowif;tcsuftvuftm;vHk;udk cdkifvHkrI&Sd r&Sd ppfaq;
&rnf/ owif;ay;ol odkYr[kwf tzGJUtpnf;tm;vHk;onf pdwfcs&aMumif;udkvnf; ppfaq;
twnfjyKrnf/
3/ owif;pkaqmif;onfhtcgjzpfap? awGUqHkar;jref;onfhtcgjzpfap? owif;pmq&monf
rdrdudk,fudk owif;pmq&mtjzpfazmfjy&rnf/ vQdKU0Sufowif;rsm; pkaqmif;onfh
tcgrsdK;rSvGJí rnfonfhtcgrQ rdrdonf rnfolrnf0gjzpfaMumif;udk vdrfvnfjcif;?
[efaqmifjcif; rjyK&/ þuJYodkYjyKvkyf&onfhtajctaersdK;onf tvGef&Sm;ygonf/
4/ owif;pmq&m\ a&S;OD;uwdu0wfonf owif;pmzwfolrsm;yifjzpfonf/ xdkYaMumifh
olonf vGwfvyfpGm aqmif&Guf&rnf/ owif;rsm;udk xkwfjyef&mü rnfonfhtzGJUtpnf;?
odkYr[kwf pD;yGm;a&;ESihfqufpyfrIrsdK;rS zdtm;ay;rI r&Sdap&/
5/ owif;pmq&monf ol\vGwfvyfpGmaqmif&GufrIudk xdyg;aprnfh v'fay;jcif;rsm;?
wpdk;vufaqmifrsm;ESihf aiGrsm;udk rnfonfhtcgrS vufcHjcif;rjyK&/
6/ owif;pmq&monf trSm;t,Gif;rsm;? rwdusrIrsm;udk wwfEdkifpGrf;&SdorQ a&Smif&Sm;rnf/
odkYaomfvnf; jzpfay:vmygu aqmvQifpGm jyifqifrIrsm;jyKvkyfrnf/
48owif;ESihfpme,fZif;oifwef;? Edk0ifbm 2004
7/ owif;pmq&monf owif;rsm;udk pkaqmif;&SmazG&mwGif ywfoufaeoltm;vHk;udk
av;pm;rnf/ xdkolrsm;tm; Ncdrf;ajcmufjcif;? t"r®jyKjcif;ESifh tmPmudk oHk;pGJjcif;jzifh
owif;rsm;&,ljcif; rjyKvkyf&/
8/ owif;pmq&monf rdrd\owif;aMumifh wdkif;&if;om;tzGJUtpnf;rsm;wGifjzpfap?
vlrsdK;a&; tzGJUtpnf;rsm;wGifjzpfap? bmoma&; tzGJUtpnf;rsm;wGifjzpfap? odkYr[kwf
,HkMunfrI wpfckckwGifjzpfap? awG;ac:qifjcifrIrjyKEdkifolrsm;wGifjzpfap? trsdK;om;^
trsdK;orD; tzGJUtpnf;rsm;wGifjzpfap? toufydkif;jcm; tkyfpkrsm;wGifjzpfap rkef;wD;rI
odkYr[kwf cdkuf&efjzpfyGm;rIrsm; rjzpfap&/
9/ owif;pmq&monf olwyg;a&;om;xm;onfrsm;udk ,lí owif;Zmwfvrf;wGifaomf
vnf;aumif;? pdwful;jzifha&;om;rIrsm;wGifaomfvnf;aumif; rnfonfhtcgrQ rjyKvkyf&/
10/ owif;pmq&monf olwyg;? txl;ojzifh omrefyk*¾dKvfrsm;\ udk,fa&;udk,fwmqdkif&m
tcGifhta&;rsm;udk av;pm;vdkufem&rnf/ pdwfaMuuGJaeolrsm;? tMurf;zufjcif; odkYr[kwf
vdifudpöjzifhapmfum;jcif;cHcJh&olrsm;ESihf 'ku©a&mufaeolrsm;\ udk,fa&;udk,fwm qdkif&m
tcGifhta&;rsm;udk txl;av;pm;vdkufem&rnf/
11/ owif;pmq&monf olwyg;\ vlYtcGifhta&;ESihf odu©mudk apmfum;xdcdkufjcif;rjyK&/
12/ owif;pmq&monf vufpm;acsvdkjcif;? t&GJUwdkufjcif;? jzpfpOfa[mif;rsm;udk jyefvnf
acsyjcif;? rdrdudk,fudk jr§ifhwifjcif;? rdrdtwGuf tusdK;tjrwfrsm; &&Sdjcif;ESihf rdrd\
BudKufESpfoufrI ponfwdkYudk &nf&G,fNyD; owif;xkwfjyefjcif;rjyKvkyf&/
13/ owif;pmq&mtcsif;csif; twwfynm odkYr[kwf uRrf;usifrIudk rxdcdkufap&/ owif;pm
q&mwdkif;onf Ncdrf;ajcmufrItrsdK;rsdK;rS uif;&Sif;pGm vkyfudkifEdkifonfh tcGihfta&;&Sdonfudk
tcsif;csif; yHhydk;ulnD&rnf/ xdkYtjyif owif;pmq&mwdkif;\ vGwfvyfpGm owif;xkwfjyef
EdkifcGihfjzpfonfh r&SdrjzpftcGihfta&;udkvnf; tcsif;csif;apmifha&SmufumuG,f&rnf/
49tydkif; (3) aemufqufwGJrsm;
pD;yGm;a7;ESifhzGH]+zdK;wdk;wufr_qdkif7ma0g[m7pm7if;
jynfyaiGay;aiG,l&Sif;wrf; vufusef (jynfyaiGay;aiG,l&Sif;wrf; vufusef (jynfyaiGay;aiG,l&Sif;wrf; vufusef (jynfyaiGay;aiG,l&Sif;wrf; vufusef (jynfyaiGay;aiG,l&Sif;wrf; vufusef (Balance of Payments)))))jynfyaiGay;aiG,l &Sif;wrf;vufusefpm&if;onf wdkif;jynfwpfjynftwGif;odkYjzpfap? tjyifodkYjzpfap
pD;qif;vsuf&dSaom aiGaMu;rsm;tm;vHk;udk rSwfwrf;a&;om;xm;ygonf/ tqdkyg aiGaMu;pD;qif;rIrsm;
onf jynfyydkYukefrsm;rS (0ifaiGtjzpfvnf;aumif;? &&efaiGtjzpfvnf;aumif;) &&dSaom&vm'f?
odkYr[kwf EdkifiHjcm;rS wifoGif;rIrsm;rS (xGufaiGtjzpfvnf;aumif;? ay;&efaiGtjzpfvnf;aumif;)
&&dSaom &vm'fjzpfygonf/ xdkvufusefpm&if;xJwGif tqdkygEdkifiHtwGif;ü tjcm;EdkifiHrsm;\ &if;ESD;
jr§KyfESH&mrS (twGif;odkY &if;ESD;jr§KyfESHrI? &&efaiG) jzpfap? pD;yGm;a&;vkyfief;&Sifrsm;u edkifiH&yfjcm;wGif
&if;ESD;jr§KyfESH&mrS (ay;&efaiG) jzpfapay:aygufvmEdkifygonf/ aiGaMu;pD;qif;rIrsm;tm;vHk;udkaygif;
vdkufNyD;aemuf tm;vHk;jcHKiHkay:aygufvmaom pm&if;tif;udk jynfyaiGay;aiG,l&Sif;wrf; vufusef[k
ac:onf/
arG;zGm;EIef; (arG;zGm;EIef; (arG;zGm;EIef; (arG;zGm;EIef; (arG;zGm;EIef; (Birth Rate)))))
vlOD;a& 1000wGif wpfESpftwGif; arG;zGm;aom uav;ta&twGufudk ac:onf/ a,bk,stm;jzifh
zGHUNzdKqJEdkifiHrsm;rS arG;zGm;EIef;onf pufrIEdkifiHrsm;xuf jrifhrm;avh&dSygonf/
arSmifcd kaps;uGuf (arSmifcd kaps;uGuf (arSmifcd kaps;uGuf (arSmifcd kaps;uGuf (arSmifcd kaps;uGuf (Black Market)))))wm;jrpfxm;aom? odkYr[kwf w&m;Oya'ESifh rnDaom ukefypönf;rsm;udk a&mif;0,fazmufum;jcif;udk
qdkvdkonf/ xdkokdY jzpf&jcif;rSm bdef;? bdef;jzLwdkYuJhodkY xkwfukefudk,füu w&m;Oya'ESifh rnDñGwfaom
aMumifhvnf; jzpfEdkifonf/ odkYr[kwf a&mif;cs&aom tajctaersm;u w&m;Oya'ESifh rnDñGwfaom
aMumifhvnf; jzpfEdkifonf/ Oyrm - aps;onfwGif a&mif;cscGifhvdkufpifr&dSjcif;? odkYr[kwf a&mif;cGef
ay;aqmifrI r&dSjcif;wdkYjzpfonf/ zGHUNzdK;qJEdkifiHrsm;wGif arSmifcdkaps;uGufu us,fjyefY BuD;rm;vSayonf/
b@ma&; vdkaiGjyrI (b@ma&; vdkaiGjyrI (b@ma&; vdkaiGjyrI (b@ma&; vdkaiGjyrI (b@ma&; vdkaiGjyrI (Budget Deficit)))))tpdk;&u &&dSxm;aom tcGeftaumufxuf ydkrdkoHk;pGJaomtcgwGif ay:aygufonf/ tpdk;&\
0ifaiGonf 0ifaiGcGef pnf;MuyfrI? taumufcGefESifh tjcm;aomtcGeftcrsm;rSm &&dSvm&pjrJjzpfonf/
tqdkyg aumufcH&&dSaiGrsm;onf umuG,fa&;? usef;rma&;? om,ma&; tp&dSaom udpörsm;twGuf
tpdk;&u toHk;jyKaeaom yrmPxuf enf;yg;oGm;ygu ,if;udkb@ma&;vdkaiGjyrI[kac:onf/
b@ma&;vdkaiGjyrIrSm aiGaMu;azmif;yGrI\ t"dutaMumif;&if;cH jzpfavonf/ taMumif;um;
tpdk;&rsm;u vdkaiGudkaxrdap&ef aiGaMu;rsm;udkydkí yHkESdyfxkwfa0wwfaomaMumifhwnf;/
50owif;ESihfpme,fZif;oifwef;? Edk0ifbm 2004
t&if;tESD; (t&if;tESD; (t&if;tESD; (t&if;tESD; (t&if;tESD; (Capital)))))pufrsm;? puf½kHrsmESifh ½Hk;rsm;uJhodkY vlvkyfxm;aom t&if;tjrpfrsm;udk ac:onf/ t&if;onf ukefxkwf
vkyfrI\ t"du tpdwftydkif;wpf&yfyif jzpfonf/ tpOftvmt& t&if;tESD;udk aiGaMu;? odkYr[kwf
ydkifqdkifrIrsm;uJhodkY aiGjzifh 0,fEdkif? a&mif;Edkifaom tzdk;wefypönf;rsm;oufouf[k ,lqcJhMuygonf/
odyfrMumao;cifurl ypönf;rsm;udk jyKvkyfEdkifonfh olYajray:wGif tyifrsm;pdkufysdK;wwfonfh
v,form;wpfOD;\ todÓPf? wHwm;wpfpif;udk wnfaqmufEdkifonfh tif*sifeD,mwpfOD;\ pGrf;&nf
ponfh vlwdkY\pGrf;&nfudkvnf; <u,f0rItm; armif;ESifay;aeonfh ta&;BuD;qHk; tif*sifpufBuD;rsm;
tjzpf pD;yGm;a&;ynm&Sifrsm;u xnfhoGif;pOf;pm;vmMuygonf/ tqdkygpGrf;&nfrsm;udk ]]vlom;]]vlom;]]vlom;]]vlom;]]vlom;
t&if;tESD;}}t&if;tESD;}}t&if;tESD;}}t&if;tESD;}}t&if;tESD;}} [k olwdkYu ac:qdkMuavonf/
A[dkbPf (A[dkbPf (A[dkbPf (A[dkbPf (A[dkbPf (Central Bank)))))
aiGaMu;tzGJUtpnf;rsm;udk pDrHcefYcGJaom tpdk;&at*sifpDtzGJUtpnf;wpf&yfudk ac:qdkjcif;jzpfonf/
A[dkbPf\ ta&;tygqHk;tvkyfrSm jynfwGif;oHk;aiGudk xkwfa0&efESifh xdef;odrf;apmifha&Smuf&efjzpf
onf/ A[dkbPfrsm;onf EdkifiHwpf EdkifiHtwGif;&dS yk*¾vdu u@ESifh pD;yGm;a&;bPfrsm;udkvnf;
pnf;MuyfuGyfuJygonf/ A[dkbPfudk ]]bPfwumhbk&if}} [k ,lqEdkifygonf/
EdIif;& tompD;&rI (EdIif;& tompD;&rI (EdIif;& tompD;&rI (EdIif;& tompD;&rI (EdIif;& tompD;&rI (Comparative Advantage)))))
vlrsm;? ukrÜPDrsm;ESifh wdkif;jynfrsm;onf olwdkYwwfyGeftuRrf;usifqHk;t&mrsm;udk vkyfudkifaqmif&Guf
cGifh&onfhtcgwGif txda&mufqHk;pGrf;aqmifEdkifMuonf[laom oabmw&m;yifjzpfonf/ EdIif;&
tompD;&rIonf obm0t&if;tjrpfrsm;ESifh vlom;pGrf;&nfrsm;udk aygif;pyfvdkufonfhtcgwGif
ay:aygufvmwwfygonf/ wdkif;jynfrsm;taejzifh ukefypönf;rsm;? ydkYukefrsm;? 0efaqmifrIvkyfief;rsm;udk
tjcm;ukefypönf;rsm;? 0efaqmifrIrsm;xuf (um,tm;? vlom;t&if;tESD;ESifh obm0t&if;tESD;rsm;
udk toHk;jyKvsuf) ydkrdkxda&mufpGm xkwfvkyfjcif;jzifh tusdK;tjrwftrsm;qHk;&&dSaeaom urÇmhukefoG,f
a&;wGif EdIif;&tompD;&rIu txl;ta&;ygvSayonf/
pm;oHk;rI toHk;p&dwf (pm;oHk;rI toHk;p&dwf (pm;oHk;rI toHk;p&dwf (pm;oHk;rI toHk;p&dwf (pm;oHk;rI toHk;p&dwf (Consumption Expenditure)))))
vwfwavm vdktyfcsufrsm;udk jznfhqnf;ay;aeaom ukefypönf;ESifh 0efaqmifrIrsm; pm;oHk;rI (oHk;pGJrI)
toHk;p&dwfudk ac:qdkygonf/ pm;oHk;rItoHk;p&dwfonf 0,fvdktm;\ t"dutpdwftydkif;yif jzpfav
onf/
p&dwfpursm;? taoESifh t&Sif (p&dwfpursm;? taoESifh t&Sif (p&dwfpursm;? taoESifh t&Sif (p&dwfpursm;? taoESifh t&Sif (p&dwfpursm;? taoESifh t&Sif (Costs, fixed and variable)))))
aps;uGuftwGif; ukefypönf;ESifh 0efaqmifrIrsm;udk xkwfvkyfaeMuolwdkif; p&dwfpuESifh &ifqdkif&pjrJ
jzpfonf/ yrmaqmifaomf v,form;onf rsdK;aphrsm;twGuf ydkufqHay;&onf/ q&m0efuvnf;
cGJpdwfud&d,mrsm;twGuf ydkufqHay;&onf/ p&dwfpursm;udk taoESifht&Sif[k ESpfrsdK;cGJjcm;xm;
ygonf/ p&dwfputao[lonfrSm pwiftvkyfrvkyfrDuwnf;u vdktyfaom ypönf;rsm;twGuf
ukefusaomp&dwfjzpfonf/ Oyrm - v,form;twGuf p&dwfaoonf ajrjzpfNyD; q&m0eftwGuf
p&dwfaoonfynmoifp&dwfjzpfonf/ p&dwfput&Sif (p&dwf&Sif) rSmrl oD;jcm;ypönf;ypö,rsm;udk
51tydkif; (3) aemufqufwGJrsm;
xkwfvkyf&eftwGuf ypönf;ypö,rsm; 0,f,l&mwGif ay;acs&aom yrmPjzpfygonf/ qkwf,kwfvm
aom &if;pm;jyefrIrsm; (diminishing returns) ESifh wGufajcudkufonfqdk½HkrQ p&dwfpu (mar-ginal cost) wdkYudkvnf; ½I/
aoEHI; (aoEHI; (aoEHI; (aoEHI; (aoEHI; (Death Rate)))))
vlOD;a& 1000 twGuf ESpfpOfaoqHk;ol ta&twGufudk ac:onf/
a<u;NrDESif h a<u;NrDvnfywfjcif; (a<u;NrDESif h a<u;NrDvnfywfjcif; (a<u;NrDESif h a<u;NrDvnfywfjcif; (a<u;NrDESif h a<u;NrDvnfywfjcif; (a<u;NrDESif h a<u;NrDvnfywfjcif; (Debt and Debt Servicing)))))
EdkifiHwpfEdkifiHu ay;qyf&ef&dSaom aiGaMu;yrmPudk a<u;NrD[k ac:onf/ zGHUNzdK;qJEdkifiHtrsm;tjym;
wGif ,cktcgay;qyf&rnfh a<u;NrDyrmPu rsm;jym;vGef;onfhtwGuf rqyfEdkifatmif jzpfaeMu&
onf/ a<u;NrDvnfywfjcif;u tqdkygEdkifiHrsm; &SmazG&&dSorQ 0ifaiGtrsm;pkudk 0g;rsdKavh&dSayonf/
ta<u;rnfrQudk avQmfypfoifhonf? odkYr[kwf y,fzsufoifhonf[laomudpörSm urÇmwpfvTm;wGif
tjiif;yGm;vsuf&dSonfh ta&;t&myifjzpfaeygonf/
0,fvdktm; (0,fvdktm; (0,fvdktm; (0,fvdktm; (0,fvdktm; (Demand)))))
ay;EdkifonfhtpGrf;u axmufrxm;vsuf xkwfukefwpfcktm; vdkcsifjcif;? vdktyfjcif;udk 0,fvdktm;[k
ac:ygonf/ 0ifaiG? tBudKufESifh tjznfh tzufukefypönf;? tpm;xdk;ukefypönf;wdkYtygt0if taMumif;
rsm;pGmaMumifh 0,fvdktm;ay:aygufvm&jcif;jzpfonf/ ukefypönf;wpfckcktwGuf 0,fvdktm; wdk;wuf
vmvQif aps;EIef;vnf;wufvmygvdrfhrnf/
aiGwefzd k;csjcif; (aiGwefzd k;csjcif; (aiGwefzd k;csjcif; (aiGwefzd k;csjcif; (aiGwefzd k;csjcif; (Devaluation)))))
EdkifiHjcm;aiGESifh vJvS,fonfhaiGvJEIef;wGif tpdk;&u olYEdkifiHoHk; ydkufqH\wefzdk;udk wrifuvm avQmhcs
vdkufonfhtcgwGif ay:aygufvmonfh jzpf&yfudkqdkvdkonf/ aiGvJEIef; (exchange rate) udkvnf;½I/
qkwf,kwfvmaom &if;pm;jyefrI? Oya'ó (qkwf,kwfvmaom &if;pm;jyefrI? Oya'ó (qkwf,kwfvmaom &if;pm;jyefrI? Oya'ó (qkwf,kwfvmaom &if;pm;jyefrI? Oya'ó (qkwf,kwfvmaom &if;pm;jyefrI? Oya'ó (Diminishing Returns, law of)))))ypönf;wpfckckudk xkwfvkyf&mwGif rSefuefaom ukefxkwfvkyfrIjzpfap? vIyf&Sm;rIjzpfap ay:aygufaom
tqifhwpfqifh&dSonf[laom t,ltqjzpfonf/ Oyrm - v,form;wpfOD;onf olYtwGuf pyg;
pdkufysdK;&ef v,f,mvkyfom;rsm; iSm;aumif;iSm;&ygrnf/ yxr v,f,mvkyfom;q,fOD;onf
wpfa,mufvQif pyg;wpfwefEIef;jzifh vlq,fa,muf pyg;q,fwef pdkufysdK;Edkifonf/ v,form;u
aemufxyf vlq,fa,muf xyfiSm;vdkufonfhtcg wdk;&vmaompyg;rSm ig;wefomjzpfae&m
vlwpfa,mufvQif wefwpf0ufom pdkufysdK;Edkifovdkjzpfaeawmhonf/ taMumif;rSm xdkq,fa,muf
onf a0;vHvSonfh v,fuGif;rsm;wGif tvkyfvkyfaeMuaomaMumifhjzpfrnf/ odkYwnf;r[kwf pdkufysdK;a&;
ypönf;ud&d,m aumif;aumif;rsm; r&dSEdkifaomaMumifhvnf; jzpfrnf/ rnfodkYyifqdkapumrl v,form;
BuD;twGufrl 'kwd, q,fa,muftkyfpkxHrS qkwf,kwfvmaom &if;pm;jyefrIudkom &&dSayawmhonf/
52owif;ESihfpme,fZif;oifwef;? Edk0ifbm 2004
pD;yGm;a&;zGHUNzdK;rI (pD;yGm;a&;zGHUNzdK;rI (pD;yGm;a&;zGHUNzdK;rI (pD;yGm;a&;zGHUNzdK;rI (pD;yGm;a&;zGHUNzdK;rI (Econcomic Development)))))pD;yGm;a&;zGHUNzdK;rIonf pD;yGm;a&;wdk;wufrI (economic growth) xuf ydkrdkus,fjyefYaom oabm
w&m;jzpfonf/ pD;yGm;a&;zGHUNzdK;rIonf vlaerItqifhrsm; wdk;wufvmjcif;ESifh wGJzufvsuf&dSayonf/
jynfwGif; tom;wifukefxkwfvkyfrI (GDP) tm;rnfodkYcGJa0onf? odkYr[kwf qif;&JEGrf;yg;rI yrmPu
rnfrQ&dSaeonf? ausmif;? usef;rma&;ESifh vlrIa&; 0efaqmifrIrsm;uJhodkY tajccHvdktyfcsufrsm;tm;
vlwdkYrnfrQ&&dSaeonfudk pD;yGm;a&;wdk;wufrIu xnfhoGif;pOf;pm;jcif;r&dSay/ odkY&mwGif pD;yGm;a&;
zGHUNzdK;rIurl xdkt&mrsm;udk xnfhoGif;pOf;pm;ygonf/ wpfcg w&H pD;yGm;a&;zGHUNzdK;rIudk ydkrdk us,fjyefYaom
teuft"dyÜm,fjzifh azmfjy&mwGif ]]vlom; zGHUNzdK;rI}} [laoma0g[m&tm; toHk;jyKavh&dSonf/ wdk;wufrI
ESifhzGHUNzdK;rIMum;wGif uGJjym;jcm;em;rIudk xif&Sm;odomvmonfhaemufwGif jynfwGif;tom;wif ukefxkwf
vkyfrIuJhodkY ½dk;pif;aom wdk;wuf rI vu©Pmrsm;rSm EdkifiHwpfEdkifiH\ taxGaxGzGHUNzdK;rItajctaetwGuf
oifhavsmfonf? roifhavsmfonfudk pOf;pm;Mu&ayvdrfhrnf/
pD;yGm;a&;wdk;wufrI (pD;yGm;a&;wdk;wufrI (pD;yGm;a&;wdk;wufrI (pD;yGm;a&;wdk;wufrI (pD;yGm;a&;wdk;wufrI (Economic Growth)))))
tpOftvmt& EdkifiHwpfEdkifiH\ ukefypönf;rsm;ESifh 0efaqmifrIrsm; xGuf&dSrI wdk;jrifhvmjcif;udk
ac:qdkjcif;jzpfonf/ pD;yGm;a&;wdk;wufrI[lonfrSm trnfcHrQomvnf;jzpfEdkifonf/ taMumif;rSm
ukefypönf;xkwfvkyfrIyrmPrSm twlwlyif jzpfaomfvnf; aiGaMu;azmif;yGrIaMumifh aps;EIef;rsm;u
wGef;wifvdkufaomaMumifh udef;*Pef;t& wdk;wufvmaomfvnf; trSefwu,f wdk;wufrIr&dSjcif;
aMumifhjzpfonf/ odkYr[kwfyguvnf; EdkifiHjcm;aiGjzifh wdkif;xGmaom ukefypönf;rsm;\ wefzdk;trSefjzifhf
trSefwu,f ukefypönf;rsm; ydkrdkxkwfvkyfEdkifvmaomaMumifh trSefwu,f pD;yGm;a&;wdk;wufrI &&dSvm
onfrsdK;vnf;jzpfEdkfifygonf/ ]]pD;yGm;a&; zGHUNzdK;rI}} udkvnf;½I/
Z,m;udkuf pD;yGm;a&; (Z,m;udkuf pD;yGm;a&; (Z,m;udkuf pD;yGm;a&; (Z,m;udkuf pD;yGm;a&; (Z,m;udkuf pD;yGm;a&; (Economies of Scale)))))
ypönf;wpfckpD\ wefzdk;udk trsm;tjym;xkwfvkyfjcif;jzifh p&dwfpu avQmhcsjcif;udk ac:onf/ Oyrm
- qef ig; uDvdk*&rftwGuf wpfa':vmay;&aomfvnf; uDvdk 50twGufrl 6a':vmom usoifh
jcif;rsdK;jzpfonf/ rsm;rsm;a&mif;&onfhtwGuf a&mif;oluaps;avQmhay;jcif;rsdK;jzpfavonf/
pGef Ypm; vkyfudkifjcif; (pGef Ypm; vkyfudkifjcif; (pGef Ypm; vkyfudkifjcif; (pGef Ypm; vkyfudkifjcif; (pGef Ypm; vkyfudkifjcif; (Entrepreneurship)))))
pD;yGm;a&;vkyfief;topfrsm;udk vkyfudkifaqmif&Gufvdkaom tpGrf;tpESifh qE´udk ac:onf/ pdwfcs&
aompufrIvkyfief;? odkYr[kwf wdkif;jynfwGif pD;yGm;a&;vkyfief;vkyfonfhtcg tajccH pDrHcefYcGJa&;
ynmudkomtoHk;jyK&efvdktyfonf/ odkY&mwGif pGefYpm;vkyfudkifonfhtcgwGifrl wDxGifrIa&m pGefYpm;jcif;yg
wGJzufaeavh&dSwwfayonf/ pGefYOD;wDxGif pD;yGm;a&;vkyfief;&Sifrsm;onf EdkifiHwpfEdkifiH\ pD;yGm;a&;
twGuf toufaoG;aMumrsm;jzpfavonf/ taMumif;um; xdkolrsm;atmifjrifoGm;vQif tajcus
NyD;om; ukrÜPDa[mif;BuD;rsm;xuf t&dSeft[kefjyif;pGm wdk;wufvmEdkifaomaMumifhyif jzpfavonf/
&S,f,mwefzd k; (&S,f,mwefzd k; (&S,f,mwefzd k; (&S,f,mwefzd k; (&S,f,mwefzd k; (Equity)))))
tpk&S,f,myHkpHjzifhjzpfaeavh&dSaom tpk&S,f,mwpfck? odkYr[kwf ydkifqdkifrI tpdwftydkif;wpfckudk
ac:onf/ ukrÜPDwpfcku tpk&S,f,m 100 xkwfvdkufonfqdkygu &S,f,mwpfckpDonf ukrÜPDwefzdk;
\ 1%udk udk,fpm;jyKvsuf&dSayonf/
53tydkif; (3) aemufqufwGJrsm;
aiGvJEIef; (aiGvJEIef; (aiGvJEIef; (aiGvJEIef; (aiGvJEIef; (Exchange Rate)))))
EdkifiHwpfEdkifiH\ aiGaMu;tm; tjcm;wpfEdkifiH\ aiGaMu;jzifh jzwfxm;aom wefzdk;jzpfonf/ Oyrm
tar&duefa':vm wpfa':vmonf *syef,ef;aiG 120 cefYudk 0,f,lEdkifygonf/
rdom;pk pDrHudef; (rdom;pk pDrHudef; (rdom;pk pDrHudef; (rdom;pk pDrHudef; (rdom;pk pDrHudef; (Family Planning)))))
rdom;pkrsm;taejzifh uav;b,fESa,mufudk b,ftcsdeftwGif;,lrnf[k qHk;jzwf&mwGif ulnDyHhydk;
ay;aom usef;rma&;0efaqmifrI vkyfief;wpfckjzpfonf/
rsdK;atmifEIef; (rsdK;atmifEIef; (rsdK;atmifEIef; (rsdK;atmifEIef; (rsdK;atmifEIef; (Fertility Rate)))))
trsdK;orD;wpfa,muftaeESifh olYb0wpfoufwmwGif&Edkifaom ysrf;rQuav;ta&twGufudk qdkvdk
onf/ zGHUNzdK;qJEdkifiHrsm;rS rsdK;atmifEIef;rSm oHk;rSav;twGif;&dSNyD; pufrIEdkifiHrsm;wGifrl ESpfxufenf;
avonf/
b@ma&; rl0g' (b@ma&; rl0g' (b@ma&; rl0g' (b@ma&; rl0g' (b@ma&; rl0g' (Fiscal Policy)))))
wpfEdkifiHvHk;twdkif;twmjzifh &dSaeaom 0ifaiGtqifhudk vTrf;rdk;&eftwGuf tpdk;&wpf&yf\ 0efaqmifrI
ESifh ukefypönf;rsm;twGuf toHk;p&dwfudk vnf;aumif;? tcGefaumufcHrIudkvnf;aumif;? ESpfrsdK;
pvHk;udkvnf;aumif; toHk;jyKjcif;udk ac:qdkonf/ EdkifiHwdkif; EdkifiHwdkif;wGif pD;yGm;a&;udk tBuD;tus,f
qHk; xdef;csKyfvsuf&dSonfrS tpdk;&omjzpfonf/ odkYjzpf&m tpdk;&wpf&yfu rnfrQ0,f,l&ef? odkYr[kwf
rnfrQoHk;&ef qHk;jzwfvdkufjcif;u pD;yGm;a&;tay:wGif tBuD;tus,f oufa&mufaeayvdrfhrnf/
EdkifiHjcm;taxmuftyHh (Ed kifiHjcm;taxmuftyHh (Ed kifiHjcm;taxmuftyHh (Ed kifiHjcm;taxmuftyHh (Ed kifiHjcm;taxmuftyHh (Foreign Aid)))))
yk*¾vduESifh trsm;ydkifb@maiGrsm;tm; a<u;NrDrsm;tjzpfjzpfap? tvSL&SifEdkifiHrsm;rS vufcHEdkifiH
rsm;qDodkY axmufyHhaMu;tjzpfjzpfap EdkifiHwum aiGvTJjcif;udk ac:qdkonf/ axmufyHhaMu;axmufyHhaMu;axmufyHhaMu;axmufyHhaMu;axmufyHhaMu;rSm jyefay;
&efrvdkaomaiGjzpfonf/ a<u;NrDrsm;a<u;NrDrsm;a<u;NrDrsm;a<u;NrDrsm;a<u;NrDrsm;rSmrl jyefay;&rnfjzpfonf/ odkY&mwGif ay;&rnfhtaetxm;
rsm;rSm wpfrsdK;ESifhwpfrsdK; rwlMuay/ tmz&duwdkufESifh tm&Swdkuf&dS EdkifiHtrsm;tjym; yxrqHk;
tBudrftjzpf vGwfvyfa&;&ukefMuonfh 1960jynfhvGefESpfrsm;twGif;wGif EdkifiHjcm; taxmuftyHhrSm
EdkifiHwumpD;yGm;a&;e,fy,fwGif BuD;rm;vSaom tcef;uP²rSae&m,lcJhzl;avonf/
vGwfvyfaom aps;uGufpD;yGm;a&; (vGwfvyfaom aps;uGufpD;yGm;a&; (vGwfvyfaom aps;uGufpD;yGm;a&; (vGwfvyfaom aps;uGufpD;yGm;a&; (vGwfvyfaom aps;uGufpD;yGm;a&; (Free Market Economy)))))
uGefjrLepfpepf AHk;AHk;vJoGm;NyD;onfhaemufwGifay:aygufvmaom urÇmh t"du pD;yGm;a&;pepfjzpfonf/
vGwfvyfaom aps;uGufpD;yGm;wGif ydkifqdkifrItrsm;pkudk tpdk;&urydkifqdkifawmhyJ yk*¾vdu vlrsm;u
ydkifqdkif qkyfudkifxm;Muonf/ xdkYtjyif aps;EIef;rSmvnf; tpdk;&uowfrSwf onfh aps;EIef;r[kwfbJ
0,folESifh a&mif;olwkdY oabmwlaom aps;EIef;jzpfavonf/
jynfwGif; tom;wif ukefxkwfvkyfrI (jynfwGif; tom;wif ukefxkwfvkyfrI (jynfwGif; tom;wif ukefxkwfvkyfrI (jynfwGif; tom;wif ukefxkwfvkyfrI (jynfwGif; tom;wif ukefxkwfvkyfrI (Gross Domestic Product - GDP)))))
EdkifiHwpfEdkifiHtaejzifh pD;yGm;a&;t& rnfodkYaqmif&Gufvsuf&dSonfudk wdkif;xGm&ef pD;yGm;a&;ynm&Sif
rsm;u toHk;jyKonfh t"dutwdkif;txGm wpfrsdK;jzpfonf/ ay;xm;aomtcsdeff (trsm;tm;jzifh
wpfESpf) umvtwGif; EdkifiH&yfjcm;rS tom;wif ydkifqdkifrI 0ifaiGryg0ifbJ ukefypönf;ESifh 0efaqmifrI
54owif;ESihfpme,fZif;oifwef;? Edk0ifbm 2004
rsm;tm;vHk;\ wefzdk;rSm jynfwGif; tom;wifukefxkwfvkyfrIyifjzpfonf/ ,if;udk pkpkaygif; 0ifaiGjzifh
vnf;aumif;? toHk;p&dwfjzifhvnf;aumif;? xGufaiGjzifhvnf;aumif; wdkif;wmEdkifonf/ ]]wpfrsdK;om;vHk;
tom;wif0ifaiG}}udkvnf;½I/
wpfrsdK;om;vHk; tom;wif xkwfvkyfrI (wpfrsdK;om;vHk; tom;wif xkwfvkyfrI (wpfrsdK;om;vHk; tom;wif xkwfvkyfrI (wpfrsdK;om;vHk; tom;wif xkwfvkyfrI (wpfrsdK;om;vHk; tom;wif xkwfvkyfrI (Gross National Product)))))wpfrsdK;om;vHk;tom;wifxkwfvkyfrIonf pD;yGm;a&;vIyf&Sm;rItm; wdkif;wmaom pepfwpfckjzpfonf/
ay;xm;aomtcsdeff (trsm;tm;jzifh wpfESpf) umvtwGif; EdkifiH&yfjcm;rS tom;wifydkifqdkifrI 0ifaiG
tygt0if ukefypönf;ESifh 0efaqmifrIrsm; tm;vHk;\wefzdk;rSm wpfrsdK;om;vHk; tom;wif xkwfvkyfrI
yifjzpfonf/ ,if;udk pkpkaygif;0ifaiGjzifhvnf;aumif;? toHk;p&dwfjzifhvnf;aumif;? xGufaiGjzifh
vnf;aumif; wdkif;wmEdkifonf/
aiGrm (aiGrm (aiGrm (aiGrm (aiGrm (Hard Currency)))))
rnfonfhaiGaMu;ESifhrqdk vJvS,fEdkifaom pufrIEdkifiHwpfEdkifiH\ aiGaMu;udkac:onf/ zGHUNzdK;qJEdkifiH
trsm;tjym;wGif tpdk;&rsm;u EdkifiHoHk;aiGESifh EdkifiHjcm;aiGwdkYtMum; aiGvJEIef;udk rlaoowfrSwf&ef
tm;xkwfavh&dSMuayonf/
tdyf(csf)tdkifAG D (tdyf(csf)tdkifAG D (tdyf(csf)tdkifAG D (tdyf(csf)tdkifAG D (tdyf(csf)tdkifAG D (HIV)))))
vlom;\ udk,fcHpGrf;tm; usqif;apaom Adkif;&yf(pf)ydk;jzpfonf/ xdkAdkif;&yf(pf)ydk;onf attdkif'D
tuf(pf)a&m*gudk jzpfyGm;aponf/
pmrwwfrI (pmrwwfrI (pmrwwfrI (pmrwwfrI (pmrwwfrI (Illiteracy)))))
aeYpOfb0wGif toHk;jyKaeaom ajympum; ½dk;½dk;wpfckudkyif em;vnfpGm zwfEdkifa&;Edkifjcif;vnf;r&dS?
½dk;pif;vG,fulaom *Pef;ocsFmudkvnf; wGufcsufEdkifpGrf;r&dSaom toufwpfq,hfig;ESpftxuf
t&G,f vlOD;a&tcsdK;udk ac:qdkygonf/
pufrIEd kifiHjzpfatmif aqmif&Gufjcif; (pufrIEd kifiHjzpfatmif aqmif&Gufjcif; (pufrIEd kifiHjzpfatmif aqmif&Gufjcif; (pufrIEd kifiHjzpfatmif aqmif&Gufjcif; (pufrIEd kifiHjzpfatmif aqmif&Gufjcif; (Industrialisation)))))
EdkifiHwpfEdkifiH\ 'kwd,wef;pm; ukefypönf;rsm;ESifh 0efaqmifrIrsm;udk xkwfvkyfEdkifatmif wdk;csJUonfh
vkyfief;pOfudk ac:qdkonf/ LDC [k ac:onfh zGHUNzdK;rIenf;yg;aom EdkifiHtrsm;tjym; (less-developed countries) onf Oa&myESifh ajrmuftar&duwdkYwGif pufrIvkyfief;aMumifh <u,f0
vmonfudk owdxm;rdvmMuaomaMumifh pdkufysdK;a&;EdkifiHb0rS pufrIEdkifiHb0odkY tjrefqHk; a&muf&dS
atmif BudK;yrf;cJhMuavonf/
uav;aoqHk;rIEIef; (uav;aoqHk;rIEIef; (uav;aoqHk;rIEIef; (uav;aoqHk;rIEIef; (uav;aoqHk;rIEIef; (Infant Mortality Rate)))))
toufig;ESpfatmuf aoqkH;ukefaom uav;ta&twGufudk ac:qdkjcif;jzpfonf/ tpOftvm
tm;jzifh t&SifarG;onfhuav; 1000 vQif ig;ESpfrjynfhrD aoqHk;onfh uav;ta&twGufjzpfonf/
55tydkif; (3) aemufqufwGJrsm;
w&m;r0if u@ (w&m;r0if u@ (w&m;r0if u@ (w&m;r0if u@ (w&m;r0if u@ (Informal Sector)))))tpdk;& udef;*Pef;rsm;ESifh pm&if;Z,m;rsm;twGif; twdtus rSwfwrf;wifxm;jcif;r&dSaom
ukefypönf;ESifh 0efaqmifrIrsm;zvS,fjcif;udk ac:qdkonf/ trsm;tm;jzifh tcGefaumufcHjcif; rjyKEdkif
aom w&m;r0ifu@wGif a,bk,stm;jzifh aeYuav;xdef;ay;jcif;? usL&Sifoifjcif;ESifh arSmifcdk
aps;uGufwGif a&mif;0,fazmufum;jcif;wdkY yg0ifaeavh&dSayonf/ w&m;r0ifu@onf ukrÜPDi,f
av;rsm;jzifh zGJUpnf;xm;avh&dSNyD; EdkifiHwpfEdkifiH\ pD;yGm;a&;wGif tifwdkuftm;wdkuf&dSvSaom
tcef;u@rS yg0ifvsuf&dSwwfjrJvnf;jzpfonf/
aiGaMu;azmif;yGrI (aiGaMu;azmif;yGrI (aiGaMu;azmif;yGrI (aiGaMu;azmif;yGrI (aiGaMu;azmif;yGrI (Inflation)))))
taxGaxGaps;EIef;rsm; BuD;jrifhvmjcif;ESif h aiGwefzd k;usqif;vmjcif;udkac:onf/ taxGaxG
ukefaps;EIef;rsm; t&Snfojzifhwufaejcif;rSm aiGaMu;azmif;yGjcif;yifjzpfygonf/ wpfenf;qdkaom
ukefaps;EIef;rsm; wufaeaomEIef;udk ac:onf/ aiGaMu;azmif;yGrIudk vpOfjzpfap? oHk;v wpfBudrf
jzpfap? ESpfpOfjzpfap wdkif;xGmEdkifonf/ EdkifiHtrsm;tjym;wGif ,if;udk vloHk;ukefypönf;ñTef;udef;
(Consumer Price Index) jzifh wdkif;xGmavh&dSonf/ vloHk;ukefypönf;ñTef;udef;qdkonfrSm yHkao
owfrSwfxm;aom yHkrSef tdrfoHk;ypönf;rsm;\ aps;EIef;udk EdIif;,SOfjcif;jzpfonf/ aiGaMu;azmif;yGrIu
wpfvvQif 50%ausmfvmonfhtcgwGifrl w&m;vGefaiGaMu;azmif;yGjcif; (hyperinflation)[k
ac:onf/ aiGaMu; azmif;yGrIonf pD;yGm;a&; zGHUNzdK;rItwGuf t[efYtwm;yifjzpfonf/ taMumif;rSm
aiGaMu;azmif;yGrIaMumifh pDrHudef;rsm;csrSwf&ef cufcJoGm;apNyD; vltrsm;pktwGuf pm;0wfaea&;
twGuf wpfcsdefvHk;½kef;uefae&aomaMumifhyif jzpfavonf/
tajccH taqmufttHk (tajccH taqmufttHk (tajccH taqmufttHk (tajccH taqmufttHk (tajccH taqmufttHk (Infrastructure)))))
pD;yGm;a&;vIyf&Sm;rItwGuf tajccHtjzpf omreftaetxm;wGif tvG,fwul&&dSaeaom EdkifiH
wpfEdkifiH\ tzdk;wefypönf;rsm;yifjzpfonf/ Oyrm - vrf;rsm;? vQyfppf"mwftm;ESifh a&ay;a0rI
uGef,ufpepf/
twdk; (twdk; (twdk; (twdk; (twdk; (Interest)))))t&if;tESD; ukefypönf;rsm; zefwD;&eftoHk;jyKaom b@maiGtwGufay;&aom aiGaMu;yrmPudk
ac:onf/
&if;ES D;jr§KyfES HrI (&if;ES D;jr§KyfES HrI (&if;ES D;jr§KyfES HrI (&if;ES D;jr§KyfES HrI (&if;ES D;jr§KyfES HrI (Investment)))))pufypönf;rsm;ESifh ud&d,mrsm;uJhodkY t&if;tESD;BuD;rm;aom ukefypönf;rsm;twGuf oHk;&aom aiGudk
&if;ESD;jr§KyfESHrI[kac:onf/ xdkYtjyif ukrÜPDwpfck? odkYr[kwf vlyk*¾dKvfwpfOD;wpfa,mufu tjcm;
ukrÜPDwpfcktm; tpkpyfydkifqdkifcGifh&&dS&ef ay;&aomaiGudkvnf; &if;ESD;jr§KyfESHrI[kyif ac:ygonf/
]]omwlnDrQrI}} udkvnf; ½I/
56owif;ESihfpme,fZif;oifwef;? Edk0ifbm 2004
zGHUNzdK;rIenf;yg;aom EdkifiHrsm; (zGHUNzdK;rIenf;yg;aom EdkifiHrsm; (zGHUNzdK;rIenf;yg;aom EdkifiHrsm; (zGHUNzdK;rIenf;yg;aom EdkifiHrsm; (zGHUNzdK;rIenf;yg;aom EdkifiHrsm; (Less Developed Countries, LDC)))))
jynfwGif; tom;wifxkwfvkyfrIESifh wpfOD;csif;pD\ 0ifaiG edrfhusonf[k a,bk,s owfrSwfjcif;
cH&aomEdkifiHrsm;udkac:onf/ LDC EdkifiHrsm;onf pD;yGm;a&;\ tajccHtqifh tcef;uP²
tay:wGifomwnfrSDae&avh&dSonf/ LDC rsm;\ a,bk,sowfrSwfcsuftwGif;wGif 0ifaiG
enf;aomEdkifiHrsm;ESifh 0ifaiGtv,ftvwfEdkifiHrsm;[k ESpfrsdK;ESpfpm;cGJjcm;xm;avonf/
1999ckESpfwGif urÇmhbPfu wpfEdkifiHvHk;twdkif;twmt& wpfESpfvQif vlwpfOD;twGuf 755
a':vmxuf enf;yg;aom 0ifaiGrsm;jzifh aexdkifvsufMuolrsm;&dSonfh wdkif;jynfrsm;udk 0ifaiGenf;aom
EdkifiHrsm;[k owfrSwfcJhygonf/ vwfwavmtajctaewGif 0ifaiGenf;aom EdkifiHaygif; 64 EdkifiH&dSNyD;
xdkEdkifiHrsm;tm;vHk;\ pkpkaygif;vlOD;a&rSm oef;aygif; 2400 ausmf&dSavonf/
touf&SifrI arQmfvifhcsuf (touf&SifrI arQmfvifhcsuf (touf&SifrI arQmfvifhcsuf (touf&SifrI arQmfvifhcsuf (touf&SifrI arQmfvifhcsuf (Life Expectancy)))))
vuf&Sd usef;rma&;taetxm;twdkif; arG;uif;puav;wpfa,muf touf&Sif&ef arQmfvifhrSef;qEdkif
aom ESpfumvta&twGufudkac:onf/ þñTef;udef;u EdkifiHwpfEdkifiH\ ywf0ef;usiftajctae?
xdkEdkifiHrS vltrsm;\usef;rma&;? emrusef;jzpfonfhtcg xdkolrsm;&&dSEdkifonfh jyKpkapmifha&SmufrI\
t&nftaoG;? xdkolrsm;aexdkif&onfh tajctaewdkYudk a&mifjyef[yfvsuf&dSayonf/
a<u;NrDrsm; - trmESif h taysmh (a<u;NrDrsm; - trmESif h taysmh (a<u;NrDrsm; - trmESif h taysmh (a<u;NrDrsm; - trmESif h taysmh (a<u;NrDrsm; - trmESif h taysmh (Loans - hard and soft)))))wpfzufrS wpfzufodkY jyefqyfrnf[laom arQmfvifhcsufjzifh acs;iSm;aomaiGaMu;udk ac:onf/ a<u;NrD
rsm;udk a<u;aysmhESifha<u;rm[k ESpfrsdK;cGJjcm;Edkifonf/ zGHUNzdK;aeaom tpdk;&trsm;tjym;u a<u;aysmhrsm;
udkay;avh&dSMuonf/ a<u;aysmhwGif yk*¾vduukrÜPDu aps;uGufwGifaiGacs;onfhtcg ay;&rnfh
twdk;EIef;xuf twdk;oufomonf/ LDC tpdk;&trsm;tjym;onf a<u;'Pfudk tvl;tvJ
cHpm;aeMu&NyD; twdwfuta<u;rsm;udk jyefrqyfcJhvQifaumif;rnf[k ,HkMunfaeMuonfjzpfav&m
a<u;NrDudpörSm EdkifiHwumpD;yGm;a&;e,fy,fwGif tjiif;yGm;p&mudpöwpf&yfjzpfvsuf&dSaeayonf/
&if;pm;jyef&½Hk p&dwf (&if;pm;jyef&½Hk p&dwf (&if;pm;jyef&½Hk p&dwf (&if;pm;jyef&½Hk p&dwf (&if;pm;jyef&½Hk p&dwf (Marginal Cost)))))ypönf;wpfcktydkxyfxkwfonfhtwGuf ukefusonfhyrmPjzpfonf/ &if;pm;jyef&½Hkp&dwfrSm ypönf;
wpfckudkom wdk;íxkwfonfhtwGuf ukefusoGm;onfh pkpkaygif;p&dwfudk ac:onf/ Oyrm - rkefYwdkuf
wpfwdkufu wpfaeYvQifaygifrkefYtvHk; 1000 xkwfvkyfaeonfhtcg &if;pm;jyef&½Hk p&dwfrSm aygifrkefY
aemufxyf wpfvHk;omxyfxkwf&eftwGuf usoifhrnfhaiGyrmPyifjzpfonf/ xkwfvkyfrItqifhqifh
wGif jyif;jyif;xefxef ajymif;vJoGm;avh&dSaomaMumifh &if;pm;jyef&½Hkp&dwfrSm ta&;BuD;vSayonf/
ypönf;wpfckpD\ &if;pm;jyef&½Hkp&dwfu usqif;oGm;vQif Z,m;udkuf pD;yGm;a&;jzpfay:vmNyD; &if;pm;
jyef&½Hkp&dwf wufoGm;onfESifh qkwf,kwfaeaom &if;pm;jyefrIjzpfay:vmayonf/
us,fjyef Yaomtjrifjzif hpD;yGm;a&;qdkif&mavhvmrI (0g) rufc½dkpD;yGm;a&; (us,fjyef Yaomtjrifjzif hpD;yGm;a&;qdkif&mavhvmrI (0g) rufc½dkpD;yGm;a&; (us,fjyef Yaomtjrifjzif hpD;yGm;a&;qdkif&mavhvmrI (0g) rufc½dkpD;yGm;a&; (us,fjyef Yaomtjrifjzif hpD;yGm;a&;qdkif&mavhvmrI (0g) rufc½dkpD;yGm;a&; (us,fjyef Yaomtjrifjzif hpD;yGm;a&;qdkif&mavhvmrI (0g) rufc½dkpD;yGm;a&; (Macroeco-nomics)))))pD;yGm;a&;udk wpfckvHk;jcHKvsuf pOf;pm;aom pD;yGm;a&; oD0&Doabmw&m; udkif;cGJwpfckjzpfonf/
rufc½dkpD;yGm;a&;wGif aiGaMu;azmif;yGrI? aiGvJEIef;ESifh twdk;EIef;? tpdk;&rl0g'rsm;udkyg xnfhoGif;
pOf;pm;&ygonf/ ]]rdkufc½dkpD;yGm;a&;}}udkvnf; ½I/
57tydkif; (3) aemufqufwGJrsm;
rd kufc½dkpD;yGm;a&; (rd kufc½dkpD;yGm;a&; (rd kufc½dkpD;yGm;a&; (rd kufc½dkpD;yGm;a&; (rd kufc½dkpD;yGm;a&; (Microeconomics)))))vlwpfOD;csif;pD? odkYr[kwf ukrÜPDwpfckpDtwGuf rnfodkYrnfyHkjzpfay:vsuf&dSonfudk pOf;pm;aom
pD;yGm;a&; oD0&Doabmw&m; udkif;cGJwpfckjzpfonf/
vuf0g;BuD;tkyf NydKifqdkifjcif; (vuf0g;BuD;tkyf NydKifqdkifjcif; (vuf0g;BuD;tkyf NydKifqdkifjcif; (vuf0g;BuD;tkyf NydKifqdkifjcif; (vuf0g;BuD;tkyf NydKifqdkifjcif; (Monopolistic Competition)))))
vuf0g;BuD;tkyfjcif;qdkonfrSm ukrÜPDwpfcku ola&mif;csvsuf&dSaom ukefypönf;? odkYr[kwf xGufukef
tm; olBudKufonfhaps;EIef;jzifha&mif;csvsuf aps;uGufudk jc,fvS,faejcif;udkac:onf/ vuf0g;BuD;
tkyfxm;onfhtcg tjcm;vkyfief;rsm;\ NydKifqdkifrIrSm enf;vQifvnf;enf;aewwfonf/ vHk;0
r&dSbJvnf;jzpfaewwfavonf/ vuf0g;BuD;tkyfrIonf EdkifiHa&;? odkYr[kwf pD;yGm;a&; MoZm&dSrIESifh
qufpyfaeavh&dSayonf/ tpdk;&? odkYr[kwf tkyfcsKyfolu ukefypönf;wpfckcktm; olESifh tvGrf;oifhol
wpfOD;OD;tm; vuf0g;BuD;tkyf ukefoG,fcGifhjyKxm;Edkifonf/ vuf0g;BuD;tkyfrIonf NydKifqdkifrI r&dSjcif;udk
tjyif;xefqHk;jyqdkvsuf&dSaom OyrmjzpfNyD; xdkodkYjzpfcJvSayonf/ odkY&mwGif EdkifiHa&; tmPmudk
qkyfudkifxm;aom vlenf;pkrsm;ujzpfap? tcsif;csif;nd§NyD; tNydKifrvkyfbJ tjrwfudkom xkwf&ef
MuHpnfoabmwlum aps;EIef;udk taoowfrSwfxm;onf ukrÜPDtenf;i,fujzpfap aps;uGufrsm;udk
jc,fvS,fxdef;csKyfaeavh&dSwwfMuygonf/
tpdk;&r[kwfaom tzGJUtpnf;rsm; (tpdk;&r[kwfaom tzGJUtpnf;rsm; (tpdk;&r[kwfaom tzGJUtpnf;rsm; (tpdk;&r[kwfaom tzGJUtpnf;rsm; (tpdk;&r[kwfaom tzGJUtpnf;rsm; (Non-Governmental Organisations)))))NGO rsm; odkYr[kwf tpdk;&r[kwfaomtzGJUtpnf;rsm;[lonfrSm pD;yGm;a&;zGHUNzdK;rI? odkYr[kwf
vlom;csif;pmemaxmufxm;rI taxmuftyHhay;&eftwGuf aqmif&Gufvsuf&dSaom tkyfpkrsm;udk
qdkvdkygonf/ tqdkygtzGJUtpnf;trsm;pkrSm tpdk;&Zmpfjrpfrsm;xHrS aiGaMu;udk&&dSvsuf &dSMuaomf
vnf; rnfonfhtpdk;&urQ xdktzGJUtpnf;rsm;udk ydkifqdkifjcif;? xdef;csKyfxm;jcif;r&dSay/ EdkifiHwum
vGwfNidrf;csrf;omcGif htzGJU (Amnesty International)? e,fpnf;rjcm; q&m0efrsm;tzGJU
(Medecins Sans Frontieres) wdkYuJhodkY tcsdKU NGO rsm;rSm BuD;rm;vSNyD; wpfurÇmvHk;
twdkif;twmjzifh aqmif&Gufvsuf&dSayonf/ tBuD;qHk; NGO jzpfonfh MuufajceDtzGJUwGif tzGJU0if
aygif; 105oef;&dSavonf/ y#dyu© jzpfyGm;aeaom tajctaersm;ü tpdk;&rsm; AHk;AHk;vJukefMuum
tajctaerSmvnf; Murf;wrf;vGef;NyD; yk*¾vdu u@rSmvnf; yGifhvef;&ef raocsmaomtajctae
rsdK;rsm;aMumifh NGO rsm;onf pD;yGm;a&;u@wGif wpfckwnf;aom tBuD;rm;qHk;u@wGif &yfwnf
ay;&avh&dSayonf/
tcGif htvrf; p&dwf (tcGif htvrf; p&dwf (tcGif htvrf; p&dwf (tcGif htvrf; p&dwf (tcGif htvrf; p&dwf (Opportunity Cost)))))ukefypönf;? odkYr[kwf aqmif&GufrIwpfckcktwGuf p&dwfpuudkjzpfap? wefzdk;udkjzpfap? tjcm;taumif;
qHk; a&G;p&mvrf;ESifh EdIif;,SOfaomyrmPyifjzpfonf/ Oyrm - qif;&JEGrf;yg;aom rdom;pkwpfpk
taejzifh uav;i,fwpfa,muftm; wuúodkvfodkY ydkYvQif ukefusrnfh ynma&; p&dwfwpfrsdK;wnf;jzifh
tcGifhtvrf;p&dwfudk wGufcsufonfr[kwfyg/ xdkuav;taejzifh wuúodkvfrwufbJ tvkyfwpfckckom
vkyfrnfqdkvQif &&dSvmrnfh tcaMu;aiGrsm; qHk;½HI;oGm;rnfhyrmPudkyg ynma&;p&dwfESifh aygif;pyf
wGufcsufjcif;udk tcGifhtvrf;p&dwfjzpfvmygonf/
58owif;ESihfpme,fZif;oifwef;? Edk0ifbm 2004
vlOD;a& wdk;yGm;EIef; (vlOD;a& wdk;yGm;EIef; (vlOD;a& wdk;yGm;EIef; (vlOD;a& wdk;yGm;EIef; (vlOD;a& wdk;yGm;EIef; (Population Growth Rate)))))
EdkifiHwpfEdkifiH\ wpfESpftwGif; wkd;yGm;vmaom vlOD;a&udk xdkESpftpwGif&dScJhaom vlOD;a&jzifh pm;í&&dS
aom udef;*Pef;yifjzpfonf/ xdkumvtwGif; arG;zGm;rIESifh aoqHk;rIta&twGuf? EdkifiHtwGif;rS
tjyifodkYjzpfap? tjyifrStwGif;odkYjzpfap a&TUajymif;aexdkifMuonfhta&twGufwdkYudk vlOD;a& wdk;yGm;
EIef;u a&mifjyef[yfvsuf&dSonf/ wpfESpfpmtwGuf EIef;xm;udkwGufcsufonfxuf ESpfumv
twefMumtwGif; ysrf;rQvlOD;a&wdk;EIef;udk wGufcsufMunfhjcif;u EdkifiHwpfEdkifiH\ tajctaeudk
ydkodEdkifygonf/ 1997 ckESpfwGif wpfurÇmvHk;\ vlOD;a& pkpkaygif;rSm 5.8 bDvD,HjzpfNyD; 1980
jynfhESpfrS 1997ckESpftwGif; ESpfpOf urÇmhvlOD;a& wdk;yGm;EIef;rSm wpfESpfvQif 1.6%jzpfonf/
ydkrdkqif;&JEGrf;yg;aom EdkifiHwcsdKUwGif vlOD;a&wdk;yGm;EIef;rSm wpfESpfvQif 4%ausmf&dSav&m ESpf
20Mumwdkif;? Mumwdkif; xdkEdkifiH\ vlOD;a&rS ESpfq? ESpfqwdk;yGm;oGm;rnfh t"dyÜm,fyifjzpfonf/
vlOD;a&wdk;yGm;EIef;jrifhrm;jcif;onf qif;&JaomEdkifiHrsm;ü pD;yGm;a&;t&if;tjrpfrsm;tay;wGif zdtm;
tay;vGefaeum qif;&Jonfxufqif;&Jatmif? usef;rma&;ESifhynma&;0efaqmifrIrsm; enf;yg;atmif
vkyfaeonf[k pD;yGm;a&;ynm&Siftrsm;tjym;u ,HkMunfMuavonf/
qif;&JEGrf;yg;rI rsOf; (qif;&JEGrf;yg;rI rsOf; (qif;&JEGrf;yg;rI rsOf; (qif;&JEGrf;yg;rI rsOf; (qif;&JEGrf;yg;rI rsOf; (Poverty Line)))))
vlwpfa,muftaejzifh ol\tajccHvdktyfcsufrsm;twGuf vdktyfaomtedrfhqHk;tqifhxuf olY0ifaiG
u enf;yg;aevQif xdkoludk qif;&Jonf [k owfrSwfygonf/ tqdkyg tedrfhqHk;tqifhudk ]]qif;&JEGrf;yg;rI
rsOf;}} [k ac:avh&dSonf/ tajccHvdktyfcsufrsm;udk jznfhwif;&ef vdktyfonfh yrmPrSm tcsdefESifh
vlYabmifrsm;tvdkuf trsdK;rsdK;ajymif;vJaeayonf/ EdkifiHtrsm;tjym;wGif rSefrSefjyKvkyfaom
ppfwrf;rsm;rSwpfqifh owif;tcsuftvufrsm;udk &,lavh&dSMuayonf/ wpfurÇmvHk; twdkif;twm
jzifh EdIif;,SOf&eftwGuf urÇmhbPfu 1993ckESpfwGif wpfaeYvQif wpfa':vmESifh ESpfa':vm 0,f,l
EdkifrI tqifh (Purchasing Power Parity - PPP) [kac:aom &nfñTef;rsOf;rsm;udk toHk;jyKcJh
avonf/ 1998ckESpfwGif cefYrSef;csufrsm;t& wpfurÇmvHk;rS vlaygif; 1.2bDvD,HrSm wpfaeYvQif
wpfa':vmatmufwGif pm;oHk;vsuf&dSMuonf/ ,if;rSm zGHUNzdK;qJEdkifiHrsm;\ 24&mcdkifEIef;jzpfonf/
2.8bDvD,HrSmrl wpfaeYvQif ESpfa':vmxufenf;onfhyrmPatmufwGif pm;oHk;vsuf touf&Sif
aexdkifvsuf&dSMuayonf/
tajccHtqifh pufrIvkyfief; (tajccHtqifh pufrIvkyfief; (tajccHtqifh pufrIvkyfief; (tajccHtqifh pufrIvkyfief; (tajccHtqifh pufrIvkyfief; (Primary Industry)))))
pdkufysdK;a&;ESifh ukefMurf;ypönf;rsm; xkwfvkyfonfh pD;yGm;a&;tpdwftydkif;udk ac:qdkonf/ Oyrm -
v,form;rsm;ESifh rdkif;wl;olrsm;rSm tajccHtqifh pufrIvkyfief;wGif yg0ifvIyf&Sm;aeMuolrsm;
jzpfavonf/ ]]'kwd,qifh pufrIvkyfief;}} ESifh ]]wwd,qifh pufrIvkyfief;}}wdkYudkvnf; ½I/
rlvwef; ynma&; (rlvwef; ynma&; (rlvwef; ynma&; (rlvwef; ynma&; (rlvwef; ynma&; (Primary Education)))))
tajccH pmwwfajrmufrItqifhtxd ynma&;udkqdkvdkonf/ rlvwef;ynmudk oif,lNyD;ol ausmif;om;
wpfOD;onf vG,ful½dk;pif;aom tu©&mudka&;Edkifum owif;pmzwfEdkifNyD; ½dk;pif;vG,fulaom
twGuftcsufrsm;udk wGufwwfaeoifhygonf/ vlwdkif;twGuf rlvwef;ynma&;&&dSatmif aqmif&Guf
jcif;onf pD;yGm;a&;zGHUNzdK;rItwGuf t"duEdk;<uapaomt&mjzpfNyD; vlom;t&if;tESD;udk wnfaqmuf
,l&mwGifvnf; t"duusaom taMumif;wpf&yfjzpfonf[k ,lqMuavonf/
59tydkif; (3) aemufqufwGJrsm;
tajccH usef;rma&; apmifha&SmufrI (tajccH usef;rma&; apmifha&SmufrI (tajccH usef;rma&; apmifha&SmufrI (tajccH usef;rma&; apmifha&SmufrI (tajccH usef;rma&; apmifha&SmufrI (Primary Health Care)))))
qif;&Jaom EdkifiHrsm;wGif tzkd;enf;0efygjzpfatmif aqmif&Gufxm;aom rdom;pkpDrHudef;? a&aumif;
a&oefY? ,ifvHktdrfom? umuG,faq;ay;jcif;? tm[m&qdkif&m ynmay;jcif; tygt0if usef;rma&;
0efaqmifrIvkyfief;rsm;udk ac:qdkjcif;jzpfonf/ tajccH usef;rma&;[lonfrSm acwfrD qef;jym;aom
aq;½Hkrsm;ESifh ukoa&;rsm;r[kwfbJ umuG,faq;xdk;a&; pnf;½Hk;vIyf&Sm;rI? aus;&Gmaq;ay;cef;rsm;
uJhodkYaom tajccHusef;rma&;vkyfief;rsm;udk qdkvdkygonf/
ypönf; ydkifqdkifrI tcGif hta&;rsm; (ypönf; ydkifqdkifrI tcGif hta&;rsm; (ypönf; ydkifqdkifrI tcGif hta&;rsm; (ypönf; ydkifqdkifrI tcGif hta&;rsm; (ypönf; ydkifqdkifrI tcGif hta&;rsm; (Property Rights)))))ajruJhodkY tzdk;wefypönf;wpfckckudk ydkifqdkifEdkifonfh tcGifhta&;[k &Sif;vif;pGm owfrSwfxm;ygonf/
vlwdkif;u todtrSwfjyKum pdefac:jcif;r&dSonfh ypönf;ydkifqdkifrI r&dSbJ pD;yGm;a&;wdk;wufrI r&dSEdkifyg/
0,f,lEdkifrI tqifh (0,f,lEdkifrI tqifh (0,f,lEdkifrI tqifh (0,f,lEdkifrI tqifh (0,f,lEdkifrI tqifh (Purchasing Power Parity)))))
wlnDaomukefypönf;rsm;ESifh 0efaqmifrIrsm;tm; trsdK;rsdK;uGJjym;aeaomEdkifiHtoD;oD;rS aiGaMu;rsm;
jzifh0,f,lEdkifonfhtaetxm;udk EdIif;,SOfwGufcsufaom enf;vrf;udkac:ygonf/ trsdK;rsdK;uGJjym;ae
aomEdkifiHtoD;oD;Mum;rS qif;&JrIESifhcsrf;omrIudk wdkif;wm&mwGif 0,f,lEdkifrItqifhu ydkrdkwdusaom
enf;vrf;yifjzpfavonf/ taMumif;rSmqif;&JaomEdkifiHrsm;wGifaps;oufomaomaMumifhjzpfavonf/
a0pk tuefYtowfrsm; (a0pk tuefYtowfrsm; (a0pk tuefYtowfrsm; (a0pk tuefYtowfrsm; (a0pk tuefYtowfrsm; (Quota Limits)))))ukefypönf;wpfcktm; xkwfvkyfjcif;? wifoGif;jcif;? wifydkYjcif;? odkYr[kwf a&mif;csjcif;twGuf urf;vSrf;
onfhyrmPtay:wGif pnf;Muyfaoma0pktuefYtowfjzpfonf/ EdkifiHjcm;rS wifoGif;aom oGif;ukef
rsm;? odkYr[kwf rdrdwdkYEdkifiHtwGif;&dS pufrIvkyfief;rsm;tay:wGif a0pkrsm;udk tpdk;&rsm;u tkyfpkvdkuf
jzpfap? tpdk;&wpfckcsif;jzpfap owfrSwfwwfMuygonf/ a0pkrsm;onf EdkifiHtcsif;csif;Mum; 0gPdZÆ
y#dyu©rsm;udk ay:aygufapaom taMumif;&if;wpf&yfyif jzpfaewwfayonf/
qifjcifwHkw&m;&dSaom tjyKtrl (qifjcifwHkw&m;&dSaom tjyKtrl (qifjcifwHkw&m;&dSaom tjyKtrl (qifjcifwHkw&m;&dSaom tjyKtrl (qifjcifwHkw&m;&dSaom tjyKtrl (Rational Behaviour)))))tajctaewpf&yftay:wGif udk,fydkifoabmxm;tjrifrsm;udk toHk;jyKcGifh&rnfqdkvQif vlwdkYonf
tenf;ESifhtrsm; tusdK;oifhtaMumif;oifh jyKrlaqmif&GufMuvdrfhrnf[laom t,ltqtay:wGif
tajccHxm;onfh acwfrDpD;yGm;a&;ynm oabmw&m;jzpfonf/ Oyrm - wlnDaom ypönf;wpfckudk
aps;oufoufomomESifh &EdkifrnfqdkvQif rnfolurQ aps;BuD;ay;NyD; 0,fvdrfhrnfr[kwfay/ þ
qifjcifwHkw&m;&dSaomtjyKtrlrSm ÓPf&nftqifhESifhaomfvnf;aumif;? ynmt&nftcsif;ESifhaomf
vnf;aumif; rqdkifacs/ vlwdkif;vlwdkif;onf olwdkY\udk,fusdK;twGuf tusdK;&dSrnf[k xifjrifonfh
twdkif; qifjcifvsuf tajctaewdkif;wGif aqmif&GufMuonf[k acwfrDpD;yGm;a&;ynmu ,lqav
onf/
aus;vufrS NrdKUjyodk Y a&TUajymif;tajccsjcif; (aus;vufrS NrdKUjyodk Y a&TUajymif;tajccsjcif; (aus;vufrS NrdKUjyodk Y a&TUajymif;tajccsjcif; (aus;vufrS NrdKUjyodk Y a&TUajymif;tajccsjcif; (aus;vufrS NrdKUjyodk Y a&TUajymif;tajccsjcif; (Rural-Urban Migration)))))
aus;vufawme,frSvlrsm; NrdKUrsm;qDodkY a&TUajymif;tajccsjcif;udk ac:ygonf/ zGHUNzdK;qJEdkifiH trsm;
tjym;wGif &ifqdkifae&aom tBuD;rm;qHk;jyóemvnf;jzpfavonf/ xdkodkYa&TUajymif;aexdkifjcif;
60owif;ESihfpme,fZif;oifwef;? Edk0ifbm 2004
aMumifh NrdKUrsm;wGif tqrwefvlaexlxyfvmum tvkyfvufrJhOD;a&vnf;rsm;jym;vmNyD; tjcm;
vlrIa&;jyóemrsm;vnf; ay:aygufvsuf&dSayonf/
'kwd,qifh pufrIvkyfief; ('kwd,qifh pufrIvkyfief; ('kwd,qifh pufrIvkyfief; ('kwd,qifh pufrIvkyfief; ('kwd,qifh pufrIvkyfief; (Secondary Industry)))))
ukefypönf;rsm;tm; ukefMurf;taetxm;rS ukefacsmtjzpf xkwfvkyfjcif;yg0ifaom pD;yGm;a&;tpdwf
tydkif;udk ac:qdkjcif;jzpfonf/ Oyrm - v,form;u tajccHtqifh pufrIvkyfief;wGif c&rf;csOfoD;udk
pdkufysdK;onf/ pnfoGyfpuf½Hku c&rf;csOfoD;azsmf&nfudk xkwfvkyfjcif;jzpfonf/
t"du tpm;tpm (t"du tpm;tpm (t"du tpm;tpm (t"du tpm;tpm (t"du tpm;tpm (Staple Food)))))
EdkifiHtrsm;pkwGif ½dk;&mt& vlOD;a&trsm;tjym;u aps;vnf;oufom? 0rf;vnf;jynfhvG,fonfhtwGuf
pm;oHk;aom t"du tpm;taomuf[lNyD; &dScJhavonf/ Oyrm - jrefrmEdkifiHwGif xrif;onf t"du
tpm;tpmjzpfNyD; qif;&JEGrf;yg;oltrsm;tjym;rSm xrif;udkom tm;xm;NyD;pm;Muonf/ t"du
tpm;tpmrSm EdkifiHa&;tay:wGif ½dkufcwfaewwfonf/ tpdk;&rsm;onf t"dutpm;tpm aps;EIef;udk
oufomatmif axmufyHhay;jcif;jzifh jynfolrsm;vHkavmufpGm pm;oHk;Edkifaponf/
zGJUpnf;yH k csdefnd§a&; tpDtpOfrsm; (zGJUpnf;yH k csdefnd§a&; tpDtpOfrsm; (zGJUpnf;yH k csdefnd§a&; tpDtpOfrsm; (zGJUpnf;yH k csdefnd§a&; tpDtpOfrsm; (zGJUpnf;yH k csdefnd§a&; tpDtpOfrsm; (Structural Adjustment Programmes)))))pD;yGm;a&;jyKjyifajymif;vJrIrsm;jyKvkyfaecsdefwGif tpdk;&rsm;utaumiftxnfazmfaom pD;yGm;a&;rl0g'
rsm;udkac:qdkonf/ LDC EdkifiHwpfEdkifiHtm; aiGaMu;axmufyHhaeaom? odkYwnf;r[kwf acs;iSm;
aeaomtzGJUtpnf;rsm;u tpdk;&taejzifh taxmuftyHh&&dSxdkufonfh taetxm;odkY a&muf&dSvm&ef
tpdk;&taejzifh zGJUpnf;yHkcsdefn§da&;tpDtpOfrsm;udk aqmif&Guf&rnf[k owfrSwfavh&dSMuonf/
axmufyHhrIrsm; (axmufyHhrIrsm; (axmufyHhrIrsm; (axmufyHhrIrsm; (axmufyHhrIrsm; (Susidies)))))ukefypönf;wpfck? odkYr[kwf 0efaqmifrIwpfck\ aps;EIef;oufomap&ef ukefxkwfvkyfolrsm;tm;
ay;tyfaomaiGjzpfonf/ ukefypönf; 0,fol jzpfap? a&mif;oljzpfap ta&;BuD;onfhtwGuf tpdk;&u
vdktyfonf[k ,lqNyD; ukefypönf;\ yHkrSefaps;EIef;rS umuG,fay;jcif;jzpfonf/ pufrIwdk;wufaom
taemufEdkifiHrsm;wGif v,form;rsm;tm; axmufyHhay;avh&dSonf/ taMumif;rSm v,form;rsm;udk
ta&;BuD;onf[k owfrSwfMuaomaMumifhjzpfonf/ qif;&JaomEdkifiHrsm;wGif t"dutpm;tpmrsm;\
aps;EIef;udk axmufyHhjcif;jzifh pm;oHk;oludk umuG,fay;onf/
0rf;pmtwGuf v,f,mvkyfudkifjcif; (0rf;pmtwGuf v,f,mvkyfudkifjcif; (0rf;pmtwGuf v,f,mvkyfudkifjcif; (0rf;pmtwGuf v,f,mvkyfudkifjcif; (0rf;pmtwGuf v,f,mvkyfudkifjcif; (Subsistence Farming)))))
a'owGif;üom toHk;jyK&ef aumufyJoD;ESHrsm; pdkufysdK;jcif;? odkYr[kwf Muuf? 0uf? uRJ? EGm;arG;jrLjcif;udk
ac:onf/ Oyrm - &Gmwpf&Gmu pdkuforQudk xdk&Gmuompm;oHk;NyD; aps;uGufodkY tvGefenf;yg;pGm
wifydkYa&mif;csaeonfjzpfvQif xdk&Gmonf 0rf;pmtwGuf v,f,mvkyfudkifaeonf[k owfrSwfEdkif
avonf/ rNidrfroufrIrsm;jzpfyGm;jcif;? vrf;rsm;ysufpD;jcif;? vQyfppf"mwfr&&dSjcif;wdk YaMumifh
v,form;rsm;twGuf olwdkY\ypönf;rsm; rykyfodk;? rysufpD;cifaps;uGufodkYydkY&ef cJ,Of;aewwfavonf/
61tydkif; (3) aemufqufwGJrsm;
t&Snfxdef;xm;Edkifaom zGHUNzdK;rI (t&Snfxdef;xm;Edkifaom zGHUNzdK;rI (t&Snfxdef;xm;Edkifaom zGHUNzdK;rI (t&Snfxdef;xm;Edkifaom zGHUNzdK;rI (t&Snfxdef;xm;Edkifaom zGHUNzdK;rI (Sustainable Development)))))t&Snfxdef;xm;Edkifaom zGHUNzdK;rIonf rsufarSmufacwf EdkifiHwum pD;yGm;a&;wGif ta&;tBuD;qHk;ESifh
tjiif;tyGm;qHk; t,ltqwpf&yfjzpfayonf/ b,fawmhrS rqHk;EdkifbJ wpfoufvHk; wdk;wufaeaom
pD;yGm;a&;udk &&dSjcif;[k ,if;udk zGifhqdkMuavonf/ taemufEdkifiHrsm;tm; <u,f0atmif rD;xdk;ay;cJhonfh
½dk;&m pufrIvkyfief;trsm;tjym;onf topfjyefr&Edkifawmhaom a&eHESifh ausmufrD;aoG;wdkYuJhodkYaom
Zmpfjrpfrsm;ay:wGif tajccHxm;onf/ topfjyefr&Edkif[kqdkonfrSm xdkt&mrsm;rSm tuefYtowf
ESifhom &&dSEdkifaomyrmPjzpfum ywf0ef;usif npfnrf;rIudkvnf; jzpfay:apygonf/ opfawmESifh
ig;zrf;vkyfief;wdkYuJhodkY tcsdKUaom vkyfief;rsm;rSmvnf; ,cktcgwGif pdk;&drfp&mjzpfvm&avNyD/
taMumif;um ,if;wdkYrSmvnf; crf;ajcmufaeaom obm0t&if;tjrpfrsm;[k jrifvmMuaom
aMumifhyifwnf;/
wwd,qifh pufrIvkyfief; (wwd,qifh pufrIvkyfief; (wwd,qifh pufrIvkyfief; (wwd,qifh pufrIvkyfief; (wwd,qifh pufrIvkyfief; (Tertiary Industry)))))
ukefypönf;rsm; xkwfvkyfrI\ txufwGif ausmfvTm;um 0efaqmifrIrsm; ay;tyfaeaom vkyfief;rsm;
yg0ifvsuf&dSonfh pD;yGm;a&;yifjzpfonf/ c&rf;csOfoD;pdkufaom v,form;onf tajccHtqifh pufrI
vkyfief;udkaqmif&Gufonf/ c&rf;csOfoD;azsmf&nfudk xkwfvkyfolu 'kwd,qifh pufrIvkyfief;udk
vkyfudkifonf/ ukrÜPDwpfcku qdkiftoD;oD;odkY c&rf;csOfoD;azsmf&nfbl;rsm;udk a&mif;csonf/ odkYr[kwf
c&rf;csOfoD;azsmf&nf xkwfvkyfaeaom ukrÜPDtm; olESifhtNydKifukrÜPDrsm;rS xkwfvkyfaom
c&rf;csOfoD; azsmf&nfaps;EIef;ESifh ywfoufaom owif;tcsuftvufrsm;udk ay;tyfonfqdkvQif
xdkukrÜPDonf wwd,qifh pufrIvkyfief;udk vkyfonf[krnfygonf/
csnfxm;aom taxmuftyHh (csnfxm;aom taxmuftyHh (csnfxm;aom taxmuftyHh (csnfxm;aom taxmuftyHh (csnfxm;aom taxmuftyHh (Tied Aid)))))
vufcHaom EdkifiHtaejzifh tvSL&SifEdkifiHrS ukefypönf;rsm;ESifh 0efaqmifrIrsm;udk 0,f,l&efom aiGaMu;
rsm;udkoHk;pGJrnf[k uwdu0wfjyKvQif ay;tyfonfh taxmuftyHhudk ac:onf/ taxmuftyHh trsm;
tjym;rSm xdkodkYcsnfaESmifxm;ygonf/ odkY&mwGif ,cktcg pD;yGm;a&;ynm&Sif trsm;tjym;u taxmuf
tyHhudk xdkodkYcsnfaESmifxm;jcif;aMumifh tusdK;r&dS[k jiif;ckefvsuf&dSavonf/
ukefoG,fa&; avQmhayghay;jcif; (ukefoG,fa&; avQmhayghay;jcif; (ukefoG,fa&; avQmhayghay;jcif; (ukefoG,fa&; avQmhayghay;jcif; (ukefoG,fa&; avQmhayghay;jcif; (Trade Liberalisation)))))
oGif;ukefuefYowfrIESifh oGif;ukeftay: pnf;MuyfcGefrsm;uJhodkYaom ukefoG,fa&;twGuf t[efYtwm;
jzpfaeapaomt&mrsm;udk z,f&Sm;jcif;udkac:onf/ 1980jynfhvGefESifh 1990jynfhvGefESpfrsm;wGif
EdkifiHaygif; 150ausmfu wlnDaom oGif;ukefpnf;MuyfrI pHowfrSwfcsufrsmu;udk owfrSwf&efESifh
EdkifiHrsm;tcsif;csif; ukefoG,fa&;twGuf EdkifiHwum oabmwlnDcsufrsm; &&dSvmMu&m wpfurÇmvHk;
wGif ukefoG,fa&;avQmhayghay;rI t&dSefjrifhcJhavonf/ *seDAmNrdKUwGif tajcpdkufaom urÇmhukefoG,fa&;
tzGJUBuD;u ukefoG,fa&;avQmhayghay;jcif;rsm; wdk;yGm;vmatmif tm;xkwfvkyfudkifrIudk OD;aqmifvsuf
&dSayonf/
tvkyfr&dSrI (tvkyfr&dSrI (tvkyfr&dSrI (tvkyfr&dSrI (tvkyfr&dSrI (Underemployment)))))vlwdkYtaejzifh vkyfcsifoavmuf rvkyfEdkifaom tajctaeudk ac:qdkonf/ ydkrdkqif;&Jaom EdkifiHrsm;
wGif vltrsm;tjym;rSm tvkyfvufrJhjzpf&onfxuf tvkyfr&dSjzpfaeonfu ydkrsm;aewwfayonf/
62owif;ESihfpme,fZif;oifwef;? Edk0ifbm 2004
Oyrm - v,form;wpfOD;onf olYv,f,mxJwGif wpfESpfwmvHk; tvkyfvkyfae& onfrsdK;r[kwfbJ
av;? ig;? vom tvkyfvkyf&avonf/ usefonfhtcsdefwGif olYrSm tvkyfvkyfcsifonfhwdkif tvkyf&SmvdkY
r&wwfEdkifay/ NrdKUBuD;rsm;üvnf; tcsdefydkif;om tvkyfvkyfMu&olrsm;rSmvnf; tvkyfr&dSrIudk &ifqdkif
ae&olrsm;jzpfavonf/
tvkyfvufrJhjzpfrI (tvkyfvufrJhjzpfrI (tvkyfvufrJhjzpfrI (tvkyfvufrJhjzpfrI (tvkyfvufrJhjzpfrI (Unemployment)))))tvkyform;tiftm;pk0ifrsm;wGif tvkyfr&dSaom tajctaeudk ac:onf/ pD;yGm;a&;tajctaeu
wdk;wufoifhoavmuf rwdk;wufbJjzpfaeonfhtcg tvkyfvufrJhjzpfrIudk t&if;tjrpfrsm; jzKef;wD;rI
[kyif ydkrdkus,fjyefYpGm ac:qdkavh&dSMuonf/ pufrIEdkifiHrsm;wGif tvkyfvufrJhEIef;xm;u EdkifiHa&;
tajctaeudk ½dkufcwfEdkifavonf/
ukvor*¾uav;rsm;&efyHkaiGtzGJU (,leDquf)
6 xyf? tjynfjynfqdkif&m[dkw,f
330? tvHkvrf;? '*HkNrdKUe,f? &efukefNrdKU/
zkef; - 212086^87^90^91
Ms. Virginia Moncrieff
tjynfjynfqdkif&mowif;ESihfpme,fZif;enf;jy
Mr. Jason Rush
jyefMum;a&;ESihfvlxkqufoG,fa&;t&m&Sd? ,leDquf wkdYrS jyKpkonf/
Edk0ifbmv? 2004