T.C. Sağlık Bakanlığı

İstanbul Göztepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi

1. Üroloji Kliniği

Şef: Doç. Dr. Reşit Tokuç

İDRAR KÜLTÜRLERİNDE İZOLE EDİLEN GRAM

NEGATİF ÇOMAKLARDA YILLARA GÖRE

BAKTERİ DİRENCİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

UZMANLIK TEZİ

Dr. Mehmet Murat RİFAİOĞLU

İSTANBUL-2008

I

ÖNSÖZ

Uzmanlık eğitimi süresince, geniş bilgi ve tecrübesinden

yararlandığım, Klinik Şefimiz Sayın Doç. Dr. Reşit TOKUÇ’a,

Eğitimim süresince bilgi ve tecrübeleri ile bize yön veren Klinik

Şef Yardımcısı Dr. Ali İhsan İLHAN’a, birlikte çalışmaktan mutluluk

duyduğum kliniğimiz başasistanı Dr. Erem Kaan BAŞOK’a,

uzmanlarından Doç. Dr. Necmettin ATSÜ, Dr. Erol PELTEKOĞLU

ve Dr. Asıf YILDIRIM’a,

Tez datalarının toplanmasında yardımcı olan Dr. Sarp Korcan

KESKİN ve Dr. Eyüp Sabri PELİT’e ve diğer asistan arkadaşlarım Dr.

Serhat Göçer, Dr. Adnan BAŞARAN, Dr. Caner DOĞAN, Dr. Bilal

GÜNAYDIN ve Dr. Berk ÖNGEL’e,

Kliniğimiz ve ameliyathane hemşire ve çalışanlarına,

Çalışmalarım sırasında gösterdikleri yakın ilgi ve yardımlarından

dolayı Enfeksiyon Hastalıkları Kliniği Şefi Sayın Dr. Nail

ÖZGÜNEŞ’e,

Enfeksiyon Hastalıkları Kliniği uzmanlarına, Mikrobiyoloji

Laboratuarı çalışanlarına,

Uzmanlık eğitimini aldığım Göztepe Hastanesi Başhekimi Sayın

Prof. Dr. Hamit OKUR’a,

Çalışmalarımda bana daima destek olan eşim Dr. Emine Nur

RİFAİOĞLU’na içtenlikle teşekkür ederim.

Dr. Mehmet Murat RİFAİOĞLU

2008

II

İÇİNDEKİLER

Sayfa No:

1-Kısaltmalar….....……………….....………………………..... ..III

2-Tablolar ve Şekiller.....................................................................IV-V

3-Giriş ve Amaç.............................................................................1

4-Genel Bilgiler.………………………………………………….2-25

5-Materyal ve Metod……….……………………………………26-27

6-Bulgular……………………………………………………......28-77

7-Tartışma………………………………………………………..78-84

8-Sonuç…………………………………………………………..85

9-Özet …………………………………………………………....86

10-Summary...................................................................................87

11-Kaynaklar……………………………………………………..88-93

III

KISALTMALAR

E. coli Escherichia coli İYE İdrar yolu enfeksiyonu ABD Amerika Birleşik Devletleri S. epidermidis Staphylococcus epidermidis C. albicans Candida albicans E. faecalis Enterococcus faecalis S. saprophyticus Staphylococcus saprophyticus P. aeruginosa Pseudomonas aeruginosa M. tüberkülozis Mikobakterium tüberkülozis DIC Disseminated intravascular coagulation VUR Vezikoüreteral reflü VCUG Voiding sistoüretrografi 99mTcDMSA 99m Teknesyum ile işaretli dimerkaptosüksinikasit MAG -3 Mercaptoasetiltriglisin DTPA Dietilen triamin pentaasetikasit P. mirabilis Proteus mirabilis spp. Species DNA Deoksiribonükleik asid API Application programming interface CLSI Clinical and Laboratory Standards Institute S. pneumoniae Streptococcus pneumoniae MSSE Metisilin sensitif S. epidermidis S.aureus Staphylococcus aureus MRSA Metisilin rezistans S. aureus MRSE Metisilin rezistans S. epidermidis MSSA Metisilin sensitif S. aureus K.pneumoniae Klebsiella pneumoniae MEM Meropenem CTX Sefotaksim PIP/TAZ Piperasilin/Tazobaktam CIP Siprofloksasin IPM İmipenem DM Diabetes mellitus

IV

TABLOLAR VE ŞEKİLLER

Tablo–1 Bakteriyel persistansın düzeltilebilir nedenleri Tablo–2 Üriner sistem enfeksiyonlarının en sık etkenleri Tablo–3 İYE tanısının kesinleşmesi için gerekli görülen idrar kültür sonuçları Tablo–4 İYE tedavisi Tablo–5 Yıllara göre taranan idrar kültürlerinin verileri Tablo–6 Kültürde üreyen bakterilerin sıklığı ve yıllara göre dağılımı Tablo–7 Poliklinik hastalarının idrar kültürlerinde üreyen bakteriler ve sıklığı Tablo–8 Servis hastalarının idrar kültürlerinde üreyen bakteriler ve sıklığı Tablo–9 Erkek hastalarının idrar kültürlerinde üreyen bakteriler ve sıklığı Tablo–10 Kadın hastalarının idrar kültürlerinde üreyen bakteriler ve sıklığı Tablo–11 Poliklinik hastalarının cinslere göre bakteri sıklığı Tablo–12 Servis hastalarının cinslere göre bakteri sıklığı Tablo–13 Yıllara göre Amoksisilin-Klavulanat duyarlılığının değerlendirilmesi Tablo–14 Yıllara göre Sefazolin duyarlılığının değerlendirilmesi Tablo–15 Yıllara göre Sefotaksim duyarlılığının değerlendirilmesi Tablo–16 Yıllara göre Sefoperazon/Sulbaktam duyarlılığının değerlendirilmesi Tablo–17 Yıllara göre Seftazidim duyarlılığının değerlendirilmesi Tablo–18 Yıllara göre Aztreonam duyarlılığının değerlendirilmesi Tablo–19 Yıllara göre Amikasin duyarlılığının değerlendirilmesi Tablo–20 Yıllara göre İmipenem/Cilastatin duyarlılığının değerlendirilmesi Tablo–21 Yıllara göre Trimetoprim/Sulfametoksazol duyarlılığının değerlendirilmesi Tablo–22 Yıllara göre Siprofloksasin duyarlılığının değerlendirilmesi Tablo–23 Yıllara göre Meropenem duyarlılığının değerlendirilmesi Tablo–24 Yıllara göre Piperasilin/Tazobaktam duyarlılığının değerlendirilmesi Tablo–25 Amoksisilin-Klavulanat cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–26 Amoksisilin-Klavulanat kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–27 Sefazolin cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–28 Sefazolin kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–29 Sefotaksim cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–30 Sefotaksim kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–31 Sefoperazon/Sulbaktam cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–32 Sefoperazon/Sulbaktam kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–33 Seftazidim cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–34 Seftazidim kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–35 Aztreonam cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–36 Aztreonam kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–37 Amikasin cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–38 Amikasin kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–39 İmipenem/Cilastatin cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–40 İmipenem/Cilastatin kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–41 Trimetoprim/Sulfametoksazol cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–42 Trimetoprim/Sulfometaksozol kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–43 Siprofloksasin Cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–44 Siprofloksasin kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–45 Meropenem cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–46 Meropenem kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–47 Piperasilin/Tazobaktam cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–48 Piperasilin/Tazobaktam kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması

V

Tablo–49 Mystic 2003 sonuçları Tablo–50 Hitit çalışması 2004 sonuçları Şekil–1 En sık üreyen Gram negatif bakterilerin yıllara göre sıklıklarındaki değişimleri

- 1 -

GİRİŞ VE AMAÇ

İdrar yolu enfeksiyonları hem nosokomial hem de toplumdan kazanılmış olan enfeksiyonlar arasında

en sık rastlanan enfeksiyon grubudur. Bu tür enfeksiyonlarda en sık etken, Escherichia coli (E. coli )’nin de

bir üyesi olduğu Gram negatif çomaklardır. Klasik bilgilere göre üriner sistem enfeksiyonlarında ampirik

tedavide ilk tercih olarak geniş spektrumlu antibiyotikler tercih edilmektedir.

Günümüzde penisilinler, sefalosporinler, tetrasiklinler, makrolidler, aminoglikozidler ve kinolonlar

gibi oldukça fazla sayıda antibiyotik kullanımda bulunmaktadır. Bu antibiyotikler bazı ülkelerde reçetesiz

olmak üzere tüm dünyada yaygın olarak fazla miktarda kullanılırlar.

Tıbbın sürekli gelişen ve değişime uğrayan alanlarından biri ise; enfeksiyon hastalıklarının

tedavisinde antibiyotiklerin kullanılmasıdır. Her geçen gün yeni antibiyotikler çıkmakta olup, ülkemizde

sağlığa ayrılan paranın büyük kısmı ilaçlara ve bunlar arasında da en çok antibiyotiklere harcanmaktadır.

Kültür yapılmadan antibiyotik kullanılması çok yaygındır. Bu durum ülkemizin ekonomik yükünü

artırmakla birlikte antibiyotik direncinin artmasına da yol açmaktadır.

Ülkemizde uygun olmayan antibiyotik kullanımı nedeni ile antibiyotiklere direnç gelişimi giderek

önem kazanan bir sağlık sorunu olmuştur. İdrar yolu enfeksiyonlarında en sık olarak karşılaştığımız

etkenlere karşı antibiyotik duyarlılıklarının belirlenmesi özellikle poliklinik koşullarında tedavi edici

hekimlik, komplikasyonların önlenmesi ve maliyet açısından yararlı sonuçlar verecektir.

Çalışmamızın amacı, artmış antibiyotik kullanım sonrasında yıllara göre idrar kültürlerinde üremesi

olan hastalardaki Gram negatif çomaklara karşı oluşan antibiyotik direnç gelişiminin tespiti ve en uygun

tedavinin düzenlenmesine yardımcı olmaktır.

- 2 -

GENEL BİLGİLER

Tanımlamalar:

Üriner sistem enfeksiyonu: Ürotelyumun bakteriyel saldırıya karşı vermiş olduğu, genellikle bakteriüri ve

piyürinin eşlik ettiği, enflamatuar yanıt olarak adlandırılır, yani klinik semptomlar ve piyüri ile birlikte

mesane, toplayıcı sistem ve /veya böbreklerde bakteri bulunmasıdır. Mesaneyle sınırlı olanlara sistit, üst

toplayıcı sistemle ilgili olanlara üreterit veya pyelit, daha yukarı çıkarak böbrek parankimini tutanlara ise

pyelonefrit denir.

Bakteriüri: Normalde bakteri bulunmayan idrarda bakterinin bulunmasıdır.

Anlamlı bakteriüri: Steril olarak kontamine edilmeden alınan orta akım ya da idrar torbası ile alınan idrar

örneğinde 100.000 koloni/ml üzerinde bakteri tespiti anlamlıdır. Ancak suprapubik aspirasyonla alınan idrar

örneğinde tek mikroorganizma bulunması bile anlamlıdır (1).

Semptomatik idrar yolu enfeksiyonu (İYE): İdrar örneğinde bakteriüri saptanan hastada sık sık ağrılı

işeme, ateş, karın ağrısı gibi şikâyetlerin bulunmasıdır (1).

Pyüri: İdrarda beyaz kan hücrelerinin bulunmasıdır ve bakteriyel istilaya karşı meydana gelmiş olan

ürotelyumun inflamatuar yanıtının göstergesidir. Pyürisiz bakteriüri bakteriyel kolonizasyonu gösterdiği

gibi, bakteriürisiz pyüri de tüberküloz, taş ya da kanseri gösterebilir.

Enfeksiyonlar genellikle köken aldıkları sahaya göre tanımlanır.

Akut pyelonefrit: Üşüme-titreme, ateş ve yan ağrısına, bakteriüri ve piyürinin eşlik ettiği bir sendromdur.

Kronik pyelonefrit: Morfolojik ve radyolojik olarak tespit edilmiş, küçülmüş ve skatrize olmuş bir böbreği

ya da postenfeksiyöz de olabilecek bir renal hastalığı ifade eder.

Sistit: Mesanenin enflamasyonudur. Bu terim histolojik, bakteriyolojik ya da sistoskopik bir deyim olarak

kullanılabileceği gibi ani başlayan dizürinin eşlik ettiği, sık idrara çıkma aniden idrara sıkışma ve

suprapubik ağrının birlikte olduğu bir klinik sendromu ifade eder.

Üretrit: Üretranın enflamasyonu için kullanılır.

- 3 -

Komplike olmamış İYE: Yapısal ve fonksiyonel olarak normal idrar yoluna sahip bir hastadaki

enfeksiyonu tarif etmek için kullanılır.

Komplike İYE: Genel durum bozuk ve/veya idrar yolunda enfeksiyon ihtimalini arttıran ya da tedavinin

etkinliğini azaltan yapısal ya da fonksiyonel olarak, normal dışı bir idrar yoluna sahip hastadaki enfeksiyonu

tanımlar.

Tekrarlayan İYE: Reenfeksiyona ya da bakterinin sebat etmesine bağlıdır. Reenfeksiyon idrar yolu

dışından köken alan, farklı bakterilerle meydana gelen tekrar eden enfeksiyondur. Her enfeksiyon yeni bir

hadisedir ve sonrasında kültürde üreme olmamalıdır.

Bakterinin sebat etmesi (Bakteriyel persistans): Enfeksiyon taşı ya da prostat gibi idrar yolu içinde ki bir

kaynaktan köken alan ve aynı bakterinin yol açtığı tekrarlayan enfeksiyonu ifade eder.

Profilaktik antimikrobial tedavi: İdrar yolu reenfeksiyonlarının antimikrobial ilaç kullanılarak

önlenmesidir.

Baskılayıcı antimikrobial tedavi: Eradike edilemeyen bakteriyel odağın baskı altında tutulmasıdır.

Hastane dışı İYE: Enfekte olduğu sırada hospitalize olmayan hastalarda olmaktadır. Bunlarda enfeksiyon

nedeni, antimikrobiyal ajanların çoğuna duyarlı olan sık rastlanan fekal bakterilerdir. (örn: Enterobakterler,

E. Faecalis, S. epidermidis)

Nosokomial ya da bakım evleri ile ilişkili İYE: Hospitalize edilmiş hastada görülürler ve bunlara

çoğunlukla Pseudomonas ve diğer antibiyotiklere dirençli türler neden olur.

Temel Sınıflandırma:

İYE’leri 4 kategoride ele alınabilir: 1- izole enfeksiyonlar, 2- çözülmemiş enfeksiyonlar, 3- reenfeksiyonu

olan tekrarlayan İYE’leri 4- bakteriyel persistansın neden olduğu tekrarlayan enfeksiyonlar.

İzole Enfeksiyonlar:

İlk enfeksiyonlar ya da ilkinden en az 6 ay sonra meydana gelen ayrı enfeksiyonlar 30-40 yaş arası

kadınların %25-30’unda görülür. Fakat bu durum erkeklerde oldukça nadirdir.

- 4 -

Çözülmemiş Enfeksiyonlar:

Başlangıç tedavisinin yetersiz olduğunu gösteren ve en sık nedeni seçilen antimikrobiyale, enfekte

eden organizmanın dirençli olmasıdır. İkinci fakat daha az sıklıkla görülen diğer bir neden olan duyarlı

bakterinin tedavi sırasında direnç geliştirmesidir. Üçüncü bir neden ise; baskın organizmanın tedavi

edilirken antibiyotiğe dirençli şüphelenilmeyen ikinci bir tür organizmanın bulunmasıdır. Dördüncü neden;

ilk bakteri için tedavinin tamamlamasından önce yeni bir dirençli türlerle olan çabuk enfeksiyondur. Beşinci

neden; duyarlı bakteriyle bakteriürinin devam ettiği azotemidir ki bu durumda hasta olan böbreklerden

antimikrobiyal ajan, idrarda yeterli düzeyde bakterisidal konsantrasyona ulaşamaz. Altıncı sebep; azotemi ve

papiller nekrozdur. Yedinci sebep; antimikrobiyal tedavinin üstesinden gelemeyeceği kadar bakteriye ev

sahipliği yapan dev koraliform (geyik boynuzu) taşı olan hastalardır. Çözülmemiş bakteriürinin son sebebi

Munchausen Sendromu’nun varyantları gözlenen hastalarda meydana gelir. Bu hastalar ya mesanelerine

üropatojenlerin bulaşmasına gizlice izin verirler ya da hiçbir dozu atlamadıklarını ısrarla ifade ederek oral

antibiyotik kullanımına ara verirler.

Tekrarlayan ( Rekürren ) İYE:

İdrar yolu dışı kaynaklı ya da kaynağı idrar yolu içinde bulunan bakteriyel sebat (persistans) olarak

ifade edilebilir ve uygun antibiyotik ile tedavi edilmelidir.

Reenfeksiyonlar:

Kadınlardaki reenfeksiyonların %95’ten fazlasında köken idrar yolu kaynaklıdır. Erkekte anatomik

bir anormallik yoksa nadirdir. Vezikointestinal ve vezikovajinal fistüller nadir reenfeksiyon nedenidir ve

cerrahi ile düzeltilir.

Bakteriyel Persistans:

Bakteriüri çözüldüğünde (antimikrobiyal tedavinin kesilmesinden sonra idrar kültüründe belli bir

zaman üreme görülmediğinde), rekürrens idrar yolunun antimikrobiyalin konsantrasyonunun düşük olduğu

- 5 -

kısımdaki aynı bakteri ile olabilir. Rekürren bakteriyel epizodların nedenleri ürolojik olarak düzeltilebilir.

Bu 11 neden Tablo-1’de özetlenmiştir.

Tablo-1 Bakteriyel persistansın düzeltilebilir nedenleri*

1. Enfeksiyon taşları

2. Kronik bakteriyel prostatit

3. Tek taraflı enfekte atrofik böbrek

4. Üreteral dublikasyon ve ektopik üreterler

5. Yabancı cisimler

6. Üretral divertiküller ve enfekte periüretral bezler

7. Nefrektomi sonrası reflüsü olmayan normal görünümlü üreteral güdük

8. Enfekte urakal kist

9. Renal kalikslerle ilişkili enfekte renal kist

10. Papiller nekroz

11. Mesaneye fistülle birlikte olan perivezikal abse

*(2)

İNSİDANS VE EPİDEMİYOLOJİ:

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ’nde İYE’leri hekim muayenelerinde yılda 7 milyondan fazla

başvuruya ve 1 milyondan fazla da hastane yatışına yol açan komplikasyona ya da zorunluluğa neden

olmaktadır (3, 4). Kadınlarda İYE’leri, yenidoğan dönemi hariç erkeklerden daha sıktır. Muayene için

başvuruların kadınlarda %1,2’sini erkeklerde %0,6’sını teşkil eder (5).

Lineer olarak artmakla beraber, bakteriüri için hesaplanan tüm prevelans %3,5’dir (6). Bakteriüri için

yapılan takip çalışmaları, okul dönemi kız çocuklarının (5-14 yaş) %1’inde bakteriüri olduğunu ve rakamın

genç erişkinlik döneminde %4 civarına çıktığını ve daha sonra her on yılda %1-2 oranında arttığını ortaya

koymuştur (7). Hastaneye yatan eş zamanlı başka hastalığı olanlarda bakteriüri prevelansı artar (8).

Nosokomial İYE’lerinin %80’den fazlası üretral kateter kullanımına bağlıdır (9). İYE’lerinin ABD’de tek

- 6 -

başına finansal etkisi 1 milyar dolar civarındadır; Nosokomial İYE’lerinin yıllık tutarının 424.000.000 ile

451.000.000 dolar arasında değiştiği hesaplanmıştır (10,11).

Birçok araştırmacı İYE rekürrensi riskinin daha önce geçirilmiş enfeksiyon sayısıyla arttığını ve

birinci ve ikinci enfeksiyon arasındaki süreyle doğru orantılı olarak azaldığını ortaya koymuşlardır (12). Bu

tekrarlayan enfeksiyonların %71-73’ü aynı bakteriden ziyade başka bir bakteri ile reenfeksiyondur (12, 13).

Reenfeksiyonların çoğu ilk enfeksiyondan 2 hafta sonra ve 5 ay içerisinde meydana gelmektedir ve yine

çoğu bu aralığın erken dönemlerinde ortaya çıkmaktadır (12, 14, 15).

PATOGENEZ:

İYE’leri üropatojenler ve konak arasındaki etkileşimin sonucudur. Artmış bakteriyel virülans güçlü

konakçı direncini yenmek için gereklidir. Aksi halde, düşük virulansı olan bakteriler, önemli ölçüde

immunitesi bozulmuş hastaları enfekte edebilirler.

Bakteriler üriner sisteme üç mekanizma ile girerler. Bunlar asendan, hematojen ve lenfatik yayılım

şeklindedir. İnfeksiyonların %95'inden fazlası asendan yolla olur. Bakteriler üretradan mesaneye ulaşırlar,

buradan da üreterlerden böbreklere ulaşarak piyelonefrite neden olurlar. Özellikle E. coli ve diğer

Enterobacteriaceae İYE’leri asendan yolla üriner sisteme ulaşırlar. Bu durum, sonda uygulaması sırasında

kadınlarda ve 3-4 ayı geçmiş kateteri olan hastalarda daha sık görülmektedir (16-19). Kadınlarda üretra daha

kısadır. Bu anatomik farklılık seksüel aktivite sırasında, üretral masaj yapılması ve özellikle kontrasepsiyon

için spermisid ve diyafram kullanımı, vajinadaki üropatojenlerin kolonizasyonunu arttırır ve E. coli’nin

vajinal epitele yapışmasını sağlar (16-18, 20). Vajinal ve üretral mukozada kolonize olan mikroorganizmalar

seksüel aktivite süresince üretradan mesaneye ulaşırlar (16,20). Üretral masaj ve miksiyon sırasında da

perinedeki mikroorganizmalar kolaylıkla üretradan mesaneye ulaşırlar. Hamilelik de riski arttırmaktadır.

Hamile kadınların yaklaşık % 4-10 ’unda, doğum sonrasında ise yaklaşık % 25-30 'unda bakteriüri

gelişmektedir. Postmenopozal kadınların %20 'den fazlasında endojen flora ile İYE gelişmektedir (17,21).

Menopoz sonrası kadınlarda östrojen eksikliği tekrarlayan İYE’ye zemin hazırlar. Vajinal pH’nın değişmesi

- 7 -

nedeniyle normal florada bulunan laktobasillerle, koliform ve diğer üropatojenler yer değiştirir (18).

Erkeklerde üretranın uzun olması ve prostat salgılarının koruyucu antibakteriyel etkisiyle enfeksiyon

gelişme riski azalmaktadır (16,19). Genç erkeklerde İYE gelişmesi nadirdir. Homoseksüel aktivite, vajinal

mukozası patojenik kolonizasyonlu partner ile beraberlik durumlarında risk artmaktadır. 50 yaşın üstündeki

yaşlı erkeklerde prostat hastalıkları ile ilişkili olarak enfeksiyon riski artmaktadır. Kateterizasyon da İYE

riskini artırmaktadır. Tek bir kateterizasyon da enfeksiyon oranı % 5 ‘in üzerindedir. Kondom kateter de

erkeklerde enfeksiyona predispozisyon sağlar. Kateter kalmaya devam ederse hergün için enfeksiyon riski %

5 artmaktadır (17,20). Konak savunma mekanizmalarında bozulmalar enfeksiyona yatkınlığı artırmaktadır.

Nörojenik hastalıklar, üriner retansiyon ve obstrüksiyonda mesane tam olarak boşalamadığı için mesanede

bakteriler çoğalmakta ve mukozayı invaze etmektedirler. Vezikoüreteral reflü (VUR) ve posterior üretral

valve anomalileri de enfeksiyonun yayılmasında koruyucu bariyeri azaltmaktadır (17, 20, 21).

İYE’de diğer major yol, hematojen yolla yayılmadır. Staphylococcus aureus gibi virulan

organizmalarla ilişkili bakteriyemi veya endokardit veya ikisi birden olursa görülebilmektedir. Bu yolla

oluşan İYE % 5 ‘ten azdır. Genelde fokal renal abselere neden olur (17,22). Pyelonefrit birkaç bakteri türü

ve kandidanın intravenöz enfeksiyonu sonrası da oluşabilmektedir (18,23). Bu yolla yayılan patojenler

Staphylococcus aureus, Candida spp., Salmonella spp. ve Mycobacterium tuberculosis' dir. Bu patojenler

vücudun başka bir yerinde enfeksiyon oluşturduktan sonra sekonder olarak İYE oluşturmaktadırlar (16, 19,

24). Gram negatif enterik bakterilerin kan yoluyla yayılarak pyelonefrit oluşturmaları zordur (18).

Lenfatik yolla da enfeksiyon meydana gelebilir. Üreterler ile böbrekler arasında lenfatik bağlantı

olması dolayısıyla, mesane basınç artışında lenfatik akımla mikroorganizmalar direkt böbreklere ulaşır.

Sonuçta enfeksiyonun asendan yolla oluşu önemlidir. İYE patogenezinde hem konağa, hem de bakteriye ait

pek çok faktör rol oynamaktadır (18,25).

- 8 -

Üriner Patogenler:

İYE’lerinin çoğuna hem anaerobik hem de aerobik şartlarda üreyebilen ve genellikle barsak

florasından kaynaklanan fakültatif anaeroblar neden olur. Staphylococcus epidermidis (S. epidermidis) ve

Candida albicans (C. albicans) gibi üropatojenler vajen ve cilt florasından kaynaklanabilir.

E. coli toplum kökenli enfeksiyonların %85’inden ve hastane kökenli enfeksiyonların %50’sinden

sorumlu olup, İYE’nin en sık görülen sebebidir. Proteus ve Klebsiella’yı da kapsayan diğer entebakteriler ve

Gram pozitif olan Enterococcus faecalis (E. faecalis) ve Staphylococcus saprophyticus (S. saprophyticus) geri

kalan toplum kökenli enfeksiyonların çoğundan sorumludur (26). Komplike ya da nosokomial

enfeksiyonlarda sıklıkla sebep E. coli ve E. faecalis’tir (27). Bunlara ek olarak Klebsiella, enterobakter,

sitrobakter, serratia, Pseudomonas aeruginosa (P. aeruginosa), providensia, S. epidermidis de diğer

nedenler arasında sayılabilir (28).

Diyabetli hastalarda Klebsiellaya, grup B streptokoklara, Aerokoklara ve non-albikan kandidalara

bağlı İYE’lerin riski artmıştır. Klebsiella ve grup B streptokoklara bağlı enfeksiyonlar diğerlerine göre 2-3

kat fazla görülmektedir.

Gardneralla vaginalis, Mikoplazma türleri ve Ureplasma urealitikum gibi nadir görülen

mikroorganizmalar aralıklı ya da sürekli kateter kullanan hastaları enfekte edebilmektedir (29).

Enfekte eden mikroorganizmanın prevelansı hastanın yaşından etkilenir. S. saprophyticus’un genç,

seksüel olarak aktif kadınların %10’unda semptomatik enfeksiyona neden olduğu şimdilerde anlaşılmıştır.

Ancak aynı organizma erkeklerde ve daha yaşlı kişilerde nadiren enfeksiyona yol açar (30).

İYE’de semptomatik anaerobik enfeksiyonlar bildirilmiş olsa da, bunlar nadirdir. Distal üretra,

perineum ve vajina normalde anaeroblarla kolonizedir. İşenmiş idrar örneklerinde, anaerobik organizmalar

%1-10 arasında pozitifken, suprapubik aspiratlarda anaerobik organizma bulunması oldukça sıra dışıdır (31,

32).

- 9 -

Mikobakterium tüberkülozis (M. tüberkülozis) ve diğer mikobakteriler, kültürlerde yalnızca aside

dayanıklı bakteri aranıldığında tesbit edilebilirler. Rutin aerobik ortamlarda büyümezler ve steril pyürinin

değerlendirilmesi esnasında bulunabilirler.

Klamidyalar rutin idrar kültürlerinde üremezler fakat genitoüriner enfeksiyonlara neden olabilirler.

Tablo-2 Üriner sistem enfeksiyonlarının en sık etkenleri*

Etkenler Akut Komplike Olmayan Sistit (%)

Akut Komplike Olmayan Pyelonefrit (%)

Komplike ÜYİ (%)

Sondayla İlişkili ÜYİ (%)

E. coli 79 89 32 24 S. saprophyticus 11 0 1 0 Proteus spp. 2 4 4 6 Klebsiella spp. 3 4 5 8 Enterococci 2 0 22 7 Pseudomonas spp. 0 0 22 7

Polimikrobiyal 3 5 10 11 Mantar 0 0 1 28 S. epidermidis 0 0 15 8 *(33)

Akut alt üriner sistem enfeksiyonları:

Alt üriner sistem belirtileri olan hastaların klinik tanıları, sistit veya akut üretral sendrom olabilir. Alt

üriner sistem enfeksiyonu ile ilişkili klinik belirtiler sık idrara çıkma, yanma hissi, suprapubik ağrıdır. Alt

üriner sistem enfeksiyon belirtileri olmasına karşılık erkeklerde, hastanede kazanılmış enfeksiyonlarda,

kateteri olan hastalarda, yakında üriner sisteme alet uygulananlarda, üriner sistemde fonksiyonel veya

anatomik anomalilerin olduğu hastalarda, İYE öyküsü olanlarda, semptomları 7 günden fazla sürenlerde,

diabetes mellitus (DM) ve immunsupresyonu olan hastalarda gizli bir renal enfeksiyonun da birlikte olduğu

düşünülmelidir.

- 10 -

Akut üst üriner sistem enfeksiyonları:

Akut piyelonefrit: Başlıca belirtileri tekrarlayan titreme ve ateş nöbetleri, sırt ve böğür ağrısı,

kostavertebral açı hassasiyeti, sıklıkla kolik tarzında karın ağrısı, bulantı, kusma ve bunlara eşlik eden disüri,

noktüri, hematüri ve sık idrara çıkmadır. Hastalık bakteremiye eşlik edebilir.Bazen şok veya DIC

(Disseminated intravascular coagulation) tablosu gözlenebilir.

Abseler: Perirenal ve makroskopik renal abseler sık görülmeyen böbrek enfeksiyon şekilleridir. Uzamış

kronik ateş, kilo kaybı, gece terlemeleri, anoreksi, böğür veya sırt ağrısı gibi klinik belirtiler oluştururlar.

Kronik piyelonefrit ve reflü nefropatisi: Yavaş ve gizli bir gidiş gözlenir. Klinik bulgular enfeksiyöz ve

veya inflamatuar olmaktan çok tubulointersitisyel doku bozukluğu nedeniyle gelişen fizyolojik

bozukluklarla ilişkilidir (hipertansiyon, sodyum konsantrasyon yeteneğinin bozulması, konsantrasyon

bozuklukları, hiperkalemi, asidoz gibi). Reflü nefropatisinin başlıca komplikasyonları proteinüri, skar

gelişimi, hipertansiyon ve glomerulosklerozdur. Böbrekte skar gelişiminde sorumlu 3 faktör bulunur;

enfeksiyon, VUR ve intrarenal reflü. Skarda bu 3 faktör birlikte sorumluluk yüklenirler.

TANI:

Bakteriüri üst üriner sistem enfeksiyonlarında yüksek oranda yol göstericidir. Tanıda en güvenli ve

hızlı test üriner analizle birlikte, tam kan sayımı ve idrar örneğinden Gram boyama yapılmasıdır. Üriner

dipstick testi yapılmalı buna rağmen yanlış negatifliği bulmak ve ilaç duyarlılığını tayin ederek tedavide yol

gösterici olması için idrar kültürü her zaman mutlaka yapılmalıdır (34).

- 11 -

1) ÖYKÜ:

Mesanenin boşalması enfeksiyonun oluşmasında ve önlenmesinde önemli bir rol oynadığından

dikkatli bir işeme öyküsü almak altta yatan işeme disfonksiyonunu saptayabilmek için önemlidir. Aile

öyküsü de sorgulanmalıdır. Enfeksiyona eğilimi olan bir bireyde hereditenin önemli bir fonksiyonu olabilir.

Yapılmış aile çalışmalarında kız kardeşlerde bakteriüri insidansının arttığı bildirilmiştir (35,36). Kardeşlerin

birinde ya da ebeveynde reflü öyküsü olduğunda VUR için anlamlı bir risk oluşturduğu gösterilmiştir. İYE

geçiren bir hasta da VUR riski, kardeşlerde VUR varsa % 26,5- 33, anne ve baba da VUR varsa % 66’dır.

2) FİZİK MUAYENE:

Fizik muayene yapılırken; ağırlık, boy, ateş ve kan basıncı ölçümleri de birlikte yapılmalıdır.

Dikkatli bir karın palpasyonu ile kitle, mesane distansiyonu veya fekalomla oluşan abdominal kitleler

saptanabilir. Genital muayenede, erkekler meatus darlıkları ve fimozis, kızlar ise labial adezyonlar kuvvet ya

da vulvovaginitis açısından değerlendirilmelidir. Enkoprezis ve enürezisle birlikte olan işeme

bozukluklarında ayrıntılı bir nörolojik muayene ile perineal ve alt extremite reflekslerine bakılmalıdır.

Lumbosakral muayene ile sakral dimpling, spinal anomaliler araştırılmalıdır. Öyküde şiddetli konstipasyon

ya da enkoprezis olan çocuklarda rektal muayene yapılmalıdır (34, 37).

3) İDRAR MİKROSKOBİSİ:

İdrar; orta akım, torba yöntemi, suprapubik aspirasyon veya sonda yöntemleriyle elde edilebilir.

a) Orta akım yöntemi: Genital bölge sabunlu su ile temizlendikten sonra kadınlarda labialar, erkeklerde

prepisyum geri çekilerek üretra florası ile kirlenen ilk idrar atılarak, orta akımdan idrarın alınmasıdır.

b) Torba bağlama: İdrar torbasının üretra ağzını içine alacak şekilde sabunlu suyla temizlenerek steril

perineal bölgeye yerleştirilmesi ile idrar örneklerinin alınmasıdır. Ancak bu yöntem kontaminasyon riski

taşımaktadır, kültür negatif olduğunda anlamlı bir yöntemdir. Bu uygulamada 30 dk içinde idrar

alınmamışsa torba değiştirilmelidir.

- 12 -

c) Suprapubik aspirasyon veya sonda yöntemi: Yenidoğan ve tuvalet eğitimini tamamlamamış küçük

çocuklarda veya torba ile alınmış kültürde anlamlı bakteriüri (100 bin ve üzeri) varlığında ya da acil tedavi

başlanması gereken durumlarda başvurulması gereken yöntemlerdir (34).

Piyüri ve bakteriüri enfeksiyonun 2 önemli bulgusudur:

Piyüri; Santrifüj edilmiş idrar örneğinin mikroskop ile 40x büyütmede, her alanda 5 veya üzerinde

lökosit görülmesi ya da santrifüj edilmemiş idrar örneğinde idrarda erkeklerde 10/mm3 ve üzeri, kadınlarda

50/mm3 ve üzeri lökosit saptanması anlamına gelir (34, 38, 39).

Bakteriüri; Üriner sistemdeki enflamasyonun göstergesidir. Bakteriüri olmasına rağmen hastaların

%34-50 ’sinde piyüri olmayabilir. Bazen idrar kültüründe üreme olmadan da piyüri saptanabilir ve steril

piyüri denilir. Ayrıca vaginal akıntı, kimyasal iritasyon, ateş ve viral enfeksiyon da piyüri yapabilir.

Apandisit, glomerulonefrit, renal tüberküloz, ve nefrolithiazis diğer steril piyüri nedenlerindendir. Bu

nedenle piyüri enfeksiyon tanısında kesin değil, destekleyici bir bulgudur. Sediment incelemesinde lökosit

silendiri görülmesi pyelonefrit lehinedir. Renal parankimal enfeksiyonlarda, Glitter hücresi (konsantrasyon

defekti nedeniyle hipostenürik idrarda soluk ve içinde hareketli granüller bulunan lökositler) ve lökosit

silendirleri gözlenebilir. İdrar örneğinde lökosit saptanmaması enfeksiyonu ekarte ettirmez.

İdrarın Gram boyaması ya da metilen mavi boyanması da tanıda kullanılabilecek önemli bir tetkiktir.

Santrifüje edilmemiş bir idrar örneğinin Gram ile boyanarak mikroskopla 100 büyütmede her alanda 1

bakteri saptanması bu idrar örneğinde 100 bin yada üzerinde bakteri olduğunu düşündürür. Santrifüj

edilmemiş idrarda, büyük büyütmede birkaç bakteri görülmesi yada santrifüj edilmiş idrarda 40x büyütmede

her alanda bir bakteri görülmesi anlamlı bakteriüriye işaret edebilir.

- 13 -

Lökosit esteraz testi:

Piyüriyi saptamak amacıyla kullanılan hızlı bir tarama yöntemidir. Lökosit esteraz dipstick testi

nötrofiller içindeki esterazı saptayan histokimyasal bir yöntemdir. Literatürde bu metodun sensivitesi %

52,9- 66,7 olarak bildirilmiştir (34).

Nitrit testi:

Bakterilerin normalde idrarda var olan nitratları nitritlere dönüştürebilmesi için idrarın mesanede en

az 4 saat beklemiş olması gereklidir. Bu nedenle test için en uygun örnek sabah alınan ilk idrarıdır.

Literatürde tesadüfü idrarda testin sensivitesi % 22,9- 44,9 olarak bildirilmiştir. Ancak test pozitif olduğunda

spesifitesi % 98 dir. Nitrit testinin lökosit esteraz testi ile birlikte kullanılması durumunda sensivite % 78- 92

ve spesifitesi % 60- 98 oranında bulunmuştur (40, 41).

4) İDRAR KÜLTÜRÜ

Üriner sistem enfeksiyonlarının tanısında altın standart idrar kültüründe patojen olan bakterilerin

üretilmesidir. Ancak bununla beraber fekal flora ile perianal bölgenin ve distal üretranın kolonizasyonu

kültürle doğru tanı koymayı zorlaştırmaktadır.

Pozitif bir idrar kültürü sonucu için; Üreyen bakterinin koloni sayısının mililitrede 100.000’in altında

olmaması gerekir. Asemptomatik hastalarda birbirini izleyen en az 3 kültürde üreme olmasının tanısal değeri

vardır. Orta akım idrarında da 100.000‘den az koloni olması bulaşmayı gösterir. Ancak bakteriürisi kesin

olan çocuklarda 24 saatlik izlemlerde 1 ml idrardaki koloni sayısının 10.000 ile1.000.000.000 arasında

değiştiği gösterilmiştir. Yetersiz tedavi edilen hastalarda, çok sık idrara gitme nedeni ile mesanede

mikroorganizmanın kuluçka süresi kısaldığı için 100 binden az üreme olabilir. Suprapubik aspirasyon ile

alınan idrar örneklerinde her koloni anlamlıdır. Kateter ile alınan örneklerde ise ateşli çocuklarda 50.000

koloni/ml tek bir patojen üremesi anlamlı kabul edilmekle birlikte 10.000- 50.000 koloni/ml arasında

üremede de enfeksiyon olabileceği unutulmamalıdır. İdrar kültürü sonucunun güvenilir olması için idrar

- 14 -

örneği en kısa zamanda laboratuara ulaştırılmalıdır. Çünkü idrara bulaşmış olan koliform bakteriler 20

dakikada çoğalmaya başlamaktadırlar. Akut pyelonefrit başta olmak üzere bazı klinik durumlarda daha az

sayıda bakteri üremesi de anlamlıdır. Özet olarak; semptomları enfeksiyon ile uyumlu olan hastalarda

bilinen bir mikroorganizma için ml.’de 1000- 10000 bakteri üremesi de anlamlıdır. 1000/ml altındaki

üremeler anlamlı değildir.

Kültürde yalancı pozitiflik: Kontaminasyona ya da usulüne uygun kültür yapılmamasına bağlıdır.

Kültürde yalancı negatiflik: Daha önceden antibiyotik kullanılması ya da örnek alma hazırlığının sabun veya

dezenfektanlarla yapılmasından kaynaklanır.

Tablo 3- İYE tanısının kesinleşmesi için gerekli görülen idrar kültür sonuçları* İdrar alım yöntemi Koloni Sayısı İYE Olasılığı

Herhangi bir koloni sayısı % 99

Koagülaz negatif stafilokok

Suprapubik aspirasyon Gram negatif

bakteri

20.000–30.000 koloni/ml % 99 üzeri

Ateşli hastalarda tek patojen

100.000 koloni/ml %95

10.000–100.000 Olası

1.000–10.000 Şüpheli

Üretral kateterizasyon

1000 koloni/ml % 0

Semptomatik hastada tek bir patojen

Orta akım idrarı (ERKEK) 100.000 koloni/ml Olası

Orta akım idrarı (KIZ) Farklı günlerde en az 3 kültürde 100.000

koloni/ML ve üstü % 95

Orta akım idrarı (KIZ) Farklı günlerde en az 2 kültürde 100.000

koloni/ml ve üstü % 90

Orta akım idrarı (KIZ) Tek kültürde 100.000 koloni/ml ve üstü % 80

*(42)

- 15 -

5) GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİ:

İdrar yolu enfeksiyonlarını değerlendirmede kullanılan görüntüleme yöntemleri hastanın yaşı,

cinsiyeti, geçirdiği enfeksiyon sayısı ve enfeksiyonun anatomik lokalizasyonuna göre klinikler arasında bazı

farklılıklar göstermektedir.

1)Direkt Üriner Sistem Grafisi: Üriner sistemdeki taş, nefrokalsinozis ve böbrek boyutları hakkında bilgi

verir.

2) Ultrasonografi: Noninvaziv, ağrısız, kolay uygulanabilir ve renal fonksiyonlardan bağımsız olması

nedeniyle ilk tercih edilen görüntüleme yöntemidir. Çocuklarda böbrek- mesane ultrasonografisi birçok

patolojinin tanımlanması bakımından İntravenöz Pyelografi’ye eş değer duyarlılıktadır (42). Bu nedenle ilk

çalışma her zaman böbrek- mesane ultrasonografisi olmalıdır.

3) İntravenöz Pyelografi: Pelvikalisiyel sistem görüntülenmesi için en önemli yöntemdir. Pelvis, parankim

ve üreter morfolojisini gösterir. Ayrıca böbrek morfolojisi ve renal skar hakkında bilgi verir. Renal skarın

görüntülenebilirliği için 8 ay ile 2 yıllık bir sürenin geçmesi gerekir (42).

4) Voiding sistoüretrografi (VCUG): Mesane fonksiyonu, anatomisi ve VUR’un tespitinde çok önemli bir

yöntemdir. Özellikle erkek çocuklarında Posterior üretral valv için üretranın değerlendirilmesinde

yardımcıdır. Enfeksiyon varken yapılması üst üriner sisteme enfeksiyonu taşıma riski ve enflamasyona bağlı

olarak ortaya çıkan VUR’un yanlış yorumlanmasına neden olabileceği için enfeksiyondan 4- 6 hafta sonra

uygulanması önerilmektedir. Ancak bazı hastalarda enfeksiyon sırasında oluşan geçici VUR’un

saptanmasında anlamlı olabileceğinden, özellikle sık enfeksiyon geçiren çocuklarda erken dönemde idrar

steril olduktan sonra VCUG çekilebileceği bildirilmiştir (35, 43). VCUG’nin en önemli dezavantajı

radyasyondur.

5) Sintigrafi: Renal sintigrafide; 99m Teknesyum ile işaretli dimerkaptosüksinikasit (99mTcDMSA) ve

mercaptoasetiltriglisin (MAG -3) kullanılır. 99mTcDMSA renal korteksi en iyi görüntüleyen radyolojik

- 16 -

yöntemdir, ancak tubuler fonksiyonlar hakkında bulgu vermez. Akut pyelonefritte oluşan hasarın skar olarak

değerlendirilmesi için 4- 6 aylık bir süreye ihtiyaç vardır. Akut dönemde gösterilen hipoaktivitenin 3 ya da 6

ay sonra tekrarlanan sintigrafilerde kaybolduğu bildirilmiştir (36). Dietilen triamin pentaasetikasit (DTPA)

hidronefroz saptanan ancak VUR olmayan hastalarda renal fonksiyonların değerlendirilmesinde önem

taşıyan dinamik sintigrafik yöntemlerdendir.

İDRAR YOLU ENFEKSİYONLARININ KLİNİK SINIFLANDIRILMASI:

İYE genel bir terimdir. Etkili tedavi için daha ayrıntılı sınıflandırma yapılmıştır. Anatomik bölgeye

göre İYE, alt ve üst İYE olarak ikiye ayrılır. Alt idrar yolu hastalıkları; sistit, üretriti ve prostatiti içerir.

Sistit, mesane mukozasının yüzeyel enfeksiyonudur. Üretrit, üretranın inflamasyonudur. Prostatit akut veya

kronik olabilir, epididimit genelde prostatite sekonder olarak gelişen sık olmayan bir enfeksiyondur. Üst

idrar yolu hastalıkları akut pyelonefriti ( renal parankim enfeksiyonudur) ve kronik pyelonefriti (böbreğin

diffuz interstisyel inflamasyonu ile karakterizedir) içerir. Subklinik pyelonefrit ise arada bir tekrarlayan

enfeksiyondur (17, 18, 21).

İYE nonkomplike veya komplike olarak da kategorize edilir. Akut nonkomplike idrar yolu

enfeksiyonları tedavi başarısızlığı ile sonlanabilecek belirli bir risk faktörü olmayan sağlıklı kişilerdeki sistit

ve pyelonefriti içerir. Bu enfeksiyonların çoğu kadınlarda görülür. Nonkomplike ve komplike idrar yolu

infekyonlarının ayırımı, pre ve post tedavi değerlendirmesi, tedavinin süresi ve üriner sistem

değerlendirilmesini dikkate alan uygulamalar nedeniyle oldukça önemlidir. Nonkomplike İYE olan akut

sistit; hamile olmayan yetişkin kadınlarda, yapısal veya nörolojik disfonksiyonu olmayanlarda olur. Bu

grubun büyük bir bölümü antibiyotik tedavisine cevap verir. Komplike İYE’de, üriner sistemde yapısal ve

fonksiyonel anomali ( kateter kullanımı ve taş, stenoz, striktür v.s.) vardır. Bu enfeksiyonlar daha zor tedavi

edilir. Mesane veya diğer bölgelerdeki enfeksiyonları içerir. Genel olarak çocuklarda, erkeklerde, hamile

kadınlarda ve hastanede yatan hastalarda görülür. Komplike idrar yolu enfeksiyonları yapısal ve nörolojik

anormaliklerle ilişkili enfeksiyonları içerir (17,44).

- 17 -

İdrar yolu enfeksiyonları 5 gruba ayrılır:

1- Akut nonkomplike sistit ( kadınlarda)

2- Akut nonkomplike pyelonefrit ( kadınlarda)

3- Komplike İYE

4- Erkeklerde İYE

5- Asemptomatik bakteriüri ve yineleyen İYE (2)

Akut nonkomplike idrar yolu enfeksiyonları tedavi başarısızlığı ile sonlanabilecek belirli bir risk faktörü

olmayan sağlıklı kişilerdeki akut sistit ve akut pyelonefriti içerir. Bu enfeksiyonların çoğu kadınlarda

görülür (21,44, 45).

1-Akut nonkomplike sistit (kadınlarda):

Nonkomplike enfeksiyonlar idrar yolu enfeksiyonlarının büyük bir bölümünü oluşturur. Sağlıklı

bireylerde çoğunluğu kadınların oluşturduğu, herhangi bir risk faktörlerinin olmadığı ( idrar yolunda yapısal

veya fonksiyonel anormallikler, tedavi başarısızlığı veya enfeksiyon riskini artıran altta yatan hastalıklar )

enfeksiyonlardır (16-18, 20).

Etiyolojik spektrum: Yaklaşık %70-95 'inde patojen E. coli ve olguların %5 'inden fazlasında S.

saprophyticus 'dur. Nadiren, diğer Enterobacteriaceae 'lar, Proteus mirabilis (P. mirabilis) ve Klebsiella

spp. veya Enterococcus 'ta izole edilmiştir (16-25).

- 18 -

2-Akut Nonkomplike Pyelonefrit (Kadınlarda):

Böbrek parankiminin bakteriyel bir enfeksiyonudur. Böğür ağrısı, mide bulantısı, kusma, ateş (>38)

veya kostovertebral açı hassasiyeti vardır. Beraberinde sistit semptomları (disüri ve sık idrara çıkma v.s.) da

bulunabilir. Ateş ve böğür ağrısı, pyelonefrit göstergesi olduğu gibi, alt ve üst idrar yolu enfeksiyonlarının

ayırımında yardımcı bulgulardır. Akut nonkomplike bir pyelonefrit hafif seyirli olabileceği gibi, Gram

negatif bir sepsisin tüm belirtilerini gösterebilir (16-21).

3- Komplike İYE ve Erkeklerde İYE:

Erkeklerde İYE genellikle komplikedir (20). Yenidoğan, infant ve yaşlı hastalarda ürolojik

anomaliler, mesane çıkışında tıkanıklık ve enstrumantasyon sonucu olur (18-20). Erkeklerde İYE genellikle

prostat hipertrofisi sonucu parsiyel obstrüksiyon veya devam eden prostatit sonucu olur (17,18). Hemen

daima böbreğin bakteriyel invazyonun yanı sıra immünosüpresyonda eşlik eder. Sağlıklı 15-50 yaş arası

erkeklerde İYE nadiren görülür. Adolesan ve yetişkin erkeklerdeki pyelonefritte her zaman komplike edici

bir faktör vardır (18-20). Bu grupta da en sık etken E. coli ve diğer enterobacteriaceae türleridir. Yaşlı

erkeklerde sıklıkla Proteus, Klebsiella, Serratia, Pseudomonas ve Enterococcus etkendir. (17-20)

4- Asemptomatik bakteriüri:

Semptomu olmayan hastalarda görülen pyüri ve bakteriüri ( >105 cfu / ml üropatojen ) olup, hastanın

24 saat arayla alınan iki idrar kültüründe, 105 cfu / ml aynı üropatojen bakterinin üremesiyle tanı koyulur

(16-18). Asemptomatik bakteriüri hamile olmayan hastalarda, teşhis ve tedavi açısından önemlidir.

Enfeksiyon gelişmesi için potansiyel veya sekonder komplikasyonlara sebep olacağı için iyi tanımlanmalıdır

(17, 18).

- 19 -

5- Yineleyen idrar yolu enfeksiyonları:

Tekrarlayan enfeksiyonlar sistitli genç kadınların yaklaşık %20 'sinde gelişir (17). Antibiyotik

tedavisinin sonlandırılmasından sonraki 1-2 hafta içinde ve bir önceki epizoddan sorumlu bakteriye bağlı

olarak ortaya çıkarsa relaps (nüks), ilk altı ay içinde ve yeni bir bakteri ile ortaya çıkarsa reenfeksiyon olarak

adlandırılır (16-18,46).

PROGNOZ:

Bir kez İYE geçiren genç kadınların %50 'sinde enfeksiyon yinelemektedir. Asemptomatik

bakteriürili hamile kadınların %20-40 'ında pyelonefrit gelişmektedir. Asemptomatik bakteriüri tedavisinde

pyelonefrit gelişme riski düşer. Hamilelikte bakteriüri, düşük doğum ağırlıklı (< 2500 gr) infant doğurma,

gestasyonel yaşın azalması (< 37 hafta) ve neonatal mortaliteye neden olmaktadır (16-18, 20). Kadınlarda

devam eden enfeksiyonun tedavi edilmemesi veya doku invazyonunun olması sonucu prematüre infant

doğum riski artar (20). Çocuklarda İYE, VUR’un katkısı ile kronik böbrek yetmezliğine yol açar. İnfant ve

genç çocuklarda, İYE olması atipik bir durumdur (16).

TEDAVİ:

1- Akut nonkomplike sistit ( kadınlarda ):

Gram negatif bakterilere etkili tüm antimikrobik ajanlar bu grup hastalarda kullanılabilir. Kısa süreli

antimikrobiyal tedavi yüksek düzeyde etkilidir. Böylece maliyette azalmaya neden olduğu gibi, yan etkiye

bağlı şikayetlerde de azalmaya neden olur. Tek doz tedavi, aynı antibiyotikle uzun süreli tedaviye göre daha

az etkilidir. Çoğu antibiyotik 3 gün süreli verilmelidir. Basit sistitlerde kabul edilen tedavi süresi 3 gündür.

Uzun süreli tedavide yan etkilerin görülme oranı yüksektir. Tedavi süresi tek dozda 3 gün veya 7 gündür

(16-18). Tek doz tedavide tekrarlama oranında artma vardır ve ancak birkaç kürden sonra enfeksiyon

ortadan kalkar (20).

- 20 -

2- Akut nonkomplike pyelonefrit ( kadınlarda):

Genellikle antimikrobiyal tedavi ampirik olarak başlanır. Gram pozitif kok zinciri Gram preperatta

görüldüğünde ampisilin veya amoksisilin ajanlarından biri seçilir. En uygunu Gram boyama ve idrar kültürü

sonucuna göre tekrar başlamaktır. Stafilokokların neden olduğu durumlarda sefalosporinler (sefaleksin gibi)

uygun ajanlardır (16,17,47, 48). Gram negatif bakterilerle oluşan üst üriner sistem enfeksiyonlarının ampirik

antimikrobiyal tedavisinde oral trimetoprim/sulfametoksazol veya florokinolonlar verilebilir.

3- Komplike İYE ve erkeklerde İYE tedavisi:

Erkeklerde tedavi öncesi kültür şarttır. Erkeklerde genellikle İYE komplike olduğu için tedavi en az 7

gün olmalıdır. Tedavide seçkin ajanlar kotrimaksozal ve flurokinolonlardır. Tedavi süresi 14 gündür.

Tedaviye yanıtta sorun varsa ürolojik inceleme yapılmalıdır (16-18).

4- Asemptomatik bakteriüri tedavisi:

Gebelerde, çocuklarda, obstruktif uropatisi, kronik böbrek yetmezliği veya renal transplantı, diyabeti,

nötropenisi olan hastalarda ve ürolojik girişim öncesi ağır sonuçlar doğurabilir. Bu sebeple bunlarda tedavi

yapılmalıdır (16-20). Gebelikte asemptomatik bakteriüri de 3 günlük antibiyotik tedavisi seçilebilir.

Nitrofurantoin, amoksisilin ve oral sefalosporinler gebelikte güvenle kullanılabilir (16-18).

5- Yineleyen İYE tedavisi:

Relapslarda, özellikle yapısal anormallik yokluğunda renal enfeksiyonla ilgili olup uzun süreli tedaviye

ihtiyaç vardır. 7- 10 günlük kısa süreli tedaviden sonra relaps görülen hastalarda tedavi süresi iki hafta

olmalıdır. İki haftalık tedaviden sonra relaps görülen hastalarda radyolojik incelemeler sonucu cerrahi olarak

düzeltebilecek bir lezyon bulunamazsa tedavi 6 hafta sürdürülmelidir (17-19).

- 21 -

6- İdrar yolunun reenfeksiyon tedavisi:

Renfeksiyonlu hastalar iki gruba ayrılır. Birinci grubdaki hastalarda sık reenfeksiyon görülmez, yılda 2

veya 3 defa reenfeksiyon oluşur. İkinci grupta ise sık reenfeksiyon meydana gelir. Bu hastalarda kısa bir

antimikrobiyal tedaviden sonra reenfeksiyon olmaktadır (17,18). Alt İYE olan semptomlu kadınlarda kısa

süreli tedavi uygulanabilir. Semptomları olan bu hastalar kısa süreli, kendilerinin uyguladıkları tedavi ile

proflaksi yapabilirler. Obstruktif üropatinin yokluğunda ve hamile, asemptomatik reenfeksiyonda

yetişkinlerde tedavi yapılmamalıdır (17). Bazı kadınlarda semptomatik reenfeksiyon seksüel aktivite ile

ilişkilidir. Bu sebeple koitusdan sonra enfeksiyon gelişimini önlemek için tek doz proflaktik kemoterapi

önerilmektedir. (örn: tek doz trimetoprim/sulfametoksazol tb, 100 mg nitrofurantoin veya 500 mg

siprofloksasin gibi) (17,18).

7- Fungal İnfeksiyonlar:

Kateterli hastalarda çoğu kandida üriner sisem enfeksiyonuna yol açar. Kateterin uzaklaştırılması

kandidürili hastaların %30-40 'ında kür ile sonuçlanmaktadır. Devam ederse amfoterisin B ile mesane

irrigasyonu veya oral flukanazol 200 mg/gün dozunda 7 gün süre ile uygulanır (18-21).

8- Hamilelerde İYE:

Bakteriürili bütün hamile kadınlarda uygun bir antimikrobik ajan ile tedavi edilmelidir (19,20). 7 gün

süre ile nontoksik ilaçlar uygulanarak (örn: sulfonamide, amoksisilin, amoksisilin-klavulanat, sefaleksin,

nitrofurantoin v.b) hastaların %70-80 'de bakteriüri eradike edilir. Sulfonamidler hamileliğin son bir kaç

haftasında uygulanmamalıdır. Çünkü yenidoğanda hiperbilürinemi ve kernikterusa neden olurlar (18,49).

Asemptomatik bakteriüri tedavisinde antibiyotik duyarlılık testi temel alınmalıdır. 7 günlük antibiyotik

tedavi önerilir. İdrar kültürleri tedaviden 1-2 hafta sonra alınmalıdır. Hamilelik boyunca aylık düzenli

kültürler alınmalıdır. Eğer bakteriüri tekrarlarsa, relaps veya reenfeksiyon için verilen tedavi verilmelidir.

Kateterizasyondan kaçınılmalıdır. Eğer relaps veya multiple reenfeksiyonlar olursa hamilelikte, postpartum

- 22 -

dönemde görüntülünmeli araştırma yapılmalıdır. Hamilelikte rekküren idrar yolu enfeksiyonlarının etkili

proflaksisinde, sefaleksin (250 mg) tek oral dozu veya nitrofurantoin makrokristal (50 mg.) kullanılır.

Kinolonlar, tetrasiklinler, trimetoprim ilk trimestırda ve sulfonamidler son trimestırda hamilelik sırasında

kullanılmazlar (17, 18, 49).

9- Çocuklarda İYE:

İYE sıklığı infantlarda %1-2 kadardır. Erkek çocuklarda kız çocuklara göre ilk 3 ayda daha sık görülür.

Bakteriyeminin erkek yenidoğanda İYE ile ilişkisi sıktır. Pyelonefritli infantların otopsilerinde pyelonefrit,

erkek çocuklarında baskındır (17- 19). Okul öncesi dönemde İYE kız çocuklarında erkek çocuklarına oranla

daha sıktır. Okul öncesi erkek çocuklarda enfeksiyon ciddi konjenital anomaliler ile ilişkildir. Bu yaş

grubunda kızlar için bakteriüri yaklaşık %4,5 iken, erkek çocuklarda ise yaklaşık %0,5' dir (18). Hastalar 10

gün veya 2 hafta tedavi edilmelidirler. Sık enfeksiyonu olan kızlarda tedavi (1 ile 3 ay) uzun süreli olmalıdır.

Çocukluk çağında bakteriürisi olan populasyonda erişkin çağda bakteriüri gelişme riski daha yüksektir (18).

Çocuklarda İYE belirtileri çocuğun yaş grubuna göre farklılık gösterir. Yenidoğan ve iki yaşından önce

çocuklarda semptomlar nonspesifiktir. Mide bulantısı, kusma ve ateş ana belirtiler olarak görülebilir. Çocuk

iki yaşından büyükse enfeksiyon geliştiği zaman, sık ve ağrılı idrara çıkma, karın ve böğür ağrısı gibi

lokalize semptomlar daha fazla olur (17-19).

İYE’li çocukların tedavi prensipleri yetişkinlerden farklıdır. Kısa süreli tedavi tercih edilmez. Tedavi

süresi 7-10 gün olmalıdır (16). Eğer çocuklarda mide bulantısı, kusma ve dehidratasyon varsa hastaneye

yatırılmalı ve en az iki hafta parenteral antibiyotik tedavi verilmelidir. Tetrasiklin ve fluorokinolonlar

kıkırdak ve dişlere etki etmelerinden dolayı tercih edilmez (16,18). Uzun dönem antibiyotik profloksasi ile

VUR tedavi edilmelidir.

- 23 -

10- Diğer sorunları olan hastada asemptomatik bakteriüri (DM, renal yetmezlik, transplant

alıcıları ve immünsüpresif hastalarda):

Hastanede yatan hastalarda bakteriüri prevelansı diğer hastalara göre daha fazladır. Hastanede yatan

hastaların genel durumlarının kötü olması ve idrar kateteri kullanılması nedeniyle bu farklılık artmaktadır.

Kateterizasyondan sonra hastaların %10 ’unda enfeksiyon gelişmektedir (18). Sosyoekonomik statüde

önemlidir. Hamile kadınlarda düşük sosyoekonomik statülü hastalarda bakteriüri prevelansının sıklığı

artmaktadır (18, 20). Diyabetik kadınlarda (erkeklerde değil) nondiyabetik hastalara göre asemptomatik

bakteriüri sıklılığında artış saptanmıştır (18). Orak hücre anemili siyah kadınların bakteriüri sıklığı hamilelik

sırasında yüksektir. Kronik K vitamini eksikliği, gut, hipertansiyon ve diğer böbrek hastalıklarında İYE

artmaktadır (18). HIV ile enfekte erkek hastalarda CD4 sayısının 200'ün altında olduğunda üriner sistem

enfeksiyonunun sıklığı (daha çok sepsis) artmaktadır. Kadınlarda ise CD4 sayısının azalmadan viral yükteki

artma ile İYE gelişim sıklığında artma saptanmıştır (18). Erken ameliyat sonrası periyotta renal

transplantasyon yapılan hastaların % 50 'sinde İYE, % 40 'ında bakteriyemi gelişir. DM 'lu hastalarda

parankimal enfeksiyon gelişmesi hızlı olacağından asemptomatik bakteriüri uzun dönem antibiyotik tedavisi

ile önlenmelidir. Bu enfeksiyonlar intrarenal perinefrik abse ile pyojenik enfeksiyon oluşması ve nadiren

enfektif interstisyel nefrit oluşmasına neden olur. Diyabetik pyelonefritli hastalarda papiller nekroz gelişir

(18). Obstrüksiyon oluşmasında, enfeksiyon tehlikelidir ve idrar akımı incelenmeli, obstrüksiyon tedavi

edilmelidir. Akut pyelonefritli, enfekte kistlerde (tekrarlayan bakteriyemi veya lokal sepsis

hazırlayacağından) yüksek doz sistemik florokinolonlar uzun süre kullanılmalı ve takibinde proflaksi

yapılmalıdır. Böbrekte taş olan hastalarda mümkünse taş temizlenmeli. Eğer taş uzaklaştılamıyorsa

antibiyotik tedavisi uygulanmalıdır (18). Son dönem böbrek hastalığında potansiyel enfeksiyon odağının

uzaklaştırılması ve düzgün bir idrar yoluna ihtiyaç için renal transplantasyon yapılır.

- 24 -

Tablo-4 İYE tedavisi ¥

Tanı En sık patojen Başlangıç, ampirik antimikrobiyal tedavi Süresi

Komplike Olmayan Akut Sistit

Escherichia coli Klebsiella Proteus Staphylococcus

Trimethoprim-sulfamethoxazole Fluoquinolone* Alternatifler: Fosfomisin trometamol Pivmesillinam Nitrofurantoin

1–3 gün

Komplike Olmayan Akut Pyelonefrit

E. coli Proteus Klebsiella Diğer Enterobakterler Staphylococcus

Fluoroquinolone* Sefalosporin (grup 2 veya 3a) Alternatifler: Aminopenisilin/ beta laktamaz inhibitör(BLI) Aminoglikozid

7–10 gün

Komplike İYE

E. coli Enterococcus Pseudomonas Staphylococcus

Fluoroquinolone* Aminopenisilin/BLI Sefalosporin (grup 2) Sefalosporin (grup 3a) Aminoglikozid

Ateşsiz 3–5 gün sonra veya komplike edici faktörün kontrolü/ortadan kaldırılması

- 25 -

1- 3 günde ilk tedavinin başarısız olması veya klinik olarak ciddi vakalarda:

Nosokomial İYE

Klebsiella Proteus

Anti-Pseudomonas aktif: Fluoroquinolone*, ilk defa kullanılacaksa Acilaminopenisilin/BLI Sefalosporin (grup 3b)

Ateşsiz 3–5 gün sonra veya komplike edici faktörün kontrolü/ortadan kaldırılması

Komplike Akut Pyelonefrit

Enterobakter Diğer Enterobakterler (candida)

Karbapenem ± Aminoglikozid Candida vakalarında: Flukonazol Amfoterisin B

Ateşsiz 3–5 gün sonra veya komplike edici faktörün kontrolü/ortadan kaldırılması

Akut, Kronik Prostatit

E. coli Diğer Enterobakterler Pseudomonas

Akut Epididimit

Enterococcus Staphylococcus Klamidya Ureaplasma

Fluoroquinolone* Akut bakteriyel prostatite alternatifler: Sefalosporin (grup 2) Sefalosporin (grup 3a/b) Klamidya veya Ureaplasma: Doksisiklin Makrolid

Akut: 2 hafta Kronik: 4-6 hafta veya üstü

Ürosepsis

E. coli Diğer Enterobakterler Ürolojik değerlendirme sonrası multi-rezistans patojenler: Pseudomonas Proteus Serratia Enterobakter

Sefalosporin (grup 3a/b) Fluoroquinolone* Anti-Pseudomonas aktif acilaminopenisilin/BLI Karbapenem ± Aminoglikozid

Ateşsiz 3-5 gün sonra veya komplike edici faktörün kontrolü/ortadan kaldırılması

*Esas olarak renal eksresyona uğrayan fluoroquinolonlar. ¥ (20)

- 26 -

MATERYAL VE METOD

Ocak 2005 - Nisan 2008 arasında İstanbul Göztepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi’ne başvuran

hastalardan alınan 31822 kültür arasından 12102 idrar kültürü tarandı; bunların 8085’i steril, 376’sında

mantar (Candida spp.) üremesi vardı. Hastanemize başvuran 2816 (%75,3) ve çeşitli servislerde yatan 925

(%24,7) olmak üzere toplam 3739 hastanın idrar örnekleri incelendi. 2005, 2006, 2007 ve 2008 senesi olmak

üzere kültürler dört gruba ayrıldı. Seçilen antibiyotiklerin üreyen Gram negatif çomaklara karşı

duyarlılıklarına ve senelere göre bakterilerin duyarlılıklarındaki değişimlere bakıldı.

Mikrobiyoloji laboratuarına kabul edilen idrar örneklerinde orta akım idrarı olması ve aseptik şartlarda

alınması şartı arandı. Kabul edilen örnekler 1 µl’lik standart öze ile eozin metilen mavisi agar ve %5’lik

koyun kanlı agar besi yerine ekildi ve 37ºC’de 24 saat inkübe edildi. İnkübasyon süresinin sonunda üreyen

bakteri koloni sayısı 1.000 ile çarpılarak ml’deki bakteri sayısı hesaplandı. Gram negatif çomaklara ve

enterokoklar sırasıyla API (application programming interface) 20 Eve API 32 şeritleri kullanılarak ayrıldı.

Stafilokoklar katalaz, koagulaz ve DNA’z testleri ile ayrıldı. Bakteri tanımlaması Gram negatif bakteriler

için koloni morfolojisi, Gram boyama ve ardından biyokimyasal testler (Eve, indol, metil kırmızısı, sitrat

besiyeri) kullanılarak yapıldı. Tanı konulamayan durumlarda API ID 32E ticari kitleri (Marcy L’Etole,

France) kullanıldı.

Amoksisilin-klavulanat, sefazolin, sefotaksim, seforerazon/sulbaktam, seftazidim, aztreonam, amikasin,

imipenem-cilastatin, trimetoprim-sulfametoksazol, siprofloksasin, meropenem ve piperasilin/tazobaktam

için diskler kullanıldı. Antibiyotik duyarlılık deneyleri için Kirby-Bauer disk difüzyon yöntemine göre

Mueller-Hinton besiyeri kullanıldı. Besiyeri 4 mm kalınlığında 120 mm'lik petrilerde hazırlandı. Besiyeri

ekimden önce 20 dakika oda ısısında bekletildi. Bakteri süspansiyonu 0,5 Mc Farland bulanıklığında

hazırlanarak, ısıtılmış steril eküvyon ile besiyeri üzerine homojen dağılım sağlayacak şekilde ekimi yapıldı.

Antibiyotik diskleri aralarında en az 2 cm uzaklık olacak şekilde yerleştirildi. 37 ◦C 'de 18- 24 saat

inkübasyondan sonra, zon çapları ölçülerek duyarlılık belirlendi ve mm olarak kaydedildi. Antibiyotik

- 27 -

duyarlılık sonuçlarını değerlendirmede 2006 yılı Clinical and Laboratory Standards Institute (CLSI)

kriterleri esas alındı (50).

İdrar kültürlerinde 100.000 koloni/ml ve üzerinde koloni sayısına sahip Gram negatif çomaklara ait

suşların antibiyotik duyarlılıkları irdelendi. Bir ay içinde birden fazla kültür pozitifliği olanlar ve kültürde üç

veya daha fazla koloni morfolojisi gösterenler çalışma dışı bırakıldı.

Gruplar arasında fark SPSS 11,5 istatistik programı ki-kare testi kullanılarak analiz edildi; P değeri 0.05

altında anlamlı olarak değerlendirildi.

- 28 -

BULGULAR:

Çalışmamızda; 2005 yılına ait toplam 7506, 2006 yılında 7929, 2007 yılında 8766, 2008 yılında 7621

toplam 31822 hasta kültürü tarandı. Bu kültürlerden idrar kültürü olanlar ayrıldı. Steril, mantar üremesi ve

anlamlı bakteri üremesi olanlar olarak tekrar ayrıldı. İdrar kültürlerinin yıllara göre dağılımı Tablo-5’te

verilmiştir.

Tablo -5 Yıllara göre taranan idrar kültürlerinin verileri

Taranan idrar kültürlerinde 3739 anlamlı bakteri üremesinden 2815’i (% 75.3) hastanemize ayaktan

başvuran hastalara, 924’ü (% 24.7) serviste yatan hastalara ve bunların 2496’sı (% 66.8) kadın, 1243’ü (%

33.2) erkek hastalara ait kültürlerdi.

Kültürlerde üreyen bakterilerin sıklığı ve yıllara göre dağılımı tablo-6’da gösterilmiştir. Şekil-1’de en

sık üreyen Gram negatif çomakların yıllara göre dağılımı gösterilmiştir. Poliklinik ve servise başvuran

hastaların; kadın ve erkek hastaların idrar kültürlerinde üreme sıklığı tablo 7, 8, 9, 10, 11 ve 12’de

gösterilmiştir.

2005 2006 2007 2008 Toplam

Steril 2031 1914 2028 2112 8085

Bakteri 906 929 972 932 3739

Mantar 95 76 39 68 378

Toplam 3032 2919 3039 3112 12202

- 29 -

*MSSE: Metisilin sensitif S. epidermidis, MRSA: Metisilin rezistans S. aureus, MRSE: Metisilin rezistans S. epidermidis, MSSA: Metisilin sensitif S. aureus.

Tablo-6 Kültürde üreyen bakterilerin sıklığı ve yıllara göre dağılımı Bakteri Cinsi

E. coli Pseudomonas K.

pneumoniae Enterokok spp..

Acinetobakter spp. MSSE* Proteus

spp. MRSA* D Grubu Streptokok MRSE*

Alfa Hemolitik Streptokok

Morganella MSSA* B Grubu Streptokok

C Grubu Beta Hemolitk Sreptokok

Enterobakter kloaka

Citrobakter freundii

Serratia spp.

Providencia retgeri Ureoplasma S.

pneumoniae F Grubu Streptokok

Toplam

Sayı 547 61 37 48 8 27 53 9 20 12 16 3 10 17 1 23 11 1 1 1 0 0 906

% Yıl 60,4 6,7 4,1 5,3 ,9 3,0 5,8 1,0 2,2 1,3 1,8 ,3 1,1 1,9 ,1 2,5 1,2 ,1 ,1 ,1 ,0 ,0 100,0

% Bakteri Cinsi

23,3 32,4 23,4 17,8 34,8 23,5 21,0 28,1 48,8 17,1 34,8 60,0 34,5 37,0 100,0 33,3 57,9 50,0 20,0 100,0 ,0 ,0 24,2 2005

% Toplam 14,6 1,6 1,0 1,3 ,2 ,7 1,4 ,2 ,5 ,3 ,4 ,1 ,3 ,5 ,0 ,6 ,3 ,0 ,0 ,0 ,0 ,0 24,2

Sayı 583 36 50 49 6 21 72 8 19 15 16 0 12 9 0 19 4 1 4 0 3 1 928

% Yıl 62,8 3,9 5,4 5,3 ,6 2,3 7,8 ,9 2,0 1,6 1,7 ,0 1,3 1,0 ,0 2,0 ,4 ,1 ,4 ,0 ,3 ,1 100,0

% Bakteri Cinsi

24,8 19,1 31,6 18,1 26,1 18,3 28,6 25,0 46,3 21,4 34,8 ,0 41,4 19,6 ,0 27,5 21,1% 50,0 80,0 ,0 60,0 8,3 24,8 2006

% Toplam 15,6 1,0 1,3 1,3 ,2 ,6 1,9 ,2 ,5 ,4 ,4 ,0 ,3 ,2 ,0 ,5 ,1% ,0 ,1 ,0 ,1 ,0 24,8

Sayı 628 35 40 91 3 51 54 6 1 22 11 0 3 10 0 11 1 0 0 0 0 5 972

% Yıl 64,6 3,6 4,1 9,4 ,3 5,2 5,6 ,6 ,1 2,3 1,1 ,0 ,3 1,0 ,0 1,1 ,1 ,0 ,0 ,0 ,0 ,5 100,0

% Bakteri Cinsi

26,7 18,6 25,3 33,7 13,0 44,3 21,4 18,8 2,4 31,4 23,9 ,0 10,3 21,7 ,0 15,9 5,3 ,0 ,0 ,0 ,0 41,7 26,0 2007

% Toplam 16,8 ,9 1,1 2,4 ,1 1,4 1,4 ,2 ,0 ,6 ,3 ,0 ,1 ,3 ,0 ,3 ,0 ,0 ,0 ,0 ,0 ,1 26,0

Sayı 592 56 31 82 6 16 73 9 1 21 3 2 4 10 0 16 3 0 0 0 2 6 933

% Yıl 63,5 6,0 3,3 8,8 ,6 1,7 7,8 1,0 ,1 2,3 ,3 ,2 ,4 1,1 ,0 1,7 ,3 ,0 ,0 ,0 ,2 ,6 100,0

% Bakteri Cinsi

25,2 29,8 19,6 30,4 26,1 13,9 29,0 28,1 2,4 30,0 6,5 40,0 13,8 21,7 ,0 23,2 15,8 ,0 ,0 ,0 40,0 50,0 25,0

Yıl

2008

% Toplam 15,8 1,5 ,8 2,2 ,2 ,4 2,0 ,2 ,0 ,6 ,1 ,1 ,1 ,3 ,0 ,4 ,1 ,0 ,0 ,0 ,1 ,2 25,0

Sayı 2350 188 158 270 23 115 252 32 41 70 46 5 29 46 1 69 19 2 5 1 5 12 3739

% Yıl 62,9 5,0 4,2% 7,2 ,6 3,1 6,7 ,9 1,1 1,9 1,2 ,1 ,8 1,2 ,0 1,8 ,5 ,1 ,1 ,0 ,1 ,3 100,0

% Bakteri Cinsi

100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Toplam

% Toplam 62,9 5,0 4,2 7,2 ,6 3,1 6,7 ,9 1,1 1,9 1,2 ,1 ,8 1,2 ,0 1,8 ,5 ,1 ,1 ,0 ,1 ,3 100,0

- 30 -

Şekil 1- En sık üreyen Gram negatif bakterilerin yıllara göre sıklıklarındaki değişimleri

0

10

20

30

40

50

60

70

E. coli 60,4 62,8 64,6 63,5

Pseudomonas 6,7 3,9 3,6 6

K. Pneumoniae 4,1 5,4 4,1 3,3

Proteus spp. 6,8 7,8 5,6 7,8

2005 (%) 2006 (%) 2007 (%) 2008 (%)

- 31 -

Tablo-7 Poliklinik hastalarının idrar kültürlerinde üreyen bakteriler ve sıklığı Bakteri Cinsi

E. coli

Pseudomonas

K. pneum

oniae

Enterokok spp..

Acinetobakter spp.

MSSE

Proteus spp.

MR

SA

D

Grubu

Streptokok

MR

SE

Alfa

Hem

olitik Streptokok

Morganella

MSSA

B

Grubu

Streptokok

C

Grubu

Beta

Hem

olitk Sreptokok

Enterobakter kloaka

Citrobakter

freundii

Serratia spp.

Providencia retgeri

Ureoplasm

a

S. pneumoniae

Toplam

Sayı 444 29 26 29 1 23 44 8 14 8 12 2 7 14 1 14 7 1 0 0 0 684

% Yıl 64,9%

4,2%

3,8%

4,2% ,1% 3,4

% 6,4%

1,2%

2,0%

1,2%

1,8% ,3% 1,0

% 2,0% ,1% 2,0

% 1,0% ,1% ,0% ,0% ,0% 100,0

% % Bakteri Cinsi

23,5%

32,2%

23,9%

17,9%

25,0%

24,5%

20,8%

47,1%

48,3%

17,4%

37,5%

66,7%

33,3%

36,8%

100,0%

35,9%

63,6%

100,0% ,0% ,0% ,0% 24,3

%

2005

% Toplam

15,8%

1,0% ,9% 1,0

% ,0% ,8% 1,6% ,3% ,5% ,3% ,4% ,1% ,2% ,5% ,0% ,5% ,2% ,0% ,0% ,0% ,0% 24,3

%

Sayı 448 10 33 27 0 15 58 3 13 10 10 0 9 8 0 12 2 0 2 3 1 664

% Yıl 67,5%

1,5%

5,0%

4,1% ,0% 2,3

% 8,7% ,5% 2,0

% 1,5%

1,5% ,0% 1,4

% 1,2% ,0% 1,8

% ,3% ,0% ,3% ,5% ,2% 100,0%

% Bakteri Cinsi

23,7%

11,1%

30,3%

16,7% ,0% 16,0

% 27,4%

17,6%

44,8%

21,7%

31,3% ,0% 42,9

% 21,1% ,0% 30,8

% 18,2% ,0% 100,

0% 75,0%

12,5%

23,6%

2006

% Toplam

15,9% ,4% 1,2

% 1,0% ,0% ,5% 2,1

% ,1% ,5% ,4% ,4% ,0% ,3% ,3% ,0% ,4% ,1% ,0% ,1% ,1% ,0% 23,6%

Sayı 524 18 32 61 0 43 48 4 1 13 8 0 3 9 0 5 0 0 0 0 2 771

% Yıl 68,0%

2,3%

4,2%

7,9% ,0% 5,6

% 6,2% ,5% ,1% 1,7

% 1,0% ,0% ,4% 1,2

% ,0% ,6% ,0% ,0% ,0% ,0% ,3% 100,0%

% Bakteri Cinsi

27,7%

20,0%

29,4%

37,7% ,0% 45,7

% 22,6%

23,5%

3,4%

28,3%

25,0% ,0% 14,3

% 23,7% ,0% 12,8

% ,0% ,0% ,0% ,0% 25,0%

27,4%

2007

% Toplam

18,6% ,6% 1,1

% 2,2% ,0% 1,5

% 1,7% ,1% ,0% ,5% ,3% ,0% ,1% ,3% ,0% ,2% ,0% ,0% ,0% ,0% ,1% 27,4

%

Sayı 476 33 18 45 3 13 62 2 1 15 2 1 2 7 0 8 2 0 0 1 5 696

% Yıl 68,4%

4,7%

2,6%

6,5% ,4% 1,9

% 8,9% ,3% ,1% 2,2

% ,3% ,1% ,3% 1,0% ,0% 1,1

% ,3% ,0% ,0% ,1% ,7% 100,0%

% Bakteri Cinsi

25,2%

36,7%

16,5%

27,8%

75,0%

13,8%

29,2%

11,8%

3,4%

32,6%

6,3%

33,3%

9,5%

18,4% ,0% 20,5

% 18,2% ,0% ,0% 25,0

% 62,5%

24,7%

Yıl

2008

% Toplam

16,9%

1,2% ,6% 1,6

% ,1% ,5% 2,2% ,1% ,0% ,5% ,1% ,0% ,1% ,2% ,0% ,3% ,1% ,0% ,0% ,0% ,2% 24,7

%

Sayı 1892 90 109 162 4 94 212 17 29 46 32 3 21 38 1 39 11 1 2 4 8 2815

% Yıl 67,2%

3,2%

3,9%

5,8% ,1% 3,3

% 7,5% ,6% 1,0

% 1,6%

1,1% ,1% ,7% 1,3

% ,0% 1,4% ,4% ,0% ,1% ,1% ,3% 100,0

%

% Bakteri Cinsi

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

Toplam

% Toplam 67,2%

3,2%

3,9%

5,8% ,1% 3,3

% 7,5% ,6% 1,0

% 1,6%

1,1% ,1% ,7% 1,3

% ,0% 1,4% ,4% ,0% ,1% ,1% ,3% 100,0

%

*MSSE: Metisilin sensitif S. epidermidis, MRSA: Metisilin rezistans S. aureus, MRSE: Metisilin rezistans S. epidermidis, MSSA: Metisilin sensitif S. aureus

- 32 -

Tablo-8 Servis hastalarının idrar kültürlerinde üreyen bakteriler ve sıklığı Bakteri Cinsi

E. coli

Pseudomonas

K. pneum

oniae

Enterokok spp..

Acinetobakter spp.

MSSE

Proteus spp.

MR

SA

D

Grubu

Streptokok

MR

SE

Alfa

Hem

olitik Streptokok

Morganella

MSSA

B

Grubu

Streptokok

C

Grubu

Beta

Hem

olitk Sreptokok

Enterobakter kloaka

Citrobakter

freundii

Serratia spp.

Providencia retgeri

Ureoplasm

a

S. pneumoniae

Toplam

Sayı 103 32 11 19 7 4 9 1 6 4 4 1 3 3 9 4 0 1 1 0 0 222

% Yıl 46,4%

14,4%

5,0%

8,6%

3,2%

1,8%

4,1% ,5% 2,7

% 1,8%

1,8% ,5% 1,4

% 1,4%

4,1%

1,8% ,0% ,5% ,5% ,0% ,0% 100,

0% % Bakteri Cinsi

22,5%

33,0%

22,4%

17,6%

36,8%

19,0%

22,5%

6,7%

50,0%

16,7%

28,6%

50,0%

37,5%

37,5%

30,0%

50,0% ,0% 33,3

% 100,0% ,0% ,0% 24,1

%

2005

% Toplam

11,2%

3,5%

1,2%

2,1% ,8% ,4% 1,0

% ,1% ,7% ,4% ,4% ,1% ,3% ,3% 1,0% ,4% ,0% ,1% ,1% ,0% ,0% 24,1

%

Sayı 135 26 17 22 6 6 14 5 6 5 6 0 3 1 7 2 1 2 0 0 0 264

% Yıl 51,1%

9,8%

6,4%

8,3%

2,3%

2,3%

5,3%

1,9%

2,3%

1,9%

2,3% ,0% 1,1

% ,4% 2,7% ,8% ,4% ,8% ,0% ,0% ,0% 100,

0% % Bakteri Cinsi

29,5%

26,8%

34,7%

20,4%

31,6%

28,6%

35,0%

33,3%

50,0%

20,8%

42,9% ,0% 37,5

% 12,5%

23,3%

25,0%

100,0%

66,7% ,0% ,0% ,0% 28,6

%

2006

% Toplam

14,6%

2,8%

1,8%

2,4% ,7% ,7% 1,5

% ,5% ,7% ,5% ,7% ,0% ,3% ,1% ,8% ,2% ,1% ,2% ,0% ,0% ,0% 28,6%

Sayı 104 17 8 30 3 8 6 2 0 9 3 0 0 1 6 1 0 0 0 0 3 201

% Yıl 51,7%

8,5%

4,0%

14,9%

1,5%

4,0%

3,0%

1,0% ,0% 4,5

% 1,5% ,0% ,0% ,5% 3,0

% ,5% ,0% ,0% ,0% ,0% 1,5%

100,0%

% Bakteri Cinsi

22,7%

17,5%

16,3%

27,8%

15,8%

38,1%

15,0%

13,3% ,0% 37,5

% 21,4% ,0% ,0% 12,5

% 20,0%

12,5% ,0% ,0% ,0% ,0% 75,0

% 21,8%

2007

% Toplam

11,3%

1,8% ,9% 3,3

% ,3% ,9% ,7% ,2% ,0% 1,0% ,3% ,0% ,0% ,1% ,7% ,1% ,0% ,0% ,0% ,0% ,3% 21,8

%

Sayı 116 22 13 37 3 3 11 7 0 6 1 1 2 3 8 1 0 0 0 1 1 236

% Yıl 49,2%

9,3%

5,5%

15,7%

1,3%

1,3%

4,7%

3,0% ,0% 2,5

% ,4% ,4% ,8% 1,3%

3,4% ,4% ,0% ,0% ,0% ,4% ,4% 100,

0% % Bakteri Cinsi

25,3%

22,7%

26,5%

34,3%

15,8%

14,3%

27,5%

46,7% ,0% 25,0

% 7,1%

50,0%

25,0%

37,5%

26,7%

12,5% ,0% ,0% ,0% 100,

0% 25,0%

25,6%

Yıl

2008

% Toplam

12,6%

2,4%

1,4%

4,0% ,3% ,3% 1,2

% ,8% ,0% ,7% ,1% ,1% ,2% ,3% ,9% ,1% ,0% ,0% ,0% ,1% ,1% 25,6%

Sayı 458 97 49 108 19 21 40 15 12 24 14 2 8 8 30 8 1 3 1 1 4 923

% Yıl 49,6%

10,5%

5,3%

11,7%

2,1%

2,3%

4,3%

1,6%

1,3%

2,6%

1,5% ,2% ,9% ,9% 3,3

% ,9% ,1% ,3% ,1% ,1% ,4% 100,0%

% Bakteri Cinsi

100%

100.0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

Toplam

% Toplam

49,6%

10,5%

5,3%

11,7%

2,1%

2,3%

4,3%

1,6%

1,3%

2,6%

1,5% ,2% ,9% ,9% 3,3

% ,9% ,1% ,3% ,1% ,1% ,4% 100,0%

*MSSE: Metisilin sensitif S. epidermidis, MRSA: Metisilin rezistans S. aureus, MRSE: Metisilin rezistans S. epidermidis, MSSA: Metisilin sensitif S. aureus

- 33 -

Tablo-9 Erkek hastalarının idrar kültürlerinde üreyen bakteriler ve sıklığı Bakteri Cinsi

E. coli

Pseudomonas

K. pneum

oniae

Enterokok spp..

Acinetobakter spp.

MSSE*

Proteus spp.

MR

SA*

D G

rubu Streptokok

MR

SE*

Alfa

Hem

olitik Streptokok

Morganella

MSSA

*

B G

rubu Streptokok

C

Grubu

Beta

Hem

olitk Sreptokok

Enterobakter kloaka

Citrobakter freundii

Serratia spp.

Providencia retgeri

Ureoplasm

a

S. pneumoniae

Toplam

Sayı 168 40 19 24 5 13 24 4 6 8 8 3 7 4 14 4 0 0 1 0 0 352

Yıl 47,7%

11,4%

5,4%

6,8%

1,4%

3,7%

6,8%

1,1%

1,7%

2,3%

2,3% ,9% 2,0

% 1,1%

4,0%

1,1% ,0% ,0% ,3% ,0% ,0% 100,

0% Bakteri Cinsi

28,2%

38,1%

28,8%

20,3%

38,5%

29,5%

18,8%

25,0%

40,0%

17,8%

44,4%

60,0%

50,0%

40,0%

41,2%

57,1% ,0% ,0% 100,

0% ,0% ,0% 28,3%

2005

Toplam 13,5%

3,2%

1,5%

1,9% ,4% 1,0

% 1,9% ,3% ,5% ,6% ,6% ,2% ,6% ,3% 1,1

% ,3% ,0% ,0% ,1% ,0% ,0% 28,3%

Sayı 161 26 19 23 5 7 48 3 8 8 5 0 3 1 7 2 1 1 0 1 0 329

Yıl 48,9%

7,9%

5,8%

7,0%

1,5%

2,1%

14,6% ,9% 2,4

% 2,4%

1,5% ,0% ,9% ,3% 2,1

% ,6% ,3% ,3% ,0% ,3% ,0% 100,0%

Bakteri Cinsi

27,1%

24,8%

28,8%

19,5%

38,5%

15,9%

37,5%

18,8%

53,3%

17,8%

27,8% ,0% 21,4

% 10,0%

20,6%

28,6%

100,0%

100,0% ,0% 50,0

% ,0% 26,5%

2006

Toplam 13,0%

2,1%

1,5%

1,9% ,4% ,6% 3,9

% ,2% ,6% ,6% ,4% ,0% ,2% ,1% ,6% ,2% ,1% ,1% ,0% ,1% ,0% 26,5%

Sayı 157 14 15 38 1 17 25 4 1 14 4 0 1 1 6 1 0 0 0 0 3 302

Yıl 52,0%

4,6%

5,0%

12,6% ,3% 5,6

% 8,3%

1,3% ,3% 4,6

% 1,3% ,0% ,3% ,3% 2,0

% ,3% ,0% ,0% ,0% ,0% 1,0%

100,0%

Bakteri Cinsi

26,4%

13,3%

22,7%

32,2%

7,7%

38,6%

19,5%

25,0%

6,7%

31,1%

22,2% ,0% 7,1

% 10,0%

17,6%

14,3% ,0% ,0% ,0% ,0% 60,0

% 24,3%

2007

Toplam 12,6%

1,1%

1,2%

3,1% ,1% 1,4

% 2,0% ,3% ,1% 1,1

% ,3% ,0% ,1% ,1% ,5% ,1% ,0% ,0% ,0% ,0% ,2% 24,3%

Sayı 109 25 13 33 2 7 31 5 0 15 1 2 3 4 7 0 0 0 0 1 2 260

Yıl 41,9%

9,6%

5,0%

12,7% ,8% 2,7

% 11,9%

1,9% ,0% 5,8

% ,4% ,8% 1,2%

1,5%

2,7% ,0% ,0% ,0% ,0% ,4% ,8% 100,

0% Bakteri Cinsi

18,3%

23,8%

19,7%

28,0%

15,4%

15,9%

24,2%

31,3% ,0% 33,3

% 5,6%

40,0%

21,4%

40,0%

20,6% ,0% ,0% ,0% ,0% 50,0

% 40,0%

20,9%

Yıl

2008

Toplam 8,8%

2,0%

1,0%

2,7% ,2% ,6% 2,5

% ,4% ,0% 1,2% ,1% ,2% ,2% ,3% ,6% ,0% ,0% ,0% ,0% ,1% ,2% 20,9

%

Sayı 595 105 66 118 13 44 128 16 15 45 18 5 14 10 34 7 1 1 1 2 5 1243

Yıl 47,9%

8,4%

5,3%

9,5%

1,0%

3,5%

10,3%

1,3%

1,2%

3,6%

1,4% ,4% 1,1

% ,8% 2,7% ,6% ,1% ,1% ,1% ,2% ,4% 100,

0% Bakteri Cinsi

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

Toplam

Toplam 47,9 8,4 5,3 9,5 1,0 3,5 10,3 1,3 1,2 3,6 1,4 ,4 1,1 ,8 2,7 ,6 ,1 ,1 ,1 ,2 ,4 100

*MSSE: Metisilin sensitiv S. epidermidis, MRSA: Metisilin rezistan S. aureus, MRSE: Metisilin rezistan S. epidermidis, MSSA: Metisilin sensitiv S. aureus

- 34 -

Tablo-10 Kadın hastalarının idrar kültürlerinde üreyen bakteriler ve sıklığı Bakteri Cinsi

E. Coli

Pseudomonas

K.

pneumoniae

Enterokok spp..

Acinetobakter

spp.

MSSE*

Proteus spp.

MR

SA*

D

Grubu

Streptokok

MR

SE*

Alfa

Hem

olitik Streptokok

Morganella

MSSA

*

B

Grubu

Streptokok

C G

rubu Beta

Hem

olitk Sreptokok

Enterobakter kloaka

Citrobakter

freundii

Serratia spp.

Providencia retgeri

Ureoplasm

a

Toplam

Sayı 379 21 18 24 3 14 29 5 14 4 8 3 13 1 9 7 1 1 0 0 554

Yıl 68,4%

3,8%

3,2%

4,3% ,5% 2,5

% 5,2% ,9% 2,5

% ,7% 1,4% ,5% 2,3

% ,2% 1,6%

1,3% ,2% ,2% ,0% ,0% 100,

0% Bakteri Cinsi

21,6%

25,3%

19,6%

15,8%

30,0%

19,7%

23,4%

31,3%

53,8%

16,0%

28,6%

20,0%

36,1%

100,0%

25,7%

58,3%

100,0%

25,0% ,0% ,0% 22,2

%

2005

Toplam 15,2% ,8% ,7% 1,0

% ,1% ,6% 1,2% ,2% ,6% ,2% ,3% ,1% ,5% ,0% ,4% ,3% ,0% ,0% ,0% ,0% 22,2

% Sayı 422 10 31 26 1 14 24 5 11 7 11 9 8 0 12 2 0 3 2 1 599

Yıl 70,5%

1,7%

5,2%

4,3% ,2% 2,3

% 4,0% ,8% 1,8

% 1,2%

1,8%

1,5%

1,3% ,0% 2,0

% ,3% ,0% ,5% ,3% ,2% 100,0%

Bakteri Cinsi

24,0%

12,0%

33,7%

17,1%

10,0%

19,7%

19,4%

31,3%

42,3%

28,0%

39,3%

60,0%

22,2% ,0% 34,3

% 16,7% ,0% 75,0

% 66,7%

14,3%

24,0%

2006

Toplam 16,9% ,4% 1,2

% 1,0% ,0% ,6% 1,0

% ,2% ,4% ,3% ,4% ,4% ,3% ,0% ,5% ,1% ,0% ,1% ,1% ,0% 24,0%

Sayı 471 21 25 53 2 34 29 2 0 8 7 2 9 0 5 0 0 0 0 2 670

Yıl 70,3%

3,1%

3,7%

7,9% ,3% 5,1

% 4,3% ,3% ,0% 1,2

% 1,0% ,3% 1,3

% ,0% ,7% ,0% ,0% ,0% ,0% ,3% 100,0%

Bakteri Cinsi

26,8%

25,3%

27,2%

34,9%

20,0%

47,9%

23,4%

12,5% ,0% 32,0

% 25,0%

13,3%

25,0% ,0% 14,3

% ,0% ,0% ,0% ,0% 28,6%

26,8%

2007

Toplam 18,9% ,8% 1,0

% 2,1% ,1% 1,4

% 1,2% ,1% ,0% ,3% ,3% ,1% ,4% ,0% ,2% ,0% ,0% ,0% ,0% ,1% 26,8

% Sayı 483 31 18 49 4 9 42 4 1 6 2 1 6 0 9 3 0 0 1 4 673

Yıl 71,8%

4,6%

2,7%

7,3% ,6% 1,3

% 6,2% ,6% ,1% ,9% ,3% ,1% ,9% ,0% 1,3

% ,4% ,0% ,0% ,1% ,6% 100,0%

Bakteri Cinsi

27,5%

37,3%

19,6%

32,2%

40,0%

12,7%

33,9%

25,0%

3,8%

24,0%

7,1%

6,7%

16,7% ,0% 25,7

% 25,0% ,0% ,0% 33,3

% 57,1%

27,0%

Yıl

2008

Toplam 19,4%

1,2% ,7% 2,0

% ,2% ,4% 1,7% ,2% ,0% ,2% ,1% ,0% ,2% ,0% ,4% ,1% ,0% ,0% ,0% ,2% 27,0

% Sayı 1755 83 92 152 10 71 124 16 26 25 28 15 36 1 35 12 1 4 3 7 2496

Yıl 70,3%

3,3%

3,7%

6,1% ,4% 2,8

% 5,0% ,6% 1,0

% 1,0%

1,1% ,6% 1,4

% ,0% 1,4% ,5% ,0% ,2% ,1% ,3% 100,

0% Bakteri Cinsi

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

Toplam

Toplam 70,3%

3,3%

3,7%

6,1% ,4% 2,8

% 5,0% ,6% 1,0

% 1,0%

1,1% ,6% 1,4

% ,0% 1,4% ,5% ,0% ,2% ,1% ,3% 100,

0% *MSSE: Metisilin sensitif S. epidermidis, MRSA: Metisilin rezistans S. aureus, MRSE: Metisilin rezistans S. epidermidis, MSSA: Metisilin sensitif S. aureus

- 35 -

Tablo-11 Poliklinik hastalarının cinslere göre bakteri sıklığı

Cins

Bakteri Cinsi

E. coli

Pseudomonas

K. pneum

oniae

Enterokok spp..

Acinetobakter

spp.

MSSE

Proteus spp.

MR

SA

D

Grubu

Streptokok

MR

SE

Alfa

Hem

olitik Streptokok

Morganella

MSSA

B

Grubu

Streptokok

C

Grubu

Beta

Hem

olitk Sreptokok

Enterobakter kloaka

Citrobakter

freundii

Serratia spp.

Providencia retgeri

Ureoplasm

a

S. pneumoniae

Toplam

Yıl Sayı 118 17 14 18 0 10 20 3 5 5 5 2 4 4 10 1 0 0 0 236

% Yıl 50,0% 7,2% 5,9% 7,6% ,0% 4,2% 8,5% 1,3% 2,1% 2,1% 2,1% ,8% 1,7% 1,7% 4,2% ,4% ,0% ,0% ,0% 100,0%

% Bakteri Cinsi

29,0% 41,5% 30,4% 26,9% ,0% 28,6% 19,2% 42,9% 45,5% 18,5% 41,7% 66,7% 44,4% 50,0% 62,5% 50,0% ,0% ,0% ,0% 29,5%

2005

% Toplam 14,7% 2,1% 1,7% 2,2% ,0% 1,2% 2,5% ,4% ,6% ,6% ,6% ,2% ,5% ,5% 1,2% ,1% ,0% ,0% ,0% 29,5%

Sayı 113 5 13 10 0 5 39 1 5 6 2 0 3 1 2 1 1 1 0 208

% Yıl 54,3% 2,4% 6,3% 4,8% ,0% 2,4% 18,8% ,5% 2,4% 2,9% 1,0% ,0% 1,4% ,5% 1,0% ,5% ,5% ,5% ,0% 100,0%

% Bakteri Cinsi

27,8% 12,2% 28,3% 14,9% ,0% 14,3% 37,5% 14,3% 45,5% 22,2% 16,7% ,0% 33,3% 12,5% 12,5% 50,0% 100,0%

100,0% ,0% 26,0%

2006

% Toplam 14,1% ,6% 1,6% 1,2% ,0% ,6% 4,9% ,1% ,6% ,7% ,2% ,0% ,4% ,1% ,2% ,1% ,1% ,1% ,0% 26,0%

Sayı 106 6 12 22 0 14 22 3 1 7 4 0 1 0 2 0 0 0 1 201

% Yıl 52,7% 3,0% 6,0% 10,9% ,0% 7,0% 10,9% 1,5% ,5% 3,5% 2,0% ,0% ,5% ,0% 1,0% ,0% ,0% ,0% ,5% 100,0%

% Bakteri Cinsi

26,0% 14,6% 26,1% 32,8% ,0% 40,0% 21,2% 42,9% 9,1% 25,9% 33,3% ,0% 11,1% ,0% 12,5% ,0% ,0% ,0% 33,3% 25,1%

2007

% Of Toplam 13,2% ,7% 1,5% 2,7% ,0% 1,7% 2,7% ,4% ,1% ,9% ,5% ,0% ,1% ,0% ,2% ,0% ,0% ,0% ,1% 25,1%

Sayı 70 13 7 17 1 6 23 0 0 9 1 1 1 3 2 0 0 0 2 156

% Yıl 44,9% 8,3% 4,5% 10,9% ,6% 3,8% 14,7% ,0% ,0% 5,8% ,6% ,6% ,6% 1,9% 1,3% ,0% ,0% ,0% 1,3% 100,0%

% Bakteri Cinsi

17,2% 31,7% 15,2% 25,4% 100,0% 17,1% 22,1% ,0% ,0% 33,3% 8,3% 33,3% 11,1% 37,5% 12,5% ,0% ,0% ,0% 66,7% 19,5%

2008

% Toplam 8,7% 1,6% ,9% 2,1% ,1% ,7% 2,9% ,0% ,0% 1,1% ,1% ,1% ,1% ,4% ,2% ,0% ,0% ,0% ,2% 19,5%

Erkek

Toplam Sayı 407 41 46 67 1 35 104 7 11 27 12 3 9 8 16 2 1 1 3 801

% Yıl 50,8% 5,1% 5,7% 8,4% ,1% 4,4% 13,0% ,9% 1,4% 3,4% 1,5% ,4% 1,1% 1,0% 2,0% ,2% ,1% ,1% ,4% 100,0%

% Bakteri Cinsi

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0% 100,0

% 100,0% 100,0

% 100,0%

100,0%

100,0%

% Toplam 50,8% 5,1% 5,7% 8,4% ,1% 4,4% 13,0% ,9% 1,4% 3,4% 1,5% ,4% 1,1% 1,0% 2,0% ,2% ,1% ,1% ,4% 100,0

%

Yıl Sayı 326 12 12 11 1 13 24 5 9 3 7 3 10 1 4 6 1 0 0 0 448

% Yıl 72,8% 2,7% 2,7% 2,5% ,2% 2,9% 5,4% 1,1% 2,0% ,7% 1,6% ,7% 2,2% ,2% ,9% 1,3% ,2% ,0% ,0% ,0% 100,0%

% Bakteri Cinsi

22,0% 24,5% 19,0% 11,6% 33,3% 22,0% 22,2% 50,0% 50,0% 15,8% 35,0% 25,0% 33,3% 100,0% 17,4% 66,7% 100,0

% ,0% ,0% ,0% 22,2%

2005

% Toplam 16,2% ,6% ,6% ,5% ,0% ,6% 1,2% ,2% ,4% ,1% ,3% ,1% ,5% ,0% ,2% ,3% ,0% ,0% ,0% ,0% 22,2%

Sayı 335 5 20 17 0 10 19 2 8 4 8 6 7 0 10 1 0 1 2 1 456

% Yıl 73,5% 1,1% 4,4% 3,7% ,0% 2,2% 4,2% ,4% 1,8% ,9% 1,8% 1,3% 1,5% ,0% 2,2% ,2% ,0% ,2% ,4% ,2% 100,0%

% Bakteri Cinsi

22,6% 10,2% 31,7% 17,9% ,0% 16,9% 17,6% 20,0% 44,4% 21,1% 40,0% 50,0% 23,3% ,0% 43,5% 11,1% ,0% 100,0% 66,7% 20,0% 22,6%

2006

% Toplam 16,6% ,2% 1,0% ,8% ,0% ,5% ,9% ,1% ,4% ,2% ,4% ,3% ,3% ,0% ,5% ,0% ,0% ,0% ,1% ,0% 22,6%

Sayı 418 12 20 39 0 29 26 1 0 6 4 2 9 0 3 0 0 0 0 1 570

% Yıl 73,3% 2,1% 3,5% 6,8% ,0% 5,1% 4,6% ,2% ,0% 1,1% ,7% ,4% 1,6% ,0% ,5% ,0% ,0% ,0% ,0% ,2% 100,0%

% Bakteri Cinsi

28,1% 24,5% 31,7% 41,1% ,0% 49,2% 24,1% 10,0% ,0% 31,6% 20,0% 16,7% 30,0% ,0% 13,0% ,0% ,0% ,0% ,0% 20,0% 28,3%

2007

% Toplam 20,8% ,6% 1,0% 1,9% ,0% 1,4% 1,3% ,0% ,0% ,3% ,2% ,1% ,4% ,0% ,1% ,0% ,0% ,0% ,0% ,0% 28,3%

Sayı 406 20 11 28 2 7 39 2 1 6 1 1 4 0 6 2 0 0 1 3 540

% Yıl 75,2% 3,7% 2,0% 5,2% ,4% 1,3% 7,2% ,4% ,2% 1,1% ,2% ,2% ,7% ,0% 1,1% ,4% ,0% ,0% ,2% ,6% 100,0%

% Bakteri Cinsi

27,3% 40,8% 17,5% 29,5% 66,7% 11,9% 36,1% 20,0% 5,6% 31,6% 5,0% 8,3% 13,3% ,0% 26,1% 22,2% ,0% ,0% 33,3% 60,0% 26,8%

2008

% Toplam 20,2% 1,0% ,5% 1,4% ,1% ,3% 1,9% ,1% ,0% ,3% ,0% ,0% ,2% ,0% ,3% ,1% ,0% ,0% ,0% ,1% 26,8%

Kadın

Toplam Sayı 1485 49 63 95 3 59 108 10 18 19 20 12 30 1 23 9 1 1 3 5 2014

% Yıl 73,7% 2,4% 3,1% 4,7% ,1% 2,9% 5,4% ,5% ,9% ,9% 1,0% ,6% 1,5% ,0% 1,1% ,4% ,0% ,0% ,1% ,2% 100,0%

% Bakteri Cinsi

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0% 100,0

% 100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

% Toplam 73,7% 2,4% 3,1% 4,7% ,1% 2,9% 5,4% ,5% ,9% ,9% 1,0% ,6% 1,5% ,0% 1,1% ,4% ,0% ,0% ,1% ,2% 100,0

%

*MSSE: Metisilin sensitif S. epidermidis, MRSA: Metisilin rezistans S. aureus, MRSE: Metisilin rezistans S. epidermidis, MSSA: Metisilin sensitif S. aureus

- 36 -

Tablo-12 Servis hastalarının cinslere göre bakteri sıklığı

Cins

Bakteri Cinsi

E. coli

Pseudomonas

K. pneum

oniae

Enterokok spp..

Acinetobakter spp.

MSSE

Proteus spp.

MR

SA

D G

rubu Streptokok

MR

SE

Alfa H

emolitik Streptokok

Morganella

MSSA

B G

rubu Streptokok

C

Grubu

Beta

Hem

olitk Sreptokok

Enterobakter kloaka

Citrobakter freundii

Serratia spp.

Providencia retgeri

Ureoplasm

a

S. pneumoniae

Toplam

Yıl Sayı 50 23 5 6 5 3 4 1 1 3 3 1 3 0 4 3 0 1 0 0 116

% Yıl 43,1% 19,8% 4,3% 5,2% 4,3% 2,6% 3,4% ,9% ,9% 2,6% 2,6% ,9% 2,6% ,0% 3,4% 2,6% ,0% ,9% ,0% ,0% 100,0%

% Bakteri Cinsi

26,6% 35,9% 25,0% 11,8% 41,7% 33,3% 16,7% 11,1% 25,0% 16,7% 50,0% 50,0% 60,0% ,0% 22,2% 60,0% ,0% 100,0% ,0% ,0% 26,2%

2005

% Toplam 11,3% 5,2% 1,1% 1,4% 1,1% ,7% ,9% ,2% ,2% ,7% ,7% ,2% ,7% ,0% ,9% ,7% ,0% ,2% ,0% ,0% 26,2%

Sayı 48 21 6 13 5 2 9 2 3 2 3 0 0 0 5 1 1 0 0 0 121

% Yıl 39,7% 17,4% 5,0% 10,7% 4,1% 1,7% 7,4% 1,7% 2,5% 1,7% 2,5% ,0% ,0% ,0% 4,1% ,8% ,8% ,0% ,0% ,0% 100,0%

% Bakteri Cinsi

25,5% 32,8% 30,0% 25,5% 41,7% 22,2% 37,5% 22,2% 75,0% 11,1% 50,0% ,0% ,0% ,0% 27,8% 20,0% 100,0% ,0% ,0% ,0% 27,4%

2006

% Toplam 10,9% 4,8% 1,4% 2,9% 1,1% ,5% 2,0% ,5% ,7% ,5% ,7% ,0% ,0% ,0% 1,1% ,2% ,2% ,0% ,0% ,0% 27,4%

Sayı 51 8 3 16 1 3 3 1 0 7 0 0 0 1 4 1 0 0 0 2 101

% Yıl 50,5% 7,9% 3,0% 15,8% 1,0% 3,0% 3,0% 1,0% ,0% 6,9% ,0% ,0% ,0% 1,0% 4,0% 1,0% ,0% ,0% ,0% 2,0% 100,0%

% Bakteri Cinsi

27,1% 12,5% 15,0% 31,4% 8,3% 33,3% 12,5% 11,1% ,0% 38,9% ,0% ,0% ,0% 50,0% 22,2% 20,0% ,0% ,0% ,0% 100,0% 22,9%

2007

% Toplam 11,5% 1,8% ,7% 3,6% ,2% ,7% ,7% ,2% ,0% 1,6% ,0% ,0% ,0% ,2% ,9% ,2% ,0% ,0% ,0% ,5% 22,9%

Sayı 39 12 6 16 1 1 8 5 0 6 0 1 2 1 5 0 0 0 1 0 104

% Yıl 37,5% 11,5% 5,8% 15,4% 1,0% 1,0% 7,7% 4,8% ,0% 5,8% ,0% 1,0% 1,9% 1,0% 4,8% ,0% ,0% ,0% 1,0% ,0% 100,0%

% Bakteri Cinsi

20,7% 18,8% 30,0% 31,4% 8,3% 11,1% 33,3% 55,6% ,0% 33,3% ,0% 50,0% 40,0% 50,0% 27,8% ,0% ,0% ,0% 100,0% ,0% 23,5%

2008

% Toplam 8,8% 2,7% 1,4% 3,6% ,2% ,2% 1,8% 1,1% ,0% 1,4% ,0% ,2% ,5% ,2% 1,1% ,0% ,0% ,0% ,2% ,0% 23,5%

Erkek

Toplam Sayı 188 64 20 51 12 9 24 9 4 18 6 2 5 2 18 5 1 1 1 2 442

% Yıl 42,5% 14,5% 4,5% 11,5% 2,7% 2,0% 5,4% 2,0% ,9% 4,1% 1,4% ,5% 1,1% ,5% 4,1% 1,1% ,2% ,2% ,2% ,5% 100,0%

% Bakteri Cinsi

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0% 100,0

% 100,0%

100,0%

100,0%

% Toplam 42,5% 14,5% 4,5% 11,5% 2,7% 2,0% 5,4% 2,0% ,9% 4,1% 1,4% ,5% 1,1% ,5% 4,1% 1,1% ,2% ,2% ,2% ,5% 100,0

%

Yıl Sayı 53 9 6 13 2 1 5 0 5 1 1 0 3 5 1 1 0 106

% Yıl 50,0% 8,5% 5,7% 12,3% 1,9% ,9% 4,7% ,0% 4,7% ,9% ,9% ,0% 2,8% 4,7% ,9% ,9% ,0% 100,0%

% Bakteri Cinsi

19,6% 27,3% 20,7% 22,8% 28,6% 8,3% 31,3% ,0% 62,5% 16,7% 12,5% ,0% 50,0% 41,7% 33,3% 33,3% ,0% 22,0%

2005

% Toplam 11,0% 1,9% 1,2% 2,7% ,4% ,2% 1,0% ,0% 1,0% ,2% ,2% ,0% ,6% 1,0% ,2% ,2% ,0% 22,0%

Sayı 87 5 11 9 1 4 5 3 3 3 3 3 1 2 1 2 0 143

% Yıl 60,8% 3,5% 7,7% 6,3% ,7% 2,8% 3,5% 2,1% 2,1% 2,1% 2,1% 2,1% ,7% 1,4% ,7% 1,4% ,0% 100,0%

% Bakteri Cinsi

32,2% 15,2% 37,9% 15,8% 14,3% 33,3% 31,3% 50,0% 37,5% 50,0% 37,5% 100,0% 16,7% 16,7% 33,3% 66,7% ,0% 29,7%

2006

% Toplam 18,1% 1,0% 2,3% 1,9% ,2% ,8% 1,0% ,6% ,6% ,6% ,6% ,6% ,2% ,4% ,2% ,4% ,0% 29,7%

Sayı 53 9 5 14 2 5 3 1 0 2 3 0 0 2 0 0 1 100

% Yıl 53,0% 9,0% 5,0% 14,0% 2,0% 5,0% 3,0% 1,0% ,0% 2,0% 3,0% ,0% ,0% 2,0% ,0% ,0% 1,0% 100,0%

% Bakteri Cinsi

19,6% 27,3% 17,2% 24,6% 28,6% 41,7% 18,8% 16,7% ,0% 33,3% 37,5% ,0% ,0% 16,7% ,0% ,0% 50,0% 20,8%

2007

% Toplam 11,0% 1,9% 1,0% 2,9% ,4% 1,0% ,6% ,2% ,0% ,4% ,6% ,0% ,0% ,4% ,0% ,0% ,2% 20,8%

Sayı 77 10 7 21 2 2 3 2 0 0 1 0 2 3 1 0 1 132

% Yıl 58,3% 7,6% 5,3% 15,9% 1,5% 1,5% 2,3% 1,5% ,0% ,0% ,8% ,0% 1,5% 2,3% ,8% ,0% ,8% 100,0%

% Bakteri Cinsi

28,5% 30,3% 24,1% 36,8% 28,6% 16,7% 18,8% 33,3% ,0% ,0% 12,5% ,0% 33,3% 25,0% 33,3% ,0% 50,0% 27,4%

2008

% Toplam 16,0% 2,1% 1,5% 4,4% ,4% ,4% ,6% ,4% ,0% ,0% ,2% ,0% ,4% ,6% ,2% ,0% ,2% 27,4%

Kadın

Toplam Sayı 270 33 29 57 7 12 16 6 8 6 8 3 6 12 3 3 2 481

% Yıl 56,1% 6,9% 6,0% 11,9% 1,5% 2,5% 3,3% 1,2% 1,7% 1,2% 1,7% ,6% 1,2% 2,5% ,6% ,6% ,4% 100,0%

% Bakteri Cinsi

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0% 100,0

% 100,0%

100,0%

100,0% 100,0

% 100,0%

100,0%

% Toplam 56,1% 6,9% 6,0% 11,9% 1,5% 2,5% 3,3% 1,2% 1,7% 1,2% 1,7% ,6% 1,2% 2,5% ,6% ,6% ,4% 100,0

%

*MSSE: Metisilin sensitiv S. epidermidis, MRSA: Metisilin rezistan S. aureus, MRSE: Metisilin rezistan S. epidermidis, MSSA: Metisilin sensitiv S. aureus

- 37 -

Tüm gruplar kadın-erkek ve poliklinik-servis karşılaştırıldığında yıllara göre üreyen etkenlerde

istatistiksel olarak anlamlı bir fark gözlendi (p<0.05). Sonuçlar gösterdi ki; E. coli (n: 1892, %67,2; n: 458,

%49,6), P. mirabilis (n: 212, %7,5; n:40, %4,3), Klebsiella pneumoniae (K. pneumoniae) (n: 109, %3,9; n:

49, %5,3) ve P. aeruginosa (n: 90, %3,2; n: 97, %10,5) İYE olan sırasıyla ayaktan ve yatan hasta

grubunda en fazla izole edilen organizmalardı. Diğer Enterobakter türleri, Gram pozitif bakteriler izole

edilen diğer bakteri türleriydi. En sık üremesi olan bu dört Gram negatif çomağın amoksisilin-klavulanat,

sefazolin, sefotaksim, sefoperazon/sulbaktam, seftazidim, aztreonam, amikasin, imipenem-cilastatin,

trimetoprim-sulfametoksazol, siprofloksasin, meropenem ve piperasilin/tazobaktam antibiyotik

duyarlılıklarına bakıldı ve son dört yılın değişiklikleri istatistiksel olarak karşılaştırıldı (Tablo 13 – 24).

Cinsiyet ve yer ayrılmadan tüm idrar kültürlerinde yapılan tüm bu dört bakteride Amoksisilin-

Klavulanat’ın yıllara göre duyarlılıklarındaki artış istatistiksel olarak anlamlı saptandı (p<0.05). Tüm

erkeklerde dört bakteriye karşı duyarlılıktaki artış anlamlı olarak saptanırken (p<0.05), kadınlarda Klebsiella

ve Proteus’taki değişiklikler istatistiksel olarak anlamsızdı ama E.coli ve Pseudomanas’a karşı direnç yıllar

geçtikçe azaldığı saptandı (p<0.005).Tüm poliklinik hastalarında sadece Klebsiella’daki yıllara göre

duyarlılıktaki değişim anlamsız bulunurken; tüm servis hastalarında ise Proteus’un Amoksisilin-Klavulanat

duyarlılığında yıllara göre bir değişim olmadığı saptandı. Erkek poliklinik hastalarından alınan kültürlerde

sadece Pseudomonas’ta fark yokken, erkek servis hastalarında Klebsiella ve Proteus’ta bir fark saptanmadı.

Polikliniğe başvuran kadın hastaların idrar kültürlerinde E. coli ve Pseudomonas üreyenlerde yıllara göre

duyarlılıkta artma anlamlı saptanırken (p<0.05), serviste yatan kadın hastalarda ise sadece Proteus’un

duyarlılığındaki artma anlamsız olarak saptandı (Tablo 25 – 26).

Sefazolin’inin yıllara göre duyarlılık karşılaştırıldığında tüm idrar kültürlerinde, erkek, kadın ve

servis hastalarında anlamlı değişiklik, E. coli’de dirençte artış ve Pseudomonas’ta azalış ve artış olarak,

saptanırken; poliklinik hastalarda sadece E. coli’de yıllara göre dirençte artış, anlamlı olarak saptandı

(p<0.05). Erkek poliklinik hastalarında, kadın poliklinik ve servis hastalarında sadece E. coli’de dirençte

- 38 -

artış, erkek servis hastalarında ise sadece Pseudomonas’ta duyarlılıkta azalış anlamlı saptandı(p<0.05)

(Tablo 27 – 28).

Sefotaksim’in yıllara göre duyarlılık karşılaştırıldığında tüm idrar kültürlerinde, erkek hastalarda,

poliklinik ve servis hastalarında duyarlılıktaki; E. coli’de azalış ve Pseudomonas’ta artış anlamlı olarak

saptanırken, kadın hastalarda sadece E. coli’de yıllara göre dirençteki artışı anlamlı olarak saptandı (p<0.05).

Polikliniğe başvuran erkeklerde E. coli’de dirençte artış, servisteki erkek hastalarda Pseudomonas’ta

dirençte azalış saptanırken (p<0.05); polikliniğe başvuran kadın hastalarda sadece Proteus’ta dirençte

anlamlı bir değişiklik yokken, servisteki hastalardan izole edilen Garm negatiflerin hiçbirinde duyarlılıkta

değişiklik saptanmamıştır (Tablo 29 – 30).

Sefoperazon/Sulbaktam’da yıllara göre tüm hastalarda, tüm erkek hastalarda ve tüm servis

hastalarında sadece Pseudomonas’ta duyarlılıkta artış saptanırken; tüm kadın hastalarda duyarlılıkta E.

coli’de azalış, Pseudomonas’ta artış saptandı (p<0.05). Tüm poliklinik hastalarında ise hiçbir bakteride

yıllara göre duyarlılıkta anlamlı bir değişiklik saptanmadı. Serviste yatan erkek hastalarda E. coli ve

Pseudomonas’ta duyarlılıkta artış saptanırken, kadın hastalarda ise sadece Pseudomonas’ta duyarlılıktaki

artış anlamlı idi (p<0.05). Polikliniğe başvuran kadınlarda ise sadece E. coli’de duyarlılıkta azalma anlamlı

iken (p<0.05), erkeklerde hiçbir bakterinin duyarlılığındaki değişim istatistiksel olarak anlamlı değildi

(Tablo 31 – 32).

Seftazidim’de tüm hastalarda, tüm kadınlarda ve tüm poliklinik hastalarında E. coli ve

Pseudomonas’ta duyarlılıkta azalma saptandı, tüm erkek ve servis hastalarında ise sadece E. coli’de yıllar

geçtikçe hassasiyette azalma anlamlı çıktı (p<0.05). Erkek poliklinik ve kadın servis hastalarında sadece E.

coli’de dirençte artış anlamlı iken, kadın poliklinik hastalarında hem E. coli hem de Pseudomonas’ta

dirençte artış saptandı (p<0.05). Serviste yatan erkek hastalarda ise hiçbir bakterinin duyarlılığındaki

değişim istatistiksel olarak anlamlı değildi (Tablo 33 – 34).

- 39 -

Aztreonam’a bakıldığında tüm hastalarda ve tüm poliklinik hastalarında E. coli ve Pseudomonas’ta

dirençte artış, tüm kadın hastalarda bunlara ek olarak Klebsiella’da duyarlılıkta artış, tüm servis ve erkek

hastalarda ise sadece E. coli’de dirençte artış saptandı (p<0.05). Erkek servis hastalarında hiçbir bakteride

anlamlı değişim saptanmazken, erkek poliklinik ve kadın servis hastalarında E. coli ve Pseudomonas’ta

dirençte artış, poliklinik kadın hastalarda ise bunlara ek olarak Klebsiella’da duyarlılıkta artış anlamlı

bulundu (p<0.05) (Tablo 35 – 36).

Amikasin’de tüm hastalarda ve tüm servis hastalarında Klebsiella’ya karşı duyarlılıkta değişimler

yıllara göre anlamlı bulundu (p<0.05), diğer gruplarda hiçbir bakterideki yıllara göre değişim anlamlı değildi

(Tablo 37– 38).

İmipenem/Cilastatin’in duyarlılığına bakıldığında tüm hastalar, erkek ve servis hastalarında

Pseudomonas, tüm kadınlar ve poliklinik hastalarında E. coli duyarlılığında önce azalma sonra artma

saptandı (p<0.05). Erkek ve kadın servis hastalarında Pseudomonas, kadın poliklinik hastalarında E. coli

duyarlılığında azalma saptandı (p<0.05). Polikliniğe başvuran erkek hastlarda ise hiçbir bakterinin

duyarlılığındaki değişim istatistiksel olarak anlamlı değildi (Tablo 39 – 40).

Trimetoprim/Sulfametoksazol’ün yıllara göre duyarlılığına bakıldığında tüm hastalar, kadınlar ve

poliklinik hastalarında E. coli ve Proteus’ta duyarlılıkta artış, tüm erkek hastalarda sadece Proteus’ta direçte

azalma saptandı (p<0.05). Tüm servis hastalarında ise sadece Klebsiella’da duyarlılıkta önce azalma sonra

artma saptandı (p<0.05). Kadın servis hastalarında hiçbir bakteride anlamlı değişim saptanmazken; erkek ve

kadın poliklinik hastalarında E. coli ve Proteus’ta yıllar geçtikçe duyarlılıkta artış ; erkek servis hastalarında

ise sadece Klebsiella’da dirençte artış ve sonra azalış saptandı (p<0.05) (Tablo 41– 42).

Siprofloksasin’e bakıldığında tüm hastlarda, erkelerde, kadınlarda ve poliklinik hastalarında hiçbir

bakteride yıllara göre duyarlılık değişimleri istatistiksel olarak anlamlı değerlendirilmedi. Tüm servis

hastalarında ise sadece E. coli’de yıllar geçtikçe ortalama duyarlıkta artış saptandı (p<0.05). Erkek

- 40 -

poliklinik, kadın poliklinik ve servis hastalarında anlamlı bir değişiklik yokken; erkek servis hastalarında E.

coli’de dirençte azalma saptandı (p<0.05) (Tablo 43 – 44).

Meropenem’e baktığımızda tüm hastalarda, erkelerde ve poliklinik hastalarında hiçbir bakteride

yıllara göre duyarlılık değişimleri istatistiksel olarak anlamlı değerlendirilmedi. Tüm kadın ve servis

hastalarında sadece Klebsiella’da dirençte artma saptandı (p<0.05). Sadece kadın servis hastalarında

duyarlılıkta azalma Klebsiella’ya karşı saptandı (p<0.05). Erkek poliklinik ve servis, kadın poliklinik

hastalarında anlamlı bir değişiklik yoktu (Tablo 45 – 46).

Piperasilin/Tazobaktam duyarlılığında yıllara göre değişimler ise tüm hastalarda, tüm erkek ve servis

hastalarında E. coli ve Pseudomonas’ta duyarlılıkta artış, sadece E. coli’de tüm kadın hastalarda duyarlılıkta

azalış saptandı (p<0.05). Kadın servis hastalarında ve erkek poliklinik hastalarında anlamlı bir fark

saptanmazken; E. coli’de yıllara göre antibiyotik değişikliğinde, erkek servis hastalarında duyarlılıkta artan

ve kadın poliklinik hastalarında ise azalan, bir fark gözlendi (p<0.05) (Tablo 47 – 48).

- 41 -

Tablo-13 Yıllara göre Amoksisilin-Klavulanat duyarlılığının değerlendirilmesi Bakteri Cinsi Yıl

2005 2006 2007 2008 Toplam P

Amoksisilin-Klavulanat Sayı 174 177 318 141 810

% Amoksisilin-Klavulanat 21,5% 21,9% 39,3% 17,4% 100,0%

% Yıl 32,0% 56,5% 50,6% 40,6% 44,2% Hassas

% Toplam 9,5% 9,7% 17,4% 7,7% 44,2%

Sayı 369 136 310 206 1021

% Amoksisilin-Klavulanat 36,1% 13,3% 30,4% 20,2% 100,0%

% Yıl 68,0% 43,5% 49,4% 59,4% 55,8%

Dirençli

% Toplam 20,2% 7,4% 16,9% 11,3% 55,8%

*E. coli

Toplam Sayı 543 313 628 347 1831

% Amoksisilin-Klavulanat 29,7% 17,1% 34,3% 19,0% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 29,7% 17,1% 34,3% 19,0% 100,0%

0,0007

Amoksisilin-Klavulanat Sayı 1 11 2 3 17

% Amoksisilin-Klavulanat 5,9% 64,7% 11,8% 17,6% 100,0%

% Yıl 1,7% 44,0% 5,7% 7,7% 10,8% Hassas

% Toplam ,6% 7,0% 1,3% 1,9% 10,8%

Sayı 58 14 33 36 141

% Amoksisilin-Klavulanat 41,1% 9,9% 23,4% 25,5% 100,0%

% Yıl 98,3% 56,0% 94,3% 92,3% 89,2%

Dirençli

% Toplam 36,7% 8,9% 20,9% 22,8% 89,2%

*Pseudomonas

Toplam Sayı 59 25 35 39 158

% Amoksisilin-Klavulanat 37,3% 15,8% 22,2% 24,7% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 37,3% 15,8% 22,2% 24,7% 100,0%

0,0001

Amoksisilin-Klavulanat Sayı 4 14 11 3 32

% Amoksisilin-Klavulanat 12,5% 43,8% 34,4% 9,4% 100,0%

% Yıl 11,1% 53,8% 27,5% 18,8% 27,1% Hassas

% Toplam 3,4% 11,9% 9,3% 2,5% 27,1%

Sayı 32 12 29 13 86

% Amoksisilin-Klavulanat 37,2% 14,0% 33,7% 15,1% 100,0%

% Yıl 88,9% 46,2% 72,5% 81,3% 72,9%

Dirençli

% Toplam 27,1% 10,2% 24,6% 11,0% 72,9%

*K. pneumoniae

Toplam Sayı 36 26 40 16 118

% Amoksisilin-Klavulanat 30,5% 22,0% 33,9% 13,6% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 30,5% 22,0% 33,9% 13,6% 100,0%

0,002

Amoksisilin-Klavulanat Sayı 24 26 44 32 126

% Amoksisilin-Klavulanat 19,0% 20,6% 34,9% 25,4% 100,0%

% Yıl 47,1% 74,3% 81,5% 69,6% 67,7% Hassas

% Toplam 12,9% 14,0% 23,7% 17,2% 67,7%

Sayı 27 9 10 14 60

% Amoksisilin-Klavulanat 45,0% 15,0% 16,7% 23,3% 100,0%

% Yıl 52,9% 25,7% 18,5% 30,4% 32,3%

Dirençli

% Toplam 14,5% 4,8% 5,4% 7,5% 32,3%

*Proteus

Toplam Sayı 51 35 54 46 186

% Amoksisilin-Klavulanat 27,4% 18,8% 29,0% 24,7% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 27,4% 18,8% 29,0% 24,7% 100,0%

0,002

*Pearson Chi-Square p<0.05

- 42 -

Tablo-14 Yıllara göre Sefazolin duyarlılığının değerlendirilmesi Bakteri Cinsi Yıl

2005 2006 2007 2008 Toplam P

Sefazolin Sayı 406 410 437 194 1447

% Sefazolin 28,1% 28,3% 30,2% 13,4% 100,0%

% Yıl 75,6% 79,9% 69,7% 59,5% 72,2% Hassas

% Toplam 20,3% 20,5% 21,8% 9,7% 72,2%

Sayı 131 103 190 132 556

% Sefazolin 23,6% 18,5% 34,2% 23,7% 100,0%

% Yıl 24,4% 20,1% 30,3% 40,5% 27,8%

Dirençli

% Toplam 6,5% 5,1% 9,5% 6,6% 27,8%

*E. coli

Toplam Sayı 537 513 627 326 2003

% Sefazolin 26,8% 25,6% 31,3% 16,3% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 26,8% 25,6% 31,3% 16,3% 100,0%

0,0004

Sefazolin Sayı 6 13 2 7 28

% Sefazolin 21,4% 46,4% 7,1% 25,0% 100,0%

% Yıl 10,3% 36,1% 5,7% 26,9% 18,1% Hassas

% Toplam 3,9% 8,4% 1,3% 4,5% 18,1%

Sayı 52 23 33 19 127

% Sefazolin 40,9% 18,1% 26,0% 15,0% 100,0%

% Yıl 89,7% 63,9% 94,3% 73,1% 81,9%

Dirençli

% Toplam 33,5% 14,8% 21,3% 12,3% 81,9%

*Pseudomonas

Toplam Sayı 58 36 35 26 155

% Sefazolin 37,4% 23,2% 22,6% 16,8% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 37,4% 23,2% 22,6% 16,8% 100,0%

0,002

Sefazolin Sayı 13 27 21 10 71

% Sefazolin 18,3% 38,0% 29,6% 14,1% 100,0%

% Yıl 35,1% 57,4% 52,5% 52,6% 49,7% Hassas

% Toplam 9,1% 18,9% 14,7% 7,0% 49,7%

Sayı 24 20 19 9 72

% Sefazolin 33,3% 27,8% 26,4% 12,5% 100,0%

% Yıl 64,9% 42,6% 47,5% 47,4% 50,3%

Dirençli

% Toplam 16,8% 14,0% 13,3% 6,3% 50,3%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 37 47 40 19 143

% Sefazolin 25,9% 32,9% 28,0% 13,3% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 25,9% 32,9% 28,0% 13,3% 100,0%

0,216

Sefazolin Sayı 37 53 42 23 155

% Sefazolin 23,9% 34,2% 27,1% 14,8% 100,0%

% Yıl 71,2% 81,5% 77,8% 71,9% 76,4% Hassas

% Toplam 18,2% 26,1% 20,7% 11,3% 76,4%

Sayı 15 12 12 9 48

% Sefazolin 31,3% 25,0% 25,0% 18,8% 100,0%

% Yıl 28,8% 18,5% 22,2% 28,1% 23,6%

Dirençli

% Toplam 7,4% 5,9% 5,9% 4,4% 23,6%

Proteus

Toplam Sayı 52 65 54 32 203

% Sefazolin 25,6% 32,0% 26,6% 15,8% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 25,6% 32,0% 26,6% 15,8% 100,0%

0,539

*Pearson Chi-Square p<0.05

- 43 -

Tablo-15 Yıllara göre Sefotaksim duyarlılığının değerlendirilmesi Bakteri Cinsi Yıl

2005 2006 2007 2008 Toplam P

Sefotaksim Sayı 478 502 516 449 1945

% Sefotaksim 24,6% 25,8% 26,5% 23,1% 100,0%

% Yıl 89,5% 86,1% 82,2% 75,8% 83,2% Hassas

% Toplam 20,5% 21,5% 22,1% 19,2% 83,2%

Sayı 56 81 112 143 392

% Sefotaksim 14,3% 20,7% 28,6% 36,5% 100,0%

% Yıl 10,5% 13,9% 17,8% 24,2% 16,8%

Dirençli

% Toplam 2,4% 3,5% 4,8% 6,1% 16,8%

*E. coli

Toplam Sayı 534 583 628 592 2337

% Sefotaksim 22,8% 24,9% 26,9% 25,3% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 22,8% 24,9% 26,9% 25,3% 100,0%

0,003

Sefotaksim Sayı 19 12 24 23 78

% Sefotaksim 24,4% 15,4% 30,8% 29,5% 100,0%

% Yıl 32,2% 33,3% 68,6% 41,8% 42,2% Hassas

% Toplam 10,3% 6,5% 13,0% 12,4% 42,2%

Sayı 40 24 11 32 107

% Sefotaksim 37,4% 22,4% 10,3% 29,9% 100,0%

% Yıl 67,8% 66,7% 31,4% 58,2% 57,8%

Dirençli

% Toplam 21,6% 13,0% 5,9% 17,3% 57,8%

*Pseudomonas

Toplam Sayı 59 36 35 55 185

% Sefotaksim 31,9% 19,5% 18,9% 29,7% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 31,9% 19,5% 18,9% 29,7% 100,0%

0,004

Sefotaksim Sayı 20 36 27 22 105

% Sefotaksim 19,0% 34,3% 25,7% 21,0% 100,0%

% Yıl 55,6% 72,0% 67,5% 73,3% 67,3% Hassas

% Toplam 12,8% 23,1% 17,3% 14,1% 67,3%

Sayı 16 14 13 8 51

% Sefotaksim 31,4% 27,5% 25,5% 15,7% 100,0%

% Yıl 44,4% 28,0% 32,5% 26,7% 32,7%

Dirençli

% Toplam 10,3% 9,0% 8,3% 5,1% 32,7%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 36 50 40 30 156

% Sefotaksim 23,1% 32,1% 25,6% 19,2% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 23,1% 32,1% 25,6% 19,2% 100,0%

0,354

Sefotaksim Sayı 48 70 53 72 243

% Sefotaksim 19,8% 28,8% 21,8% 29,6% 100,0%

% Yıl 94,1% 97,2% 98,1% 98,6% 97,2% Hassas

% Toplam 19,2% 28,0% 21,2% 28,8% 97,2%

Sayı 3 2 1 1 7

% Sefotaksim 42,9% 28,6% 14,3% 14,3% 100,0%

% Yıl 5,9% 2,8% 1,9% 1,4% 2,8%

Dirençli

% Toplam 1,2% ,8% ,4% ,4% 2,8%

Proteus

Toplam Sayı 51 72 54 73 250

% Sefotaksim 20,4% 28,8% 21,6% 29,2% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 20,4% 28,8% 21,6% 29,2% 100,0%

0,474

*Pearson Chi-Square p<0.05

- 44 -

Tablo-16 Yıllara göre Sefoperazon/Sulbaktam duyarlılığının değerlendirilmesi Bakteri Cinsi Yıl

2005 2006 2007 2008 Toplam P

Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 498 543 591 559 2191

% Sefoperazon/Sulbaktam 22,7% 24,8% 27,0% 25,5% 100,0%

% Yıl 94,7% 95,9% 94,1% 94,6% 94,8% Hassas

% Toplam 21,5% 23,5% 25,6% 24,2% 94,8%

Sayı 28 23 37 32 120

% Sefoperazon/Sulbaktam 23,3% 19,2% 30,8% 26,7% 100,0%

% Yıl 5,3% 4,1% 5,9% 5,4% 5,2%

Dirençli

% Toplam 1,2% 1,0% 1,6% 1,4% 5,2%

E. coli

Toplam Sayı 526 566 628 591 2311

% Sefoperazon/Sulbaktam 22,8% 24,5% 27,2% 25,6% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 22,8% 24,5% 27,2% 25,6% 100,0%

0,539

Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 45 17 33 49 144

% Sefoperazon/Sulbaktam 31,3% 11,8% 22,9% 34,0% 100,0%

% Yıl 76,3% 48,6% 94,3% 89,1% 78,3% Hassas

% Toplam 24,5% 9,2% 17,9% 26,6% 78,3%

Sayı 14 18 2 6 40

% Sefoperazon/Sulbaktam 35,0% 45,0% 5,0% 15,0% 100,0%

% Yıl 23,7% 51,4% 5,7% 10,9% 21,7%

Dirençli

% Toplam 7,6% 9,8% 1,1% 3,3% 21,7%

*Pseudomonas

Toplam Sayı 59 35 35 55 184

% Sefoperazon/Sulbaktam 32,1% 19,0% 19,0% 29,9% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 32,1% 19,0% 19,0% 29,9% 100,0%

0,0004

Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 32 44 34 27 137

% Sefoperazon/Sulbaktam 23,4% 32,1% 24,8% 19,7% 100,0%

% Yıl 86,5% 89,8% 85,0% 90,0% 87,8% Hassas

% Toplam 20,5% 28,2% 21,8% 17,3% 87,8%

Sayı 5 5 6 3 19

% Sefoperazon/Sulbaktam 26,3% 26,3% 31,6% 15,8% 100,0%

% Yıl 13,5% 10,2% 15,0% 10,0% 12,2%

Dirençli

% Toplam 3,2% 3,2% 3,8% 1,9% 12,2%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 37 49 40 30 156

% Sefoperazon/Sulbaktam 23,7% 31,4% 25,6% 19,2% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 23,7% 31,4% 25,6% 19,2% 100,0%

0,880

Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 52 69 53 73 247

% Sefoperazon/Sulbaktam 21,1% 27,9% 21,5% 29,6% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 98,1% 100,0% 99,6% Hassas

% Toplam 21,0% 27,8% 21,4% 29,4% 99,6%

Sayı 0 0 1 0 1

% Sefoperazon/Sulbaktam ,0% ,0% 100,0% ,0% 100,0%

% Yıl ,0% ,0% 1,9% ,0% ,4%

Dirençli

% Toplam ,0% ,0% ,4% ,0% ,4%

Proteus

Toplam Sayı 52 69 54 73 248

% Sefoperazon/Sulbaktam 21,0% 27,8% 21,8% 29,4% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 21,0% 27,8% 21,8% 29,4% 100,0%

0,307

*Pearson Chi-Square p<0.05

- 45 -

Tablo-17 Yıllara göre Seftazidim duyarlılığının değerlendirilmesi Bakteri Cinsi Yıl

2005 2006 2007 2008 Toplam P

Seftazidim Sayı 472 508 526 470 1976

% Seftazidim 23,9% 25,7% 26,6% 23,8% 100,0%

% Yıl 90,6% 89,1% 83,8% 79,4% 85,5% Hassas

% Toplam 20,4% 22,0% 22,8% 20,3% 85,5%

Sayı 49 62 102 122 335

% Seftazidim 14,6% 18,5% 30,4% 36,4% 100,0%

% Yıl 9,4% 10,9% 16,2% 20,6% 14,5%

Dirençli

% Toplam 2,1% 2,7% 4,4% 5,3% 14,5%

*E. coli

Toplam Sayı 521 570 628 592 2311

% Seftazidim 22,5% 24,7% 27,2% 25,6% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 22,5% 24,7% 27,2% 25,6% 100,0%

0,0006

Seftazidim Sayı 37 25 28 28 118

% Seftazidim 31,4% 21,2% 23,7% 23,7% 100,0%

% Yıl 60,7% 69,4% 80,0% 50,9% 63,1% Hassas

% Toplam 19,8% 13,4% 15,0% 15,0% 63,1%

Sayı 24 11 7 27 69

% Seftazidim 34,8% 15,9% 10,1% 39,1% 100,0%

% Yıl 39,3% 30,6% 20,0% 49,1% 36,9%

Dirençli

% Toplam 12,8% 5,9% 3,7% 14,4% 36,9%

*Pseudomonas

Toplam Sayı 61 36 35 55 187

% Seftazidim 32,6% 19,3% 18,7% 29,4% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 32,6% 19,3% 18,7% 29,4% 100,0%

0,035

Seftazidim Sayı 25 39 29 21 114

% Seftazidim 21,9% 34,2% 25,4% 18,4% 100,0%

% Yıl 67,6% 78,0% 72,5% 70,0% 72,6% Hassas

% Toplam 15,9% 24,8% 18,5% 13,4% 72,6%

Sayı 12 11 11 9 43

% Seftazidim 27,9% 25,6% 25,6% 20,9% 100,0%

% Yıl 32,4% 22,0% 27,5% 30,0% 27,4%

Dirençli

% Toplam 7,6% 7,0% 7,0% 5,7% 27,4%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 37 50 40 30 157

% Seftazidim 23,6% 31,8% 25,5% 19,1% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 23,6% 31,8% 25,5% 19,1% 100,0%

0,728

Seftazidim Sayı 49 69 53 71 242

% Seftazidim 20,2% 28,5% 21,9% 29,3% 100,0%

% Yıl 98,0% 98,6% 98,1% 97,3% 98,0% Hassas

% Toplam 19,8% 27,9% 21,5% 28,7% 98,0%

Sayı 1 1 1 2 5

% Seftazidim 20,0% 20,0% 20,0% 40,0% 100,0%

% Yıl 2,0% 1,4% 1,9% 2,7% 2,0%

Dirençli

% Toplam ,4% ,4% ,4% ,8% 2,0%

Proteus

Toplam Sayı 50 70 54 73 247

% Seftazidim 20,2% 28,3% 21,9% 29,6% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 20,2% 28,3% 21,9% 29,6% 100,0%

0,956

*Pearson Chi-Square p<0.05

- 46 -

Tablo-18 Yıllara göre Aztreonam duyarlılığının değerlendirilmesi Bakteri Cinsi Yıl

2005 2006 2007 2008 Toplam P

Aztreonam Sayı 467 84 527 351 1429

% Aztreonam 32,7% 5,9% 36,9% 24,6% 100,0%

% Yıl 90,5% 91,3% 84,2% 80,1% 85,5% Hassas

% Toplam 27,9% 5,0% 31,5% 21,0% 85,5%

Sayı 49 8 99 87 243

% Aztreonam 20,2% 3,3% 40,7% 35,8% 100,0%

% Yıl 9,5% 8,7% 15,8% 19,9% 14,5%

Dirençli

% Toplam 2,9% ,5% 5,9% 5,2% 14,5%

*E. coli

Toplam Sayı 516 92 626 438 1672

% Aztreonam 30,9% 5,5% 37,4% 26,2% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 30,9% 5,5% 37,4% 26,2% 100,0%

0,0002

Aztreonam Sayı 43 9 30 14 96

% Aztreonam 44,8% 9,4% 31,3% 14,6% 100,0%

% Yıl 72,9% 81,8% 85,7% 40,0% 68,6% Hassas

% Toplam 30,7% 6,4% 21,4% 10,0% 68,6%

Sayı 16 2 5 21 44

% Aztreonam 36,4% 4,5% 11,4% 47,7% 100,0%

% Yıl 27,1% 18,2% 14,3% 60,0% 31,4%

Dirençli

% Toplam 11,4% 1,4% 3,6% 15,0% 31,4%

*Pseudomonas

Toplam Sayı 59 11 35 35 140

% Aztreonam 42,1% 7,9% 25,0% 25,0% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 42,1% 7,9% 25,0% 25,0% 100,0%

0,0000001

Aztreonam Sayı 23 5 28 18 74

% Aztreonam 31,1% 6,8% 37,8% 24,3% 100,0%

% Yıl 62,2% 55,6% 70,0% 81,8% 68,5% Hassas

% Toplam 21,3% 4,6% 25,9% 16,7% 68,5%

Sayı 14 4 12 4 34

% Aztreonam 41,2% 11,8% 35,3% 11,8% 100,0%

% Yıl 37,8% 44,4% 30,0% 18,2% 31,5%

Dirençli

% Toplam 13,0% 3,7% 11,1% 3,7% 31,5%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 37 9 40 22 108

% Aztreonam 34,3% 8,3% 37,0% 20,4% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 34,3% 8,3% 37,0% 20,4% 100,0%

0,356

Aztreonam Sayı 47 11 53 41 152

% Aztreonam 30,9% 7,2% 34,9% 27,0% 100,0%

% Yıl 94,0% 91,7% 98,1% 97,6% 96,2% Hassas

% Toplam 29,7% 7,0% 33,5% 25,9% 96,2%

Sayı 3 1 1 1 6

% Aztreonam 50,0% 16,7% 16,7% 16,7% 100,0%

% Yıl 6,0% 8,3% 1,9% 2,4% 3,8%

Dirençli

% Toplam 1,9% ,6% ,6% ,6% 3,8%

Proteus

Toplam Sayı 50 12 54 42 158

% Aztreonam 31,6% 7,6% 34,2% 26,6% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 31,6% 7,6% 34,2% 26,6% 100,0%

0,546

*Pearson Chi-Square p<0.05

- 47 -

Tablo-19 Yıllara göre Amikasin duyarlılığının değerlendirilmesi Bakteri Cinsi Yıl

2005 2006 2007 2008 Toplam P

Amikasin Sayı 520 507 622 159 1808

% Amikasin 28,8% 28,0% 34,4% 8,8% 100,0%

% Yıl 97,4% 97,7% 99,2% 98,8% 98,2% Hassas

% Toplam 28,2% 27,5% 33,8% 8,6% 98,2%

Sayı 14 12 5 2 33

% Amikasin 42,4% 36,4% 15,2% 6,1% 100,0%

% Yıl 2,6% 2,3% ,8% 1,2% 1,8%

Dirençli

% Toplam ,8% ,7% ,3% ,1% 1,8%

E. coli

Toplam Sayı 534 519 627 161 1841

% Amikasin 29,0% 28,2% 34,1% 8,7% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 29,0% 28,2% 34,1% 8,7% 100,0%

0,083

Amikasin Sayı 51 33 34 13 131

% Amikasin 38,9% 25,2% 26,0% 9,9% 100,0%

% Yıl 85,0% 91,7% 97,1% 81,3% 89,1% Hassas

% Toplam 34,7% 22,4% 23,1% 8,8% 89,1%

Sayı 9 3 1 3 16

% Amikasin 56,3% 18,8% 6,3% 18,8% 100,0%

% Yıl 15,0% 8,3% 2,9% 18,8% 10,9%

Dirençli

% Toplam 6,1% 2,0% ,7% 2,0% 10,9%

Pseudomonas

Toplam Sayı 60 36 35 16 147

% Amikasin 40,8% 24,5% 23,8% 10,9% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 40,8% 24,5% 23,8% 10,9% 100,0%

0,201

Amikasin Sayı 34 45 39 8 126

% Amikasin 27,0% 35,7% 31,0% 6,3% 100,0%

% Yıl 91,9% 93,8% 97,5% 72,7% 92,6% Hassas

% Toplam 25,0% 33,1% 28,7% 5,9% 92,6%

Sayı 3 3 1 3 10

% Amikasin 30,0% 30,0% 10,0% 30,0% 100,0%

% Yıl 8,1% 6,3% 2,5% 27,3% 7,4%

Dirençli

% Toplam 2,2% 2,2% ,7% 2,2% 7,4%

*K. pneumoniae

Toplam Sayı 37 48 40 11 136

% Amikasin 27,2% 35,3% 29,4% 8,1% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 27,2% 35,3% 29,4% 8,1% 100,0%

0,048

Amikasin Sayı 50 66 53 15 184

% Amikasin 27,2% 35,9% 28,8% 8,2% 100,0%

% Yıl 96,2% 98,5% 98,1% 100,0% 97,9% Hassas

% Toplam 26,6% 35,1% 28,2% 8,0% 97,9%

Sayı 2 1 1 0 4

% Amikasin 50,0% 25,0% 25,0% ,0% 100,0%

% Yıl 3,8% 1,5% 1,9% ,0% 2,1%

Dirençli

% Toplam 1,1% ,5% ,5% ,0% 2,1%

Proteus

Toplam Sayı 52 67 54 15 188

% Amikasin 27,7% 35,6% 28,7% 8,0% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 27,7% 35,6% 28,7% 8,0% 100,0%

0,750

*Pearson Chi-Square p<0.05

- 48 -

Tablo-20 Yıllara göre İmipenem/Cilastatin duyarlılığının değerlendirilmesi Bakteri Cinsi Yıl

2005 2006 2007 2008 Toplam P

İmipenem/Cilastatin Sayı 514 397 626 585 2122

% İmipenem/Cilastatin 24,2% 18,7% 29,5% 27,6% 100,0%

% Yıl 99,8% 99,5% 99,7% 98,8% 99,4% Hassas

% Toplam 24,1% 18,6% 29,3% 27,4% 99,4%

Sayı 1 2 2 7 12

% İmipenem/Cilastatin 8,3% 16,7% 16,7% 58,3% 100,0%

% Yıl ,2% ,5% ,3% 1,2% ,6%

Dirençli

% Toplam ,0% ,1% ,1% ,3% ,6%

E. coli

Toplam Sayı 515 399 628 592 2134

% İmipenem/Cilastatin 24,1% 18,7% 29,4% 27,7% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 24,1% 18,7% 29,4% 27,7% 100,0%

0,111

İmipenem/Cilastatin Sayı 46 13 33 48 140

% İmipenem/Cilastatin 32,9% 9,3% 23,6% 34,3% 100,0%

% Yıl 79,3% 52,0% 94,3% 87,3% 80,9% Hassas

% Toplam 26,6% 7,5% 19,1% 27,7% 80,9%

Sayı 12 12 2 7 33

% İmipenem/Cilastatin 36,4% 36,4% 6,1% 21,2% 100,0%

% Yıl 20,7% 48,0% 5,7% 12,7% 19,1%

Dirençli

% Toplam 6,9% 6,9% 1,2% 4,0% 19,1%

*Pseudomonas

Toplam Sayı 58 25 35 55 173

% İmipenem/Cilastatin 33,5% 14,5% 20,2% 31,8% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 33,5% 14,5% 20,2% 31,8% 100,0%

0,000001

İmipenem/Cilastatin Sayı 36 40 40 29 145

% İmipenem/Cilastatin 24,8% 27,6% 27,6% 20,0% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 96,7% 99,3% Hassas

% Toplam 24,7% 27,4% 27,4% 19,9% 99,3%

Sayı 0 0 0 1 1

% İmipenem/Cilastatin ,0% ,0% ,0% 100,0% 100,0%

% Yıl ,0% ,0% ,0% 3,3% ,7%

Dirençli

% Toplam ,0% ,0% ,0% ,7% ,7%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 36 40 40 30 146

% İmipenem/Cilastatin 24,7% 27,4% 27,4% 20,5% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 24,7% 27,4% 27,4% 20,5% 100,0%

0,273

İmipenem/Cilastatin Sayı 49 47 54 72 222

% İmipenem/Cilastatin 22,1% 21,2% 24,3% 32,4% 100,0%

% Yıl 98,0% 100,0% 100,0% 98,6% 99,1% Hassas

% Toplam 21,9% 21,0% 24,1% 32,1% 99,1%

Sayı 1 0 0 1 2

% İmipenem/Cilastatin 50,0% ,0% ,0% 50,0% 100,0%

% Yıl 2,0% ,0% ,0% 1,4% ,9%

Dirençli

% Toplam ,4% ,0% ,0% ,4% ,9%

Proteus

Toplam Sayı 50 47 54 73 224

% İmipenem/Cilastatin 22,3% 21,0% 24,1% 32,6% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 22,3% 21,0% 24,1% 32,6% 100,0%

0,617

*Pearson Chi-Square p<0.05

- 49 -

Tablo-21 Yıllara göre Trimetoprim/Sulfametoksazol duyarlılığının değerlendirilmesi Bakteri Cinsi Yıl

2005 2006 2007 2008 Toplam P

Trimetoprim/Sulfametoksazol Sayı 205 78 329 146 758

%Trimetoprim/Sulfametoksazol 27,0% 10,3% 43,4% 19,3% 100,0%

% Yıl 37,8% 52,3% 52,4% 52,0% 47,4% Hassas

% Toplam 12,8% 4,9% 20,6% 9,1% 47,4%

Sayı 337 71 299 135 842

%Trimetoprim/Sulfametoksazol 40,0% 8,4% 35,5% 16,0% 100,0%

% Yıl 62,2% 47,7% 47,6% 48,0% 52,6%

Dirençli

% Toplam 21,1% 4,4% 18,7% 8,4% 52,6%

*E. coli

Toplam Sayı 542 149 628 281 1600

%Trimetoprim/Sulfametoksazol 33,9% 9,3% 39,3% 17,6% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 33,9% 9,3% 39,3% 17,6% 100,0%

0,0001

Trimetoprim/Sulfametoksazol Sayı 6 3 4 3 16

%Trimetoprim/Sulfametoksazol 37,5% 18,8% 25,0% 18,8% 100,0%

% Yıl 9,8% 27,3% 11,4% 16,7% 12,8% Hassas

% Toplam 4,8% 2,4% 3,2% 2,4% 12,8%

Sayı 55 8 31 15 109

%Trimetoprim/Sulfametoksazol 50,5% 7,3% 28,4% 13,8% 100,0%

% Yıl 90,2% 72,7% 88,6% 83,3% 87,2%

Dirençli

% Toplam 44,0% 6,4% 24,8% 12,0% 87,2%

Pseudomonas

Toplam Sayı 61 11 35 18 125

%Trimetoprim/Sulfametoksazol 48,8% 8,8% 28,0% 14,4% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 48,8% 8,8% 28,0% 14,4% 100,0%

0,416

Trimetoprim/Sulfametoksazol Sayı 13 4 15 12 44

%Trimetoprim/Sulfametoksazol 29,5% 9,1% 34,1% 27,3% 100,0%

% Yıl 35,1% 33,3% 37,5% 66,7% 41,1% Hassas

% Toplam 12,1% 3,7% 14,0% 11,2% 41,1%

Sayı 24 8 25 6 63

%Trimetoprim/Sulfametoksazol 38,1% 12,7% 39,7% 9,5% 100,0%

% Yıl 64,9% 66,7% 62,5% 33,3% 58,9%

Dirençli

% Toplam 22,4% 7,5% 23,4% 5,6% 58,9%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 37 12 40 18 107

%Trimetoprim/Sulfametoksazol 34,6% 11,2% 37,4% 16,8% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 34,6% 11,2% 37,4% 16,8% 100,0%

0,116

Trimetoprim/Sulfametoksazol Sayı 12 3 39 19 73

%Trimetoprim/Sulfametoksazol 16,4% 4,1% 53,4% 26,0% 100,0%

% Yıl 22,6% 20,0% 72,2% 70,4% 49,0% Hassas

% Toplam 8,1% 2,0% 26,2% 12,8% 49,0%

Sayı 41 12 15 8 76

%Trimetoprim/Sulfametoksazol 53,9% 15,8% 19,7% 10,5% 100,0%

% Yıl 77,4% 80,0% 27,8% 29,6% 51,0%

Dirençli

% Toplam 27,5% 8,1% 10,1% 5,4% 51,0%

*Proteus

Toplam Sayı 53 15 54 27 149

%Trimetoprim/Sulfametoksazol 35,6% 10,1% 36,2% 18,1% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 35,6% 10,1% 36,2% 18,1% 100,0%

0,0006

*Pearson Chi-Square p<0.05

- 50 -

Tablo-22 Yıllara göre Siprofloksasin duyarlılığının değerlendirilmesi Bakteri Cinsi Yıl

2005 2006 2007 2008 Toplam P

Siprofloksasin Sayı 426 377 489 105 1397

% Siprofloksasin 30,5% 27,0% 35,0% 7,5% 100,0%

% Yıl 80,1% 82,7% 78,0% 77,8% 79,8% Hassas

% Toplam 24,3% 21,5% 27,9% 6,0% 79,8%

Sayı 106 79 138 30 353

% Siprofloksasin 30,0% 22,4% 39,1% 8,5% 100,0%

% Yıl 19,9% 17,3% 22,0% 22,2% 20,2%

Dirençli

% Toplam 6,1% 4,5% 7,9% 1,7% 20,2%

E. coli

Toplam Sayı 532 456 627 135 1750

% Siprofloksasin 30,4% 26,1% 35,8% 7,7% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 30,4% 26,1% 35,8% 7,7% 100,0%

0,263

Siprofloksasin Sayı 36 22 26 11 95

% Siprofloksasin 37,9% 23,2% 27,4% 11,6% 100,0%

% Yıl 61,0% 71,0% 74,3% 91,7% 69,3% Hassas

% Toplam 26,3% 16,1% 19,0% 8,0% 69,3%

Sayı 23 9 9 1 42

% Siprofloksasin 54,8% 21,4% 21,4% 2,4% 100,0%

% Yıl 39,0% 29,0% 25,7% 8,3% 30,7%

Dirençli

% Toplam 16,8% 6,6% 6,6% ,7% 30,7%

Pseudomonas

Toplam Sayı 59 31 35 12 137

% Siprofloksasin 43,1% 22,6% 25,5% 8,8% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 43,1% 22,6% 25,5% 8,8% 100,0%

0,159

Siprofloksasin Sayı 28 33 30 7 98

% Siprofloksasin 28,6% 33,7% 30,6% 7,1% 100,0%

% Yıl 75,7% 75,0% 75,0% 77,8% 75,4% Hassas

% Toplam 21,5% 25,4% 23,1% 5,4% 75,4%

Sayı 9 11 10 2 32

% Siprofloksasin 28,1% 34,4% 31,3% 6,3% 100,0%

% Yıl 24,3% 25,0% 25,0% 22,2% 24,6%

Dirençli

% Toplam 6,9% 8,5% 7,7% 1,5% 24,6%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 37 44 40 9 130

% Siprofloksasin 28,5% 33,8% 30,8% 6,9% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 28,5% 33,8% 30,8% 6,9% 100,0%

0,998

Siprofloksasin Sayı 49 53 49 15 166

% Siprofloksasin 29,5% 31,9% 29,5% 9,0% 100,0%

% Yıl 96,1% 96,4% 90,7% 100,0% 94,9% Hassas

% Toplam 28,0% 30,3% 28,0% 8,6% 94,9%

Sayı 2 2 5 0 9

% Siprofloksasin 22,2% 22,2% 55,6% ,0% 100,0%

% Yıl 3,9% 3,6% 9,3% ,0% 5,1%

Dirençli

% Toplam 1,1% 1,1% 2,9% ,0% 5,1%

Proteus

Toplam Sayı 51 55 54 15 175

% Siprofloksasin 29,1% 31,4% 30,9% 8,6% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 29,1% 31,4% 30,9% 8,6% 100,0%

0,376

- 51 -

Tablo-23 Yıllara göre Meropenem duyarlılığının değerlendirilmesi Bakteri Cinsi Yıl

2005 2006 2007 2008 Toplam P

Meropenem Sayı 522 103 165 586 1376

% Meropenem 37,9% 7,5% 12,0% 42,6% 100,0%

% Yıl 99,2% 100,0% 99,4% 99,0% 99,2% Hassas

% Toplam 37,6% 7,4% 11,9% 42,2% 99,2%

Sayı 4 0 1 6 11

% Meropenem 36,4% ,0% 9,1% 54,5% 100,0%

% Yıl ,8% ,0% ,6% 1,0% ,8%

Dirençli

% Toplam ,3% ,0% ,1% ,4% ,8%

E. coli

Toplam Sayı 526 103 166 592 1387

% Meropenem 37,9% 7,4% 12,0% 42,7% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 37,9% 7,4% 12,0% 42,7% 100,0%

0,736

Meropenem Sayı 48 8 8 44 108

% Meropenem 44,4% 7,4% 7,4% 40,7% 100,0%

% Yıl 80,0% 72,7% 80,0% 80,0% 79,4% Hassas

% Toplam 35,3% 5,9% 5,9% 32,4% 79,4%

Sayı 12 3 2 11 28

% Meropenem 42,9% 10,7% 7,1% 39,3% 100,0%

% Yıl 20,0% 27,3% 20,0% 20,0% 20,6%

Dirençli

% Toplam 8,8% 2,2% 1,5% 8,1% 20,6%

Pseudomonas

Toplam Sayı 60 11 10 55 136

% Meropenem 44,1% 8,1% 7,4% 40,4% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 44,1% 8,1% 7,4% 40,4% 100,0%

0,955

Meropenem Sayı 36 9 10 30 85

% Meropenem 42,4% 10,6% 11,8% 35,3% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 90,9% 100,0% 98,8% Hassas

% Toplam 41,9% 10,5% 11,6% 34,9% 98,8%

Sayı 0 0 1 0 1

% Meropenem ,0% ,0% 100,0% ,0% 100,0%

% Yıl ,0% ,0% 9,1% ,0% 1,2%

Dirençli

% Toplam ,0% ,0% 1,2% ,0% 1,2%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 36 9 11 30 86

% Meropenem 41,9% 10,5% 12,8% 34,9% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 41,9% 10,5% 12,8% 34,9% 100,0%

0,075

Meropenem Sayı 51 15 15 72 153

% Meropenem 33,3% 9,8% 9,8% 47,1% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 98,6% 99,4% Hassas

% Toplam 33,1% 9,7% 9,7% 46,8% 99,4%

Sayı 0 0 0 1 1

% Meropenem ,0% ,0% ,0% 100,0% 100,0%

% Yıl ,0% ,0% ,0% 1,4% ,6%

Dirençli

% Toplam ,0% ,0% ,0% ,6% ,6%

Proteus

Toplam Sayı 51 15 15 73 154

% Meropenem 33,1% 9,7% 9,7% 47,4% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 33,1% 9,7% 9,7% 47,4% 100,0%

0,773

- 52 -

Tablo-24 Yıllara göre Piperasilin/Tazobaktam duyarlılığının değerlendirilmesi Bakteri Cinsi Yıl

2005 2006 2007 2008 Toplam P

Piperasilin/Tazobaktam Sayı 488 491 606 508 2093

%Piperasilin/Tazobaktam 23,3% 23,5% 29,0% 24,3% 100,0%

% Yıl 93,3% 96,7% 96,5% 93,0% 94,9% Hassas

% Toplam 22,1% 22,3% 27,5% 23,0% 94,9%

Sayı 35 17 22 38 112

%Piperasilin/Tazobaktam 31,3% 15,2% 19,6% 33,9% 100,0%

% Yıl 6,7% 3,3% 3,5% 7,0% 5,1%

Dirençli

% Toplam 1,6% ,8% 1,0% 1,7% 5,1%

*E. coli

Toplam Sayı 523 508 628 546 2205

%Piperasilin/Tazobaktam 23,7% 23,0% 28,5% 24,8% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 23,7% 23,0% 28,5% 24,8% 100,0%

0,004

Piperasilin/Tazobaktam Sayı 49 25 34 47 155

%Piperasilin/Tazobaktam 31,6% 16,1% 21,9% 30,3% 100,0%

% Yıl 83,1% 71,4% 97,1% 97,9% 87,6% Hassas

% Toplam 27,7% 14,1% 19,2% 26,6% 87,6%

Sayı 10 10 1 1 22

%Piperasilin/Tazobaktam 45,5% 45,5% 4,5% 4,5% 100,0%

% Yıl 16,9% 28,6% 2,9% 2,1% 12,4%

Dirençli

% Toplam 5,6% 5,6% ,6% ,6% 12,4%

*Pseudomonas

Toplam Sayı 59 35 35 48 177

%Piperasilin/Tazobaktam 33,3% 19,8% 19,8% 27,1% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 33,3% 19,8% 19,8% 27,1% 100,0%

0,001

Piperasilin/Tazobaktam Sayı 30 34 35 24 123

%Piperasilin/Tazobaktam 24,4% 27,6% 28,5% 19,5% 100,0%

% Yıl 81,1% 85,0% 87,5% 85,7% 84,8% Hassas

% Toplam 20,7% 23,4% 24,1% 16,6% 84,8%

Sayı 7 6 5 4 22

%Piperasilin/Tazobaktam 31,8% 27,3% 22,7% 18,2% 100,0%

% Yıl 18,9% 15,0% 12,5% 14,3% 15,2%

Dirençli

% Toplam 4,8% 4,1% 3,4% 2,8% 15,2%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 37 40 40 28 145

%Piperasilin/Tazobaktam 25,5% 27,6% 27,6% 19,3% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 25,5% 27,6% 27,6% 19,3% 100,0%

0,886

Piperasilin/Tazobaktam Sayı 53 62 53 70 238

%Piperasilin/Tazobaktam 22,3% 26,1% 22,3% 29,4% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 98,1% 100,0% 99,6% Hassas

% Toplam 22,2% 25,9% 22,2% 29,3% 99,6%

Sayı 0 0 1 0 1

%Piperasilin/Tazobaktam ,0% ,0% 100,0% ,0% 100,0%

% Yıl ,0% ,0% 1,9% ,0% ,4%

Dirençli

% Toplam ,0% ,0% ,4% ,0% ,4%

Proteus

Toplam Sayı 53 62 54 70 239

%Piperasilin/Tazobaktam 22,2% 25,9% 22,6% 29,3% 100,0%

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 22,2% 25,9% 22,6% 29,3% 100,0%

0,329

*Pearson Chi-Square p<0.05

- 53 -

Tablo-25 Amoksisilin-Klavulanat cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl Cins

2005 2006 2007 2008

Toplam P

Amoksisilin-Klavulanat Sayı 42 42 61 17 162 Hassas

% Yıl 25,1% 48,3% 38,9% 25,8% 34,0% Sayı 125 45 96 49 315 Dirençli % Yıl 74,9% 51,7% 61,1% 74,2% 66,0%

*E. coli

Toplam Sayı 167 87 157 66 477 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,001

Amoksisilin-Klavulanat Sayı 1 5 0 1 7 Hassas

% Yıl 2,6% 29,4% ,0% 6,3% 8,2% Sayı 37 12 14 15 78 Dirençli % Yıl 97,4% 70,6% 100,0% 93,8% 91,8%

*Pseudomonas

Toplam Sayı 38 17 14 16 85 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,005

Amoksisilin-Klavulanat Sayı 1 6 2 0 9 Hassas

% Yıl 5,6% 50,0% 13,3% ,0% 18,4% Sayı 17 6 13 4 40 Dirençli % Yıl 94,4% 50,0% 86,7% 100,0% 81,6%

*K. pneumoniae

Toplam Sayı 18 12 15 4 49 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,011

Amoksisilin-Klavulanat Sayı 6 15 21 14 56 Hassas

% Yıl 27,3% 71,4% 84,0% 73,7% 64,4% Sayı 16 6 4 5 31 Dirençli % Yıl 72,7% 28,6% 16,0% 26,3% 35,6%

*Proteus

Toplam Sayı 22 21 25 19 87

Erkek

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,000001

Amoksisilin-Klavulanat Sayı 132 135 257 124 648 Hassas

% Yıl 35,1% 59,7% 54,6% 44,1% 47,9% Sayı 244 91 214 157 706 Dirençli % Yıl 64,9% 40,3% 45,4% 55,9% 52,1%

*E. coli

Toplam Sayı 376 226 471 281 1354 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,0002

Amoksisilin-Klavulanat Sayı 0 6 2 2 10 Hassas

% Yıl ,0% 75,0% 9,5% 8,7% 13,7% Sayı 21 2 19 21 63 Dirençli % Yıl 100,0% 25,0% 90,5% 91,3% 86,3%

*Pseudomonas

Toplam Sayı 21 8 21 23 73 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,0001

Amoksisilin-Klavulanat Sayı 3 8 9 3 23 Hassas

% Yıl 16,7% 57,1% 36,0% 25,0% 33,3% Sayı 15 6 16 9 46 Dirençli % Yıl 83,3% 42,9% 64,0% 75,0% 66,7%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 18 14 25 12 69 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,099

Amoksisilin-Klavulanat Sayı 18 11 23 18 70 Hassas

% Yıl 62,1% 78,6% 79,3% 66,7% 70,7% Sayı 11 3 6 9 29 Dirençli % Yıl 37,9% 21,4% 20,7% 33,3% 29,3%

Proteus

Toplam Sayı 29 14 29 27 99

Kadın

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,438

*Pearson Chi-Square p<0.05

- 54 -

Tablo-26 Amoksisilin-Klavulanat kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl Yer

2005 2006 2007 2008

Toplam P

Amoksisilin-Klavulanat Sayı 140 129 281 122 672 Hassas

% Yıl 31,8% 54,4% 53,6% 43,0% 45,3% Sayı 300 108 243 162 813

Dirençli % Yıl 68,2% 45,6% 46,4% 57,0% 54,7%

*E. coli

Toplam Sayı 440 237 524 284 1485 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,0005

Amoksisilin-Klavulanat Sayı 1 2 0 0 3 Hassas

% Yıl 3,6% 25,0% ,0% ,0% 3,8% Sayı 27 6 18 24 75

Dirençli % Yıl 96,4% 75,0% 100,0% 100,0% 96,2%

*Pseudomonas

Toplam Sayı 28 8 18 24 78 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,010

Amoksisilin-Klavulanat Sayı 3 8 11 3 25 Hassas

% Yıl 12,0% 47,1% 34,4% 27,3% 29,4% Sayı 22 9 21 8 60

Dirençli % Yıl 88,0% 52,9% 65,6% 72,7% 70,6%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 25 17 32 11 85 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,086

Amoksisilin-Klavulanat Sayı 20 22 39 24 105 Hassas

% Yıl 46,5% 73,3% 81,3% 64,9% 66,5% Sayı 23 8 9 13 53

Dirençli % Yıl 53,5% 26,7% 18,8% 35,1% 33,5%

*Proteus

Toplam Sayı 43 30 48 37 158

Poliklinik

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,005

Amoksisilin-Klavulanat Sayı 34 48 37 19 138 Hassas

% Yıl 33,0% 63,2% 35,6% 30,2% 39,9% Sayı 69 28 67 44 208

Dirençli % Yıl 67,0% 36,8% 64,4% 69,8% 60,1%

*E. coli

Toplam Sayı 103 76 104 63 346 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,0005

Amoksisilin-Klavulanat Sayı 0 9 2 3 14 Hassas

% Yıl ,0% 52,9% 11,8% 20,0% 17,5% Sayı 31 8 15 12 66

Dirençli % Yıl 100,0% 47,1% 88,2% 80,0% 82,5%

*Pseudomonas

Toplam Sayı 31 17 17 15 80 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,0007

Amoksisilin-Klavulanat Sayı 1 6 0 0 7 Hassas

% Yıl 9,1% 66,7% ,0% ,0% 21,2% Sayı 10 3 8 5 26

Dirençli % Yıl 90,9% 33,3% 100,0% 100,0% 78,8%

*K. pneumoniae

Toplam Sayı 11 9 8 5 33 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,001

Amoksisilin-Klavulanat Sayı 4 4 5 8 21 Hassas

% Yıl 50,0% 80,0% 83,3% 88,9% 75,0% Sayı 4 1 1 1 7

Dirençli % Yıl 50,0% 20,0% 16,7% 11,1% 25,0%

Proteus

Toplam Sayı 8 5 6 9 28

Servis

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,275

*Pearson Chi-Square p<0.05

- 55 -

Tablo-27 Sefazolin cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl

Cins

2005 2006 2007 2008

Toplam P

Sefazolin Sayı 98 93 89 20 300 Hassas

% Yıl 59,8% 63,3% 57,1% 37,0% 57,6% Sayı 66 54 67 34 221

Dirençli % Yıl 40,2% 36,7% 42,9% 63,0% 42,4%

*E. coli

Toplam Sayı 164 147 156 54 521 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,009

Sefazolin Sayı 4 10 2 2 18 Hassas

% Yıl 10,8% 38,5% 14,3% 16,7% 20,2% Sayı 33 16 12 10 71

Dirençli % Yıl 89,2% 61,5% 85,7% 83,3% 79,8%

Pseudomonas

Toplam Sayı 37 26 14 12 89 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,051

Sefazolin Sayı 6 9 3 5 23 Hassas

% Yıl 31,6% 47,4% 20,0% 62,5% 37,7% Sayı 13 10 12 3 38

Dirençli % Yıl 68,4% 52,6% 80,0% 37,5% 62,3%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 19 19 15 8 61 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,161

Sefazolin Sayı 15 33 18 11 77 Hassas

% Yıl 65,2% 75,0% 72,0% 84,6% 73,3% Sayı 8 11 7 2 28

Dirençli % Yıl 34,8% 25,0% 28,0% 15,4% 26,7%

Proteus

Toplam Sayı 23 44 25 13 105

Erkek

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,636

Sefazolin Sayı 308 317 348 174 1147 Hassas

% Yıl 82,6% 86,6% 73,9% 64,0% 77,4% Sayı 65 49 123 98 335

Dirençli % Yıl 17,4% 13,4% 26,1% 36,0% 22,6%

*E. coli

Toplam Sayı 373 366 471 272 1482 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,0007

Sefazolin Sayı 2 3 0 5 10 Hassas

% Yıl 9,5% 30,0% ,0% 35,7% 15,2% Sayı 19 7 21 9 56

Dirençli % Yıl 90,5% 70,0% 100,0% 64,3% 84,8%

*Pseudomonas

Toplam Sayı 21 10 21 14 66 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,014

Sefazolin Sayı 7 18 18 5 48 Hassas

% Yıl 38,9% 64,3% 72,0% 45,5% 58,5% Sayı 11 10 7 6 34

Dirençli % Yıl 61,1% 35,7% 28,0% 54,5% 41,5%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 18 28 25 11 82 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,117

Sefazolin Sayı 22 20 24 12 78 Hassas

% Yıl 75,9% 95,2% 82,8% 63,2% 79,6% Sayı 7 1 5 7 20

Dirençli % Yıl 24,1% 4,8% 17,2% 36,8% 20,4%

Proteus

Toplam Sayı 29 21 29 19 98

Kadın

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,80

*Pearson Chi-Square p<0.05

- 56 -

Tablo-28 Sefazolin kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl

Yer

2005 2006 2007 2008

Toplam P

Sefazolin Sayı 351 329 387 158 1225 Hassas

% Yıl 80,9% 83,5% 73,9% 62,0% 76,2% Sayı 83 65 137 97 382

Dirençli % Yıl 19,1% 16,5% 26,1% 38,0% 23,8%

*E. coli

Toplam Sayı 434 394 524 255 1607 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,0003

Sefazolin Sayı 2 2 1 5 10 Hassas

% Yıl 7,4% 20,0% 5,6% 31,3% 14,1% Sayı 25 8 17 11 61

Dirençli % Yıl 92,6% 80,0% 94,4% 68,8% 85,9%

Pseudomonas

Toplam Sayı 27 10 18 16 71 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,100

Sefazolin Sayı 11 19 18 5 53 Hassas

% Yıl 42,3% 61,3% 56,3% 45,5% 53,0% Sayı 15 12 14 6 47

Dirençli % Yıl 57,7% 38,7% 43,8% 54,5% 47,0%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 26 31 32 11 100

0,487

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Sefazolin Sayı 32 42 38 17 129

Hassas % Yıl 74,4% 82,4% 79,2% 65,4% 76,8% Sayı 11 9 10 9 39

Dirençli % Yıl 25,6% 17,6% 20,8% 34,6% 23,2%

Proteus

Toplam Sayı 43 51 48 26 168

Poliklinik

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,381

Sefazolin Sayı 55 81 50 36 222 Hassas

% Yıl 53,4% 68,1% 48,5% 50,7% 56,1% Sayı 48 38 53 35 174

Dirençli % Yıl 46,6% 31,9% 51,5% 49,3% 43,9%

*E. coli

Toplam Sayı 103 119 103 71 396 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,015

Sefazolin Sayı 4 11 1 2 18 Hassas

% Yıl 12,9% 42,3% 5,9% 20,0% 21,4% Sayı 27 15 16 8 66

Dirençli % Yıl 87,1% 57,7% 94,1% 80,0% 78,6%

*Pseudomonas

Toplam Sayı 31 26 17 10 84 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,015

Sefazolin Sayı 2 8 3 5 18 Hassas

% Yıl 18,2% 50,0% 37,5% 62,5% 41,9% Sayı 9 8 5 3 25

Dirençli % Yıl 81,8% 50,0% 62,5% 37,5% 58,1%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 11 16 8 8 43 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,218

Sefazolin Sayı 5 11 4 6 26 Hassas

% Yıl 55,6% 78,6% 66,7% 100,0% 74,3% Sayı 4 3 2 0 9

Dirençli % Yıl 44,4% 21,4% 33,3% ,0% 25,7%

Proteus

Toplam Sayı 9 14 6 6 35

Servis

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,256

*Pearson Chi-Square p<0.05

- 57 -

Tablo-29 Sefotaksim cinslere göre duyarlılık karşılaştırması

Bakteri Cinsi Yıl Cins

2005 2006 2007 2008 Toplam P

Sefotaksim Sayı 137 123 111 68 439 Hassas

% Yıl 84,6% 76,4% 70,7% 62,4% 74,5% Sayı 25 38 46 41 150

Dirençli % Yıl 15,4% 23,6% 29,3% 37,6% 25,5%

*E. coli

Toplam Sayı 162 161 157 109 589 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,0000

Sefotaksim Sayı 7 7 8 11 33 Hassas

% Yıl 18,4% 26,9% 57,1% 44,0% 32,0% Sayı 31 19 6 14 70

Dirençli % Yıl 81,6% 73,1% 42,9% 56,0% 68,0%

Pseudomonas

Toplam Sayı 38 26 14 25 103 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,026

Sefotaksim Sayı 11 13 7 7 38 Hassas

% Yıl 57,9% 68,4% 46,7% 53,8% 57,6% Sayı 8 6 8 6 28

Dirençli % Yıl 42,1% 31,6% 53,3% 46,2% 42,4%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 19 19 15 13 66 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,632

Sefotaksim Sayı 23 46 24 31 124 Hassas

% Yıl 95,8% 95,8% 96,0% 100,0% 96,9% Sayı 1 2 1 0 4

Dirençli % Yıl 4,2% 4,2% 4,0% ,0% 3,1%

Proteus

Toplam Sayı 24 48 25 31 128

Erkek

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,724

Sefotaksim Sayı 341 379 405 381 1506 Hassas

% Yıl 91,7% 89,8% 86,0% 78,9% 86,2% Sayı 31 43 66 102 242

Dirençli % Yıl 8,3% 10,2% 14,0% 21,1% 13,8%

*E. coli

Toplam Sayı 372 422 471 483 1748 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,0008

Sefotaksim Sayı 12 5 16 12 45 Hassas

% Yıl 57,1% 50,0% 76,2% 40,0% 54,9% Sayı 9 5 5 18 37

Dirençli % Yıl 42,9% 50,0% 23,8% 60,0% 45,1%

Pseudomonas

Toplam Sayı 21 10 21 30 82 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,083

Sefotaksim Sayı 9 23 20 15 67 Hassas

% Yıl 52,9% 74,2% 80,0% 88,2% 74,4% Sayı 8 8 5 2 23

Dirençli % Yıl 47,1% 25,8% 20,0% 11,8% 25,6%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 17 31 25 17 90 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,101

Sefotaksim Sayı 25 24 29 41 119 Hassas

% Yıl 92,6% 100,0% 100,0% 97,6% 97,5% Sayı 2 0 0 1 3

Dirençli % Yıl 7,4% ,0% ,0% 2,4% 2,5%

Proteus

Toplam Sayı 27 24 29 42 122

Kadın

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,252

*Pearson Chi-Square p<0.05

- 58 -

Tablo-30 Sefotaksim kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl Yer

2005 2006 2007 2008

Toplam P

Sefotaksim Sayı 396 402 448 377 1623 Hassas % Yıl 91,7% 89,7% 85,5% 79,2% 86,3% Sayı 36 46 76 99 257

Dirençli

% Yıl 8,3% 10,3% 14,5% 20,8% 13,7%

*E. coli

Toplam Sayı 432 448 524 476 1880 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,0008

Sefotaksim Sayı 12 5 14 9 40 Hassas % Yıl 41,4% 50,0% 77,8% 27,3% 44,4% Sayı 17 5 4 24 50

Dirençli

% Yıl 58,6% 50,0% 22,2% 72,7% 55,6%

*Pseudomonas

Toplam Sayı 29 10 18 33 90 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,006

Sefotaksim Sayı 14 26 26 14 80 Hassas % Yıl 56,0% 78,8% 81,3% 82,4% 74,8% Sayı 11 7 6 3 27

Dirençli

% Yıl 44,0% 21,2% 18,8% 17,6% 25,2%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 25 33 32 17 107 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,103

Sefotaksim Sayı 41 58 48 61 208 Hassas % Yıl 97,6% 100,0% 100,0% 98,4% 99,0% Sayı 1 0 0 1 2

Dirençli

% Yıl 2,4% ,0% ,0% 1,6% 1,0%

Proteus

Toplam Sayı 42 58 48 62 210

Poliklinik

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,529

Sefotaksim Sayı 82 100 68 72 322 Hassas % Yıl 80,4% 74,1% 65,4% 62,1% 70,5% Sayı 20 35 36 44 135

Dirençli

% Yıl 19,6% 25,9% 34,6% 37,9% 29,5%

*E. coli

Toplam Sayı 102 135 104 116 457 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,012

Sefotaksim Sayı 7 7 10 14 38 Hassas % Yıl 23,3% 26,9% 58,8% 63,6% 40,0% Sayı 23 19 7 8 57

Dirençli

% Yıl 76,7% 73,1% 41,2% 36,4% 60,0%

*Pseudomonas

Toplam Sayı 30 26 17 22 95 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,005

Sefotaksim Sayı 6 10 1 8 25 Hassas % Yıl 54,5% 58,8% 12,5% 61,5% 51,0% Sayı 5 7 7 5 24

Dirençli

% Yıl 45,5% 41,2% 87,5% 38,5% 49,0%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 11 17 8 13 49 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,122

Sefotaksim Sayı 7 12 5 11 35 Hassas % Yıl 77,8% 85,7% 83,3% 100,0% 87,5% Sayı 2 2 1 0 5

Dirençli

% Yıl 22,2% 14,3% 16,7% ,0% 12,5%

Proteus

Toplam Sayı 9 14 6 11 40

Servis

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,478

*Pearson Chi-Square p<0.05

- 59 -

Tablo-31 Sefoperazon/Sulbaktam cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl

Cins

2005 2006 2007 2008

Toplam P

Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 138 138 146 100 522 Hassas

% Yıl 87,3% 87,9% 93,0% 91,7% 89,8% Sayı 20 19 11 9 59

Dirençli % Yıl 12,7% 12,1% 7,0% 8,3% 10,2%

E. coli

Toplam Sayı 158 157 157 109 581 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,275

Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 29 12 13 24 78 Hassas

% Yıl 76,3% 48,0% 92,9% 96,0% 76,5% Sayı 9 13 1 1 24

Dirençli % Yıl 23,7% 52,0% 7,1% 4,0% 23,5%

*Pseudomonas

Toplam Sayı 38 25 14 25 102 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,000001

Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 15 17 13 11 56 Hassas

% Yıl 78,9% 94,4% 86,7% 84,6% 86,2% Sayı 4 1 2 2 9

Dirençli % Yıl 21,1% 5,6% 13,3% 15,4% 13,8%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 19 18 15 13 65 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,595

Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 24 45 24 31 124 Hassas

% Yıl 100,0% 100,0% 96,0% 100,0% 99,2% Sayı 0 0 1 0 1

Dirençli % Yıl ,0% ,0% 4,0% ,0% ,8%

Proteus

Toplam Sayı 24 45 25 31 125

Erkek

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,258

Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 360 405 445 459 1669 Hassas

% Yıl 97,8% 99,0% 94,5% 95,2% 96,5% Sayı 8 4 26 23 61

Dirençli % Yıl 2,2% 1,0% 5,5% 4,8% 3,5%

*E. coli

Toplam Sayı 368 409 471 482 1730 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,001

Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 16 5 20 25 66 Hassas

% Yıl 76,2% 50,0% 95,2% 83,3% 80,5% Sayı 5 5 1 5 16

Dirençli % Yıl 23,8% 50,0% 4,8% 16,7% 19,5%

*Pseudomonas

Toplam Sayı 21 10 21 30 82 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,026

Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 17 27 21 16 81 Hassas

% Yıl 94,4% 87,1% 84,0% 94,1% 89,0% Sayı 1 4 4 1 10

Dirençli % Yıl 5,6% 12,9% 16,0% 5,9% 11,0%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 18 31 25 17 91 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,625

Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 28 24 29 42 123

Hassas % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Proteus

Toplam Sayı 28 24 29 42 123

Kadın

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

*Pearson Chi-Square p<0.05

- 60 -

Tablo-32 Sefoperazon/Sulbaktam kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl Yer

2005 2006 2007 2008 Toplam P

Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 414 425 496 455 1790 Hassas

% Yıl 97,0% 97,3% 94,7% 95,8% 96,1% Sayı 13 12 28 20 73

Dirençli % Yıl 3,0% 2,7% 5,3% 4,2% 3,9%

E. coli

Toplam Sayı 427 437 524 475 1863 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,145

Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 24 7 16 29 76 Hassas

% Yıl 85,7% 70,0% 88,9% 87,9% 85,4% Sayı 4 3 2 4 13

Dirençli % Yıl 14,3% 30,0% 11,1% 12,1% 14,6%

Pseudomonas

Toplam Sayı 28 10 18 33 89 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,524

Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 24 30 30 16 100 Hassas

% Yıl 92,3% 90,9% 93,8% 94,1% 92,6% Sayı 2 3 2 1 8

Dirençli % Yıl 7,7% 9,1% 6,3% 5,9% 7,4%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 26 33 32 17 108 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,967

Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 43 56 48 62 209

Hassas % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Proteus

Toplam Sayı 43 56 48 62 209

Poliklinik

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

Servis E. coli Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 84 118 95 104 401 Hassas

% Yıl 84,8% 91,5% 91,3% 89,7% 89,5% Sayı 15 11 9 12 47

Dirençli % Yıl 15,2% 8,5% 8,7% 10,3% 10,5%

Toplam Sayı 99 129 104 116 448 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,362

Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 21 10 17 20 68 Hassas

% Yıl 67,7% 40,0% 100,0% 90,9% 71,6% Sayı 10 15 0 2 27

Dirençli % Yıl 32,3% 60,0% ,0% 9,1% 28,4%

*Pseudomonas

Toplam Sayı 31 25 17 22 95 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,0003

Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 8 14 4 11 37 Hassas

% Yıl 72,7% 87,5% 50,0% 84,6% 77,1% Sayı 3 2 4 2 11

Dirençli % Yıl 27,3% 12,5% 50,0% 15,4% 22,9%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 11 16 8 13 48 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,184

Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 9 13 5 11 38 Hassas

% Yıl 100,0% 100,0% 83,3% 100,0% 97,4% Sayı 0 0 1 0 1

Dirençli % Yıl ,0% ,0% 16,7% ,0% 2,6%

Proteus

Toplam Sayı 9 13 6 11 39

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,130

*Pearson Chi-Square p<0.05

- 61 -

Tablo-33 Seftazidim cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl

Cins

2005 2006 2007 2008

Toplam P

Seftazidim Sayı 131 126 116 73 446 Hassas

% Yıl 84,5% 79,7% 73,9% 67,0% 77,0% Sayı 24 32 41 36 133

Dirençli % Yıl 15,5% 20,3% 26,1% 33,0% 23,0%

*E.Coli

Toplam Sayı 155 158 157 109 579 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,005

Seftazidim Sayı 22 16 8 16 62 Hassas

% Yıl 55,0% 61,5% 57,1% 64,0% 59,0% Sayı 18 10 6 9 43

Dirençli % Yıl 45,0% 38,5% 42,9% 36,0% 41,0%

Pseudomonas

Toplam Sayı 40 26 14 25 105 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,894

Seftazidim Sayı 13 14 8 7 42 Hassas

% Yıl 68,4% 73,7% 53,3% 53,8% 63,6% Sayı 6 5 7 6 24

Dirençli % Yıl 31,6% 26,3% 46,7% 46,2% 36,4%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 19 19 15 13 66 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,523

Seftazidim Sayı 22 46 24 30 122 Hassas

% Yıl 95,7% 97,9% 96,0% 96,8% 96,8% Sayı 1 1 1 1 4

Dirençli % Yıl 4,3% 2,1% 4,0% 3,2% 3,2%

Proteus

Toplam Sayı 23 47 25 31 126

Erkek

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,955

Seftazidim Sayı 341 382 410 397 1530 Hassas

% Yıl 93,2% 92,7% 87,0% 82,2% 88,3% Sayı 25 30 61 86 202

Dirençli % Yıl 6,8% 7,3% 13,0% 17,8% 11,7%

*E.Coli

Toplam Sayı 366 412 471 483 1732 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,0001

Seftazidim Sayı 15 9 20 12 56 Hassas

% Yıl 71,4% 90,0% 95,2% 40,0% 68,3% Sayı 6 1 1 18 26

Dirençli % Yıl 28,6% 10,0% 4,8% 60,0% 31,7%

*Pseudomonas

Toplam Sayı 21 10 21 30 82 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,000001

Seftazidim Sayı 12 25 21 14 72 Hassas

% Yıl 66,7% 80,6% 84,0% 82,4% 79,1% Sayı 6 6 4 3 19

Dirençli % Yıl 33,3% 19,4% 16,0% 17,6% 20,9%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 18 31 25 17 91 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,532

Seftazidim Sayı 27 23 29 41 120 Hassas

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 97,6% 99,2% Sayı 0 0 0 1 1

Dirençli % Yıl ,0% ,0% ,0% 2,4% ,8%

Proteus

Toplam Sayı 27 23 29 42 121

Kadın

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,594

*Pearson Chi-Square p<0.05

- 62 -

Tablo-34 Seftazidim kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl Yer

2005 2006 2007 2008

Toplam P

Seftazidim Sayı 392 402 455 394 1643 Hassas % Yıl 92,5% 91,8% 86,8% 82,8% 88,2% Sayı 32 36 69 82 219 Dirençli % Yıl 7,5% 8,2% 13,2% 17,2% 11,8%

*E.Coli

Toplam Sayı 424 438 524 476 1862 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,0005

Seftazidim Sayı 17 8 16 12 53 Hassas % Yıl 58,6% 80,0% 88,9% 36,4% 58,9% Sayı 12 2 2 21 37 Dirençli % Yıl 41,4% 20,0% 11,1% 63,6% 41,1%

*Pseudomonas

Toplam Sayı 29 10 18 33 90 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,001

Seftazidim Sayı 17 28 26 13 84 Hassas % Yıl 65,4% 84,8% 81,3% 76,5% 77,8% Sayı 9 5 6 4 24 Dirençli % Yıl 34,6% 15,2% 18,8% 23,5% 22,2%

K.Pneumoniae

Toplam Sayı 26 33 32 17 108 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,320

Seftazidim Sayı 41 56 48 61 206 Hassas % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 98,4% 99,5% Sayı 0 0 0 1 1 Dirençli % Yıl ,0% ,0% ,0% 1,6% ,5%

Proteus

Toplam Sayı 41 56 48 62 207

Poliklinik

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,503

Seftazidim Sayı 80 106 71 76 333 Hassas % Yıl 82,5% 80,3% 68,3% 65,5% 74,2% Sayı 17 26 33 40 116 Dirençli % Yıl 17,5% 19,7% 31,7% 34,5% 25,8%

*E.Coli

Toplam Sayı 97 132 104 116 449 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,006

Seftazidim Sayı 20 17 12 16 65 Hassas % Yıl 62,5% 65,4% 70,6% 72,7% 67,0% Sayı 12 9 5 6 32 Dirençli % Yıl 37,5% 34,6% 29,4% 27,3% 33,0%

Pseudomonas

Toplam Sayı 32 26 17 22 97 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,862

Seftazidim Sayı 8 11 3 8 30 Hassas % Yıl 72,7% 64,7% 37,5% 61,5% 61,2% Sayı 3 6 5 5 19 Dirençli % Yıl 27,3% 35,3% 62,5% 38,5% 38,8%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 11 17 8 13 49 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,458

Seftazidim Sayı 8 13 5 10 36 Hassas % Yıl 88,9% 92,9% 83,3% 90,9% 90,0% Sayı 1 1 1 1 4 Dirençli % Yıl 11,1% 7,1% 16,7% 9,1% 10,0%

Proteus

Toplam Sayı 9 14 6 11 40

Servis

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,931

*Pearson Chi-Square p<0.05

- 63 -

Tablo-35 Aztreonam cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl

Cins

2005 2006 2007 2008

Toplam P

Aztreonam Sayı 131 26 117 51 325 Hassas

% Yıl 84,0% 86,7% 75,0% 66,2% 77,6% Sayı 25 4 39 26 94

Dirençli % Yıl 16,0% 13,3% 25,0% 33,8% 22,4%

*E. coli

Toplam Sayı 156 30 156 77 419 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,010

Aztreonam Sayı 25 6 10 7 48 Hassas

% Yıl 65,8% 75,0% 71,4% 46,7% 64,0% Sayı 13 2 4 8 27

Dirençli % Yıl 34,2% 25,0% 28,6% 53,3% 36,0%

Pseudomonas

Toplam Sayı 38 8 14 15 75 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,429

Aztreonam Sayı 12 4 7 6 29 Hassas

% Yıl 63,2% 80,0% 46,7% 66,7% 60,4% Sayı 7 1 8 3 19

Dirençli % Yıl 36,8% 20,0% 53,3% 33,3% 39,6%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 19 5 15 9 48 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,533

Aztreonam Sayı 21 5 24 17 67 Hassas

% Yıl 91,3% 83,3% 96,0% 94,4% 93,1% Sayı 2 1 1 1 5

Dirençli % Yıl 8,7% 16,7% 4,0% 5,6% 6,9%

Proteus

Toplam Sayı 23 6 25 18 72

Erkek

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,711

Aztreonam Sayı 336 58 410 300 1104 Hassas

% Yıl 93,3% 93,5% 87,2% 83,1% 88,1% Sayı 24 4 60 61 149

Dirençli % Yıl 6,7% 6,5% 12,8% 16,9% 11,9%

*E. coli

Toplam Sayı 360 62 470 361 1253 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,000001

Aztreonam Sayı 18 3 20 7 48 Hassas

% Yıl 85,7% 100,0% 95,2% 35,0% 73,8% Sayı 3 0 1 13 17

Dirençli % Yıl 14,3% ,0% 4,8% 65,0% 26,2%

*Pseudomonas

Toplam Sayı 21 3 21 20 65 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,0003

Aztreonam Sayı 11 1 21 12 45 Hassas

% Yıl 61,1% 25,0% 84,0% 92,3% 75,0% Sayı 7 3 4 1 15

Dirençli % Yıl 38,9% 75,0% 16,0% 7,7% 25,0%

*K. pneumoniae

Toplam Sayı 18 4 25 13 60 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,016

Aztreonam Sayı 26 6 29 24 85 Hassas

% Yıl 96,3% 100,0% 100,0% 100,0% 98,8% Sayı 1 0 0 0 1

Dirençli % Yıl 3,7% ,0% ,0% ,0% 1,2%

Proteus

Toplam Sayı 27 6 29 24 86

Kadın

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,530

*Pearson Chi-Square p<0.05

- 64 -

Tablo-36 Aztreonam kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl

Yer

2005 2006 2007 2008

Toplam P

Aztreonam Sayı 383 68 455 283 1189 Hassas

% Yıl 91,6% 94,4% 87,0% 82,0% 87,6% Sayı 35 4 68 62 169

Dirençli % Yıl 8,4% 5,6% 13,0% 18,0% 12,4%

*E. coli

Toplam Sayı 418 72 523 345 1358 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,000001

Aztreonam Sayı 22 5 16 8 51 Hassas

% Yıl 81,5% 83,3% 88,9% 38,1% 70,8% Sayı 5 1 2 13 21

Dirençli % Yıl 18,5% 16,7% 11,1% 61,9% 29,2%

*Pseudomonas

Toplam Sayı 27 6 18 21 72 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,001

Aztreonam Sayı 17 4 26 10 57 Hassas

% Yıl 65,4% 66,7% 81,3% 83,3% 75,0% Sayı 9 2 6 2 19

Dirençli % Yıl 34,6% 33,3% 18,8% 16,7% 25,0%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 26 6 32 12 76 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,455

Aztreonam Sayı 41 10 48 32 131

Hassas % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Proteus

Toplam Sayı 41 10 48 32 131

Poliklinik

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

Servis *E. coli Aztreonam Sayı 84 16 72 68 240 Hassas

% Yıl 85,7% 80,0% 69,9% 73,1% 76,4% Sayı 14 4 31 25 74

Dirençli % Yıl 14,3% 20,0% 30,1% 26,9% 23,6%

Toplam Sayı 98 20 103 93 314 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,050

Aztreonam Sayı 21 4 14 6 45 Hassas

% Yıl 65,6% 80,0% 82,4% 42,9% 66,2% Sayı 11 1 3 8 23

Dirençli % Yıl 34,4% 20,0% 17,6% 57,1% 33,8%

Pseudomonas

Toplam Sayı 32 5 17 14 68 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,121

Aztreonam Sayı 6 1 2 8 17 Hassas

% Yıl 54,5% 33,3% 25,0% 80,0% 53,1% Sayı 5 2 6 2 15

Dirençli % Yıl 45,5% 66,7% 75,0% 20,0% 46,9%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 11 3 8 10 32 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,115

Aztreonam Sayı 6 1 5 9 21 Hassas

% Yıl 66,7% 50,0% 83,3% 90,0% 77,8% Sayı 3 1 1 1 6

Dirençli % Yıl 33,3% 50,0% 16,7% 10,0% 22,2%

Proteus

Toplam Sayı 9 2 6 10 27

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,474

*Pearson Chi-Square p<0.05

- 65 -

Tablo-37 Amikasin cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl

Cins

2005 2006 2007 2008

Toplam P

Amikasin Sayı 157 139 154 32 482 Hassas

% Yıl 95,7% 94,6% 98,7% 100,0% 96,6% Sayı 7 8 2 0 17

Dirençli % Yıl 4,3% 5,4% 1,3% ,0% 3,4%

E. coli

Toplam Sayı 164 147 156 32 499 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,139

Amikasin Sayı 32 25 13 6 76 Hassas

% Yıl 82,1% 96,2% 92,9% 75,0% 87,4% Sayı 7 1 1 2 11

Dirençli % Yıl 17,9% 3,8% 7,1% 25,0% 12,6%

Pseudomonas

Toplam Sayı 39 26 14 8 87 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,230

Amikasin Sayı 17 17 15 3 52 Hassas

% Yıl 89,5% 89,5% 100,0% 60,0% 89,7% Sayı 2 2 0 2 6

Dirençli % Yıl 10,5% 10,5% ,0% 40,0% 10,3%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 19 19 15 5 58 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,091

Amikasin Sayı 23 44 24 7 98 Hassas

% Yıl 95,8% 97,8% 96,0% 100,0% 97,0% Sayı 1 1 1 0 3

Dirençli % Yıl 4,2% 2,2% 4,0% ,0% 3,0%

Proteus

Toplam Sayı 24 45 25 7 101

Erkek

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,916

Amikasin Sayı 363 368 468 127 1326 Hassas

% Yıl 98,1% 98,9% 99,4% 98,4% 98,8% Sayı 7 4 3 2 16

Dirençli % Yıl 1,9% 1,1% ,6% 1,6% 1,2%

E. coli

Toplam Sayı 370 372 471 129 1342 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,399

Amikasin Sayı 19 8 21 7 55 Hassas

% Yıl 90,5% 80,0% 100,0% 87,5% 91,7% Sayı 2 2 0 1 5

Dirençli % Yıl 9,5% 20,0% ,0% 12,5% 8,3%

Pseudomonas

Toplam Sayı 21 10 21 8 60 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,271

Amikasin Sayı 17 28 24 5 74 Hassas

% Yıl 94,4% 96,6% 96,0% 83,3% 94,9% Sayı 1 1 1 1 4

Dirençli % Yıl 5,6% 3,4% 4,0% 16,7% 5,1%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 18 29 25 6 78 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,597

Amikasin Sayı 27 22 29 8 86 Hassas

% Yıl 96,4% 100,0% 100,0% 100,0% 98,9% Sayı 1 0 0 0 1

Dirençli % Yıl 3,6% ,0% ,0% ,0% 1,1%

Proteus

Toplam Sayı 28 22 29 8 87

Kadın

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,546

*Pearson Chi-Square p<0.05

- 66 -

Tablo-38 Amikasin kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl Yer

2005 2006 2007 2008 Toplam P

Amikasin Sayı 423 395 520 124 1462 Hassas

% Yıl 97,9% 98,8% 99,2% 98,4% 98,7% Sayı 9 5 4 2 20

Dirençli % Yıl 2,1% 1,3% ,8% 1,6% 1,3%

E. coli

Toplam Sayı 432 400 524 126 1482 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,364

Amikasin Sayı 25 10 17 6 58 Hassas

% Yıl 86,2% 100,0% 94,4% 85,7% 90,6% Sayı 4 0 1 1 6

Dirençli % Yıl 13,8% ,0% 5,6% 14,3% 9,4%

Pseudomonas

Toplam Sayı 29 10 18 7 64 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,530

Amikasin Sayı 23 30 31 5 89 Hassas

% Yıl 88,5% 93,8% 96,9% 83,3% 92,7% Sayı 3 2 1 1 7

Dirençli % Yıl 11,5% 6,3% 3,1% 16,7% 7,3%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 26 32 32 6 96 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,504

Amikasin Sayı 43 53 48 10 154

Hassas % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Proteus

Toplam Sayı 43 53 48 10 154

Poliklinik

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

Servis E. coli Amikasin Sayı 97 112 102 35 346 Hassas

% Yıl 95,1% 94,1% 99,0% 100,0% 96,4% Sayı 5 7 1 0 13

Dirençli % Yıl 4,9% 5,9% 1,0% ,0% 3,6%

Toplam Sayı 102 119 103 35 359 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,132

Amikasin Sayı 26 23 17 7 73 Hassas

% Yıl 83,9% 88,5% 100,0% 77,8% 88,0% Sayı 5 3 0 2 10

Dirençli % Yıl 16,1% 11,5% ,0% 22,2% 12,0%

Pseudomonas

Toplam Sayı 31 26 17 9 83 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,296

Amikasin Sayı 11 15 8 3 37 Hassas

% Yıl 100,0% 93,8% 100,0% 60,0% 92,5% Sayı 0 1 0 2 3

Dirençli % Yıl ,0% 6,3% ,0% 40,0% 7,5%

*K. pneumoniae

Toplam Sayı 11 16 8 5 40 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,027

Amikasin Sayı 7 13 5 5 30 Hassas

% Yıl 77,8% 92,9% 83,3% 100,0% 88,2% Sayı 2 1 1 0 4

Dirençli % Yıl 22,2% 7,1% 16,7% ,0% 11,8%

Proteus

Toplam Sayı 9 14 6 5 34

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,564

*Pearson Chi-Square p<0.05

- 67 -

Tablo-39 İmipenem/Cilastatin cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl

Cins

2005 2006 2007 2008

Toplam P

İmipenem/Cilastatin Sayı 156 106 155 107 524 Hassas

% Yıl 99,4% 100,0% 98,7% 98,2% 99,1% Sayı 1 0 2 2 5

Dirençli % Yıl ,6% ,0% 1,3% 1,8% ,9%

E. coli

Toplam Sayı 157 106 157 109 529 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,518

İmipenem/Cilastatin Sayı 28 9 13 21 71 Hassas

% Yıl 75,7% 47,4% 92,9% 84,0% 74,7% Sayı 9 10 1 4 24

Dirençli % Yıl 24,3% 52,6% 7,1% 16,0% 25,3%

*Pseudomonas

Toplam Sayı 37 19 14 25 95 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,011

İmipenem/Cilastatin Sayı 18 13 15 12 58 Hassas

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 92,3% 98,3% Sayı 0 0 0 1 1

Dirençli % Yıl ,0% ,0% ,0% 7,7% 1,7%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 18 13 15 13 59 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,308

İmipenem/Cilastatin Sayı 22 30 25 31 108 Hassas

% Yıl 95,7% 100,0% 100,0% 100,0% 99,1% Sayı 1 0 0 0 1

Dirençli % Yıl 4,3% ,0% ,0% ,0% ,9%

Proteus

Toplam Sayı 23 30 25 31 109

Erkek

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,287

İmipenem/Cilastatin Sayı 358 291 471 478 1598 Hassas

% Yıl 100,0% 99,3% 100,0% 99,0% 99,6% Sayı 0 2 0 5 7

Dirençli % Yıl ,0% ,7% ,0% 1,0% ,4%

*E. coli

Toplam Sayı 358 293 471 483 1605 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,045

İmipenem/Cilastatin Sayı 18 4 20 27 69 Hassas

% Yıl 85,7% 66,7% 95,2% 90,0% 88,5% Sayı 3 2 1 3 9

Dirençli % Yıl 14,3% 33,3% 4,8% 10,0% 11,5%

Pseudomonas

Toplam Sayı 21 6 21 30 78 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,266

İmipenem/Cilastatin Sayı 18 27 25 17 87

Hassas % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 18 27 25 17 87 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

Proteus İmipenem/Cilastatin Sayı 27 17 29 41 114 Hassas

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 97,6% 99,1% Sayı 0 0 0 1 1

Dirençli % Yıl ,0% ,0% ,0% 2,4% ,9%

Toplam Sayı 27 17 29 42 115

Kadın

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,625

*Pearson Chi-Square p<0.05

- 68 -

Tablo-40 İmipenem/Cilastatin kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl Yer

2005 2006 2007 2008 Toplam P

İmipenem/Cilastatin Sayı 417 315 524 470 1726 Hassas

% Yıl 100,0% 99,7% 100,0% 98,7% 99,6% Sayı 0 1 0 6 7

Dirençli % Yıl ,0% ,3% ,0% 1,3% ,4%

*E. coli

Toplam Sayı 417 316 524 476 1733 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,006

İmipenem/Cilastatin Sayı 22 8 17 29 76 Hassas

% Yıl 84,6% 88,9% 94,4% 87,9% 88,4% Sayı 4 1 1 4 10

Dirençli % Yıl 15,4% 11,1% 5,6% 12,1% 11,6%

Pseudomonas

Toplam Sayı 26 9 18 33 86 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,798

İmipenem/Cilastatin Sayı 25 29 32 17 103

Hassas % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 25 29 32 17 103 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

Proteus İmipenem/Cilastatin Sayı 41 40 48 61 190 Hassas

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 98,4% 99,5% Sayı 0 0 0 1 1

Dirençli % Yıl ,0% ,0% ,0% 1,6% ,5%

Toplam Sayı 41 40 48 62 191

Poliklinik

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,554

Servis İmipenem/Cilastatin Sayı 97 82 102 115 396 Hassas

% Yıl 99,0% 98,8% 98,1% 99,1% 98,8% Sayı 1 1 2 1 5

Dirençli % Yıl 1,0% 1,2% 1,9% ,9% 1,2%

E. coli

Toplam Sayı 98 83 104 116 401 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,904

İmipenem/Cilastatin Sayı 24 5 16 19 64 Hassas

% Yıl 75,0% 31,3% 94,1% 86,4% 73,6% Sayı 8 11 1 3 23

Dirençli % Yıl 25,0% 68,8% 5,9% 13,6% 26,4%

*Pseudomonas

Toplam Sayı 32 16 17 22 87 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,000001

İmipenem/Cilastatin Sayı 11 11 8 12 42 Hassas

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 92,3% 97,7% Sayı 0 0 0 1 1

Dirençli % Yıl ,0% ,0% ,0% 7,7% 2,3%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 11 11 8 13 43 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,501

İmipenem/Cilastatin Sayı 8 7 6 11 32 Hassas

% Yıl 88,9% 100,0% 100,0% 100,0% 97,0% Sayı 1 0 0 0 1

Dirençli % Yıl 11,1% ,0% ,0% ,0% 3,0%

Proteus

Toplam Sayı 9 7 6 11 33

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,432

*Pearson Chi-Square p<0.05

- 69 -

Tablo-41 Trimetoprim/Sulfametoksazol cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl

Cins

2005 2006 2007 2008

Toplam P

Trimetoprim/Sulfametoksazol Sayı 60 22 76 24 182 Hassas

% Yıl 36,4% 52,4% 48,4% 49,0% 44,1% Sayı 105 20 81 25 231

Dirençli % Yıl 63,6% 47,6% 51,6% 51,0% 55,9%

E. coli

Toplam Sayı 165 42 157 49 413 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,078

Trimetoprim/Sulfametoksazol Sayı 3 1 2 1 7 Hassas

% Yıl 7,5% 12,5% 14,3% 11,1% 9,9% Sayı 37 7 12 8 64

Dirençli % Yıl 92,5% 87,5% 85,7% 88,9% 90,1%

Pseudomonas

Toplam Sayı 40 8 14 9 71 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,888

Trimetoprim/Sulfametoksazol Sayı 5 2 5 6 18 Hassas

% Yıl 26,3% 40,0% 33,3% 75,0% 38,3% Sayı 14 3 10 2 29

Dirençli % Yıl 73,7% 60,0% 66,7% 25,0% 61,7%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 19 5 15 8 47 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,118

Trimetoprim/Sulfametoksazol Sayı 5 1 18 10 34 Hassas

% Yıl 20,8% 11,1% 72,0% 83,3% 48,6% Sayı 19 8 7 2 36

Dirençli % Yıl 79,2% 88,9% 28,0% 16,7% 51,4%

*Proteus

Toplam Sayı 24 9 25 12 70

Erkek

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,0002

Trimetoprim/Sulfametoksazol Sayı 145 56 253 122 576 Hassas

% Yıl 38,5% 52,3% 53,7% 52,6% 48,5% Sayı 232 51 218 110 611

Dirençli % Yıl 61,5% 47,7% 46,3% 47,4% 51,5%

*E. coli

Toplam Sayı 377 107 471 232 1187 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,0005

Trimetoprim/Sulfametoksazol Sayı 3 2 2 2 9 Hassas

% Yıl 14,3% 66,7% 9,5% 22,2% 16,7% Sayı 18 1 19 7 45

Dirençli % Yıl 85,7% 33,3% 90,5% 77,8% 83,3%

Pseudomonas

Toplam Sayı 21 3 21 9 54 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,091

Trimetoprim/Sulfametoksazol Sayı 8 2 10 6 26 Hassas

% Yıl 44,4% 28,6% 40,0% 60,0% 43,3% Sayı 10 5 15 4 34

Dirençli % Yıl 55,6% 71,4% 60,0% 40,0% 56,7%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 18 7 25 10 60 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,599

Trimetoprim/Sulfametoksazol Sayı 7 2 21 9 39 Hassas

% Yıl 24,1% 33,3% 72,4% 60,0% 49,4% Sayı 22 4 8 6 40

Dirençli % Yıl 75,9% 66,7% 27,6% 40,0% 50,6%

*Proteus

Toplam Sayı 29 6 29 15 79

Kadın

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,002

*Pearson Chi-Square p<0.05

- 70 -

Tablo-42 Trimetoprim/Sulfometaksozol kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl Yer

2005 2006 2007 2008

Toplam P

Trimetoprim/Sulfometaksozol Sayı 157 62 286 112 617 Hassas % Yıl 35,7% 53,0% 54,6% 50,9% 47,4% Sayı 283 55 238 108 684 Dirençli % Yıl 64,3% 47,0% 45,4% 49,1% 52,6%

*E. coli

Toplam Sayı 440 117 524 220 1301 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,364

Trimetoprim/Sulfometaksozol Sayı 6 2 3 3 14 Hassas % Yıl 20,7% 33,3% 16,7% 27,3% 21,9% Sayı 23 4 15 8 50 Dirençli % Yıl 79,3% 66,7% 83,3% 72,7% 78,1%

Pseudomonas

Toplam Sayı 29 6 18 11 64 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,530

Trimetoprim/Sulfometaksozol Sayı 10 3 14 6 33 Hassas % Yıl 38,5% 37,5% 43,8% 54,5% 42,9% Sayı 16 5 18 5 44 Dirençli % Yıl 61,5% 62,5% 56,3% 45,5% 57,1%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 26 8 32 11 77 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,504

Trimetoprim/Sulfometaksozol Sayı 9 2 34 16 61 Hassas % Yıl 20,5% 15,4% 70,8% 72,7% 48,0% Sayı 35 11 14 6 66 Dirençli % Yıl 79,5% 84,6% 29,2% 27,3% 52,0%

*Proteus

Toplam Sayı 44 13 48 22 127

Poliklinik

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

Trimetoprim/Sulfometaksozol Sayı 48 16 43 34 141 Hassas % Yıl 47,1% 50,0% 41,3% 55,7% 47,2% Sayı 54 16 61 27 158 Dirençli % Yıl 52,9% 50,0% 58,7% 44,3% 52,8%

E. coli

Toplam Sayı 102 32 104 61 299 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,132

Trimetoprim/Sulfometaksozol Sayı 0 1 1 0 2 Hassas % Yıl ,0% 20,0% 5,9% ,0% 3,3% Sayı 32 4 16 7 59 Dirençli % Yıl 100,0% 80,0% 94,1% 100,0% 96,7%

Pseudomonas

Toplam Sayı 32 5 17 7 61 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,296

Trimetoprim/Sulfometaksozol Sayı 3 1 1 6 11 Hassas % Yıl 27,3% 25,0% 12,5% 85,7% 36,7% Sayı 8 3 7 1 19 Dirençli % Yıl 72,7% 75,0% 87,5% 14,3% 63,3%

*K. pneumoniae

Toplam Sayı 11 4 8 7 30 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,027

Trimetoprim/Sulfometaksozol Sayı 3 1 5 3 12 Hassas % Yıl 33,3% 50,0% 83,3% 60,0% 54,5% Sayı 6 1 1 2 10 Dirençli % Yıl 66,7% 50,0% 16,7% 40,0% 45,5%

Proteus

Toplam Sayı 9 2 6 5 22

Servis

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,564

*Pearson Chi-Square p<0.05

- 71 -

Tablo-43 Siprofloksasin Cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl

Cins

2005 2006 2007 2008

Toplam P

Siprofloksasin Sayı 114 95 102 12 323 Hassas

% Yıl 70,4% 72,5% 65,4% 70,6% 69,3% Sayı 48 36 54 5 143

Dirençli % Yıl 29,6% 27,5% 34,6% 29,4% 30,7%

E. coli

Toplam Sayı 162 131 156 17 466 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,601

Siprofloksasin Sayı 20 12 9 7 48 Hassas

% Yıl 51,3% 57,1% 64,3% 87,5% 58,5% Sayı 19 9 5 1 34

Dirençli % Yıl 48,7% 42,9% 35,7% 12,5% 41,5%

Pseudomonas

Toplam Sayı 39 21 14 8 82 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,282

Siprofloksasin Sayı 12 13 10 3 38 Hassas

% Yıl 63,2% 72,2% 66,7% 75,0% 67,9% Sayı 7 5 5 1 18

Dirençli % Yıl 36,8% 27,8% 33,3% 25,0% 32,1%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 19 18 15 4 56 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,929

Siprofloksasin Sayı 20 36 21 8 85 Hassas

% Yıl 90,9% 94,7% 84,0% 100,0% 91,4% Sayı 2 2 4 0 8

Dirençli % Yıl 9,1% 5,3% 16,0% ,0% 8,6%

Proteus

Toplam Sayı 22 38 25 8 93

Erkek

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,386

Siprofloksasin Sayı 312 282 387 93 1074 Hassas

% Yıl 84,3% 86,8% 82,2% 78,8% 83,6% Sayı 58 43 84 25 210

Dirençli % Yıl 15,7% 13,2% 17,8% 21,2% 16,4%

E. coli

Toplam Sayı 370 325 471 118 1284 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,157

Siprofloksasin Sayı 16 10 17 4 47 Hassas

% Yıl 80,0% 100,0% 81,0% 100,0% 85,5% Sayı 4 0 4 0 8

Dirençli % Yıl 20,0% ,0% 19,0% ,0% 14,5%

Pseudomonas

Toplam Sayı 20 10 21 4 55 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,361

Siprofloksasin Sayı 16 20 20 4 60 Hassas

% Yıl 88,9% 76,9% 80,0% 80,0% 81,1% Sayı 2 6 5 1 14

Dirençli % Yıl 11,1% 23,1% 20,0% 20,0% 18,9%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 18 26 25 5 74 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,794

Siprofloksasin Sayı 29 17 28 7 81 Hassas

% Yıl 100,0% 100,0% 96,6% 100,0% 98,8% Sayı 0 0 1 0 1

Dirençli % Yıl ,0% ,0% 3,4% ,0% 1,2%

Proteus

Toplam Sayı 29 17 29 7 82

Kadın

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,604

- 72 -

Tablo-44 Siprofloksasin kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl

Yer

2005 2006 2007 2008

Toplam P

Siprofloksasin Sayı 368 300 441 87 1196 Hassas

% Yıl 85,0% 86,0% 84,2% 80,6% 84,6% Sayı 65 49 83 21 218

Dirençli % Yıl 15,0% 14,0% 15,8% 19,4% 15,4%

E. coli

Toplam Sayı 433 349 524 108 1414 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,577

Siprofloksasin Sayı 21 7 16 6 50 Hassas

% Yıl 75,0% 70,0% 88,9% 85,7% 79,4% Sayı 7 3 2 1 13

Dirençli % Yıl 25,0% 30,0% 11,1% 14,3% 20,6%

Pseudomonas

Toplam Sayı 28 10 18 7 63 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,566

Siprofloksasin Sayı 21 26 27 4 78 Hassas

% Yıl 80,8% 86,7% 84,4% 66,7% 83,0% Sayı 5 4 5 2 16

Dirençli % Yıl 19,2% 13,3% 15,6% 33,3% 17,0%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 26 30 32 6 94 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,670

Siprofloksasin Sayı 40 44 44 10 138 Hassas

% Yıl 95,2% 100,0% 91,7% 100,0% 95,8% Sayı 2 0 4 0 6

Dirençli % Yıl 4,8% ,0% 8,3% ,0% 4,2%

Proteus

Toplam Sayı 42 44 48 10 144

Poliklinik

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,215

Siprofloksasin Sayı 58 77 48 18 201 Hassas

% Yıl 58,6% 72,0% 46,6% 66,7% 59,8% Sayı 41 30 55 9 135

Dirençli % Yıl 41,4% 28,0% 53,4% 33,3% 40,2%

*E. coli

Toplam Sayı 99 107 103 27 336 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,002

Siprofloksasin Sayı 15 15 10 5 45 Hassas

% Yıl 48,4% 71,4% 58,8% 100,0% 60,8% Sayı 16 6 7 0 29

Dirençli % Yıl 51,6% 28,6% 41,2% ,0% 39,2%

Pseudomonas

Toplam Sayı 31 21 17 5 74 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,100

Siprofloksasin Sayı 7 7 3 3 20 Hassas

% Yıl 63,6% 50,0% 37,5% 100,0% 55,6% Sayı 4 7 5 0 16

Dirençli % Yıl 36,4% 50,0% 62,5% ,0% 44,4%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 11 14 8 3 36 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,270

Siprofloksasin Sayı 9 9 5 5 28 Hassas

% Yıl 100,0% 81,8% 83,3% 100,0% 90,3% Sayı 0 2 1 0 3

Dirençli % Yıl ,0% 18,2% 16,7% ,0% 9,7%

Proteus

Toplam Sayı 9 11 6 5 31

Servis

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,433

*Pearson Chi-Square p<0.05

- 73 -

Tablo-45 Meropenem cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl

Cins

2005 2006 2007 2008

Toplam P

Meropenem Sayı 157 32 37 107 333 Hassas

% Yıl 97,5% 100,0% 100,0% 98,2% 98,2% Sayı 4 0 0 2 6

Dirençli % Yıl 2,5% ,0% ,0% 1,8% 1,8%

E. coli

Toplam Sayı 161 32 37 109 339 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,633

Meropenem Sayı 29 5 2 21 57 Hassas

% Yıl 74,4% 62,5% 50,0% 84,0% 75,0% Sayı 10 3 2 4 19

Dirençli % Yıl 25,6% 37,5% 50,0% 16,0% 25,0%

Pseudomonas

Toplam Sayı 39 8 4 25 76 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,378

Meropenem Sayı 18 5 6 13 42

Hassas % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 18 5 6 13 42 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

Proteus Meropenem Sayı 23 7 7 30 67 Hassas

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 96,8% 98,5% Sayı 0 0 0 1 1

Dirençli % Yıl ,0% ,0% ,0% 3,2% 1,5%

Toplam Sayı 23 7 7 31 68

Erkek

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,750

Kadın Meropenem Sayı 365 71 128 479 1043 Hassas

% Yıl 100,0% 100,0% 99,2% 99,2% 99,5% Sayı 0 0 1 4 5

Dirençli % Yıl ,0% ,0% ,8% ,8% ,5%

E. coli

Toplam Sayı 365 71 129 483 1048 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,310

Meropenem Sayı 19 3 6 23 51 Hassas

% Yıl 90,5% 100,0% 100,0% 76,7% 85,0% Sayı 2 0 0 7 9

Dirençli % Yıl 9,5% ,0% ,0% 23,3% 15,0%

Pseudomonas

Toplam Sayı 21 3 6 30 60 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,294

Meropenem Sayı 18 4 4 17 43 Hassas

% Yıl 100,0% 100,0% 80,0% 100,0% 97,7% Sayı 0 0 1 0 1

Dirençli % Yıl ,0% ,0% 20,0% ,0% 2,3%

*K. pneumoniae

Toplam Sayı 18 4 5 17 44 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,046

Meropenem Sayı 28 8 8 42 86

Hassas % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Proteus

Toplam Sayı 28 8 8 42 86

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

*Pearson Chi-Square p<0.05

- 74 -

Tablo-46 Meropenem kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl

Yer

2005 2006 2007 2008

Toplam P

Meropenem Sayı 424 81 141 472 1118 Hassas

% Yıl 99,5% 100,0% 100,0% 99,2% 99,5%

Sayı 2 0 0 4 6 Dirençli

% Yıl ,5% ,0% ,0% ,8% ,5%

E. coli

Toplam Sayı 426 81 141 476 1124

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,559

Meropenem Sayı 26 5 6 26 63 Hassas

% Yıl 89,7% 83,3% 85,7% 78,8% 84,0%

Sayı 3 1 1 7 12 Dirençli

% Yıl 10,3% 16,7% 14,3% 21,2% 16,0%

Pseudomonas

Toplam Sayı 29 6 7 33 75

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,712

Meropenem Sayı 25 6 9 17 57

Hassas

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% K. pneumoniae

Toplam Sayı 25 6 9 17 57 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

Proteus Meropenem Sayı 43 13 14 62 132

Hassas

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

Toplam Sayı 43 13 14 62 132

Poliklinik

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

Servis E. coli Meropenem Sayı 98 22 24 114 258 Hassas % Yıl 98,0% 100,0% 96,0% 98,3% 98,1% Sayı 2 0 1 2 5 Dirençli % Yıl 2,0% ,0% 4,0% 1,7% 1,9%

Toplam Sayı 100 22 25 116 263

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,791

Meropenem Sayı 22 3 2 18 45 Hassas

% Yıl 71,0% 60,0% 66,7% 81,8% 73,8%

Sayı 9 2 1 4 16 Dirençli

% Yıl 29,0% 40,0% 33,3% 18,2% 26,2%

Pseudomonas

Toplam Sayı 31 5 3 22 61

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,698

Meropenem Sayı 11 3 1 13 28 Hassas

% Yıl 100,0% 100,0% 50,0% 100,0% 96,6%

Sayı 0 0 1 0 1 Dirençli

% Yıl ,0% ,0% 50,0% ,0% 3,4%

*K. pneumoniae

Toplam Sayı 11 3 2 13 29

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,003

Meropenem Sayı 8 2 1 10 21 Hassas

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 90,9% 95,5%

Sayı 0 0 0 1 1 Dirençli

% Yıl ,0% ,0% ,0% 9,1% 4,5%

Proteus

Toplam Sayı 8 2 1 11 22

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,790

*Pearson Chi-Square p<0.05

- 75 -

Tablo-47 Piperasilin/Tazobaktam cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl

Cins

2005 2006 2007 2008

Toplam P

Piperasilin/Tazobaktam Sayı 137 133 150 90 510 Hassas

% Yıl 85,1% 91,7% 95,5% 90,0% 90,6% Sayı 24 12 7 10 53

Dirençli % Yıl 14,9% 8,3% 4,5% 10,0% 9,4%

*E. coli

Toplam Sayı 161 145 157 100 563 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,015

Piperasilin/Tazobaktam Sayı 31 17 14 22 84 Hassas

% Yıl 81,6% 68,0% 100,0% 100,0% 84,8% Sayı 7 8 0 0 15

Dirençli % Yıl 18,4% 32,0% ,0% ,0% 15,2%

*Pseudomonas

Toplam Sayı 38 25 14 22 99 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,007

Piperasilin/Tazobaktam Sayı 16 14 14 9 53 Hassas

% Yıl 84,2% 87,5% 93,3% 69,2% 84,1% Sayı 3 2 1 4 10

Dirençli % Yıl 15,8% 12,5% 6,7% 30,8% 15,9%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 19 16 15 13 63 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,355

Piperasilin/Tazobaktam Sayı 24 42 24 31 121 Hassas

% Yıl 100,0% 100,0% 96,0% 100,0% 99,2% Sayı 0 0 1 0 1

Dirençli % Yıl ,0% ,0% 4,0% ,0% ,8%

Proteus

Toplam Sayı 24 42 25 31 122

Erkek

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,271

Piperasilin/Tazobaktam Sayı 351 358 456 418 1583 Hassas

% Yıl 97,0% 98,6% 96,8% 93,7% 96,4% Sayı 11 5 15 28 59

Dirençli % Yıl 3,0% 1,4% 3,2% 6,3% 3,6%

*E. coli

Toplam Sayı 362 363 471 446 1642 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,002

Piperasilin/Tazobaktam Sayı 18 8 20 25 71 Hassas

% Yıl 85,7% 80,0% 95,2% 96,2% 91,0% Sayı 3 2 1 1 7

Dirençli % Yıl 14,3% 20,0% 4,8% 3,8% 9,0%

Pseudomonas

Toplam Sayı 21 10 21 26 78 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,320

Piperasilin/Tazobaktam Sayı 14 20 21 15 70 Hassas

% Yıl 77,8% 83,3% 84,0% 100,0% 85,4% Sayı 4 4 4 0 12

Dirençli % Yıl 22,2% 16,7% 16,0% ,0% 14,6%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 18 24 25 15 82 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,318

Piperasilin/Tazobaktam Sayı 29 20 29 39 117

Hassas % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Proteus

Toplam Sayı 29 20 29 39 117

Kadın

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

*Pearson Chi-Square p<0.05

- 76 -

Tablo-48 Piperasilin/Tazobaktam kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl Yer

2005 2006 2007 2008

Toplam P

Piperasilin/Tazobaktam Sayı 404 379 506 408 1697 Hassas % Yıl 95,5% 97,7% 96,6% 93,6% 95,8% Sayı 19 9 18 28 74

Dirençli

% Yıl 4,5% 2,3% 3,4% 6,4% 4,2% *E. coli

Toplam Sayı 423 388 524 436 1771

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,022

Piperasilin/Tazobaktam Sayı 26 8 17 28 79 Hassas % Yıl 89,7% 80,0% 94,4% 96,6% 91,9% Sayı 3 2 1 1 7

Dirençli

% Yıl 10,3% 20,0% 5,6% 3,4% 8,1% Pseudomonas

Toplam Sayı 29 10 18 29 86

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,379

Piperasilin/Tazobaktam Sayı 23 22 31 14 90 Hassas % Yıl 88,5% 91,7% 96,9% 87,5% 91,8% Sayı 3 2 1 2 8

Dirençli

% Yıl 11,5% 8,3% 3,1% 12,5% 8,2%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 26 24 32 16 98

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,597

Piperasilin/Tazobaktam Sayı 44 49 48 59 200

Hassas % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Proteus

Toplam Sayı 44 49 48 59 200

Poliklinik

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

Sayı 84 112 100 100 396 Hassas % Yıl 84,0% 93,3% 96,2% 90,9% 91,2% Sayı 16 8 4 10 38

Piperasilin/Tazobaktam

Dirençli % Yıl 16,0% 6,7% 3,8% 9,1% 8,8%

*E. coli

Toplam Sayı 100 120 104 110 434

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,016

Piperasilin/Tazobaktam Sayı 23 17 17 19 76 Hassas % Yıl 76,7% 68,0% 100,0% 100,0% 83,5% Sayı 7 8 0 0 15

Dirençli

% Yıl 23,3% 32,0% ,0% ,0% 16,5% *Pseudomonas

Toplam Sayı 30 25 17 19 91

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,006

Piperasilin/Tazobaktam Sayı 7 12 4 10 33 Hassas % Yıl 63,6% 75,0% 50,0% 83,3% 70,2% Sayı 4 4 4 2 14

Dirençli

% Yıl 36,4% 25,0% 50,0% 16,7% 29,8%

K. pneumoniae

Toplam Sayı 11 16 8 12 47

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,399

Piperasilin/Tazobaktam Sayı 9 13 5 11 38 Hassas % Yıl 100,0% 100,0% 83,3% 100,0% 97,4% Sayı 0 0 1 0 1

Dirençli

% Yıl ,0% ,0% 16,7% ,0% 2,6% Proteus

Toplam Sayı 9 13 6 11 39

Servis

% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

0,130

*Pearson Chi-Square p<0.05

- 77 -

En sık üreyen Gram negatif çomak olan E. coli değerlendirildiğinde; poliklinik hastalarında

amoksisilin-klavulanat, trimetoprim-sulfametoksazol direncinde anlamlı bir düşüş varken (p< 0.05),

siprofloksasin direncinde (ortalama %15,4) anlamlı bir değişiklik saptanmamıştır. Servis hastalarında ise

imipenem-cilastatin (ortalama %1,2) ve amikasin (ortalama %3,6) ile en az dirence sahiptir. Sefoperazon

direncinde yıllara göre karşılaştırıldığında anlamlı fark yoktur. Servis hastalarında siprofloksasin direnci ise

dört yılda ortalama %40,2 direnç ile anlamlı bir fark göstermiştir (p<0.05).

Gram negatif çomaklar için yapılan duyarlılık deneylerinde ayaktan hasta örneklerinden izole edilen

bakterilerin % 15,5’i (n: 359), yatan hasta grubunda ise % 9,5’i (n: 61) denenen tüm antibiyotiklere duyarlı

bulunmuştur (p<0.05). Çoğul direnç ise ayaktan hasta grubundaki suşlarda % 36,6; yatan hasta grubunda ise

% 38,2 olmuştur. İYE tedavisinde birinci kuşak antibiyotik olan siprofloksasinin E. coli’ye karşı duyarlılığı

ayaktan hasta grubunda % 84,6, yatan hasta grubunda ise % 59,8 bulunmuştur.

- 78 -

TARTIŞMA:

Her ülkenin kendi epidemiyolojik verilerine sahip olması, üriner sistem enfeksiyonları etkenlerinin

izolasyon sıklığı ve antimikrobiyallere direnç paternlerinin bilinmesi, komplikasyonların önlenmesi, tedavi

ve profilaksi açısından önemlidir.

Ülkemizde yapılan çalışmalarda çeşitli antimikrobiyallere karşı oldukça farklı direnç oranları göze

çarpmaktadır. Bu farklılıklar, yatan veya poliklinik hastası olmasına, yatan hastaların bulundukları

servislere, enfeksiyon bölgelerine, çalışmaların yapılış zamanlarına ve farklı coğrafi bölgelere bağlı olabilse

de, duyarlılık deneylerinde standardizasyonun gereğine de işaret etmektedir (49).

İYE tedavisinde klinik olarak etkinlik göstermesi beklenen antibiyotiklerin idrarda yeterli

konsantrasyona erişmesi beklenir. Florokinolonlar, aminoglikozidler, beta-laktamlar ve sulfametoksazol

hem farmakokinetik özellikleri, hem de geniş spektruma sahip olmaları nedeniyle İYE tedavisinde tercih

edilen antibakteriyellerdir (51). Bunların yaygın ve yanlış kullanımları sonucu, gittikçe artan oranlarda

direnç gelişmekte ve bu direnç çoğu kez türler arasında aktarılmaktadır (52).

İYE’ye yol açan etkenler içinde Enterobacteriaceae üyelerinin payı % 70’in üzerindedir. Hastane

dışı idrar yolu enfeksiyonlarına sıklıkla E. coli ve K. pneumoniae türleri ve diğer enterik bakteriler neden

olurken, hastane kaynaklı enfeksiyonlara E. coli, K. pneumoniae, P. mirabilis, Stafilokoklar, diğer enterik

bakteriler, P. aeruginosa ve enterekoklar neden olmaktadır (53). Bizim çalışmamızda hastane dışı

grupta üreyen Gram negatif bakteri sıklığına bakıldığında; E. coli 1892 (% 67,2), Proteus spp. 212 (% 7,5),

K. pneumoniae 109 (% 3,9) ve P. aeruginosa 90 (% 3,2) olarak; hastane kaynaklı grupta ise E. coli

458 (% 49,6), Proteus spp. 40 (% 4,3), K. pneumoniae 49 (% 5,3) ve Pseudomonas aeruginosa 97 (%10,5)

olarak bulunmuştur. Pek çok çalışmada üropatojenler arasında E. coli izolasyon oranları arasında benzerlik

olup bu oranlar %87- 41 arasında değişmektedir. E. coli' den sonra izole edilen bakteriler de benzer olup S.

saprophyticus, Proteus spp., Enterobacter spp., Enterekok, Klebsiella türleridir (16-25).

Ülkemizde hastane kökenli Gram negatif çomaklarla ilgili olarak 2003-2004 yıllarında yapılmış iki

çok merkezli çalışma mevcuttur. Bunlardan Mystic 2003, beta-laktam antibiyotikler ve siprofloksasin ile

- 79 -

ilgili duyarlılık verilerini kapsamaktadır (Tablo 48). Altı farklı merkezde yürütülen Hitit çalışmasında ise

kan, steril vücut sıvıları, idrar, solunum yollarından izole edilen P. aeruginosa , E. coli ve K. pneumoniae

izolatlarının geniş spektrumlu beta-laktamlara duyarlılık oranları incelenmiştir (Tablo 49). Bu çalışmaların

sonuçlarına göre karbapenemler Enterobacteriaceae üyelerinde etkinliklerini korurken, suşların izole

edildiği hastane birimine göre değişmekle birlikte P. aeruginosa izolatlarında direnç oranlarının % 40’a

ulaştığı görülmektedir (54).

Tablo-49 Mystic 2003 sonuçları (% direnç).* Tür adı Sayı MEM CTX PIP/TAZ CIP

P.aeruginosa 236 39.4 90.3 40.5 48.7

E. coli 220 0.5 40.6 22.5 52.3

K.pneumoniae 167 1.2 50.7 29.1 25.7

P.mirabilis 27 0 19.1 3.7 14.8 Kısaltmalar: MEM: meropenem; CTX: sefotaksim; PIP/TAZ: piperasilin/tazobaktam; CIP: siprofloksasin *(54) Tablo-50 Hitit çalışması 2004 sonuçları (% direnç).* Tür adı Sayı IPM PIP/TAZ P.aeruginosa 194 27 23 E. coli 457 0.2 10 K.pneumoniae 390 0.5 21 Kısaltmalar: IPM: imipenem; PIP/TAZ: piperasilin/tazobaktam *(54)

Dünyada toplum kaynaklı üriner sistem enfeksiyonlarına bakıldığında yılda 150 milyon kişinin İYE

nedeniyle hastanelere başvurduğu ve bu nedenle 6 milyar $ harcandığı hesaplanmıştır (55). Üriner sistem

enfeksiyonlarının tedavisi, kullanılan antibiyotiklere karşı gelişen direnç nedeniyle her geçen gün biraz daha

problemli hale gelmektedir. Ülkeden ülkeye, bölgeden bölgeye üropatojenlerin antibiyotiklere direnç

oranları değişebilmektedir. Örneğin İspanya’da yapılan çalışmada E. coli’lerde ampisilin’e %57,

trimetoprim-sulfametoksazol’e %25 ve siprofloksasin’e %14 oranında direnç saptanmıştır (56). İngiltere’de

yapılan başka bir çalışmada amoksisilin’e %49, trimetoprim-sulfametoksazol’e %37, siprofloksasin’e ise

sadece %3 direnç oranı bildirilmiştir (57).

- 80 -

Direnç oranları çok değişken olduğu için İYE tanısıyla reçete yazan hekimlerin bölgelerindeki direnç

oranlarını bilmeleri ve buna göre tedavi düzenlemeleri önemlidir. Üriner sistem enfeksiyon etkeni E. coli

suşları arasında ampisilin direnç oranı her yıl %36→37,4 arası bildirilmiştir (48-50, 58). Çalışmamızda E.

coli suşları arasında ilk basamak tedavide kullanılan başka bir penisilin türevi ve de β-laktam eklenmiş ve

daha etkili olması düşünülürken amoksisilin-klavulanat’a direnç oranı her yıl %43,5→68 arasında anlamlı

bir şekilde artmış (p<0.05). Hastanemizde amoksisilin-klavulanat’a karşı direnç oranı ortalama E. coli’de

%55,8, Proteus’ta % 32,3, Pseudomonas’ta %89,2 ve Klebsiella kökenlerinde ise %72,9 saptanmıştır. Bu

sonuca göre ve toplum kökenli enfeksiyonlarda en sık rastlanılan bakterinin E. coli olduğu gerçeği de göz

önüne alındığında amoksisilin-klavulanat’ın toplum kaynaklı üriner enfeksiyonlarda bölgemiz için iyi bir

seçenek olmadığı kabul edilmelidir.

Birinci kuşak sefalosporinler Gram pozitif koklara oldukça etkilidir. M. catarrhalis, E. coli, K.

pneumoniae ve P. mirabilis’e orta etkilidir. Bunların dışında bulunan diğer Gram negatif aerobik

mikroorganizmalara ise etkisizdir. Bu antibiyotiklerin oral formu, toplum kaynaklı Gram pozitif

enfeksiyonların tedavisinde başta stafilokok ve streptokok enfeksiyonları olmak üzere güvenle

kullanılabilirler. Sefazolinin parenteral formu, uzun yarılanma ömrü nedeniyle cerrahi profilakside yaygın

olarak kullanılmaktadır (59). Çalışmamızda E. coli’ye direnç ortalama %27,8 olup yıllar geçtikçe direnç %

24,4’ten % 40,5’e yükselmiştir (p <0.05). Klebsiella ve Proteus’ta sırasıyla ortalama %50,3 ve % 23,6 direnç

oranları ile İYE tedavisi ve Gram negatif çomaklarda cerrahi profilaksi öncesi kullanılması uygun değildir.

Üçüncü kuşak sefalosporinler etki spektrumlarının uygunluğu ve nispeten yan etkilerinin az olması

nedeni ile idrar yolu enfeksiyonlarında sık kullanılan antibiyotik gruplarından birisidir. Kaya ve ark. yaptığı

çalışmada üçüncü kuşak sefalosporinlerden, sefotaksim direnci 2000 yılında izole edilen üropatojen E.coli

suşlarında % 0,1 düzeyindeyken, bu direnç oranı her yıl artış göstermiş ve 2003 yılında % 27,5 gibi bir

düzeye ulaşmış (60). Çalışmamızda Sefotaksim, E. coli’ye karşı ortalama direnci %16,8 olması ve

%10,5’ten %24,2’ye her yıl anlamlı bir direnç artışı (p<0.05); Pseudomonas’ta ortalama %57,8,

- 81 -

Klebsiella’da ortalama %32,7 ve Proteus’ta ortalama % 2,8 direnç bulunmuştur. Sonuçlarımız Mystic 2003

çalışmasında olduğu gibi yüksek direnç oranları ile uyumlu değildir.

Üçüncü kuşak sefalosporinlerden sefoperazon’a bir β- laktam antibiyotik olan sulbaktam eklenerek

spektrumu genişletilen sefoperazon/sulbaktam direncine bakıldığında; E. coli %5,2, Pseudomonas % 21,7,

Klebsiella %12,2 ve Proteus’ta % 0,4 ortalama direnç bulunmuştur. Yıllara göre bu dört bakteriye karşı olan

dirençte anlamlı bir değişme olmaması da sefoperazon/sulbaktam’ın tedavide kullanılabilir bir antibiyotik

olduğunu göstermektedir. Kaya ve ark. 457 E. coli suşunda yaptıkları çalışmada dört yılda %7,5’ten

%17,4’e anlamlı bir direnç artışı bildirmiş ve bu da bizim çalışmamızla uyumsuz olarak saptanmıştır (60).

Bir başka üçüncü kuşak sefalosporin olan seftazidim’e bakıldığında Kaya ve ark. E. coli suşunda

yaptıkları çalışmada dört yılda % 0,1’den %24,6’ya anlamlı bir direnç artışı bildirmiş (60). Çalışmamızda E.

coli %14,5 ortalama direnç ve %9,4’ten %20,6’ya her yıl anlamlı bir direnç artışı (p<0.05), Pseudomonas %

36,9, Klebsiella %27,4 ortalama ile yüksek direnç bulunmuştur. Bu antibiyotikte sadece Proteus’ta, % 2

ortalama direnç ve yıllara göre duyarlılığın değişmemesi ile, tedavide tavsiye edilebilinir.

Aztreonam Gram negatif bakterilere etkili ancak diğer bakterilere karşı etkisiz olan bir monobaktam

türevi antibiyotiktir. Aztroenam’a karşı bakterilerde gözlenen en önemli direnç mekanizması beta-laktamaz

aktivitesine bağlı enzimatik inaktivasyondur. Aztroenam’a karşı gelişen direnç, bunun dışında Penisilin

Bağlayan Protein 3’teki modifikasyon ve bazı P.aeruginosa suşlarında ortaya çıkan dış membran

geçirgenliğinin azalması şeklinde de görülebilir. Bununla birlikte Gram pozitif bakterilere ve bazı Gram

negatif bakterilere etkinliği kısıtlı olduğundan, etkeni izole edilemeyen bakteriyel enfeksiyonların ampirik

tedavilerinde tek başına kullanımı önerilmemektedir (59). Kaya ve ark. E. coli için bu oranı dört yılda

%0’dan %35,7’ye anlamlı bir direnç artışı bildirmiş (60). Çalışmamızda özellikle E. coli (ortalama % 14,5)

ve Pseudomonas’a (ortalama % 31,4) baktığımızda yıllara göre anlamlı artan bir direnç gözlenmiştir

(p<0.05). Bu nedenle ampirik tedavide kullanılmaması gerekmektedir.

Aminoglikozidlerden amikasin için E. coli kökenlerindeki direnç; %1,8 oranında bulunmuştur.

Yıllara göre karşılaştırıldığı zaman amikasine karşı dirençteki yıllık değişim istatistiksel olarak sadece K.

- 82 -

pneumoniae’de anlamlı çıkmıştır (p<0.05). Toplum kaynaklı enfeksiyonlarda amikasinin ampirik tedavide

sık kullanılmaması, ancak hasta hastaneye yattığı zaman ve kültür sonucuna göre başlanması direncin az

olmasına sebep olabilir ki Klebsiella’da poliklinik hastalarında değişiklik olmayıp, servis hastalarındaki

dirençte anlamlı artış bulunmuştur (p<0.05). Eroğlu ve ark. yaptığı çalışmada, ayaktan hastalara kolayca

reçete edilebilen aminoglikozid olan gentamisinin %10’luk dirence ulaşmış olması bu tezimizi destekler

niteliktedir (61). Amikasin, Gram negatif bakterilere karşı hala etkinliğini korumaktadır ve yıllar geçtikçe bu

etkinlik değişmemiştir; bu yüzden tedavide tercih edilmelidir.

Türkiye’de yapılan birçok çalışmada E. coli’ye karşı Trimetoprim-Sulfametoksazol direnci genellikle

%30-50 arasında bildirilmiştir (61). Savaş ve ark. yaptıkları çalışmada ise bu direnç oranı %59’a kadar

çıkmaktadır (62). Çalışmamızda ise bu çalışmalarla paralel biçimde yıllar geçtikçe %62’den %48’e anlamlı

bir azalma olsa da direnç oranı ortalama %52,6 olarak bulunmuştur (p<0.05). Bu anlamlı azalma, son

yıllarda hem uzman hekimler hem de birinci basamak hekimleri İYE tedavisinde Trimetoprim-

Sulfametoksazol’un başarısız olduğu olgularda bu ilaç yerine başta kinolonlar olmak üzere diğer

antibiyotikleri reçete etmelerinden olabilir (61). Buna bağlı olarak, Trimetoprim-Sulfametoksazol’e karşı

direnç oranını düşük olmasının altında yatan neden; “birinci basamak tedavi antibiyotik” standardını

kaybetmesi sonucu kullanımının giderek azalması olabilir; ama hâlâ ampirik tedavi için uygun bir

antibiyotik değildir.

Hitit çalışmasında hastane kaynaklı İYE’de imipenem direnci en yüksek direnç %27 ile

Pseudomonas’a aitken ve E. coli’ye % 0,2 ve Klebsiella’ya %0,5 bildirilmiştir (54). Bizim çalışmamızda

servis hastalarında E. coli % 1,2, Pseudomonas %26,4, Klebsiella % 2,3 ve Proteus’ta % 3 ortalama direnç

ile Türkiye ortalaması ile bazı bakterilerde farklıdır. İmipenem/cilastatin en düşük duyarlılık oranı ve yıllara

göre direncinde bir değişim olmaması ile Gram negatif çomaklarda son seçenek silahlarımız arasındadır.

Kinolonlar gerek komplike, gerekse komplike olmayan üriner sistem enfeksiyonları tedavisinde sık

tercih edilen antibiyotiklerdir. İzole edilen üropatojenlerin antibiyotik duyarlılık oranları yıllara ve bölgelere

göre farklılık göstermektedir. Direnç özelliklerine göre de tedavi sonrası klinik şifa, rekürrens ve persistans

- 83 -

oranı değişmektedir. Karlowsky'nin çalışmasında da 1995- 2002 yılları arasındaki 7 yıllık periyotta farklı

antibiyotiklerin duyarlılık oranlarında azalmalar saptanmıştır (23). Kaya ve ark. dört yıl süre sonunda

siprofloksasin istatistiksel olarak anlamlı şekilde direncinin % 10’dan % 35’e çıktığını göstermiştir (60).

Üriner sistem enfeksiyon etkeni E. coli suşları arasında siprofloksasine direnç artışı % 0,7→2,5 olarak

bildirilmiştir (48-50, 58). Çalışmamızda E. coli suşları arasında ilk basamak tedavide kullanılan

siprofloksasin direnç artışı son üç yılda % 0,2→4,7 arasında olarak saptanmış. Çalışmamız göstermiştir ki;

E.coli’ye karşı ortalama % 20,2 olan direnç dört yılda değişmemiştir.

Avrupa' da 16 farklı ülkede yapılan çok merkezli çalışmada üropatojen E.coli'lerde kinolon direnci

Portekiz ve İspanya' da yüksek bulunmuş ve en yüksek kinolon tüketiminin bu ülkelerde olduğu, direnç

artışı ile tüketim artışı arasında anlamlı ilişki bulunduğu bildirilmiştir (58). Son yıllarda siprofloksasin’deki

dirençte anlamlı bir değişme olmaması bu antibiyotiğe alternatif başka kinolonların ve oral sefalosporinlerin

piyasaya çıkması olabilir.

Mystic çalışmasında siprofloksasin direnç oranları; E. coli için % 52,3, P.aeruginosa % 48,7,

K.pneumoniae % 25,7 ve P.mirabilis % 14,8 olarak bildirilmiş (54). Çalışmamızda servis hastalarında ise

P.aeruginosa % 39,2, K.pneumoniae % 44,4 ve P.mirabilis % 9,7 ile farklılık göstermemektedir. Sadece E.

coli’de siprofloksasin direnci dört yılda ortalama %40,2 direnç ile anlamlı bir fark göstermiştir (p<0.05).

Poliklinik hastalarına bakıldığında E.coli için ortalama direnç %15,4 ile yıllara göre anlamlı bir değişme

yoktur. Bu da göstermiştir ki siprofloksasin ayaktan başvuran hastalarda ampirik tedavide verilebilir fakat

idrar kültürü ile bu tedavi doğrulanmalıdır.

Mystic çalışmasında meropenem direnç oranları; E.coli için % 0,5, P.aeruginosa % 39,6,

K.pneumoniae % 1,2 ve P. mirabilis % 0 olarak bildirilmiş (54). Çalışmamızda servis hastalarında ise E. coli

için % 1,9, P.aeruginosa % 26,2, K.pneumoniae % 3,4 ve P.mirabilis % 4,5 direnç oranları

göstermektedirler. Yıllara göre anlamlı değişim sadece Klebsiella’da olsa da sayının az olması dolayısıyla

dört bakteride de yıllara göre servis hastalarında bir değişim olmadığı söylenebilir. Meropenemde hastanede

- 84 -

yatan hastalarda üreyen çoklu ilaç dirençli Gram negatif suşlar için son silahlardan biri olma özelliğini

korumaktadır.

Piperasilin/Tazobaktam için Mystic çalışmasına baktığımızda E. coli için % 22,5, P. aeruginosa

% 40,5, K.pneumoniae % 29,1 ve P.mirabilis % 3,7 olarak direnç oranları bildirilmiştir (54).

Çalışmamızda hastanede yatan hastalarda yıllara göre dirençte anlamlı değişim E. coli ve Pseudomonas’ta

olmakla beraber, E. coli için % 8,8, P.aeruginosa % 16,5, K.pneumoniae % 29,8 ve P.mirabilis % 2,6 direnç

oranları göstermektedirler. Son iki senede çalışmamızda servis hastalarında Pseudomonas için direnç

ortalaması %0’a düşmüş olması bu antibiyotiğin anti-pseudomonal antibiyotikler arasındaki yerini iyice

kuvvetlendirmektedir.

- 85 -

SONUÇ:

Çalışmamızda hastanemizde son dört yılda izole edilen Gram negatif çomaklarda, tedavide yaygın

olarak kullanılan antibiyotiklere karşı direnç görülme sıklığı araştırıldı. Sağlık kurumları ve türler arasında

değişmekle birlikte hastane ve toplum kökenli Gram negatif bakterilerde bazı antibiyotik sınıflarına direnç

oranlarının azımsanmayacak düzeylere eriştiği gözlenmektedir. Yaygın direnç özelliklerinin ve

prevalansının bilinmesi hem ampirik tedavi uygulaması hem de direnç gelişimine karşı ortak prensiplerle

hareket edilmesi açısından önemlidir.

Bakterilerin antibiyotiklere karşı geliştirdiği bu direnç, bakteri genetiğinin bir sonucudur. Direnç

gelişiminde en önemli parametre antibiyotik kullanımıdır. Direnç gelişimini önlemek, antibiyotiklerin uygun

kullanımı ile mümkündür. Direnç oranları artan antibiyotiklerin kullanımı ile ilgili uygun stratejiler

belirlenmelidir.

Tüm bunların yapılabilmesi için benzer klinik sürveyans çalışmalarının diğer hastanelerde de

yapılmasına ihtiyaç vardır. Belirli aralıklarla her merkezin kendi üropatojenlerinin tesbiti ve antibiyotik

duyarlılıklarının bilinmesi, ülke ekonomisi ve uygun tedavi reçete edilebilmesi açısından önem arz

etmektedir.

- 86 -

ÖZET:

Amaç: Çalışmamızın amacı artmış antibiyotik kullanım sonrasında yıllara göre idrar yolu enfeksiyonu (İYE) olan

hastalardaki en sık etken olan Gram negatif çomaklara karşı gelişen antibiyotik direncindeki değişimi araştırmaktır.

Materyal ve Metod: Ocak 2005 ile Nisan 2008 arasında hastanemize ayaktan başvuran ve çeşitli servislerde yatan

hastalardan alınan 31822 kültür arasından 12102 idrar kültürü tarandı; bunların 8085 steril 376’sında mantar (Candida

spp.) üremesi vardı. Hastanemize başvuran 2816 (%75,3) ve çeşitli servislerde yatan 925 (%24,7) toplam 3741

hastanın idrar örnekleri retrospektif olarak incelendi. 2303 Gram negatif çomak üremesi, yıllara göre gruplara

bölünerek; amoksisilin-klavulanat, sefazolin, sefotaksim, sefoperazon/sulbaktam, seftazidim, aztreonam, amikasin,

imipenem-cilastatin, trimetoprim-sulfametoksazol, siprofloksasin, meropenem ve piperasilin/tazobaktam dirençlerine

bakıldı. Gruplar arasında fark SPSS 11.5 istatistik programı ki-kare testi kullanılarak analiz edildi.

Bulgular: Sonuçlar gösterdi ki; Escherichia coli (E.coli) (n: 1892, %67,2; n: 458, %49,6), Proteus mirabilis (n: 212,

%7,5; n:40, %4,3), Klebsiella pneumoniae (n: 109, %3,9; n: 49, %5,3) ve Pseudomonas aeruginosa (n: 90, %3,2; n:

97, %10,5) İYE olan sırasıyla ayaktan ve yatan hasta grubunda en fazla izole edilen organizmalardı. E. coli poliklinik

hastalarında amoksisilin-klavulanat, trimetoprim-sulfametoksazol direncinde anlamlı bir düşüş varken (p<0.05),

siprofloksasin direncinde (ortalama %15,4) anlamlı bir değişiklik saptanmamıştır. Servis hastalarında ise imipenem-

cilastatin (ortalama %1,2) ve amikasin (ortalama %3,6) ile en az dirence sahiptir. Servis hastalarında siprofloksasin

direnci ise dört yılda E. coli’ye ortalama %40,2 direnç ile anlamlı bir fark göstermiştir. En fazla anti-Pseudomonal

etkinlik ise %89,1 ve %87,6 ortalama ile sırasıyla amikasin ve piperasilin/tazobaktam’a aittir.

Sonuç: Gram negatif çomaklara karşı antibiyotik direnci dinamik bir süreç içindedir. Antibiyotik direncindeki en

büyük etken antibiyotiklerin sorumsuz kullanımına bağlı olabilir. Bölgesel ve ulusal düzeyde antibiyotik kullanımı ve

direnç gelişiminin izlenmesi ve antibiyotik kullanım politikalarının belirlenmesi gerekmektedir.

- 87 -

SUMMARY:

Objectives: The aim of this study is to evaluate the changing pattern of antibiotic resistance of Gram negative rods

isolated from urine samples of patients with urinary tract infection according to years during the last four years.

Materials and Methods: Between January 2005 and April 2008, we scanned 12102 urine samples in 31822 different

kinds of samples; 8085 was sterile and 376 was fungal infection caused by Candida spp. The nature of bacterial

isolates on urine samples (n: 3741) from polyclinic (n: 2816, 75.3%) and clinic (n: 925, 24.7%) patients with clinically

suspected urinary tract infections (UTI) was retrospectively studied. Total 2303 urinary cultures with Gram negative

rods were divided according to resistance to amoxicillin-clavulanate, cefozoline, cefotaxime, cefoperazone-sulbactam,

ceftazidime, aztreonam, amikacin, imipenem-cilastatin, trimethoprim-sulfamethoxazole, ciprofloxacin, meropenem

and piperaciline/tazobactam . Differences among the groups were analyzed by using the chi-square test by using SPSS

11.5 statistics program.

Results: Our results indicate that Escherichia coli (E.coli) (n: 1892, 67.2%; n: 458, 49,6%), Proteus mirabilis (n: 212,

7,5%; n:40, 4,3%) Klebsiella pneumoniae (n: 109, 3.9%; n: 49, 5.3%) and Pseudomonas aeruginosa (n: 90, 3.2%; n:

97, 10.5%) are the most common organisms causing UTI in outpatient and inpatient group,respectively. Although, the

resistance of E.coli to amoxicillin-clavulanic acid and trimethoprim-sulfamethoxazole in outpatients is decreasing in

respect to years (p<0.05), the resistance of Escherecia coli to ciprofloxacin in inpatients is not significantly changed

(average 15.4%). The lowest resistance to imipenem-cilastatin and amikacin were 1.2% and 3.6%, respectively. The

resistance to cefoperazone according to years was not changed in respect to years. Ciprofloxacin resistance in

inpatients was significantly changed as average 40.2% in four years. Amikacin and piperaciline/tazobactam have the

most anti-pseudomonal efficiency and susceptibility were 89,1% and 87,6%, respectively.

Conclusion: The resistance of antibiotics to Gram negative rods is a dynamic process. The major factor in the

development of antibiotic resistance may be the extensive use of antibiotics. Antibiotic usage and antibiotic resistance

should be followed and antibiotic usage policy should be determined nationally and locally for each hospital.

88

KAYNAKLAR:

1. Kher K K, Makker S P. Clinical pediatric nephrology (second edition) Singapore: Mc Graw Hill,

Urinary tract infection. 1992; 277- 323.

2. Walsh R, Vaughan W.Campbell Urology (eighth edition): Shaeffer J A, Infections of the Urinary

Tract. 2005; 515-590.

3. Patton JP, Nash DB, Abrutyn E: Urinary tract infections: Economic considerations. Med Clin North

Am 1991; 75: 495-513.

4. Hooton TM, Stamm WE: Diagnosis and treatment of uncomplicated urinary tract infection. Infect

Dis Clin North Am 1997: 551-581.

5. Schappert SM: Ambulatory care visits to physician offices, hospital outpatient departments, and

emergency departments: United States, 1997. Vital Health Stat 1999:1–39.

6. Evans DA, Williams DN, Laughlin LW, et al: Bacteriuria in a population-based cohort of women. J

Infect Dis 1978:768-773.

7. Kunin CM, Zacha E, Paquin AJ Jr: Urinary-tract infections in schoolchildren. I: Prevalence of

bacteriuria and associated urologic findings. N Engl J Med 1962:1287-1296.

8. Sourander LB: Urinary tract infections in the aged: An epidemiological study. Ann Med Intern Fenn

1966:7.

9. Sedor J, Mulholland SG: Hospital-acquired urinary tract infections associated with the indwelling

catheter. Urol Clin North Am 1999: 821-828.

10. Rosenberg M: Pharmacoeconomics of treating uncomplicated urinary tract infections. Int J

Antimicrob Agents 1999: 247-251.

89

11. Jarvis WR: Selected aspects of the socioeconomic impact of nosocomial infections: Morbidity,

mortality, cost and prevention. Infect Control Hosp Epidemiol 1996: 552-557.

12. Mabeck CE: Treatment of uncomplicated urinary tract infection in nonpregnant women. Postgrad

Med J 1972: 69-75.

13. Guttmann D: Follow-up of urinary tract infection in domiciliary patients. In Brumfitt W, Asscher

AW (eds): Urinary Tract Infection. London, Oxford University Press 1973: p 62.

14. Harrison WO, Holmes KK, Belding ME, et al: A prospective evaluation of recurrent urinary tract

infection in women. Clin Res 1974:125-128.

15. Kraft JK, Stamey TA: The natural history of symptomatic recurrent bacteriuria in women. Medicine

1977: 55-60.

16. Özsüt H. İdrar yolu enfeksiyonları. İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji, cilt 1, Ayşe

Wilke Topçu, Güner Söyletir, Mehmet Doğanay (Eds), Nobel tıp kitapevleri, 2002: 1059 –1065.

17. Catherine D, Bacheller B, Beinsten MJ. Urinary tract infections. Med. Clin. N. Am. 1997: 719- 730.

18. Sobel DJ, Kaye D. Urinary tract infection in Gerald D. Mandell, John E. Bennett, Raphael Dolin

(Eds), Philadelphia, Churchill Livingstone, 2005: 875-905.

19. Kunin MC. State of the art clinical article, urinary tract infections in females . Clinical Infectious

Diseases. 1994:1- 12.

20. Naber GK, Bergman B, Bishop CM, et al. EAU Guidelines for the management of urinary and male

genital tract infections. Urinary Tract Infection Working group of the health care Office of the

European Association of Urology. Eur Urol 2001: 576- 588.

21. Hooton MT, Stamm EW. Management of acute uncomplicated urinary tract infection in adults.

Medical clinics of North America.1991: 339-357.

90

22. Rubin HR, Beam RT, Stamm EW. An approach to evaluating antibacterial agents in the treatment of

urinary tract infection. Clinical Infectious Diseases 1992: 246- 251.

23. Karlowsky AJ, Kelly JL, Thomsberry C, et al. Trends in resistance of Escherichia coli from female

outpatients in the United States. Antimicrobial Agents and Chemotherapy. 2002: 2540- 2545.

24. McCarty MS, Richard G, Huck W, et al. A randomized trial of short – course, ciprofloxacin,

ofloxacin or trimethoprim sulfamethoxazole for the treatment of acute urinary tract infection in

women. Am. J. Med., 1999: 292- 299.

25. Naber GK: Treatment options for acute uncomplicated cystitis in adults. Journal of Antimicrobial

Chemotherapy. 2000: 23-27.

26. Hooton TM: Practice guidelines for urinary tract infection in the era of managed care. Int J

Antimicrob Agents 1999: 241-245.

27. Hall LM, Duke B, Urwin G, et al: Epidemiology of Enterococcus faecalis urinary tract infection in a

teaching hospital in London, United Kingdom. J Clin Microbiol 1992: 1953-1957.

28. Kennedy RP, Plorde JJ, Petersdorf RG: Studies on the epidemiology of Escherichia coli infections.

IV: Evidence for a nosocomial flora. J Clin Invest 1965:193-201.

29. Josephson S, Thomason J, Sturino IS, et al. Gardnerella vaginalis in the urinary tract: Incidence and

significance in a hospital population. Obstet Gynecol 1988: 245-250.

30. Latham RH, Running K, Stamm WE: Urinary tract infections in young adult women caused by

Staphylococcus saprophyticus. JAMA 1983: 3063-3066.

31. Finegold SM: Urinary tract infections. In Finegold SM (ed): Anaerobic Bacteria in Human Disease.

New York, Academic, 1977: 311–349.

32. Gorbach SL, Bartlett JG: Anaerobic infections (second of three parts). N Engl J Med 1974: 1237-

1245.

91

33. Stamm WE, Stapleton AE. Approach to the patient with urinary tract infection. In: Gorbach SL,

Barlett JG, Blacklow NR (eds). Infectious Diseases. 2nd ed. Philadelphia: WB Saunders Company

1998: 943-54.

34. Zorc J.J, Kiddoo D.A, and Kathy N. Shaw (2005). Diagnosis and management of pediatric urinary

tract infections. Clinical Microbiology Reviews, Apr, 2005: 417- 422.

35. Garin EH, Campus A, Homsy Y. Primary vesicoureteral reflüx; review of current concepts. Pediatr

Nephrol 1998:249- 256.

36. Chevalier RC, Roth JA. Urinary tract disease. In Avner ED, Harmon WE and Niaudet P. 5th ed.

Pediatric Nephrology. Lippincott Williams & Wilkins Co., Philadelphia. 2004: 1049- 1069.

37. Miller T and Philips S. Pyelonephritis, the relationship between infection, renal scarring and

antimicrobial therapy. Kidney Intl. 1981: 654- 662.

38. Chon CH, Lai FC, Shortlife LMD. Pedatric urinary tract infections. Pediatric Clin. North. Am 2001:

1441- 1449.

39. Winberg J, Bollgren I, Kallenius G, Mollby R, and Svenson S.B. Clinical pyelonefritis and focal

renal scarring. A selected review of pathogenesis, prevention, and prognosis. Pediatr. Clin. North

Am.1982: 801- 814.

40. Majd M, Rushton H G, Jantausch B, and Wiederman B L. Relationship among vesicoureteral reflüx,

P-fimbriated Escheria coli, and acute pyelonefritis in children with febrile urinary tract infection. J

Pediatr 1991: 578- 585.

41. Sharifian M, Karimi A, Tabatabaei S R, and Anvarpur N S. Microbial sensitivity pattern in urinary

tract infections in Children: A Single Center of 1, 177 Urine Cultures Jpn J. Infect. Dis 2006: 380-

382.

42. Basaklar AC. Çocukluk çağı idrar yolu enfeksiyonları ve tedavi prensipleri. Gazi Üniversitesi Çocuk

Ürolojisi ABD ders notları. 2007: 1- 12.

92

43. Hansson S, Brandstrom P, Jodal U, Larsson P. Low bacterial sayıs in infants with urinary tract

infection. J Pediatr 1988: 180-182.

44. Gupta K, Scholes D, Stamm WE. Increasing prevalence of antimicrobial resistance among

uropathogens causing acute uncomplicated cystitis in women. JAMA. 1999: 736- 738.

45. Lobel B. Short term therapy for uncomplicated urinary tract infection today. Clinical outcome

upholds the theories. Int. Journal Antimicrobial Agents. 2003: 85-87.

46. Echols MR, Tosiella LR, Haverstock CD, et al. Demographic, clinical, and treatment parameters

influencing the outcome of acute cystitis. Clinical Infectious Diseases 1999: 113-9.

47. Boeremg JBJ, Willems F. Th. C: Fosfomycin trometamol in a single dose versus norfloxacin for

seven days in the treatment of uncomplicated urinary infections in general practice. Infection. 1990:

80-88.

48. Warren W, Abrutyn E, Hebel JR, et al. Guidelines from the infectious diseases society of America.

Guidelines for antimicrobial treatment of uncomplicated acute bacterial cystitis and acute

pyelonephritis in women. Clinical Infectious Diseases 1999: 745-51.

49. Aydın MD, Büyükbaba Ö, Anğ Ö. İdrar yolu enfeksiyonu etkeni Enterobacteriaceae suşlarında

kinolon duyarlılığı. ANKEM Derg 1996: 19–23.

50. Wayne PA. Clinical and Laboratory Standards Institute (CLSI): Performance standards for

antimicrobial susceptibility testing, 16th informational supplement. 2006. Document M100–S16 LS.

51. Erdem H, Avcı A, Pasha A. Toplum kaynaklı üropatojenik Escherichia coli suşlarında antibakteriyel

direnç, Ankem Derg 2004: 40–44.

52. Altoparlak Ü, Özbek A, Aktaş F. Üriner sistem enfeksiyonlarından izole edilen bakterilerin çeşitli

antibiyotiklere duyarlılıkları. Türk Mikrobiyol Cem Derg 2002: 167–173.

53. Ay S, İşeri LA ve Duman B. İdrar örneklerinden izole edilen Gram olumsuz mikroorganizmaların

antibiyotik duyarlılıkları. İnönü Ün. Tıp Fak. Derg. 2003: 59–62.

93

54. Gülay G. Gram negatif çomaklarda antibiyotik direnci: 2003–2004 Türkiye haritası. ANKEM Derg

2005: 66–77.

55. Stamm WE, Norrby SR: Urinary tract infections: Disease panorama and challenges. J Infect Dis.

2001: 1–4.

56. Alos JI, Serrano MG, Gomez-Garces JL, et al. Antibiotic resistance of Escherichia Coli from

community-acquired urinary tract infections in relation to demographic and clinical data. Clin

Microbiol Infect. 2005: 199–203.

57. Farrell DJ, Morrissey I, De Rubeis D, et al. A UK multicentre study of the antimicrobial

susceptibility of bacterial pathogens causing urinary tract infection. Journal of Infection. 2003: 94–

100.

58. Kahlmeter G. The ECO. SENS Project a prospective, multinational, multicentre epidemiological

survey of the prevalence and antimicrobial susceptibility of urinary tract pathogens-interim report.,

Journal of Antimicrobial Chemotherapy 2000: 15- 22.

59. Öncül O. Antibiyotikler I. İÜ Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Sempozyum

Dizisi, Kasım 2002: 23–38.

60. Kaya O, Akçam F Z, Uyar C ve ark. 2000–2004 yılları arasında izole edilen üropatojen Escherichia

coli suşlarında artan antibiyotik direnci. S.D.Ü. Tıp Fak. Derg. 2006: 22–26.

61. Eroğlu M, Koçoğlu E, Karabay O, Semerciöz A. Enterobaktericea türlerinin antibiyotiklere

duyarlılıkları. Türk Üroloji Dergisi. 2007: 100–103.

62. Savaş L, Güvel S, Turunç T ve ark. Toplum kökenli ve nosokomial üriner sistem enfeksiyonu

etkenleri ve antibiyotik duyarlılıklarının karşılaştırılması. Türk Üroloji Dergisi. 2003: 95–100.