man pulim meri long maus bilong - wantok...

21
Namba 2074 Jun 5 - 11, 2014 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Man pulim meri long maus bilong pukpuk Insait: Catholic Reporter Isu 106 June 2014 Insait..P9, P10, P19 na P20... Mark Sakai winim sia bilong Namo Aporo siaman- P2 LNG papagraun i no amamas long sere- moni - P2 Harold Walter Ataembo i sanap wantaim meri bilong em Rhoda na soim sua long han na solda bilong em. Rhoda i tok, em i no wari na sori bikos em i les long givim amamas long satan long em i traim long bagarapim laip bilong en. Poto: Frieda Kana “Em lewa ya, pukpuk mi bai kilim yu!!... HAROLD WALTER ATAEMBO, em i bilong ples Kome, Katuna Senses Divisen long Oro Bay Lokal Level Gavman, insait long Ijivitari Distrik, bilong Oro Provins. Em i wanpela trupela man i laikim tumas meri bilong em na i no save pret. Em i pait wantaim traipela pukpuk bikpela bilong en 1 mita samting, aninit long bilak wara Kome na kisim bek meri bilong em. Pukpuk i bin kisim Rhoda Ataembo long 23 Mas, 2014 long biknait taim tupela i wok long katim wara lusim liklik ples Kome, na i laik go long bikples Kapuna. Long dispela ples em i no gat bris o mota dingi long karim ol man na kago i go i kam. Tupela i bin katim wara long bik- nait bikos, namba 4 pikinini man bi- long tupela Mackdonald, i bin go painim namba wan pikinini man bi- long em, Stephen long nait olsem na tupela i laik go long bikples long tok save olsem dispela boi i no stap wantaim tupela. Liklik ples Kome i stap olsem 30 kilomita longwe long bikpela ples Katuna. Tupela i wokabaut long biknait na i go katim wara long taim bilong haiwara olsem na wara i kam antap olsem 1 na hap mita mak. Tupela i no gat lait na tupela i wokabaut sait, sait na i kataim wara. Rhoda i wokabaut long han sut bilong man bilong em na tupela i go kamap klostu long narapela sait bilong wara nau. Frieda Sila Kana i raitim I go moa long pes 3...

Upload: others

Post on 23-Mar-2020

11 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Man pulim meri long maus bilong - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2014/Wantok_namba_2074.pdf · NOTICE OF ANNUAL GENERAL BUSINESS MEETING Notice is hereby

Namba 2074 Jun 5 - 11, 2014 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol

Man pulim meri longmaus bilong

pukpuk

Insait:CatholicReporterIsu 106 June 2014Insait..P9,P10, P19 na P20...

Mark Sakai winimsia bilong NamoAporo siaman- P2

LNG papagraun i noamamas long sere-moni - P2

Harold Walter Ataembo i sanap wantaim meri bilong em Rhoda na soim sua long han na solda bilong em. Rhoda itok, em i no wari na sori bikos em i les long givim amamas long satan long em i traim long bagarapim laip bilong en. Poto: Frieda Kana

“Em lewa ya, pukpuk mi baikilim yu!!...HAROLD WALTER ATAEMBO,em i bilong ples Kome, KatunaSenses Divisen long Oro BayLokal Level Gavman, insait longIjivitari Distrik, bilong OroProvins.

Em i wanpela trupela man ilaikim tumas meri bilong em na i nosave pret. Em i pait wantaimtraipela pukpuk bikpela bilong en 1mita samting, aninit long bilak waraKome na kisim bek meri bilong em.

Pukpuk i bin kisim RhodaAtaembo long 23 Mas, 2014 longbiknait taim tupela i wok long katimwara lusim liklik ples Kome, na ilaik go long bikples Kapuna. Longdispela ples em i no gat bris o motadingi long karim ol man na kago igo i kam.

Tupela i bin katim wara long bik-

nait bikos, namba 4 pikinini man bi-long tupela Mackdonald, i bin gopainim namba wan pikinini man bi-long em, Stephen long nait olsemna tupela i laik go long bikples longtok save olsem dispela boi i no stapwantaim tupela.

Liklik ples Kome i stap olsem 30kilomita longwe long bikpela plesKatuna. Tupela i wokabaut longbiknait na i go katim wara long taimbilong haiwara olsem na wara ikam antap olsem 1 na hap mitamak. Tupela i no gat lait na tupelai wokabaut sait, sait na i kataimwara. Rhoda i wokabaut long hansut bilong man bilong em na tupelai go kamap klostu long narapelasait bilong wara nau.

Frieda Sila Kanai raitim

I go moa long pes 3...

Page 2: Man pulim meri long maus bilong - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2014/Wantok_namba_2074.pdf · NOTICE OF ANNUAL GENERAL BUSINESS MEETING Notice is hereby

P2 Wantok Jun 5 - 11, 2014 nius

Word Publishing Company LimitedP. O. Box 1982, Boroko, NCD, PNG. Tel: (675) 325 2500 Fax: (675) 325 2579

Email: [email protected]

NOTICE OF ANNUAL GENERAL BUSINESS MEETING

Notice is hereby given that the Annual General Business Meeting of Shareholders of Word Publishing Com-pany Limited will be held at the company office, Top Floor, Section 58 Lot 02, Able Computing Building Com-plex, Waigani Drive, NCD, Papua New Guinea on Friday 13th June 2014, commencing at 9:00am.

ORDINARY BUSINESS

1. Financial Statements

To receive and consider the Financial Statements; and the reports of the Directors and Auditors forthe period ended 31 December 2013.

2. Directors

Election of Directors:

Bishop Francesco Sarego, SVD retires by rotation in accordance with the Company’s Constitution andbeing eligible, offers himself for re-election.

Mr Lawrence Stephens retires by rotation in accordance with the Company’s Constitution and beingeligible, offers himself for re-election.

Fr Joseph Maciolek, SVD retires by rotation in accordance with the Company’s Constitution and beingeligible, offers himself for re-election.

Following is the current list of directors and when their terms end;

Bishop Francesco Sarego, SVD term ends 2014 Rev Bernard Siai term ends 2016 alternate, Mr Uvenama RovaFr Paul Liwun SVD term ends 2016Rev Sommy Setu term ends 2015 Mr Lawrence Stephens term ends 2014 Fr Denny Guka term ends 2015 alternate, Mr Amos Misirait Fr Janusz Skotniczny, SVD term ends 2015 Fr Joseph Maciolek, SVD term ends 2014

3. Appointment of Auditors

Kapi & Clarke Chartered Accounts, the auditors for the past year, being eligible; offer themselves forre-appointment as auditors of the Company.

Any other business of which notice is given.

Dated this 29th Day May 2014

By Order of the Board,

Elizabeth Konga,Company Secretary.

Publisher of The

LNG papagraun i nowanbel long seremoniStanley Nondol i raitim

PAPAGRAUN bilongLNG projek long Hides,Petroleum DivelopmenLiasens (PDL) 1, HidesPDL 7, Angore PDL 8 naJuha PDL 9 i tok ol i nowanbel long LNG sere-moni i kamap long PotMosbi. OL papagraun bilong

Tuguba long Hela provinsi tok ges (Gigira) em ikamap long graun bilongol na komisin i maskamap long ples tumbunawe i gat ges long en longluksave long wanemsamting papagraun igivim long gavman na di-velopa, Exxon Mobil PNGLimited.Mausman na siaman,

Simon Ekanda i tok olpipel bilong Hela i givimges long divelopa na gav-man na komisin i maskamap long Hides longHela bikos wanem samt-ing i stap long graun bi-long tumbuna em i bilongol pipel na i gat tumbunalo na pasin kastam i ban-isim ol risos.Mista Ekanda i tok moa

long 75 pesen bilong LNGi kam long Hela tasolExxon Mobil na gavmantaim tupela i laik salim goaut i no gat lukave longpasin kastom na ol pipelbilong Hela.Mista Ekanda i tok gav-

man na Exxon Mobil i

kam daun tru na i binharim tok bilong papa-graun long taim bilongtoktok wantaim papa-graun long kisim tokoraitlong saining bilong UBSAna LBBSA Forum. Tasoltaim projek i kirap ol ikamapim liklik bung longMosbi na salim ges i goaut na i no gat luksave bi-long papa bilong ges.Mista Ekanda i autim

dispela belwari long olniusmanmeri na i tok moaolsem planti rot gavmanna Exxon Mobil i mekimdispela projek i no stretlong ai bilong ol papa-graun.Em i tok klia long pablik

i go long gavman, ExxonMobil na ol arapela divel-opmen patna na stekoldaolsem ol pipel bilongTuguba ol papa bilongHides PDL1, PDL7, PDL8 na Juah PDL 9 i wasimhan bilong ol long dispelaprojek. “Dispela i makim olsem

mipela i no givim tok oraitlong wanpela man longkisim (laitebp) ges longgraun bilong mipela longges fil eria.” Mista Ekandai tok.“Mipela ol papagraun

bilong Tuguba i no sainimUBSA long Kokopo longMe 2009 na mipela i nosainim LBBSA long De-semba 2009, em i staplong rekot” Simon Ekandai tok.

Mark Sakai winim sia bilong Namo Aporo siamanSakai winim Kapi Nato long 59-0 vot

Stanley Nondol i raitim

PAPUA Niugini IlekotoralKomisin long aste i tokautolsem bisnisman MarkSakai i winim kot bilongstap siaman bilong Namo,wanpela bikpela kampani bi-long papa graun bilong oil,

ges na maining, Aporo LenOna Asosisen, bihain longems tap long kot 4-pela yia.Sauten Hailans Provinsel

Ritening Opisa, Kala Rawali itokaut olsem ilektoral komisinaninit long pawa em i gat itokaut olsem bisnisman ,MarkSakai wantaim tripela arapela

wina bilong Aporo Asosisenbihain long ileksen.Long pepa bilong ileltoral

komisin i soim Mista Sakai ikisim 59 vot na pastaim sia-man John Kapi Nato i kisim 0.Ol narapela opisa em, Ekai

Rai kisim sia bilong kampanisekretari wantaim 59 vot na

Roy Fuso kisim 0. RonnyMutu winim sia bilong Treserawantaim 59 vot na Peter Hanokisim 0 na Donald Wasi kisim59 vote na winim Ema Atokarowantaim 59 vot.Mista Sakai i tok 4-pela yia

ol i stap long kot na ol pap-graun i no kisim ol sevis bilong

Asosisen. Em i tok emlukluk long wok bungwantaim papagraun, gav-man na olpela siamanKapi Nato long givimsevis long ol papagraun.Mista Rawali i givim tok

oda long ileksen long2010 long makim nupelaman long lukautim opisbilong Aposo Asosisen nailektorel komisin i binholim ileksen tripela taimtasol i no bin kamap gutbikos ol opisa bilong Aso-sisen i kisim go long kot.Mista Rawali i tok klia

olsem kot i givim oda emi kisim tok orait long loyabilong em long tokautaninit long lo we i givimpawa long ilektoralkomisin.Mista Sakai i tok John

Kapi Nato bin kisim sia-man long 2007 na i stapolsem 3-pela yia ninitlong konstitusen bilongAsosisen.Ilektoral komisin i bin

holim ileksen bilongmakim nupela wokmanbilong asosisen bihainkot oda tasol i no bin wok

gut na i feil tripela tai.Na long mun Februeri

13 kot i givim oda longholim ileksen gen na ilek-toralkominis o holim ilek-sen na i tokaut long olwina aste.Mista Sakai i tok em i

amamas long kisim wokolsem siaman na bilonggivim sevis long ol papa-graun em i nambawan,tasol em i redi long salen-sim sapos kot i kamapgen long win bilong emolsem siaman.

Mark Sakai

Page 3: Man pulim meri long maus bilong - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2014/Wantok_namba_2074.pdf · NOTICE OF ANNUAL GENERAL BUSINESS MEETING Notice is hereby

Jun 5 - 11, 2014 Wantok P3

6 miien pipel i no rejista olsem sitisen

Stanley Nondol i raitim

MOA long 6 milien pipel bilong Papua Niugini i no re-jista olsem sitisen bilong kantri aninit long lo. Na dis-pela hevi bai kamapim bikpela wari long stretimrejistresen bilong ol sitisen.Minista bilong Nesenel Plening wantaim Dairekta bilong

Nesenel Stetistiks Opis Roko Kolomana na Opis bilongSivil Rejistri i mekim bikpela wok nau long stretim dispelahevi.Infomesen bilong Nesenel Populesen na Hausing Sen-

sus i tokaut olsem populesen bilong kantri i sanap long 7.6milien pipel. Dispela i bungim wantaim sitisen na ol lainhusat i no sitisen bilong kantri tasol ol i stap moa long 6-pela mun long kantri long taim wok bilong kaunim ol longnesenel sensus i bin kamap.Mista Abel i tok 80 pesen bilong PNG populesen i no re-

jista long opis bilong Sivil Rijisteri. Dispela i soim olsemaninit long lo, moa long 1 milien pipel bilong PNG tasol i si-tisen bilong kantri na narapela 6 milien i stap nating olsemol pipel bilong narapela hap.Mista Abel i tok infomesen sistem bilong PNG i no stret

na em i singaut long olgeta sitisen bilong kantri long ol imas wok bung wantaim ol wokman bilong gavman long e-ID program long kisim infomesen bilong ol stret na ol i masrejista long sivil rjisteri opis.Minista Abel i tok Dipatmen bilong Nesenel Plening na

Opis bilong Nesenel Stetistiks Opis bai go long olgeta wodlong kantri na wok wantaim wan wan kaunsil long kisim ol-geta infomesen bilong wan wan manmeri na pikinini. Em i tok bikpela samting em long ol pipel i mas wok bung

wantaim ol wokman bilong e-ID program na givim olgeta in-fomesen.Gavman bilong PNG wantaim ol dona patna long kantri

olsem Aus Aid, US AID, JICA na ol narapela i wok longyusim olpela infomesen bilong 2006.

TENKYU GA-VANA PARKOP:Ol sumatin meribilong CaritasGels Teknikel naSekonderi skul(long fran) na olarapela sumatin(baksait) bilong olarapela TVETskul i amamaslong taim GavanaParkop i bin givi-maut ol sek longDBTI Hal long dis-pela wik. Poto:Nicky Bernard

Man pulim meri longmaus bilong pukpukNa dispela pukpuk i kalap

kam ausait long wara na ikaikai meri long solda bilongrait han bilong em na i pulim igo insait long wara. Dispelapasin pukpuk i mekim i kamapkwiktaim tumas na meri i nosingaut na tu man i no harim olukim. “Mi kirap no gut long harim

pairap bilong wara na mitanim em mi no lukim meri bi-long mi, na mi lukluk gut bikosples i tudak tumas,” em i tok.“Mi lukluk raun na mi kisim

tingting pinis, olsem na misanap isi tasol na lukluk staplong wanem hap bai mi kenlukim wanpela sain. Bihainlong 10-pela minit samting milukim tel bilong pukpuk i kamantap na i paitim meri longaninit long wara olsem 5 mitamoa i go bek long namel bi-long wara,” Harold i tok.“Mi wokabaut isi i go klostu

long dispela hap, na namba tutaim em i apim tel bilong emna i go daun, em mi go insaitlong wara. Mi pasim ai tasollong bihainim dispela tel. Mino pret bikos wanpela kainbelhat i kisim mi.” MistaAtaembo i tok. Mista Ataembo i tok, em i

putim han bilong em, bihainimlong tel na i go antap na i pilimsket bilong meri bilong em.“Mi laik sutim ai bilong em

wantaim pinga bilong mi na mitraim long putim han i goantap long het bilong emtasol, em i longpela tumas nahan bilong mi i sot na skin bi-long em i wel tumas. Mi tingbai mi apim em tu tasol em ibikpela tumas. Olsem na miputim han bilong mi aninit longbel bilong em na bihainim i goantap long nek bilong em. Mi

planim ol pinga bilong mi i goinsait long nek bilong pukpukna em i opim maus bilong em,nau mi pulim meri i kamlongwe na pukpuk i swim i golongwe. Mi karim meri i go beklong nambis olsem 10-pelamita moa. Pukpuk i go na emi kam antap long wara gen nai lukluk long mitupela i stap. “Em i pilim blut bilong meri

na i laik kaikai stret. Mi tu luk-luk bek long em na mi singautlong em olsem, ‘Yu kam longhia bai yu dai. Em meri na yumekim olsem, tasol mi manya bai mi kilim yu.’ Tasolpukpuk ya em i kam yet olsemna mi paitim wara nabautwantaim na em i pret na swimi go longwe. Mi go lusim merilong nambis. Mi tokim em, yustap long hia, yu no nap dai,mi kisim yu bek pinis. Mi ronpainim wanpela diwai longkilim pukpuk na mi ran i godaun long wara. Tasol pukpuki ranawe pinis,” MistaAtaembo i tok.Em i singaut long helpim na

ol lain long ples i kam nakarim meri bilong em i go longetpos long Katuna tasol heltwoka i tok i no nap longhelpim olsem na ol i kisim emi go long Gona Helt Senta. Long 4 kilok long moning

taim, ol nes i pasim sua bilongem long stopim blut na olringim embulens bilong Eng-liken Helt Sevis na em i gokisim tuepla long ples na i golong Popondeta Jeneral haussik. Rhoda Ataembo i bin ai

raun long taim ol man i binkarim em long ples i go olgetalong haus sik. Sapos em i binstap liklik taim moa, bai em idai bikos em i lusim planti blut.

I kam long pes 1

Page 4: Man pulim meri long maus bilong - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2014/Wantok_namba_2074.pdf · NOTICE OF ANNUAL GENERAL BUSINESS MEETING Notice is hereby

P4 Wantok Jun 5 - 11, 2014 nius

US Embeseda i bin raun i go long BuinEleanor Maineke i raitim

Embeseda bilongAmerika long Papua Ni-ugini, Solomon Ailan naVanuatu, Walter North, ibin go raun long Buinlong Saut Bogenvil longpinis bilong las mun. Raun bilong Mista

North long Buin i bin wan-pela gutpela raun tru. Olpolis opisa, distrik edmin-istresen opisa, ol sif bilongples, na ol manmeri i bintok welkam long MistaNorth na deligesen bilongem. Mista North i bin kam

long Buin wantaim meribilong em, Julie North, napolitikel asisten, MelissaCampbell na protokolopisa Philip Kiha. Ekting eksekyutiv

menesa bilong Buin distrikedministresen, JoeMaineke, i bin mekim sot-pela toktok long tokwelkam long Mista North. “Mi bai stap na yu go

bek, wanem samting yulaik helpim mi long en, emi stap long han bilong yu,”Mista Maineke i tok. Mista North i tokim ol

pipel bilong Buin olsemdispela wok pren namellong Amerika na Bogenvili no bilong nau tasol, em ibilong bipo yet long 1943long taim bilong Namba tuWol Woa. Em i tok Bogenvil i bin

helpim Amerika longwinim dispela bikpela paitlong taim bipo, na longdispela as, Amerika i laikhelpim ol pipel bilong Bo-genvil long divelop bihainlong Bogenvil Kraisis ibagarapim planti samtinglong ailan. Long dispela raun bi-

long Mista North, em i bininspektim ol polis man-meri bilong Buin tu. Em i bin raun i go long

Buin Helt Senta na sin-daun na toktok wantaim olwokman meri na sik man-meri long haus sik. Em i

bin go long Kangu nam-bis, las nambis long Bo-genvil ailan we yu kenlukluk i go hapsait longSolomon Ailan. Wanpela sif bilong Buin,

Steven Kopano, husat embipo siaman bilong Teleidistrik pis komiti i bin tok-tok wantaim Mista Northtu. “Em i moa gutpela long

Amerika i helpim Bogenvillong dispela taim olsemBogenvil i bin helpimAmerika long bipo taim bi-long Wol Woa,” MistaKopano i tok.

1: Ol manmeri long Buin itok welkam long WalterNorth wantaim meri bilongem Julie.

2: Walter North i lukim olpolis manmeri bilongBuin.

Buin polis stesin i bungim hevi

Eleanor Maineke i raitim

LONG Sarere namba 24 de bilongMun Me, wanpela hevi i bin kamaplong Buin polis stesin.

Wanpela polis man i bin kisimbagarap long han bilong ol wantokbilong wanpela man ol polis i binarestim. Dispela man i bin kam pairapim

gan long polis stesin, kisim ki longol polis opisa, na opim rum gat narausim ol wantok bilong em husat ibin stap insait. Ol arapela kalabusman i bin ranawe tu.

Bihain long dispela hevi, SautenRijonal Komanda, Senia Sajen,John Pupui, i tok olsem polis stesinbai no inap long harim tok wari bi-long ol manmeri moa, long wanem,ol manmeri i no respektim ol polis. Long Mande 26 Me, Buin Edmin-

istresen i bin singautim wanpela ki-bung bilong ol sif, ol eks-BRA, naol manmeri. Long dispela kibung, ol wantok

bilong dispela polis man husat i binkisim bagarap i bin givim wanpelapetisen long Buin Edministresen. Fr. Joseph Nabuai, memba bi-

long Lule Konstituensi, i tok dispelakain pasin i no gutpela. Em i tok olmanmeri husat i save brukim lo imas stop nau. Em i tok pasin bilong stap insait

long ol grup olsem eks-BRA na re-sisten i stap yet. Em i tok dispelakain pasin bai no inap helpim Buinlong divelop, na kamap gutpelahetkwata bilong Saut Bogenvil. Em i tok ol manmeri bilong Buin i

no bihainim ol toktok we i stap in-

sait long Bogenvil Pis Agrimenolsem rekonsilieisen na weponsdisposel. Fr Nabuai i tok sori long ol polis

long hevi ol i bungim wantaim olpipel bilong Buin. Em i askim ollong stap bek long Buin na lukau-tim lo na oda. Wanpela bikpela samting we ol

sif i tok long dispela kibung, emlong painim ol manmeri husat iholim gan yet, na rausim. Ol lida bilong Buin distrik i kamap

wantaim tripela tingting long lukluklong dispela hevi bilong ol manmerihusat i holim gan yet. • Ol pipol bilong Buin bai holim

wanpela wokabaut (protes).• Sindaun toktok wantaim ol sif,

veteran, COE, na ol lida man-meri bilong Buin.

• Kamapim pablik kibung long olmanmeri i tokaut long tingtingbilong ol.

Ol polis long Buin i go bek nau namekim wok bilong ol bihain long olsif bilong Buin i toktok long ol.

Buin polis stesin long Saut Bogenvil Poto Eleanor Maineke.

Australia i helpim LTIIsaac Liri i raitim

LEGAL Trening Institut (LTI) emwanpela bikpela skul insait longPapua Niugini we i savekamapim planti ol gutpela loyalong kantri, na tu long Pasifikrijon.LTI i givim trening long ol loya

moa long 40 yia nau. Dispela skuli bin stat long 1972 long wanpelabilding arere long olpela Palamenhaus long Daun Taun Pot Mosbi. Taim LTI i bin stat, em i bin gat

6-pela sumatin tasol, na tude, emi gat moa long 131 sumatin. Long las wik Fraide, LTI i bin

amamas long taim bilong opim olnupela fasiliti gavman bilong Aus-tralia i helpim long kamapim.Australia i yusim mani inap

long K2.5 milien long kamapim oldispela nupela fasiliti. Ol dispelafasiliti em wanpela nupela odito-riam, nupela leksa hol, 5-pela nu-pela opis, nupela konprens rum,nupela kompyuta rum, na nupelahaus kuk. Hai Komisina bilong Australia

long Papua Niugini, Mis DeborahStokes, i bin stap long lukim LTI iopim ol dispela nupela fasiliti. Em i tok dispela nupela

kompyuta rum bai mekim isi long

ol sumatin long kisim infomesenol i nidim long mekim wok bilongol, na tu, em bai helpim ol long igat kwaliti long wok bilong ol. “Kwaliti edukesen em bikpela

samting,” Mis Stokes i tok. Australia i sapotim LTI long

bipo yet i kam inap nau, na MisStokes i tok olsem Australia i laiklukim Papua Niugini i kamapim olgutpela loya husat i gat kwalitilong wok bilong ol. Mis Stokes i tok Australia na

Papua Niugini i gat gutpela nastrongpela wok bung long lo najastis sekta, bikos tupela kantri igat wankain demokretik sistem. Mis Stokes; Kwaliti edukesen em bikpela samting.

Page 5: Man pulim meri long maus bilong - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2014/Wantok_namba_2074.pdf · NOTICE OF ANNUAL GENERAL BUSINESS MEETING Notice is hereby

Jun 5 - 11, 2014 Wantok P5nius

Teknikel edukesen em i bikpela samting NAU i gat planti nupela infra-straksa divelopmen projek insaitlong kantri olsem na Papua Ni-ugini i nidim planti manmerihusat i kwalifai long mekim olteknikel wok. Na long kamapimol kain manmeri olsem, yuminidim planti teknikel skul olsemAustralia Pasifik Teknikel Kolis(APTC). Long namba 13 greduesen sere-

moni bilong APTC long las wik, HaiKomisina bilong Australia longPapua Niugini, Mis DeborahStokes i tokim sumatin, papamama, na ol tisa olsem em i ama-mas long lukim planti manmeri bi-long Papua Niugini i kisim teknikelsave. Taim APTC i bin stat long 1997,

moa long 1,300 manmeri i greduetpinis na i wok long ol kampani in-sait long kantri, na tu long ovasis.

Ol manmeri husat i greduet longAPTC i no kwalifai long wok longPapua Niugini tasol, ol i ken painimwok long Australia, na tu long olarapela Pasifik Ailan kantri.Mis Stokes i tokim ol dispela

sumatin husat i greduet olsemPapua Niugini, Australia na PasifikRijon i nidim ol bikos ol bai mekimbikpela wok long helpim kantri naPasifik Rijon long divelop. Em i tok i tru olsem Papua Niug-

ini gat ol netural risos i stap, tasolPapua Niugini i nidim ol manmerihusat i gat teknikel save long wokwantaim ol dispela netural risos. Hastings Deering long Pot

Mosbi, na Coral Sea Hotels i binkisim tok amamas i kam long MisStokes long wok pren ol i gat wan-taim APTC. Wok pren bilong dispela tupela

kampani wantaim APTC i save

lukim planti sumatin i painim wokwantaim dispela tupela kampanitaim ol i pinisim skul. APTC bai gat tupela nupela fasil-

iti tu long klostu taim. Dispela tu-pela fasiliti em Torisim na HospitalitiFasiliti na Nesenel Otomotiv Tren-ing Senta. Wok konstraksen ikamap yet long dispela tupela nu-pela fasiliti. Dispela tupela nupela fasiliti i

soim tu gutpela wok pren namellong APTC na Pot Mosbi TeknikelKolis. Tupela kolis i save wok bung

long planti taim na serim ol risos igo i kam. Olgeta dispela wok we i kamap

long bipo na i kamap long nau ikam aninit long gutpela wok bungbilong Australia na Papua Niuginilong givim trening i go long plantimanmeri.

Hai Komisina bilong Australia long Papua Niugini, Deborah Stokes, i toktoklong namba 13 greduesen seremoni bilong APTC.

Stetu bilong Mama Maria long ples HaisiEleanor Maineke i raitim

Mama Kwin bilong Peace, HaisiKatolik Misin, i stap long Siwai Dis-trik long Saut Bogenvil. Insait long Siwai Distrik, i gat tu-

pela Katolik Peris tasol, Monoitu naHaisi. Long yia 1962, wanpela Pater bi-

long Amerika, long taun Boston ibin kirapim Haisi Katolik Misin. Komyuniti skul tu i kirap long dis-

pela taim. Long 1960 ol sumatin bilong

Murua na Sininai i save kam skullong Haisi, ol i save wokabautlongwe tru long go kisim save, nasampela i save slip long skul bikosples bilong ol i stap longwe.

Gavana bilong Otonomos Rijonov Bogenvil, Joe Lera, i bin skullong Haisi Komyuniti Skul taim emi bin liklik mangi. Haisi Komyuniti skul i gat nem

long givim save i go long plantimanmeri husat i gat ol bikpela wokna i givim sevis long Bogenvil naPapua Niugini. Bihain taim Murua na Sininnai i

kirapim skul bilong ol yet, eduke-sen long dispela eria i bin kamap isiliklik long ol pipel. Haisi Katolik Misin i bin stap

olsem ke-senta long taim bilongBogenvil Kraisis. Long yia 1994, Mama Kwin Bi-

long Peace i bin kisim bagaraplong katres long han bilong wan-

pela soldia bilong PNGDF. Dispelabagarap long Mama Kwin bilongPeace i bin stap inap long Epril 11,2014, taim guria i bin brukim em ol-geta. Nau lek bilong em tasol i sanap

strong yet long groto bilong emlong fran bilong Haisi Katolik Misin.

1: Stetu bilong Mama Maria long Haisi Katolik Misin, Siwai, Saut Bogenvil. Ka-tres i bin sutim statu long taim bilong Bogenvil kraisis.

2: Guria long dispela yia i bin rausim het bilong stetu.

INDEPENDENT CONSUMER & COMPETITION COMMISSION PUBLIC NOTICE

Independent Consumer & Competition Commission (ICCC) em wanpela gavman ejensi we i gat raitlong go pas long kamapim fi bilong ol Pablik Moto Kar (PMV) insait long kantri long ol rurel na ebeneria. Dispela Komisen i save go pas tu long kamapim ol fi bilong ol taxi. Komisen i laik toksave long jenerel pablik na ol PMV na taxi opereta long ol eben na rurel eria olsemKomisen i kamap wantaim nupela draft ripot bilong PMV na taxi riviu. Komisen i kamap wantaim fainel ripot bihain long ol i kisim sampela infomesen long draft ripot. Olinfomesen long draft ripot i no bin stap gut tumas, na dispela i bin givim hat taim tru long Komisenlong glasim na kamap wantaim fainel ripot. Long ol tingting na toktok bilong Komisen, ol i bin skelim olsem planti samting we ol i toktok long eni no stap insait long draft ripot. Dispela ol samting we i no stap insait long draft ripot i daunim standedbilong ol PMV na taxi sevis, na dispela i mekim hat long Komisen long kamap wantaim ol gutpela fiwe olgeta pablik i ken benefit long en. Komisen i luksave tu olsem wantaim nogat gutpela draft ripot, nogat gutpela kompetisen bai kamaplong PMV na taxi indastri. Bikos long dispela, Komisen i kamap wantaim wanpela arapela draft ripotgen (Re-Isu Draft Ripot) long kisim planti moa gutpela tingting, na gutpela ripot we olgeta i ken ben-efit long en. Komisen i luksave long ol hevi we kantri i bungim long PMV na taxi indastri tude, na Komisen i laikwok bung wantaim olgeta stekholda long lukim olsem indastri i kamap gutDispela taimtebol i soim ol ivents we Komisen bai mekim long dispela taim:

Kopi bilong Re-Isu Draft Ripot i stap long ICCC websait, na yu ken kisim tu long ICCC hetkuata longPot Mosbi, na long ol rijonal opis long Goroka, Lae na Kokopo. Long kisim moa infomesen, yu ken kontektim Jimmy Yareba o Bonny Riowa long 325 2144 o longemail [email protected] o [email protected].

Tok orait i kam longMr Elastus GeroroEkting CEO

RELEASE OF RE-ISSUED DRAFT REPORT ON PMV & TAXI REVIEW

Ivents Taimfrem Rilis bilong Re-Isu Draft Ripot 21st Me, 2014Sabmisen i go long Re-Isu Draft Ripot 27th Me, 2014 Rilis bilong Fainel Ripot 31st Julai, 2014

Page 6: Man pulim meri long maus bilong - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2014/Wantok_namba_2074.pdf · NOTICE OF ANNUAL GENERAL BUSINESS MEETING Notice is hereby

niusP6 Wantok Jun 5 - 11, 2014

Ol wok redi long tupelaNu Briten Haiwe bris

Veronica Hatutasi i raitim

SAPOS olgeta wok redi i gogut, ol pipel bilong Wes NuBriten bai gat tupela nupelana strngpela bris abrusimnamel bilong neks yia, 2015.Dispela i bihain long Japan

International CooperationAgency (JICA) i bin sainim olminit bilong Diskasen longredim sevei long projek bilongbildim ol bris long Aum naKapiura Wara long Nu BritenHaiwe, wantaim Dipatmenbilog Woks (DoW) long Mosbilong las wik Fraide. Tupelabris i stap long Wes Nu BritenProvins sait.Hetman bilong JICA long

PNG, Shigeru Sugiyama, i tokol bin wokim sevei wantaim

gren mani we gavman bilongJapan i givim bihainim askimbilong Gren Aid projek longwokim bris log Aum naKapiura Bris long Nu BritenHaiwe. Em i tok gavman bilong

Japan i no wokim komitmenyet long putim mani bilongwokim dispela tupela bris.Tasol em i tok taim ol lain

enjinia bilong em i go long pleswe projek bai kamap long enlong wokim disain na plen, olbai skelim tu kos bilong projek.Yoshikazu Taniguchi bilong

JICA i tok sevei bai kisim wan-pela mun na pinis long munJulai long dispela yia.Em i tok mekim ol wok redi,

disain wok na draf bai pinislong mun Janueri neks yia.

Mista Taniguchi i tok woklong Aum Bris i karamapim 50mita na Kapiura Bris ikaramapim 116 mita. Wok long tupela bris bai kos

samting olsem K50 milien, nabai kam long Japan Gren AidProgrem. Ol enjinia na plena bilong

Chodai Kampani Limited longJapan bai wokim tupela bris.Dispela em kampani i bin

wokim ol 15 bris long Atono-mas Rijeon bilong Bogenvil tu-pela yia i go pinis.4-pela enjinia na seveiya we

Tonegawa Yasunori i go paslong en i bin stap tu long sain-ing seremoni wantaim DoW,na ol bai go long Wes NuBriten provins long mekim olwok redi, glasim na skelim bi-long projek.

WANBEL NA PUTIM HAN WANTAIM: (L-R: Seketeri bilong Works, David Wereh, Reichert Jonathan Thandaem Fes Asisten Seketeri long Foren Aid Divisen na Tonegawa Yasunori em Rot Enjinia wantaim Plening naKodinesen Divisen, JICA i amamas long wok bung wantaim long Nu Briten Haiwe bris i putim han wantaimbihain ol i sainim agrimen long DoW opis las Fraide. Poto: Veronica Hatutasi

Ox & Palm drowim meja dro wina bilong Stet ov Orijin

Iru i wina bilong Ox &Palm Stet ov Orijin promosenCAIN Iru i bin winim Ox & Palm meja o bikpela dro long Stet ov Orijin promosen resisi bin ran long kantri insait long 6-pela wik.Ol bin wokim dro long las wik Tunde na prais we Mista Iru i winim em 40 insis SamsungLED TV. Sales na Maketing Dipatmen i tok i go log moa long 100 pipel i bin stap insaitlong promosen long 6-pela wik. Olgeta wik i bin gat wanpela wina.Poto i soim Pro-mosens Kodineta bilong Hugo Canning kampani, Janell Manihia i lukluk i stap taimpolisman, Konstebol Samuel Aipu i kisim risit long winman.Poto: Midia Partners

Bilong wanem na mi bai lusim mani bilong mi longpelataim insait long Supa? (tenkyu long Leon bilong Nu Ailan na Jeffrey bilong Pangia long dispela askim)I gat tupela bikpela as tingting long putim mani bilong yu long Nambawan Supa na larim i staplongpela taim.

(1) Namba 1 as tingting em sapos yu lusim mani bilong yu insait long akaun bilong yulong sampela taim, bai yu kisim win mani antap long mama mani bilong nan a tu baiyu kisim narapela win man gen antap long ol mani mak bilong win mani yu kisimpinis.

Tok piksa olsem, sapos yu putim K100 wantaim 8 pesen win mani yu bai kisim K8long olgeta yia.

Tasol, sapos yu lusim mani bilong yu insait long akaun yu bai kisim 8 pesen winmani long namba wan yia na 8 pesen moa long narapela yia bihain.

Em bikos long wan wan yia yu kisim win mani gen antap long mak bilong win manibilong yu.

Long tok piksa antap yu kisim 8 pesen antap long K100 long namba 1 yia tasol longnamba 2 yia yu kisim 8 pesen antap long K108, em K100 mama mani bilong yuwantaim K8 winmani bilong namba 1 yia. Sampela taim ol i kolim dispela kain pasin long ‘magic compounding’.

Em i no magic, nogat, em i matematik tasol!

Long soim yu wanem kain bikpela senis bai kamap sapos yu lusim mani bilong yuinsait long akaun na skelim wantaim pasin bilong yusim win mani bilong yu olgetayia, lukim dispela piksa aninit.

Retpela lain i soim hamas mani yu bai kisim sapos yu putim K100 na em i kamapim8 pesen long wan wan yia inap long 40 yia. Em i winim K1000!

Tasol, sapos yu save yusim win mani bilong yu long olgeta yia, yu bai kisim K340.(blupela lain)

(2) Namba 2 as tingting em i bikos Nambawan Supa i save kisim bikpela profit mani iwinim wanpela benk akaun.

Trupela stori em i olsem, long 10 pela yia nau, Nambawan i winim samting olsem15 pesen win mani.

Sapos yu kisim moa win mani longpela taim, bai yu gat moa mani taim yu pinis longwok.

Sapos yu lukim dispela piksa aninit em i soim hamas mani yu bai gat bihain long 20yia sapos mani bilong yu i stap na i go bikpela wantaim 5 pesen, 10 pesen na 15pesen win mani.

Lukim hamas mani yu bai gat sapos yu kisim 15 pesen long olgeta yia olsem Nam-bawan Supa.

Page 7: Man pulim meri long maus bilong - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2014/Wantok_namba_2074.pdf · NOTICE OF ANNUAL GENERAL BUSINESS MEETING Notice is hereby

merinius Jun 5 - 11, 2014 Wantok P7

Ol Galp Provins merikisim trening long bisnis

Isaac Liri i raitim

LONG sampela wik i gopinis Smol Bisnis Divelop-men Kopresen (SBDC) i binranim wanpela trening wok-sop long Kerema taun longgivim moa skul long ol ed-ministresen wokman merilong Galp Provins.

Namel long ol 17 manmerihusat i bin kisim trening longdispela woksop, foapela em olmeri.Dispela foapela meri em

Elsie Uriah na Martha Popaubilong DAL, Elizabeth Tu-osaho bilong Fisheries, naArie Ainu bilong Komes.

Dispela foapela meri i ama-mas tru long SBDC na GalpProvinsal Edministresen longdispela kain trening woksop. Ol i tok dispela kain woksop

bai helpim ol long wok bilongol, na tu, helpim provins longdivelopim kapasiti bilong bis-nis.

(L-R) Elsie Uriah, Martha Popau, Elizabeth Tuosaho na Arie Ainu i amamas wantaim pepabilong ol. Intenesenel Leba Ogenaisesen (ILO) i gat luksave long dispela bisnis pepa ol ikisim.

WPBI baistrongim olmeri longBogenvil

LONG las mun, Embeseda bi-long Amerika long Papua Niug-ini, Solomon Ailan na Vanuatu,Water North, i bin go pas longwanpela Wimens Pis Bilding In-isitiv (WPBI) Program longOtonomos Rijon ov Bogenvil. Ogenaisesen i bin helpim long

lukim olsem dispela WPBI pro-gram i kamap gut em Counter-part International. Ol representivbilong dispela ogenaisesen baistap long Pot Mosbi long dispelawik long lukim olsem program ikamap gut. Long Fonde long dispela wik,

wanpela kibung bai kamap webai lukim ol representiv bilongCounterpart International i tok-tok long gutpela bilong dispelaprogram. Mani long sapotim WPBI i

save kam long U.S Agency forInternational Development(USAID). Astingting bilong WPBI em

long strongim ol meri na givimtrening long ol long kamap olmeri husat i ken kamapim gut-pela divelopmen long ples.WPBI bai helpim ol meri tu

long wok strong long kamapimbel isi long Bogenvil.

Yakam Kelo i raitim

MOROBE ProvinsalSaplai naTendas Bod(PSTB) i slip antap yetlong ol kontrak pepa bi-long karimaut ol wokprojek insait long Mo-robe provins.Memba bilong Bulolo

na Deputi Oposisen lidaSam Basil i tokaut longfes buk olsem ol kontrakprojek bilong Bulolo ilek-toret i stap yet na wetimPSTB long stretim ol dis-pela pepa bai ol ken givi-maut kontrak na ol wokken go het insait longilektoret.Mista Basil i tok sam-

pela bikpela projek bi-long Bulolo distrik we olmakim pinis olsem rot golong Biaru na Garainaeria, ol bris, ol egrikalsaprojek na arapela moa istap long opis bilongPSTB olsem na ol i masstretim bai kontrak i kengo aut na ol kampaniken statim wok.Mista Basil i tok ol dis-

pela projek i gat taim weol i makim pinis long sta-

tim na dispela kain isi isibilong PSTB bai no inapkamapim ol projek bi-hainim taim ol i makim.

Wantok i kisim toksave olsem olgeta lidabilong Morobe provinswantaim ol gavmanopisa bilong edministre-sen i stap long Boanalong bikpela miting bi-long bus kibung long dis-pela wik. Olsem na no gat man i

stap long bekim toktok omekim tok klia long dis-pela toktok bilongmemba bilong Bulolo nawanem as PSTB i woklong holim yet ol kontrakpepa stap.PSTB em opis bilong

Gavman we i stap longkisim olgeta projek ripotbilong Gavman na olmemba na putim autlong tenda bai ol kon-trakta na kampani kenaplai long winim na ki-rapim wok.Long dispela wik Ne-

senel Gavman i tokautlong bikpela rot projekbilong Nadzab na Laehaiwe we Minista bilong

Woks Francis Awesa istap long Lae na opim.Dispela em wanpela

bikpela rot projek tru weol kolim dabol lein rot otupela kar bai ron saitsait i go i kam.Dispela projek i bin

kisim longpela taim longGavman i kamapim weplanti toktok egens naripot bilong mani na kon-trak i no bin kamap gutinap nau.Mista Awesa i tok

Nadzab Lae haiwe embikpela samting bikosem bai kirapim tru ol bis-nis na divelopmen insaitlong Lae siti na Morobeprovins we planti man-meri bai i gat wok naplanti lain bai mekimmani long ol wok na kainkain bisnis projek bilongol.Em i tok nau LNG ges

projek i kamap pinis namoa mani bai kam insaitlong kantri olsem naNadzab Lae haiwe ibikpela samting longlukim mani i kam na ki-rapim ples na ol pipel tui ken painim mani.

Ol projek wetimyet PTSB

Gavman bai wokimnupela haus lotu

Nau long dispela las de we ol sistem bilong wol wok long sek-sek na i wok long pundaun bikos ol i no wokim antap long strong-pela ston long ol bai i sanap strong long taim bikpela Guria i kam.Sistem bilong politik, ikonomik sistem, sosol sistem na ol sistembilong lotu i wok long pundaun.Olsem na Cyrus king bilong Persia i givim oda long ol i mas

wokim gut gen haus lotu bilong God Bikpela insait longJerusalem we ol birua i bin kukim pinis. Tasol gavman bai baimolgeta samting long wokim gen dispela haus lotu. Yumi bai gatbikpela wok we i nidim traipela mani long mekim haus holi bilongGod, em ol pipel bilong God tasol. Gavman bilong PNG i mas save long wanem kain taim yumi

stap long en, na em i mas stretim ol wok bilong em long bihainimdispela ol senis i stap. Long em i mas bihainim visen bilongheven long wok wantaim ol pipel bilong God olsem ol wokman nawokmeri bilong God long redim yangpela meri bilong marit wan-taim Jisas Krais long taim em i kam bek.Sapos yumi stadi long buk bilong Esra, bai yumi kisim sam-

pela klia tingting long wanem samting Bikpela i toktok long gav-man, ol pris na ol pipel long graun bai mekim. Ritim long Esra6:3-4. Ol samting bilong ol mani man bai i go long ol stretpela lain

husat i lotu long God long ol i ken helpim ol lain i stap rabis nalong helpim long kirapim kingdom bilong God. “Sapos God i laikim sampela manmeri, orait em i save givim

gutpela save na tingting long ol na mekim ol i amams. Tasolsapos God i no laikim sampela, orait em i save mekim ol i hatwoklong bungim planti samting bilong givim long ol manmeri God ilaikim. (Saveman 2:26) “Tasol ol mani samting Tair i kisim, em bai i no inap hipim i stap

bilong em yet. Nogat. Bai ol i kamap samting bilong Bikpela yet.Na ol manmeri bilong Bikpela bai i kisim olgeta dispela samtingTair i bin bungim, na bai ol i gat planti kaikai tru bilong kaikai, nabai ol i gat ol naispela naispela klos bilong putim.”(Aisaia 23:18) “Na tu ol i mas kisim olgeta samting ol i bin wokim long gol na

silva bilong mekim wok bilong lotu long haus bilong God, nakarim i go bek long Jeruslem na putim long nupela haus bilongGod. Bipo King Nebukatnesar i bin kisim ol dispela samting longJerusalem na karim i go long Babilon, tasol nau olgeta i mas i gobek.” (Esra 6:5)Ol wok ministri bilong las de i mas kisim 10 pesen bilong ne-

senel baset long mekim wok bilong kingdom bilong God. PNGem i Kristen kantri bikos em i wanbel na sainim pinis kavanenlong stap aninit long God bilong Israel. Ritim as bilong tok longbuk Esra 6:8-9.Nupela sios na gavman i mas wok wantaim long pinisim ol

pasin bikhet wantaim pawa bilong gutnius bilong Krais. Em i wan-pela pawa tasol we bai senisim laip bilong ol pipel. Rom 1:16 itok, “Mi no save sem long autim gutnius, long wanem strong bi-long God i stap long gutnius, em strong bilong kisim bek olgetaman i bilip, ol Juda pastaim, na ol manmeri bilong ol arapela laintu.” Mi bilip olsem yumi kamap long taim bilong kaikai i mau pinis

em long 2015, na bai yumi ken amamas long dring susu bilongkau na kaikai swit hani taim ol lida bilong yumi i wok bung wan-taim long pasin bilong God.

Yut, Meri na Famili

Pastor Barbara Lunge

Page 8: Man pulim meri long maus bilong - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2014/Wantok_namba_2074.pdf · NOTICE OF ANNUAL GENERAL BUSINESS MEETING Notice is hereby

P8 Wantok Jun 5 - 11, 2014 siosnius

Sen Peter Chanel peris i selebret… hatwok i karim kaikai

Veronica Hatutasi i raitim

“SAKRIFAIS, wokbung nastrongpela tingting long inapimdriman bilong yupela, maski yu-pela i gat ol narapela wok komit-men, i karim kaikai tude,”Asbisop John Ribat bilong PotMosbi Katolik Asdaiosis i tok.Asbisop Ribat i tok olsem long

misa lotu i bin kamap long las wikSarere long opim nupela haus lotubilong Sen Peter Chanel peris,Erima long NCD.Moa long 500 Katolik bilong peris

na ol narapela peris insait longNCD i bin bung wantaim 18 pater,8-pela diken na ol rilijes long misalotu, kaikia na kalsa selebresen ibin kamap long amamasin dispelabikpela de.“Tude hatwok bilong yupela i

karim kaikai, na yupela i gat risen oas bilong selebret na amamas natok tenkyu long God long en. Yu-pela i bin laik skruim haus lotu i gobikpela na i ken pulapim moa pipelinsait long beten na givim biknem igo long Bikpela. Bilip bilong yupelalong Bikpela i strongim yupela longwok bung wantaim olsem komyunitilong inapim driman bilong yupela.

Em i bikpela wok tasol yupela iwokim sakrifais long givim na pin-isim wok, maski yupela i gat ol skulfi na ol narapela komitmen. Gutpelawok bung wantaim bilong perispris, peris kaunsil, ol akitek, kon-trakta na bilda na komyuniti i lukimwok i pinis na selebresen i kamaptude,” Asbisop Ribat i tok.

Asbisop Ribat i tokim kongrige-sen, “Yumi mas lukim dispela siosbilding i olsem haus bilong yumi,haus holi God i stap long en, nalong wankain taim, yumi olgeta tu iwan wan haus holi bilong God.”Em i tok Bikpela i laikim bai yumi

kam long sios olsem famili long prena selebret. Na em i tok moa olsemyumi mas putim God long nameltaim yumi stap wantaim na sele-bret.Asbisop Ribat i strongim kon-

grigsen olsem long taim yumi warina yumi laik stap isi na yumibungim hevi na pen, yumi painimwanpela ples yumi ken painim belisi na Bikpela em long haus lotu.Asbisop Ribat i bin luksave na

tok tenkyu tu long Kwaia Ministri nakwaia grup we nek bilong ol i binkam gut tru long dispela de.Sen Peter’s kongrikesen na

komyuniti i bin redi gut stret na 4-pela rijon olsem Sauten, Momase,Hailans na Niugini Ailans i bin stapinsait long liteji bilong lotu long statbilong lotu prosesio, taim bilong ofana lotu pinis prosesio. Ol i bin putimol tumbuna bilas na samsam danisna presim Bikpela long givimtenkyu long bikpela samting i binkamap long peris na sios bilong ol.Peris pris, Pater Macianus Bei,

Peris Kaunsil Siaman Paul Miamel,man i makim akitek na bilda na olarapela i bin mekim ol toktok longtaim bilong selebresen.Bihain long lotu, selebresen i bin

go het wantaim kaikai na ol tum-buna na kala kala tumbuna bilas,singsing na samsam ol wan wanrijon i putim kamap.Mak bilong mani ol i spendim

long stretim na skruim sios i gobikpela, i moa long K500,000. Olbilipmanmeri bilong peris i bin statlong bungim mani long 2008 na Tu-rangu Konstraksen kampani imekim wok insait long 6-pela mun.Kampani SVS i bin givim bikpela

sapot taim em i givim K550,000helpim mani.Bai i gat moa ripot na piksa neks

wik.

GO PAS: Goilala grup i makim Sauten Rijon long stat bilong lotu prosesio bilongol pater na Asbisop John Ribat i go insait long nupela haus lotu bilong Sen PeterChanel, Erima.

KI: Asbisop John Ribat i pre long nupela haus lotu na ki pastaim em i givim kii go long peris pris long opim dua na statim lotu.

INSAIT: Hap bilong kongrigesen insait long nupela haus lotu i gat moa spes long inaplong moa long 500 pipel.

KWAIA: Peris kwaia i bin kam gut tru taim nek bilong ol i pairap long amamas, selebretna presim Bikpela long lotu. Ol Poto: Veronica Hatutasi

Page 9: Man pulim meri long maus bilong - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2014/Wantok_namba_2074.pdf · NOTICE OF ANNUAL GENERAL BUSINESS MEETING Notice is hereby

P12 Wantok Jun 5 - 11, 2014 abcpasifiknius

Christmas Ailan asailamsika i protesOL i putim samting olsem 70 asailam sika long

Christmas Ailan ditensen senta i go long haisekyuriti banis eria bihainim ol ripot long ol bikpelapait long wiken.Ol i rausim ol man diteni na ol spesel sekyuriti i

putim ol long wanpela hap ol i kolim long “RetpelaBlok.”Seneta bilong Greens Pati, Sarah Hanson-

Young i tok ol lain i wok insait long senta i wari stretlong ol samting i kamap we ol i ripotim olsem sam-pela asailam sika i kisim bikpela bagarap long olhevi long senta na sampela ol i stap nau long haussik.Long ol ripot, ol i holim ol protes we i kamapim ol

bagarap long makim 100 de taim asailam sikaReza Berati bilong Iran i bin dai long Manus Ailanditensen senta long stat bilong dispela yia.Wanpela man i lukim ol samting i kamap long

Manus ditensen senta i tok wanpela wokmanbilong Salvesen Ami i bin paitim dai Berati. Salvesen Ami i tok em bai helpim long ol wok

painim long dispela samting.

Nupela dijitel alaiens bilongkisim moa Pasifik meri longICT wok INFOMESEN na Komyunikesen Teknoloji (ICT) i

bikpela samting long ol nupela bisnis insait longPasifik.Tasol ol man i pulap long dispela eria, maski ol

meri i wok long yusim ol kompyuta, smat fon naintanet long wankain mak wantaim ol man.ICT speselis bilong Sekreteriet bilong ol nupela

ICT4W Digital Alliance, SalanietaTamanikaiwaimaro, i toktok long dispela samtinginsait long wanpela bung lons ol bin holim longYunivesiti ov Saut Pasifik long Fiji las wik.Ol bin holim dispela woksop olsem hap wokkempen bilong ol long grisim moa yangpela merilong kisim ol wok we i gat ol nupela teknoloji longenMs Tamanikaiwaimaro i tok ol meri na ol yang-pela gel insait long ICT event i bin selebretim bungbilong ol ICT meri wantaim bikpela tingting bilongskruim moa toktok long ol narapela meri, nakamapim ol wok bung bilong helpim wanpela nara-pela. Ol sumatin long yuniversiti na sekenderi skul ibin gat sans long ol harim ol toktok i kam long ollain i gat save long ol wok bisnis na tu, long olyangpela lain husat i stap pinis long ol dispela woki kam long ol yunivesit insait long Fiji.

Nauru saspendim MP nastopim tupela long PalamenOL i saspendim wanpela Oposisen memba longpalamen bilong Nauru long toktok wantaim ol niusripota bilong Australia na nau, em i sutim tok long

Australia long stap isi bikos long intres bilong emlong ditensen senta long hap (Nauru).Nauru Palamen i bin rausim Roland Kun na

narapela tupela memba, Kieren Kek na MathewBatsiua inap ol i tok sori long bagarapim gutpelanem na piksa bilong kantri (Nauru).Dispela tripela man i bin tok agensim disisen

bilong Nauru gavman long rausim Sief Jastisbilong Nauru, Geoffrey Eames husat i wanpelasitisen Australia, na wanpela mejistret bilong kantritasol, Peter Law, bilong Australia tu.Mista Kun i tok tripela bai no inap tok sori, tasol

ol i laikim spika long kisim stretpela ligel etvaislong saspensen.Em i askim intenesenel komyuniti long strongim

Nauru long bihainim gutpela gavanens, na tu, em ino amamas long Pasifik Ailan Forum i no mekimwanpela toktok long dispela samting.Mista Kun i tok Australia i no mekim wanpela

toktok, nogut Nauru i no amamas, na dispela i nogutpela long asailam sika senta bilong Australia istap long Nauru.Mista Kum na famili bilong em i stap long Nu

Silan nau bihain long gavman i rausim meri bilongem long wok na tu, visa bilong em. Meri bilongMista Kunem i bilong Australia.Nauru ditensen senta i gat 1,200 asailam sika.

Long dispela wik, ol i stretim ol pepa bilong nambawan grup bilong ol asailam sika na glasim ol saposol i refuji tru tru. Ol i painim olsem 13-pela i trupelarefuji na ol i larim ol i go stap long komyuniti. Ol irijektim 7-pela.

Famili kilim pikinini meribikos ol no laikim em imaritOL hauslain i kilim wanpela yangpela meri

Pakistan bikos em i go agensim ol na marit.Polis i tok Farzana Bibi i gat 30 krismas i bin dai

taim ol hauslain bilong em i sutim em wantaim olstik na brik. Polis i tok papa bilong em tasol i givim em yet i

go long han bilong polis, taim ol brata na boiprenbilong em i fri yet i stap.Ol ripot i tok planti handret yangpela meri na ol

pikinini meri long Pakistan i save dai long hanbilong ol famili memba long olgeta yia, tasol ol i nosave ripotim planti moa yet.Ol papamama bilong Farzana i tok man i bin stil-

im em, tasol em i bin tokim polis olsem em yet i laikmaritim em, na tupela i bin poroman long sampelayia.Ol famili memba i bin kilim dai Farzana taim em

i kamap long kothaus long keis bilong em.Ol i bin pulim em na paitim em, tasol man bilong

em i ronawe. Ol famili memba i ronawe tu, tasolpapa i no ronawe na em i givim ripot i go long polis.Long sampela hap bilong Pakistan, kastom

bilong ol em famili mas givim tok orait long husatman pikinini meri i laik maritim.

0l poto nius

Wanpela balus i kisim ol asailam sika i kam long Manus Ailan ditensen senta. Poto: ABC

WOKBUNG LONG STRONGIM KALSA: Dairekta bilong Nesenel BrotkastingKoporesen (NBC), Memafu Kapera wantaim bosman bilong Nesenel KalserelKomisin (NCC), Dokta Jacob Simet i sainim agrimen long redio stesen bilong NBCbai kamap olsem ol opisel stesen long brotkastim Melanisen Kalserel Ats festivalbai kamap long tupela wik long PNG. Festival bai stat long Jun 28 na pinis longJulai 11. Ol Melanisen kantri olsem Solomon Ailan, Vanuatu, Fiji, PNG, Timor Lestena Nu Kaledonia bai stap insait long dispela festival bai kamap long Mosbi na olsatalait provins olsem Milen Be, Is Nu Briten, Isten Hailans na Is Sepik. Poto: NickyBernard.

KLAIMET SENIS HEVI: Sohano Ailan long Atonomas Rijon bilong Bogenvil i woklong bungim bikpela bagarap long hevi bilong klaimet senis. Dispela piksa i soimlong ples klia solwara i go insait na karamapim graun pinis. Ol diwai i sanap longsolwara na klostu solwara i karim ol sampela haus arere long nambis.

HAIWE ROT MAKET: Dispela poto bilong ripota Isaac Liri i soim sampela ples lainlong Hiritano namel long Kairuku na Galp Provins i sindaun na maket i stap.

Page 10: Man pulim meri long maus bilong - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2014/Wantok_namba_2074.pdf · NOTICE OF ANNUAL GENERAL BUSINESS MEETING Notice is hereby

Jun 5 - 11, 2014 Wantok P13komentri

Published at Able Building

Complex, Sec 58 Lot 02,

Waigani Drive.

Websait: www.wantokniuspepa.comPe bilong wanpela yia, 52 niuspepa

KOMENTRI

Acting EditorVeronica Hatutasi

Taim bilong painim narapelawara na pawa saplai

Klostu 40 yia nau bihain long in-dependens, Papua Niugini i statlong pilim pen bilong ol lapunmasin bilong kamapim wara nalektrik pawa saplai. Ol bikpelasiti olsem Mosbi na Lae naMadang em sampela bilong ol.Lae na Madang i orait nau tasolnamba wan siti bilong PNG,Mosbi, i kisim bikpela taim stret.Las wik PNG Pawa i stat longputim pablik tok save long olpipel long siti i mas was gutlong wara na pawa. Ol i tokimpipel long no ken westim warana pawa. As bilong dispela wari nau em

bikos Mosbi i gat wanpela plestasol we siti i save kisim wara napawa saplai long en. Dispela hapem Sirinumu Dam i stap long olmaunten bilong Sogeri. Gavmanbilong Australia i bin kirapim dis-pela ples bilong karim wara napawa saplai i kam long Mosbi sitina sampela ples long Sentralprovins. Ol dispela wok i binkamap long 1960 samting na tudeol masin i lapun na long taim bi-long san, wara long Sirinumu i draii go daun na i givim bikpela salenslong PNG Pawa na Eda Ranu longkisim wara na pawa saplai.Dispela hevi bilong Mosbi em i

wanpela gutpela skul yumi masluksave long en nau na painim olrot bilong stretim. Tude siti i grobikpela tru na i gat moa manmerina moa bikpela haus na bisnis ikamap we i nidim moa wara. Makbilong wara na pawa em siti iyusim tude i winim mak bilong1960. Na sapos gavman i tok trulong mekim Mosbi i kamap nam-bawan siti long Pasifik, orait mo-beta ol i mas hariap long stretimdispela hevi bilong wara na pawanau.Mosbi i no stap long ples wesan

na bai yumi hatwok long painimwara. I gat ol bikpela wara olsemBrown River, Laloki, Goldie,

Vanapa na ol arapela i stap klostu.Long taim yu flai long balus na luk-luk i go daun bai yu lukim ol raun-

wara i pulap na rannating i goaut longsolwara.Ating nau i taim

bilong ol ensinia imekim wok paini-maut long rot bilongbanisim ol dispelawara na kamapimhaidro pawa nawara saplai bilongsiti. Dispela baiwanpela invesmenbilong gutpela sin-daun bilong ol pipelbilong siti long nauyet na long ol yia ikam bihain. Yumipilim pen nau nasapos i no gat gut-pela plen bilongstopim dispela pen,bai bikpela hevimoa i kamap longbihain taim.Bai i gat bikpela

askim tu long husattru bai mekim dis-pela wok. Gavmano wanpela praivetkampani? Yumisave olsem Gav-man i gat programbilong PablikPraivet Patnasip.Sapos em i tok tru,orait nau i taim bi-long gavman i sin-gautim ol praivetkampani bilongPapua Niugini yetlong mekim wokpainimaut long stre-tim dispela hevi bi-long wara na pawa.Givim wok i go long

ol long painimaut na mekim wokbilong kirapim namba tu pawa na

wara saplai sistem i kam long siti.Sirinumu na Rouna i mekimbikpela wok tru inap planti yia nauna i mas gat helpim. Papua Ni-uguini i gat planti ol savemanmeribilong wok ensinia i stap. Nau emi taim bilong salensim ol longyusim dispela save bilong ol longsevim kantri na kamapim gutpelasindaun bilong taim bihain.Long ol arapela hap bilong

kantri, i planti ples i stap longtudak yet. Ol i no gat pawa na gut-plela pablik wara saplai. Ol i staplong strong bilong ol yet. Tasol i gat sampela ples husat i

laki long gat ol gutpela lida husat iluksave long hevi bilong pipel nakamapim wok long stretim hevi.Wanpela gutpela eksampel emilektoret bilong Wau/Bulolo. Las wik, memba bilong ol Sam

Basil i opim haidro pawa saplailong ples Mapos. Tru, dispela em iliklik komyuniti tasol bai i gatbikpela impek stret long laip bilongol pipel. Ol skul na arapela man-meri i gat sans long lukim gutpelasenis. Memba i yusim skel mani bilong

divelopim ilektoret bilong em longkamapim dispela projek. Em iwanpela gutpela eksampel ol ara-pela lida i ken lukim na bihainimlong ilektoret bilong ol sapos i gatwara bilong mekim dispela wok.Klostu foti yia nau na i mas gat

senis i kamap. I gat inap saveman-meri i stap. Gavman i mas opim aina luksave na putim mani tu i goinsait long kirapim gutpela wara nailektrik pawa saplai long Papua Ni-ugini. Mekim olsem bai i gat mining

long hap tok ya, Papua Niugini emmi ya!

LNG mas sevim kantriLNG ges projek bai pulim manimak olsem K10 bilien i kam in-sait long kantri long olgeta yia,Minista bilong Fainens PatrickPruaitch i tokaut long dispelawik. Dispela em i bikpela pro-jek tru we inap kamapimbikpela mani i kam long kanti,na apim strong bilong mani(kina) na bisnis.Dispela K10 bilien mak i

klostu long baset bilong PapuaNiugini we nesenel gavman isave brukim na skelim longbaset long olgeta yia. Na dis-pela mani mak i savekaramapim olgeta sevis naprojek na ol bikpela progrembilong kantri long olgeta yia.Long dispela as, planti sevisdipatmen na ol projek i savesot long mani. Na ol i singautlong gavman i mas apim basetbilong ol i go antap liklik bai oli ken kamapim gut na pinisimgut ol wok bilong ol.Kain olsem Polis Dipatmen

bai singaut long gavman iapim baset bilong ol bikos hevibilong lo na oda em i bikpelatru, na mani i sot long salim olpolis manmeri i go kam long

karimaut o stretim ol haus slipna ol nupela kar bilong polisfos.Em wankain singaut long ol

arapela sevis na program,tasol mani i save sot long dis-pela mak we gavman i savebrukim na skelim baset longen olgeta yia.Gutpela nius nau i olsem

LNG ges bai kamapim moalong K10 bilien long olgeta yiawe i ken apim baset bilongkantri i go antap long olgetayia.Ating bai gavman inap ske-

lim na brukim gut baset bilongstrongim ol sevis olsemedukesen, helt, lo na oda, stre-tim ol rot, bris, ples balus, opimdua long ol wok didiman na lik-lik bisnis na planti arapelamoa. Nau em i gutpela niuslong LNG ges bai kamapimgutpela mani we gavman i kenskelim long inapim ol sevis na

projek insait long ol ples nadistrik long kantri.Yumi harim pastaim olsem

no gut ol win mani i kam longLNG ges bai go bek longbekim ol bikpela dinau nesenelgavman i bin kisim pinis longK6 bilien mak. Gutpela long gavman i mas

tokaut klia long dispela K10bilien bai go insait long wanemkain wok tru long strongim nakirapim kantri bilong yumi.Prais bilong ol kaikai na ol

samting long stua i antaptumas na mak bilong mani(kina) i no strong long baim olkago i kam long ovasis. Ol bis-nis i apim prais long ol kago nasevis bikos ol i baim bikpelamani long ovasis we kina i nostrong skelim wantaim longovasis dola. Em sampela bikpela hevi

moabeta gavman i as tokautklia sapos LNG ges mani baikam insait long stretim strongbilong kina na daunim prais bi-long ol kaikai, kago na sevislong stua na ol bisnis.Sapos mani bilong LNG ges

i tasim tru bel na tingting bilong

ol pipel bilong Papua Niugini,bai yumi ken tok stret olsemLNG ges mani i bilong PNG.Na em bai karim kantri go gutlong bihain taim.Planti tok salens na egens i

kamap long pablik na ol bik-man, na sampela bikpela opislong pasin dispela gavman bi-long Praim Minista PeterO’Neill i kamapim. Tasol sam-pela taim, sapos yumi putimhan long poket na sanap luk-luk tasol, bai ol gutpela sansna kaikai bai abrusim yumi.Wanem hatpela rot na pasingavman i mekim long strongimLNG projek na ol dinau emkisim long mekim win mani emsampela hatpela disisen gav-man i salim skin long mekim.Samting i gat pen na tuhat bi-long em, tasol olgeta asua igat rot bilong stretim na kisimgutpela rot na ran long en.Wanbel tru i stap long LNG

ges i kamap na go pinis longwol maket. Na yumi amamaslong lukim dispela kaikai bi-long em bai kam bek long ki-rapim na strongim kantri bilongyumi Papua Niugini.

Wara..! Wara..!ohh plis, hamas

deis mi nowaswas..

Jada 014

Page 11: Man pulim meri long maus bilong - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2014/Wantok_namba_2074.pdf · NOTICE OF ANNUAL GENERAL BUSINESS MEETING Notice is hereby

FONDE JUN 5, 2014

4:30 AM G AUSTRALIAN NETWORK5:00 AM G JOYCE MEYER 7080-45:30 AM G EMTV NEWS REPLAY6:30 AM G TODAY09:00 AM G Classroom Broadcast9:00am Grade 6 Mathematics9:50am Grade 6 Science10:40am Grade 7 Mathematics11:20am Grade 7 Science1:00pm Grade 8 Mathematics1:50pm Grade 8 Science2:30pm DEPI Program3:30 PM G KIDS KONA5:30 PM G LOVE PATROL SEASON 6 –6:00 PM G EMTV NATIONAL NEWS7:00 PM G RAIT MUSIK EP#2138:00 PM G RESOURCE PNG Ep#19

9:00 PM G SOKA XTRA EP#189:10 PM G GAME ON EP#49:30 PM PG ELITE MUSIC ZONE EP#2014/1810:00 PM PG NRL FOOTY SHOW 11:30 PM G NEWS REPLAY………followed by the Australia Network

FRAIDE JUN 6, 2014

4:00 AM G AUSTRALIA NETWORK5:00 AM G JOYCE MEYER 7080-55:30 AM G EMTV NEWS REPLAY6:30 AM G TODAY9:00 AM G Classroom Broadcast9:00am Grade 6 Mathematics9:50am Grade 6 Science10:40am Grade 7 Mathematics11:20am Grade 7 Science1:00pm Grade 8 Mathematics

1:50pm Grade 8 Science2:30pm DEPI Program3:30PM G KIDS KONA5:30 PM G SKIPPY – Chicken5:55 PM G CRIME STOPPERS6:00 PM G EMTV NATIONAL NEWS7:00 PM G IN MORESBY TONIGHT – 7:30 PM G 2014 NRL – ROUND 12

PANTHERS vs. EELS “LIVE”9:30 PM G TRANS TASMAN RUGBY LEAGUE

– TEST MATCH REPEAT…AUSTRALIA vs. NEW ZEALAND11:30 PM G EMTV NEWS REPLAY………followed by the Australia Network00:30 AM G IPL 2014 MATCH #58

2ND QUALIFIER “LIVE”

SARARE JUN 7, 2014

4:30 AM G AUSTRALIA NETWORK

6:00 AM G EMTV NEWS REPLAY7:00 AM G IN HIS STEPS EP#217:30 AM G AUSTRALIA NETWORK8:00 AM G YOGA CITY – Re-run Ep#128:30 AM G AMAZING SPIES– EP#21/269:00 AM G ESCAPE FROM SCORPION IS9:30 AM G ULTIMATE GUINNESS WORLD 10:00 AM G LOVE PATROL S6 – EP#1 Rpt.10:30 AM G SKIPPY- Chicken Rpt.11:00 AM G AUSTRALIA NETWORK2:30 PM G QRL INTRUST CUP – ROUND 144:30 PM G TBA5:30 PM G OLSEM WANEM EP#206:00 PM G EMTV NATIONAL NEWS6:30 PM G 2014 NRL – ROUND 12

ROOSTERS vs. RAIDERS8:30 PM G 2014 NRL – ROUND 12

COWBOYS vs. STORM10:30 PM G EMTV NEWS REPLAY………followed by the Australia Network

SANDE JUN 8, 2014

3:30 AM G AUSTRALIA NETWORK

6:30 AM G EMTV NEWS REPLAY

7:00 AM G HILLSONG

7:30 AM G AUSTRALIA NETWORK

8:00 AM G YOGA CITY EP#13/13 – Re-run

8:30 AM G BUSINESS PNG YR.3 EP#18

9:00 AM G TOTALLY SPIES EP#12 – RE-RUN

9:30 AM G OLSEM WANEM EP#20– RPT

10:00 AM G RESOURCE PNG EP#19 – Rpt

11:00 AM G LOVE BITES WITH JOEY 15/26

11:30 AM G THE CHEF & HIS BETTER HALF –

12:00 PM G AUSTRALIA NETWORK

2:00 PM G 2014 NRL – ROUND 12WARRIORS vs. KNIGHTS

De - Mande – Fraide6am – 10am – Sankamap show – Host: Kas.T6:00am – Major Nius Bulletin6:15am – Komiuniti Notis Bod6:25am – Taim Bifo – wanpela singsing b’long bifo. 6:30am – Nius Hetlains 6:45am – Bonde gritins7:00am – Major Nius Bulletin – YUMIFM Nius Senta7:05am – YU TOK – komiuniti awenes program7:15am – WAN 4 DA ROAD – Hit Prediction

– niupela singsing 7:30am – Tok Pilai – stori b’long putim smail long nus pes.8:00am – Major Nius Bulletin – YUMIFM Nius Senta8:05am – YU TOK – komiuniti awenes program8:15am – “Papa Heni Fuka Show”.9:00am – Nius Bulletin – YUMIFM Nius Senta9:15am – Luksave long Komiuniti (Redio Pilai) Fraidei

Tasol9:30am – Final aua cruz10am – 3pm – Monin Trek na Belo Pack

– Host: Mummy DASH10:00am - Major Nius Bulletin – YUMIFM Nius Senta10:05am – YU TOK – komiuniti awenes program10:15am – Kona b’long yu. 10:45am – YUMI PAINIM WOK Segment11:00am – Nius – YUMIFM Nius Senta11:05am – YU TOK – komiuniti awenes program11:10am – Lukautim yu yet - Helt toktok 11:30am – Nius Hetlains b’long Belo Taim

- Laik b’long yu – Niupela singsing previu12:00pm – Major Nius Bulletin – YUMIFM Nius Senta12:05pm – YU TOK – komiuniti awenes program12:10pm – BELO Pack – Belo taim rekwes na dedikesen 12:15pm – Komiuniti Notis Bod 12:20pm – BELO Pack – Belo taim rekwes na dedikesen 1:00pm – Nius – YUMIFM Nius Senta1:05pm – YU TOK – komiuniti awenes program1:10pm – BELO Pack - Belo taim rekwes na dedikasen

2:00pm – Major Nius Bulletin – YUMIFM Nius 2:05pm – YU TOK – komiuniti awenes program2:45pm – YUMI PAINIM WOK Segment3pm – 7pm – Avinun Draiv Taim – Host: Vaviessie3:00pm – Nius – YUMIFM Nius Senta3:05pm – YU TOK – komiuniti awenes program3:10pm – Avinun cruz4:00pm – NIUS - YUMIFM Senta4:05pm – YU TOK – komiuniti awenes program4:10pm – FOAPELA KAM GUD LONG 4 – foapelasingsing4:30pm – Nius Hetlains4:45pm – YUMI PANIM WOK Segment5:00pm – Major Nius Hetlains – YUMIFM Nius Senta5:05pm – YU TOK – komiuniti awenes program5:10pm – 6:00pm – KULCHA Musik (1 hr) skelim lokalmusik 6pm – 7pm – NAIT BEAT – Host: Vaviessie6:00pm – MAJOR NIUS BULLETIN

– YUMIFM NIUS Senta6:05pm – YU TOK – komiuniti awenes program

6:10pm – 7:00pm Mon kamap sho6:45pm – Komiuniti Notis Bod7:00pm – 9:00pm – COCA COLA GARAMUT

– Host: Angra Kennedy7:00pm - Nius – YUMIFM NIUS SENTA7:05pm – YU TOK – komiuniti awenes program9:00pm – 00am - Nait Beat – Isi Cruz long nait00am – 6am – BRUKIM TULAIT SHOW – Host: TuluvanVitz/Talaigu Sopi/Bata Rat00:00 – Early Monin Taim Cruz ( ol lain brukim tulait shift)- Miusik / Request / Tok pilai- Kipim Kampani long ol nait shift.Wikens – Sarere6am – 10:00am – Wiken Sanrais Host: Talaigu Sopie7am – 9am – Sarere Monin Cruz9am – 11am - Monin Treks11am – 1pm - National Weekly Hit Parade – Host:Kasty - 1st aua NWHP12:00pm NIUS – YUMIFM Nius Senta12pm – 1pm - 2nd aua NWHP

Sarere belo cruz – Host: Tuluvan Vitz1pm – 2pm – Sarere Belo Taim Dedikesen2:00pm NIUS – YUMIFM Nius Senta2pm – 6pm - Sarere Avinun Cruz6:00pm NIUS – YUMIFM Nius Senta6pm – 00:00am - Nait beat7pm – 9pm - Coca Cola Garamut9pm – 00:00am - Nait cruz00:00am – 6am - Brukim Tulait ShowWiken - Sandei6am – 10am – Wiken Sanrais / Sandei Monin

wokabaut Muisik 10am – 12noon – Monin Treks12noon NIUS – YUMIFM Nius Senta12 – 2pm – Sandei Belo Taim Music2:00pm NIUS – YUMIFM Nius Senta2pm – 6pm – Sandei Avinun Draiv Music6pm - Nius – YUMIFM Nius Senta6pm – 8pm – GOSPEL REKWES AUA8pm – 00:00am - Late Nait Cruz – Poroman Aua00:00am – 6am - Brukim Tulait ShowProgram Director – YUMIFM – Kasty

EMTV Television Guide

6AM Stesen Op - Nius Hetlain - Musik na ol intaviu 6.30AM Nius na Karent Afes 7AM Stesen Pas 7PM Stesen Op7.01PM Ol Hetlain na Progrem Priviu7.15PM Spots7.30PM Nius na Karen Afeas8PM Helt8.15PM Musik8.30PM NIUS8.40PM Spots Riplei8.55PM Musik9PM Stesen Pas

TUNDE - Moning - Nait6AM Stesen Op - Nius Hetlain - Musik na ol intaviu 6.30AM Nius na Karent Afes 7AM Stesen Pas 7PM Stesen Op7.01PM Ol Hetlain na Progrem Priviu7.15PM Musik na Chit-Chat7.30PM Nius na Karen Afeas8PM Mama Graun8.15PM Musik/Spots8.30PM NIUS8.40PM Helt Riplei8.55PM Musik9PM Stesen Pas

TRINDE - Moning - Nait6AM Stesen Op - Nius Hetlain - Musik na ol intaviu 6.30AM Nius na Karent Afes 7AM Stesen Pas 7PM Stesen Op7.01PM Ol Hetlain na Progrem Priviu7.15PM Musik na Chit-Chat7.30PM Nius na Karen Afeas8PM Focus8.15PM Musik/Spots8.30PM NIUS8.40PM Mama Graun Riplei8.55PM Musik9PM Stesen Pas

FONDE - Moning - Nait6AM Stesen Op - Nius Hetlain - Musik na ol intaviu 6.30AM Nius na Karent Afes 7AM Stesen Pas 7PM Stesen Op7.01PM Ol Hetlain na Progrem Priviu7.15PM Musik na Chit-Chat7.30PM Nius na Karen Afeas8PM Youth8.15PM Musik/Spots8.30PM NIUS8.40PM Focus Riplei8.55PM Musik9PM Stesen Pas

FRAIDE - Moning - Nait6AM Stesen Op - Nius Hetlain - Musik na ol intaviu 6.30AM Nius na Karent Afes 7AM Stesen Pas 7PM Stesen Op7.01PM Ol Hetlain na Progrem Priviu7.15PM Musik na Chit-Chat7.30PM Nius na Karen Afeas8PM Wantok8.15PM Musik8.30PM NIUS8.40PM Youth Riplei8.55PM Musik9PM Stesen Pas

SARERE - Nait 7PM Stesen op - Ol Nius Hetlain/Progrem Priviu 7.05PM Musik na Chit Chat 7.30PM Nius 7.40PM Wantok 8PM Lokal Ben 8.30PM Nius 8.40PM Musik/Chit Chat 9PM Stesen Pas

SANDE - Nait 7PM Stesen op - Ol Nius Hetlain/Progrem Priviu 7.05PM Musik na Chit Chat 7.30PM Nius 7.40PM Femili Blong Serah (Redio Plei) 8PM Lukluk Bek Long Wik 8.30PM Nius 8.40PM Musik/Chit Chat 9PM Stesen Pas

RADIO AUSTRALIA TOK PISIN PROGRAMHARIM LONG: 101.9 FM

P16 Wantok Jun 5 - 11, 2014 entatenmenProgram bilong Wanwan De

Raun wantaim Wantok kru ...

MUSIK em i wanpelapawaful samting longlaip bilong ol manmeri

bilong graun. Dispela em haptok bilong biknem musik manAllan Kedea. Planti bilongyumi i save long Allan olsemAK47.Long amamasim Australia wik

hia long Papua Niugini long laswik, Australia Hai Komisen i binkisim tupela musik manmeri ikam long Papua Niugini long gopas long wanpela woksop wan-taim ol yut long ples Vabukorilong Sentral Provins. Ol dispela musik lain bilong Au-

tralia em Hiphop singa Jade naMC Phrase husat i save mekimrap musik. Ol sampela musik lain bilong

Papua Niugini i bin wok bungwantaim dispela tupela musik lainbilong Australia long serim savena spirit bilong musik wantaim olyangpela manmeri long Vabukori. Ol dispela PNG musik lain em

AK47, Samantha Clarke, MosesTau, na memba bilong SimpleLife, Terence Mahuru. Arapela nem bilong Terence

em Native, na em i save mekimrap musik long tok pisin na tokMotu. Olgeta dispela musik lain i bin

stori long ol ekspiriens bilong ollong musik, na toktok long gut-pela bilong musik long wol. AK47i tok musik indastri i no

bikpela tumas long Papua Niug-ini, na planti musik manmeri longPapua Niugini i no save yusimmusik olsem namba wan wok bi-

long ol.“Tasol sapos yu wanpela musik

man o meri husat i gat drimanlong kamap strong, yu kenmekim long ol arapela hap longwol,” AK47 i tok.Tasol wanpela samting we

musik i ken mekim long laip bi-long ol manmeri em long bungimol pipel long ol komyuniti, nahelpim ol yangpela long stap gutolsem gutpela sitisen.Long dispela musik woksop

long Vabukori, ol manmeri i binamamas tru na serim ol tingtingbilong ol i go i kam long musik.Ol yangpela bilong Vabukori i

tok ol i lainim planti samting longol dispela musik lain bilong Aus-tralia na Papua Niugini, na ol dis-

pela musik lain i tok ol i lainimplanti gutpela samting tu. Dispela musik woksop em i

soim tu gutpela wok pren namellong Australia na Papua Niugini.

Hiphop singa bilong Australia,Jade, i tok dispela woksop em iwanpela gutpela ekspiriens webilong em, na em i no inap longlustingting.

Serim spirit bilong musik Isaac Liri i raitim

AK47 i toktok long ol yangpelalong gutpela bilong musik.

(L-R) Singa Samantha Clarke, AK47, Hiphop singa Jade, na manbilong mekim rap musik, MC Phrase.

Page 12: Man pulim meri long maus bilong - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2014/Wantok_namba_2074.pdf · NOTICE OF ANNUAL GENERAL BUSINESS MEETING Notice is hereby

Akros1 Kes krop2 Kaikai bilong kau8 Dokta boi9 PNGDF10 Binatang11 Lukluk wansait13 Moning taim14 Raskol16 Ples bilong Kwin

Elizabeth17 Wankain olsem 1318 Kamap bikpela20 Mun21 Bilong samap22 Memba bilong

Rigo24 Nem bilong meri25 Mani bilong potnait

27 Lotu de30 Nogat gras32 Nem bilong man33 Spitbot34 Ilektoret long

Hailans

Daun1 Toyota na Nissan em tupela kain

2 Haus slip3 Kes krop4 I no pas5 Ples long Sandaun6 Ilektoret long Sentral7 Namba bilong mobail fon

12 Sakrifais tebol14 Sapot bilong kanu

15 Nem bilongmeri19 Kirap nogut23 Op26 Nambis longMosbi28 Mani masin29 Pilai samting bi

long pikinini30 Bilong opim dua31 Begin

4:00 PM G 2014 NRL – ROUND 12BRONCOS vs. SEA EAGLES

6:00 PM G EMTV NATIONAL NEWS

6:30 PM G PACIFIC WAY SEASON 9 – EP#2

7:00 PM G TOK PIKSA - EP#2014/23

7:30 PM G 60 MINUTES

8:30 PM MA MOVIE – BLINDNESS11:30 PM G HILLSONG – Rpt 00:00 AM G NEWS REPLAY………followed by the Australia Network00:30 AM G IPL 2014 MATCH #60

GRAND FINAL “LIVE”

MANDE JUN 2, 2014

4:00 AM G AUSTRALIA NETWORK5:00 AM G JOYCE MEYER 1080-15:30 AM G EMTV NEWS REPLAY

6:00 AM G TODAY9:00 AM G Classroom Broadcast9:00am Grade 6 Mathematics9:50am Grade 6 Science10:40am Grade 7 Mathematics11:20am Grade 7 Science1:00pm Grade 8 Mathematics1:50pm Grade 8 Science2:30pm DEPI Program3:30PM G KIDS KONA5:30 PM G AMAZING SPIES – EP#21/265:55 PM G CRIME STOPPERS6:00 PM G EMTV NATIONAL NEWS7:00 PM G NRL ROUND 11

SHARKS vs. RABBITOHS “LIVE”9:00 PM G COCA-COLA SPORTS SCENE EP 9:30 PM G THE VOICE AUSTRALIA S3 –11:00 PM G EMTV NEWS REPLAY………followed by the Australia Network

TUNDE JUN 3, 2014

5:00 AM JOYCE MEYER 1080-25:30 AM G NATIONAL EMTV NEWS REPLAY6:30 AM G TODAY9:00 AM G Classroom Broadcast9:00am Grade 6 Mathematics9:50am Grade 6 Science10:40am Grade 7 Mathematics11:20am Grade 7 Science1:00pm Grade 8 Mathematics1:50pm Grade 8 Science2:30pm DEPI Program3:30 PM G KIDS KONA5:30 PM G ESCAPE FROM SCORPION IS. S2 6:00 PM G EMTV NATIONAL NEWS7:00 PM G HAUS & HOME Ep#158:00 PM G BUSINESS PNG YR.3 – 8:30 PM PG MERLIN SEASON 3 – EP#5/13 –9:30 PM G EMTV NEWS REPLAY

………followed by the Australia Network00:00 AM G IPL 2014 MATCH #57

1st QUALIFIER MATCH

TRINDE JUN 4, 2014

5:00 AM G JOYCE MEYER 1080-35:30 AM G EMTV NEWS REPLAY6:30 AM G TODAY9:00 AM G Classroom Broadcast9:00am Grade 6 Mathematics9:50am Grade 6 Science10:40am Grade 7 Mathematics11:20am Grade 7 Science1:00pm Grade 8 Mathematics1:50pm Grade 8 Science2:30pm DEPI Program3:30PM G KIDS KONA5:30 PM G ULTIMATE GUINNESS WORLD 6:00 PM G EMTV NATIONAL NEWS

7:00 PM G OUR PORT MORESBY EP#317:30 PM G STATE OF ORIGIN - 2014

QUEENSLAND vs. NEW SOUTH WALES “LIVE”

10:00 PM G TOK PIKSA Ep#22– Repeat…..10:30 PM PGDALLAS S2 EP#6/16 – BLAME

GAME11:30 PM G NEWS REPLAY….………followed by the Australia Network

00:30 AM G IPL 2014 MATCH #58ELIMINATOR MATCH ‘LIVE’

EMTV Television Guide

Jun 5 - 11, 2014 Wantok P17komik

Ol Progrem na Kilok iken senis oltaim...

BIABIA

KANAGE

TORO

KROSWOD

SUDOKU

Ansa bilong las wik Sudoku # 47

Ansa bilong Sudoku # 48 neks isu

Ansa bilong laswik kroswod, isu# 2073

Page 13: Man pulim meri long maus bilong - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2014/Wantok_namba_2074.pdf · NOTICE OF ANNUAL GENERAL BUSINESS MEETING Notice is hereby

"I come from the stua"WANPELA moning Kanage i gobaim tinpislong stua na wokabaut i kam bekna bungim wanpela waitman longrot. Waitman i kirap na tokmoning long Kanage. Waitman yaaskim Kanage, "Where did youcome from?" Kanage i bekim, "Icome from the stua". Waitmanaskim gen, "What did you dothere?" Stail Kanage bekim,"To bought a tinpis". Waitmanaskim gen, "What are you goingto do with that tinpis?" Kanagebekim las wan, "Jas to eat an-gens the rais!"

LTKavieng

Husat i papa?WANPELA meri Yauro i go staplong Australia i go na kam beklong ples bilong em. Taim em ikam bek long ples, em i gat bel.Em nau ol bik man long ples ibung na sindaun toktok longpainim aut husat i givim em bel.Taim ol bikman i askim meri yah,em i no toktok. Long wanemmeri yah i no save long tok plesna tok pisin, em save long tokinglis tasol. Ol i askim i go nogatna Kanage i kirap na askim meriya olsem, "Who bel yu?" Taim olbikman i harim Kanage i tokolsem, ol i holim pasim bel bilongol na sindaun i stap. Mekim nameri Yauro ya sem pipia stret.

Gwen ToroksMADANG.

Yu laki man yaKANAGE tokim liklik pikinini bi-long em long go baim mutrus bi-long em na pikinini tok em i les.Em nau Kanage belhat na kirappaitim em. Meri bilong Kanageharim pikinini krai na em i sikstikam ausait long haus na askimKanage. "Kela bun bun, yu pitimnating pikinini long wanem?"Kanage kirap na tokim meri bi-long em olsem. "Mama yu nokenaskim mi dispela kwesten, samt-ing mi wok hat na dispelapikinini kamap, olsem na saposem i bikhet, mi gat olgeta raitlong paitim na skulim em." Emnau meri bilong em kros na kiraptokim em. "Dispela wok bilongwok hat na kamapim ol pikininiyu save tumas. Tasol long wok-abaut i go na baim mutrus yupilim skin les." Meri bilong em itok olsem na mekim Kanage ibelhat na kros nogut tru, na ikirap tokim meri bilong em."Gutpela tru na yu kam maritimmi, na yu stap gut olsem na yuhambak. Ating sapos papa antapi no wokim mi, bai yu painim mani go nogat na bai yu go poro-

manim wanpela dok man nakarim dispela yau pas pikinini oli save kolim hapkas dok na sip-sip.

Friedson KipasBULOLO, LAE.

‘Luk’ long basKANAGE i raun long Kimbe tauni go na mani pinis long pasin bi-long salim wasa long longnabaut. Apinun nau, na Kanagekalap long las bas stret “WAN-BEL NAPE” na em i ron i goolsem long Buvussi. Bas i lusimMai rotbruk i go antap nau,boskru i kolektim bas fe long olpasindia. Boskru kisim bas felong ol pasindia i go na kamaplong Kanage nau, Em sikirapimhet bilong em tasol na tok isilong boskru “Mi Luk”. Boskru ino harim gut na em i askim Kan-age, yu toktok strong na miharim, Kanage i no westim em ikirap tokimboskru stret, planti taim misave baim bas bilong yu. Sorinau yu Wanbel Nape long mi nami “Lukim Bus” boskru em paulolgeta. Em i laik lap o em i laikhatim Kanage. Em kirap tokimKanage ol man i save luk longpilai kas tasol. Nau yu stat longlainim ol man long luk,long bas bai no long taim ol mani stat long luk long ol sip nabalus wantaim. Ol pasindia iharim olsem na olgeta i lap.

Brenden KiloKimbe

Dia Laiplain

Mi raun wantaim wanpelamarit man na mi laikimhelpim long wari mi gat

long dispela samting.MI painimaut olsem man mi

raun wantaim i gat meri. Na mi nobilip long lav bilong ol man husati marit pinis.Tasol mi gat bikpela laik long

em na mi laikim bai mitupela iserim laip wantaim.Yu ting olsemwanem? Em orait long mi raunwantaim man ya o mi tokim emlong lusim mi.

Confused

Dia Pren,Yu gat bikpela laik pasin long

wanpela man husat i marit pinislong meri we i gat wankain pilingolsem yu.Mipela i luksave long ol man-

meri husat i save painim isi longgat laik pasin long narapela nalong ol manmeri i save painim hattru long lusim ol.

Mipelai laikim olsem yu mas lukluk longdispela na skelim gut pastaim,nogut yu gat bel we yu no laikimpikinini long en sapos em i truolsem dispela man em i stap paswantaim meri na famili bilong em.Yu mas save olsem sapos yu

gat wanpela pikinini i nogat papa,bai yu bungim bikpela hevi saposyu nogat gutpela wok na hauslong lukautim pikinini bilong yu. I gat planti man husat i gat

wankain krismas olsem yu we yuken poromanim na bihain taim, iken maritim yu na karim ol pikininiolsem blesing God papa i givim.Em bai gutpela sapos yu na

pren bilong yu wantaim meri bi-long em i mas lus tingting longdispela pren pasin na yu helpim

dispela man long stap gut wan-taim meri bilong em na lukautimem.Serim dispela wantaim wan-

pela famili man o meri husat yuting olsem yu ken trastim o askimpasto long givim yu ol gutpelastiatok na tu, pre long yu.

Tenkyu tru,

Mi Laiplain

Sapos yu gat wari, rait i kamlong Lifeline, P O Box 6047,Boroko, NCD. Telipon:3260011. Raitim trupela nem naetres bilong yu na bai mipela iken salim bekim long pas bi-long yu. Bai mipela i no inapputim trupela nem bilong yulong stori bilong yu i kamaplong niuspepa.

Laiplain

Raun wantaim Kanage olgetawik

P18 Wantok Jun 5 - 11, 2014 kanagelaiplain

Mi gat wari na mi laikim helpim

Ol skwat! Teksim ol gutpela Kanagetok pilai i kam long: Txt: 72356149

Wiken poto

STRETIM RAINBOW ROT: Long tupela yia nau, dispela hap rot long Rainbow,NCD, i givim hevi long ol lain i stap long strit we i lusim maket i go antap. Longtaim bilong ren, wanpela bikpela raunwara i save kamap na ol kar i save painimhat long ran long dispela rot. I gutpela na long dispela wik, ol woklain i statimwok long stretim dispela haprot.

WOMEN IN BUSINESS: Gavana bilong Benk bilong PNG, Loi Bakani i givimsetifiket long ranim bisnis olsem Maikro Fainens Benk i go long bosmeri bilongWomen in Business, Janet Sape. Lukluk i stap em pastaim Minista bilong Komeshusat i bin sapotim strong ol meri long bisnis , Gabriel Kapris, na narapela bikmeribilong Women in Business.

OL SOLA PRODAK: Sampela long ol sola prodak we IFC bai wok patnawantaim Origin na kisim i kam long laitim PNG. Ol bin lonsim program longlas wik. Ol Poto: Nicky Bernard.

Page 14: Man pulim meri long maus bilong - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2014/Wantok_namba_2074.pdf · NOTICE OF ANNUAL GENERAL BUSINESS MEETING Notice is hereby

bisnis Jun 5 - 11, 2014 Wantok P21

PAPUA Niugini i baimplanti prodak yet long ova-sis na salim moa samting igo aut long wol maket. Emi 39 yia nau bihain longkantri i kisim independenslong Australia tasol yumilusim bikpela mani trulong baim yet moa samt-ing long ol ovasis kantri. Minista Bilong Tred,

Komes na Indastri RichardMaru i tok kantri i wok longbaim planti samting long olausait kantri we yumi yet iken kamapim long ol faktorilong PNG yet.Mista Maru i tok kantri i

save baim mit, sis na susubilong kau, na rais, prut naarapela kaikai na planti moa.Em i tok PNG i mas painim

nupela treding patna husatbai helpim yumi longkamapim join vensa kam-pani na kirapim ol kain kainfaktori hia.Minista Maru i kam bek

long wanpela kibung bilongAPEC long Saina na em i tokPNG i mas lukluk long wokporoman wantaim ol kantrilong Esia.

Em i tok PNG i kenkamapim ol faktori bikosyumi gat planti samting longgraun bilong yumi tasol nauyumi wok long salim i go autlong ol ovasis kantri na kisimliklik mani tasol.Mista Maru i tok nau em

taim bilong PNG i kamapimol daunstrim prosesing fak-tori.Mista Maru i tok kantri bai

lukluk long kamapim nupelatred na invesmen agrimenwantaim kantri long Esiaolsem Indonesia, Filipins,Saina na Malaysia.Mista Maru i tok kantri i

mas wok strong wantaim olkantri long Yuropinion Yu-nion long strong ikonomikpatnasip agrimen bikos yumii gat spesel duti fri maketekses long fiseries na wel-pam.Minista Maru i tok planti

kantri i lukluk long mekim in-vesmen long kantri bihainlong yumi salim LNG ges igo long wol maket. Tasol emi tok PNG i mas kamap prenwantaim kantri husat i gatlaik long helpim yumi long golong daunstrim prosesing nawokim ol samting hia longPNG yet.

PNG baikamapimmoa ekspotStanley Nondol i raitim

Minista bilong Tred, Komes na Indastri, Richard Maru.

PAPUA Niugini i salimnamba wan kago bilongLNG bilong Exxon MobilPNG Limited i go pinis longTokyo Electric Power Co. Inclong Japan.Manesing Dairekta bilong

Exxon Mobil PNG Limited,Peter Graham i tok dispelaem i gutpela nius bilongkantri na planti pipel, ol kam-pani, papagraun na ol ara-pela husat i helpim longlukim dispela bikpela biliendola projek i karim kaikai.Mista Graham i tok PNG i

pulap long ol risos na inamba wan kantri long ai bi-long wol long salim ges i go

long Esia maket we i gatbikpela laik long kisim dis-pela samting.Mista Graham i tok ol win-

mani bilong LNG projek baisapotim ikonomi na sosel di-velopmen bilong PNG.“LNG projek i go long Esia

maket i soim wol olsem PNGi ken mekim long wol maketlong ol risos em i gat.” MistaGraham i tok.Projek konstraksen i stat

long 2010 na kisim moa long191 milien aua long pinisim.Moa long 21,000 manmeri ibin wok long projek. Moalong 9,000 i bilong PNG.Moa long K10.7 bilien i go

long ol bisnis bilong PNG.PNG i gat bikpela maun-

ten, planti tais wara, bikpelabus na ol arapela hevi i staptasol ol i winim ol dispelabikpela salens long taim bi-long konstraksen.Kampani i bin karim ol

bikpela paip long helikoptabikos i hevi tumas na taimbikpela kar i karim baibagarapim rot bikos graun ino strong.Mista Graham i tok ol

jeneresen i kam bihain baikisim sevis long dispela pro-jek.Moa long 700 kilomita bi-

long paip kampani i joinim i

kam long prosesing fesilitilong Sauten Hailans, Hela,Galp na kamap long kondis-ening plent autsait long PotMosbi.Dispela projek i ken

kamapim 6.9 Mmilien tan bi-long ges long wan wan yia.Em bai mekim moa long 9trilien kubik mita bilong gesinsait long 30 yia.PNG bai salim ges i go

long ol kastoma olsem,China Petrolum and Chemi-cal Corp ( Sinopec), TokyoElectric Power Co.Inc. (TEPCO), Osaka GasCo.Ltd, na CPC Corp . Tai-wan.

PNG LNG projek salim namba wan kago

BSP i tokaut long winmanibilong namba wan kwata bi-long 2013 na fainel dividenbilong yia 2013.BSP Grup Siaman Kostas

Constantinou i tokaut olsembenk i kamapim K136 milienwinmani long namba wankwata bilong 2014.Mista Constantinou i

tokaut tu olsem benk ikamapim K436.8 milienlong dividen bilong ol seaholda long pinis bilong2013.Fainel dividen bilong ol

dairekta long 2013 i staplong 46t long 2013. Dispelawantaim 26t benk i baimlong Oktoba i kisim i go long

66t long wan wan sea. Dispela i lukim em i karim

kaikai long 8.6 pesen longsea prais long K7.70.Pe aut resio bilong 2013 i

stap long 70.8 pesen. Long2012 em bin stap long 67.1pesen long 2011 i stap long67 pesen.Mista Constantinou i tok

winmani bilong namba wankwata bilong 2014 bihainlong olgeta takis i go antap2014 na winim winmani bi-long 2013 long K9 milien.Dispela gutpela winmani i

kamap bikos bisnis i grostrong na i tok em bai gromoa yet long narapela tu-pela kwata bilong 2014.

BSP i tokaut long winmani

LNG KAGO SIP: Spirit of Hela

Page 15: Man pulim meri long maus bilong - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2014/Wantok_namba_2074.pdf · NOTICE OF ANNUAL GENERAL BUSINESS MEETING Notice is hereby

INSAIT long wanpela wok painimaut bi-hain long ol pis bilong wara, kuka nakindam i bin dai long Me 26 long las

mun, ripot i tokaut olsem ol lokal pipel ipaitim wanpela rop bilong bus na susublong en i go daun long wara na kilim olenimol bilong wara. Dispela rop em ol lokal lain i save kolim

‘Warmang’ long tokples bilong Raikos insaitlong Madang. Hevi I kamap long Naglau Krikklostu tasol long bikpela Basamuk Rifaineribilong Ramu NiCo Projek.Tupela lain long ples klostu long Basamuk

Rifaineri bilong Ramu NiCo i tokaut stret naraitim nem long pepa na ‘Tok Sori” olsem ol iyusim poisin rop bilong bus long paitim nawara bilong rop ya i go daun long wara i kilimindai ol liklik pis, kindam na kuka longNanglau krik.Insait long wanpela leta tupela ples lain i

raitim i tok: “Mipela i laik ripot olsem, trumipela i yusim wanpela poisin rop bilongkilim ol pis long dispela taim long Mande 26Me, 2014. Mipela i bin putim long WaraNanglau na wara i bin bringim marasin i godaun long solwara na kamapim hevi longkuka na ol liklik pis bilong solwara. Olsem nanau miupela i tokaut long dispela na laik tokSORI TRU long dispela pasin mipela imekim”Polis long Basamuk i kamapim wok paini-

maut bilong en i go insait long hevi na itokaut olsem ol ples lain i yusim rop longpainim na kilim ol pis na enimol long wara.Na ol i kisim tu stetmen bilong dispela tupelalain.Bihain long hevi i bin kamap long Me 26,

wanpela bikpela wok painimaut i bin kamaplong Basamuk eria long painimaut na luk-save long as tru blong dispela hevi. Ol RamuNiCo Helt, Sefti na Envaironmen (HSE) iyusim planti kain rot tru wantaim ol masin bi-long glasim wara na tu i bin go aut long plesna toktok wantaim ol lokal pipel na tu wok-abaut na skelim ol eria we ol dispela samt-ing i bin dai na trip kamaut.Wok painimaut i tokaut tu olsem dispela ol

kindam em olgeta em ‘Macrobrakium’ kainkindam, we i min olsem ol i save stap tasollong fres wara. Ol kuka we i dai wok paini-maut i soim olsem ol bilong wesan na nam-bis tasol na ol i save yusim tel bilong ol longdigim wesan na graun.Bihain long ol saintis i luksave long dispela

ol samting, ol i tokaut olsem dispela olbagarap we i kamap long ol liklik pis, kuka nakindam em i kamaut long liklik wara longNanglau na i no long bikpela solwara weDSTP i stap long en. Ol liklik pis, kuka na kin-dam em wara i bringim ol i go aut long solwrana bihain tait bilong solwara i bringim ol ikambek long nambis.Ol wok painimaut bihain long hevi i bin

kamap long Me 26, i tokaut tu olsem i no gatwanpela sain o mak i soim olsem ol marasinnogut i bagarapim wara na solwara long dis-pela taim. Ol rekot long dispela taim i soimolsem nomal mak long mita riding i soimolsem nogat samting i kamaut long BasamukRifaineri operesen i kamapim hevi long warana solwara arere long en.HSE Envairomen Ofisa, Moses Yaa, i bin

go bek gen long komyuniti long Bobidickarere long Basamuk Rifaineri wantaim olKomyuniti Afes opisa long 11-kilok long Me30 long kisim moa infomesen. Taim em i gokamap long ples, wanpela meri na wanpelayangpela man i wokabaut i go bungim em natokaut stret olsem ol i yusim tumbuna roplong paitim na wara bilong em i go daun longkilim ol liklik pis, kuka na kindam long wara.Dispela tupela lain i tok sori long Ramu

NiCo HSE na CA opisa fran long ol arapelalain blong ples tu wantaim.Ramu NiCo Menesmen (MCC) Limited i

save wok insait long lo bilong gavman nalokal agrimen. Olgeta taim Kampani i masmekim wok bilong en bihainim envairomenlaisens we Gavman i givim aninit long Dipat-men ov Envairomen na Konsevesen (DEC).Ramu NiCo i oltaim bihainim envairomen

menesmen lo insait long wok operesen bi-long en na i givim aut infomesen ripot bilongen long ol stekholda oltaim. Olgeta dispela istap long Gavman na DEC i mas sekimoltaim long operesen o wok bilong kampanilong sait long maining na rot em i rausim olpipia bilong en we i stap wantaim En-vairomen Pemit na lo bilong PNG Gavmanna DEC.

P22 Wantok Jun 5 - 11, 2014 ramunius

‘Wanpela

Ramu NiCo,

Wanpela

Komyuniti’

Insait long moa long tupela yia, Ramu NiCo i sanapim pinis malti bilianKina Ramu Nikel Projek, na nau mipela i redi long komisinim.Bihain long mipela i kisim olgeta tok orait na stretim ol teknikal wok redi,

Ramu NiCo i go het wantaim bikpela wok konstraksen long namba tu hap bi-long 2008. I kam inap nau, olgeta bikpela konstraksen wok long Krumbukarimain sait na Basamuk rifaineri i pinis, na projek i stap redi long kisim komisino tok orait long mekim wok. Long wol tu, dispela kain hariap sanapim em i nokamap bipo long wanpela kain bikpela projek olsem, na i daunim olgeta

salens bilong graun na masin bilong mekim wok.

Ol dispela namba i soim klia mak bilong wok mipela i pinisim:

n Moa long 4.5 milian kubik mita bilong graun wok i pinisn Klostu 195,000 kubik mita simen i silip pinisn Klostu 48,000 tan stil bilding i sanap, hap long ol em ol nupelan Moa long 2,000 yunit masin i sanap redin Moa long 227 kilomita bilong baret na proses paip i silip (antap

long 135 kilomita slari paiplain)

Ramu NiCo redi long givim

Poisin rop kilim pis, kuka na kindami no DSTP – Ripot

Ol asples lain long Basamuk wantaim Ramu NiCo wokman mekim wok painimaut long daibilong ol abus.

Ol kuka we i bin dai long poisin bilong rop “warmang”

Rop “warmang” i gat strongpela poisin we ol i yusim long kilim pis.Moses Yaa long Basamuk Refinery HSE wantaim wanwok iglasim solwara.

Page 16: Man pulim meri long maus bilong - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2014/Wantok_namba_2074.pdf · NOTICE OF ANNUAL GENERAL BUSINESS MEETING Notice is hereby

ruralindastri Jun 5 - 11, 2014 Wantok P23

Trening i sapotim ol liklik bisnis

OL LIKLIK bisnis olsem ge-shaus, takasop, salim ol likliksamting na maketem ol rot we ol pipel long ol

rurel eria na taun wantaim i savekisim mani long lukautim ol yet,famili na komyuniti bilong ol.

Wantok ripota, Isaac Liri i bin golong Galp Provins wantaim ol lainbilong Smol Bisnis DivelopmenKopresen (SBDC) taim ol go longgivim trening i go long pipel bilongGalp Provins aninit long Komes,Turisim na Indastris sekta.

Trening program i givim bisnisskul i go long ol trena na bihain olbai givim gen trening i go long olpipel long ol dipatmen bilong ol.Ol poto i soim trening we SBDC

i bin wokim na greduesen, na turaun bilong Isaac long KeremaTaun maket.

Nationwide Microbank – trenimbilong gutpela taim bihainNATIONWIDE Mi-crobank Limited (NMB)bai mekim gutpela wokbilong fainenesel eduke-sen, tasol dispela wokem i stap long han bi-long ol NMB WimenBenking Tim na ol NMBMobail Opisa. Insait long benk yet, ol

i save kolim ol NMBMobail Opsalong’MCO’s”. Ol i stapsambai long givim tren-ing long ol ejen na olgrasrut kastoma na dis-pela trening i olsemwanpela as bilong ‘Mi-Cash’, NMB MobailMani Sevis bai kamapgut. Ol ejen husat i kisimgutpela trening bai tanimgen na skulim ol kas-toma bilong MiCash nahelpim long mekim woklong mak bilong ol ejen.Edukesen em i wanpelagutpela rot bilongstrongim wok bilong

fainenesel inklusen.Long dispela as tingt-

ing tasol na NMB i saveputim moa mani i go in-sait long wok bilonggivim trening long olwoklain. I no long taim igo pinis, 9-pela NMBwoklain i go kisim skullong Fainensel Eduke-sen Kos, we Mikro-fainens EkspensenProjek i bin go pas longen. Ol opisa bilong NMBi kisim klia tingting longwe bilong ranim treningbilong wan wan het tokbilong ‘Baset na Seving,’bilong skulim ol pipellong ples. Wantaim savebilong ol long pasin bi-long yusim MiCashMobail Mani, ol NMBopisa i kisim pinis olgetasave na samting bilonggivim gutpela FainenselLiteresi Program.Ol NMB opisa i kisim

setifiket na Deputi Ga-

vana bilong SentralBenk, Benny Popoitai igivim long las wik. Insaitlong dispela greduesenseremoni, ol i bin kisimtok save olsem NMB baikisim trening bilong11,000 pipel long olgetahap bilong Papua Niug-ini insait long 12-pelamun i kam. Sikspela nupela NMB

opisa bai i go long olbenk long kantri longmekim wok bilong givimtrening long ol rurel ejenna givim buk bilonglainim Fainensel Literesilong ol komyuniti grup,meri grup, sios grup naol narapela grup olsem. Long kisim moa save

long NMB na sevis yuken go long intanetadres olsem; www.mi-crobank.com.pg o yuken ringim ol long NMBkol senta wantaim Digi-cel namba 16789 no gatsas long en.

Menesa bilong Human Risos, May Matthews bilong NMB i kisim setifiket bilong Fainensel Eduke-sen Trening long han bilong Deputi Gavana bilong Benk bilong Papua Niugini, Benny Popoitai. Bos bilong ADB long kantri Marcello Minc i lukluk stap.

MAKET PINIS: Tupela mamawantaim ol saksak, banana na olnarapela maket kaikai ol i baimlong Kerema Taun maket i wetimtranspot long go long haus bilongol.

TAIM BILONG TRENING: Ollain i sindaun long trening koswe SBDC i bin go pas long enlong Kerema taun wantaim ollain bilong Galp Provinsal Gav-man. Ol Poto: Isaac Liri

NGO i no sapotim Klaimet Senis polisi

Stanley Nondol i raitimWANPELA NGO grup,Eco Forestry Forum(EFF) i no amamas longdispela nupela polisi bi-long Klaimet Senis weOpis bilong KlaimetSenis na Karbon Tred(OCCD) i tokaut longen. EFF i tok OCCD i nobin kisim tingting bilongol stekholda bipo long oli tokaut long nupelapolisi.EFF i autim tingting

bilong ol bihain long Ek-seketiv Dairekta bilongOCCD Varigini Badira itokuat olsem Minista bi-long Envairnomen naKlaimet Senis, JohnPundari i sainim polisipinis na gavman baiyusim.Mista Varigini i tok

opis bilong em i raunlong 18 provins na kisimtingting bilong ol pipel.

Em i tok Mista Pundari isainim tokorait bihainlong em i wanbel long olsamting i stap longpolisi.Mista Badira i tok

Praim Minista PeterO’Neill klostu baitokaut long dispelapolisi na ol lida longPNG gavman bai yusimlong mekim ol wok longdaunim hevi bilongklaimet senis. Dispelahevi i wok long kamapbikpela long wol.Tasol EFF i tok dis-

pela polisi i no pinis yeti stap olsem wanpeladraf pepa tasol.EFF i tok OCCD i gat

wok aninit long lo longkamapim polisi bilonggavman tasol dispelaopis i mas wok bungwantaim ol NGO na ol-geta stekholda longkamapim polisi bilong

klaimet senis.EFF i tok polisi nau

opis bilong OCCD i i bi-hainim i no karamapimolgeta as na senis bi-long klaimet senis longkantri.EFF i tok i no gat

bikpela konsaltasen ibin kamap long olprovins. Em i tok OCCDi bin holim 4-pela rijonalkibung na wanpela wok-sop tasol na plantistekholda na ol ol man-meri bilong ples i nosave long wanem rotOCCD kamapim dispelapolisi.EFF na sampela

NGO long las yia i bintokpait strong olsemKlaimet Senis polisi i nostret bikos ol ovasiskonsalten i raitim na ol ino save long wanemsamting i kamap longkantri.

Page 17: Man pulim meri long maus bilong - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2014/Wantok_namba_2074.pdf · NOTICE OF ANNUAL GENERAL BUSINESS MEETING Notice is hereby

P24 Wantok Jun 5 - 11, 2014 spotnius

PASIFIK Gems OgenaisingKomiti (GOC) i lonsimopisal maskot bilong PasifikGems, Tura, long stat bilongdispela yia. GOC na Tura i mekim

planti wokabaut insait longPot Mosbi long givimawenes long ol manmerilong gutpela bilong dispelabikpela pilai. GOC i laikim olgeta pipel

long ol komyuniti bilong PotMosbi na Papua Niuginilong pilim dispela ekspiriensbilong Pasifik Gems. Raun bilong Tura i go

long ol skul, sios, nakomyuniti, i save bringimdispela spirit bilong PasifikGems, na planti manmeri isave amamas tru taim ol ilukim Tura. Long raun bilong GOC na

Tura long City Mission LifeSkills Centre long Mirigedalong las mun, ol sumatin i

bin amamas tru long kisimpoto wantaim Tura. Sif Eksekyutiv Opisa

(CEO) bilong GOC, PeterStewart i bin toktok long olsumatin long City Missionlong gutpela bilong PasifikGems na gutpela bilongstap olsem wanpela spotmanmeri. Em i tok olsem sapos yu

wanpela spot man o meri,yu mas stap olsem oltaimbikos em i helti, na bai yugat gutpela laip.

Tura wok strongwantaim komyuniti

Isaac Liri i raitim

Ol sumatin bilong City Mission Life Skill Centre long Mirigeda autsait long Pot Mosbi i amamaslong lukim Tura.

DISPELA Kriket tim bilongPapua Niugini, PNG Bara-mandi, i soim Papua Niuginilong las yia i kam inap nauolsem ol i gat namba longpilai kriket egensim sampelaol top kriket kantri long wol. Ol Baramandi i kisim planti

gutpela risal na sampela bi-long ol dispela risal em, ICC Is-Esia Pasifik Tropi bi-

long ol manEsia-Pasifik Raising Sta

Tropi Na kamap namba 8 insait

long 16-pela tim long T20

Kap bilong Saut AustraliaPrimia Lig. Ol Baramandi i bin winim

Namibia na Kenya, na dis-pela em bikpela samting trulong wanem, dispela tupelakantri em ol strongpela kriketkantri. Kepten bilong ol PNG

Baramandi, Chris Amini, i tokol dispela gutpela risal ihelpim ol long plen gut longpilai strong long taim bihain. Em i tok nau ol i putim ai

long 2015 Pasifik Gems. Naem i bilip olsem ol i ken winim

gol medal long dispelabikpela pilai. “Mipela statim trening bi-

long mipela long las mun yet.Planti manmeri i lukim mipelaolsem namba wan tim insaitlong Pasifik Ailan rijon, tasolmipela i no inap long luk daunlong ol arapela tim, longwanem, ol tu i gat save naskil bilong pilai,” Amini i tok. Bikos ol Baramandi i kisim

planti gutpela risal na apimnem bilong kantri, ol i binkisim Team of the Year awodlong SP Spots Awods.

Tim bilong yia, ol Baramandi

Ol Baramandi i amamas wantaim Esia-Pasifik Raising Sta Tropi we ol i bin winim long las yialong Australia.

Isaac Liri i raitim

GOL Naget Skul Kriket Tropilong Nesenel Kapital Distrik(NCD) em wanpela inta-skulkriket kompetisen we i savekamap namel long ol intene-senel skul long NCD. Ol skul we i save pilai long

dispela kompetisen em Gor-dons Intenesenel Skul, ElaMurray, Koroboro PraimeriSkul na Pot Mosbi GramaSkul. Dispela kompetisen i

kamap long divelopim ol gut-pela kriket pilaia bilong bi-hain taim, husat i ken karimnem bilong Papua Niugini. Taim Wantok Niuspepa i

askim ol yangpela kriket pi-laia long dispela Gol NagetSkul Kompetisen, ol i tok ol igat driman long pilai wantaimol PNG Baramandi taim ol igo bikpela. Dispela kompetisen i gat

anda 12 na anda 14 divisentasol.

Gol Naget Skul Kriket Tropi i strong

Yangpela beta bilongGodens Intenesenel Skuli redi long paitim baltaim wiket kipa bilongKoroboro i putim was.

Dispela yangpela bowla bilong Koroboro i gat driman long pilaiwantaim ol PNG Baramandi long bihain taim.

Page 18: Man pulim meri long maus bilong - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2014/Wantok_namba_2074.pdf · NOTICE OF ANNUAL GENERAL BUSINESS MEETING Notice is hereby

Jun 5 - 11, 2014 Wantok P25spotnius

MEMBA bilong Lae na Min-ista bilong Komyuniti Divel-opmen, Loujaya Kouza, igivim K500, 000 long PNGGems Ogenaising Komitilong stretim 19 fasiliti we olspot manmeri bai yusim longtaim bilong pilai long munNovemba. Distrik Edministreta bilong

Lae, Robin Calistus i binmakim Memba bilong Laena givim mani i go long PNGGems Ogenaising Komiti. Biknem na bipo ragbi lig

pilaia bilong Kwinslan Ma-roons na Australia, ScottPrince i bin stap long lukim

Mista Calistus i givim manilong Komiti. Scott Prince bai stap

olsem wanpela impoten manlong dispela spot pilai. Mista Claistus i tok komiti i

kisim K100, 000 pinis olsemna em i givim K400 000 tasoli go long ol long dispela wik. Antap long dispela, Mo-

robe Provinsel Gavman iputim K5 milien long basetlong sapotim PNG Gems. Bikos long PNG Gems, ol

spot fasiliti long Lae baikamap gut nau. Gavman iyusim planti mani longkamapim gut ol dispela fasil-

iti. Ol fasiliti bai helpim olspot manmeri long treninggut na kamap ol gutpelaspot manmeri long makimprovins na kantri tu. Dispela bikpela spot pilai

bai kamap long taim weplanti wok manmeri nasumatin i stap long holide,na em sans bilong plantimanmeri long lukim dispelapilai. Lae i stap long wanpela

gutpela hap insait long kantriwe ol manmeri long olgetarijon bilong Papua Niuginibai gat sans long i go i kamna lukim pilai.

PNG Gems kisimK500, 000 longLae MP

DISABELITI Kriket Program iwok long kamap strong insaitlong planti provins longkantri. Kodineta bilong program,

Nellie Pabulu, i bin go longMadang, Morobe na WestenHailens long las wik long gopas long woksop bilong Dis-abiliti Kriket Program. Ogenaisesen we i save go

pas long kriket insait longkantri, Kriket PNG, i go paslong dispela Disabeliti Kriketprogram.Disabeliti Kriket program i

kam aninit long Pacific SportsPartnership program (PSPP)bilong gavman bilong Aus-tralia. Na program i gatstrongpela driman long wokbung wantaim ol ogenais-esen bilong ol provins longkantri.

Gavman bilong Australia ikamapim PSPP bikos ol i gatbikpela laik long helpim oldisabel manmeri long Pasifikrijon. PSPP i bin kamap longhelpim ol disabel manmerilong stap helti na strong. Long ol risets ol save man-

meri i mekim, ol i lukim olsemsapos ol disabel manmeri ikam bung na pilai spot, ol ino inap long lukim ol yetolsem ol tarangu manmeri in-sait long wan wan komyunitibilong ol. Astingting bilong PSPP em

long bungim ol disabel man-meri, na givim strong naamamas long ol long kamapol gutpela manmeri longkomyuniti. Long dispela program,

Kriket PNG i wok bung wan-taim Cheshire Disability Se-vices, St John Blind Services,Callan Disable PersonsService na Red Cross Spe-

cial Resource Centre. Dispela foapela Non-Gav-

man Ogenaisesen (NGO) isave go pas long helpim oldisabel manmeri long kantri,na ol i amamas long wokbung wantaim Kriket PNGlong dispela kriket program. Ol wok Kriket PNG bai

mekim long wok bung wan-taim ol NGO long helpim oldisabel manmeri emBihainim kalenda bilong ol

NGO na kamapim ol kriketprogram long tupela o wan-pela taim insait long 10-pelawik.Bihain long olgeta 10-pela

wik, Kriket PNG bai makim oldisabel manmeri husat i gattalen na save bilong pilaikriket. Kriket PNG i bin opim dis-

pela program long 29 Maslong dispela yia long taimkantri i makim Nesenel Dis-abel De.

Disabeliti Kriket Programkamap long ol provins

Isaac Liri i raitim

Ol manmeri long Madang husat i stap insait long Disabeliti Kriket Program.

PAPUA Niugini Ragbi FutbalLig (PNGRFL) bai go paslong nesenel seleksen bilongAnda 19 tim bilong Papua Ni-ugini husat bai karim nem bi-long kantri long KomonweltRagbi Lig Sempionsip longneks mun. Dispela nesenel seleksen

gem i kam aninit long PN-GRFL tim Kumul program, naol sponsa em PNG LNG,PNG Power, National Gam-ing Control Board, Air Niugini,Digicel na Boroko Motors. Moa long 60 pilaia bai stap

insait long dispela nesenelseleksen pilai long Lae longdispela wik. Bihain long dispela pilai, ol

selekta bai makim skwat bi-long Papua Niugini longKomonwelt Sempionsip longSkotlan. Ol selekta bai makim15 pilaia na 5-pela opisal. Ol pilaia husat bai pilai long

nesenel seleksen gem em ol

pilaia we ol 14- pela PNGRFLDivelopmen Opisa i makim.Ol dispela pilaia i stap aninitlong 19 krismas na i soimolsem ol i gat gutpela save naskil long pilai. Sampela pilaia bai kam

long Skulbois Ragbi, sam-pela long PNG Hunters, nasampela long Digicel Kap. PNGRFL Nesenel Divelop-

men Menesa, Toksy Nema,na Nesenel KompetisenMenesa, Arnold Krewanty ibin glasim gut ol pilaia bipolong ol i makim ol long pilailong dispela nesenel selek-sen gem. Long Komonwelt Ragbi Lig

Sempionsip, Papua Niugini istap long wankain pul wan-taim Saut Afrika, Inglan naKenada. Ol kantri long ara-pela pul em Jamaika, Aus-tralia, Skotlan na Wels. Sif Eksekyutiv Opisa

(CEO) bilong PNGRFL naPNG Hunters, Brad Tassel, itok em i gutpela long PN-GRFL i mekim seleksen bi-

long dispela Anda 19 tim,long wanem, bipo ol nesenelselekta i save kisim ol pilaianating nating, na i savebagarapim divelopmen bilongragbi lig long kantri. “Yumi mas bihainim gut ol

protokol we i stap bikossapos yumi i no bihainim, baiyumi no inap long kisim olgutpela risal long ol bikpelapilai olsem,” Mista Tassel itok. Ol nesenel selekta husat i

makim Anda 19 tim, bai noinap makim ol pilaia longwanem ples o rijon ol i kamlong en, ol i no inap long se-lektim ol wantok bilong ol tu.PNGRFL long nau i gat olstrongpela polisi, na ol i bilipolsem ol dispela polisi baihelpim ol pilaia long pilai gutna kisim gutpela risal. Dispela nesenel seleksen

pilai bai helpim ol selekta tulong painim ol gutpela pilaialong makim PNG long 2015Pasifik Gems na 2017 RagbiLig Wol Kap.

PNG anda 19 Ragbi 9sseleksen long Lae

Isaac Liri i raitim

POT Mosbi Ragbi Lig (PRL) igat nupela komiti nau, na StanJoyce i gat bilip olsem dispelanupela komiti bai ranim gutkompetisen long dispela yia,na long ol yia i kam bihain. Long dispela yia, PRL kom-

petisen bai kamap long Mur-ray Bareks, na long Ipi Ovollong Hohola. PRL em i wanpela bikpela

kompetisen, long wanem,planti pilaia bilong Digicel Kap,SP Hunters, na PNG Kumuls,i save kam long dispela kom-petisen. “SP Brewery i save sapotim

PRL long bipo yet i kam inapnau, moa long 60 yia,” Mista

Joyce i tok. Long dispela yia, 16 tim bai

pilai long kompetisen. SPBrewery i wanbel long dispelanupela komiti bilong PRL, naol i givim K50, 000 long sapo-tim kompetisen long dispelayia. Dekenai Kontraksen Kam-

pani i givim K50 000 tu i golong sapotim kompetisen longdispela yia. Jenerel Menesa bilong

Dekenai, Mark Sheppard, i tokol i amamas long sapotim PRLlong dispela yia, na tu longtaim bihain, long wanem, ol ilaik wok pren wantaim PRL.Em i tok ol i luksave long

gutpela bilong ragbi lig insaitlong Pot Mosbi, na tu longkantri, na long dispela as, ol i

laik sapotim. Mista Joyce i tok SP Brew-

ery na Dekenai i kam bunglong givim sapot long PRLbikos ol i laikim ol pipel longPapua Niugini long lukimolsem ragbi lig em i wanpelagutpela samting long bungimol pipel, na tu, kamapim ol gut-pela komyuniti. Siaman bilong PRL Komiti,

Dokta James Naipau, i tokPRL komiti i bin gat K865 tasollong akaun bipo long SPBrewery na Dekenai i givimmani.Em i tok dispela em sem

pasin tru, na i soim olsem olPRL komiti long bipo i no savemenesim gut kompetisen, natu, planti pasin korapsen i binkamap.

Jenerel Menesa bilong SP Brewery, Stan Joyce, i givim sek mani i go long Siaman bilong Pot MosbiRagbi Lig (PRL), Dokta James Naipau Poto Nicky Bernard.

PRL kisim K100 000Isaac Liri i raitim

Page 19: Man pulim meri long maus bilong - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2014/Wantok_namba_2074.pdf · NOTICE OF ANNUAL GENERAL BUSINESS MEETING Notice is hereby

Raun 12 Poins Lata

P26 Wantok Jun 5 - 11, 2014 nrlnaintrastsupakapnius

Pos Tim W B L D Pts1. Bulldogs 8 1 3 182. Panthers 7 1 4 163. Sea Eagles 7 1 4 164. Rabbitohs 7 0 5 145. Roosters 7 0 5 146. Broncos 7 5 147. Eels 7 5 148. West Tigers 6 1 5 149. Storm 6 1 5 1410. Titans 6 1 5 1411. Cowboys 6 6 1212. Warriors 6 6 1213. Dragons 4 1 7 1014. Raiders 4 8 815. Knights 2 1 9 616. Sharks 2 1 9 6

QRL Intrust Super Cup draw Pos Tim W B L D Pts1. Northern Pride* 10 1 3 0 222. Ipswich Jets 9 1 4 0 203. PNG Hunters 8 1 4 1 194. WM Seagulls 8 1 5 0 185. TH Seagulls 8 1 5 0 186. Devils 8 1 5 0 187. East Tigers* 7 1 4 1 178. Redcliffe Dolphins 6 1 6 1 159. Bears 6 1 7 0 1410. Magpies 5 1 8 0 1211. Mackay Cutters 4 1 9 0 1012. CQ Capras 2 1 10 1 913. SCoast Falcons 0 1 13 0 2

Raun 14 poins lata

* Northern Pride vs Eastern Tigers postponed to Sunday 6th July

Rabbitohs Vs Warriors

Fraide: Jun 6, 2014

SPOTS DR0RAUN 13

Mande: Jun 9, 2014

Sarare: Jun 7, 2014

Sande: Jun 8, 2014

Knights Vs Tigers

Titans Vs Panthers

Dragons Vs Sharks

Storm Vs Roosters

Eels Vs Cowboys

Raiders Vs Broncos

Manly Vs Bulldogs

Isaac Liri i raitim

Ol Hunters i winim tupelagem bilong ol long las wikna long wik bipo las wik, nakosa Michael Marum i luklukgen long winim dispela gembilong ol long dispela wikenegensim Redcliffe Dolphins.Redcliffe Dolphins em

namba wan tim we Huntersi bin winim taim ol i pilai longraun wan bilong KwinslanKap long Brisben, na ol Dol-phins i save long stail pilaibilong ol Hunters pinis, nalong dispela as, ol bai putimwas long ol ki pilaia bilongHunters. Dispela gem bai i no inap

isi long ol Dolphins, longwanem, ol Hunters i gat gut-pela rekot long win longhom graun bilong ol, Kal-abond. Long lain ap bilong ol

Hunters long dispela wiken,Michael Marum i no mekimplanti senis, long wanem,em i laikim wankain timhusat i pilai long las wik longpilai. “Tim long las wik i bin

mekim histori, na long dis-pela as, mi no inap longmekim planti senis long lainap,” Marum i tok. Liklik senis tasol we bai i

kamap em Thompson Tetehbai kam bek na kisim plesbilong em long senta bihainlong em i stap aut bikoslong bagarap em i kisim. Albert Patak, husat i bin

pilai long fulbek long laswik, bai pilai gen long ful-bek. Marum i tok em i binpilai gut tru olsem na em baipilai gen long dispela po-sisen. Namba wan fulbek bilong

ol Hunters, Adex Wera,

husat i bin kisim bagarap namis aut long gem long laswik, bai kam bek gen insaitlong skwat, tasol em baistap long risev. Pawa haus prop bilong ol

Hunters, Timothy Lomai,husat i bin kisim bagarap nastap long risev long las wik,bai pilai long fes 13 long dis-pela wik. Marum i tok olsem

Hunters i nidim TimothyLomai long pilai long fowodbikos em wanpela strong-pela man husat i savestrongim difens bilong ol.Lok fowod Sebastian

Pandia husat i bin stap longsaspensen taim em i brukimsampela polisi bilong klap,bai kam bek gen insait longskwat long dispela wiken.Pandia bai pilai long risevlong dispela wiken. Pandia em namba wan

man long kisim Man of theMatch awod taim ol i binpilai egensim ol Dolphinslong raun wan. Hunters bai nidim Pandia,

long wanem, em i wanpelagutpela fowod husat i savemekim ol lain brek na of-loud. Tim bilong Hunters long

dispela wiken em; 1. AlbertPatak 2. Garry Lo 3. NoelZemming 4, ThompsonTeteh 5. Edward Goma 6.Israel Eliab 7. Roger Laka8. Timothy Lomai 9.Wartovo Puara 10. EsauSiune 11. George Benson12. David Loko 13. AdamKorave 14. Dion Aiye 15.Willie Minoga 16. LawrenceTu’u 17. Adex Wera 18. Se-bastian Pandia 19. TigerEmere 20. Brandy Peter. Marum bai rausim tupela

pilaia bipo long gem i stat.

Lukaut Dolphins!

Namba wan fulbek bilong Hunters, Adex Wera bai kam bek geninsait long skwat bihain long em i mis aut long gem long las wik.Adex bai stap long risev Poto Cairns Post.

Kosa bilong PNG Hunter Michael Marum i makim Albert Patak longpilai long fulbek gen long dispela wiken bihain long em i pilai gut trulong las wiken Poto Nicky Bernard.

Page 20: Man pulim meri long maus bilong - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2014/Wantok_namba_2074.pdf · NOTICE OF ANNUAL GENERAL BUSINESS MEETING Notice is hereby

Jun 5 - 11, 2014 Wantok P27olspotpoto

Ol spot eksen poto long wiken...Ol Poto Nicky Bernard.

TENKYU NCDC: Siti Menesa Lesley Alu i givim sek inap long K10,000 i go longnamba tu siaman bilong Midia Pul snuka Willie Walimu. Dispela sek mani NCDCi givim long helpim Midia Snuka long wok bung wantaim ol Midia long pilai.

BRATA STRET: Jenerel Menesa bilong SP Bruri, Stan Joyce, siamanbilong PRL Dokta Naipau na Jenerel Menesa bilong Dekenai MarkSheppard i holim pas wantaim long amamas long sponsasip bilong PotMosbi ragbi lig. Dekenai givim K50,000 na SP givim K50,000.

SIP NA STRONG: Fast bola bilong BNG i tromoi las bal bilong em.

LAKI BILONG YU: Spit winga bilong Harlequins wantaim bal i klostu ron welong putim trai tasol winga bilong narapela tim i ketsim em long ragbi yunienpilai long Monia pak.

Page 21: Man pulim meri long maus bilong - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2014/Wantok_namba_2074.pdf · NOTICE OF ANNUAL GENERAL BUSINESS MEETING Notice is hereby

Wan wik: Fonde, Jun 5 - 11, 2014.Isu 2074

Publisher of the newspaper operates at Able Building Complex, Sec 58 Lot 02, Waigani Drive.

Hunters gat gutpela rekot long KalabondIsaac Liri i raitim

BIHAIN long raun 14 win bilongPNG Hunters long KalabondOval, ol Hunters i sindaun longnamba 3 ples long Intrast SupaKap lata bihain long NorthernPride na Ipswich Jets. Ol Hunters i gat 8-pela win, wan-

pela dro, na foapela lus. Ol tim we Hunters i lus long en,

em Ipswich Jets, Northern Pride,Burleigh Bears na Norths Devils.Tim ol i bin dro wantaim em EastsTigers. Na ol tim we ol i winim pinisem Mackay Cutters, Souths LoganMagpies, Tweed Head Seagulls,Wynnum Manly, Sunshine CoastFalcons, Redcliffe Dolphins naCapras. Ol Hunters i winim Caprastupela taim. I gat 12-pela moa raun i stap bipo

long ol fainel, rekot bilong olHunters long win long Kalabond istap gut tru. Long 6-pela gem ol i pi-laim long Kalabond, ol i winim 5-pela, na lus long wanpela tasol.Northern Pride em namba wan timlong winim ol Hunters long Kal-abond. Kosa bilong ol Hunters, Michael

Marum, i tokim Wantok Niuspepaolsem em i amamas tru long dis-

pela gutpela rekot bilong ol longKalabond. Antap long dispela, em i tok ol i

gat planti moa wok long mekim longkamap gutpela na strongpela tim. Em i amamas long difens long ol

pilaia bilong em long las wiken taimol i pilai egensim Magpies. “Ol i bin luksave olsem difens i

wanpela bikpela samting we ol imas lukluk strong long en, na long

las wik gem, ol i soim olsem ol i kenstrongim difens,” Marum i tok. Kem bilong ol Hunters i stap nau

long Kokopo. Kosa Michael Marumi tok dispela tu i helpim ol long redigut na pilai. Em i tok ol i save pilai gut moa

taim ol i pilai long Kalabond, naolsem kosa, em bai lukim olsem ol ikisim gutpela rekot taim kompetiseni pinis long pinis bilong dispela yia.

KALABOND GREVYAD: Ol Kumul i redi long pilai long Kalabond Ovol long Praim Minista 13 gem long las yia. Kalabond em homgraun bilong ol PNG Hunters nau, na ol Hunters i gat gutpela rekot long winim ol gem long Kalabond.

REDCLIFFE LUKAUT:Redcliffe Dolphins maslukaut long dispela man

nogut bilong ol PNGHunters, Garry Lo.Garry em namba wanpilaia bilong ol Hunters

long skoim foapela trailong wanpela gem long

Kwinslan Kap PotoNicky Bernard.