ORESTIJA

• Uvod - Razvoj junaka kod Eshila• Proširenje pojma hibris-a -Dva uzroka tragičke greške:

svest o zakonu Nužnosti pojačava “porodično prokletstvo” (nasledni greh) – unutrašnja prinuda postaje - svaka individualna težnja je prestup (hibris);

• - začetak –Persijanci (Kserks ponavlja Darijev greh?);-• -Sedmorica protiv Tebe: mit i prokletstvo Labdakida;

poslednji deo naslednog niza krivica-kazna;sukob Eteokle-Polinik

• -prokletstvo i eshilovsko proročanstvo (oruđe Nužnosti) – uslovno; /Edipova kletva sinovima/

• -Eteoklo: daimon prokletstva – patriotizam postaje vlastoljubivost; prvi individualno istaknutiji junak

Trilogija Orestija

• Izbor građe: mit o Pelopidima/Atridima - kombinacija sa motivima Trojanskog rata;

• -idealno slaganje forme trilogije i sadržaja- porodičnog prokletstva (greh, zločin koji se generacijski prenosi);

• • -Zaplet trilogije: Agamemnon: junaka, pobedioca pristiglog iz

Troje, ubija supruga Klitemnestra (kao osvetu za žrtvu kćeri, Ifigenije);

• Hoefore (Žrtva na grobu): deceniju Delfima, potom u Atini, gde se po nalogu istoimene boginje podvrgava suđenju odabranih građana; pri nerešenom glasanju, Atina ga oslobađa (ustanovljujući Areopag);

• -- Eumenide: - po savetu Apolona, nalazi utočište u Atini, gde se po nalogu istoimene boginje podvrgava suđenju odabranih građana; pri nerešenom glasanju, Atina ga oslobađa (ustanovljujući Areopag);

- Tri konteksta Orestije:

• - Politička situacija: Efijaltov demokratski udar (461)i svođenje Areopaga (nadziratelja zakona) na sudsko telo;

• - Socijalni kontekst: rodovsko-religijske norme (“nasledni greh”) i demokratski građanski duh (pravna država)

• - Tragički kontekst: zakon Nužnosti i afirmacija individue;

• -Tematske inovacije: • -Pretekst Trojanskog rata - pokazati Agamemnonov doprinos

naslednom grehu (proročanstvo u Aulidi);• - Izmena mitskog razrešenja: - junaka ne oslobađa bog (Apolon),

već demokratski polis;• - Tragički postupak:• - različita mesta i vremena zbivanja; Agamemnon –prolog cele

trilogije;• - Prolog u Agamemnonu: dvostruka funkcija Stražara (informacija o

ratu i atmosfera u dvoru Atrida);• -Preokret (peripeteia (Agamemnon): lukavstvo Klitemnestre i

dvostruki hibris Agamemnona (3. i 4. episodija); preokret (po Aristotelu) – elemenat složenog zapleta;

• - (Kasandrin začetak unutrašnje dileme;otvaranje srednjih vrata – ubica i žrtva;)

• -Prepoznavanje (anagnorisis) -Hoefore: susret Oresta i Elektre (kovrdže kao slutnja i ubeđivanje) -elemenat složenog zapleta(Aristotel)

• -Junakov unutrašnji sukob-razvoj individue (Hoefore): dilema Oresta oko ubistva majke;

• - Deus ex machina –uslovno (Eumenide): Atinina arbitraža između bogova i ljudi

• - Natprirodni elementi: Kasandrino proročanstvo (Agamemnon), Klitemnestrin san (Hoefore);

• - Scenske konvencije: proširenje Dionisovog pozorišta;pojava skene kao scenske zgrade (palata Atrida); prisustvo trećeg glumca – Piladova tri stiha (Hoefore)

• -Značenja Orestije• - pitanja diktature, morala vladara, zakonitosti i granica vlasti; • - junaka ne oslobađa bog (Apolona), već Atina i demokratsko

glasanje: spoj ljudske i božanske pravde u ostvarivanju Nužnosti

• -razvoj individue kroz unutrašnji sukob: spoznaja (Nužnosti) kroz patnju