R""timI~ \ 1 "0"'11\ I <.; • 1'1'1 J \ 1;'111 Ii: \ .,,)( 'UIIO - J( I 1'1 I III It' (lJ ),;OSO\O

G.JYKATA I"V 'IITET TI"SE YCTABHlI CY! {

C()NSTITUTIONAL COURT

Prishtine, 10 prill 2013 Nr, ref.:MPM406/13

Mendimi i perbashket mospajtues 1

Gjyqtareve Robert Carolan dhe Almiro Rodrigues

ne

Rastin Nr. K0131/12

Parashtruesi

Dr. Shaip Muja dhe 11 deputete te Kuvendit te Republikes se Kosoves

Vleresimi i kushtetutshmerise se neneve 18, 19, 41 dhe 60 te Ligjit per Shendetesi, Nr. 04/L-125, miratuar nga Kuvendi me 13 dhjetor 2012

Ne kete rast, Parashtruesit pretendojne qe nenet 18, 19, 41 dhe 60 te Ligjit per Shendetesi, nr. 04/L-125, miratuar nga Kuvendi i Republikes se Kosoves me 13 dhjetor 2012, nuk eshte ne perputhje me Kushtetuten e Republikes se Kosoves. Shumica e kesaj Gjykate ka vleresuar qe nenet 18, 19 dhe 60 te ketij Ligji jane ne perputhje me Kushtetuten, por ka vleresuar qe neni 41 nuk eshte ne perputhje me Kushtetuten. Shumica ka gjetur qe neni 41 i ketij Ligji cenon nenin 49 te Kushtetutes. Ky qendrim bazohet ne interpretim te gabueshem te Kushtetutes.

Neni 41 i ligjit te kontestuar percakton se:

1. Profesionisti shiindetiisor i puniisuar nii sektorin publik, me orar tii plotii ose tii pjesshiim tii puniis, nuk ka tii drejtii tii punojii nii institucionet private tii kujdesit shiindetiisor.

2. Eshte rreptesisht e ndaluar qe te referohen paeientet nga institueionet e nivelit dytesor dhe tretesor te kujdesit shendetesor tek institueionet private te kujdesit shendetesor per shkaqe te cilat nuk mund te arsyetohen me argumente mjekesore, pavaresisht nga lista e pritjes.

3. Ndalohet rreptesisht ifaredo shperblimi formal ose joformal, jinaneiar ose i llojit tjeter i profesionistit shendetesor perfshire shperblimin per referimin e qytetarit ose banorit nga sektori publik ne sektorin privat te shendetesise, dhe marredheniet projitabile me industrinefarmaeeutike.

4. Shkelesit e dispozitave te ketij neni do te jene subjekt i denimeve ose veprimeve ligjore te pereaktuara me kete ligj dhe aktin e vec;ante nenligjor te nxjerre nga Ministria.

5. Institueionet publike shendetesore kane te drejte t'i lejojne punetoret e tyre shendetesore te ushtrojne aktivitetet e tyre private shendetesore brenda institueionit publik shendetesor.

6. Aktiviteti privat shendetesor nga paragraji 5 i ketij neni do te implementohet ne baze te nje akti te vec;ante nenligjor qe nxirret nga Ministria.

Edhe pse neni 41 percakton disa kufizime per profesionistet shendetesore qe punojne ne institucion publik, ai ne menyre specifike i lejon profesionistet shendetesore qe te ushtrojne aktivitete private shendetesore ne nje institucion publik.

Neni 41 vendos tri kufizime per profesionistet pub like te shendetesise:

(1) Nese jeni profesionist shendetesor i punesuar ne sektorin publik, nuk lejoheni te punoni ne institucion privat shendetesor;

(2) Nese doni t'i referoni pacientet nga institucioni shendetesor publik i kujdesit dytesor dhe tretesor tek nje institucion shendetesor privat, duhet t'i artikuloni arsyet e bazuara mjekesore per nje referim te tille;

(3) Nuk mund te merrni kompensim financiar per referimin e pacientit tek nje institucion privat shendetesor.

Parashtruesit pohojne se ky nen cenon nenin 49 te Kushtetutes, ne lidhje me te drejten per pune dhe ushtrim te profesionit. Neni 49 percakton se:

"1. E drejta e punes garantohet. 2. Seeili person eshte i lire te zgjedhe profesionin dhe vendin e punes."

Geshtja ne kete Gjykate eshte nese neni 41 i Ligjit privon ndonje qytetar nga e "drejta per pune" apo e drejta "per zgjedhjen e profesionit dhe vendit te punes". Nuk e privon askend nga e drejta per te punuar apo per te zgjedhur lirisht profesionin dhe vendin e punes.

2

Neni 41 nuk e ndalon askend qe eshte i kualifikuar pershtatshmerisht sipas arsimimit, trajnimit dhe testimit qe te sherbeje si profesionist shendetesor, ose ne sektorin publik ose ne ate privat. Ne fakt, ne perputhje me nenin 51 te Kushtetutes, ky ligj permbush mandatin e Kushtetutes qe kujdesi shendetesor rregullohet me ligj. Ligji eben kete duke provuar te ndaloje punesimin e njekohshem ne te dy sektoret, ashtu qe te mos kete as konflikt interesash, e as paraqitje te konfliktit te interesave ne anen e profesionisteve shendetesore, si dhe ashtu qe cilesia e kujdesit shendetesor e ofruar ne sektorin privat dhe ate publik te mund te jete relativisht e njejte.

Secili punedhenes ka te drejte te vendose kufizime ndaj te punesuarve te vet ne kuptimin e asaj se si punetoret kryejne detyrat e veta per punedhenesin, si dhe nese ata mund te kene punesim shtese te njekohshem. Per shembull, zyrtaret publike te policise mund te ndalohen nga ushtrimi i profesionit te zyrtarit privat te sigurise, sepse ato role te njekohshme mund te jene ne konflikt mes vete. Gjyqtaret e kane te ndaluar te angazhohen ne shume lloje tjera te puneve derisa sherbejne si gjyqtare. Ne fakt, vete Kushtetuta i ndalon kandidateve per deputete ne Kuvend te mbajne vende te ndryshme te tjera te punes. Neni 73 percakton se:

"1. Nuk mund te kandidohen dhe as te zgjidhen deputete te Kuvendit, pa hequr dore paraprakisht nga detyra e tyre: (1) gjyqtaret dhe prokuroret; (2) pjesetaret e Forces se Sigurise te Kosoves; (3) pjesetaret e Policise se Kosoves; (4) pjesetaret e Doganave te Kosoves; (5) pjesetaret e Agjencise se Kosoves per Inteligjence; (6) udheheqesit e agjencive te pavarura; (7) perfaqesuesit diplomatike; (8) kryetaret dhe anetaret e Komisionit Qendror te Zgjedhjeve. 2. Nuk mund te kandidohen per deputete personat e privuar nga zotesia juridike per te vepruar, me vendim perjundimtar te gjykates. 3. Kryetaret dhe zyrtaret tjere, te cilet mbajne pergjegjesi ekzekutive ne nivel komune, nuk mund te zgjidhen si deputete te Kuvendit pa hequr dore paraprakisht nga detyra e tyre."

Asnje prej ketyre kufizimeve nuk e privon askend nga e drejta per te punuar ose per te zgjedhur profesionin e tij/saj te punes. Ato thjesht percaktojne disa prej kualifikimeve per kryerjen e punes. Neni 41 thjesht provon te minimizoje ne menyre proporcionale secilin konflikt interesi apo paraqitjen si te tille te nje profesionisti shendetesor qe zgjedh te punoje ne sektorin publik. Ai gjithashtu tenton ta beje me te barabarte cilesine e sherbimeve shendetesore qe ofrohen nga sektori publik dhe ai privat. Gjykata nuk mund ta percaktoje nese nese neni 41 do te permbushe ato synime. Ai funksion eshte pergjegjesi e vetme e deputeteve te Kuvendit qe zgjidhen nga qytetaret e Kosoves. Gjykata Kushtetuese vetem duhet te vendose nese neni 41 cenon nenin 49 te Kushtetutes. Nuk e cenon.

3