KỸ NĂNG THAM KỸ NĂNG THAM VẤN TÂM LÝVẤN TÂM LÝ

PHẠM MẠNH HÀPHẠM MẠNH HÀ

1. KHÁI NIỆM1. KHÁI NIỆM

1. Trợ giúp tâm lý1. Trợ giúp tâm lý Là hoạt động giúp 1 người đang gặp khó khăn tâm Là hoạt động giúp 1 người đang gặp khó khăn tâm

lý để họ thực hiện được điều họ mong muốn trong lý để họ thực hiện được điều họ mong muốn trong cuộc sống.cuộc sống.

Người trợ giúp chuyên nghiệp: Được đào tạo chuyên Người trợ giúp chuyên nghiệp: Được đào tạo chuyên sâusâu

Người trợ giúp bán chuyên nghiệp: Được đào tạo qua Người trợ giúp bán chuyên nghiệp: Được đào tạo qua các khoa tập huấn ngắn hạncác khoa tập huấn ngắn hạn

Người trợ giúp không chuyên: Không được đào tạo, Người trợ giúp không chuyên: Không được đào tạo, công việc trợ giúp chỉ nhất thời.công việc trợ giúp chỉ nhất thời.

2. Tư vấn.2. Tư vấn. Là mối quan hệ giữa một người trợ giúp chuyên Là mối quan hệ giữa một người trợ giúp chuyên

nghiệp và người, nhóm người hoặc 1 chỉnh thể xã nghiệp và người, nhóm người hoặc 1 chỉnh thể xã hội cần được giúp đỡ trong đó nhà tư vấn cung cấp hội cần được giúp đỡ trong đó nhà tư vấn cung cấp sự giúp đỡ cho thân chủ trong việc xác định và giải sự giúp đỡ cho thân chủ trong việc xác định và giải quyết một vấn đề liên quan đến công việc.quyết một vấn đề liên quan đến công việc.

Tư vấn liên quan đến mối quan hệ tay ba Tư vấn liên quan đến mối quan hệ tay ba trọng tâm là người xin tư vấn và bên thứ 3.trọng tâm là người xin tư vấn và bên thứ 3.

3. Tham vấn tâm lý3. Tham vấn tâm lý Là quá trình nhằm:Là quá trình nhằm:

giúp cho thân chủ:giúp cho thân chủ: tự chịu trách nhiệm với cuộc đời mìnhtự chịu trách nhiệm với cuộc đời mình tự tìm cách giải quyết các các vấn đề của mìnhtự tìm cách giải quyết các các vấn đề của mình

nhà tham vấn chỉ là:nhà tham vấn chỉ là: người soi sáng vấn đềngười soi sáng vấn đề giúp về mặt thông tin,giúp về mặt thông tin, giải toả cảm xúc gây ảnh hưởng tiêu cực đến các quyết định giải toả cảm xúc gây ảnh hưởng tiêu cực đến các quyết định

của thân chủcủa thân chủ không đưa ra lời khuyên hay quyết định hộ vấn đề cho thân không đưa ra lời khuyên hay quyết định hộ vấn đề cho thân

chủ.chủ.

Đối tượng của tham vấnĐối tượng của tham vấn Thân chủ và nan đề của thân chủThân chủ và nan đề của thân chủ

Mục đích chung:Mục đích chung: cải tiến, củng cố (sức khoẻ tinh thần) giúp thân chủ sống tốt hơn.cải tiến, củng cố (sức khoẻ tinh thần) giúp thân chủ sống tốt hơn. Ngăn ngừa tránh không để vấn đề xảy ra tồi tệNgăn ngừa tránh không để vấn đề xảy ra tồi tệ Giúp giải quyết vấn đề cụ thểGiúp giải quyết vấn đề cụ thể Giúp thay đổi hành vi, nhân cáchGiúp thay đổi hành vi, nhân cách

Mục tiêu cụ thể:Mục tiêu cụ thể: Giúp giảm bớt các cảm xúc tiêu cựcGiúp giảm bớt các cảm xúc tiêu cực Giúp tăng thêm hiểu biết về bản thân và hoàn cảnh => giúp họ chấp Giúp tăng thêm hiểu biết về bản thân và hoàn cảnh => giúp họ chấp

nhận nan đềnhận nan đề Giúp thân chủ đưa ra các quyết địnhGiúp thân chủ đưa ra các quyết định Hướng dẫn thân chủ đưa ra quyết địnhHướng dẫn thân chủ đưa ra quyết định

Nhiệm vụ chung:Nhiệm vụ chung: Xác định vấn đề và nguyên nhân gây raXác định vấn đề và nguyên nhân gây ra Chẩn đoán, đánh giá, phân loại vấn đềChẩn đoán, đánh giá, phân loại vấn đề

Nhiệm vụ cụ thể:Nhiệm vụ cụ thể: Làm thư giản cảm xúc của thân chủLàm thư giản cảm xúc của thân chủ Giúp thân chủ nhận diện được vấn đề, cải thiện Giúp thân chủ nhận diện được vấn đề, cải thiện

những suy nghĩ tiêu cực không hợp lý.những suy nghĩ tiêu cực không hợp lý. Giúp thân chủ đưa ra các quyết định ưu tiênGiúp thân chủ đưa ra các quyết định ưu tiên Giúp thân chủ có kế hoạch thay đổi hành viGiúp thân chủ có kế hoạch thay đổi hành vi

2. Hiệu quả của tham vấn2. Hiệu quả của tham vấn

Nhưng yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả tham vấn:Nhưng yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả tham vấn: Đưa ra lời khuyên (Gợi ý nên làm hoặc không nên làm điều Đưa ra lời khuyên (Gợi ý nên làm hoặc không nên làm điều

gì): gì): Tại sao không đưa lời khuyên:Tại sao không đưa lời khuyên:

Về phía thân chủ:Về phía thân chủ: Khiến thân chủ phụ thuộc vào nhà tham vấnKhiến thân chủ phụ thuộc vào nhà tham vấn Không nhận diện được vấn đề của mìnhKhông nhận diện được vấn đề của mình Không đương đầu với vấn đề của mìnhKhông đương đầu với vấn đề của mình Không chịu trách nhiệm về bản thân và hành độngKhông chịu trách nhiệm về bản thân và hành động

Về phía nhà tham vấn:Về phía nhà tham vấn: Chủ quan, Nóng vộiChủ quan, Nóng vội Không thực sự hiểu vấn đềKhông thực sự hiểu vấn đề

Chất vấn thân chủ (hỏi cặn kẽ, yêu cầu trả lời Chất vấn thân chủ (hỏi cặn kẽ, yêu cầu trả lời đầy đủ)đầy đủ) Tại sao không chất vấnTại sao không chất vấn

Nguyên tắc tham vấn: Tôn trọng thân chủNguyên tắc tham vấn: Tôn trọng thân chủ Hỏi không chỉ để lấy thông tin mà còn tránh tổn thươngHỏi không chỉ để lấy thông tin mà còn tránh tổn thương Thể hiện sự không chấp nhận, không hài lòng với thân Thể hiện sự không chấp nhận, không hài lòng với thân

chủchủ Làm tăng lo lắng, sợ hãiLàm tăng lo lắng, sợ hãi Làm thân chủ phòng vệ, co mìnhLàm thân chủ phòng vệ, co mình

Chỉ tập trung vào nan đề của thân chủChỉ tập trung vào nan đề của thân chủ Tại sao không nên chỉ tập trung vào nan đề:Tại sao không nên chỉ tập trung vào nan đề:

Không giúp thân chủ khám phá bản thânKhông giúp thân chủ khám phá bản thân Thân chủ lệ thuộc vào nhà tham vấnThân chủ lệ thuộc vào nhà tham vấn

Thuyết phục, áp đặt ý kiến lên thân chủ:Thuyết phục, áp đặt ý kiến lên thân chủ: Tại sao không thuyết phục thân chủ:Tại sao không thuyết phục thân chủ:

Nhà tham vấn nhìn vấn đề không giống cách thân chủ nhìnNhà tham vấn nhìn vấn đề không giống cách thân chủ nhìn Thể hiện sự không quan tâm đến thân chủThể hiện sự không quan tâm đến thân chủ Dự vào kinh nghiệm bản thân => phủ nhận quyết định của thân chủDự vào kinh nghiệm bản thân => phủ nhận quyết định của thân chủ

3. Các lý thuyết dùng trong 3. Các lý thuyết dùng trong tham vấntham vấn

Thuyết phát triển nhu cầuThuyết phát triển nhu cầu Abraham MaslowAbraham Maslow

Sự không đáp ứng của thang nhu cầu nào cũng có ảnh Sự không đáp ứng của thang nhu cầu nào cũng có ảnh hưởng đến sự mất cân bằng trong quá trình hoàn thiện hưởng đến sự mất cân bằng trong quá trình hoàn thiện nhân cách => là nguyên nhân gây khó khăn tâm lý.nhân cách => là nguyên nhân gây khó khăn tâm lý.

Học thuyết giúp nhà tham vấn xác định được thứ Học thuyết giúp nhà tham vấn xác định được thứ bậc nhu cầu hiện tại của thân chủ, từ đó xây dựng bậc nhu cầu hiện tại của thân chủ, từ đó xây dựng chiến lực giúp đỡ thân chủ.chiến lực giúp đỡ thân chủ.

Thuyết phát triển tâm lý xã hộiThuyết phát triển tâm lý xã hội Erik EricksonErik Erickson

Các giai đoạn phát triển lưa tuổi đều nảy sinh các mâu thuẫn nhu Các giai đoạn phát triển lưa tuổi đều nảy sinh các mâu thuẫn nhu cầu cá nhân và sự đáp ứng xã hội.cầu cá nhân và sự đáp ứng xã hội.

Có 8 giai đoạn khủng hoảng lớn của cuộc đời -> nếu được giải Có 8 giai đoạn khủng hoảng lớn của cuộc đời -> nếu được giải quyết sẽ làm nhân cách phát triển hoặc ngược lạiquyết sẽ làm nhân cách phát triển hoặc ngược lại

+ Nhà tham vấn cần hiểu rõ đặc điểm của các cơn + Nhà tham vấn cần hiểu rõ đặc điểm của các cơn khủng hoảng trong mỗi giai đoạn phát triển để giúp khủng hoảng trong mỗi giai đoạn phát triển để giúp thân chủ xác định mình đang trong cơ khủng hoảng thân chủ xác định mình đang trong cơ khủng hoảng nào để có các ứng phó hài hoà giữa nhu cầu cá nhân nào để có các ứng phó hài hoà giữa nhu cầu cá nhân và đáp ứng xã hội.và đáp ứng xã hội.

Các giai đoạn khủng hoảng cá nhânCác giai đoạn khủng hoảng cá nhân Giai đoạn 1 (0 – 12tháng):Giai đoạn 1 (0 – 12tháng):

Sự tin tưởng >< sự không tin tưởng, lo hải, hụt hẫng do thoả mãn Sự tin tưởng >< sự không tin tưởng, lo hải, hụt hẫng do thoả mãn hay không thoả mãn nhu cầu sinh lý.hay không thoả mãn nhu cầu sinh lý.

Trẻ mất mát lòng tin khi không được đáp ứng nhu cầu, hoặc đáp Trẻ mất mát lòng tin khi không được đáp ứng nhu cầu, hoặc đáp ứng lộn xộn.ứng lộn xộn.

Giai đoạn khủng hoảng 2: (12 – 3 tuổi)Giai đoạn khủng hoảng 2: (12 – 3 tuổi) Sự tự chủ>< sự hoài nghi:Sự tự chủ>< sự hoài nghi: Nếu trẻ được giúp đỡ làm chủ cơ thể => trẻ tự chủ, tự kiểm soát và Nếu trẻ được giúp đỡ làm chủ cơ thể => trẻ tự chủ, tự kiểm soát và

hình thành ý thức độc lậphình thành ý thức độc lập Sự giám hộ thái quá => dẫn tới sự hổ thẹn và hoài nghi, mất tự chủ Sự giám hộ thái quá => dẫn tới sự hổ thẹn và hoài nghi, mất tự chủ

và lệ thuộc.và lệ thuộc.

Giai đoạn khủng hoảng 3 (3 – 6 tuổi)Giai đoạn khủng hoảng 3 (3 – 6 tuổi) Óc sáng kiến>< mặc cảm tội lỗiÓc sáng kiến>< mặc cảm tội lỗi

Thời kỳ trẻ khẳng định bản thân.Thời kỳ trẻ khẳng định bản thân. Nếu người lớn ủng hộ => trẻ phát triển khả năng sáng tạoNếu người lớn ủng hộ => trẻ phát triển khả năng sáng tạo Nếu bị ngăn trở => cam chịu, mặc cảm tội lỗiNếu bị ngăn trở => cam chịu, mặc cảm tội lỗi

Giai đoạn 4. (6 – 12 tuổi)Giai đoạn 4. (6 – 12 tuổi) Có năng lực >< sự tự ti, kém cỏi.Có năng lực >< sự tự ti, kém cỏi.

Luyện cho trẻ tính ham thích làm việc, học hỏi => tạo Luyện cho trẻ tính ham thích làm việc, học hỏi => tạo cảm giác thành công, ham thích làm việc tốt.cảm giác thành công, ham thích làm việc tốt.

Không được học hỏi => cảm thấy kém cỏi, nhút nhátKhông được học hỏi => cảm thấy kém cỏi, nhút nhát

Giai đoạn 5 (12 – 18tuổi)Giai đoạn 5 (12 – 18tuổi) Bản sắc >< lẫn lộn vai trò. Khủng hoảng tuổi dạy Bản sắc >< lẫn lộn vai trò. Khủng hoảng tuổi dạy

thìthì Trẻ nhận thức được bản sắc giá trị cá nhân. Nếu không Trẻ nhận thức được bản sắc giá trị cá nhân. Nếu không

dẫn tới lẫn lộn vai trò trên bình diện cảm xúc, xã hội, dẫn tới lẫn lộn vai trò trên bình diện cảm xúc, xã hội, nghề nghiệp.nghề nghiệp.

Giai đoạn 6 (18 – 40)Giai đoạn 6 (18 – 40) Sự thân thiết><sự cô lập.Sự thân thiết><sự cô lập.

Giai đoạn tìm kiếm tình yêu, việc làm, gia đình…Giai đoạn tìm kiếm tình yêu, việc làm, gia đình… Ngược lại => tự cách ly xã hội, co mình, xa lánh…Ngược lại => tự cách ly xã hội, co mình, xa lánh…

Giai đoạn 7 (40 – 60)Giai đoạn 7 (40 – 60) Sự phát triển><sự trì trệSự phát triển><sự trì trệ

Thể hiện khả năng sáng tạoThể hiện khả năng sáng tạo Quan tâm, giáo dục thế hệ tiếp theoQuan tâm, giáo dục thế hệ tiếp theo Kinh nghiệm cứng nhắc, duy trì thói quen cũKinh nghiệm cứng nhắc, duy trì thói quen cũ

Giai đoạn 8. Từ 60 trở lênGiai đoạn 8. Từ 60 trở lên Hoàn thành><sự thất vọngHoàn thành><sự thất vọng

Cảm giác hoàn thành, viên mãnCảm giác hoàn thành, viên mãn Cảm giác thất vong về bản thânCảm giác thất vong về bản thân

Thuyết gắn bó mẹ conThuyết gắn bó mẹ con John BowlbyJohn Bowlby Sự kém phát triển thể chất; những rối loạn tâm Sự kém phát triển thể chất; những rối loạn tâm

lý do:lý do: thiếu hụt giao tiếp ở lứa tuổi đầu đời (thiếu hụt giao thiếu hụt giao tiếp ở lứa tuổi đầu đời (thiếu hụt giao

tiếp với mẹ)tiếp với mẹ) Nhà tham vấn cần:Nhà tham vấn cần:

Nắm được mức độ gắn bó của thân chủ với người thân Nắm được mức độ gắn bó của thân chủ với người thân từ thủa thơ ấu để có phương pháp trị liệu phù hợptừ thủa thơ ấu để có phương pháp trị liệu phù hợp

Thuyết tổn thương tâm lýThuyết tổn thương tâm lý Pierre JanetPierre Janet Tổn thương tâm lý do:Tổn thương tâm lý do:

Trải qua hoặc chứng kiến một sự kiện gây sốc -> thể Trải qua hoặc chứng kiến một sự kiện gây sốc -> thể hiện sự sợ hãi dữ dội, sự vô vọng hoặc kinh hoàng.hiện sự sợ hãi dữ dội, sự vô vọng hoặc kinh hoàng.

Nhà tham vấn cần:Nhà tham vấn cần: Can thiệp từ đầu giai đoạn tổn thương Can thiệp từ đầu giai đoạn tổn thương Can thiệp trong tương tác văn hoáCan thiệp trong tương tác văn hoá

4. Các phương pháp tiếp cận thân 4. Các phương pháp tiếp cận thân chủ trong tham vấnchủ trong tham vấn

Tiếp cận tâm động họcTiếp cận tâm động học Sigmund FreudSigmund Freud

Nhấn mạnh vai trò của ý thức và vô thứcNhấn mạnh vai trò của ý thức và vô thức Ảnh hưởng của quá khứ trong việc hình thành và quyết định Ảnh hưởng của quá khứ trong việc hình thành và quyết định

nhân cách cá nhân.nhân cách cá nhân. Mục đích trị liệu phân tâm:Mục đích trị liệu phân tâm:

Là cho cái không có ý thức trở thành cái có ý thức. Là cho cái không có ý thức trở thành cái có ý thức. Đưa vô thức trong bóng tối ra ánh sáng để ý thức nó rõ ràng.Đưa vô thức trong bóng tối ra ánh sáng để ý thức nó rõ ràng.

Các khái niệm chính của trị liệu phân tâm:Các khái niệm chính của trị liệu phân tâm: bản năng xung động,bản năng xung động, bản ngã và siêu ngã,bản ngã và siêu ngã, các quá trình vô thức, các quá trình vô thức, các cơ chế phòng vệ cái tôi, sự chống đối…các cơ chế phòng vệ cái tôi, sự chống đối…

Nhà tham vấn giúp thân chủ:Nhà tham vấn giúp thân chủ: tập trung vào sự kiên sảy ra trong quá khứ để dòng sự kiện ăn nhập với tập trung vào sự kiên sảy ra trong quá khứ để dòng sự kiện ăn nhập với

hiện tại.hiện tại. kháp phá mối liên hệ giữa quá khứ và hiện tại để giúp họ có cách hiểu kháp phá mối liên hệ giữa quá khứ và hiện tại để giúp họ có cách hiểu

mới.mới. Tiếp cận phân tâm tập trung vào cấi trúc lại nhân cách hơn là Tiếp cận phân tâm tập trung vào cấi trúc lại nhân cách hơn là

giải quyết các vấn đề trước mắt.giải quyết các vấn đề trước mắt. + Các kỹ thuật can thiệp:+ Các kỹ thuật can thiệp:

Sự đồng cảm (kỹ năng lắng nghe tích cực)Sự đồng cảm (kỹ năng lắng nghe tích cực) Sự chuyển dịch (cơ chế phòng chiếu thân chủ lên nhà tham vấn)Sự chuyển dịch (cơ chế phòng chiếu thân chủ lên nhà tham vấn) Phân tích giấc mơPhân tích giấc mơ Lý giải hành vi chống đối.Lý giải hành vi chống đối.

Tiếp cận thân chủ trọng tâmTiếp cận thân chủ trọng tâm Carl RogerCarl Roger

Mỗi người đều sở hữu những tiềm năng và có khuynh Mỗi người đều sở hữu những tiềm năng và có khuynh hướng tự hiện thực hoá những tiềm năng của mình. hướng tự hiện thực hoá những tiềm năng của mình.

Phương pháp:Phương pháp: Khuyến khích cá nhân tự hiện thực hoá tiềm năng để Khuyến khích cá nhân tự hiện thực hoá tiềm năng để

phát triển tâm lý lành mạnh.phát triển tâm lý lành mạnh. Kỹ thuật trị liệu:Kỹ thuật trị liệu:

Chú ý yếu tố thái độ của nhà tham vấnChú ý yếu tố thái độ của nhà tham vấn

Tiếp cận nhận thức – hành viTiếp cận nhận thức – hành vi Albert EllisAlbert Ellis

+ Mục đích của phương pháp:+ Mục đích của phương pháp: giúp thân chủ trong việc phân tích tình huống phải đối giúp thân chủ trong việc phân tích tình huống phải đối

đầuđầu tìm ra những bất hợp lý trong nhân thức để đi đến thay tìm ra những bất hợp lý trong nhân thức để đi đến thay

đổi.đổi. Phương pháp tiếp cận: xúc cảm hợp lý Phương pháp tiếp cận: xúc cảm hợp lý

Những rỗi nhiễu xúc cảm là do niêm tin sai lệch những Những rỗi nhiễu xúc cảm là do niêm tin sai lệch những mong múôn thái quá, không phù hợp gây ra.mong múôn thái quá, không phù hợp gây ra.

Mô hình ABCMô hình ABC

Phương pháp: Phương pháp: Yêu cầu thân chủ đối mặt với thách thức, Yêu cầu thân chủ đối mặt với thách thức, thuyết phục thân chủ thay thế niềm tin khiến bản thuyết phục thân chủ thay thế niềm tin khiến bản

thân nghĩ không tốt về bản thân.thân nghĩ không tốt về bản thân. Điều chỉnh nhận thứcĐiều chỉnh nhận thức

Giúp thân chủ thay đổi nhận thức hợp lý bằng cách Giúp thân chủ thay đổi nhận thức hợp lý bằng cách thiếy lập mối quan hệ nồng ấm, không phê phán thiếy lập mối quan hệ nồng ấm, không phê phán thân chủthân chủ

Những niềm tin phi lý:Những niềm tin phi lý: Cần phải được mọi người cần yêu mến, tôn trọng Cần phải được mọi người cần yêu mến, tôn trọng Mình lúc nào cũng phải giỏi giang, làm tốt mọi Mình lúc nào cũng phải giỏi giang, làm tốt mọi

việcviệc Sự bất hạnh là do bên ngoài và con người không Sự bất hạnh là do bên ngoài và con người không

có khả năng kiểm soát được lo âu của mình.có khả năng kiểm soát được lo âu của mình. Quá khứ quyết định hành vi và cuộc sống hiện tại.Quá khứ quyết định hành vi và cuộc sống hiện tại.

Cần chặn đứng những mối nguy hiểmCần chặn đứng những mối nguy hiểm Cuộc sống là tai hoạ khi không đi đúng hướng ta Cuộc sống là tai hoạ khi không đi đúng hướng ta

mong muốnmong muốn Những người làm điều xấy nhất định bị trừng phạtNhững người làm điều xấy nhất định bị trừng phạt Trốn tránh dễ dàng hơn là đối mặtTrốn tránh dễ dàng hơn là đối mặt Cần có 1 chỗ dựa hoàn hảoCần có 1 chỗ dựa hoàn hảo Cần có giải pháp hoàn hảo chống lại mọi điều tồi Cần có giải pháp hoàn hảo chống lại mọi điều tồi

tệ.tệ.

Tiếp cận hành vi:Tiếp cận hành vi: Arnold Lazarus, Albert Bandura…Arnold Lazarus, Albert Bandura… Quan điểm:Quan điểm:

Rối nhiễu tâm lý chỉ là do sự hiện diện của một hành Rối nhiễu tâm lý chỉ là do sự hiện diện của một hành vi không thích ứng.vi không thích ứng.

Phương pháp:Phương pháp: Thay đổi hành vi không thích ứng, Thay đổi hành vi không thích ứng, giúp thân chủ học được những khuôn mẫu hành vi có giúp thân chủ học được những khuôn mẫu hành vi có

hiệu quá. hiệu quá. Thay hành vi không phù hợp bằng cách tiếp nhận Thay hành vi không phù hợp bằng cách tiếp nhận

những kinh nghiệm.những kinh nghiệm.

NHÀ THAM VẤN VÀ THÂN CHỦNHÀ THAM VẤN VÀ THÂN CHỦ

1. Nhà tham vấn:1. Nhà tham vấn: Nhà tâm lý phải ý thức rõ về cái tôiNhà tâm lý phải ý thức rõ về cái tôi Sự cân bằng tâm trí giúp nhà tham vấn nhìn vấn đề thân Sự cân bằng tâm trí giúp nhà tham vấn nhìn vấn đề thân

chủ một cách khách quanchủ một cách khách quan Thể chất khoẻ mạnhThể chất khoẻ mạnh Có thể suy nghĩ và hành động một cách hữu hiệuCó thể suy nghĩ và hành động một cách hữu hiệu Cảm xúc ổn định, không quá tự tin, lo lắng, biết đương đầu với Cảm xúc ổn định, không quá tự tin, lo lắng, biết đương đầu với

khó khăn…khó khăn… Tin vào quyết định bản thân dựa vào những dữ liệu khách quan Tin vào quyết định bản thân dựa vào những dữ liệu khách quan

hơn là những đánh giá bên ngoài.hơn là những đánh giá bên ngoài. Cảm thấy dễ chịu khi đối mặt với người khácCảm thấy dễ chịu khi đối mặt với người khác Lạc quan, yêu đời…Lạc quan, yêu đời…

Các phẩm chất của nhà tham vấnCác phẩm chất của nhà tham vấn Chấp nhận thân chủ:Chấp nhận thân chủ:

Là sự nhiệt tình tôn trọng thân chủ như một con người cso giá trị Là sự nhiệt tình tôn trọng thân chủ như một con người cso giá trị tự tại vô điều kiện, bất kể hành vi, địa vị hoặc thái độ của người tự tại vô điều kiện, bất kể hành vi, địa vị hoặc thái độ của người ấy.ấy.

Trung thựcTrung thực Là sự hợp nhất ý thức, hành vi, cảm xúc.Là sự hợp nhất ý thức, hành vi, cảm xúc.

Thấu hiểu:Thấu hiểu: Là sự trải nghiệm điều mà thân chủ đang trải nghiệm, hiểu được Là sự trải nghiệm điều mà thân chủ đang trải nghiệm, hiểu được

tình cảm và ý nghĩa bên trong của thân chủ, hiểu thân chủ bằng tình cảm và ý nghĩa bên trong của thân chủ, hiểu thân chủ bằng trái tim, trí óc.trái tim, trí óc.

Thấu hiểu không đồng nghĩa với đồng cảm. Nhà tham vấn Thấu hiểu không đồng nghĩa với đồng cảm. Nhà tham vấn không nên có cảm xúc giống thân chủ mà nên hiểu thân chủ một không nên có cảm xúc giống thân chủ mà nên hiểu thân chủ một cách tách biệt với cảm xúc của mình.cách tách biệt với cảm xúc của mình.

Năng lực chuyên mônNăng lực chuyên môn Thể hiện sự ham hiểu biếtThể hiện sự ham hiểu biết Lòng mong muốn tiếp cận với các phương pháp tham vấn mớiLòng mong muốn tiếp cận với các phương pháp tham vấn mới Tham gia vào các tổ chức chuyên mônTham gia vào các tổ chức chuyên môn

Không định kiếnKhông định kiến Không có Thái độ có sẵn, một chiều dùng để nhìn nhận người khác theo Không có Thái độ có sẵn, một chiều dùng để nhìn nhận người khác theo

quan điểm của mình.quan điểm của mình. Tin tưởng vào bản thân.Tin tưởng vào bản thân.

Biết đánh giá ý kiến người khác và tiếp nhận ý kiến của người khác với Biết đánh giá ý kiến người khác và tiếp nhận ý kiến của người khác với sự cân nhắc kĩ lưỡng.sự cân nhắc kĩ lưỡng.

Có tinh thần khoẻ mạnhCó tinh thần khoẻ mạnh Sức khoẻ tinh thần có thể tác động tích cực hoặc tiêu cực đến thân chủ.Sức khoẻ tinh thần có thể tác động tích cực hoặc tiêu cực đến thân chủ.

Khả năng hợp tác.Khả năng hợp tác. Tính liên kết, tính chấp nhận của nhà tham vấn với thân chủ.Tính liên kết, tính chấp nhận của nhà tham vấn với thân chủ.

2. Thân chủ:2. Thân chủ: Là người/nhóm người bình thường, có vấn đề, người mất Là người/nhóm người bình thường, có vấn đề, người mất

cân bằng hoặc người có rối loạn tâm trí.cân bằng hoặc người có rối loạn tâm trí. Một cá nhân trở thành thân chủ khi:Một cá nhân trở thành thân chủ khi:

Biết mình có nan đề và nhận thức được nan đề của mình. Biết Biết mình có nan đề và nhận thức được nan đề của mình. Biết rằng mình không tự giải quyết được nan đề đó.rằng mình không tự giải quyết được nan đề đó.

Chấp nhận sự giúp đỡ chuyên môn, chấp nhận nói ra vấn đề của Chấp nhận sự giúp đỡ chuyên môn, chấp nhận nói ra vấn đề của mình, sẵn sàng thay đổi hành vi, cách sống mới, nếu cần.mình, sẵn sàng thay đổi hành vi, cách sống mới, nếu cần.

Chấp nhận sự tốn kém thời gian, tiền bạc.Chấp nhận sự tốn kém thời gian, tiền bạc.

Nan đề của thân chủ: Các vấn đề gây xáo Nan đề của thân chủ: Các vấn đề gây xáo trộn cuộc sống cá nhân.trộn cuộc sống cá nhân.

Cá nhân không hài lòng vì một mối quan hệ nào đóCá nhân không hài lòng vì một mối quan hệ nào đó Thường gây bất bình với người xung quanhThường gây bất bình với người xung quanh Xuất hiện cá tính hiếm thấyXuất hiện cá tính hiếm thấy Buồn chán, lo âu, căng thẳngBuồn chán, lo âu, căng thẳng Nói nhiều và luôn cảm thấy không hài lòngNói nhiều và luôn cảm thấy không hài lòng Nhận thức phi lýNhận thức phi lý Không thích nghi hoặc khó thích nghiKhông thích nghi hoặc khó thích nghi

Các cơ chế phòng vệ khi có nan đề:Các cơ chế phòng vệ khi có nan đề: những hành vi chống lại sự lo âu do kinh nghiệm tuổi thơ những hành vi chống lại sự lo âu do kinh nghiệm tuổi thơ

và ký ức về nó gây ra.và ký ức về nó gây ra. Chức năng: Tránh cho cá nhân khỏi nhận biết nỗi đau mà Chức năng: Tránh cho cá nhân khỏi nhận biết nỗi đau mà

họ đang trải nghiệm, giúp họ vơi đi những cảm xúc tiêu họ đang trải nghiệm, giúp họ vơi đi những cảm xúc tiêu cực.cực.

Cơ chế dồn nén, kiềm chếCơ chế dồn nén, kiềm chế Sự cố tình gạt ra ngoài ý thức những ý nghĩa, cảm xúc, Sự cố tình gạt ra ngoài ý thức những ý nghĩa, cảm xúc,

kinh nghiệm không vui của cá nhân, mà nếu gợi lên thì kinh nghiệm không vui của cá nhân, mà nếu gợi lên thì khó chấp nhận, không thể chịu dựngkhó chấp nhận, không thể chịu dựng

+ Dồn nén, kiềm chế cảm xúc tiêu cực, những lo âu trên + Dồn nén, kiềm chế cảm xúc tiêu cực, những lo âu trên bằng cách tảng lờ, tránh đề cập đến hay cho rằng nó bằng cách tảng lờ, tránh đề cập đến hay cho rằng nó không tồn tại.không tồn tại.

Cơ chế phóng chiếu:Cơ chế phóng chiếu: + Là gán cho người khác những ý nghĩa, lỗi lầm do + Là gán cho người khác những ý nghĩa, lỗi lầm do

mình gây ra, phóng lên, gán cho người khác những mình gây ra, phóng lên, gán cho người khác những cảm xúc, ham muốn mà không thể chấp nhận của cảm xúc, ham muốn mà không thể chấp nhận của chính bản thân; quy kế, đổ lỗi cho người khác khi chính bản thân; quy kế, đổ lỗi cho người khác khi chúng ta phạm lỗi.chúng ta phạm lỗi.

Cơ chế né tránh, phủ định hoặc cự tuyệtCơ chế né tránh, phủ định hoặc cự tuyệt Từ chối một cách vô thức một hiện thực đang xảy ra. Từ chối một cách vô thức một hiện thực đang xảy ra.

Là sự gạt bỏ một ý nghĩa, một biểu tượng trong đầu Là sự gạt bỏ một ý nghĩa, một biểu tượng trong đầu và nếu nói xuất hiện thì xem bnhư không phải do bản và nếu nói xuất hiện thì xem bnhư không phải do bản thân nghĩ đến..thân nghĩ đến..

Né tránh sự thật bằng cách làm ngơNé tránh sự thật bằng cách làm ngơ

Cơ chế bù trừCơ chế bù trừ Che đầu lỗi lầm, một khuyết điểm bằng cách phát Che đầu lỗi lầm, một khuyết điểm bằng cách phát

triển một nét tính cách hay một hành động tích cựctriển một nét tính cách hay một hành động tích cực Cơ chế hợp lý hoáCơ chế hợp lý hoá

Tìm cách lý giải, biện minh hành vi vô lý bằng cách Tìm cách lý giải, biện minh hành vi vô lý bằng cách gán cho nó những nguyên nhân có vẻ hợp lý, đưa ra gán cho nó những nguyên nhân có vẻ hợp lý, đưa ra lý lẽ dể biện minh cho một cái tôi méo mó của mình.lý lẽ dể biện minh cho một cái tôi méo mó của mình.

Cơ chế chuyển diCơ chế chuyển di Di chuyển cảm xúc hay phản ứng tiêu cực của mình Di chuyển cảm xúc hay phản ứng tiêu cực của mình

từ đối tượng này sang đối tượng khác hạơc sang đồ từ đối tượng này sang đối tượng khác hạơc sang đồ vật (giận cá chém thớt)vật (giận cá chém thớt)

Cơ chế thoái lùiCơ chế thoái lùi Khi rơi vào tình húong hẫng hụt, con người có thẻ né Khi rơi vào tình húong hẫng hụt, con người có thẻ né

tránh căng thẳng, tức giận bằng cách biểu hiện những tránh căng thẳng, tức giận bằng cách biểu hiện những hành vi của trẻ thơ. Thoái lùi là quay trở lại giai đoạn hành vi của trẻ thơ. Thoái lùi là quay trở lại giai đoạn kém phát triểnkém phát triển

Cơ chế thăng hoa:Cơ chế thăng hoa: Sự hoạt hoá những xung lực bản năng không được Sự hoạt hoá những xung lực bản năng không được

thoả mãn do bị cấm kỹ, không được chấp nhận vào thoả mãn do bị cấm kỹ, không được chấp nhận vào những hoạt động xã hội được đề cao như nghệ thuật, những hoạt động xã hội được đề cao như nghệ thuật, khoa học, tôn giáo nhằm hướng đến một mục đích khoa học, tôn giáo nhằm hướng đến một mục đích cao đẹp…cao đẹp…

Cơ chế huyễn tưởng, mơ mộngCơ chế huyễn tưởng, mơ mộng Cá nhân vượt qua áp lực bằng cách huyễn hoặc mơ Cá nhân vượt qua áp lực bằng cách huyễn hoặc mơ

mộng hay tạo ra những câu chuyện hoang đườngmộng hay tạo ra những câu chuyện hoang đường

Cơ chế đồng nhất hoáCơ chế đồng nhất hoá Đồng nhất bản thân với cá nhân nhóm cho là có giá trị Đồng nhất bản thân với cá nhân nhóm cho là có giá trị

để tăng giá trị bản thân.để tăng giá trị bản thân. Cơ chế hình thành phản ứng ngược:Là phản ứng ngược Cơ chế hình thành phản ứng ngược:Là phản ứng ngược

lại ý muốn bị dồn nén – ý múon một đằng những thể lại ý muốn bị dồn nén – ý múon một đằng những thể hiện ra ngoài lại hoàn toàn trái ngược.hiện ra ngoài lại hoàn toàn trái ngược.

3. Mối quan hệ giữa nhận thức, xúc cảm và 3. Mối quan hệ giữa nhận thức, xúc cảm và hành vi của người có nan đề căng thẳng.hành vi của người có nan đề căng thẳng. a. Những biểu hiện của cơ thể khi có nan đề căng a. Những biểu hiện của cơ thể khi có nan đề căng

thẳngthẳng b. Những biểu hiẹn của nhận thức không phù hợpb. Những biểu hiẹn của nhận thức không phù hợp c. Những biểu hiện bị xáo trộn của xúc cảm khi có c. Những biểu hiện bị xáo trộn của xúc cảm khi có

nan đề gây căng thẳng.nan đề gây căng thẳng.