kudsi hadisler

1

BBUUHHAARRII,, MMSSLLMM,,

BBNN MMAACCEE,, EEBBUU

DDAAVVUUDD,, TTRRMMZZ,,

NNEESS

VVEE

MMUUVVAATTTT''DDAANN

KKUUDDSS HHAADDSSLLEERR

MMaaddvvee YYaayynnllaarr

2

BUHARI, MSLM, BN MACE, EBU DAVUD, TRMZ, NES VE MUVATT'DAN

KUDS HADSLER METN - MN - ERH

Bir Ka Not Sonsuz hamd Alemlerin Rabbine, Salat ve Selm kinatn efendisi hazreti Peygamber efendimize olsun. Bylesi bir kaynan yaynevimiz tararndan sizlere ulatrlmasnn sevinci iindeyiz. Bildiiniz gibi Madve Yaynevi neriyatnn tamamyla siz okuyuculara nitelikli, ve kalc kitaplar ulatrmay bir 'hedef telakki etmitir. Bu cmleden olarak elinizdeki Kuds Hadisler Mecmuas da, hem bilgilenmek isteyen herkesin, hem de ilim erbabnn ktphanesinde zel bir yer tutacaktr nallah. Bilindii zere Kuds Hadisler, slm eriatnn ikinci kaynadr. Manas Allah Celle anuhu'dan olup lafz Hazreti Peygamberimiz efendimize aittir. Bu itibarla da Kur'an- Kerm'den sonra, Hadis-i eriflerden de bir nce gelen ser delillerdendir ki, dier Hadisler (Hadis-i Nebevi) Kuds Hadislerden sonra zikredilir. Bu bir. kinci mesele; bu gnlere gelene kadar, 40 ve 75 Kuds Hadis gibi mecmualar neredilmise de, btn Kusds Hadisleri, Ktbi Sitte ve Muvatta gibi bir kaynaktan toplayan, biraraya getiren olmam bildiimiz kadaryla. Biz ise Kuds Hadisler kitabini neretmekle, byle bir gereklilii de inallah kltr hayatmza kazandrm olacaz. Ayrca unu da belirtmeden geemeyeceiz, elinizdeki eserde baz hadisler rivayet farkllklanyla tekrar verilmitir. Bu tekrarlan kitaba alma zaruretimiz iki sebepten kaynakland. Birisi, kitabn - orjinal tasnifini aynen muhafaza ettik ki, yayn ve tercme anlaym ve kavraymz, bunu gerektiriyordu. Aksi takdirde siz okuyucularn "ok biliyorsanz kendiniz yazn, bu kitab tercme ettik demeyin" diyebilme yetkisi doard ki, yllardr bu uyankl kazandrmak iin aba sarfeden bir yaynevidir Madve Yaynlar. Eseri aynen tercme etmekteki ikinci sebebimiz ise; Buhar ve Mslim'in ve dier hadis kaynaklarnn dahi farkl'rivayetleri ayklama yoluna gidemedii, btn rivayetleri farklhklaryla verdii bir sahada, haddimizi bilip edeple davranmak zaruretidir. Zira bir ayrnt gibi grnen farkl rivayetlerin, yani rivayet farkllklarnn, bir itihada, bir mezhebin grne delil tekil ettiini bildiimiz kaynaklar zerinde beer kafamzla ayklama yapmak ancak haddini bilmezlik ve edepsizlik olurdu hafazanallah. Bu arada zikretmeden geilmeyecek baz meseleler daha var, fakat, kitabn incelenerek deerlendirilmesini sizlere brakmak niyetimizden dolay ayrntya

3

girmek istemedik. Bizim hatrlatmak istediimiz notlar, z itibariyle sadece unlardr ki, kitabn anlalabilmesi iin gerekli olduu kanaatiyle zikretmek durumundayz. Elinizdeki eser, "Daru'l-Ktbi'l-miyye" tarafndan bir heyete hazrlattrlp 400 tane numaral hadis iermektedir. ki cilt halinde neredilmitir. Yaynevimiz, Muhterem Ahmed Varol hocaefendinin hi bir ayklama ve ekleme yapmadan tercme ettii eseri, orjinal ekliyle neretmektedir. Ancak kaynaklar, hocaefendi tarafndan tetkik edilerek concor-dance ile uyuup uyumad taranm, eer var ise farkllklar dipnotlarda zikre dihnitir. Bylece dipnotlanyla hadis kaynaklar, hem orjinal esere hem de concordance ile btn dnyada geerli olan sisteme uygun ekilde dzenlenmitir. Ve iki cildi de bir arada neretmek mmkm ve iktisatl olmasna ramen; kaba bir cilt olmamas iin iki estetik cilt halinde sizlere sunulmutur. Kalpleri en iyi bilen Allah'tr. Elinizdeki bu alma, inallah ok ok istifade edilebilecek bir eser olacaktr. alma bizden tevfik Allah'tandr. Madve

1[1]

Mukaddime

Alemlerin Rabbi olan Allah'a hamdolsun. Hayrl son, Allah'dan hakkyla korkanlar iindir. Salat ve selam Peygamberlerin en stn ve sonuncusu olan efendimiz Muhammed'e, Onun temiz line, stn vasflarla bezenmi ashabna ve kyamet gnne kadar Ona iyilikle uyanlara olsun. Bu kitap aada zikrolunan hadis kitaplarnda geen 'Kuds Hadisleri' iine almaktadr. 1. Muhaddislerin nderi, Muhammedu'bnu smail el-Buharf-nin sahih'i, 2. Ebu'l-Huseyn Muslimu'bnu'l-Haccac el-Kueyrim en-Neysa-br'nin Sahih', 3. Ebu sa et-Tirmiz'nin Camii, 4. mam Ebu Davud es-Sicistn'nin Snen'i, 5. mam Ebu Abdirrahman Ahmedu'bnu u'ayb en-Nes'nin snen'i, 6. mam bnu Mace el-Kazvninin Snen'i, 7. mam Malik'in Muvatta', 2[2]

Kuds Hadislerin Toplanmas Ve Dzenlenmesi

Bu kitab hazrlayan heyet, sz edilen hadis kitaplarnda geen kuds hadisleri biraraya getirirken rivayetleri arasnda farkllk bulunmayan mkerrer hadisleri sadece bir kere zikretmekle yetinmitir. Ancak hadisin bir baka rivayetinde fazlalk veya eksiklik yahut ibare deiiklii ya da rivayet eden sahab isminde

1[1]

Buhari, Mslim, bni Mace, Ebu Davud, Tirmizi, Nes, Muvattadan Kudsi Hadisler, Madve Yaynlar: 5-6. 2[2]

Buhari, Mslim, bni Mace, Ebu Davud, Tirmizi, Nes, Muvattadan Kudsi Hadisler, Madve Yaynlar: 7.

4

deiiklik olmas halinde dier rivayeti ya tamamen vermi veya szkonusu deiiklie iaret etmekle yetinmitir! 3[3]

Hadislerin erhinde zlenilen Yol

Yaptmz istiare ve istihare neticesinde Sahihu'l Buhar'de geen hadislerin erhlerim Allame el-Kastallan'nin yazm olduu erhten almaya karar verdik. Onu gerek kendi dneminde yaam olan hadis limleri gerekse kendinden sonra gelen limler yetkili kabul etmilerdir. Sahh- Mslim'de geen hadislerin erhlerini de imamlarn imam, limlerin rnei, mam Ne-vev'nin yazm olduu erhten almaya karar verdik. nk onun sz ilim adamlar nazarnda bir sened, aratrmac ve musannifler iin ise bir kaynaktr. Bir sz ona nisbet edildii zaman, kartlarna boyun ediren gl bir sened olur. Baz hadislerin erhinde tefsir kitaplarna, dilbilgisi kitaplarna vs. bavurmak gerekti. Kastallanf nin erhinden yaptmz iktibaslarda bazen metni olduu gibi vermeyi bazen de zetleme yolunu tercih ettik. zet yaparken de bazen bir tek yeri, bazen de hadisin Sahih-i Buhar'de mkerrer olarak getii konulardaki ayr ayr erhleri dercederek verdik. Hadislerin ounun erhinde birden fazla konuya baktk. Nevev'den aldmz erhlerin ounda zetleme yapmakszn metni olduu gibi verdik. nk Nevev'nin erhi kastedilen anlam yeterince izah etmekle birlikte son derece zl bir mahiyet ar-zetmektedir. 4[4]

Hadislerin Snflandrhnasnda zlenilen Yol

Hadislerin erhlerini yazdktan sonra bunlar belli bir tasnife tbi tutmak istedik. Ancak toplanan hadislerin dank bir halde olduunu grdk ve bunlarn arasndan bir hadisi bulmak isteyenin bunda zorluk ekeceini dndk. Allah'n ilhanlyla hadisleri birbirleriyle balantlarna gre gruplara ayrmaya karar verdik. Sralamada da, her hadis grubunun bana birinci hadisin ilk ksmn -balk mahiyetinde- yazdk. Artk okuyucuya den arad hadisi ilikili olduu grubdan arayp bulmaktr. Bu durumda bulmak istedii hadisi daha dar bir daire iinde arama imkan bulacaktr. Kitap, mkerrer olanlar da sayld zaman, yaklak olarak drtyz hadis ihtiva etmektedir. Mkerrer olanlar, iinde geen herhangi bir ibarenin deiik olmas veya hadisi Resulullah Aley-hisselm'dan nakleden s-ahabnin deimesi halinde verilmitir. Aratrmay kuds hadisin anlam ile ilgili hir girile balattk. Bundan sonra Kur'an- Kerim ile Hadis-i Kuds arasndaki farkla ilgili baz bilgiler verdik.

3[3]

Buhari, Mslim, bni Mace, Ebu Davud, Tirmizi, Nes, Muvattadan Kudsi Hadisler, Madve Yaynlar: 7. 4[4]


5

Bunun arkasndan da, konunun daha ak ekilde anlalmasn salayabilmek iin Hadis-i Kuds ile, Hadis-i Nebev arasndaki fark anlattk. Bu konularn arkasndan, kitaptaki hadisleri topladmz hadis kaynaklarnn mellifleri olan hadis imamlar hakknda baz zet bilgiler vermeye altk. Allah'tan bizi de, bu byk ilim adamlarnn takib ettii hidayet yolu zerinde gitmeye muvaffak klmasn diliyoruz. Onlar hidayet yolunun yldzlar ve dnyann kandilleridirler. Onlar Resulullah Aleyhisselm'm snnetinin hizmetileridirler. Hayatlarn bu hizmete vakfetmiler ve mrlerini, Muhammed Aleyhisselm'm snnetini yaatma, ona ynelik saldrlara kar durma, onu yalanclarn hilesinden ve zayf rivayetlerin oluturduu phelerden koruma yolunda harcamlardr. Allah hepsinden raz olsun ve kendilerini raz olacaklar nimetlere kavutursun, Mslmanlara da onlarn braktklar ilim mirasndan yararlanmay nasibetsin. Amin. Yce Allah'tan bize yardmc olmasn, bizi doru olana muvaffak klmasn, yaptmz almay da sadece kendi rzas yolunda klmasn dileriz. O, cmerttir, ihsan sahibidir. Dualar en gzel ekilde kabul eden O'dur. O, bize yeter; O ne gzel vekildir. 5[5]

Hadis-i Kuds rerine

1. Hadis-i Kuds'nin anlam 2. Kur'an ve Hadis-i Kuds Arasndaki Fark 3. Hadis-i Kuds, Hadis-i Nebevi, Kur'an- Kerm ve Gemi Peygamberlerin Kitaplar Arasndaki Farklarla lgili Baz Hususlar Bu konularla ilgili aklamalarmzda el-Munav'nin el-thafatu's-Sunniye fi'1-Ehadisi'l-Kudsiyye' adl kitabndan ve Ce-malu'ddn el-Kasm ed-Dmek'nin 'Kavidu't-Tahdis min Funni Mustalhi'l-Hads1 adl kitabndan yararlandk. Bu iki ilim adam kitaplarnda konuyu en ince teferruatna kadar ele almlardr. Komisyonun konuyla ilgili aratrmasnda bu iki kitabn dnda herhangi bir kayna incelemesi mmkn olmad. Bu iki kitab telif eden ilim adamlarnn ilimdeki derecelerinin yksekliine gvenle bu iki kitapda yazlanlar kfi grld. Daha baka kaynaklardan da yararlanmamz halinde

6

Beytu'l-makdis bilinmektedir. 'Tekaddesellah" ibaresi 'Allah anna layk olmayan her trl benzetmeden mnezzehtir' anlam tar. Allah Teala'mn isimlerinden biri de Kuds'tr. Kuds kelimesi, el-Misbah'da bu ekilde aklanmaktadr. Baz hadislerin kuds olarak adlandrlmasnn sebebi ise, bu hadislerin anlamlarnn yalnz Allah Teala'ya nisbet edilmesi do-laysyladr. et-Tarif t'ta yazldna gre 'Hadis-i Kuds': 'Yce Allah'n Peygamber Aleyhisselm'a ilham ile veya uykuda manasm bildirdii hadistir. Resulullah Aleyhisselm'da bu manay, kendi sz ile ifade etmitir1. Kur'an- Kerim daha ulv bir makama sahiptir, nk onun lafz da vahy ile bildirilmitir, yani Al-lah Teala katndan indirilmitir. * Mevlna Al el-Kar Rahmetullah'da yle diyor: "Hadis-i kuds, Ravilerinin ba ve gvenirlerin kayna olan Resulullah Aleyhisseln'in bazen Cibril vastasyla, bazen vahy ile, bazen ilham ile veya uykuda kendisine bildirileni Allah Teala'dan rivayet etmesidir. Burada manay AUah Teala'dan almakta, o manay kendi ifadesi ile istedii tarzda insanlara aktarmaktadr". Bu, Yce Kur'an'dan farkl bir zellik arzetmektedir. nk Kur'an- Kerim'in indirilmesi Ruhu'1-Emn olan Cebrail vastasyla olmutur. Ayrca lafz da lehv-i mahfuz'daki lafz ile kaytldr. nsanlara aktarlmas kesinlikle tevatr ile (kalabalk topluluklar vastasyla ve her trl pheden korunarak) olmutur. Bu tevatr her dnem ve her anda gereklemitir. lim adamlar Hadis-i Kuds'nin eitli zelliklerinden szetmilerdir. Bunlardan mehurlar; unlardr: Hadis-i Kuds ile klnan namaz geerli olmaz, Hadis-i Kuds yazl kitap veya katlara cnp, hayzl ya da lohusa birinin dokunmas veya onu okumas haram deildir. Hadis-i Kudsde Kur'an lafzlarnda olan i'caz mevcut deildir, Hadis-i Kudsyi shhatinden phe ederek inkar eden bir kimse kafirlikle itham edilemez.

6[6]

Kur'an- Kerm ile Hadis-i Kuds Arasndaki Fark zerine

el-Mevl el-Kirmn Kitabu's-Savm'n ba ksmnda yle diyor: "Kur'an'n lafz i'caz zellii tar (yani btn insanlar bir-araya gelse bile Kur'an'n lafzna benzer, onun tad yksek zellikleri tayan bir metin ortaya koyamazlar). Cebrail Aleyhis-selm vastasyla indirilmitir. Bunun yansra i'caz zellii tamayan ve manas vastasz olarak bildirilmi olan bilgi vardr ki, buna ilah, rabbani, Kuds Hadis ad verilir". Sonra yle devam ediyor: 'Hakikatte btn hadisler bu zellie sahiptir, nasl olmaz ki, Resulullah Aleyhisselm, kendi nevasndan bir ey konumaz' diye sorarsan yle derim: 'Aradaki fark udur ki, Kuds hadis Allah'a nisbet edilmektedir ve dier hadislerdekinden farkl olarak Hakk Teala'dan rivayet edilmektedir1.

6[6]

Buhari, Mslim, bni Mace, Ebu Davud, Tirmizi, Nes, Muvattadan Kudsi Hadisler, Madve Yaynlar: 11-12.

7

Hadis-i Kudsfnin Yce Allah' tenzih ve O'nun Celal ve Cemal sfatlar konusuna girmemesi itibariyle de, Kur'an ile Kuds Hadis arasndaki fark grlebilir. et-Tayyib yle diyor: Kur'an'n lafz Cebrail Aleyhissilm'm Resulullah Aleyhisselm'a bildirdii lafizdr. Kuds Hadis ise Yce Allah'n ilham ile veya uykuda manasn Kesulullah Aleyhisselm'a bildirdii hadistir. Peygamber Aleyhisselm, bu manay kendi sz ile mmetine bildirmitir. Kesulullah Aleyhisselm dier hadislerini Allah Teala'ya nisbet etmemi O'ndan rivayet etmemitir. et-Taftazan'nin torununun yazd el-Fevaid adl kitapta da byle denilmektedir. 7[7]

Kur'an ile Hadis-i Kuds Arasndaki Dier Baz Farklar .

eyh Muhammed Ali el-Faruk Kefu'l-Istlhat ve'1-Funn adl kitabnda hadisin eitlerini sayarken de yle diyor. 'Hadis, ya nebevi veya ilah olur, ikincisi ayn zamanda kuds Hadis olarak adlandrlr. Kuds Hadis Peygamber Aleyhisselm'm Rabbinden rivayet ettii hadistir. Nebev hadis ise byle deildir'. bnu Hacer'in Fethu'l-Mbn adl eserinde yir-midrdnc hadisin erhinde zikrettiklerinden de bu mana anlalmaktadr. el-Haleb de, Haiyetu't-Telvh adl eserinin birinci blmnde Kur'an'in anlamn izah ederken yle diyor: lah hedisler, Yce Allah'n mira gecesi Peygamber Aleyhissilm'a vahyettikleri-dir, bunlar vahyin srlar olarak adlandrlr. Bir Husus: Burada bnu Hacer yle diyor: "Vahy-i metluvv yani Kur'an ile Resulullah Aleyhisselm'n Rabb'inden rivayet ile bildirdii vahyi birbirinden ayrmak gerekir. kinci ksma girenler Kuds Hadisler olarak da adlandrlan ilah hadislerde bildirilenlerdir. Bunlarn tamam yzden fazladr, bazlara bun-larn hepsini byk bir czde toplamlardr'. bnu Hacer aklamasna yle devam ediyor: Bil ki, 'Allah Teala'ya izafe edilen szler eitlidir: Bunlarn bata geleni ve en stn dereceye sahip olan Kur'an'dr. 'caz zellii ile, asrlarca deimeden ve bozulmadan korunarak kalan bir kitap olmas, cnb birinin ona dokunmasnn ve okumasnn haram olmas, anlam olarak rivayet edilememesi, namazda okun-mas, Kur'an olarak adlandrlmas, okuyan iin her harfine on sevab yazlmas, Ahmed ibnu Hanbel'den gelen bir rivayete gre satnn caiz olmamas, bize gre ise mekruh olmas, iindeki paralarn, blmlerin ayet ve sure olarak adlandrlmas gibi' zelliklere sahip olmas itibariyle dierlerinden ayrlr. Dier kitaplar ve Kuds Hadisler bu zelliklere sahip deildirler. Yukarda geen durumdaki kimsenin (cnb'n) onlara dokunmas veya okumas yasak deildir, anlam itibariyle rivayet edilmesi caizdir, namaz da Kur'an yerine okunamazlar,

7[7]


8

bilakis Kur'an yerine okunmalar halinde namaz bozulur, bunlar Kur'an diye de adlandrlmazlar, bunlardan herhangi bir eyi okuyana bir harfe karlk on sevap verileceine dair bir vaad de bulunulmamtr, satlmasnda herhangi bir mahzur yoktur, iindeki blmlerinden biri ayet veya sure diye adlandrlmaz. Btn bu hususlarda ilim adamlar arasnda ittifak vardr. Yce Allah'a izafe edilen szlerin ikincisi, Hazreti Peygamber Aleyhisselm'dan nce geen Peygamberlere indirilen kitaplarn deitirilmeden ve tahrif edilmeden nceki halleridir. ncs, Kuds Hadislerdir. Bunlar Resulullah Aleyhis-selm'm Rabbine isnad ederek naklettii hadislerdir. Bunlar da Hakk Teala'nn kelamndan saylr. Kuvvetli olan gre gre bu hadisler Hakk Teala'ya nisbet edilir. Bu durumda bu hadislerin Hakk Teala'ya nisbeti ina (sz) itibariyledir. nk onlar ilk syleyen O'dur. Sz Resulullah Aleyhisselm'a da nisbet edilebilir. nk onlar Allah Teala'dan bize rivayet eden Resulullah Aleyhisselm'dr. Kur'an- Kerim'de ise byle bir ey szkonusu deildir. Kur'an- Kerim gerek mana gerek sz ynnden yalnz Allah Teala'ya nisbet edilir. Kur'an'dan birey nakledilirken, 'Allah Teala buyurdu1 denilir. Ama Kuds Hadisler iin, 'Resulullah Aleyhisselm Rabbinden rivayetle syle buyurdu', denilir. "O, kendi nevasndan, arzusuna gre konumaz" yet-i kerimesi ve Resulullah Aleyhisselam in "Bakn, bana Kur'an- Kerim ve onun bir benzeri verildi" hadis-i erif! hkmnce snnetin geriye kalan ksmnn tamamen vahye dayanp dayanmad hususunda ihtilaf edilmitir. Snnetin tamamen belli bir vahiy ekli ile bildirildii zannedilmemelidir. Uykuda rya gsterilmesi, kalbe ilham edilmesi, melein dilinden syletilmesi gibi, vahyin muhtelif ekilleri ile bildirilmi olmas mmkndr. Kuds Hadisleri rivayet ederken rviler iki ayr ibare kullanmaktadrlar. Birincisi: 'Resulullah Aleyhisse5$m. Rabbinden rivayetle yle buyurdu1. Bu, daha ok selefh* {ilk dnem, ryilerinin) kulland ibaredir. ikincisi: 'Peygamber Aleyhisselam'm rivayetine gre Allah Teala yle buyurdu'. Aslnda bu iki ibarenin her ikisi de ayn manay ifade etmektedir. Emr Hamduddin de Fevid adl kitabnda yle diyor: "Kur'an ile Hadis-i Kuds arasnda alt ynden fark vardr: Birinci yn: Kur'an- Kerim i'caz zelliine sahiptir, hads-i Kuds de ise bu yoktur. kincisi: Namaz ancak Kur'an ile khnabilir, hadis-i kuds ile klnmaz, ncs: Kur'an- Kerim'i inkar eden dinden km olur, Hadis-i Kudsyi inkar eden hakknda ise byle bir hkm verilemez. Drdncs: Hadis-i kuds'den farkh olarak Kur'an- Kerjm'in Resulullah Aleyhisselm'a vahyinde Yce Allah ile Peygamber Aleyhissselm'm arasnda Cebrail Aleyhisselam vasta olmutur. Beincisi: Hadis-i Kuds'den farkh olarak Kur'an- Kerim'in lafznn da Allah' Teala'ya ait olmas gerekir. Hadis-i Kuds'nin lafznn Resulullah Aleyhisselm'a

9

ait olmas gerekir. Hadis-i Kuds'nin lafznn Resulullah Aleyhisselm'a ait olmas caizdir. Altncs: Kur'an'a ancak temiz olanlar yani cnb ve pis olmayanlar dokunabilir. Hadis-i Kudsye ise byle olmayan biri de dokunabilir". Emir Hamduddin daha sonra yle diyor: "Bu saydklarmzla Hadis-i Kuds ile tilaveti nesh olunan (yani okunu itibariyle de mensuh olan) Kur'an ayetleri arasndaki fark da ortaya km oldu", el-tkan'dan rivayetimizden anlald zere bunlar da (yani tilaveti nesh olunan Kur'an blmleri) Kur'an ve yet olarak adlandrlr. Buraya kadarki aklamalar el-thafatu's-Sunniye adl kitabn son blmnden alnmtr. 8[8]

Cemaleddn el-Kasm ed-Dmek'nin "Kavidu't-Tahdis" Adl Kitabndan Alnan Aklamalar.

Hadis-i Kuds'nin zah: Allame e-ihbu'bnu Hacer el-Heytem, Nevev'nin Krk Hadis'inin erhi iin yazd kitabnda Ebu Zer el-iffar'nin rivayet ettii: "Resulullah Aleyhisselam Rabbinden rivayetle buyurdu ki: Ey kullarm Ben zulm kendi nefsime haram ettim, onu sizin aranzda da haram kldm, birbiri-nize zulmetmeyin..." eklindeki yirmidrt numaral hadisin erhinde syle diyor: "Vahyi metluvv yani Kurban, ile Kuds Hadisler olarak adlandrlan ilah hadislerde,. Resulullah Aleyhis-selm'm Rabbinden rivayet ile bildirdii vahiy arasndaki farkla ilgili herkesi ilgilendiren ve olduka nemli olan bir husus vardr: Kuds Hadisler yzden fazladr ve bazlar bunlar byk bir czde toplamlardr. Ebu Zer Radyallah Anh'm bu hadisi de bunlardandr". Bil ki, Allah Teala'ya izafe edilen szler e ayrlr: (Bundan sonraki aklama, yukarda geen, bnu Hacer'in Allah Teala'ya izafe edilen szlerin eitleri ile ilgili aklamasnn aynsdr). Ebu'l-Beka'mn Klliyat'nda geen, Kur'an ile Hadis-i Kuds arasndaki farkla ilgili olarak u aklama yaplmaktadr: Kur'an, gerek lafz itibariyle gerek mana itibariyle Allah katndan gelen ve ak vahiyle bildirilmi olandr. Hadis-i Kuds ise uykuda veya ilham ile Resulullah Aleyhissalm'a bildirilen, manas Allah katndan lafz Resulullah Aleyhisselm'dan olandr. Bazlar bu konuda yle demitir: 'Kur'an'n lafz i'caz zelliine sahiptir ve Cebrail vastasyla bildirilmitir. Hadis-i Kuds ise i'caz zelliine sahip deildir ve vastasz olarak bildirilmitir. Bu, Hadis-i Kuds olarak adlandrld gibi Hadis-i illahi ve Hadis-i Rabbani olarak da adlandrlr1. et-Tayyib de yle dyor:* 'Kur'an Cebrail Aleyhisselm'n Resulullah Aleyhisselm'a indirdii vahiydir. Kuds Hadis ise Yce Allah'n uykuda veya ilham ile manasn Resulullah Aleyhisselm'a bildirdii hadistir. Bu manay

8[8]


10

Resulullah Aleyhisselm mmetine kendi ifadesi ile bildirmitir. Dier hadisleri ise Allah Teala'ya nisbet etmemi ve O'ndan rivayet ettiini bildirmemitir". Ibnu Hacer el-Heytemf den nakledilen aklama bu kadar. . Cemaluddin el-Kasm bundan sonra, Ahmedu'bnul-Mba-rek'in el-briz adl kitabnda yeralan ve eyhi Abdlazz ed-Debba'a yneltilen sorularla cevaplarndan ibaret olan tasavvuf bir aklamay nakletmektedir. steyen oraya bavurabilir.

Bu Kitaptaki Kuts Hadislerin Alnd Hadis Kaynaklarnn Melliflerinin Hayatlar Hakknda Ksa Aklamalar

mam Malik (r.a.)

smi Ebu Abdillah Maliku'bnu Enes el-Esbah'dir. Dru'l-Hicre yani Medine imam olarak bilinir. H. 95 senesinde dnyaya geldi ve H. 179 senesinde 84 yanda iken Medine'de vefat etti. O, Hicaz'n belki de fkh ve hadiste btn Mslmanlarn imamdr. mam afii Rahmetullahi Aleyh'in onun talabeierinden olmas kendisi iin vg olarak yeter. bnu ihab ez-Zuhr, Yahya'bnu Sa'd el-Ensr ve bnu mer Radiyallah Anh'm azadls Nfi'den ve daha bakalarndan ilim tahsil etti. Kendisinden de, saylamayacak kadar ok kimse ilim tahsil etti. mam afii Rahmetullahi Aleyh, Muhammedu'bnu brahimi'bnu Dinar, bnu Abdirrahman el-Mahzm ve Abdula-zz ibnu Eb Hzm bunlardandr. Bunlar onun ashabndan kendisine denk olanlardandr. Ayrca Buhar, Mslim, Ebu Davud, Tir-miz, Ahmed ibnu Hanbel, Yahya ibnu Mu'in ibnu sa el-Kazzaz, Abdulmelik ibnu Abdlazz el-Macin, Yahya'bnu Yahya el-Enduls, Abdullah ibnu Mesle el-Ka'neb, Abdullah ibnu Vehb ve Esbaubnu'l-Ferec gibileri de ondan ilim tahsil

etmilerdir. Tir-miz'nin Camiinde Ebu Hureyre Radiyallah Anh'dan rivayetine gre Resulullah Aleyhisselm yle buyurmutur: "Mmkndr ki, insanlar ilim talebi iin develerin cierlerini dverler de, Medine liminden daha bilgili kimseyi bulamazlar". Tirmiz bu hadisin hasen olduunu sylemitir. Abdurrezzak ve Sufyanu'bnu U-yeyne bu hadiste kastedilen Medine liminin Maliku'bnu Enes olduunu sylemilerdir. mam Malik Rahmetullahi Aleyh, diyor ki: Kendilerinden ilim yazdklarm arasndan bana gelip fetva sormadan len ok az kimse vardr. (Yani kendilerinden ilim tahsil ettiklerimin ou daha sonra bana gelerek fetva sokmulardr). mam Malik Rahmetullahi Aleyh, ilme son derece hrmet ederdi. Hadis rivayet edecei zaman, abdest alr, vakar ve heybetle oturur ve koku srnrd. Heybetli bir grnm vard. Bir ir ondan yle szediyor: Heybetli grnmn koruyarak "cevabn verir, Soru soranlar nnde ba emi durumdalar, .

11

Tad vakar ve edeble, sultann izzeti onda birlemitir, Saltanat sahibi olmad halde kendisine itaat edilir, Yahya ibnu Sa'd el-Kattan, 'hadis rivayetileri arasnda Malikten daha doru szls yoktur1 diyor. mam afii de: 'Malik ilim adamlarnn yldzdr* diyor. Rivayet edildiine gre Mansur onu, zorlanma dolaysyla (karsnn veya bir bakasnn zorlamas sebebiyle) karsn boayan kimse hakknda hadis rivayet etmekten menetti. Sonra durumu aratrmak iin, byle birisi hakknda soru sordurmak zere bir casus gnderdi. O da herkesin iinde: "Zor altnda karsn boayanm bu yapt geerli deildir" dedi. Bunun zerine Mansur onu kamlatt. Ama mam Malik yine de hadis rivayetini brakmad. Harun er-Reid hacca gittiinde, mam Malik'in Muvat-ta'mdan haberdar oldu. Kendisine bin dinar verdikten sonra: "Bizimle beraber gelsen iyi edersin, Osman Radiyallah Anh'm halk Kur'an- Kerim'in etrafnda toplamas gibi, ben de halk Mu-vatta etrafnda toplamak istiyorum" dedi. mam Malik yle cevap verdi: "Halkn Muvatta etrafnda toplanmasna gerek yoktur. nk Peygamber Aleyhisselm'm ashab, kendisinden sonra eitli lkelere dalmlardr. Msr ehlinde de ilim vardr (yani Msrllar arasnda da ilim sahibi insanlar vardr). Resulullah Aleyhisselm'da: mmetimin ihtilafnda rahmet vardr" diye bu-yurmutur. Seninle beraber gelmeme de gerek yoktur. nk Resulullah Aleyhisselam "Eer bilselerdi, Medine onlar iin daha hayrl idi" diye buyurmutur. u verdiiniz dinarlar aynen iade ediyorum. Ben dnyay Resulullah Aleyhisselm'm ehri olan Medine'ye tercih etmem". mam afii Rahmetullahi Aleyh der ki: Malik'in kapsnda Horasan atlarndan ve Msr katrlarndan bineklerin bal olduunu grdm. O zamana kadar onlardan daha gzelini grmemitim. Kendisine: "Bunlar ne kadar da gzel eyler" dedim. Bunun zerine: "Bunlarn hepsi sana hediyem olsun" dedi. Ben: "Br tanesini kendine binek olarak sakla" dedim. O: "Ben Resulullah Aleyhisselm'n bulunduu toprak zerinde binee binmekten dolay Allah'tan haya ederim", diye cevap verdi. Onun menkbeleri saylamayacak kadar oktur. Allah'n rahmeti onun zerine olsun.

9[9]

mam Buhari (r.a.)

smi. Ebu Abdillah Muhammedu'bnu brahim ibni'l-Mure-ti'bni Berdeziyye'l-Ca'fyyi'l-Buhar'dir. Kendisine K'f de denir. nk dedesinin babas Mure mecusiyken, Yeman el-Buhar el-Ca'f Yemen'de bir kabilenin reisiydi. H. 194 ylnn evval aynn onne denk gelen Cuma gecesinde dnyaya geldi. H. 256 ylnda 62 yandayken, Ramazan bayram gecesinde vefat etti. Geride er-kek ocuu brakmad. lim talebi iin hadis rvilerinin bulunduu btn ehirleri gezdi. Mekkyyu'bnu

9[9]


12

brahim el-Belh, Abdullah ibm Osman el-Merz Ubeydullah ibnu Musa el-Abes, Ebu Nu'aym el-Fadl ibnu Dekkn, AIiyyu'bnu'l-Medn, Ahmedu'bnu Hanbel,Yahya'bnu Mu'n ve benzerleri gibi hadis hafzlarndan hadis yazmtr. Kendisinden de pek ok kimse hadis almtr. el-Firebr der ki: 'Buhar'nin kitabn, doksan bin kii dinledi. Onlarn iinde benden baka ravi kalmad'. On yanda ilim talebine balad, 11 yandayken ilim erbabnn sorularna karlk verir oldu. Buhar Rahmetullahi Aleyh, "Sahih adl kitabm, altyzbin hadisin arasndan setiim hadislerle meydana getirdim. ki rek'at namaz klmadan hibir hadis yazmadm" demitir. Badat'a vardnda hadis ilmiyle uraanlar yanna varp kin-disini imtihan etmek istediler. Yz kadar hadisin senetleriyle metinlerini birbirine kartrdlar. Bunlar on kii atasnda paylatrarak kendilerinden bu hadisleri Buhar'ye sormalarn istediler. Bunlarn biri varp kendi payna den hadisleri imam Buhar'ye sordu. O da "Bilmiyorum" diye cevap verdi. Sonra dierleri de srayla sordular ve hepsine de "bilmiyorum" diye cevap verdi. lim sahipleri onun' "bilmiyorum" diye cevap memesinden iin hakikatini bildiini anladlar. Dierleri ise bunu anlayamad. Sorma ii bitince Buhar Rahmetullahi Aleyh birinci a-dana dnp 'senin sorduun birinci hadis yledir, ikinci hadis yledir' diye srayla btn hadisleri doru olan metin ve senetleriyle verdi. Oradakiler onun ezber gcne hayret ettiler ve stnln itiraf ettiler. Allah ona Rahmet eylesin.

10[10]

mam Mslim (r.a.)

smi Ebu'l-Huseyn Mslim ibnu'l-Haccci'bni Mslimi'l-Kueyr en-Neysabr'dir. H. 204 senesinde dnyaya geldi. H, 261 senesinde 57 yanda iken vefat etti. . lim talebi iin ok eitli lkeleri gezdi, Yahya'bn Yahya, Ku-teybetu'bnu Sa'd, shaku'bnu Raheviyye, Ahmedu'bnu Hanbel, el-Ka'neb Harmeletu'bnu Yahya ve daha baka ilim adamlarndan hadis ald. Badat'a birok kez giderek orada hadis okuttu. Ondan da ok kimse hadis almtr. Sahih hadisin tesbiti konusunda kendi dneminde yaayan ilim erbab arasnda en nde gelenlerdendi. "Msnedi, ifah olarak aldm yzbin hadisle oluturdum" demitir. Hatib el-badad de yle demitir: "Mslim'in izgisi, Buhar'nin yoludur. O, onun ilmine bakp hizasn belirlemitir" Allah Teala her ikisine de Rahmet eylesin. 11[11]

10[10]



13

mam Ebu Davud (r.a.) smi Sleyman bnu'l-E'asi'bni shaki'l-Esed es-Sicistan'dir. lim talebi iin pek ok yolculuk etti. eitli beldeleri dolat. Muhtelif ilim adamlarndan ilim ald. ok sayda kitap yazd. Irak, am(Suriye)," Msr ve Horasan diyarnda oturan hadis limlerinden hadis yazd. mam Ebu Davud H. 202 senesinde dnyaya gelmitir. H. 275 senesinin evval aynn onbeinci gecesinde Basra'da vefat etmitir. Buhar'nin, Mslim'in, Ahmed ibnu Hanbel'in, Osmanu'bnu ebte'nin, Kuteybetu'bnu Sa'd'in ve bakalarnn eyhlerinden (yani onlarn kendilerinden hadis ald ilim adamlarndan) hadis almtr. Ondan da olu Abdullah, Ebu Abdurrahman en-Nes, Ebu Ali el-Lu'lu' ve daha baka pek ok kimse hadis almtr. Ebu Davud, kitab Snen'i Ahmed ibnu Hanbel'e arzetti, o da ok beendi ve takdir etti. Ebu Davud Rahmetullahi Aleyh, der ki: "Resulullah Aleyhis-selm'dan beyzbin hadis yazdm, onlarn iinden drbin hadis setim ve onlar bu kitaba aldm. Kitaba ancak sahih veya sahih olmas ihtimali kuvvetli olan hadisleri aldm. Bir insan iin, dinini hakkyla yaamas konusunda bunlarn arasndan drt hadis yeterlidir; Bunlardan biri Resulullah Aleyhisselm'n "Ameller niyetlere gre deerlendirilir" hadisidir. kincisi: "Kiinin malyani -ho ve lzumsuz olan iler, szler kendini ilgilendirmeyen eyler- ile uramamas, bunlar terket-mei, Mslmanlnn gzelliine iaret eder" hadisidir. ncs: lrBir kimse kendi nefsi iin arzuladn din kardei iin arzulamadka gerek anlamda M'min olamaz" hadisidir. Drdncs de: "Helal bellidir, haram da billidir. Bu ikisinin arasnda pheli eyler vardr. nsanlardan ou bunlar bilmez. Kim bu pheli eylerden kanrsa dinini ve rzn korumu olur, kim de bu pheli eylere dalarsa deta bir koruluun atrafmda dolaan oban gibidir. Her an o korulua girmesi muhtemeldir. Dikkat edin kraln bir koruluu olur, dikkat edin Allah'n koruluu da haram kld ilerdir. nsan bedeninde kk bir et paras vardr, o korunursa btn beden korunmu olur, o bozulursa btn beden bozulmu olur. yi bilin ki, o kalptir". Ebu Davud Rahmetullahi Aleyh ilimde, dinin gereklerim yerine getirmede ve

fenalklardan saknmada en st derecede idi. dl-Hattab der ki; "Din ilminde Ebu Davud'un Snen'i gibisi yazlmamtr. Onun kitab farkl mezleblerden olsalar da herkes tarafndan kabul grmtr. Ebu Davud Rahmetullahi Aleyh, der ki: 'Kitabmda btn ilim erbabnn terkinde ittifak ettii hadise yer vermedim". bnu'l-A'rabi yle demitir: "Bir kimse Kur'an- Kerimle bu kitap fyani Snen) dnda ilimden herhangi bir ey elde edeme-mise bunlar onun iin yeterlidir,

14

baka bir eye ihtiya hissetmez". Ebu Davud'dan nceki hadis limleri msned ve cami ad verilen hadis kitapar yazarlard. Bu kitaplar snnet, fkh hkmler, kssalar, nasihatler, gemi Peygamberlere dair haberler, daba dair hadisler vs. ihtiva eden kitaplard. Snen yazlnca bu konulardan herhangi biri dierinden ayn ve farkl olarak ele alnmad. Bu konularn Ebu Davud'un Snen indeki gibi dzenli ekilde bira-raya getirildii, baka yerde grlmedi. brahim el-Harb der ki: "Demirin Davud Aleyhisselm iin yumu atld gibi, Ebu Davud Snen ni yaznca hadis de onun iin yumuatld". Allah Ebu Davud'un derecesini ykseltsin. Amin. 12[12]

mam et-Tirmizi (r.a.)

smi Ebu sa Muhammedu'bnu sa'bni Sure et-Tirmiz'dir. H. 200 senesinde dnyaya geldi. H. 279 yl Receb aynn 13. pazertesi gecesi Tirmiz'de vefat etti. Hadis hafzlarndan. Kuteybetu'bnu Sa'd, Muhammedu'bnu Bear, Aliyyu'bnu Cahr gibi ilk dnem hadis limleriyle grmtr. Kendisinden pek ok kimse hadis almtr. Hadis ilminde ok sayda eseri vardr. Bu kitab meydana getirirken kaynak aldmz Sahih adl kitab bu alanda yazlm kitaplarn en kymetlilerinden, en faydallarndan ve iinde en az tekrar bulunan-lanndandr. Tirniz Rahmetullahi Aleyh der ki: "Bu kitab Hicaz, Irak ve Horasan limlerine arzettim kabule ayan buldular ve beendiler. Kimin evinde bu kitap bulunursa onun evinde deta konuan bir Peygamber vardr". Allah mam Tirmiz'den raz olsun... Amin. 13[13]

mam bnu Mace el-Kazvini (r.a.)

smi Ebu Abdullah Muhammedu'bnu Yezdi'bni Mace'dir. Mehur Snen adl kitabn yazardr. Bu kitap onun almasnn bykln, ilminin derinliini ve gerek temel konularda gerekse tafsilata dair konularda snnete uymaktaki hassasiyetini ortaya koyar. bnu Mace'nin Snen'i otuz kitaptan, beyz babdan ve drtbin hadisten oluur. ok az bir ksm dnda hadislerin hepsi hasendir. bnu Mace'nin derli toplu bir Tefsir'i, Sahabe dneminden kendi zamanna kadar ki gelimeleri ele alan bir tarih kitab mevcuttur. Tannm byk ilim adamlar ondan rivayette bulunmulardr. Bunlarn iinde, bnu Sibeveyh, Muhammedu'bnu sa es-Sfar, shaku'bnu Muhammed ve Aliyyu'bnu brahim vardr; bnu Mace Rahmetullah H. 273 senesi Ramazan aynn 22'sinde 64 yanda iken

12[12]



15

vefat etti.14[14]

Allah kendisine rahmet eylesin.

15[15]

mam Ebu Abdurrahman en-Nesai (r.a.)

smi Ebu Abdurrahman Ahmedu'bnu u'ayb ibni Aliyyi'bni Bahr en-Nes'dir. H. 215 senesinde dnyaya geldi ve H. 303 senesinde Mekke'de vefat etti. Hafz hadis imamlarndan biridir. Kutey-betu'bnu Sa'd, Aliyyu'bnu Haren, shaku'bnu brahim, Mu-hammedu'bnu Bear, Ebu Davud es-Sicistan'den ve daha baka hadis limlerinden ilim tahsil etmitir. Hadis ilminde ok sayda kitab mevcuttur. Kendisi afii mezhebindendi. Takva sahibi bir insand, gnahlardan son derece kanrd. Aliyyu'bnu mer el-Hafz der ki: "Ebu Abdurrahman en-Nes bu ilimde zamannn tannm limlerinin hepsinden nde gelirdi". Aralarnda Ahmed ibnu Hanbel de bulunan ilim adamlarndan bir topluluk Tarsus'ta toplandlar ve hepsi ilerinden mam Nes'yi semek zere fikir birliine vardlar. Baz yneticiler ona kitabndaki btn hadislerin sahih olup olmadn sordular. O da; "inde sahih olanlar da vardr, hasen olanlar da vardr, bu ikisine yakn' olanlar da vadr", diye cevap verdi. Onlar "Bize sadece sahih olanlar yaz", dediler. O da isnadnda herhangi bir illet bulunan btn hadisleri brakarak geriye kalanlardan 'el-Mucteba mine's-Sunen'adl kitabn oluturdu. Allah ondan raz olsun. Hadis imamlarnn hayat hikayeleriyle ilgili olarak yukarda verilen bilgileri aldmz kaynak olan Teysru'l-Vusul adl kitabn yazar der ki: "Bu yazlanlar szkonusu ilim adamlarnn hayat hikyelerinin ok az bir ksmdr. Bu da onlarn derecelerinin ne kadar stn ve bu ilimdeki mertebelerinin ne derece yksek olduunu gsterir. Allah hepisinden raz olsun, Amin.

16[16]

KUDS HADSLER

1- Allahn Zikri Ve Kelime-i Tevhidin Fazileti Hakkndaki Hadisler

1. Sahih-i Buhar'den "Zikrin Fazileti" ile ilgili hadis: Kuteybetu'bnu Sad Cerir'den, o el-A'me'den, o da Ebu Salih'ten Ebu Hureyre Radiyallah. Anh'n yle dediini rivayet etmitir; "Resulullah Aleyhisselm buyurdu ki; Allah Teala'nn, yollarda dolaarak

14[14]

Bu bilgiler; bnu Kesir'in el-Bidaye ve'n-Nihaye adl kitabnn, C.ll, s.53'den alnmtr. 15[15]



16

zikreden insanlar aratran melekleri vardr. Bir yerde Allah' zikreden bir topluluk bulduklar zaman, birbirlerine; geliniz, ite sizin aradklarnz burada diye arrlar. Melekler, onlar dnya gne kadar kanatlaryla sararlar. Rableri, onlarn durumunu meleklerden daha iyi bilmekle beraber, meleklere so-rar: Kullarm ne diyorlar? Melekler: Seni tebih ediyorlar, Seni tekbir ediyorlar, Sana hamdediyorlar, Seni temcid ediyorlar, diye cevap verirler. Hakk Teala

buyurur: Beni grdler mi? Melekler: Hayr, vallahi Seni grmediler, derler. Allah Teala: Beni grselerdi ne olurdu? diye buyurur. Melekler: Eer Seni grselerdi, Sana daha ok ibadet ederlerdi. Seni daha ok temcid ederlerdi, Sana daha ok hamdederlerdi, Seni daha ok tebih ederlerdi, diye cevap verirler. Allah Teala: Benden ne istiyorlar? diye buyurur. Melekler: Senden cenneti istiyorlar, derler. Allah Teala: Oray grdler mi? diye buyurur. Melekler: Hayr vallahi, ey Rabbimiz onlar oray grmediler, derler. Hakk Teala: Peki, onlar oray grselerdi ne olurdu? diye buyurur. Melekler: Oray grselerdi, oraya kavuma hrsl-ar ve arzular artard, oraya olan rabetleri ziyadeleirdi, diye cevap verirler. Allah Teala: Onlar neden saknyorlar? diye buyurur. Melekler: Cehennemden, derler. Allah Teala: Peki oray grdler mi? diye buyurur. Melekler: Hayr vallahi, ey Rabbimiz, onlar oray grmediler, derler. Allah Teala: Peki grselerdi nasl olurdu?'diye'buyurur. Melekler: Grselerdi ondan daha iddetle saknrlar t .radan daha ok, ekinirlerdi, derler. O zaman Allali Teala yle buyurur: Sizi ahid tutuyorum ki, Ben onlar mafiret eyledim. Bunun zerine meleklerden biri: lerinde filanca var ki, o onlardan deil bir ihtiya iin aralarna girmiti, der. Allah Teala: Onlar bir meclisin adamlardr, ilerinden biri ayr tutulamaz, buyurur." 17[17]

2. Sahih-i Mslim'de "Zikrin Fazileti" ile ilgili hadis: Kastallan'nin Hamiinden Zikir Meclislerinin Fazileti Babndan Ebu Hureyre Radiyallah Anh Resuullah Aleyhisselm'in yle buyurduunu rivayet etmitir; "Allah Teala'nn yeryznde dolaan melekleri vardr. Bunlar zikir meclislerini aratrrlar. Bir yerde, zikir yapan bir meclise rastladklar zaman, onlarn yanma otururlar, kanatlarm birbirlerine dolarlar. yleki o mevki ile dnya g arasn doldururlar. Zikir meclisi daldnda onlar da ge ykselirler. Allah Teala hallerini kendilerinden daha iyi bilmekle beraber onlara: "Nereden geldiniz?

diye sorar. Onlar: Biz Senin yeryzndeki, Seni tebih eden, tekbir eden, tehlil eden Sana hamdeden ve Senden duada bulunan kullarnn yanndan geldik, derler. Allah Teala: Benden neyi istiyorlar? diye buyurur. Melekler: Onlar, Senden cennetini istiyorlar, derler. Allah Teala: Onlar cennetimi grdler mi? diye buyurur. Melekler: Hayr, ey Rabbimiz, diye cevap verirler. Allah Teala: Peki, cennetimi grselerdi nasl olurdu? diye buyurur. Melekler: Ve onlar Sana 17[17]

Buhari: Daavat: 66.


17

snyorlar, derler. Allah Teala: Onlar neden Bana snyorlar, diye buyurur. Melekler: Cehenneminden ey Rabbimiz, derler. Allah Teala: Cehennemimi grdler mi? diye buyurur. Melekler:Hayr, derler. Allah Teala: Peki cehenne-mimi grselerdi nasl olurdu? diye buyurur. Melekler: Onlar Senden mafiret diliyorlar, derler. Allah Teala bunun zerine yle buyurur. Ben onlar mafiret ettim, istediklerini onlara verdim, sndklar eyden onlar korudum, Melekler: Ey, rabbimiz, ilerinde filanca var ki gnahkar bir kuldur, yanlarndan geerken onlarla beraber oturmutu, derler. Allah Teala da: Onu da mafiret eyledim, onlar bir topluluktur, ilerinden biri ayr tutulamaz, buyurur. "18[18]

3. Tirmiz'nin Sahihinden Zikrin Fazileti le lgili Hadis "Allah'n Yeryznde Dolaan Melekleri" ile ilgili Bab, C.2 s, 280. Ebu Hureyre ve Ebu Sad el-Hudr Radyallah Anhm, Resu-lullah Aleyhisselm'n yle buyurduunu rivayet etmilerdir. "Allah'n, insanlarn amellerini yazan meleklerinden baka yeryznde dolaan bir ksm melekleri de vardr. Bunlar bir yerde Allah' zikreden topluluklar bulduklar zaman birbirlerine, aradnza geliniz, diye arrlar. Gelirler, dnya gne kadar onlar kuatrlar. Allah Teala onlara buyurur: Kullarm ne gibi bir i yapar halde braktnz? Melekler: Onlar Sana hamdeder, Seni temcid eder ye Seni zikreder halde braktk, derler. Allah Teala: Beni grdler mi? diye buyurur. Melekler: Hayr, derler. Allah Teala: Beni grselerdi nasl olurdu? diye buyurur. Melekler: Seni grselerdi daha ok hamdeder, Seni daha ok temcid eder, daha ok zikrederlerdi, derler. Allah Teala: Benden ne istiyorlar? diye buyurur. Melekler: Cenneti istiyorlar, derler. Allah Teala: Oray grdler mi? diye buyurur. Melekler: Hayr, derler. Allah Teala: Oray grselerdi nasl olurdu? diye buyurur. Melekler: Grselerdi oray daha ok arzular, oraya olan hrslar artard, diye cevap verirler. Allah Teala: Neden saknyorlar? diye buurur. Melekler: Cehennemden saknyorlar, derler. Allah Teala: Oray grdler mi? diye buyurur. Melekler:. Hayr, derler. Allah Teala: Grselerdi, nasl olurdu? diye buyurur. Melekler: Grselerdi, ondan daha ok kaar, daha ok korkar, daha ok sakmrlard, derler. Allah Teala: Sizi ahid tutuyorum ki Ben onlar mafiret eyledim. Melekler: ilerinde filanca gnahkar var ki, o aslnda onlara katlmak istememi, bir ihtiyac iin gitmiti, derler. Allah Teala da: Onlar bir topluluktur, ilerinden birisi ayr tutulamaz, buyurur. "19[19] Tinniz bu hadis iin hasen, sahih demitir.20[20]

18[18]

Mslim: Zhd ved'dua: 25 Buhari, Mslim, bni Mace, Ebu Davud, Tirmizi, Nes, Muvattadan Kudsi Hadisler, Madve Yaynlar: 37-39. 19[19]

Tirmiz: Daavat: 129 20[20]


18

Zikrin Fazileti Hakkndaki Hadislerin erhi (Hadis 1-3)

Bu hadisin Mslim'deki rivayetinde "insanlarn amellerini yazan meleklerden ayr olarak" kayd gemektedir. Bundan kast udur: Zikir meclislerini dolaan melekler, iyilikleri ve ktlkleri yazmak zere grevlendirilmi 'ketebe' meleklerinden ayr meleklerdir. Yine bunlar insanlar eitli tehlikelere kar korumak zere grevlendirilmi 'hafaza' melekleri de deildirler. Bu meleklerin tek vazifesi zikir meclislerini dolaarak bu meclislere itirak etmektir. Yce Allah'n meleklerine kullarnn durumunu sormasndaki hikmet, Ademoullarnn stnln meleklere bildirmektir. nk Kur'an- Kerim'de bildirildii zere melekler, Allah'n yeryznde bir halife yaratacam haber vermesi zerine: "Sen orada fesat karacak ve kan dkecek birini mi yaratacaksn? oysa biz hamd ile Seni tebih ve takdis ederiz" demilerdi. Zikir meclis-lerindeki durumu bilmekle, Ademoullarnn da Allah' tebih ettiine, onu grmedikleri halde temcid ettiklerine ahid olacaklardr. Melekler her trl nefsan arzulardan arndrlm halde grevlerini yaparlar, Ademoullar ise birtakm nefsan arzulara sahip olmalarna ramen; onlarn yaptklar ileri yaparlar. Meleklerin bunu grmeleri, onlarn stnln itiraflarna vesile olmaktadr. Hadiste geen, "onlar bir meclisin adamlardr. lerinden herhangi biri ayr tutulamaz" ifadesinin manas: Yani Allah Teala, herhangi bir ihtiyac iin onlarn meclislerinde hazr bulunan da balar. nk zikir meclislerine katlmak l kalpleri diriltir, buna gre her ne kadar zikre katlmak amacyla gitmi olmasa da, yaplan zikir o adamn kalbini de diriltir. Allah'n fazl da pek byktr. Burada zikir ve ibadet meclislerinin (yani cemaatle ibadetin) pek faziletli

olduuna iaret vardr. Bu mana, ilim tedrisinden, Kur'an renmeye, zikre, tehlile ve daha baka ekillerine kadar ibadetin her eidini kapsar. Bu meclisler nur ve ha yat meclisleridir. En dorusunu ise Allah bilir. (Kastallan erhinden)

21[21]

2- 'Kul, La lahe llallah Dedii Zaman, Allah, Kulum Doru Syledi, Der" Hadisi

4. Hadisi bnu Mace, Snen'inde "La lahe llallah'n Fazileti" babnda tahri etmitir. C. 2, s.219 Ebu shak'n el-Earr Ebu Mslim'den rivayetine gre Ebu Mslim, Ebu Hureyre ve Ebu Sad el-Hudr'nin Resulullah Aley-hisselhm'dan yle bir rivayette bulunduklarn bildirmitir. "Kul 'la ilahe illallahu vellahu ekber' dedii zaman Allah Tea-la, kulum doru

21[21]


19

syledi, Benden baka lah yoktur ve Ben en yce olan, Allah'm, diye buyurur. Kul: La ilahe illallahu vahdeh, dedii zaman Allah Teala: Kulum doru syledi, Ben tek olan lah'm, Benden baka ilah yoktur, diye buyurur. Kul: La ilahe illallahu vahdehu la erike leh, dedii zaman Allah Teala: Kulum doru syledi, Benden baka lah yoktur ve Benim ortam yoktur, diye buyurur. Kul: La ilahe illallahu leh'1-mlk ve leh'1-hamd, dedii zaman Allah Teala: Kulum doru syledi, Benden baka lah yoktur, mlk Benimdir ve hamd Bana layktr, diye buyurur. Kul: La ilahe illallahu ve la havle ve la kuvvete illa billah, dedii zaman Allah Teala: Kulum doru syledi, g ve -kuvvet ancak Benimledir, buyurur"

22[22]

Ebu shak der ki: 'Sonra el-Earr Ebu Mslim baz eyler syledi, ben anlayamadm, Ebu Cafer'e: Ne dedi? diye sordum. O da: Kime bunlar lm nnda syleme imkan verilirse ona cehennem azab dokunmaz, dedi'.23[23]

La lahe llallah'n Faziletiyle lgili Hadis'in erh'i (Hadis: 4)

Hadisin umumi manas udur ki, Allah Teala. kulunun hadiste geen zikirleri sylemesinden raz olur ve onun her sylediini tasdik eder. Tasdik etmesinin semeresi ise ondan raz olmas ve sylediine karlk byk ecir ve sevap vermesidir. Hadiste geen: "Kime bunlar lm annda syleme imkan verilirse ona cehennem azab dokunmaz" ifadesinden kast da udur: Kul, syledii bu zikirlerin manasna imanda srekli olursa ve lm annda da iman srer ve sz olarak tekrar ederse, bundan dolay Allah onu cehennem azabndan kurtarr. nk o, bu zikri oka tekrar etmekteydi. Hadiste geen zikir cmleleri oka tekrar edilmesi gereken zikirlerdir. 24[24]

3- Hamdedenlerin Fazileti Hadisi

5. Bu Hadisi Nes Snen'inde "Hamdedenlerin Fazileti" babnda rivayet etmitir. C. 2, s. 220 Abdullah ibnu mer radiyallah Anh'den rivayet edildiine gre Resulullah Aleyhisselm yle buyurmutur. "Allah'n kullarndan bir kul: Ey Rabbim, Senin vechinin celaline ve hakimiyetinin yceliine uygun olacak ekilde Sana ham-dederim, dedi. ki melek bunun hakknda tereddde dtler ve syledikleri karlnda ne yazacaklarm bilemediler. Bunun zerine ge ykseldiler ve : Ey Rabbimiz, Senin kulun bir sz syledi, onu nasl yazacamz bilemedik, dediler. Allah

22[22]

Kayna Bulunamad 23[23]



20

Azze ve Celle kulunun ne dediini daha iyi bilmekle beraber: Kulum ne dedi? diye sordu. Melekler: Ey Rabbimiz, o, ey Rabbim, Senin vechinin celaline ve

hakimiyetinin yceliine uygun olacak ekilde Sana hamdederim, dedi diye cevap verdiler. O zaman Allah Azze ve Celle: Onu kulumun syledii ekliyle yazn, o Bana kavutuunda, Ben onun ecrini veririm, buyurdu.25[25]

'Hamdedenlerin Fazileti1 Hadisi'nin erhi (Hadis: 5)

Hadiste geen iki melein, sz geen kulun hamdine karlk ne sevap yazacaklarnda tereddde dmelerinin sebebi, bu ham-din onlara pek byk grnmesi karlnda ne kadar sevab yazacaklarn tesbit etmekte glk ekmeleridir. nk bu hamdin karl pek byktr ve ecrini de ancak Allah Teala bilir. Al-lah Teala o iki melee bunun ecrinin ne olacan bildirmemitir.

26[26]

4- Resulullah Aleyhisselmn "Subhanellhi Ve Bihamdihi, Estafirullahi Ve Etbu leyh" Zikrini oka Yapmasyla lgili Hadis 6. Sahh-i Mslim "Kitabu's-Salat, Rku Ve Sucud'da Ne Denecei" Bab C.3, S. 128, El-Kastallan'nin Hamii, Muhammedu'bnu Musenna Abdu'l-A'la'dan, o da Davd'dan, o da Amir'den, o da Mesruk'dan, Aie Radiyallah Anh'n yle dediini rivayet etmitir: "Resulullah Sallallah Aleyhi ve Sellem, subhaneilahi ve bi hamdihi, estafrullahi ve etubu ileyh, zikrini ok sylerdi. Buyurdu ki, Rabbim Azze ve Celle Benim mmetimde bir alamet greceimi haber verdi. Ben de onu grdm zaman; subhaneilahi ve bi hamdihi, estafrullahi ve etubu ileyh, zikrini ok yaptm. Ben o alameti, "Ey Muhammed, Allah'n yardm ve zafer gn gelip, insanlarn Allah'n dinine akn akn girdiklerini grnce Rabbini verek tebih et; O'ndan balama dile. nk O, tevbeleri daima kabul edendir" ayetlerinde grdm. Mslim'in rivayetinde; "Allahummafirli Kur'an' te'vil etmektedir" ziyadesi vardr. 27[27]

25[25]

ibnu Mace: Edeb: 56 (Kitabda Nest) Buhari, Mslim, bni Mace, Ebu Davud, Tirmizi, Nes, Muvattadan Kudsi Hadisler, Madve Yaynlar: 47-48. 26[26]


Mslim: Salat: 220 Buhari, Mslim, bni Mace, Ebu Davud, Tirmizi, Nes, Muvattadan Kudsi Hadisler, Madve Yaynlar: 49-50.

21

5- Allahtan Baka lah Olmadna ehadet Ederek lenlerle lgli Hadis

7. Bu hadisi, Tirmiz Camiinden, "Allah'tan Baka lah Olmadna ahadet Ederek lenin Durumuyla ilgili", babda rivayet etmitir. Abdullah bnu Amri'bni'l-As Radiyallah Anh Resulullah Aleyhisselm'n yle buyurduunu rivayet etmitir: "Allah Te.ala kyamet gnnde yaratklarn balarnda mmetimden bir adam kurtaracaktr ki, bu adamn, herbir^nin uzunluu gzn grebildii mesafede olan doksan dokuz hesap defteri vardr ve ortaya yaylr. Allah Teala ona: Bunlardan herhangi birini inkar ediyor musun, Benim amel yazan meleklerim

sana hakszlk ettiler mi? diye sorar. O : Hayr Ey Rabbim, diye cevap verir. Bunun zerine Allah Teala: Peki senin bir mazeretin var m? diye sorar. O: Hayr Ey Rabbim, diye cevap verir. Allah Teala: Evet, senin bir iyiliin var, bugn sana hakszlk edilmez, Bunun zerine, zerinde: ahadet ederim ki Allah'tan baka ilah yoktur ve yine ahadet ederim ki Muhammed O'nun kulu ve Peygamberidir, yazl olan bir kat karlr, Allah Teala: Tartnn (Hesabnn) yanma gel, diye buyurur. Kul: Ey Rabbim, bunca deflerin yannda bu kadn nesi olur ki, der. Allah Teala: Sana hakszlk edilmez, diye buyurur. Defterler bir kefeye, o kat da dier bir kefeye konulur. Defterlerin kefesi yukar kalkar, kadn taraf ar gelir. Hibir ey Allah'n isminden daha ar gelemez28[28] Ebu sa et-Tirmiz bu hadisin hasen, garib olduunu sylemitir.29[29]

8. Bu hadisi bnu Mace de Snen'inde, "Kyamet Gnnde Allah'n Rahmetinden Recada Bulunulmas" .babnda zikretmitir. ' Hadisi Abdullah ibnu Amr ibni'l-As'dan rivayet etmitir. Onun rivayetindeki lafzlar da Tirmiz'nin riuayetindeki gibidir. Ancak bnu Mace'nin rivayetinde u ksm ziyade edlmitir: "Senin bunlara karlk bir iyiliin var m? Adam korkar ve: "Hayr" der. Allah Teala: Bilakis, senin baz iyiliklerin var. Bugn sana hakszlk edilmez" ve devam ediyor.

30[30]

6- 'Sizi ahid Tutarm Ki Kulumun Sahifenin ki Yz Arasnda Yer Alan Gnahlarn Mafiret Eyledim Hadisi

9. Bu hadisi mam Tirmiz Camiinde "Cenazeler Bab-lan"nda rivayet etmitir. C. 1, s.183,

28[28]

Tirmizf: Ceniz: 9. 29[29]


ibnu Mce: Zhd: 35 Buhari, Mslim, bni Mace, Ebu Davud, Tirmizi, Nes, Muvattadan Kudsi Hadisler, Madve Yaynlar: 52-53.

22

Enes ibnu Malik Radiyallahu Anh, Resulullah Aleyhisselm'n yle buyurduunu rivayet etmitir: "Hangi hafaza melekleri, gece veya gndzde yazdklarn Allah'a gtrrler ve Allah Teala da sahifenin banda ve sonunda gzel amel grrse: Sizi ahid tutuyorum ki, kulumun sahifenin iki taraf arasnda kalan gnahlarn baladm, bururur.31[31] 7- Allah' Zikretmenin Ve O'ndan Korkmann Fazileti Hadisi 10. Bu Hadisi Ebu sa et-Tlrmiz rivayet etmitir. C.2, s. 98, Enes Radiyallah Anh, Peygamber Aleyhisselm'n yle buyurduunu rivayet etmitir.: "Allah Teala: Beni bir gn zikredeni veya bir yerde Benden korkan cehennemden karrm, diye buyurmutur.

32[32]

Ebu sa et-Tirmiz hadisin hasen ve garib olduunu sylemitir.33[33]

8- Kalbi Allah'a Kulluk Ve O'na Tevekkl in Arndrmakla lgili Hadis 11. Bu hadisi et-Tirmiz Camiinde rivayet etmitir. Ebu Hureyre Radiyallahu Anh, Resulullah Aleyhisselm'n yle buyurduunu rivayet etmitir. "Allah Teala Buyurur ki; Ey Ademolu! Bana kulluk iin arn, gnln seni baka eylere ihtiya duymaktan kurtaracak zenginlikle doldur, o zaman senin fakirliini gideririm, bunu yapmazsan ellerini her zaman megul eder, fakirliini de gidermem.

34[34]

Ebu sa et-Tirmiz Rahmetullahi Aleyh bu hadisin hasen ve garib olduunu sylemitir*35[35] 9- Allahu Teala'nn 'u Kuluma Baknz Ezan Okuyor Ve Namaz Klyor Benden Korkuyor' Szyle lgili Hadis 12. Bu Hadisi en-Nes, Snen'inde"Ferden Namaz Klann Ezan Okumas" babnda rivayet etmitir, C.2, s.20 Ukbetu'bnu Amir Radiyallahu Anh'dan rivayet edildiine gre, yle demitir:

31[31]

bnu Mace: Zhd: 35 Buhari, Mslim, bni Mace, Ebu Davud, Tirmizi, Nes, Muvattadan Kudsi Hadisler, Madve Yaynlar: 55. 32[32]

Tirmiz: Cehennem : 9 33[33]


Tirmiz: Kyamc: 30 35[35]


23

'Resulullah Aleyhisselm'n yle buyurduunu iittim' "Rabbin, dan tapesindeki u obana, taaccb eder ki o, namaz iin ezan okur, sonra namazn klar. Allah Azze ve Celle de : u kuluma bakn, ezan okuyor, namaz klyor, Benden korkuyor; Ben bu kulumu baladm ve onu cennete koydum, diye buyurur. "

36[36]

6-12. Hadislerin erhi Mslim'in rivayetinde yeralan: "Allahmmafirli, Kur'an' te'vil etmektedir" ibaresinin manas udur: Yce Allah Kur'an- Kerim'de "Rabbini hamd ile tebih et ve O'ndan balanma dile, O, tevbeleri oka kabul edendir" buyurmaktadr. Resulullah Aley-hisselam'da Allah Teala'nn bu emrine uyarak "Allahmmaftr li: Allah'm beni bala" szn oka sylerdi. Bu sz rku ve secde halinde de sylerdi, nk rku ve secde halleri namaz iinde, dier hallerden daha faziletli hallerdir. Resulullah Aley-hisselm'da, Allah'n emrini en gzel ekilde yerine getirmi olmak iin bu sz sylemede rku ve secde hallerini tercih ederdi. Ayn zamanda bu iki halde Allah'a kar huu, dier hallerdekin-den daha bariz ve ak olmaktadr. "Subhanellah"m manas Allah' yaratlmlara ait olan her trl noksan sfattan tenzih ve tebri etmektir. "Ve bi handihi"nin manas ise udur: Ey Allah'm Sana hamdederim, ben Senin beni muvaffak klmanla, Senin hidayet vermenle ve fazlnda ancak Seni tebih edebildim, yoksa kendi gcmle kudretimle deil. Bunda, ayn zamanda Allah'n nimetlerini itiraf ve onlardan dolay Allah'a kr vardr. Resulullah Aleyhisselm'm btn gnahlarnn affedilmi olmasna ramen; Allah'tan balanma dilemesi, Allah'a kulluk grevini yerine getirmek ve O'na olan ihtiyacn dile getirmek iindir. 37[37]

10- Kullarmn Hepsini Hanif Doru Yolda Kimseler Olarak Yarattm Hadisi

13- mam Mslim'in Sahih'inden; 'Dnyadayken Cennet Ehlini ve Cehennem Ehlini Tanmaya Yarayan Sfatlar" bab', C. 10, s. 314 ve sonras Ebu assn el-Mesma ile bnu Msenna Muaz ibnu Hiam'dan, o da babasndan, o da Katade'den, o da Mutarrif ibni Abdullah ibni'-ahhr'den, o da Iyadi'bni Hammar el-Mucai'l Radiyallah Anh'den Resulullah Aleyhisselat ve Sellem'in bir gn hutbede yle buyurduunu rivayet etmitir: "Haberiniz olsun; Rabbim Bana, sizin bilmediiniz ve O'nun bana rettii baz

36[36]

Nesai, Ezan: 26-35


Nevev'nin Sahih-i Mslim arhmden. Buhari, Mslim, bni Mace, Ebu Davud, Tirmizi, Nes, Muvattadan Kudsi Hadisler, Madve Yaynlar: 62.

24

eyleri, bugn size retmemi emretti: "Bir kula baladm her mal helaldir. Ben kullarm hanf -doru yolda- kimseler olarak yarattm, sonra eytanlar onlara musallat oldu ve onlar dinlerinden uzaklatrdlar. Kendilerine helal kldm- onlara haram ettiler, hibir delil indirmediim eyleri Bana ortak komalarn emrettiler. Allah dnya ehline bakt ve onlara gazab etti. Kitap ehlinden artakalanlar mstesna, onlar Arap ve Acem diye ayrd. Buyurdu ki : Ey Muhammedi Seni, imtihan etmek ve Seninle bakalarn imtihan etmek iin gnderdim. Sana su ile ykanamayacak -yazs silinemeyecek- bir kitap verdim. Onu uykuda ve uyankken okursun. Allah Bana Kurey'i yakmam emretti "Ya Rabbi, kafam ikiye ayrp onu ekmek addederlerse", dedim. "Onlarn Seni oradan kardklar gibi, Sen de onlar oradan kar, onlara kar sava a, Biz Sana yardmc oluruz. Allah yolunda harca, Biz Sana veririz, Sen bir ordu topla Biz Sana onun be kat kadar yardmc gndeririz, Sana itaat edenlerle, Sana isyan edene kar sava" diye buyurdu. Resulullah Aleyhisselm buyurdu ki: Cennet ehli snftr: Az ok bir ameli -sultan- olan, tasad-duk eden ve muvaffak klnan; her yaknna ve her Mslmana kar iyi kalpli merhametli olan; oluk ocuk sahibi, hayal ve ll olandr. Cehennem ehli de be snftr: Sadece peine gittii adamn szne kanan, aileye ve mala dkn olmayan, akln kullanmayan zayf kimse; tamahn aa vurmayan, her ne zaman bir i yapsa ihanet eden hain kii; ehlinde ve malnda sana bir hile yapmadan akamlamayan veya sabahlamayan adam; ravi der ki, sonra Resulullah Aleyhisselm cimrilii yahut yalan ve e-antr el-fehha' zikretti" Ravi Ebu assan hadisinde : "Allah yolunda harca biz sana veririz" ksmn zikretmemitir.38[38] 14. Bu Hadisi Muhammed ibnu Musenna el-Anez Muhammed ibnu Ebi Adiyy'den, o da Sad'den, o da Katade'den ayn isnadla rivayet etmi ama; "Bir kula baladm her mal helaldir" ksmn zik-retmemitir. mam Mslim bu hadisi baka br senedle de rivayet etmi ve yle demitir: Abdurrahman Bir el-dva Yalya bin Sad'den, o da ed-Dustvai sahibi Hiam'dan, o da Katade'den, o da Mutarriften, o da Iya-du'bnu Hammar'dan Resulullah Aleyhisselm'm bir gn hutbede yle buyurduunu rivayet etmitir;... Sonra hadisi zikretmitir39[39] 15. Bu Hadisi Ebu Ammar Huseynu'bnu Hureys el-Fadlu'bnu Musa'dan, o da

el~Huseyn'den, o da Mutarriften, o da Katade'den, o da Mutarrif ibni Abdullah

38[38]

Mslim: Cennet: 63 Buhari, Mslim, bni Mace, Ebu Davud, Tirmizi, Nes, Muvattadan Kudsi Hadisler, Madve Yaynlar: 63-65. 39[39]

Mslim: Cennet: 63 Buhari, Mslim, bni Mace, Ebu Davud, Tirmizi, Nes, Muvattadan Kudsi Hadisler, Madve Yaynlar: 65.

25

ibni ahhr'den Ben Muca'nin kardei lyad ibni Hammar'n yle dediini rivayet etmitir: Bir gn Resulullah Aleyhisselm bize kar hutbeye durdu ve yle buyurdu: "Rabbim bana emretti ki,..." sonra Hiam'n Katade'den rivayet ettii hadisi aynen zikretmi ve ona yle bir ilave yapmtr: "Allah Teala Bana kimse kimseye kar vnmeyecek, kimse kimseye kar taknlk etmeyecek ekilde mtevazi olmanz gerektiini, bildirdi". O rivayetle bildirilen hadiste ayrca yle bir ilave gemektedir: "Sadece peine gittii adamn szne kanan, aileye ve mala dkn olmayan" deyince: Bylesi de olur mu Ey Eba Abdullah? diye sordum. O: Evet, vallahi ben ylelerini cahiliye dneminde grdm, bir adam kendisiyle cima edecei bir cariye vermeleri karlnda bir mahallenin bekiliini -veya obanln- yapard diye cevap verdi.

40[40]

13-15. Hadislerin erhi Hadiste: "Bir kula baladm her mal helaldir" denirken kullarn baz nimetleri, kendi kendilerine haram etmelerinin aslsz olduu anlatlmak istenmektedir. Mesela, cahiliye Araplar Allah'tan kendilerine bir emir gelmedii halde, kula entilen, bir ey iin adak yaplp salverilen, erkek dii ikizler douran, on defa yavrulayan develeri kendilerine haram etmilerdi. Allah Teala, onlarn bu gibi eyleri haram klmalanyla gerekte haram olmayacaklarn bildiriyor. Kulun sahibi olduu maln, kendisi iin helal olmas da, o malda herhangi bir hakkn bulunmamas halindedir. Allah Teala'nm: "Ben kullarmn hepsini hanf kimseler olarak yarattm" demesindeki mana, onlar gnahsz temiz olarak yarattn bildirmektir. Yani insanlar, yaratllar itibariyle istikamet zeredirler ve hidayeti kabul etmeye yatkndrlar, denilmitir. Allah Teala'nm kullarna nazar ederek onlara gazab etmesi ise, insanlarn Resulullah Aleyhisselm'm gnderilmesinden nceki cahiliye dneminde iine dtkleri sapklk dolaysyla ve bu itibarladr. Ehli kitaptan artakalanlar ifadesi ile, bu topluluktan, dinlerini tahrif etmeden

koruyanlar kasdedilmektedir. "Seni imtihan etmek ve Seninle bakalarm imtihan etmek iin gnderdim" ibaresinin manas udur: Seni, emredileni yerine getirmen, Sana bildirileni insanlara ulatrman, Allah yolunda cihad etmen, Allah yolunda sabr ve tahamml gstermen ve benzeri vazifelerle imtihan ediyoruz. Onlarn bazlar, imanlarn aa vurur, Allah'a itaatte ihasl olur, bazlar ise muhalefet eder. Dmanlk ve kfrle karna kar, bir ksm ise mnafklk ederler. Allah'n kullarm imtihan etmesi ise, durumlarnn aklk kazanmas iindir. 40[40]

Mslim: Cennet: 63 Buhari, Mslim, bni Mace, Ebu Davud, Tirmizi, Nes, Muvattadan Kudsi Hadisler, Madve Yaynlar: 66-67.

26

Allah insanlar kendilerinden sudur eden ilerden dolay hesaba eker, Allah vuku bulmadan nce, onlar hakkndaki bildiklerinden dolay hesaba ekmez. Yoksa, iin gereinde Allah Teala, btn olacaklar vukuundan nce bilmektedir. Bu mana u ayet-i kerimede de mevcuttur: "Sizin iinizden cihad edenleri ve sabrllar ortaya kanncaya kadar sizi imtihan edeceiz." Yani bu ileri fiilen yapanlar ve bu ilerdeki sfatlar kazananlar ortaya karacaz ki, onlara yaptklarndan dolay karlk verelim. Hadiste: "Sana su ile ykanmayacak bir kitap verdim. Onu uykuda ve uyankken okursun" ifadesi geiyor. Su ile ykanmamasndan kast, o kitabn kalplere yerlemesi ve dolaysyla oradan gide-rilmemesidir. Zamann gemesiyle birlikte kitap, nesilden nesile aktarlarak, deimeden muhafaza edilir. lim adamlar, "onu uykuda ve uyankken okursun" szndeki manann, "uyku ve uyanklk halinde o kitaptaki ibareler ve manalar senin iin korunur" olduunu sylemilerdir. Yine, buradaki manann "onu gayet rahat bir ekilde okuyabilirsin" olduu sylenmitir.

41[41]

11- nancn Dzeltilmesi Konusu "Ademolu Dehre Kfreder" Hadisi 16. -Buhar, Tefsir, Casiye Suresi tefsiri,C.6,s.l33 el- Humeyd Sufyan'dan, o da ez-Zuhrden, o da Sad ibni'l-Museyyeb'den, o da Ebu Hureyre Radiyallah Anh'den Resulullah Aleyhisselm'n yle buyurduunu rivayet etmitir: Allah Teala buyurdu ki; Ademolu, dehre kfrederek Bana eziyet eder. Dehr Benim. Benim elimdedir, gece ile gndz birbiri ardna Ben getiririm.42[42] Bu Hadisi Buhar, "Dehre Kfretmeyiniz" babnda da rivayet etmitir.43[43]

17. Bu Hadisi de Ebu Hureyre Radiyallah Anh'den rivayet edildiine gre Resulullah Aleyhissetm yle buyurmutur: "Allah Teala buyurdu ki: Ademoullardehre kfreder. Dehr Benim, gece ile gndz Benim elimdedir." Buhar bu hadisi ayn lafzla Kitabu't-Tefsir'den naklen Allah Teala'mn, "Allah'n kelamn deitirmek istiyorlar" ayetiyle ilgili babda da rivayet

41[41]

Nevev'nin Sahihi Mslim erhinden Buhari, Mslim, bni Mace, Ebu Davud, Tirmizi, Nes, Muvattadan Kudsi Hadisler, Madve Yaynlar: 67-68. 42[42]

Buhari Tefsir, Casiye Suresi: 1; Tevhid: 35. 43[43]

Kitabu'1-Edeb, c. 8, s.41


27

etmitir, 44[44]

18, Bu Hadisi Mslim ve Ebu Davud Kitabu'l-Edeb'de, en-Nes de Kitabu't-Tefsir'de rivayet etmitir. Mslim'in rivayetlerinden birindeki lanz yledir: "Ademolu, ey yklas dehr diyerek Bana eziyet eder. Oysa dehr Benim, onun gecesiyle gndzn birbiri ardna getiren Benim." Mslim'in dier rivayetleri Burah'nin yukarda geen rivayetleri gibidir. Dolaysyla burada zikredilmesine gerek grmedik.45[45] 16-18. Hadislerin erhi "Ademolu Bana eziyet eder" denirken, kiinin muhatabnn houna gitmeyecek ve bu yzden muhatabnn rahatszlk duymasna vesile tekil edecek szler sarfettiine iaret ediliyor. Hakikatte Allah Teala kendisine bakalarnn eziyet etmesi halinden mnezzehtir. Hadisteki ifade ile, dehre kfredenin bu sz ile kenr dini, Allah huzurunda bir eziyet ve rahatszla maruz brakt belirtilmek istenmektedir. "Dehre kfreder" denirken insann bana bir musibet geldii zaman bunu dehrden bilerek ona "Allah belan versin ey dehr" gibi szler sylemesi kastedilmektedir. "Dehr Benim" demek, yani 'dehri, zaman yaratan, onun iinde cerayan eden hdiseleri yaratan benim' demektir. Bunun iin hadiste "i Benim elimdedir" ifadesine yer veriliyor. Yani 'sizin dehre nisbet ettiiniz i gerekte Benim elimdedir. Siz o iten dolay dehre kfredersiniz, ama o durumu Ben kendi kudretimle varet-tim. Dehrin, bir hadisenin meydana geliinde asla tesiri yoktur'. "Gece ile gndz birbiri ardna getiren Benim". Yani 'gece ve gndzde meydana gelen btn hdiseleri meydana getiren, eviren Benim1. "Dehre kfretmeyiniz. Allah Teala buyurur ki: Dehr Benim, geceler ve gndzler Benim elimdedir. Onlar eskiten ve yenileyen Benim. Krallarn ardndan baka krallar getiririm". Yani, Ademolu bana gelenleri dehrden sanarak ona svd zaman bu ifade -Allah muhafaza eylesin- an yce olan Allah'a gider. nk gerek yaratc O'dur. Dehr (zaman) ise bu ilerin vukua geldii bir ereve niteliindedir. Yani hadisi erifte genel manada "dehr zerinde tasarrufta bulunan Benim" denilmek istenmitir. Ancak lafz ksaltmak ve ma nay genelletirmek iin "dehr Benim" eklinde ksa ifade kullanlmtr. Bu hadisi erif, inanc dzeltmeyi ve konuurken edepli olmay] insanlara

44[44]

Buhar: Edcb: 101; Mslim: Elfaz: 1-2-3-4-5 Buhari, Mslim, bni Mace, Ebu Davud, Tirmizi, Nes, Muvattadan Kudsi Hadisler, Madve Yaynlar: 70. 45[45]

Mslim: Elfaz: 3-4 Buhari, Mslim, bni Mace, Ebu Davud, Tirmizi, Nes, Muvattadan Kudsi Hadisler, Madve Yaynlar: 70-71.

28

retmek iin sylenmitir. nsanlar gnlerin ve gecelerin gemesinin canlarn helakine tesir ettiine inanyor ve btn hadiseleri bu yzden zamana nisbet ediyorlard. iirleri zamandan ikayette bulunan ifadelerle doluydu. "Ey kt yzl dehr. ey yokolas dehr" derlerdi. Noksan sfatlardan mnezzeh an pek yce olan Allah Teala btn hadiseleri tek bana yaratr. Zaman ise hadiselerin zarf, yani iinde meydana geldii eydir. Bunun iin insan dehre svmekten nehyolunmutur.46[46] 12- 'Ademolu Hakk Olmakszn Beni Yalanlad* Hadisi 19. Bu hadisi, Buhar Kitabu't-Tefsir, hlas suresi tefsirinde rivayet etmitir. C.6,s.l60) Ebu'l-Yeman u'ayb'dan, o da Ebu'z-Zend'dan, o da el-A'rec'den, o da Ebu Hureyre Radiyallah Anh'den Resulullah Aleyhisselm'm yle buyurduunu rivayet etmitir. "Allah Teala buyurdu ki: Ademolu, hakk olmadan Beni yalanlad, hakk olmadan Bana kt sz syledi. Onun Beni yalanlamas "Allah Beni ilk kez yaratt gibi tekrar, diri t em ey e ektir" demesi-dir. Oysa bir eyi yoktan var etmek onu tekrar diriltmekten daha kolay deildir. Benim hakkmda kt sylemesi ise 'Allah kendisi iin oul edindi' demesidir. Oysa Ben tek ve hereyden mstani olan ilahm. Dourmadm, dourulmadm ve hibir ey Bana denk olmad.47[47]

20. Hads de yine Buhar'nin bir baka rivayetinde: "Beni yalanlamas, Benim onu ilk kez yarattm gibi tekrar di-riltemeyeceimi sylemesidir. Bana kt sylemesi ise; 'Allah kendine oul edindi', demesidir. Oysa Ben her eyden mstaniyim, dourmadm, dourulmadm ve hibir ey Bana denk olmad." eklinde gemektedir.

48[48]

21. Ayn Hadisi en-Nes'de "M'minlerin Ruhlar" babnda c.4,s.U2'de u lafzla rivayet etmitir: Ebu Hureyre Radiyallah Anh Resulullah Aleyhisselm'n yle buyurduunu bildirmitir:

46[46]

Kastallan erhi c.9 s.106 ve c.10 s.434 Buhari, Mslim, bni Mace, Ebu Davud, Tirmizi, Nes, Muvattadan Kudsi Hadisler, Madve Yaynlar: 71-72. 47[47]

Buhar: Tefsir: ihlas Suresi: 1 Buhari, Mslim, bni Mace, Ebu Davud, Tirmizi, Nes, Muvattadan Kudsi Hadisler, Madve Yaynlar: 73-74. 48[48]

Buhar: Tefsir: Ihlas Suresi: 2 Buhari, Mslim, bni Mace, Ebu Davud, Tirmizi, Nes, Muvattadan Kudsi Hadisler, Madve Yaynlar: 74.

29

"Allah Teala buyurdu ki: Ademolu Beni yalanlad, oysa onun Beni yalanlamas kendisine yaramaz. Ademolu Bana kt syledi, oysa onun Bana kt sylemesi kendisine yaramaz. Onun Beni yalanlamas, Benim kendisini ilk kez yarattm gibi tekrar diriltemeyeceimi sylemesidir. Halbuki Benim iin bir eyi sonradan diriltmek ilk kez yaratmaktan daha zor deildir. Bana kt sylemesi, 'Allah kendine oul edindi' demesidir. Halbuki Ben tek ve her eyden mstani olan Allah'm, dourmadm, dourulmadm ve hibir ey Bana denk olmad.49[49] 19-21. Hadislerin erhi "Ademolu Beni yalanlad1' denilirken, bunlardan bazlar kastedilmektedir ki, onlar da yeniden dirilii inkar edenlerdir. Yahut bu ifade ile cins, yani Ademoullarmdan gelenler kastedilmi olabilir. "Hakk olmadan" demek "Ademolunun Beni yalanlamaya hakk yoktur" demektir. Allah Teala'mn burada, bir eyi tekrar diriltmenin, onu yoktan varetmekten zor olmayacan bildirmesi, insanlarn, akllar icab bunu anlamalarn istemesi manasnadr. Esasnda Allah nazarnda ikisi de ayndr, O bir eyi yaratmak istediinde ona "ol" der, o da oluverir. Kiinin Allah Tealaya oul isnad etmesinin kt sz olmas ise, bu iddia Allah Tealaya noksanlk nisbet etmek olduu iindir.nk ocuk, kendisini sulbnde tayan, sonra bir ana rahmine koyan babadan meydana gelir. Bunun ncesinde nikah olmas gerekir. Allah Teala btn bunlardan mnezzehtir. "Dourmadm, dourulmadm". nk Allah Teala kendi zatyla vardr. O, ezeldir, btn varlklardan nce O var idi. Dourulan her ey sonradan olduu iin, Allah Teala Hakknda dourulma zellii mmkn deildir. eyh zzeddin ibnu Abdsselam Rahmetullahi Aleyh yle sylemitir: Allah'tan nefy edilen eyler iki ksmdr: Birincisi; uyku, uyuklama, lm gibi noksan sfatlar, ikincisi; O'nun kemaline ortak koulmas hali, irk. Ayet-i kerime'de: "Dourmamtr, dourulmamtr" denilirken noksan sfatlar nefyedilmektedir. nk douran da, dour-tan da cisimden oluurlar. Ayn zamanda bunlar, deiiklie maruz kalanlardandrlar. Deiiklie maruz kalma hali de Allah'a yakmayacak br noksanlk halidir., Baba ile olunun durumu, oulur babann ayns olduu hususuna delalet ederse, o zaman, kemal sfatna ortak koma ynnden nefyi gerekir. Ebu Abdullah el-Buhar Rahmetullahi Aleyh yle demitir: Yce Allah'n "Allah samed'dir" sznde geen 'samed' kelimesini Araplar, ileri

49[49]

Nest:Cenaiz:117 Buhari, Mslim, bni Mace, Ebu Davud, Tirmizi, Nes, Muvattadan Kudsi Hadisler, Madve Yaynlar: 74-75.

30

gelen kiilerini isimlendirmede kullanrlard. Ebu Seleme'nin kardei Ebu Vail de 'samed' en st mertebeye km efendidir, diyor. bnu Abbas Radiyallah Anh, yle demitir: O, btn yaratklarn ihtiyalarn kendisine arzetmeleri itibariyle sameddir. O, bu sfatla mutlak manada mevsuftur. O, yaratklarndan, her bakmdan mstanidir. O'ndan baka her ey ise her bakmdan O'na muhtatr. el-Hasen ve Katade: O'nun yaratklarndan sonra baki olmas itibariyle 'samed' sfat aldn sylemilerdir. Yine el-Hasen 'samed'in her zaman diri ve baki olan, hi zeval bulmayacak olan manas tadn sylemitir Dahhak ve es-Suda 'samed'in hibir ihtiyac olmayan anlamnda olduunu sylemilerdir. Abdullah ibnu Yezd de, "samed, parldayan k anlamndadr" demitir. Bu sfatlarn hepsi Allah Teala hakknda geerli ve uygun sfatlardr. Kastallan, Futuhu'1-Gayb adl kitabnda Gazal'den naklen yle sylemitir: "Allah birdir" sz Allah'n kendi mukaddes ve mnezzeh zatn isbatma delildir. Samed'lik sfat ise Allah Teala hakknda btn ihtiyalarn nefyini, yani Allah' her trl ihtiyatan mstani olarak bilmeyi, kendinden baka her eyin de O'na muhta olduklarm bilmeyi gerektirir, Allah ihlas suresinde bakalarnn kendi hakknda syledii noksan sfatlar zatndan nefyetmitir. Allah Teala'y bilmenin en ak yolu yaratklara ait sfatlar O'ndan nafyetmek, yani O'nu bu gibi sfatlardan mnezzeh bilmektir.

50[50]

13- Kullarmdan Bana man Eden De Beni nkar Eden de Oldu Hadisi 22. Bu hadisi Buhar, stiska bablarndan, "(Kur'an'dan stifade Edeceiniz Yerde) Rzknz Yalanlamaktan baret mi Klyorsunuz" ayet-i kerimesiyle ilgili babda rivayet etmitir. smail, Malik'den, o da Salih ibni Keysan'dan, o da Ubeydullah ibni Utbe ibni Mes'ud'dan, Zeyd bni Halid el-Cuhen Radiyallah Anh'n yle dediini rivayet etmitir. "Resulullah Aleyhisselm Hudeybiye'de bize gece yaan yamurun ardndan sabah namaz kldrd. Peygamber Sallallah Aleyhi ve Sellem namaz bitirince halka ynelip: Rabbiniz ne buyurdu biliyor musunuz? dedi. Oradakiler: Allah ve Resul daha iyi bilir, diye cevap verdi. Resulullah Aleyhisselm Allah buyurdu ki, kullarmn arasndan Bana iman eden de, inkar eden de oldu. 'Allah'n fazl ve rahmetiyle bize yamur verildi' diyen Bana iman eden ve yldzlarn gcn inkar edendir. 'Falan falan yldzdan bize yamur verildi' diyen de Beni inkr

50[50]

Kastallan erhi'nden Buhari, Mslim, bni Mace, Ebu Davud, Tirmizi, Nes, Muvattadan Kudsi Hadisler, Madve Yaynlar: 75-76.

31

edip yldzn gcne inanan kiidir" dedi. 51[51] Buhar bu hadisi Kitabu't-Tevhid, "Allah'n kelamn deitirmek istiyorlar" ayetleriyle ilgili babda da rivayet etmitir. C. 9, s.145 (ayn senedle)52[52]

23. Zeyd bin Halid el-Cuhen Radiyallah Anh'den rivayet edildiine gre demitir ki, Resulullah Aleyhis-selm'a yamur verildi (duas bereketiyle yamur yad) ve dedi ki: "Allah Teala buyurdu ki, kullari-nn iinden Beni inkr eden de, Bana iman eden de oldu.

53[53]

24. Bu hadisi, mam Malik Rahmetullahi Aleyh de Muvatta'nda, Buhar'nin burada zikredilen birinci hadisine benzer bir lafzla yine Zeyd ibnu Halid el-Cuhen'den rivayet etmitir. stiska bab, C.1, (el-Mesabih'in hamii) s, 91 54[54]

25. Hadisi, en-Nesai'de Snen'inde 'Yldzlardan Yamur stemenin Keraheti" babnda iki ayr senedle rivayet etmitir. Birincisi Ebu Hureyre'den ikincisi ise Zeyd ibnu Halid el-Cuhen'dendir. Ebu Hureyre Radiyallah Anh'den gelen rivayet Zeyd ibnu Halid'in rivayetine gre daha muhtasardr ve lafz yledir: Ebu Hureyre Radiyallah Anh, Resulullah Alay his selm'in yle buyurduunu rivayet etmitir. 'Allah Teala buyurdu ki, kullarma her ne zaman bir nimet bahetsem, ilerinden bir topluluk onu inkar ederler. "Yldz, yldzla" (yani bize bu nimet yldz tarafndan veya yldz sayesinde verildi) derler55[55]

26. Hadis le lgili Zeyd ibnu Had el-Cuhenfnin rivayeti ise aadaki ekildedir: Zeyd ibnu Halid el- Cuhent Radiyallah Anh'n yle dedii rivayet edilmitir: "Peygamber Aleyhisselm'a yamur verildi (yani duas bereketiyle yamur yad) de yle dedi: Duymadnz m Rabbiniz bu gece ne buyurdu? buyurdu ki: Kullarma her ne zaman bir nimet versem ilerinden bir topluluk onu inkar ederler. 'Filan filan yldzdan bize yamur verildi' derler. Bana iman eden ve verdiim yamur karlnda Bana hamdeden ise gerek manada Bana iman

51[51]

Buhart: stiska: 28 52[52]


Buhar: Ezan: 156; Meaz:35 Buhari, Mslim, bni Mace, Ebu Davud, Tirmizi, Nes, Muvattadan Kudsi Hadisler, Madve Yaynlar: 78. 54[54]

Muvatta: latiska: 4-35


Nes: istiska: 16 Buhari, Mslim, bni Mace, Ebu Davud, Tirmizi, Nes, Muvattadan Kudsi Hadisler, Madve Yaynlar: 79.

32

etmi olan ve yldzn gcn inkr edendir. 'Bize filan filan yldzdan yamur yadrld1 diyen ise Beni inkr eden ve yldza iman edendir"56[56] 22-26. Hadislerin erhi Hadiste zikri geen Hudeybiye, bu ismi, altnda Rdvan bey'atmn gerekletii 'Hedba1 aacna nisbetle almtr. Yldzlarn yamur yedrdna inanan, irk ehlinin bu yoldaki iddiasna inanm olmaktadr. Mrikler yamuru birtakm yldzlarn yadrdna inanyorlard. Ailah Teala, bu inanta olanlarn, kendini inkar ettiklerini bildiriyor, nk yldz vakitle kaytldr. Vakit ise yaratlmtr. Ne kendisi iin, ne de bakas iin bir g sahibidir. Bir kimsenin "bize u vakitte yamur verildi" demesi kfrdr. mam e-afi Rahmetullahi Aleyh yle demitir: "Bir kimse yamurun, Sreyya yldznn dmesi halinde yadna inanrsa bunda mahzur yoktur, nk bununla vakti ve mevsimleri kastetmektedir. Esas itibariyle her vakit ve zaman, insanlarn bu konuda belirlemi olduklar baz llere gre tayin edilir.", Ebu Hureyre Radiyallah Anh'den rivayet edildiine gre o "Allah'n ltfuyla bize yamur verildi" der, sonra u ayet-i kerimeyi okurdu: "Ailah Teala insanlar iin rahmetinin kapsn aarsa kimse buna engel olamaz". bnu'l-Arab der ki: "mam Malik bu hadisi istiska bablarnda u iki sebepten dolay rivayet etmitir: Birincisi: Araplar yamuru yldzlardan beklerlerdi. Peygamber Aleyhisselm, bu hadisle kalplerle yldzlar arasndaki bu balanty kesmitir. kincisine gelince; mer ibnu'l-Hattab zamannda bir ktlk hdisesi oldu, Ab-bas Radiyallah Anh'e Sreyya yldzlarndan ne kadar kald? diye sordu. Abbas Radiyallah Anh'de : Ey M'minlerin emiri, onlarn ufukta yedi kez ortaya kacana kanaat getiriyorlar, onlar geince yamur yaar, dedi. mer ve Abbas Radiyallah Anha-ma'ya bakn, sreyyay ve vaktini konuuyorlar ve onun vaktinin gemesi zerine umutta bulunuyorlar." Sonra szne yle devam ediyor: "Yldzlarn Allah'tan gayri olarak g sahibi olduklar inancyla yldzlardan yamur isteyen kafir olur. Yine Allah'n kendilerine g verdiine ve bu gle yamur yadrdklarna inanarak yldzlardan yamur isteyen de kafir olur. nk yaratma ve takdir ii ancak Allah'tan sudur eder. nitekim Ailah Teala ayeti kerimesinde: "Yaratma ve takdir O'na aittir" buyuruyor. Fakat, Allah'n ilahi snnetinden olarak, deten yamur verdii vakitleri hesab ederek bu vakitlerde yamur bekleyen iin bir ey yoktur. nk Ailah Teala eitli hikmetleri iin bulutlar, rzgarlar ve yamurlar hakknda birtakm 56[56]

Nes: istiska: 6 Buhari, Mslim, bni Mace, Ebu Davud, Tirmizi, Nes, Muvattadan Kudsi Hadisler, Madve Yaynlar: 79-80.

33

sistemler koymutur. Bu sistemler yaratklar iinde yerletirilmitir. Adet zere olan dzene gre* bu sistemlerin gerekleri ortaya kar. Hadisin Nes'de geen rivayetindeki, "kullarma her ne zaman bir nemet bahetsem, ilerinden bir topluluk onu inkar ederler" ifadesinin zahir manas geneldir. Yani Allah'n kullarna bahettii btn nimetleri iine alr. Sudan baka nimetler de buna dahildir. Ancak su, nimetlerin banda geldii iin, btn rzklarn esas olan su rzkn inkar eden, btn nimetleri inkar etmi gibi olmaktadr. O bu yzden daha sonra gelen ifadede "Bize yamur verildi,.." denilerek tahsis yaplmtr. Yoksa iin gereinde her nimet iin durum ayndr, bu nimetleri inkar edenler, onlardan dolay kredenlerden daha oktur. Ey Allah'm bizi nimetlere kretmeye muvaffak kl, amin. 57[57] 14- Benim Yarattm Gibi Bir eyi Yaratmaya Kalkandan Daha Zalim Kim Olabilir hadisi

27. Hadisi, Buhar Kitabu't-Tevhid, "Allah Sizi ve Yaptklarnz Yaratt" ayetiyle ilgili babda rivayet etmitir. Muhammedu'bnu'l-Al bnu'l-Fudayl'dan, o da Umare'den, o da Ebu Zur'a'dan Ebu Hureyre Radiyallah Anh'n yle dediini rivayet etmitir: "Resulullah Aleyhisselm'm yle sylediini duydum: Allah Teala buyurur ki, Benim yarattm gibi bir ey yaratmaya kalkandan daha zalim kim olabilir? Bir karnca yaratsnlar, yahut bir arpa yaratsnlar.58[58] 27. Hadisin erhi Hadiste zikredilen durum umum manada deildir. Suret tbariyle yaratmaya kalkmak kastedilmektedir, her bakmdan deildir. "Daha zalim" szn aklamada biraz zorluk kmaktadr. nk kafir kesinlikle suret yapan herhangi bir kiiden daha zalimdir. Burada kastedilen, tapnmak iin put yapan ve bu yzden kfre den kimse olduu sylenmitir. Byle yapann azabnn dier kafirlerin azabndan ok olaca mnasebetiyle byle sylendii belirtilmitir. nk bylesi kfrnde daha ileri gitmitir., 59[59]

28. Buhari, Kitabu'l-Iibas, 'Suretlerin Bozulmas" babnda da yle bir rivayette

57[57]

Kastallan erhi, C.2, s. 257 Buhari, Mslim, bni Mace, Ebu Davud, Tirmizi, Nes, Muvattadan Kudsi Hadisler, Madve Yaynlar: 80-82. 58[58]

Buhar: Tevhid: 56 Buhari, Mslim, bni Mace, Ebu Davud, Tirmizi, Nes, Muvattadan Kudsi Hadisler, Madve Yaynlar: 83. 59[59]

Kastallan erhi, CIO s.477 Buhari, Mslim, bni Mace, Ebu Davud, Tirmizi, Nes, Muvattadan Kudsi Hadisler, Madve Yaynlar: 83-84.

34

bulunmutur: Mus'ab'ibnu smail Abdu'l-Vahid'den, o da Umre'den Ebu Zur'a'nn yle dediini rivayet etmitir. "Ebu Hureyre ile birlikte Medine'de bir eve girdik. Evin st ksmnda resim yapan bir ressam grd ve ona, Resulullah Aley-hisselm Allah Teala'nn yle buyurduunu bildirdi: Benim yarattm gibi bir ey yaratmaya kalkandan daha zalim kim olabilir? Bir tane veya bir zerre yaratsnlar, dedi". "Sonra su dolu bir kap istedi ve koltuklarna kadar kollarn ykad. Ben:"Ey Eba Hureyre, bu yaptn, hakknda Resulullah Aleyhisselm'dan duyduun bir ey mi? diye sordum. O da, "Sslenmenin en gzeli' dedi.60[60]

29. Hadis-i erifi Mslim, Sahih'inde u lafzla rivayet etmitir: "Ebu Hureyre ile birlikte Mervan'n evine girdik, ierde baz resimler grd ve yle dedi: 'Resulullah Aleyhisselm'm yle dediini duydum: Allah Teala buyurdu ki, Benim yarattm gibi bir ey yaratmaya kalkandan daha zalim kim olabilir? Bir karnca veya bir arpa tanesi yaratsnlar.61[61] 28-29. Hadislerin erhi Bu hadisin Kastallan'nin kitabnda geen erhi (C.8, s.537) 'Evin st ksm' denirken tavam kastedilmektedir. Allah'n yaatt gibi bir ey yaratmaya kalkmak, suret itibariyledir, yoksa her ynyle aynsn yaratmaya zaten insanolunun gc yetmez. Benzetme sadece suret itibariyledir. Hadiste, "bir karnca veya bir arpa tanesi yaratsnlar" denirken onlardan bir canl yaratmalar istenmesi suretiyle, onlarn acziyet-lerinin ortaya karlmas kastedilmektedir. kincisinde de canl olmayan bir eyi yaratmalar isteniyor. Canly yaratmak cansz yaratmaktan daha zordur. Ama insanlarn cansz yaratmaya dahi kudretleri yoktur

62[62]

Suret (Resim) Yapmakla lgili lave Hadisler: Suretle ilgili bu hadisler hem suret yapma konusunu hem de zerinde suret bulunan eyay kullanma konusunu kapsamaktadr. Burada vereceimiz hadisler

60[60]

Buhar: Libs: 90 Buhari, Mslim, bni Mace, Ebu Davud, Tirmizi, Nes, Muvattadan Kudsi Hadisler, Madve Yaynlar: 84-85. 61[61]

Mslim: Libas: 101 Buhari, Mslim, bni Mace, Ebu Davud, Tirmizi, Nes, Muvattadan Kudsi Hadisler, Madve Yaynlar: 85. 62[62]

Kastallan erhi, C.8, s. 537 Buhari, Mslim, bni Mace, Ebu Davud, Tirmizi, Nes, Muvattadan Kudsi Hadisler, Madve Yaynlar: 85.

35

her ne kadar Kuds Hadislerden deilse de, konunun etraflca anlalabilmesi iin vermekteyiz. Buradaki hadisler Sahih-i Buhar ve Sahih-i Mslim'den alnm olduu iin, bu kitaplardaki senedlerin sahih senedler olduuna itimadla, senedde sadece sahabi ismi verilmeklemistir.

Sahihul-Buhari, Kitabu'I-Libas'tan konuyla ilgili hadisler Suretler Bab: Ibnu Abbas Radiyallah Anh'n Ebu Talha Radi-yallah Anh'den rivayetine gre; Resulullah Aleyhisselm yle buyurmutur: "Melekler, iinde kpek veya tasvirler (resimler) bulunan eve girmezler" Resim Yapanlarn Azab Bab: Mslim el-Hemedan'nin yle dedii rivayet edilir. "Mesruk ile beraber Yesar ibnu Numeyr'in evinde idik. Mesruk evde

birtakm resimlerin (veya heykellerin) bu-luduunu grnce yle dedi: Abdullah'tan duyduuma gre Resulullah Aleyhisselm yle buyurmutur: Kyamet gn Allah tarafndan en ackl azaba arptrlacak olanlar resim yapan-lardr." Naf'm Abdullah ibnu mer Radiyallah Anh'den rivayetine gre de Resulullah Aleyhisselat ve Sellem yle buyurmutur: "u resimleri yapanlara kyamet gnnde azab edilir Kendilerine " yaptklarnza can verin bakalm" denilir." Resimlerin Silinmesi Bab: mranu'bnu Hattan'm Hazreti Aie Radiyallah Anha'den rivayetine gre "Resulullah Aleyhisselm, iinde resimler bulunan evlerde, bu resimlerden hibir eser brakmayacak ekilde onlar silerdi." Yine Ebu Zer'den rivayet edildiine gre Resulullah Aleyhisselm, evde resimler grrse onlar silerdi. Ebu Zur'a anlatyor. "Ebu Hureyre Radiyallah Anh'le birlikte Medine'de bir eve girdik. Ebu Hureyre Radiyallah Anh bir ressamn evinde tavanna resimler yaptn grnce yle dedi: Resulullah Aleyhisselm'm yle buyurduunu iittim: Allah buyurur ki, benim yarattm gibisini yaratmaya kalkandan daha zalim kim olabilir. Bir tane yahut bir karnca yaratsnlar bakalm."

Ayak Altna Gelen Tasvirler, Bab: Sfyan der ki; zamannda Medine'de kendinden daha stn birinin bulunmad Abdurrahman ibnu'l-Kasm'dan duydum, o babas Kasm ibni Muhammed ibni Ebi Bekr'den Hazreti Aie Radiyallah Anha'nm yle sylediini rivayet etti: "Resulullah Aleyhisselm, bir yorculuktan geldi. Ben de kendimi gizlemek iin kapnn nne zerinde canl resimleri bulunan bir rt asmtm. Resulullah Aleyhisselm, onu grnce yrtt ve: "Kyamet gnnde en iddetli azaba arptrlacak olanlar Allah'n yaratt gibi bir ey yaratmaya kalkanlardr." diye buyurdu. Biz de onu bir veya iki yasta rt yaptk." Aie Radiyallah Anha'nm yle syledii rivayet edilmitir: "Resulullah Aleyhisselm bir yolculuktan dnd, ben de zerinde canl resimleri bulunan eski bir rty asmtm. Resulullah Aleyhisselm kaldrmam emretti ben de kaldrdm. Ben ve Resulullah Aleyhisselm ayn kaptan guslederdik."

Resimlerin zerine Oturmaktan Menolunma, Bab:

36

Rivayet edildiine gre Aie Radiyallah Anha, zerinde canl resimleri bulunan bir minder satn almt. Resulullah Aleyhisselm kapnn nnde durarak ieri girmedi. Aie Radiyallah Anha der ki: "lediim hata iin Allah'a tevbe ediyorum, oturman ve arkana dayaman iin satn aldm" dedim. Resulullah Aleyhisselm'da yle buyurdu: "Bu suretleri yapanlar kyamet gnnde azab edilirler. Kendilerine: Yarattklarnza can verin bakalm, denir. Melekler de iinde suret bulunan eve girmezler." Zeyd ibnu Halid el-Chen Radiyallah Anh'de, Resulullah Aleyhisselm'm ashabndan Ebu Talha el-Ensar Radiyallah Anh'den Resulullah Aleyhisselm'm "Melekler, iinde suret bulunan eve girmezler" diye buyurduunu rivayet etmitir. Busr der ki: Zeyd (yani bnu Halid) bundan sonra rahatszland, biz de kendisini ziyarete gittik. Bir de baktk ki, kapsnn zerinde resim bulunan bir rt var. Ben, Resulullah Aleyhisselm'm zevcesi Meymune'nin vey ocuu olan Ubeydullah ibnu'l-Esved el-Hulan'ye: Zeyd bize geen gn resimlerle ilgili bir hadis bildirmemi miydi'? diye sordum. Ubeydullah: "Elbise zerindeki ssleme (rakam) hari diye sylediini duymadn m" diye cevap verdi.

Buhar'den 3. bab: Resimli eylerin zerinde Namaz Klmann Keraliyeti Enes Radiyallah Anh'n yle syledii rivayet-edilmitir: "Aie Radiyallah Anha'nn klk bir rts vard, onunla evinin bir yann rterdi. Resulullah Aleyhisselm "Onu benim karmdan al, nk zerindeki resimler namazda karma gelip duruyor', diye buyurdu" Yine Buhar'den, "Melekler iinde Suret Bulunan Eve Girmezler" balkl bab Abdullah ibnu mer Radiyallah Anhn yle syledii rivayet edilmitir: "Cibril Resulullah Aleyhisselm'a vaadde bulundu, ama gecikti. Bu durum Resulullah Aleyhisselm'in cann skar oldu. Resulullah Aleyhisselm dar kt, Cebrail'le karlat ve gecikmesinden dolay olan skntsn ona bildirdi. Cibril Aleyhisselm 'Biz, iinde suret ve kpek bulunan eve girmeyiz1 diye cevap verdi."

"inde Suret Bulunan Eve Meleklerin Girmemesi, bab': Kasm ibnu Muhammed, Resulullah Aleyhisselm'm zevcesi Aie Radiyallah Anha'nm kendisine bildirdiine gre, o (Aie)'nun, zerinde resimler bulunan bir yastk satn aldn, Resulullah Aleyhisselm'm bunu grnce kapda dikilip ieri girmediini, Aie Radyyallah Anha'nn Onun yznden herhangi bir eyden rahatsz olduunu farkettiini ve 'Ey Allah'n Resul, Allah'a tevbe ediyor ve senden de zr diliyorum, ne hata iledim?' diye sorduunu, Resulullah Aleyhisselm'in: 'u yastk neyin nesi?1 diye sylediini, Hazreti Aie'nin 'Onu zerine oturasm ve arkana yastk yapasn, diye satn aldm' eklinde cevap verdiini, Resulullah Aleyhisselm'm da: 'u suretleri yapanlar kyamet gnnde azap edilirler, kendilerine: "Yarattnza can verin bakalm, denir' diye sylediim ve yine: "inde suret bulunan eve melekler girmez, diye buyurduunu rivayet etmitir. Yine Buhar'den, "Kim Bir Suret Yaparsa Ona Ruh flemesi stenir, O ise

37

Byle Bir eye Muktedir Deildir" balkl bab Enes ibnu Malik'in olu Nadr'dan rivayet edildiine gre, Nadr yle sylemitir: 'bnu Abbas Radiyallah Anh'n yannda idim, etrafndakiler ona sorular soruyorlard, o da sorulmadan Resulullah Aleyhisselm hakknda birey sylemiyordu. "Resulullah Aleyhisselm yle syledi" diye de konumuyordu. Sonunda bir adam: 'Ben u resimleri yapan bir adamm!' diye syledi. bnu Ab-bas bunun- zerine: 'Bana yakla' dedi. Adam ona yaklat. bnu Abbas Radiyallah Anh: Ben Muhammed Aleyhisselm' yle konuurken iittim: 'Kim dnyada bir suret (resim) yaparsa ahi-rette ona ruh flemesi istenir, o ise byle bir eye muktedir deildir diye' syledi". Mslim'de Yeralan Hadisler: Bu sonuncu hadisin Mslim'deki rivayletlerinde Buhar'de geen metne ilaveler yardr. Meselenin tam olarak anlalabilmesi iin bunu da zikrediyoruz. Orada senedden sonra syle deniliyor: Bir adam bnu Abbas Radyallah Anh'a geldi. "Ben u resimleri yapan bir adamm,- bana bunun hakknda fetva ver"dedi. bnu Abbas adama: 'Bana yakla' dedi. Adam ona yaklat. Sonra yine yaklamasn istedi, adam iyice yaklat, ibnu Abbas Radiyallah Anh, elini adamn bana koyarak: 'Sana Resulullah Aleyhisse-lm'dan ne iittiimi syleyeyim mi? Ben Resulullah Aleyhisselm'm yle sylediini duydum: "Resim yapan herkes cehennem azab grecektir. Yapt her resim iin bir nefs ortaya karlr ve onlar cehennemde ona azab ederler." diye syledi' sonra yle devam etti: 'Eer mutlaka resim yapacaksan, aa resmi yap, onun can yok'' Mslim bu hadisi muhtelif rivayetlerle vermitir ki, bu rivayetlerin yukarda zikredilenden pek fazla farklar yoktur. Mslim, bu blmde verdiimiz Buhar hadislerinin hepsini rivayet etmitir. Onun rivayetleri Buhar'nin rivayetlerinden pek farkl deildir. Sadece Zeyd ibnu Hlid el-Cuhenf nin Ebu Talha el-Ensar'den rivayet ettiinde baz ilaveler mevcuttur. Orada Ebu Talha el-Ensar Resulullah Aleyhisselm'm yle sylediini duyduunu bildiriyor: "Melekler, iinde kpek ve resim bulunan eve girmezler" Ravi Zeyd der ki: 'Ben bunu duyunca Aie Radyallah Anha'ya gittim ve: 'Bu adam, meleklerin iinde kpek ve resimler bulunan eve girmeyeceini sylyor, sen Resulullah Aleyhisselm'm byle sylediini duydun mu?' diye sordum. O: 'Ben sana' Ondan grdm bir fiili haber vereceim; O bir gazveye kmt, ben de, bir yayg satn alp kapnn zerine rttm. Geri dndnde yaygy grd. Yznde bir honutsuzluk hissi grdm. Onu ekip yrtt, ve: 'Allah bize talar ve topraklar rtmemizi emretmedi' diye buyurdu. Ben sonra ondan iki yastk rts yapp iine lif doldurdum. Resulullah byle yaptm iin bana bir ey demedi' eklinde cevap verdi".63[63]

63[63]


38

Yukarda Geen Hadislerle lgili Fkhi Hkmler: 1. inde kpek ve resimler bulunan eve girmeyen melekler, rahmet melekleri ile kul iin balama dileyen meleklerdir. Hafaza ve Ketebe melekleri ise, Hattab'nin de syledii gibi kulu hibir ekilde terketmezler. Ayca burada ev

kudsi hadisler

Documents