İsmmmo 4 ocak 2005

Yrd.Doç.Dr. Volkan DEMİR Galatasaray Üniversitesi

İSMMMO

4 OCAK 2005

DÖNEM SONUNDA

ENFLASYON MUHASEBESİ

UYGULAMALARI


ÜLKEMİZDE ENFLASYON MUHASEBESİ GÜNDEMİ

Enflasyon muhasebesi gerekli mi? Enflasyon muhasebesinin zamanlaması ve

uygulamaları doğru mu? SPK mevzuatına göre enflasyon muhasebesi

nasıl uygulanacaktır? BDDK mevzuatına göre enflasyon

muhasebesi nasıl uygulanacaktır? 5024 sayılı yasa ve sonrası çıkan vergi

mevzuatına göre enflasyon muhasebesi nasıl uygulanacaktır?


ENFLASYON DÜZELTMESİ İLE İLGİLİ VERGİ MEVZUATI

5024 SAYILI KANUN (KAVRAMSAL TANIMLAMALAR + YETKİ) 5228 SAYILI KANUN

328 -333-337-338-339 NOLU VUK GENEL TEBLİĞLERİ

12 NOLU MUHASEBE SİSTEMİ UYGULAMA GENEL TEBLİĞİ

2-3-4-6-7-8-9-10-11 NOLU VUK SİRKÜLERLERİ 22 NOLU GELİR VERGİSİ KANUNU SİRKÜLERİ

TOPLAM MEVZUAT 2 KANUN + 6 GENEL TEBLİĞ + 10 SİRKÜLER


HANGİ MÜKELLEFLER - HANGİ ŞARTLARDA ENFLASYON MUHASEBESİ (DÜZELTMESİ)

UYGULAYACAKLARDIR?

Bilanço usulüne göre defter tutanlar+

Gelir veya Kurumlar Vergisi mükellefi olanlar

+ Son 36 aylık enflasyonun %100’ ü ve

Son 12 aylık enflasyonun %10’u aşmasıhalinde enflasyon muhasebesi (düzeltmesi) uygulayacaklardır.


ENFLASYON DÜZELTMESİNİ UYGULAYABİLMEK İÇİN HANGİ FİNANSAL

TABLOLARA İHTİYAÇ VARDIR?

TEORİK OLARAK 2 BİLANÇO + 1 GELİR TABLOSU

VERGİ MEVZUATINA GÖRE

SADECE BİLANÇOYA

İHTİYAÇ DUYULMAKTADIR.


Vergi Mevzuatı Çerçevesinde Enflasyon Düzeltmesi İçin

1. 31.12.2003 tarihli (ilk yıl düzeltmesi) bilançonun düzeltilmesi

2. 31.12.2004 tarihli bilançonun düzeltilmesi

GEREKMEKTEDİR.


ENFLASYON DÜZELTMESİNDE İLK YIL DÜZELTMESİ NEDEN

ÖNEMLİDİR?

ÇÜNKÜ;

İşletmenin kurulduğundan beri oluşan fiktif karların-zararların-enflasyon

etkilerinin ilk yıl bilançosunda depolanması

gerekmektedir.


31.12.2003 TARİHLİ BİLANÇONUN DÜZELTİLMESİ

5024 Sayılı Yasanın Geçici 25.Maddesi

ve

328 Nolu VUK Genel Tebliği’nin

hükümlerine göre düzeltilecektir.


31.12.2003 Tarihli Bilanço Hangi Aşamalarla Düzeltilir?

1. Aşama: Bilançodaki parasal ve parasal olmayan hesapların tespit edilmesi!

2. Aşama: Parasal olmayan hesapların düzeltme katsayıları ile düzeltilmesi!

3. Aşama: Muhasebe kayıtlarının yapılması!

4. Aşama: Düzeltilmiş 31.12.2003 tarihli bilançonun hazırlanması!


31.12.2003 Tarihli Bilançonun Düzeltilmesi

1. AŞAMA : P / PO Hesapların Tespiti

Bunun için 328 Nolu VUK Genel Tebliği’nde EK 1 ve EK 2 mevcuttur.

EK 1 ve EK 2 de Bilançodaki 1-2-3-4 Nolu hesap sınıfları Parasal ve Parasal Olmayan ayrımına tutulmuş

ve

5 Nolu özkaynaklar hesap sınıfının da aksi belirtilmediği sürece parasal olmayan hesaplar gibi işlem göreceği açıklanmıştır.

FAKAT; P / PO hesapların tespitinde bazı sorular sorulabilir!




Aktif ve Pasif düzenleyici hesaplar nasıl değerlendirilecektir?

Bu hesaplar düzenleyicisi oldukları hesapların niteliğine göre değerlendirilmelidir!

Örnek: 128 Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabı PARASAL hesaptır bu yüzden 129 Şüpheli Ticari Alacak Karşılığı hesabı da PARASAL hesap olarak değerlendirilebilir.

153 Ticari mallar hesabı PARASAL OLMAYAN hesaptır bu yüzden 158 Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı hesabı da PARASAL OLMAYAN hesap olarak değerlendirilebilir.




Hangi Özkaynak Hesapları Parasal Hesap Hangileri Parasal Olmayan Hesap Niteliğindedir?

Sermaye PO Ödenmemiş Sermaye P Hisse Senedi İhraç Primleri PO Hisse Senedi İptal Karları PO 522-523-524 vb O Kar Yedekleri PO Geçmiş Yıllar Karları O Geçmiş Yıllar Zararları O Dönem Net Karı O Dönem Net Zararı O


ZP Ticaret İşletmesi 31.12.2003 TARİHİ Bilanço

P KASA 2.000.000.000P ALICILAR

25.000.000.000PO TİCARİ MALLAR 4.000.000.000PO DEMİRBAŞLAR 15.000.000.000PO B.AMORT. (8.000.000.000)

AKTİF TOPLAMI 38.000.000.000

P SATICILAR 5.000.000.000

PO SERMAYE 15.000.000.000

O DAF 5.000.000.000O MAF 6.000.000.000O GEÇ.YIL KAR. 2.000.000.000O DÖN.NET KARI 4.000.000.000PO YASAL YEDEKLER1.000.000.000

PASİF TOPLAMI 38.000.000.000



2. AŞAMA : PO Hesapların Düzeltme Katsayıları ile

Düzeltilmesi

Parasal Olmayan hesapların;

Düzeltmeye esas tutarları düzeltme katsayıları ile çarpılarak

düzeltilmiş tutarları bulunur.


31.12.2003 Tarihli Bilançonun Düzeltilmesi2. AŞAMA : PO Hesapların Düzeltme Katsayıları ile

DüzeltilmesiSTOKLAR

Gerçek Yöntem

Toplulaştırılmış Yöntemler Basit Ortalama Yöntem Stok Devir Hızı Yöntemi (Sadece 31.12.2003 Düzeltmesi için) Hareketli Ortalama Yöntem ( 2004 ve Sonrası Dönemlerdeki Düzeltmeler İçin)



DüzeltilmesiSTOKLAR

Stok Tutarı x Düzeltme Katsayısı (Basit Ortalama Yönteme Göre)

Bilanço Tarihi TEFE(Bilanço Tarihi TEFE + Son Geçici Vergi Dönemi TEFE)/ 2

4.000.000.000 x 1,01435=

4.057.400.000.-TL



DüzeltilmesiDEMİRBAŞLAR

6.000.000.000 + 2.000.000.000 = 8.000.000.000 TL (Aktife Giriş Değeri)

Aktifleştirilen Finansman Maliyeti

REEL OLMAYAN FİNANSMAN MALİYETİ; AKTİFLEŞTİRİLEN FİNANSMAN MALİYETİ İÇERİSİNDEKİ ENFLASYON

NEDENİYLE KATLANILAN MALİYETTİR.




1.YÖNTEM

ROFM= BORÇ TUTARI X TEFE ARTIŞ ORANI

2. YÖNTEM

ROFM= AKTİFLEŞTİRİLEN FİNANSMAN MALİYETİ X

TEFE ARTIŞ ORANI / ORTALAMA TİCARİ KREDİ FAİZ ORANI




ROFM= Borç Tutarı x TEFE Artış Oranı (1.YÖNTEME GÖRE)

ROFM = 6.000.000.000 x 0.093 = 558.000.000 TL

Düzeltilecek Tutar = 8.000.000.000 – 558.000.000 =7.442.000.000 TL

Demirbaşın Düzeltilmesi = 7.442.000.000 x 5,02218 = 37.375.063.560 TL



DüzeltilmesiBİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR

Tarihi Bilanço Düzeltilmiş Değeri Artış Katsayısı

Demirbaş 15.000.000.000 37.375.063.560 2,49167

B.AMORT. 8.000.000.000 X 2,49167 = 19.933.360.000 TL



DüzeltilmesiSERMAYE

3.000.000.000 x 5,02218 = 15.066.540.000 2.000.000.000 x 3,14614 = 6.292.280.00010.000.000.000 x 1.34575 = 13.457.500.00015.000.000.000 34.816.320.000

ENFLASYON FARKI = 19.816.320.000.-TL



DüzeltilmesiYASAL YEDEKLER

1.000.000.000 X 1,49082 = 1.490.820.000 TL

ENFLASYON FARKI= 490.820.000 TL



DüzeltilmesiPARASAL OLMAYAN HESAPLAR İCMAL TABLOSU

Tarihi Bilanço Düzeltilmiş Bilanço

Enflasyon Farkı

Ticari Mallar 4.000.000.000 4.057.400.000 57.400.000

Demirbaşlar 15.000.000.000 37.375.063.560 22.375.063.560

B.Amort. 8.000.000.000 19.933.360.000 11.933.360.000

Sermaye 15.000.000.000 34.816.320.000 19.816.320.000

Yasal Yedekler

1.000.000.000 1.490.820.000 490.820.000



3. AŞAMA : Muhasebe Kayıtlarının Yapılması

a)Sıfırlanacak Hesapların Bilançodan SilinmesiBu hesaplar ters kayıtla kapatılır 698 Enflasyon Düzeltme Hesabına Aktarılır!

b) PO Aktif Hesapların Düzeltilmesi

c) PO Pasif Hesapların Düzeltilmesi

d) 698 Enf.Düzeltme Hs. Bakiyesinin Bilançoya Aktarılması570 Geçmiş Yıllar Karları580 Geçmiş Yıllar Zararları




522 DAF 5.000.000.000524 MALİYET ARTIŞ FONU 6.000.000.000570 GEÇMİŞ YILLAR KAR.2.000.000.000590 DÖNEM NET KARI 4.000.000.000

698 ENFLASYON DÜZELTME HS.17.000.000.000




153 TİCARİ MALLAR 57.400.000255 DEMİRBAŞLAR 22.375.063.560

698 ENFLASYON DÜZELTME HS.22.432.463.560




698 ENFLASYON DÜZELTME HS. 32.240.500.000

257 B.AMORTİSMANLAR11.933.360.000

502 SERMAYE DÜZ.OLUMLU FARKI 19.816.320.000

540 YASAL YEDEKLER 490.820.000




698 ENFLASYON DÜZELTME HS. 7.191.963.560

570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI 7.191.963.560



4. AŞAMA : Düzeltilmiş 31.12.2003 Tarihli Bilanço

Parasal HesaplarAYNEN

Parasal Olmayan HesaplarDÜZELTİLMİŞ OLARAK

AKTİF TOPLAMI XXXX


Parasal Olmayan HesaplarDÜZELTİLMİŞ

OLARAK GEÇMİŞ YILLAR

KARLARI veya (ZARARLARI)

PASİF TOPLAMI XXXX


ZP Ticaret İşletmesi 31.12.2003 DÜZELTİLMİŞ Bilanço

P KASA 2.000.000.000P ALICILAR

25.000.000.000PO TİCARİ MALLAR 4.057.400.000PO DEMİRBAŞLAR 37.375.063.560PO B.AMORT. (19.933.360.000)

AKTİF TOPLAMI 48.499.103.560

P SATICILAR 5.000.000.000PO SERMAYE

15.000.000.000SERMAYE DÜZ.OLUMLU FARKLARI

19.816.320.000

PO YASAL YEDEKLER 1.490.820.000GEÇMİŞ YILLAR KARI 7.191.963.560

PASİF TOPLAMI 48.499.103.560


31.12.2004 TARİHLİ BİLANÇONUN DÜZELTİLMESİ

5024 Sayılı Yasa ile Değişen Vergi Usul Kanunu’nun Mükerrer 298. Maddesi

Hükümlerine Göre Düzeltilir.



AŞAMALARI İÇİN İHTİYARİLİKTEN YARARLANAN MÜKELLEFLERE ÖNERİ!!!!!!

EĞER 2004 YILI İÇERİSİNDE GEÇİCİ VERGİ DÖNEMLERİNDE ENFLASYON

DÜZELTMESİ YAPMADIYSANIZ;

Kapanış Kayıtlarını Yapmadan Mizanlar Üzerinden Düzeltme

Yapmanız İşlem Sayısını Azaltacaktır!!!!!!



AŞAMALARI NELERDİR?

1. Aşama:2004 yılı içerisinde 5024 sayılı yasa öncesi hükümlerine göre yapılan BAZI KAYITLARIN İPTALİ VE FARK KAYITLARININ YAPILMASI!

2. Aşama: 31.12.2003 tarihinde düzeltilen PO hesapların TAŞINMASI!

3. Aşama:2004 yılı içerisinde işletmeye Girmiş Olan PO Aktiflerin DÜZELTİLMESİ!

4. Aşama:2004 yılı içerisinde işletmenin pasifine kayıt edilen PO Pasiflerin DÜZELTİLMESİ!

5. Aşama:Düzeltme Kayıtlarının Yapılması ve 698 Enflasyon Düzeltme Hesabının bakiyesinin 648 veya 658 nolu hesaplara aktarılarak Gelir tablosuna ve dolayısıyla da TİCARİ KARA ETKİ ETTİRİLMESİ!

6. Aşama: Düzeltilmiş 31.12.2004 Tarihli Bilançonun Düzenlenmesi


31.12.2004 Tarihli Bilançonun Düzeltilmesi1. Aşama:2004 yılı içerisinde 5024 sayılı yasa öncesi

hükümlerine göre yapılan BAZI KAYITLARIN İPTALİ VE FARK KAYITLARI!

EĞER YENİDEN DEĞERLEME VEYA MALİYET ARTIŞ FONUNA İLİŞKİN

DÖNEM İÇERİSİNDE KAYIT VARSA KAYDEDİLEN TUTARLAR KADAR TERS

KAYITLA İPTAL EDİLİR!


31.12.2004 Tarihli Bilançonun Düzeltilmesi1. Aşama:2004 yılı içerisinde 5024 sayılı yasa öncesi

hükümlerine göre yapılan BAZI KAYITLARIN İPTALİ VE FARK KAYITLARI!

DÖNEM İÇERİSİNDE ESKİ HÜKÜMLERE GÖRE AYRILAN AMORTİSMAN

KAYITLARI İÇİN YA FARK KAYITLARI YAPILIR YA DA CARİ YIL DÜZELTİLMİŞ AMORTİSMAN KAYDI YAPILMAK ÜZERE

İPTAL EDİLİR!


31.12.2004 Tarihli Bilançonun Düzeltilmesi1. Aşama:2004 yılı içerisinde 5024 sayılı yasa öncesi hükümlerine

göre yapılan BAZI KAYITLARIN İPTALİ VE FARK KAYITLARI!

31.12.2003 BİLANÇOSUNDA BULUNAN FAKAT 2004 İÇERİSİNDE SATILANLAR

PO AKTİF KIYMETLERİN 2004 SATILMASI DURUMUNDA 31.12.2003 DÜZELTME FARKLARI MALİYETE İNTİKAL ETTİRİLİR!

621 SATILAN TİC.MAL MALİYETİ 57.400.000

153 TİCARİ MALLAR 57.400.000

FAKAT!!!!!!!!


31.12.2004 Tarihli Bilançonun Düzeltilmesi1. Aşama:2004 yılı içerisinde 5024 sayılı yasa öncesi hükümlerine

göre yapılan BAZI KAYITLARIN İPTALİ VE FARK KAYITLARI!

31.12.2003 BİLANÇOSUNDA BULUNAN FAKAT 2004 İÇERİSİNDE SATILANLAR

5024 sayılı yasada parasal olmayan aktiflerin elden çıkarılması halinde bunlara ilişkin düzeltme farkları maliyet olarak kabul edilmektedir.

5228 sayılı yasa ile bu hüküm korunmuş ancak; AMORTİSMANA TABİ OLMAYAN KIYMETLERİN düzeltilmiş değerlerinin altında satılması halinde düzeltme öncesi değerle düzeltme sonrası değeri arasındaki farka isabet eden zararın KANUNEN KABUL EDİLEMEYECEĞİ belirtilmiştir.




31.12.2003 DÜZELTİLMİŞ PARASAL OLMAYAN DEĞERİ ARALIK 2004 PARA DEĞERİYLE İFADE ETMEYE TAŞIMA İŞLEMİ KULLANILAN KATSAYIYA DA TAŞIMA KATSAYISI DENİR.

TAŞIMA KATSAYISI = ARALIK 2004 TEFE / ARALIK 2003 TEFE




31.12.2003 BİLANÇOSUNDAN 2004 SONUNA GELEN PARASAL OLMAYAN KALEMLER TAŞIMA KATSAYISI İLE ÇARPILIR.

PARASAL KALEMLERİN TAŞIMA KATSAYISI 1 DİR.




TAŞIMA İŞLEMLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

255 DEMİRBAŞLAR XXXX698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI XXXX

VE

698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI XXXX502 SERMAYE DÜZ.OLUMLU FARKI XXXX570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI XXXX



3. Aşama:2004 yılı içerisinde işletmeye Girmiş Olan PO Aktiflerin DÜZELTİLMESİ!

YENİ DEMİRBAŞ ALINDI İSE;

255 DEMİRBAŞLAR XXXX698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI XXXX

YENİ STOK ALINDI İSE;

153 TİCARİ MALLAR XXXX698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI XXXX



4. Aşama:2004 yılı içerisinde işletmenin pasifine kayıt edilen PO Pasiflerin DÜZELTİLMESİ!

SERMAYE ARTIRILDI İSE;

698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI XXXX

502 SERMAYE DÜZELTMESİ OLUMLU FARKLARI XXXX


31.12.2004 Tarihli Bilançonun Düzeltilmesi5.Aşama:Düzeltme Kayıtlarının Yapılması ve 698 Enflasyon

Düzeltme Hesabının bakiyesinin 648 veya 658 nolu hesaplara aktarılarak Gelir tablosuna ve dolayısıyla da

TİCARİ KARA (ZARARA)ETKİ ETTİRİLMESİ!

698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI BORÇ BAKİYE İSE;

658 ENFLASYON ZARARI HS.XXXX698 ENF.DÜZELTME HS.

XXXX

VE DAHA SONRA

690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI XXXX658 ENFLASYON ZARARI HS.XXXX


31.12.2004 Tarihli Bilançonun Düzeltilmesi5.Aşama:Düzeltme Kayıtlarının Yapılması ve 698 Enflasyon

Düzeltme Hesabının bakiyesinin 648 veya 658 nolu hesaplara aktarılarak Gelir tablosuna ve dolayısıyla da

TİCARİ KARA (ZARARA)ETKİ ETTİRİLMESİ!

698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI ALACAK BAKİYE İSE;

698 ENF.DÜZELTME HS. XXXX

648 ENFLASYON KARLARI HS. XXXX

VE DAHA SONRA

648 ENFLASYON KARLARI HS. XXXX

690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI XXXX



6. AŞAMA : Düzeltilmiş 31.12.2004 Tarihli Bilanço


Parasal Olmayan HesaplarDÜZELTİLMİŞ OLARAK

AKTİF TOPLAMI XXXX


Parasal Olmayan HesaplarDÜZELTİLMİŞ

OLARAK GEÇMİŞ YILLAR

KARLARI veya (ZARARLARI)

Düzeltilmiş Dönem Net Karı (Zararı)

PASİF TOPLAMI XXXX


SONUÇ

31.12.2003 BİLANÇOSUNUN DÜZELTİLMESİ SONUCU OLUŞAN GEÇMİŞ YILLAR KARI VEYA ZARARI HESABININ VERGİ MATRAHINA ETKİSİ YOKTUR FAKAT 2004 YILINDA DAHA ÖNCE DÜZELTİLEN VARLIKLARIN SATIŞI HALİNDE

BU DURUM MALİYET OLARAK KABUL EDİLMEKTE VE VERGİ MATRAHINA

ETKİ ETMEKTEDİR ANCAK

5228 SAYILI YASA İLE AMORTİSMANA TABİ OLMAYAN KIYMET SATIŞLARI İÇİN

BU DURUM GEÇERLİ DEĞİLDİR.


SONUÇ

2004 YILINDA CARİ YIL AMORTİSMANLARI AYRILIRKEN;

31.12.2003 BİLANÇOSUNDA DÜZELTİLİP 2004 YILI SONUNDA DA İŞLETMEDE BULUNAN İKTİSADİ KIYMETLERİN TAŞINMIŞ DEĞERLERİ ÜZERİNDEN

2004 YILI İÇERİSİNDE ALINANLARIN DA DÜZELTİLMİŞ (333 SAYILI VUK TEBLİĞİNE UYGUN)DEĞERLERİ

ÜZERİNDEN AYRILACAĞI UNUTULMAMALIDIR.


SONUÇ

BİLANÇOLARA ENFLASYON MUHASEBESİ (DÜZELTMESİ) UYGULANMADAN ÖNCE

DİĞER DEĞERLEME İŞLEMLERİNİN[YABANCI PARA DEĞERLEMESİ

REESKONT İŞLEMLERİKARŞILIKLARIN AYRILMASI VB.]

YAPILMASI GEREKMEKTEDİR.


SONUÇ!

Muhasebe VERGİ için değil BİLGİ için yapılır.

Muhasebe uygulamalarında bağımsız Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu’nun hazırlayacağı Muhasebe Standartlarına ihtiyaç gün geçtikçe artmaktadır.

TMSK’nun Muhasebe Standartları yayınlama çalışmaları tüm kesimlerce desteklenmelidir.

İsmmmo 4 ocak 2005

Documents