kontrasepsİyon yÖntemlerİ

KONTRASEPSİYON KONTRASEPSİYON YÖNTEMLERİYÖNTEMLERİ

Prof. Dr. Tijen KAYA TEMİZProf. Dr. Tijen KAYA TEMİZ

KONTRASEPSİYONKONTRASEPSİYONYÖNTEMLERİYÖNTEMLERİ

1-Hormonal Kontrasepsiyon1-Hormonal KontrasepsiyonKombine oral kontraseptifler (OKS)Kombine oral kontraseptifler (OKS)Mini haplarMini haplarPostkoital kontraseptif haplarPostkoital kontraseptif haplarEnjekte edilen kontraseptiflerEnjekte edilen kontraseptiflerDeri altı implantlarıDeri altı implantları

2-Rahim içi araçlar (RİA)2-Rahim içi araçlar (RİA)PProgesteron içeren rahim içi araçlarrogesteron içeren rahim içi araçlarBakırlı rahim içi araçlarBakırlı rahim içi araçlar


3-Bariyer yöntemleri3-Bariyer yöntemleriKondomKondomDiyaframDiyaframSpermisitlerSpermisitler

Bariyer yöntemleri cinsel yolla bulaşan Bariyer yöntemleri cinsel yolla bulaşan hastalıklara hastalıklara

ve serviks kanserine karşı koruma sağlar.ve serviks kanserine karşı koruma sağlar.

4-Cerrahi sterilizasyon4-Cerrahi sterilizasyonTüp ligasyonuTüp ligasyonuVazektomiVazektomi


5-Doğal aile planlama yöntemleri5-Doğal aile planlama yöntemleriBazal vücut ısısı yöntemiBazal vücut ısısı yöntemiTakvim yöntemiTakvim yöntemiGeri çekme (Koitus interruptus)Geri çekme (Koitus interruptus)Vajinal duşVajinal duş

Bu yöntemlerin temel amacı fertil periyotta Bu yöntemlerin temel amacı fertil periyotta cinselcinsel

ilişkiden kaçınmaktır.ilişkiden kaçınmaktır.

Güvenirliliği en düşük yöntemlerdir.Güvenirliliği en düşük yöntemlerdir.

ORAL KONTRASEPTİFLERORAL KONTRASEPTİFLER• Gebe kalmayı önleme amacıyla kadınlar tarafından Gebe kalmayı önleme amacıyla kadınlar tarafından

ağızdan alınmak suretiyle kullanılan steroidal ilaçlara ağızdan alınmak suretiyle kullanılan steroidal ilaçlara oral kontraseptifler oral kontraseptifler adı verilir.adı verilir.ORAL KONTRASEPTİFLERİN VE BENZERİ ORAL KONTRASEPTİFLERİN VE BENZERİ HORMONAL İLAÇLARIN UYGULANMA HORMONAL İLAÇLARIN UYGULANMA ŞEKİLLERİŞEKİLLERİ1) Kombinasyon tipi uygulama: 1) Kombinasyon tipi uygulama: Siklusun 5. Siklusun 5. gününden başlayarak 25. gününe kadar hergün tek gününden başlayarak 25. gününe kadar hergün tek doz halinde estrojen + projestin kombinasyonu doz halinde estrojen + projestin kombinasyonu verilerek yapılır. Gebeliği önleme yöntemleri içinde verilerek yapılır. Gebeliği önleme yöntemleri içinde en etkin olanıdır.en etkin olanıdır.Sabit kombinasyonlu Sabit kombinasyonlu veya veya monofazik haplarmonofazik haplarBifazik haplarBifazik haplarTrifazik haplarTrifazik haplar

2) Minik-hap uygulaması: 2) Minik-hap uygulaması: Kesintisiz bir Kesintisiz bir şekilde, ufak dozda sadece projestin içeren hap şekilde, ufak dozda sadece projestin içeren hap verilerek yapılır.verilerek yapılır.3) Uzun etkili kontraseptif steroid preparat 3) Uzun etkili kontraseptif steroid preparat ile yapılan uygulama: ile yapılan uygulama: İçindekiİçindeki steroidi yavaş steroidi yavaş olarak uzun sürede oldukça sabit bir hızda olarak uzun sürede oldukça sabit bir hızda salıveren preparatlardır.salıveren preparatlardır.i) i.m depo medroksiprojesteron asetat (MPA) i) i.m depo medroksiprojesteron asetat (MPA) veya projestin+estrojen kombinasyonu veya projestin+estrojen kombinasyonu injeksiyonuinjeksiyonuii) İmplantlarii) İmplantlariii) Vajinal halkalariii) Vajinal halkalar4) Projesteron antagonistleri: Mifepriston4) Projesteron antagonistleri: Mifepriston 5) Koitustan sonra (postkoital) uygulama5) Koitustan sonra (postkoital) uygulama

Kombinasyon Tipi Kontraseptif Kombinasyon Tipi Kontraseptif Etkinin MekanizmalarıEtkinin Mekanizmaları

• Ovülasyonun inhbisyonu: Ovülasyonun inhbisyonu: Bu olaydan Bu olaydan sorumlu olan esas komponent sorumlu olan esas komponent estrojenestrojendir.dir.

• Serviksin mukus salgısı üzerine etki: Serviksin mukus salgısı üzerine etki: Siklusun foliküler dönemininde Siklusun foliküler dönemininde projestinprojestin içeren kombinasyon verilmesi, estrojenin içeren kombinasyon verilmesi, estrojenin serviks mukus salgısını artırıcı etkisini serviks mukus salgısını artırıcı etkisini inhibe eder.inhibe eder.

• Endometriyum üzerine etki: Endometriyum üzerine etki: Kombinasyon Kombinasyon tipi preparatları alanlarda tipi preparatları alanlarda projestin, projestin, estrojenin endometriyum üzerindeki estrojenin endometriyum üzerindeki proliferasyon yapıcı etkisini inhibe eder.proliferasyon yapıcı etkisini inhibe eder.

• Fallop boruları üzerine etki: ProjestinlerFallop boruları üzerine etki: Projestinler fallop borularının motilitesini azaltırlar.fallop borularının motilitesini azaltırlar.

• Jenital Organlar Üzerindeki Diğer Jenital Organlar Üzerindeki Diğer Etkiler:Etkiler:

Kombinasyon tipi uygulamalar Kombinasyon tipi uygulamalar overlerde overlerde inaktivasyona neden olur. Overler ufalır, inaktivasyona neden olur. Overler ufalır, over kanserine karşı koruyucu etkinlik over kanserine karşı koruyucu etkinlik gösterir. Primer dismenore varsa, bunu gösterir. Primer dismenore varsa, bunu düzeltir. Uterustan kan kaybını azaltarak düzeltir. Uterustan kan kaybını azaltarak demir eksikliğini düzeltirler. İçlerindeki demir eksikliğini düzeltirler. İçlerindeki estrojen ve projestin nedeniyle estrojen ve projestin nedeniyle memelerde memelerde büyüme yaparlar.büyüme yaparlar.

• Yan TesirleriYan Tesirleri1. Bulantı: 1. Bulantı: Estojene bağlıdır.Estojene bağlıdır.2. Ara kanaması: 2. Ara kanaması: Estrojen/projestin Estrojen/projestin dengesizliğine bağlıdır.dengesizliğine bağlıdır.3. Amenore: 3. Amenore: Kesilme kanaması estrojenik ilacın Kesilme kanaması estrojenik ilacın nisbi azlığına bağlı olarak meydana gelmeyebilir.nisbi azlığına bağlı olarak meydana gelmeyebilir.4. Memelerde dolgunluk duyarlık: 4. Memelerde dolgunluk duyarlık: Genellikle Genellikle estrojene bağlıdır.estrojene bağlıdır.5. Laktasyonun inhibisyonu:5. Laktasyonun inhibisyonu: Prolaktinin meme Prolaktinin meme bezleri üzerindeki etkisinin estrojen tarafından bezleri üzerindeki etkisinin estrojen tarafından inhibe edilmesine bağlıdır.inhibe edilmesine bağlıdır.6. İştah artması ve şişmanlama:6. İştah artması ve şişmanlama: İştah İştah artmasından projestin komponenti ve su ve tuz artmasından projestin komponenti ve su ve tuz tutulmasından estrojen sorumludur.tutulmasından estrojen sorumludur.

7. Psişik etkiler ve libidoya etkisi:7. Psişik etkiler ve libidoya etkisi: Depresyon ve halsizlik muhtemelen projestine Depresyon ve halsizlik muhtemelen projestine bağlı olarak gelişir.bağlı olarak gelişir. Bazı incelemelerde oral Bazı incelemelerde oral kontraseptiflerin libidoyu azalttığı kontraseptiflerin libidoyu azalttığı bulunmuştur.bulunmuştur.8. Hipertansiyon:8. Hipertansiyon: Estrojenlerin su ve tuz Estrojenlerin su ve tuz tutulması, anjiotensinojen ve renin sentezini tutulması, anjiotensinojen ve renin sentezini artırması hipertansiyon oluşmasında rol artırması hipertansiyon oluşmasında rol oynayabilir.oynayabilir.9. Tromboembolizm: 9. Tromboembolizm: Estrojen dozu yüksek Estrojen dozu yüksek oral kontraseptif alanlarda, bazı pıhtılaşma oral kontraseptif alanlarda, bazı pıhtılaşma faktörlerinin sentezinin arttığı faktörlerinin sentezinin arttığı bulunmuştur.bulunmuştur.Sigara içme, Sigara içme, oral oral kontraseptiflerin tromboembolizm riskini kontraseptiflerin tromboembolizm riskini amplifiye eder. amplifiye eder. Cerrahi girişimlerden önce Cerrahi girişimlerden önce kombine oral kontraseptif alınması girişimden kombine oral kontraseptif alınması girişimden sonra ven trombozu insidensini artırır.sonra ven trombozu insidensini artırır.

10. Diğer hematolojik etkileri: 10. Diğer hematolojik etkileri: Bazı Bazı kadınlarda folik asid eksikliği anemisi yaparlar.kadınlarda folik asid eksikliği anemisi yaparlar.11. Lipid, karbonhidrat ve protein 11. Lipid, karbonhidrat ve protein metabolizması üzerine etkileri: metabolizması üzerine etkileri: Projestin Projestin miktarı yüksekse antiaterojenik tesirli YDL-miktarı yüksekse antiaterojenik tesirli YDL-kolesterolu düzeyi düşer. Hedef hücrelerde kolesterolu düzeyi düşer. Hedef hücrelerde insülinin reseptör sıklığını bazı kadınlarda insülinin reseptör sıklığını bazı kadınlarda azaltarak insulin rezistansına neden olabilirler.azaltarak insulin rezistansına neden olabilirler.12.12. Kolestatik sarılık, safra taşı ve diğer Kolestatik sarılık, safra taşı ve diğer safra yolu hastalıklarının oluşması: safra yolu hastalıklarının oluşması: Estrojenler ve 19-nortestosteron türevi Estrojenler ve 19-nortestosteron türevi projestinler karaciğerin itrah fonksiyonunu projestinler karaciğerin itrah fonksiyonunu yavaşlatabilirler ve kolestatik sarılık yavaşlatabilirler ve kolestatik sarılık oluşturabilirler.oluşturabilirler. Safra taşı oluşumunu artırırlar.Safra taşı oluşumunu artırırlar.13. Kanser veya diğer tür tümör oluşması: 13. Kanser veya diğer tür tümör oluşması: Serviks kanseri ve primer karaciğer kanseriServiks kanseri ve primer karaciğer kanseri insidensinde artma yaptıkları bildirilmiştir. insidensinde artma yaptıkları bildirilmiştir.

14. Teratojenik etki14. Teratojenik etki15. Uygulamaya son verdikten sonra 15. Uygulamaya son verdikten sonra amenore ve anovülatuvar siklus oluşması amenore ve anovülatuvar siklus oluşması (fertilitenin geri dönmesinde gecikme)(fertilitenin geri dönmesinde gecikme)15. Cilt15. Cilt üzerine etki: üzerine etki: Ciltte pigmentasyonu Ciltte pigmentasyonu artırırlar. Androjenik etkili projestinler, akne, artırırlar. Androjenik etkili projestinler, akne, hirsutizm, saç dökülmesi ve ciltte yağlanmaya hirsutizm, saç dökülmesi ve ciltte yağlanmaya neden olabilirler.neden olabilirler.16. Başağrısı:16. Başağrısı: Migreni çoğu kez Migreni çoğu kez şiddetlendirirlerşiddetlendirirler18. Görme bozukluğu: 18. Görme bozukluğu: Oral kontraseptiflerin Oral kontraseptiflerin nadiren optik nörit ve retina trombozuna nadiren optik nörit ve retina trombozuna neden oldukları bildirilmiştir.neden oldukları bildirilmiştir.

KONTRİNDİKASYONLARIKONTRİNDİKASYONLARI• A. Mutlak kontrindikasyonları: A. Mutlak kontrindikasyonları:

i) Tromboembolik hastalıklar, i) Tromboembolik hastalıklar, ii) Koroner kalp hastalığı, ii) Koroner kalp hastalığı, iii) Konjestif kalp yetmezliği, iii) Konjestif kalp yetmezliği, iv) Estrojene bağımlı neoplazmalar iv) Estrojene bağımlı neoplazmalar ve hipofız adenomu, ve hipofız adenomu, v) Aktif karaciğer hastalığı,v) Aktif karaciğer hastalığı,vi) Tanı konulmamış vajinal kanama. vi) Tanı konulmamış vajinal kanama. vii) Gebelik veya şüphesi .vii) Gebelik veya şüphesi .

• B. Kesin nisbi kontrindikasyonları B. Kesin nisbi kontrindikasyonları i) Migren ve şiddetli başağrıları, i) Migren ve şiddetli başağrıları, ii) Diabetes mellitus, ii) Diabetes mellitus, iii) Safra kesesi hastalığı, iii) Safra kesesi hastalığı, iv) 40 yaşından yukarı olma ve kardiyovasküler iv) 40 yaşından yukarı olma ve kardiyovasküler hastalık için diğer bir risk faktörü bulunması, hastalık için diğer bir risk faktörü bulunması, v) 35 yaşından yukarı olma ve fazla sigara v) 35 yaşından yukarı olma ve fazla sigara içme, içme, vi) İmmobilizasyon veya bacak yara ve vi) İmmobilizasyon veya bacak yara ve zedelenmeleri, zedelenmeleri, vii) Elektif cerrahi girişim, vii) Elektif cerrahi girişim, viii) Hipertansiyon ve hiperlipidemi, viii) Hipertansiyon ve hiperlipidemi, x) orak hücre hastalığıx) orak hücre hastalığı

İLAÇ ETKİLEŞMELERİİLAÇ ETKİLEŞMELERİ

• Oral kontraseptifler içerdikleri estrojen Oral kontraseptifler içerdikleri estrojen nedeniyle kanın pıhtılaşma eğilimini nedeniyle kanın pıhtılaşma eğilimini artırdıklarından, oral antikoagülanlara artırdıklarından, oral antikoagülanlara duyarlığı azaltırlarduyarlığı azaltırlar

• Barbitüratlar, rifampin ve bazı antiepileptikler Barbitüratlar, rifampin ve bazı antiepileptikler gibi MEİ yapan ilaçlar, estrojen yıkımını gibi MEİ yapan ilaçlar, estrojen yıkımını artırarak oral kontraseptiflerin etkinliğini artırarak oral kontraseptiflerin etkinliğini azaltırlar.azaltırlar.

• Uzun süre ampisilin, tetrasiklin gibi geniş Uzun süre ampisilin, tetrasiklin gibi geniş spektrumlu antibiyotik alanlarda bu ilaçların spektrumlu antibiyotik alanlarda bu ilaçların barsakta hidrolizi ve reabsorpsiyonunu azalır.barsakta hidrolizi ve reabsorpsiyonunu azalır.

• Oral kontraseptifler, glukokortikoidlerin ve Oral kontraseptifler, glukokortikoidlerin ve trisiklik antidepresanların inaktivasyonunu trisiklik antidepresanların inaktivasyonunu yavaşlatabilirler.yavaşlatabilirler.

Müstahzar örnekleriMüstahzar örnekleri

kontrasepsİyon yÖntemlerİ

Documents