mai na sucu vou (siga dina) kina tubu vakayalo

FIJIAN STUDY Mai na Sucu Vou kina Tubu Vakayalo


Page 2 of 123

AITUKUTUKU TAUMADA Na vuli oqo e vakarautaki me vukei ira era se qai SoliBula vou (Siga Dina) ena nodra tubu vakayalo kei na nodra i lakolako vata kei na Turaga ko Jisu.

E ruasagavulu-ka-dua (21) taucoko nai ulutaga e tiko ena i vola oqo ka vakaituvatuvataki me vukei iko ena nomu raica vakatitobu na veivakakalougatataki e salamuria na nomu veisau kei na revurevu ni nomu sega ni via soli iko taucoko vua na Turaga.

Nai ulutaga 1-7 e tuvai tiko me rawa ni kauti iko mai nai vakatagedegede ko tiko kina oqo ka sudra yani kina papitaiso (oqo na nomu tukuni iko e matanalevu, ena mata ni Soqosoqo Lotu, kei na matadra nai to ni butobuto ni ko sa tamata sucu vou / soli bula / siga dina; ka ko sa lako oqo ena bula vou kei Karisito.

Nai ulutaga 8-13 e tuvai me rawa ni vukea na nomu tubu vakayalo; ka na veitalanoataki kina na nomu gauna taudua kei na Turaga (Quiet Time) ka vakakina na nomu bula ni wili Vola Tabu kei na Masumasu. Nai ulutaga 14-21 e tuvai me vukei iko ena nomu laki lewena e dua nai soqosoqo lotu; se kevaka ko sa lewena tiko e dua, me vukei iko ena nomu vakayagataki ena kena veiqaravi ka sa vakaisolisolitaki iko kina na Turaga. Ko ni na raica tale ga ni sa veicurumaki tiko e loma na vosa vaka-Peritania. Oqo me vukei ira e so vei keda, ka sa sega ni matata vinaka na nodra vakamacalataka na vei-vakasama lelevu ka ra tiko e loma ni vuli oqo, ena vosa vaka-Viti. Me qai vakaikuritaka vei iko na Kalou na Tamada ena kaukauwa ni Yalo Tabu na vuli ko vulica ena i vola dusidusi oqo.

........................................................

Team Leader

ACTS MinistryFiji


Page 3 of 123

Contents Ai Kau ni Vuli ................................................................................... 4

NA LOLOMA VAKA-I-KURITAKI NI KALOU ............................................. 5

NA TAMATA ................................................................................... 8

NA KALOU ................................................................................... 15

NA TURAGA KO JISU ....................................................................... 19

NA VEIVUTUNI KEI NA VAKABAUTA .................................................. 25

NA PAPITAISO ............................................................................... 33

VAKADEITAKA NA NOMU DIGIDIGI .................................................... 45

NA NOMU BULA VOU ENA VUKU I KARISITO ........................................ 49

NAI VOLA TABU KEI AU ................................................................... 55

VAKADEUCA NAI VOLA TABU .......................................................... 58

NAI WALEWALE NI CEUCEU I VOLA TABU ........................................... 61

NA NOMU GAUNA TAUDUA .............................................................. 64

NAI SOQOSOQO LOTU KEI NA VAKASOQONIVATA ................................. 69

NAI SOQOSOQO LOTU KEI NA VAKASOQONIVATA (cont) ......................... 73

NAI SOQOSOQO LOTU KEI NA VAKASOQONIVATA (cont) ......................... 77

NA SOLI KA .................................................................................. 81

NA SOLI KA (Cont) ......................................................................... 88

NA SOLI KA (Cont) ......................................................................... 96

NA VEIVAKALOUGATATAKI kei na CUDRUVI ........................................ 104

TUKUNA TIKO NAI TUKUTUKU VINAKA ............................................. 114

AI TINITINI .................................................................................. 122


Page 4 of 123

Ai Kau ni Vuli

Sa bau dua mada na gauna ko sa bau vakasamataka kina ni kevaka ko mate edai, ko vakadeitaka ni ko sa rawata na bula tawamudu?

_____________________________________________

Ia kevaka ko mani mate dina ena bogi e dai, ka ko lako yani vua na Kalou, qai tarogi iko mai ko koya; Na cava meu vakacurumi iko kina noqu matanitu? Na cava ko na tukuna vua?

_____________________________________________

Oqo na rua na taro lelevu kau na via bolea tiko kina na nomu bula ena noda na raica tiko na vuli oqo; kau vakabauta ni na oti na lesoni oqo, ena veisau na nomu bula ni sa dolavi na matamu ena i tukutuku vinaka e kauta mai na Turaga ko Jisu. Kaya koPaula kina i SoqosoqoLotu mai Roma (Roma 1:16); Roma 1:16 Niu sa sega ni maduataka nai tukutuku vinaka kei Karisito; ni sai koya

oqo na kaukauwa ni Kalou me vakabulai kina ko ira yadua era sa vakabauta; sa liu vei ira na Jiu, vei ira tale ga sa matanitu tani.

Au gadreva me da tekivu ena noda raica na Loloma Vakaikuritaki ni

Kalou.


Page 5 of 123

Lesoni 01

NA LOLOMA VAKA-I-KURITAKI NI KALOU (The Grace of God)

Dua na ka na noda kila; ka vakadinadinataka na loloma levu oqo ni Kalou; ka yaco kina me lomani keda tiko dina ga ni sa sega ni dodonu me da lomani; ka dolava tale ga vei keda nai nuinui vou e rawa ni vakanuinui kina e dua na tamata mai na gauna oqo kina gauna e tawamudu. NA LOLOMA VAKAIKURITAKI OQO (GRACE)

Na Grace e dua na mataqali loloma ka kunekunei dredre. Oqo e baleta ni yaco kina na loloma e vuabale mai na kena e rawa ni ciqoma e dua. Na mataqali loloma oqo e rawa ni vakamacalataka na vu ni nona basika mai na Kalou me mai bula vakatamata me rawa kina ni vakabulai keda; dina ga ni sa sega ni ganita me da ciqoma na loloma levu oqo. Ni sa soli na loloma levu oqo sa qai rawa kina vua na tamata me rawata na bula tawamudu. Na cava ena vakayacora vei iko na loloma levu oqo? Na loloma vakaikuritaki oqo ni Kalou ena vakadonui iko(Grace justifies

the sinner). 1 Timoci 1:13 ____________________________________________________________

____________________________________________________________

____________________________________________________________

____________________________________________________________

Roma 3:24 ____________________________________________________________

____________________________________________________________

____________________________________________________________

Na loloma vakaikuritaki oqo ena vakatikora vei iko na yalododonu ni Kalou(Grace imputes Gods righteousness in us). V/balebale 28:13


Page 6 of 123

________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________

Roma 4:5 ____________________________________________________________

____________________________________________________________

____________________________________________________________

Na loloma vakaikuritaki oqo ena vakavouya na yalomu(Grace imparts a new nature). Same 6:4 ____________________________________________________________

____________________________________________________________

____________________________________________________________

Na loloma vakaikuritaki oqo ena veisautaki iko(Grace Transforms you). Taito 2:11-12cf ____________________________________________________________

____________________________________________________________

____________________________________________________________

Efeso 4:22-23 ____________________________________________________________

____________________________________________________________

____________________________________________________________

Na loloma vakaikuritaki oqo e vakasaqarai iko(Grace searches after you). V/tekivu 3:9 ____________________________________________________________

____________________________________________________________

____________________________________________________________

Maciu 18:12 ____________________________________________________________

____________________________________________________________

____________________________________________________________

Na loloma vakaikuritaki oqo e solia na nona ka talei duadua me vakabulai iko ka vakalesui iko vua(Grace sacrifices all for you). V/tekivu 3:21 ____________________________________________________________

____________________________________________________________

____________________________________________________________

Joni 3:16


Page 7 of 123

________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________

Sai solisoli wale ni Kalou na bula tawamudu(Eternal Life is a free gift from God). Roma 6:23 ____________________________________________________________

____________________________________________________________

____________________________________________________________

Na bula tawa mudu e sega ni rawa ena vuku ni cakacaka se cakavinaka(Grace & Eternal Life cannot be earned or deserved). Efeso 2: 8 9 ____________________________________________________________

____________________________________________________________

____________________________________________________________

Au nanuma ni vinaka me da raica rawa na ka e tukuna nai ulutaga ka tarava kei na veitikina vaka-i-Vola Tabu me baleta na Bula ni Tamata me rawa ni vakamatatataka na vakasama levu oqo ni Loloma Vakaikuritaki.


Page 8 of 123

Lesoni 02

NA TAMATA

(Man)

TikinaVulici - Vakatekivu 1:26

A sa kaya na Kalou, me datou bulia na tamata me i tovo vata kei kedatou, ka me ucui kedatou

NA TAMATA (MAN)

Sa levu mai na vuku e vuravura. Sa levu tale ga na ka era kila. Sa levu tale ga na ka era nanuma ni ra kila; ia era sega ni kila (era lecava). E dua vei ira oya na vanua e vu mai kina na Tamata. E levu na tamata dauvakadidike era tukuna ni tamata e vu mai maqe. E so tale era tukuna ni tamata e vu mai na dua na

manumanu vaka na maqe. Ia ni oti e vica vata na milioni na Yabaki sa qai veisau tiko, sa siro rawa mai kina e vunikau me mai tara e dua na nona vale. E rairai sa oca beka na kaba tiko e vunikau. Ia na ka e lasa kina na vakasama oqo, ni eso na maqe era se maqe tiko ga ka sega ni veisau rawa; dina ga ni sa oti oqo a vica vata na milioni na Yabaki. Ke vakakoya, ia ko iko sa bau dua na kawa ni maqe vuku. Kevaka e dua e tarogi iko se ko vu mai vei, na cava ko na tukuna? Ko na tukuna li ni tukamu mai liu sara e dua na maqe? Au sega ni vakabauta. Au vakabauta ni dina ga na ka e tukuna nai Vola Tabu ena vanua eda vu mai kina. E ratou lewe vata va-Kalou me buli na tamata (Divinely Decreed). V/Tekivu 1:27 _______________________________________________________________

_______________________________________________________________

_______________________________________________________________

E vakadinadinataki va-Kalou na nona buli na tamata(Divinely Declared).


Page 9 of 123

V/tekivu 1:27 _______________________________________________________________

_______________________________________________________________

_______________________________________________________________

E buli na tamata me veiucui kei na Kalou(Divinely Designed- made in the Image of God). V/tekivu 1:27b _______________________________________________________________

_______________________________________________________________

Buli na yagona mai na kuvu ni soso(Divinely Created from the dust of the earth). V/tekivu 2:7a _______________________________________________________________

_______________________________________________________________

_______________________________________________________________

Sa qai ceguvi ka yaco me ka bula(Divinely Suscitated Given Life). V/tekivu 2:7c _______________________________________________________________

_______________________________________________________________

_______________________________________________________________

E buli na tamata me uasivi (Divinely Endowed to be Perfect & Crowned with Glory). Same 8:5 _______________________________________________________________

_______________________________________________________________

_______________________________________________________________

E soli vua na lewa kei vuravura (Divinely Empowered to have dominion over the world). V/tekivu 1:27 31 (wilika ka vakamacala kina) Same 8:6cf (wilika ka vakamacala kina) Na noda veiucui kei na Kalou.

E sega ni kena i balebale na veiucui vakayago [not physical resemblance].

(Joni 1:18; Luke 24:29; 1 Samuela 15:29; Kolosa 1:15 CF)

Veiucui ena i bulibuli vakayalo [in character].

(Filipai 2:6cf; Same 17:5; Aisea 6:1; C/caka 7:56; Iperiu 1:3; 1Joni 3:2)


Page 10 of 123

Na veiucui ni lewe tolu vakatamata sa vaka na lewe tolu va-Kalou [triune being].

(1 Cesalonaika 5:23)

(Na tamata ko Karisito: Yagona - Maciu 26:12; Yalona {SOUL} - Maciu 26:38; yalona ka veitokani kei na Kalou {SPIRIT} Maciu 27:50 &Luke 23:46)

Veiucui ena yalo ni veitokani kei na Kalou (Spirit).

(Joni 4:24)

Veiucui ena bula tawamudu Eternal: man is made to live for ever whether with God or away from God, in heaven or in hell.God is Eternal & so is man.

(Dauvunau 3:11; Filipai 3:14)

Veiucui e nai tovo kei nai vakarau ni vakasama (in moral & intellectual likeness).

(Kolosa 3:10cf; Efeso 4:23-24)

A. NAI TUVATUVA NI KALOU ME BALETA NA TAMATA. Na Kalou e sega ni bulia ga na tamata ka biuti koya e vuravura me mai i kuri tu ga ni kena i ukuuku. E buli ka soli vata vua na nona i tavi me qarava. O koya gona oya e sega ni rawa ni dua na tamata e tukuna ni sega na ka me qarava, ka sega tale ga ni dodonu me dua e lako tu ga vakaveitalia. Ena gauna eda donuya tiko oqo, ni sa vakasaqarai na cakacaka, na vakanananu ni tamata sa vaka me tiko ena kena sagai na cakacaka saumi ka sa kauta tani kina na noda vakasama mai nai tavi e nakita na Kalou me da vakaitavitaki keda kina. E sega ni dodonu me vaka tiko oya; e dodonu me liu tiko nai tavi e solia vei keda na Kalou ka qai muri nai tavi e vakacolati keda kina na tamata. Ia na leqa levu oya ni sa levu sara na tamata era sega ni kila na nodra i tavi ka solia vei ira na Kalou. Me da raica mada na ka e tukuna nai Vola Tabu me baleta na noda i tavi na tamata:-

Same 138:8a (E tiko nai naki ni Kalou vei iko ka lomana me vakayacori

God has a purpose for you and He desires to see it fulfilled). ______________________________________________________

______________________________________________________

Same 139:15


Page 11 of 123

(E kilai keda vakamatata na Kalou kei na naki ni noda bula God knows us inside out and has a purpose for you and me).

____________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________

Same 139:16 (Sa toqa oti tiko na noda i naki ena nona i vola ka vakatabuya

tale ga God has planned, recorded, and ordained our days). ______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

Cakacaka 17:26 (Sa nakita oti na Kalou na vanua mo tiko kina kei na gauna ni

nomu bula God has pre-detrmined your life time and where you should live).

____________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________

Jeremaia 29:11 (Sa tiko oti nai naki ni Kalou me baleta na nomu bula me vaka

ga e vakayacora vei ira na Isireli God has a plan and purpose for your life).

____________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________

Efeso 2:10 (Eda sa lesi oti ka vakaitavitaki ena vuku i Karisito mai nai

vakatekivu ni gauna We are Gods workmanship created in Christ to do good works).

____________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________

B. NA CAVA NAI NAKI NI KALOU VEI IKO? [What is Gods Purpose for YOU?]

b. E buli iko na Kalou mo nona i sakisaki. Vakatakila 4:11


Page 12 of 123

____________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________

c. E buli iko na Kalou mo mai lewe ni nona vuvale. Iperiu 2 :10 ______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

d. E buli iko na Kalou mo veiucui kei Koya. Vakatekivu 1 :27 ______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

Roma 8 :29 [veicui kei na Turaga ko Jisu] ______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

e. E buli iko na Kalou mo vakaitavi ena nona cakacaka. 1 Korinica 3:5-6 [ref-Efeso 2 :10] ______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

f. Lewa vata kei koya. Vakatekivu 1:26b [ref-Efeso 2 :6] __________________________________________________________________

__________________________________________________________________

g. Me vakakawataka na tamata e vuravura. Vakatekivu 1 :22 __________________________________________________________________

__________________________________________________________________

h. E buli iko na Kalou mo tukuni koya tiko. [ref-Vosavakaibalebale 11 :30 ; C/caka 20 :24] Joni 17 :18 __________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________

i. Ena nomu bula e veisiga.


Page 13 of 123

1 Cesalonaika 1 :8 __________________________________________________________________

__________________________________________________________________

j. Ena nomu lako ka laki tukuna. Marika 16 :15 __________________________________________________________________

__________________________________________________________________

C. NA CAVA ENA YACO KEVAKA KO SEGA NI KILA NAI NAKI NI KALOU ME BALETA NA NOMU BULA?

Roma 12:3

(Sa rawa ga vua e dua me kila nai naki ni Kalou kina nona bula kevaka e sema vua na Turaga ko Jisu You can only know Gods purpose for your life if youre in ChristJesus).

____________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________

Dauvunau 1:5-8 (Ni ko sega ni kila nai naki ni Kalou vei iko, ena vakacauoca

na bula Your life will be restless). ______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

Dauvunau 1:8-9 (Ni ko sega ni kila nai naki ni Kalou vei iko, ena karamaca

na nomu bula- Your life will be unfulling). ______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

Dauvunau 1:15 (Ni ko sega ni kila nai naki ni Kalou vei iko, ena

vakaveitaliataki na nomu bula Your life will be uncontrollable).


Page 14 of 123

____________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________

Ia ni sa curu mai nai valavala ca, sa mai vakacacana na veika vinaka kece ka bulia kina na tamata na Kalou, ka lewa me veiucui kei koya. Na tamata a buli me taucoko ka vinaka sara(perfect); ka vaka tale ga kina na nona i bulibuli na Kalou. E sega ni dua na ka e buli me sega ni taucoko se sega ni vinaka sara. Era vinaka taucoko. Ia nai valavala ca sa mai ravuravu ka segata me vakarusa.

Me da raica mada nai valavala kei na kena revurevu.


Page 15 of 123

Lesoni 04

NA KALOU

(God)

Tikina Vulici - Roma 1:19-20

ni sa rairai ena kedra maliwa na ka ni Kalou sa kilai rawa; ni sa vakaraitaka vei ira na Kalou; ni sa kune na veika ni Kalou e vuni tu, io, na nona kaukauwa tawamudu kei na nona tu Vakalou, ni sa kilai oti ena veika sa buli, mai na gauna sa buli kina ko vuravura, o koya oqo sa

sega kina na noda i ulubale.

Au via taroga e dua na taro levu eke;

Na cava ko bau kila me baleta na KALOU?

E rawa ni wase vakatolu na nanuma ni tamata ena nona kila ka me baleta na Kalou. Oqo e vakavu mai na noda leca-i-ka ena veika me baleta na Kalou.

Eso era raica na Kalou ni sega ni

dau cudru ka vuabale ena loloma E dina na rai oqo baleta na Kalou e Kalou loloma. Ia ena levu na gauna ko ira e tiko vei ira mua ni rai oqo era dau tukuna ni Kalou loloma oqo ena sega ni vakatara me dua lako ki Eli se me lako kina rusa tawamudu.

E rawa ni vakatautauvatataki na rai oqo kei na dua na veitukani. Ko ira na tukanigone era dau vakamenemeni ira na makubudra. Ia ni sa levu tale na veivakamenemenei, sa dau raibaleti kina na nodra malumalumu eso. E levu na gone era sa sega kina ni dau vakavulici ena nodra malumalumu ena vuku ni veivakamenemenei oqo.

Ko nanuma ni vakakoya na Kalou? me dau raibaleta na

nomu talaidredre ena levu ni nona vakamenemenei iko? ___________________________


Page 16 of 123

E so era raica na Kalou me vaka e dua na Ovisa Na Kalou e dau cudru ia e sega ni Kalou cudrucudru. Ko ira na tiko vei ira na rai oqo era raica na Kalou me vaka e dua na Ovisa. E dau wanonovi keda ka waraka tuga me dua na nomu cala me sauma vakakaukauwa vei iko na nomu i valavala.

E so era raica na Kalou ni sega ni dau marau kei na lasa Ko ira e tiko vei ira na mua ni rai oqo era vakabauta ni Kalou e sega ni dau vinakata me da marau.

Na rai oqo e vakavuna me da nanuma ni Kalou e sega ni vinakata me da tiko marau ka dau vakavuna tuga veikeda na rarawa. Sa levu kina na tamata era sega ni via toro vua na Kalou baleta ni ra nanuma ni na mai vesuki vakalevu ka kune rarawa na nodra bula ena vuku ni nodra malumalumu kei na nona sega ni dau kauwai na Kalou ena nodra bula.

Oqo e veicalati kei na vosa ni Vola Tabu.

Joni 10:10b au sa lako mai me rawa na bula, ia me rawa vakalevu sara.

Na Kalou e kauwai ena nomu bula, oya na vuna e lako mai kina ki vuravura.

Oqo e rua na dina lelevu mo kila me baleta na Kalou.

E Kalou Loloma (God is Love). Jeremaia 31:3 ___________________________________________________

___________________________________________________

___________________________________________________

Na levu ni nona lomani iko e sega kina ni via cudruvi iko. Na kalou e lomani keda baleta ni da vakaloloma, e lomani keda baleta ni oya o Koya; e Kalou loloma. Okoyasara ga na loloma.

E KalouLewa-Dodonu (God is Just).

LakoYani 34:7b ___________________________________________________

___________________________________________________

___________________________________________________


Page 17 of 123

Ena levu ni nona dodonu; e dodonu kina vua me cudruva nai valavala ca. E rau sa mai sota eke na loloma ni Kalou kei na yalododonu ni Kalou. E sega ni cudru baleta ni via cudru, ia baleta ni yalododonu ka sega ni rawa kina vua ena nona yalododonu me raica na nomu i valavala ca; Okoya sara ga na Yalododonu. Nai talanoa oqo ena vakamatatataka nai tukutuku oqo;

E dua tiko na noqu oga, qai sa sega vei au nai lavo. Au mani nanuma meu sa basuka ga na sitoa e tiko voleka vei keitou. Ia era mani toboki au na Ovisa, kau mani veilewataki sara. Niu sa yaco kina mataveilewai sa dusi au kece nai vakadinadina ka sa mani vakadinadinataki kina na cala au beitaki kina. Ni sa vakarau me tau nai totogi, au sa qai kerekere vei Turaganilewa; Kemuni saka na Turaganilewa, au kerea saka meu vosoti ena noqu cala. Sa tiko vei iratou na Ovisa na ka kece e butakoci ka sega tale ga ni dua e mavoa. Kevaka ko ni talaci au ena kisi oqo, au sa yalataka niu na sega ni butako tale vakadua.

Ko nanuma ni na dodonu na vakataulewa nei

Turaganilewa kevaka e sereki au ni sa vakadinadina-taki tu e matanavotu na cala au beitaki kina? ____________

Na nona vakataulewa na Kalou e dodonu sara ka taucoko. O koya gona

koya e sega kina ni rawa vua me raibaleta nai valavala ca se me totaka e dua.

Isikeli 18:4 Raica e noqu na yalo kece ga; na yalo ni qase, kei na

yalo ni luvena, sa noqu kece ga; ia na yalo ga sai valavala ca ena mate.

Sa sega tale ni dua nai wali ni valavala ca; nai wali ga ni valavala ca na

MATE

Ko sa raica rawa na dredre ni vanua eda sa tiko kina?

Nai talanoa oqo e rawa ni raitayaloyalotaki kina na ka e vakayacora na Kalou ni rau sa mai sota na nona loloma kei na nona lewa-dodonu. Ena gauna era sa tekivu tawase tiko mai kina na lewenivanua mai Rusia mai na veiliutaki


Page 18 of 123

ni Tui (Tsar), a bula tiko kina e dua nai liuliu ni mataivalu ka veivala tiko kei na Tui; Na yacana ko Isimeli. Na mataivalu veisaqa sa toso vata tiko ga kei ira na nodra dui matavuvale. Sa kaukauwa sara na veiraravui ka ra sa toso tiko ga na mataivalu veisaqa kina veiulunivanua. Sa donuya mai na gauna ni batabata ka sa lailai tale tiko ga na kakana. Dua na bogi sa basika e dua vei ira na nona Turaga ni Valu ka tukuna vei Isimeli ni dua esa butakoca tiko na kakana. Sa mani kaciva e dua na bose bibi ko Isimeli ka vakaraitaka kina na ka e yaco tiko. E dua esa butakoca tiko na kakana. Sa vakaraitaki tale ga kina ni o koya e cakava tiko me muduka ni kevaka ena tobo ena vakanakuitataki ena dali-toni. Sa mai suka yani na bose. Dua tale na bogi sa basika tale mai na nona turaganivalu ka tukuna ni sa butakoci tale na kakana, ia sa tobo o koya e butako ka sa vesu tiko. Ia sa dua na leqa ni o koya e butako e tinai Isimeli sara ga. Kevaka ena vakanakuitataki tinana ko Isimeli ena mate baleta ni sa kena marama. Kevaka e sega ni cakava e dua na ka; sa na sega ni dodonu na nona lewa, beci na nona veiliutaki, ka levu na nona tamata era na vuki tani. Ni sa mataka ni siga ka dua era sa soqonivata mai na nona tamata kei ira na nodra vuvale me mai sarava na ka ena yaco. Sa ia na veilewai ka sa lewai me vakanakuitataki na marama oqo. Ni sa vakarau me tau nai totogi sa qai vakayacora e dua ka veivakurabuitaki na turaga oqo ko Isimeli. Oya ni sa luvata na nona sote ka tukuna vei ira na nona Turaganivalu ni sa na taura nai totogi ena vuku ni marama tinana. Sa mai vakanakuitataki kina vakaloloma sara na Turaga oqo. Ia na nona vakataulewa oqo sa vakaraitaka kina na nona loloma vua na marama tinana ka vakaotia tale ga vakavinaka na nona lewa dodonu.

E vaka sara ga oqo na ka e cakava na Kalou ena vukuda me

vakadinadinataka kina na nona loloma ka vakadinadinataka tale ga na nona lewa dodonu.

Me da raica mada Turaga ko Jisu.


Page 19 of 123

Lesoni 05

NA TURAGA KO JISU

(The Lord Jesus Christ)

TikinaVulici - Maciu 1:30-33

A sa kaya vei koya na Agilose, kakua ni rere Meri: ni ko sa kune loloma vua na Kalou; ka raica ko na kunekune, ko na vakasucuma e dua na gone tagane; ia mo vakayacani koya ko JISU. Ena levu ko koya, ka na vakatokai na Luve i Koya sa Cecere Sara. Ia na Turaga na

Kalou ena solia vua nai tutu vakaturaga nei tamana ko Tevita; ia ena lewa ko koya na mataqali i Jekope ka sega ni mudu; ena sega tale ga ni oti na nona matanitu.

Na Turaga ko Jisu na uto ni bula ni vuravura kei na ka bula kece ga. Na noda kilai koya kei na veika baleti koya e bibi sara baleta ni o koya tale ga e yavutaki kina ka vakadeitaka na bula ni tamata yadudua. Sa levu sara na ka era tukuna eso me baleta na Turaga ko Jisu. Eso era tukuna ni o koya e dua ga na tamata vinaka. Eso era tukuna ni o koya e dua ga vei ira na parofita; eso tale era tukuna ni o koya e dua ga na agilosi ni Kalou; eso era tukuna ni o koya e luve ga ni Kalou, ia e sega ni Kalou.

Ia; au via tarogae dua na taro levu eke: -

Na cava ko vakabauta me baleta na TURAGA KO JISU?

Vakalewena eke -_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

1. Na Turaga ko Jisu e KALOU; ka TAMATA tale ga.


Page 20 of 123

A. Na Turaga ko Jisu e KALOU Oqo e dua na dina levu ka dau dredre vei ira eso me ra ciqoma. Ena taura e dua na gauna me ra vakasamataka ni bera ni ra vakadinata. Ia oqo na ka dina; Na Turaga ko Jisu e sega wale ga ni luve ni Kalou; ia e KALOU tale ga ko koya. O koya oya e rawa kina vua me bula e vuravura ka sega vakadua ni bau dua na nona i-valavala ca lailai.

Kolosa 1:15a Ko Koya na yaloyalo ni Kalou sa sega ni rairai (ENGJ.B.Phillips He is the VISIBLE EXPRESSION of the invisible God.).

B. Na Turaga ko Jisu e TAMATA E sega wale ga ni Kalou na Turaga

ko Jisu; ia e Tamata tale ga. E sega ni Kalou vakaveimama ka Tamata vakaveimama. E Kaloudinasara ga ena gauna vataga e Tamatadina tiko kina.Ia na nona mai tamata, e kaukauwa tiko na nona bula vakatamata baleta ni sa mai vakayagona ka soli koya taucoko kina bula vakatamata. E sucu mai me dua na gone lailai; e mai bula ena dua na vuvale; e tiko na nona mataqali; e kovuti koya na lewa vaka-lotu kei na lewa ni matanitu. E sotava na rarawa; e via kana; e via moce; e cudru; e lako curuma kece na ka oqo me vaka ni sa mai tamata.

a Ena rawa wale ga ni mai cola na keda i totogi ni rarawa kei na

mate kevaka e Tamata.

b Ena rawa wale ga ni bokoca nai valavala ca ka vakamaravutaka na cudru ni Kalou na Tamana kevaka o koya vakataki koya e Kalou.

Joni 1:1 Ena i vakatekivu sa bula ko Koya na VOSA, a rau sa tiko vata

kei na Kalou ko Koya na VOSA, e Kalou ko na VOSA.

Joni 1:14 A sa yaco me TAMATA ko Koya na VOSA, ka tiko vata kei keda

O Cei e tukuni tiko ena Joni 1:1?

______________________________________________________

Na cava e tukuna na Joni 1:1 me baleta na Vosa?______________________________________________________________________________________________________


Page 21 of 123

______________________________________________________

______________________________________________________

Na cava e tukuna na Joni 1:14?________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

Ena gauna cava e mai TAMATA kina na Vosa?______________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

c O koya na VOSA e KALOU. Sa mai TAMATA na VOSA. Oqo ena gauna e mai sucu kina vakatamata na Turaga ko Jisu.

2. Na ka e mai cakava na Turaga ko Jisu.

A. E bula ena bula tawa cala Wilika na ka e tukuna ko Pita (e dua vei ira na nona tisaipeli).

1 Pita 2:22 O koya sa sega ni cakava e dua na ka ca, a sa sega ni kune

ena gusuna na dauveivakaisini. (He committed no sin, and no deceit was found in his mouth.

a Na ka e talei kina oya ni sega ni laki vunitaki koya tiko, ia e

bula maliwai ira sara tiko ga na tamata e veisiga; e rogoca na nodra veivosaki, veiwali, veitalanoa; ia e sega ni bau vecei kina i-vakarau ca vakavuravura; Sega vakadua.

b E duatani sara ga na nona bula; ni sega vua nai valavala ca ena

gauna taucoko ni nona bula; e sega kina ni dodonu vua me vakatutusa; e sega kina ni dodonu vua me kere veivosoti. Talei vei au na vosa nei Jiutasa: Maciu 27:4 Au sa cala ni kau sa soli koya sa sega na nona cala me

mate. (I have betrayed an innocent blood)

Kevaka e laba na luvemu ka qai totogi mate, e rawa li vei iko mo bolea mo sosomitaki koya ka totogi mate e vukuna? ____________________________


Page 22 of 123

c Ai sau ni valavala ca na mate. E sega gona kina ni rawa ni dua tale na tamata ena rawa ni mate ena vukuna tale e dua baleta ni o koya mada ga e tiko na nona i valavala ca me totogi mate kina.

d Ia na Turaga ko Jisu e sega na nona i valavala ca, o koya oya sa

rawa kina vua me bolea me mate ena vuku ni noda i valavala ca.

e Kaya vakaoqo nai Vola Tabu: 2 Korinica 5:21 O koya sa sega vua na cala, sa qisia ko koya mei soro

ni noda i valavala ca; me vakayacori kina vei keda na veivakadonui ni Kalou ena vukuna. (God made him who had no sin to be sin for us, so that in Him we might become the righteousness of God).

Sa dua na ka nona lomani keda na Kalou, ia sa tawasei keda mai vua na noda i valavala ca. Me vakamacalata mada vakaoqo: - kaya mada ni ivola au taura tiko oqo ena ligaqu i matau e volai tu kina na noqu i valavala taucoko au vakayacora (na ka au tukuna, vakanananutaka, raica, etc.). ia nai vola oqo sa taqa tiko vei au baleta ni tukuna tu nai tukutuku ni noqu bula. Nai vola sara ga oqo ena lewai au, ia na Kalou e lomani au, ia e sega ni taleitaka na noqu i valavala ca ka sa dodonu vua me cudruva ka totogitaka. Na cava ena vakayacora na Kalou me valaveiwekanitaka kina na nona lomani au kei na nona yalododonu? Oya na vuna e tala mai kina na luvena (Turaga ko Jisu) ki vuravura (vakatakarakarataki ena ligaqu i mawi) me mai noqu i sosomi ka tau vua nai totogi kei na mate e dodonu me tau vei au. (Book Illustration)

Oqo sara ga na UTO ni Kosipeli. Kevaka a sega ni mate na Turaga

ko Jisu; ka bulu; ka tucake tale; ke sega ni soli rawa na bula tawamudu, ka sega tale ga na vakabauta va-Karisito.

3. Ia na kauveilatai sa mai yaco kina na veivoli levu duadua ena veitabagauna kece ga ka yacova na tawamudu.

Vosa ni yalayalataka mai na Parofita ko Aisea na nona na mai mate na

Turaga ko Jisu ni se vo tu e drau vakacaca na yabaki me basika mai na Mesaia ki vuravura:

Aisea 53:6 Koi keda kece eda sa sese me vaka na sipi; eda sa dui lesutani kina noda sala koi keda yadua; ia ko Jiova sa vakatauca vei koya na noda caka cala kece ga. (ENG - We all, like sheep, have gone


Page 23 of 123

astray, each of us has returned to his own way; and the LORD has laid on him the iniquity of us all.).

Ni sa saumi oti kece vakadua nai valavala ca; sa qai kaya vakaoqo na Turaga, ena delana mai Kalivari:

Joni 19:30 SA OTI (Eng It is finished)

a Oqo sa mai vakaotia kece kina vakadua na Turaga ko Jisu na

nona cakacaka ni veisereki mai nai valavala ca eda sa bobula tu kina.

b Sa saumi na nomu i valavala ca; sa saumi na noqu i valavala ca; sa saumi na noda i valavala ca.

c Sa mate ka bulu; ia ni oti e tolu na siga sa kaburaki koya tani mai ki tuba nai bulubulu. Sa vakatakila kina na Kalou na Tamana na nona vakadonuya nai soro ni Turaga ko Jisu:- Ni sa vakaturi koya cake tale mai na mate ni oti e tolu na siga ka solia kina vei keda nai Loloma Bula Tawamudu.

Roma 6:23 Ni sai sau ni valavala ca na MATE; ia sai solisoli wale

ga ni Kalou na BULA TAWAMUDU.

Na cava e tukuna nai Vola Tabu ni sai solisoli wale ga ni Kalou?

____________________________________________________________________________________________________________

d Na mate kei na tucaketale ni Turaga ko Jisu sa rawa kina vua me solia vei keda taucoko nai Loloma Bula Tawamudu. Ia oqo e tiki kece tiko ga ni nona i tuvatuva levu na Kalou vei keda.

Joni 3:16 Ni sa lomani ira na kai vuravura vakaoqo na Kalou, sa solia

kina na luvena e dua bau ga, me kakua ni rusa ko ira vaka-adua sa vakabauti koya, me ra rawata ga na bula tawamudu.

Na cava e vakayacora na Kalou ena levu ni nona loloma?


Page 24 of 123

____________________________________________________________________________________________________________

Na cava na vu ni nona solia na luvena e duabau? ______________________________________________________

______________________________________________________

O cei ena sega ni rusa ka rawata na bula tawamudu? ______________________________________________________

______________________________________________________

Kevaka sa vaka koya, sa kena i balebale li ni tamata taucoko ena rawata na bula tawamudu? Sega !!!

Kevaka ko vinakata nai loloma ni BulaTawamudu oqo; ia mo ciqoma duadua ga mai vua na Turaga ko Jisu. Eda na dui ciqoma yadudua; e sega ni rawa ni dua na tamata e ciqoma nai loloma oqo ena vukuna tale e dua (it is personally received).


Page 25 of 123

Lesoni 06

NA VEIVUTUNI KEINA VAKABAUTA

(Repentance & Faith)

Tikina Vulici - Efeso 2:8-9

Ni sa loloma wale ga dou sa vakabulai kina ena vuku ni vakabauta; ia sa sega ni vuna koi kemudou; ai solisoli ga ni Kalou; sa segai ena vuku ni cakacaka; me kakua kina e dua me

dokadokai koya. NA VEIVUTUNI E dua na ka e dodonu me da kila tiko baleta na veivutuni oya ni veivutuni e sega ni kena i balebale ga na kere veivosoti baleta ni sa tobo na nomu cakacaka ka ca me vaka e dua na gone lailai e tobo ni butakoca e dua na tiki ni tavioka mai valenikuro ka kere veivosoti kina. Ia ni bera ga ni rai tani ko tinana e totolo tale na nona yasava e dua tale na tikina.

Na veivutuni dina e kena i balebale na nomu kere veivosoti ena vuku ni nomu i valavala ca ka vuki tani mai kina; kakua (bese) ni lesuva tale ena vuku ni nomu kila na kena vakasisila; vuki vua na Turaga ko Jisu ni sa tu vua na bula; ka lako vua. Me vaka au sa tukuna oti nai valavala ca sai koya na nomu voroka na lawa; ia na veivutuni sai koya na nomu vakadeitaka (sega ni vakanananutaka wale ga) ia na nomu vakadeitaka ka cavu i kalawa ni ko sa vuki mo lako vua na Turaga; kerea na nona veivosoti; ka veisautaka na nomu bula (ni ko sa cata dina nai valavala ca) ka kerea na Turaga me veisautaki iko mo ucui koya tale.

1 Joni 1:9 Kevaka eda sa vakatusa na noda i valavala ca, sa yalodina ka

yalododonu ko koya me vosota na noda i valavala ca ka vakasavasavataki keda mai na noda caka cala kece ga.


Page 26 of 123

Nai valavala ca vakacava eda na vosoti kina kevaka eda vakatusai keda?

____________________________________________________________________________________________________________

Na vu ni nona lako mai na Turaga ko Jisu oya me mai kacivi keda meda veivutuni

Maciu 9:13 ______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

E mai kacivi ga na tamata i valavala ca me veivutuni. E sega ni gadrevi vua e dua na tamata e sega na nona i valavala ca me veivutuni.

E vakaevei ko iko; e bau dua li na nomu i valavala ca? ______________________________________________________

Na cava e tukuna na Roma 3:10? Roma 3:10

____________________________________________________________________________________________________________

Sa kena i balebale ni da sai valavala ca kece ka kacivi keda tiko na Turaga ko Jisu me da veivutuni ka lesu vua.

Na kena i karua sai koya oqo:

NA VAKABAUTA

Na vosa oqo VAKABAUTA e dua na vosa bibi baleta na vosa oqo e vakadinadinataki kina e dua na ka ko sega ni raica; se sa yaco oti, se na qai yaco ni mataka. Ni tukuni vakaoqo; Au sa vakabauta e kena i balebale oya ni ko sega ni raica ia ko sa vakadinata. Na ko vakadinata e kena i balebale oya ni ko sa raica ka sa qai duavata kina ni vakakoya na e tukuni me baleta e dua na ka e veivosakitaki tiko. O rau na vosa oqo e rau duidui tiko vakalalai. Na vosa tale ga oqo VAKABAUTA (FAITH); e rawa wale ga kevaka ko rogoca na vosa ni Kalou


Page 27 of 123

(Faith come from hearing the Word of God Roma 10:17).Na vosa tale ga oqo e dolavi lomalagi vei iko. E rawa ni tiko vei iko e dua nai tui-ki (key). Kevaka e dua e kauta na nomu i tui-ki ka saga me laki dolava na nomu katuba, ena sega ni dola rawa vakavo ke vakayagataka na kena ki dodonu mai vei ira kece na ki oya.

E via vaka koya na Bula Tawamudu Ena sega ni dua e ciqoma rawa na bula tawamudu vakavo ke sa VAKABAUTA(Have Faith) na cakacaka ni Turaga ko Jisu (Sucu, Mate, Bulu, Tucake tale, Lesucake ki Lomalagi). Na nomu vakabauta duadua ga na nona cakacaka ni veisereki oqo ena vukumu ena dolava kina vei iko na katuba kina bula Tawamudu.

Cakacaka 1:3 ka sa vakaraitaki koya tale ga vei ira, ka sa levu na kena i

vakadinadina, ni sa bula tale mai na mate

Na vakabauta vakacava e sega ni dodonu?

1. Na vakabauta e Muri vakamataboko (Blind leap faith) - Na vakabauta va-Karisito e yavutaki ena ka sa vakadinadinataki (Facts). E tukuna nai Vola Tabu ni sivia na lewe 500 era raica na Turaga ko Jisu ni oti na nona tucake mai na mate; Na vakabauta va-Karisito e yavutaki ena DINA. Na Turaga ko Jisu na DINA (Truth).

Joni 14:6 Oi au na sala, kei na vu-ni-dina, kei na vu-ni-bula; sa sega ni

torovi tamaqu rawa e dua na tamata, ena vukuqu ga. E tolu na ka e tukuna na tikina oqo baleta na Turaga ko

Jisu? ______________________________________________________ ______________________________________________________ ______________________________________________________

2. Na vakabauta e sega ni ka ni kila ka (Head knowledge faith) - E levu era tukuna ni ra vakabauta na Turaga ko Jisu; ia e ka vakavosa wale ga; e ka ni kila-ka wale ga; e ka ni nodra rogoca wale ga ka sega ni cakacakataka. Na vakabauta e yavutaki ena vuku se kila-ka e sega ni vakabauta e taucoko. E rawa ni dua e kila e levu nai tukutuku baleta na Turaga ko Jisu, ia e sega ni kilai koya dina; na Turaga tale ga ko Jisu e


Page 28 of 123

sega ni kilai koya. Na mataqali vakabauta vakaoqo e rawa ni tukuni ni vakabauta vakatevoro (Devils Faith).

Jemesa 2:19

____________________________________________________________________________________________________________

Ko na rawa li ni vakacuruma vakusakusa e dua na tamata kina nomu loma-ni-vale kevaka ko sega tu mada ga ni kilai koya? _________________

A. E rawa ni dua e kilai Waisale Serevi. Ia kevaka e lako ki nona vale qai sega ni kilai koya ko Serevi ena sega ni vakacurumi ki loma; veitalia sara ke kila na yaca i na watina, se luvedrau, se nona koli, se nona pusi, ena sega ga ni curu ki vale.

B. E tukuna ni sala balavu duadua e rawa ni muria e dua na tamata oya e 35cm (na veiyawaki ni nona mona mai na nona uto). Ni ko sa sega ni lakova rawa na 35cm oqo; ko na sega ni lewena rawa na Matanitu ni Kalou. Na vakabauta e sega ni ka ni vakasama ga, ia na vakasama me na vakadeitaki ena nomu uto (ena Mata ni Yalomu).

C. Kevaka ko via bula ia me kakua ni vaka-vakasama na nomu kila na

Turaga ko Jisu. Mo kilai koya ka me kilai iko tale ga ko koya.

3. Na vakabauta e veivakabulai e sega ni ka ni gauna ga oqo (Now Faith). A. Na mataqali vakabauta okoya e dau vakanuinuitaki ga kina na ka ni

gauna oqo e dau laurai ena:-

Noda vakabauta na veivakabulai mai na noda tauvimate;

Noda vakabauta na veivakalougatataki vakailavo;

Noda vakabauta na vakarawarawataki ni noda curu vanua;

Noda vakabauta na veivuke ni Kalou ena digidigi kei na vakatulewa lelevu;

Noda vakabauta na veivuke ni Kalou ena veitarogi;

Noda vakabauta na veivuke ni Kalou ena vakatataki ni veiwekani;


Page 29 of 123

B. O ira kece na mataqali vakabauta oqo e vinaka ena bula oqo ia e sega ni ra na vukea na nomu rawata na bula tawamudu.

4. Na vakabauta e veivakabulai e tolu tiko na kena i vakatagedegede:-

A. Kila (Knowledge) na nomu kila ka vakadeitaka na kena dina;

B. Vakadinadinataka (Agreeing as you understand) na nomu duavata ni ka

ko kila ka vakadeitaka oqo e ka dina;

C. Vakararavi (Trusting a result of wisdom) na nomu vakararavitaka na nomu bula ki na ka ko kila, ka vakadeitaka ni dina, ka na rawa ni vakabulai iko mai nai vau ni valavala ca ka kauti iko yani kina bula tawamudu.

D. Na vakabauta ni gauna ga oqo (NOW FAITH) e sega ni vakabauta e veivakabulai.

E. Na mataqali vakabauta vakacava e veivakabulai? - E vakaoqo na

vakabauta e veivakabulai:- E dua na Sitima e soko tiko mai Jaina ki Amerika, vo tiko e 3,000 na maile me yaco ki Amerika sa tubu na ua lelevu, ka sega ni vorata rawa, vodo yani na ua ka luvu na waqa qo. Era qalo na kena pasidia kei ira ka kena kaimua. Ni ra sa qalo tiko sa basika tale mai e dua na waqa, era sa kila ni sa nodra kalougata. Ia ni sa yacovi ira mai na waqa sa qai lako mai na Kavetani ka kolotaka yani na dali vei ira.

Na cava e dodonu me ra cakava na ciri tiko oqo me ra

rawa kina ni bula kina waqa? ______________________________________________________

Era sa kila vakavinaka tiko ni sa nodra kalougata oqo, era sa na bula ena waqa sa basika mai oqo; era kila tiko.

Ko Kila ni na dua e bula vei ira na qalo tiko oqo kevaka e sega ni lili yani ena dali?_______________________________________________________________________________________________________

F. Sa dodo tiko mai na Liga ni Turaga - Ena wasawasa ni valavala ca eda na ciri tiko kina ka yawa mai na vanua mamaca ni bula


Page 30 of 123

tawamudu, sa toso voleka tiko mai vei iko na Turaga ko Jisu ka dodoka tiko yani na ligana vei iko mo taura; na ka ga mo cakava oya mo kukube mai kina mo rawa ni bula. Na Vakabauta e veivakabulai e sega ni ka ni noda kila ga na Turaga ko Jisu; e ka ni nomu vakabauta ka vakadeitaka ni ka kece e tukuna baleti koya e dina, ka vakavuna mo soli iko taucoko kina vua mo rawata na bula. Sa dodo makawa tiko mai na liga ni Turaga ko Jisu vei iko; Sa vo ga ko iko; taura na ligana; kukube mai kina mo rawata na bula; sega ni bula wale ga; ia na bula; na bula vakaikuritaki; kei na tawamudu ena Matanitu ni Kalou. Joni 14:6 Oi au na sala, kei na vu-ni-dina, kei na vu-ni-bula; sa sega ni

torovi tamaqu rawa e dua na tamata, ena vukuqu ga. E vakaevei ko gadreva li mo ciqoma nai loloma BULA

TAWAMUDU oqo ka lewena na Matanitu ni Kalou? _________________

Ko gadreva li me sa rauta na nomu veiciriyaki ena wasawasa ni ca ko kuitaki voli kina? _________________

Ko gadreva li mo kune kalougata ena bula kei na bula sa

bera mai? _________________

Joni 10:10 Au sa lako mai me rawa na bula, ia me rawa vakalevu sara.

2. Kevaka sa lomamu dina; oqo na ka mo vakayacora:- A. Vakatusa na nomu i valavala ca ka vuki tani mai kina

1 Joni 1:9 kevaka eda sa vakatusa na noda i valavalaca, sa yalodina ka yalododonu ko koya me bokoca na noda i valavala ca, ka vakasavasavataki keda mai na ka kece ga e sega ni dodonu.

B. Vakabauta na Turaga Ko Jisu ni sa Turaga kai Vakabula Cakacaka 16:31 Vakabauta na Turaga koJisuKarisito, ko na bula

kina

C. Ciqomi Koya me nomu Turaga kai Vakabula 1 Joni 5:12a O koya sa tu vua na luvena sa tu vua na bula. Ia ko koya sa

sega vua na Luve ni Kalou sa sega vua na bula.


Page 31 of 123

Kevaka ko sa vakadinata oqo qai cavuta vata kei au na masu oqo:-

MASU NI VAKATUTUSA KEINA SOLI BULA

Kemuni na Kalou; au sa cuva vei kemuni ena siga e dai ka vakatusa niu sa tamata i valavala ca, ka sa sega ni dua na ka au cakava rawa meu vakabulai au kina. Au sa veivutunitaka na noqu i valavala ca; ka vakatusai au; ka kere moni vosoti au sara ena noqu bula i valavala ca, bula malumalumu, kei na bula druka. Au sa vakabauta ni sai koya na Turaga ko Jisu na Karisito na

Luvemuni; nai Vakabula. Au sa vakadinata tale ga ni nona mate sa baleti au; meu rawata kina na bula tawamudu. Au sa kerea kina ena siga e dai na yalomuni na Yalo Tabu me mai tawana ka lewa na noqu bula; mo ni mai

noqu Turaga ka noqu i Vakabula. EMENI

Kevaka ko sa cavuta dina na masu oqo mai yalomu, au via vakadeitaka ga vei iko ni sa tiko dina na Yalo Tabu ena nomu bula; e sa dregati iko tale ga ko koya me vakadeitaka kina ni nomu bula tawamudu sa ka e dina sara. Vakadeitaka e lomamu e vica na ka oqo sa vakayacora vei iko na Turaga ko Jisu me vaka na nona vosa:

Joni 6:47 E dina, e dina au sa kaya vei kemudou, o koya sa vakabauti au sa rawata na bula tawamudu. (Sa nomu na bula tawamudu Ko sa lewe ni Matanitu ni Kalou.)

Nai kalawa ni vakabauta ko taura ena siga e daidai e veisautaka vakadua na nomu tawamudu; oya main a rusa tawamudu kina bula tawamudu.


Page 32 of 123

Joni 10:28 ia kau na solia vei ira na bula tawamudu, ia era na sega

sara ni rusa, se dua e kaliraki ira mai na ligaqu. (Ko sa maroroi ena liga ni Kalou).

Sa tiko vei cei na nomu bula ena gauna oqo?

______________________________________________________

Vakatakila 3:20 Raica, kau sa tu ena mata ni katuba ka Tukituki, kevaka sa rogoca na domoqu e dua na tamata, ka dolava na katuba, au na curu vua ka vakayakavi vata kaya ka na vakayakavi vata tale ga kei au ko koya. (Sa veitokani vata tiko kei iko).

Oqo na ka e yaco ena gauna ko cavuta kina na masu nei veivutuni, vakatutusa, kei na veisureti koya. Sa lako mai na Turaga ko Jisu (matataki iratou main a Yalo Tabu) ka mai veitokani vata kei iko. Na masu ko cavuta sai dola ni katuba ni yalomu ena nomu vaka-io kina nona Tukituki ni veitokani.

Kevaka ko mani mate ena bogi e dai, ko kila ni ko na rawata na bula tawamudu?

____________________________________

Kevaka ko mani mate dina ka duri ena mata ni Kalou, ka tarogi iko ko koya, na cava meu vakacurumi iko kina kina noqu matanitu? Na cava ko na tukuna vua?

____________________________________

Sa dina sara; sa dua ga na kena i sau ni taro Au sa vakabauta na Turaga ko Jisu ni sa mai mate me noqu i sosomi, bulu, tucake tale; kau sa solia kina na noqu bula vua niu veivutunitaka na noqu i valavala ca, ka sureti koya me mai lewa ka tulia vou na noqu bula.


Page 33 of 123

Lesoni 07

NA PAPITAISO

(Baptism)

Tikina Vulici - Maciu 28:19-20

O koya mo dou qai lako, ka vakalotutaki ira na lewe ni veivanua kece ga, ka papitaisotaki ira ena yaca ni Tamamudou, kei na Luvena, kei na Yalo Tabu; vakavulici ira me ra vakabauta na ka kece kau a vosa kina vei kemudou; ka mo dou kila, au sa tiko vata kei kemudou ena veisiga

kece ga, ka yacova nai vakataotioti kei vuravura. Ni ko sa Soli Bula sa dodonu me veimuri sara mai na kei na nomu Papitaiso ; ia, sa levu sara na kena veibataki nai cakacaka ni Papitaiso ena gauna oqo. E levu era tukuna me vakaoqo na kena i cakacaka ka so tale eso tukuna me vakaoya. Sa kauta vakelevu mai kina ki nai SoqosoqoLotu va-Karisito na duidui ka vakamalumalumutaki keda na duidui oqo ena mata-i-vuravura. Au vakabuta

ni veigauna e dau yaco kina na dredre vakaoqo; e dodonu me da lesu tale kina na ka e tukuna nai Vola Tabu; ka vaka kina nai balebale dina e kilai kina ena vosa taumada a volai mai kina na tikina vaka-i-Vola Tabu. Na cava sara mada nai balebale ni vosa PAPITAISO? Na kena i balebale vaka-vosa(literal meaning) Na vosa oqo

(PAPITAISO) E kau mai ena vosa va-Kiriki Bapto ka kena i balebale tonia se tonidromuca (to plunge or emmerse) e dua na ka ena wai. Era tukuna na dau-ni-Vola Tabu ni dau vakayagataki vakalevu na vosa oqo ena kena toni nai sulu me rokataki kina. Ia mai nai tekiteki-vu ni Soqosoqo Lotu sa dau vakayagataki tiko na vosa oqo me vakamacalata e dua e sa tonidromuci ena wai me vakatakarakarataka na nona vakabauta na Turaga ko Jisu, nona cakacaka, kei na nona i vakavuvuli. Na vosa vakataki koya sa vakatakila sara tu ga nai cakacaka ni papitaiso.


Page 34 of 123

Na kena i balebale vakayalo Na PAPITAISO na i vakaraitaki vakayago ni veisau vakayalo sa yaco vua e dua na tamata ena vuku ni Turaga ko Jisu (It is an outward expression of an inward reality). Ena gauna e liu; ni se donuya nai Soqosoqo Lotu na veivakararawataki, sa rawa wale ga ni kilai ni dua e sa vakabauta dina na Turaga ko Jisu kevaka sa siro kina wai me papitaisotaki. O koya gona oya, ni dua e papitaiso, sa sega tale na vuki lesu ka sa bolea me sotava na rarawa kei na dredre e lakocuruma nai Soqosoqo Lotu ena gauna koya.

EnaMaciu 28:19-20 Na papitaiso ena tikina oqo e kena i balebale

tale ga na nodra moici na kai vuravura kina i vakavuvuli nei koya na qasenivuli levu (influencing people to submit to the teaching of the Great Teacher).

Marika 1:5 ______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

Marika 1:10 ______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

Na Bibi ni PAPITAISO E bibi li na Papitaiso? IO e ka bibi na papitaiso. E dodonu ki na

tamata taucoko sa vakabauta na Turaga ko Jisu ka soli bula vua, ka vakasucumi vou ena Yalo Tabu, me ra papitaiso; veitalia na matalotu cava ko lewena, eda lewe tiko ga ni dua nai Soqosoqo Lotu (There is One Christian Church but many Christian Denominations).

Ephesian 4:5 ______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

Vakacava kevaka ko sega ni Papitaiso? Na bula tawamudu e sega ni vakatau kina papitaiso. Na Bula Tawamudu e vakatau kina nomu


Page 35 of 123

vakabauta na Turaga ko Jisu ka ciqomi koya me nomu Turaga kai vakabula.

Ia kevaka sa vakaoya, sa qai cava na yaga ni papitaiso?

a E vakatakila e matanalevu na vakatutusa kei na veivutuni dina (Expresses a public confession & repentance). Maciu 3:6 ______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

b E vakatakila na vakabauta kei nai valavala dodonu (Fulfills all righteousness). Maciu 3:15 ______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

c Me vakataucokotaka na cakacaka ni Kalou vei iko ena Yalo Tabu (Allowing the Fullness of Gods favour to fall on you). Maciu 3:16 ______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

d. Mevakatakila na noda duavata kei nai vakavuvuli vakarisito eda sa ciqoma ena vuku ni Turaga ko Jisu. Maciu 4:17 ______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

E sega ni dodonu vua na Turaga ko Jisu me mai papitaiso, baleta ni sega na nona i valavalaca; ia sa dodonu vua me vakayacora oqo baleta ;

Ni sa lewa na Kalou na Tamana me mai wiliki koya me mai tamata i-valavalaca ena vukuda;

Ni sa duavata kei nai Vakavuvuli nei Joni ena vuku ni kena sa qai yaco dina mai na Matanitu ni Kalou;


Page 36 of 123

Ia o keda; na noda vakataucokotaka na cakacaka ni Kalou vei keda ena Yalo Tabu sa dodonu kina vei keda me da papitaiso me vaka sa vakayacora na Turaga; ka kena i karua baleta ni da tavuki tani mai na noda tamata ivalavala-ca. Ko na sega beka ni raica na lomalagi me tadola ka rogo mai na domo qaqa ni Kalou, me vaka a yaco vua na Turaga ko Jisu; ia au rawa ni kaya vakaidina vei iko ni na sala-muri iko na veitokoni kei na taucoko ni nona cakacaka na Yalo Tabu.

Na bibi ni PAPITAISO ena ROMA 6;1 8

a E vakatakila ni da sa mate vata kei Karisito (Show that we were dead with Christ). Roma 6:3 ______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

b E vakatakila ni da sa bulu vata kei Karisito (Shows we were buried with Christ). Roma 6:4a ______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

c E vakatakila ni da sa tucake vata kei karisito (Shows we were raised with Christ). Roma 6:4b ______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

d E vakatakila ni da sa bula vata kei Karisito ena bula vou (walking in newness of life). Roma 6:4c ______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

e E vakatakila ni da sa tovata kei Karisito (Allegiance with Christ). Roma 6:5


Page 37 of 123

____________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________

f E vakatakila na noda sereki mai na bula e bobula kina ivalavala-ca (Declaration of freedom from the bondage of slavery to sin). Roma 6:6 ______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

g E vakatakila na noda vakabauta (A declaration of FAITH). Roma 6:8 ______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

Na bibi ni PAPITAISO mai veitikina tale eso; a. E vakatakila na noda sa vakasulumitaki vei Karisito (Clothed with

Christ). Kalatia 3:27 ______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

b. E vakatakila ni da duavata kei ira na Lewe ni SoqosoqoLotu ni Turaga ko Jisu (Unity with other Christian Believers in your denomination and other denominations). Efeso 4:5 ______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

c. E vakatakarakarataka na veisau ni noda lewa-e-loma (Pledge of a good conscience). 1 Pita 3:21 ______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________


Page 38 of 123

d. E dua vei iratou na tolu nai vakadinadina ni noda vakabauti Jisu ena kacivi ena siga ko na duri kina ena mata ni Kalou. (One of the three witnesses of those professing faith in Christ before the throne of God). 1 Joni 5:6 ______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

1 Joni 5:7 ______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

1 Joni 5:8 ______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

1 Joni 5:10 ______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

1 Joni 5:11 ______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

Na papitaiso e vakatakilakilataka e vica na ka ena veivoli e mai vakayacora na Turaga

Sa taura na Kalou na noda i valavala ca ka vakataqara vua na Karisito me nona;

Sa mai matataka kina na TAMATA (Man) ena nona vakatakila ni sa gauna ni nona vukitani mai nai valavala ca ena veivutuni (Baptism of Repentance);

Sa mai wiliki koya kina vata kei keda na tamata i valavala ca; O koya e sega na nona i valavala ca; ia kevaka sa papitaiso sa kena i balebale ni sai valavala ca, baleta ni papitaiso ena gauna i Joni e


Page 39 of 123

papitaiso ni veivutuni; ke sega, ia sa colata nai valavala ca ni dua tale na tamata.

E rua ga na ka e rawa ni veisosomi kei nai valavala ca. E dua e tawa cala (Both in nature and practice), kei na Kalou duadua ga.

Ia na Karisito sa mai vakaotia ruarua na ka oqo. E 100% tamata dina ka tawa cala (both in nature and practice) ka 100% Kaloudina tale ga.

Ni dua e papitaiso sa vakadinadinataka tiko kina ena wai na nona vakabauta na cakacaka ni Turaga ko Jisu au sa vakamacalataka e cake.

Na DRA ena vakadinadinataka ena mata ni Kalou ni sa qusia na nomu i valavala ca;

Na WAI ena vakadinadinataka ena mata ni Kalou ni ko sa vakatakilai iko ena mata ni Soqosoqo lotu kei ira na veilewa ena veiyasana vakalomalagi ni ko sa nona na Kalou; mate, bulu, lako ena bula vou;

Na YALO TABU ena vakadinadinataka ni sa dregati iko ka vakadeitaka ni sa nomu na bula tawamudu.

Na taucoko ni nona soli bula e dua e laurai tiko ga vakatikina; oya mai na noda vakabauti Karisito eda sa rawata na Bula Tawamudu. Oqo e karua ga ni nomu toka mai na dua na ulunivanua ka raica tale tiko e dua na ulunivanu. Eda guilecava ni ena maliwa ni ulunivanua e rua oqo e tiko kina na buca kei na qakilo me kosovi.

Na nona vakabauti Karisito e dua na tamata e kovuta tiko na kena vakaoti vakavinaka nai vakadinadina e tolu oqo; YALO TABU Soli Bula vua na Kalou sa yaco kina me dregati kina tawamudu ni sa mai vakaitikotiko ena lomaqu na Yalo Tabu; WAI - (Vakabauta ni sa vakataqari vei Karisito na nomu i valava ca, mate bulu, tucake tale) ka vakadinadinataka


Page 40 of 123

vakakina ena noqu papitaiso; DRA Vakadinata ni sa bokoci kece na noqu i valavala ca sa oti, okoya oqo, kei koya e se bera.

O ira kece na veitikina oqo era vakaraitaka tu vakamatata sara vua e dua na tamata na bibi ni papitaiso. E levu na tamata vakabauta va-Karisito (oqo ko ira era sa soli bula; Siga Dina; Sucu vou) ka ra muria tiko na Karisito; era muri tiko ena tawavakabauta, baleta ni ra sega ni vakadinata nai vakavuvuli VAKA-I-VOLA TABU oqo; e dua a mai vakayacora vakataki koya na Turaga ko Jisu.

Na leqa ni tawavakabauta oqo ka ra bese kina, se vakaiulubale, eso me ra Papitaiso tabadromuci e vakavu mai na ;

Lawa ni lotu; Kauwaitaka se via vakalomavinakataka na tamata kei na

ka era na tukuna;

Veimurimuri ni vakabauta; Lailai ni noda kila na Vosa ni Kalou; Se kamikamica tiko ga na Meleni kei na Kiukaba ni Ijipita.

KO CEI E DODONU ME PAPITAISO? Sa dau levu tale ga e dauveibataka se ocei e dodonu me PAPITAISO.

Eso era tukuna ni dua ga e sa lewe-ni-lotu sa dodonu me papitaiso. Eso era tukuna; ni ko qai sucu ga mai sa dodonu mo papitaiso. Eso era tukuna ni ko rawa ni papitaiso vaka rua. Eso era tukuna ni dodonu me vakaraitaki rawa e liu ni sa vua tiko na Yalo Tabu ena nomu bula, sa qai rawa na papitaiso. Ia o cei sara mada e tukuna nai Vola Tabu ni rawa, ka dodonu me papitaiso?

a. Ko ira ga era sa vakatusa na nodra i valavala-ca.

Maciu 3:6 ______________________________________________________

______________________________________________________


Page 41 of 123

b. Ko ira sa laucoka na yalodra ena Vosa ni Kalou ka vukitani mai na nodra bula ivalavala-ca. Cakacaka 2:37- 38 ______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

c. Ko ira ga era sa rogoca na Vosa ni Kalou, ciqoma, ka vakabauta. Cakacaka 4:41 ______________________________________________________

______________________________________________________

Cakacaka 8:12 ______________________________________________________

______________________________________________________

d. Ko ira ga era sa vakila na veivakasucumi vou kei na veivakasinaiti ni Yalo Tabu. Cakacaka 9:17-18 ______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

e. Ko ira ga era sa ciqoma na Yalo Tabu. Cakacaka 10:47 ______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

Na veitikina kece oqo eda rawa ni raica kina ni rawa ga ni Papitaiso e dua esa vakatusa na nona ivalavala-ca; veisau ka digitaka me kua ni lesuva tale; vakabauta na Turaga ko Jisu; ciqomi me nona Turaga kai Vakabula; vakasinaiti na nona bula ena Yalo Tabu ena vuku ni veivakasucumi vou oqo, ka sa digitaka me lako ena bula vou ena vuku ni Turaga ko Jisu.

Na Vu ni noda Papitaiso.

a. Sa Lewa na Turaga ko Jisu (In the Great Commission). Maciu 28:19-20


Page 42 of 123

____________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

Na lewa e sega ni dau tarogi soti vakawasoma. Ni dua na ka e sa lewai mai, sa kena i balebale ni sa dei ka dodonu vei koya e tauvua na lewa me vakayacora. Na tamata taucoko e sa vakarurugi kina veiliutaki ni Turaga ko Jisu e sega ni digitaka na nona muria; se sega ni muria; na nona lewa. E dodonu me muria baleta ni sa dodonu ga me muria (As a follower of Christ you dont have a choice but to obey; because you have given over your right to govern your life the day you chose him to be your LORD and SAVIOUR.

Nai Soqosoqo Lotu taumada era dau vakayacora (Papitaiso/ Tonidromuci). Cakacaka 2:41 (Baptism by Emmersion) ______________________________________________________

______________________________________________________

Cakacaka 9:18 ______________________________________________________

______________________________________________________

Na Turaga Ko Jisu vakatakikoya a Papitaiso (Tonidromuci). Maciu 3:13 ______________________________________________________

______________________________________________________

Oqo na bolebole levu vei keda kece eda sa tukuna ni da lotu va-Karisito. Ni ko koya mada ga nai taukei ni noda vakabauta; na vu ni noda vakabauta; ka Ulu ni Soqosoqo Lotu (Liuliu ni Soqosoqo Lotu va-Karisito); o koya mada ga a mai Papitaiso. Kevaka eda vakabauti koya dina kei na cakacaka sa mai vakayacora ena vukuda me da rawata kina na bula; sa dodonu tale ga me da vakayacora vaka kina ni sa lewai mai (Maciu 28:19-10).


Page 43 of 123

Eso era na tukuna vakaoqo; Ia ni se bera mai na Turaga, sa dauvakayacori tu ga na Papitaiso, me vaka e cakava ko Joni. E dina taucoko oya. Ia na papitaiso ena gauna nei Joni a papitaiso ga ni veivutuni, kei na papitaiso ni vakabauta e dua nai vakavuvuli [Repentance & Coming Under the Philosophy of a Master Teacher], baleta ni se bera ni mai mate na Turaga.

Ia ni sa mate oti na Turaga sa qai vakarabailevutaki nai naki kei nai

balebale ni papitaiso ka wili me dua nai vakatakarakara tudei ni Soqosoqo Lotu va-Karisito (Maciu 28:19-20 lako; vakatisaipelitaki ira; papitaisotaki ira; ka vakavulici ira).

IA NATAROLEVUETIKOQO?

E vakaevei ko iko? Ko sa PAPITAISOTAKI OTI SE SEGA? _____________________________

Kevaka e se bera; na cava ko se waraka tiko? ______________________________________________________

______________________________________________________

Cakacaka 8:36 ______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

Cakacaka 8:38 ______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

Kakua ni waraka mo vinaka sara qai mai Papitaiso. Kevaka sa Papitaiso na nomu / noda i liuliu; ka lewa me da papitaisotaki vaka kina; o cei iko? / o cei o au me daru beca? (That is insubordination; the only being who sinned like this against God is Satan; because insubordination is outright disobedience to an authority). Na noda tubu vakayalo e cakacaka ni Yalo Tabu vei keda ni da soli keda taucoko kina ni nona veiliutaki; ka lomasoli kina nona veivakavulici. E dodonu me da papitaisotaki ena gauna ga eda sa soli bula oti kina. Ni oti oya me qai muria mai na veivakavulici kina talairawarawa kina Vosa ni Kalou.


Page 44 of 123

Ia oqo ni ko sa solia oti na nomu bula vua na Turaga ko Jisu; sa yaco na veisau vou; sa oti tale ga na papitaiso; sa qai vo oqo na nomu tubu vakayalo. E dua na ka me matata tiko oya ni kevaka ko sega ni tubu; ko na vakaboicataka na yaca-i-koya ko vakabauta tiko. Ena i tatao tale ga na nomu bula vei ira era qai toso tiko mai vua na Turaga ena i soqosoqo lotu ko lewena tiko. Me da raica mada yani na bula ni Tubu Vakayalo.


Page 45 of 123

Lesoni 08

VAKADEITAKA NA NOMU DIGIDIGI

(Be Sure of your Decision)

TikinaVulici - Efeso 1:7-8

O koya eda sa rawata kina na bula sa voli ena nona dra; io, na vakabokoci ni valavala ca, me vaka na nona loloma levu; o koya sa vakalevutaka sara vei keda ko koya ena vuku kei na

yalomatua kecega; Ai kau ni Lesoni Sa oti na nomu rogoca nai Tukutuku Vinaka ni Turaga Ko Jisu ka ko sa Soli Bula Kina. Ko sa Papitaiso oti tale ga ena nomu sa digitaka mo sa laivi vuravura kei na kena marau ca ka muria na Turaga ko Jisu. Sa tarava sara mai oqo na nomu vuli kei na nomu tuberi mo ucui koya. Ia na digidigi ni noda Soli Bula sai koya na digidigi levu duadua e rawa ni vakayacora e dua na tamata. Na digidigi oya e vakadeitaka na nomu bula tawamudu vata kei koya; ko na sega kina ni lako kina rusa tawamudu. Tarogi iko tale mada (Ask yourself again).

Ko sa ciqoma oti li na Turaga ko Jisu? ___________________ (Have you accepted Christ as Lord & Saviour?)

Ko kila tiko na gauna ko ciqoma kina na Turaga ko Jisu me

nomu Turaga kai Vakabula? _________________ (E na gauna cava?/ When?)

Na kena Revurevu (Effects).

Na cava e yaco ni dua sa ciqoma na Turaga ko Jisu me nona Turaga kai Vakabula? (What are the benefits of accepting Christ Jesus as Lord and Saviour?).

a. Sa vakabulai mai na nona i valavalaca (Saved from his sins). Roma 3:23 _________________________________________________________

Roma 6:23


Page 46 of 123

_________________________________________________________ Roma 10:13 _________________________________________________________

b. Sa wili mo luvena na Kalou (Become a child of God- Adopted into Gods Family). Joni 1:12 _________________________________________________________

c. Sa rawata na bula tawamudu (Given Gods Greatest Gift Eternal Life NOW). Joni 3:16 _________________________________________________________

1 Joni 5:12 _________________________________________________________

d. Sa nomu na veivakalougatataki ena veiyasana kece ga vakalomalagi [blessings in the heavely realms]. Efeso 1:3 _________________________________________________________

e. E vakatakila ni ko sa digitaki oti ni se bera ni buli na vuravura [chosen before creation of the world]. Efeso 1 :4 _________________________________________________________

f. E da sa wili me luvena se luvena vakacabecabe na Kalou [become adopted sons of God received in the beloved]. Joni 1 :12 _________________________________________________________

Efeso 1 :5 _________________________________________________________

g. Eda sa ciqomi ena nona loloma [lolomai.e. His Love is one way ciqomi ena nona loloma is relational]. Efeso 1:6b _________________________________________________________

h. Eda sa voli lesu ka vosoti [redeemed & forgiven]. Efeso 1:7 _________________________________________________________


Page 47 of 123

i. Sa noda nai solisoli ni yalomatua [we have been made wise]. Efeso 1:8 _________________________________________________________

j. Sa vakatakilai vei keda na nona i naki vuni [made known to us the mystery of his will]. Efeso 1:9 ______________________________________________________________

k. Eda sa vakaivotavotataki ena i votavota ni Turaga ko Jisu [we have an inheritance]. Efeso 1 :11 _________________________________________________________

l. Eda sa nona lagilagi [we are the praise of His Glory]. Efeso 1 :12 _________________________________________________________

m. Eda sa dregati me nona ena Yalo Tabu [sealed with Gods Holy Spirit]. Efeso 1 :13 _________________________________________________________

n. Na noda i votavota sa vakadeitaki [our inheritance is guaranteed]. Efeso 1:14 _________________________________________________________

Vakadeitaki iko vua na Kalou (Be well established in God). Vakamuria oqo me tara cake na nomu bula (Strategy for Spiritual Growth). Dau wilika wasoma na nona Vosa [Vola Tabu](Daily and Consistent

reading of Gods Word).

Tikica e dua na gauna mo dau veitalanoa kei na Turaga ena masu (Daily & Consistently fellowship with God in Prayer).

Dau gumatua ena vakasoqonivata kei ira na tamata vakabauta (Find

Time to Fellowship with other believers). Soli iko kina veiqaravi ni nomu i Soqosoqo Lotu (Find a Church or

ChristianMinistry to be used in).


Page 48 of 123

Dau tukuni koya vei ira era gadreva ka sega ni kila na Turaga ko Jisu (Try to share Christ to other especially those who do not know him).

Kua ni guilecava nai tuvatuva oqo (Our Protocol of Service in Christ).

Me liu tiko ga na Kalou[sega ni liu na lotu] oqo na nomu gauna taudua

(God First) Your time alone with God for counsel, guidance, & encouragement.

Tarava na vuvale (Family Second) Not the church or ministry but family. Qai muri yani na lotu(followed by the family) - ni sa vinaka na vuvale, sa

vinaka na lotu; era lewe ni lotu na vuvale yadudua. Ena yaco na leqa kevaka ko veisautaka.

The ministry last This is our protocol of service in Christ; things can go wild

when they are switched).


Page 49 of 123

Lesoni 09

NA NOMU BULA VOU ENA VUKU I KARISITO

(Your new life in Christ)

Tikina Vulici - Joni 10:28

Ia kau na solia vei ira na bula tawamudu, ia era na sega sara ni rusa, se dua e kaliraki ira mai ligaqu.

E matata vinaka tiko vei keda na dukadukali ni bula eda a tiko mai kina ni bera ni kunei keda na Turaga ko Jisu ka vueti keda mai na noda i valavalaca. Ni da wilika nai Vola Tabu Vou eda raica na kena dau vakananumi vei keda na bula butobuto kei na bula lala oya, ni vakatautauvatataki kei na bula vou eda sa mai kunea vua na Turaga ko Jisu, e rau sa veibasai sara ga. RAICA TALE MADA NA NOMU BULA MAKAWA

a Na cava e dau vakayacora na tevoro kina vakasama ni dua e se bera ni ciqoma na Turaga ko Jisu me nona Turaga kai Vakabula (SoliBula / Siga Dina)? 2 Korinica 4:3-4 _____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

b E vaka tu evei nai tuvaki ni dua na tamata ni se bera ni ciqoma na veivakabulai ni Turaga ko Jisu? Efeso 2:1-3 [summarise] _____________________________________________________

_____________________________________________________

c Na mataqali i vakarau ni bula vakacava e bula tu kina?


Page 50 of 123

__________________________________________________________________________________________________________

d E tukuna nai Vola Tabu ni da luve i cei? Joni 1 :12 _____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

e Na cava e tukuna nai Vola Tabu me baleta na Kalou? Efeso 2:4-5 _____________________________________________________

_____________________________________________________

f Na cava e vakayacora vei keda na Kalou? _____________________________________________________

_____________________________________________________

RAICA NA NOMU BULA VOU. Na bula e solia vei keda na Turaga e sega ni botana ga na noda bula

makawa; e solia sara ga vei keda e dua na bula vou. Na bula makawa e tini kina rusa tawamudu; ia na bula vou e tini kina bula tawamudu. Na bula makawa e tiko ena butobuto; ia na bula vou e tiko ena rarama. Na bula makawa e laurai kina na vua ni tovo vakayago; ia na bula vou e laurai kina na vua ni tovo vakayalo. Na bula makawa e rau veimecaki kei na Kalou; ia na bula vou e rau veiwekani voleka sara kei na na Kalou. Na bula vou oqo sai koya na bula ni Turaga ko Jisu; ni sai koya na vu ni bula. E kaya nai Vola Tabu O koya sa tu vua na luvena sa tu vua na bula.

a Na cava e tukuna nai Vola Tabu ni dua e sa tu vata kei Karisito? 2 Korinica 5:17 _____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

b E yaco vakacava na veibuli vou oqo? 1 Pita 1:23


Page 51 of 123

__________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________

c Ni dua e sa buli vou sa tiko talega vua nai vakarau vou; E yaco vakacava vua nai vakarau vou oqo? 2 Pita 1:4 _____________________________________________________

_____________________________________________________

d Na cava e vakayacora vei keda na loloma ni Kalou? 1 Joni 3:1-2 _____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

e Na cava ena yaco vei keda ena gauna ena basika mai kina na Turaga? 1 Joni 3:2 _____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

f E yaco vakacava e dua me luve ni Kalou? Kalatia 3:26 _____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

g Na veiwekani cava eda sa vakaveiwekanitaki kina kei na Kalou ni sa voli keda oti na Turaga ko Jisu? Kalatia 4:4-7 _____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

h Na cava e vakayacora tiko ena noda bula vou na Yalo Tabu? Roma 8:16 _____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________


Page 52 of 123

ENA YACO MAI NA GAUNA NI VEITEMAKI. Vakawilika mada na veitikina oqo mo raica kina nai vurevure ni veitemaki:

a E sega ni vure mai vei cei na veitemaki? Jemesa 1:13 _____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

b O cei na dau ni veitemaki? Maciu 4:1-3 _____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

c Na cava e vakavuna na noda temaki? Jemesa 1:14 _____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

d E yalana vakacava na veitemaki eda donuya na Kalou? 1 Korinica 10:13 _____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

e E dau takosovi keda vakacava na Kalou ena gauna ni noda temaki? Mai na tikina vata e cake 1 Korinica 10:13 _____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

E SA NOMUNA QAQA SA RAWATA OTI NA TURAGAKO JISU. Na nona mai sucu, mate, bulu, kei na tucake tale na Turaga ko Jisu sa

solia kina vei keda na qaqa. Na qaqa oqo e sega ni noda; e nona na Turaga ko Jisu; ia sa solia ko koya na qaqa oqo me nodra ko ira vakayadua sa vakadinadinataka ni cakacaka ni veivakavinakati ni Turaga ko Jisu e vakayacori me baleti koya, ka ra sa Solibula se Sigadina kina.


Page 53 of 123

a O cei e solia na qaqa? 1 Korinica 15:57 _____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

b Na cava na rua na ka bibi ena vukea e dua me bula qaqa? 1 Joni 5:4 _____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

c O cei e bula tiko ena dui lomadra na tamata vakabauta? 2 Korinica 6:16 _____________________________________________________

_____________________________________________________

Efeso 3:17 _____________________________________________________

____________________________________________________

1 Korinica 3:16 _____________________________________________________

_____________________________________________________

d O cei e vukea na tamata vakabauta me tu dei ena gauna ni veitemaki. 1 Joni 4:4 _____________________________________________________

_____________________________________________________

e E rawa vakacava ni ko vorata na veitemaki? Vosa vakaibalebale 4:14-15 _____________________________________________________

_____________________________________________________

f E rua na ka e rawa ni vakayacora na tamata vakabauta na Karisito me vorata kina na veitemaki. Jemesa 4:16-17 _____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________


Page 54 of 123

g Na cava na tolu nai yaragi ni bula qaqa? Efeso 6:16-17 _____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

h Na cava ko rawa ni cakava mo vakavakarau rawa yani kina ni bera ni yaco na veitemaki? Same 119:11 _____________________________________________________

_____________________________________________________

Maciu 26:41 _____________________________________________________

__________________________________

mai na sucu vou (siga dina) kina tubu vakayalo

Documents