haftalik rapor 25 nisan 2016 · 2016. 5. 4. · haftalik rapor 25 nisan 2016 vakıfbank ekonomik...
TRANSCRIPT
-
HAFTALIK RAPOR 25 Nisan 2016
VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü | İstanbul
1
“Helikopter Para” Merkez Bankaları için Alternatif Olabilir mi?
Küresel krizin başlamasından bu yana yaklaşık dokuz yıl geçmiş olmasına ve geleneksel ve geleneksel olmayan
para politikası araçlarının bir arada kullanıldığı genişleyici para politikalarına rağmen küresel ekonomide hala
belirgin bir iyileşme yaşanmadı. Üstüne üstlük Japonya ve Euro Bölgesi uygulanan negatif faiz oranlarına rağmen
ekonomik yavaşlamanın yanı sıra deflasyonist risklerle de karşı karşıyalar. Uygulanan para politikalarının artık ilk
zamanlardaki kadar etkili olmaması, ekonomiyi canlandırabilmek için yeni alternatifler aranmasına yol açtı. Son
dönemde alternatif bir politika aracı olarak helikopter para sıklıkla dile getiriliyor. Bu haftaki raporumuzda
helikopter parayla ilgili bir değerlendirmede bulunacağız.
Mevcut Para Politikalarının Etkinliği Azalıyor
2007 sonunda başlayan Küresel Krizin etkileriyle başa çıkmak amacıyla başta ABD, Euro Bölgesi ve Japonya olmak
üzere pek çok ülke merkez bankası genişleyici para politikası uygulamaya koydu. Krizin etkilerinin derin olması
nedeniyle geleneksel para politikası araçları yeterli olmadı ve niceliksel genişleme (Quantitative Easing) gibi
geleneksel olmayan para politikaları da uygulanmaya başlandı. Ancak 2007 yılından bu yana geçen dokuz yıllık
süreçte özellikle gelişmiş ülkelerde belirgin bir iyileşme yaşanmadı. Düşük büyüme oranlarının yanı sıra ülkeler
deflasyon riskiyle de karşı karşıya kaldı. Bu nedenle tahvil alım programlarının büyüklükleri artırılırken negatif faiz
uygulamasına da başlandı. Normal şartlar altında gevşek para politikasının (düşük faiz oranları ve bol likidite)
harcamaları artırarak büyümeyi desteklemesi ve harcamalar arttığı için enflasyonu yükseltmesi beklenir. Ancak
Euro Bölgesi ve Japonya gibi ülkelerde ekonomide hala belirgin bir iyileşme olmadığı ve enflasyon oranlarının çok
düşük seviyelerde seyretmeye devam ettiği görülüyor. Geçen süre içinde uygulanan her ilave para politikasının
ekonomiye iyileştirici yöndeki etkisi azalırken, uzun süre uygulanmaları nedeniyle geleneksel olmayan para
politikaları da geleneksel bir hal aldı. Ekonomide uzun süredir beklenen iyileşmenin yaşanmaması ve faiz
oranlarının çok düşük hatta negatif seviyelerde olması, yeni bir resesyona girilmesi halinde uygulanabilecek para
politikaları için alan kalmadığı endişelerini de beraberinde getirdi. Bu nedenle piyasalarda mevcut uygulamalara
alternatif araçlar tartışılmaya başlandı. Bunlardan biri de helikopter para olarak dikkat çekiyor.
0102030405060708090
0
5
10
15
20
25
30
35
12
.20
05
08
.20
06
04
.20
07
12
.20
07
08
.20
08
04
.20
09
12
.20
09
08
.20
10
04
.20
11
12
.20
11
08
.20
12
04
.20
13
12
.20
13
08
.20
14
04
.20
15
12
.20
15
Merkez Bankaları Bilanço Büyüklüğünün GSYH'ye Oranı (%)
Fed ECB BOJ (Sağ Eksen)
Kaynak: Bloomberg, VakıfBank
-2
-1
0
1
2
3
4
5
6
01
.20
06
01
.20
07
01
.20
08
01
.20
09
01
.20
10
01
.20
11
01
.20
12
01
.20
13
01
.20
14
01
.20
15
01
.20
16
Merkez Bankaları Faiz Oranları (%)
ABD
Euro Bölgesi
Japonya
İsviçre
Kaynak: Bloomberg
-
VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü | İstanbul
2
Helikopter Para Nedir?
Helikopter para İlk kez Nobel ödüllü Amerikalı iktisatçı Milton Friedman tarafından 1969 yılında ortaya atıldı.
Friedman’ın “bir helikopter geldiğini ve gökten 1,000 dolarlık banknotlar saçmaya başladığını farz edin.”
cümlesiyle açıkladığı politika, deflasyonist bir ortamda merkez bankalarının hükümet teşviklerini ve harcama
programlarını doğrudan finanse etmesi olarak tanımlanabilir. Aslında söz konusu politikanın ismi “Para ile Finanse
Edilen Maliye Politikası”, ancak Friedman’ın örneğinin ardından program “Helikopter Para” olarak anılmaya
başlandı. Friedman, insanların gökten saçılan ve bir defalığına dağıtılan bu paraları harcayacağını ve de bunun
sonucunda da iç talebin canlanmasıyla kısa sürede enflasyonun artacağına inanıyordu. Helikopter para terimi
daha sonra ise 2003 yılında dönemin Fed Başkanı Ben Bernanke tarafından dile getirildi. Açıklamaları ile
“helikopter Ben” lakabını bile alan Bernanke, helikopter para uygulamasının bir defalık doğrudan para transferi
şeklinde yapılmasındansa vergi indirimi şeklinde de yapılabileceğini belirterek tartışmalara yeni bir boyut
kazandırdı.
Doğrudan transferler ya da vergi indirimi yapılarak piyasanın paraya boğulması şeklinde tanımlayabileceğimiz
helikopter paranın geleneksel iktisat politikalarından farklı olduğunu söyleyebiliriz. İktisat politikaları geleneksel
olarak para ve maliye politikaları şeklinde ikiye ayrılmaktadır. Ekonomide para arzının kontrol altında tutularak,
büyüme, enflasyon ve istihdam gibi belirli makroekonomik göstergelerin açık piyasa işlemleri, döviz işlemleri ve
zorunlu karşılık oranları gibi para piyasası araçları ile kontrol atında tutulmasını sağlayan para politikası merkez
bankası tarafından yürütülmektedir. Devletin kamu harcamaları ve vergiler gibi maliye politikası araçlarını
kullanarak istihdam, ücretler ve gelir dağılımını kontrol altında tuttuğu maliye politikasını ise hükümet adına
Maliye Bakanlığı ve onunla birlikte Hazine, Ekonomi Bakanlığı, Gümrük Bakanlığı gibi idareler yürütür. Helikopter
para politikası ise merkez bankasının parasını devlet tahvili alarak kullanmasındansa doğrudan doğruya halka
dağıtmasını sağladığı için geleneksel para politikalarından ayrılıyor. Bunun yanı sıra, hükümetin uyguladığı teşvik
ve harcama programlarının hükümete borç olarak yazılmasındansa merkez bankası tarafından para basılarak
karşılanmasını sağladığı için vergi kesintilerini içeren geleneksel maliye politikalarından da ayrılıyor.
Helikopter para için ise hem para hem de maliye politikalarının bir arada yürütülmesi gerekmektedir. Söz konusu
politikanın uygulanabilmesi için para politikasını kontrol eden merkez bankası ile maliye politikasını kontrol eden
hükümet işbirliği içerisinde olmalıdır. Para politikasını uygularken hükümete danışması gerekmeyen ve bu konuda
bağımsız olan merkez bankalarının helikopter parayı uygularken hükümetle işbirliği içerisinde olması merkez
bankalarının bağımsızlığı konusunda soru işaretleri yaratmaktadır. Bazı iktisatçılara göre deflasyonist bir ortamda
uygulandığında harcamaları ve talebi artırarak enflasyonu yükseltebilecek bir politika olan helikopter paranın
enflasyonu birden ve aşırı miktarda yükseltmek gibi olumsuz yanları da söz konusu olabilir. Dünyada şimdiye
kadar uygulanmamış olmasına ve uygulanması konusunda çeşitli belirsizlikler barındırmasına rağmen helikopter
para, merkez bankalarının geleneksel para politikalarına alternatif yaratabilecek bir politika olarak karşımıza
çıkıyor. Bu bağlamda, yazımızın geri kalanında, helikopter paranın avantajları ile dezavantajlarını ve niceliksel
genişleme politikasından farklarını tartışacağız.
Helikopter Paranın avantaj ve dezavantajları nelerdir?
Helikopter paraya dair farklı görüşlerin olduğu görülüyor. Örneğin, Avrupa Merkez Bankası Yönetim Kurulu üyesi
Peter Praet gerekli olması halinde merkez bankalarının bu adımı atabileceğini belirtirken, Almanya Merkez
Bankası Başkanı Jens Weidmann helikopter paranın merkez bankasının bilançosunda büyük boşluklar
yaratabileceğini ifade ediyor. Farklı görüşlerin olmasında, helikopter paranın avantajlarının yanı sıra
dezavantajlarının da olması etkili oluyor.
-
VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü | İstanbul
3
Helikopter Paranın Avantajları:
Doğrudan etki: Helikopter para vergi kesintisi ve kamu harcamaları yoluyla doğrudan hanehalkına ulaşacaktır. Bu
durum hanehalkı gelirinin artmasını ve dolayısıyla tüketimi artıracaktır. Özellikle helikopter paranın geliri düşük
kesimlere aktarılması doğrudan tüketimi artırıcı etkide bulunacaktır. Artan yurtiçi tüketim ekonomide canlanma
yaşanmasını sağlarken ekonomik büyümeyi ve enflasyonu da artıracaktır.
Gelecekte vergi yükü yaratmayacak olması: Geleneksel maliye politikaları borçla finanse edildiği için gevşek para
politikası esnasında yapılan vergi indirimleri, sonrasında bireyler üzerinde vergi yükü yaratır. Ancak helikopter
para, para basılarak finanse edileceği için bireyler üzerinde fazladan vergi yükü oluşturmayacaktır.
Enflasyon hedeflemesine kısa sürede ulaşılabilecek olması: Helikopter paranın hanehalkları tüketimi üzerinde
doğrudan etkili olacak olması Merkez Bankalarının enflasyon hedeflemesine daha kısa sürede ulaşmasını
mümkün kılacaktır. Para birimlerinin değersizleştirilerek enflasyon hedefine ulaşılması konusunda gevşeme
adımları atılsa da bu adımların söz konusu beklentileri karşılamada zayıf kalmasının önümüzdeki dönemde
helikopter para gibi geleneksel olmayan para politikası adımlarını gündeme getirmesi söz konusu olabilir.
Geleneksel para politikalarına alternatif: Geleneksel para politikalarının etkinliğinin azaldığı dönemlerde eğer
kamu borcu çok yüksekse maliye politikası uygulamak da zor olacaktır. Ancak helikopter para, kamu borcunu
artırmadığı için söz konusu dönemlerde iyi bir alternatif olabilir.
Helikopter Paranın Dezavantajları:
Merkez Bankasına ilişkin endişeler: Helikopter para politikası, merkez bankası tarafından basılan para doğrudan
kamuya verileceği için merkez bankası ve hükümetin birlikte çalışmasını gerektiriyor. Bu durumun merkez bankası
bağımsızlığını zedeleyebileceğine yönelik endişelerin yanı sıra yüksek miktardaki para basımının merkez bankası
bilançosunda aktif pasif arasında dengesizliğe yol açması ve merkez bankalarının yükümlülüğünü artırması da
olası riskler arasında yer alıyor.
Hiperenflasyon tehlikesi: Helikopter para bireylerin doğrudan kullanımına verilecek para olacağından dolayı
düşük enflasyonla mücadele eden ülkelerde enflasyon hedefine daha hızlı ulaşılmasını sağlayacak. Ancak
politikanın doğru miktarda uygulanmaması durumunda hiperenflasyon tehlikesi ortaya çıkabilir. Ayrıca bu risk
politikanın enflasyonun zaten yüksek olduğu ülkelerde uygulanmasına da engel oluşturuyor. Öte yandan 80’li
yıllarda ABD başta olmak üzere merkez bankalarının yüksek enflasyonla mücadelesi olumlu sonuçlandı ve o
tarihten sonra enflasyon bir daha yüksek seviyelere çıkmadı ve merkez bankalarının güvenilirliğini artırdı. Ancak
helikopter para kullanımı sonucu hiperenflasyon tehlikesinin oluşması, merkez bankalarının kredibilitesine de
zarar verebilecektir. Ayrıca yapılan çalışmalar enflasyonla gelişmiş ülke merkez bankası bağımsızlığı arasında
negatif ilişkinin var olduğunu ortaya koyuyor. Bunun anlamı, merkez bankası bağımsızlığı azalırken enflasyonun
artıyor olması. Helikopter para politikası merkez bankasının bağımsızlığını zedeler ve aşırı uygulanırsa, bu durum
hiperenflasyon tehlikesini artırabilir.
Avantajlar Dezavantajlar
Toplam talebin ve toplam harcamanın artırılmasında doğrudan etki
Merkez Bankasının bağımsızlığını ve güvenilirliğini sarsabilir ve Merkez Bankası bilançosunda açıklar yaratabilir
Merkez Bankalarının enflasyon hedeflemesine daha kısa sürede ulaşması
Hiperenflasyon tehlikesi
Geleneksel para politikaları etkinliğini kaybettiğinde ve kamu borcu yüksek olduğunda uygulanabilme
Para ve maliye politika yapıcılarının bir arada çalışmasının zorluğu
Gelecekte vergi yükü yaratmayacak olması
-
VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü | İstanbul
4
Helikopter Paranın parasal genişleme (QE)’den ayrıldığı noktalar neler?
Helikopter para uygulaması varlık alım programı ile genişletici maliye politikasının kombinasyonu gibi görünse de
varlık alım programı ile helikopter para arasında bazı farklar bulunuyor:
Helikopter Para (Helicopter Money) Parasal Genişleme (Quantitive Easing-QE)
Bir defa uygulanıyor. Belirli bir dönemi kapsayarak birden fazla
defa uygulanıyor.
Tüketici ve hanehalkı kesimine doğrudan olarak etki ediyor.
Tüketici ve hanehalkı kesimine dolaylı yolla yani bankalar veya finansal kuruluşlar aracılığıyla etki ediyor.
Para basılarak uygulandığından piyasaya arz edilen para miktarının geri çekilmesi zordur.
Merkez Bankası tarafından geri satılmak amaçlı tahvil alımı şeklinde olması piyasaya sürülen paranın geri çekilmesini daha kolay kılıyor.
Varlık balonu yaratma ihtimali daha düşük. Varlık balonu yaratma ihtimali yüksek.
Fon transferi yapıldıkça bankaların merkez bankasındaki zorunlu karşılıkları azalacağından merkez bankalarının bilançolarında sadece pasif kısmı artış gösteriyor.
Merkez bankalarının hem aktif hem de pasif tarafları eş zamanlı artış gösteriyor.
Piyasaya arz edilen paranın ekonomide kalıcı etki yaratacağına inanılıyor.
Piyasaya arz edilen paranın ekonomide geçici etki yaratacağına inanılıyor.
Sonuç olarak; “Para ile Finanse Edilen Maliye Politikası” piyasada bilinen ismiyle “Helikopter Para” ilk olarak 1969
yılında ortaya atılmış olsa da özellikle maliye politikası yapıcılar ile para politikası yapıcılarının bir arada çalışmasını
gerektirmesi gibi zorluklardan dolayı şimdiye kadar fazlaca uygulama alanı bulamamış. Ancak son dönemde para
politikalarının etkinsizleşmeye başlaması ve geleneksel olmayan para politikalarının da geleneksel bir hal aldığı
düşünüldüğünde ekonomiyi canlandırmak için iyi bir alternatif olabilir gibi görünüyor. Özellikle Japonya ve Euro
Bölgesi’nde negatif faiz uygulamasına rağmen hala deflasyon riskinin olduğu göz önünde bulundurulduğunda
önümüzdeki günlerde bu ülkelerde helikopter para politikası uygulaması görülebilir. Japonya gitgide helikopter
para politikasına yaklaşıyor görünmesine rağmen, Euro Bölgesi’nin çok devletli yapısı bu politikanın uygulanması
için büyük bir engel oluşturuyor. Euro Bölgesi’nde para politikası Avrupa Merkez Bankası (ECB) tarafından tek bir
merkez bankası çatısı altında kontrol ediliyor. Ancak maliye politikası Euro Bölgesi’ne üye olan 19 farklı ülkenin
kendilerine ait hükümetleri tarafından kontrol ediliyor. Enflasyonun yükselmesine alternatif bir çözüm olabilecek
olmasına rağmen para ve maliye politikalarının uyumlu bir şekilde uygulanmasını gerektiren helikopter paranın
bu koşullar altında uygulanması şimdilik oldukça zor görünüyor. Nitekim, ECB Başkanı Mario Draghi geçtiğimiz
hafta yapılan ECB toplantısının ardından helikopter para seçeneğinin gündemde olmadığını söyledi. Fakat Euro
Bölgesi’nde parasal genişlemeye rağmen enflasyonun istenen düzeylere gelememesi nedeniyle helikopter para
alternatif bir seçenek olarak gündeme gelmeye devam edecektir.
-
VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü | İstanbul
5
Tarih Ülke Açıklanacak Veri Önceki Beklenti
25.04.2016 Türkiye Reel Sektör Güven Endeksi (Nisan) 106.0 110.1 (açıklandı)
Kapasite Kullanım Oranı (Nisan) %74.3 %75.3 (açıklandı)
ABD Yeni Konut Satışları (Mart, a-a) %2.0 %2.0
Dallas Fed İmalat Endeksi (Nisan) -13.6 -9.0
Almanya IFO İş Dünyası Güven Endeksi (Nisan) 106.7 107.0
26.04.2016 Türkiye TCMB Enflasyon Raporu (2016 - II) -- --
ABD Dayanıklı Mal Siparişleri (Mart, öncül) -%3.0 %1.9
Case-Shiller Konut Fiyat Endeksi (Şubat) 182.56 182.83
Hizmet PMI (Nisan, öncül) 51.3 52.0
Tüketici Güven Endeksi (Nisan) 96.2 96.0
Richmond Fed İmalat Endeksi (Nisan) 22 12
27.04.2016 ABD Merkez Bankası (FED) Toplantısı ve Faiz Kararı -- --
Bekleyen Konut Satışları (Mart, a-a) %3.5 %0.5
Euro Bölgesi M3 Para Arzı (Mart, y-y) %5.0 %5.0
Almanya Tüketici Güven Endeksi (Mayıs) 9.4 9.4
Fransa Tüketici Güven Endeksi (Nisan) 94 95
İtalya Tüketici Güven Endeksi (Nisan) 114.8 115.0
İngiltere GSYH (1.çeyrek, y-y) %2.1 %2.0
28.04.2016 Türkiye Konut Fiyat Endeksi (Şubat) 202.32 --
ABD Haftalık İşsizlik Maaşı Başvuruları 247 Bin Kişi 260 Bin Kişi
GSYH (1.çeyrek, ç-ç) %1.4 %0.6
Çekirdek Kişisel Tüketim Harcamaları Endeksi (1.çeyrek, ç-ç) %1.3 %1.9
Kansas Fed İmalat Endeksi (Nisan) -6 --
Euro Bölgesi Tüketici Güveni (Nisan) -9.3 -9.3
Almanya İşsizlik Oranı (Nisan) %6.2 %6.2
TÜFE (Nisan, y-y, öncül) %0.1 %0.0
Japonya İşsizlik Oranı (Mart) %3.3 %3.3
TÜFE (Mart, y-y) %0.3 %0.0
Perakende Satışlar (Mart, a-a) -%2.3 %0.5
Sanayi Üretimi (Mart, a-a, öncül) -%5.2 %2.8
Merkez Bankası (BOJ) Toplantısı ve Faiz Kararı -- --
29.04.2016 Türkiye Dış Ticaret Dengesi (Mart) -3.17 Milyar Dolar --
ABD Kişisel Tüketim Harcamaları Endeksi (Mart, y-y) %1.7 %1.5
Chicago Fed Aktivite Endeksi (Nisan) 53.6 52.6
Michigan Ün. Tük. Güven Endeksi (Nisan) 89.7 90.0
Euro Bölgesi İşsizlik Oranı (Mart) %10.3 %10.3
TÜFE (Nisan, y-y, öncül) -- %0.0
GSYH (1.çeyrek, y-y) %1.6 %1.4
Almanya Perakende Satışlar (Mart, a-a) -%0.3 %0.4
Fransa GSYH (1.çeyrek, y-y) %1.4 %1.0
TÜFE (Nisan, y-y, öncül) -%0.1 -%0.1
ÜFE (Mart, y-y) -%4.1 --
İtalya İşsizlik Oranı (Mart, öncül) %11.7 %11.7
TÜFE (Nisan, y-y, öncül) -%0.2 -%0.1
ÜFE (Mart, y-y) -%4.1 --
İngiltere Tüketici Güveni (Nisan) 0 -1
M4 Para Arzı (Mart, y-y) %2.0 --
Haftalık Veri Takvimi (25 Nisan-29 Nisan 2016)
-
6
TÜRKİYE
Türkiye Büyüme Oranı
Sektörel Büyüme Hızları (y-y, %)
Harcama Bileşenlerinin Büyüme Hızları (y-y, %)
Sanayi Üretim Endeksi
-5
-3
-1
1
3
5
7
-5
0
5
10
15
20
Şub
.13
Haz
.13
Eki.1
3
Şub
.14
Haz
.14
Eki.1
4
Şub
.15
Haz
.15
Eki.1
5
Şub
.16
Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (y-y, %)
Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi ÜretimEndeksi (a-a, %) (Sağ Eksen)
Kaynak: TÜİK
01000020000300004000050000600007000080000
Mar
.03
Eyl.0
3M
ar.0
4Ey
l.04
Mar
.05
Eyl.0
5M
ar.0
6Ey
l.06
Mar
.07
Eyl.0
7M
ar.0
8Ey
l.08
Mar
.09
Eyl.0
9M
ar.1
0Ey
l.10
Mar
.11
Eyl.1
1M
ar.1
2Ey
l.12
Mar
.13
Eyl.1
3M
ar.1
4Ey
l.14
Mar
.15
Eyl.1
5M
ar.1
6
Toplam Otomobil Üretimi (Adet)(12 aylık Har. Ort.)
Kaynak: OSD, VakıfBank
Toplam Otomobil Üretimi
Sanayi Ciro Endeksi
70
90
110
130
150
170
190
210
230
Kas
.11
Şub
.12
May
.12
Ağu
.12
Kas
.12
Şub
.13
May
.13
Ağu
.13
Kas
.13
Şub
.14
May
.14
Ağu
.14
Kas
.14
Şub
.15
May
.15
Ağu
.15
Kas
.15
Şub
.16
Aylık Sanayi Ciro Endeksi (2010=100)
Kaynak:TÜİK
-20
-15
-10
-5
0
5
10
15
20
05Ç
22
005
Ç4
20
06Ç
22
006
Ç4
20
07Ç
22
007
Ç4
20
08Ç
22
008
Ç4
20
09Ç
22
009
Ç4
20
10Ç
22
010
Ç4
20
11Ç
22
011
Ç4
20
12Ç
22
012
Ç4
20
13Ç
22
013
Ç4
20
14Ç
22
014
Ç4
20
15Ç
22
015
Ç4
Reel GSYH (y-y, %)
Kaynak:TÜİK
-10-505
101520253035
20
11-I
I
20
11-I
II
20
11-I
V
20
12-I
20
12-I
I
20
12-I
II
20
12-I
V
20
13-I
20
13-I
I
20
13-I
II
20
13-I
V
20
14-I
20
14-I
I
20
14-I
II
20
14-I
V2
015
-I
20
15-I
I
20
15-I
II
20
15-I
V
Harcama Bileşenleri Büyüme Hızları (%)
Tüketim Devlet Yatırım İhracat İthalat
Kaynak: TÜİK
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
14
20
11-I
II
20
11-I
V
20
12-I
20
12-I
I
20
12-I
II
20
12-I
V
20
13-I
20
13-I
I
20
13-I
II
20
13-I
V
20
14-I
20
14-I
I
20
14-I
II
20
14-I
V
20
15-I
20
15-I
I
20
15-I
II
20
15-I
V
Sektörel Büyüme Hızları (y-y, %)
Tarım Sanayi İnşaat Ticaret Ulaştırma
Kaynak:TÜİK
-
7
Kapasite Kullanım Oranı
Beyaz Eşya Üretimi
700000900000
110000013000001500000170000019000002100000230000025000002700000
Beyaz Eşya Üretimi (Adet)
Kaynak:Hazine Müsteşarlığı
PMI Endeksi
49.20
30
35
40
45
50
55
60
Mar
.06
Eyl.0
6M
ar.0
7Ey
l.07
Mar
.08
Eyl.0
8M
ar.0
9Ey
l.09
Mar
.10
Eyl.1
0M
ar.1
1Ey
l.11
Mar
.12
Eyl.1
2M
ar.1
3Ey
l.13
Mar
.14
Eyl.1
4M
ar.1
5Ey
l.15
Mar
.16
PMI Imalat Endeksi
Kaynak:Reuters
55
60
65
70
75
80
85
Oca
.08
Ağu
.08
Mar
.09
Eki.0
9
May
.10
Ara
.10
Tem
.11
Şub
.12
Eyl.1
2
Nis
.13
Kas
.13
Haz
.14
Oca
.15
Ağu
.15
Mar
.16
Kapasite Kullanım Oranı (%)
Kaynak:TCMB
-
8
ENFLASYON GÖSTERGELERİ
100120140160180200220240260
30
.07
.201
0
30
.11
.201
0
31
.03
.201
1
31
.07
.201
1
30
.11
.201
1
31
.03
.201
2
31
.07
.201
2
30
.11
.201
2
31
.03
.201
3
31
.07
.201
3
30
.11
.201
3
31
.03
.201
4
31
.07
.201
4
31
.11
.201
4
29
.03
.201
5
31
.07
.201
5
30
.11
.201
5
31
.03
.201
6
5007009001100130015001700190021002300
UBS Emtia Fiyat Endeksi (sağ eksen)BM Dünya Gıda Fiyat Endeksi
Kaynak: Bloomberg
-5.0
0.0
5.0
10.0
15.0
20.0
25.0
Mar
.05
Eyl.0
5M
ar.0
6Ey
l.06
Mar
.07
Eyl.0
7M
ar.0
8Ey
l.08
Mar
.09
Eyl.0
9M
ar.1
0Ey
l.10
Mar
.11
Eyl.1
1M
ar.1
2Ey
l.12
Mar
.13
Eyl.1
3M
ar.1
4Ey
l.14
Mar
.15
Eyl.1
5M
ar.1
6
ÜFE (y-y, %)
Kaynak: TCMB
-5
0
5
10
15
20
Mar
.09
Eyl.0
9
Mar
.10
Eyl.1
0
Mar
.11
Eyl.1
1
Mar
.12
Eyl.1
2
Mar
.13
Eyl.1
3
Mar
.14
Eyl.1
4
Mar
.15
Eyl.1
5
Mar
.16
Gıda Enerji TÜFE
Kaynak: TCMB
Gıda ve Enerji Enflasyonu (y-y, %)
Dünya Gıda ve Emtia Fiyat Endeksi
5.5
6
6.5
7
7.5
8
12 Ay Sonrasının Yıllık TÜFE Beklentisi (%)
24 Ay Sonrasının Yıllık TÜFE Beklentisi (%)
Kaynak: TCMB
Enflasyon Beklentileri
Reel Efektif Döviz Kuru
100.53
90
95
100
105
110
115
120
125
130
135
Mar
.10
Eyl.1
0
Mar
.11
Eyl.1
1
Mar
.12
Eyl.1
2
Mar
.13
Eyl.1
3
Mar
.14
Eyl.1
4
Mar
.15
Eyl.1
5
Mar
.16
TÜFE Bazlı (2003=100)
Kaynak: TCMB
TÜFE ve Çekirdek Enflasyon
ÜFE
7.46
9.51
0
2
4
6
8
10
12
14
Mar
.05
Eyl.0
5M
ar.0
6Ey
l.06
Mar
.07
Eyl.0
7M
ar.0
8Ey
l.08
Mar
.09
Eyl.0
9M
ar.1
0Ey
l.10
Mar
.11
Eyl.1
1M
ar.1
2Ey
l.12
Mar
.13
Eyl.1
3M
ar.1
4Ey
l.14
Mar
.15
Eyl.1
5M
ar.1
6
TÜFE (y-y, %)
Çekirdek-I Endeksi (y-y, %)
Kaynak: TCMB
-
9
İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ
7.0
8.0
9.0
10.0
11.0
12.0
13.0
14.0
Mevsimsellikten Arındırılmış İşsizlik Oranı (%)
İşsizlik Oranı (%)
Kaynak: TÜİK
İşgücüne Katılım Oranı
700
1,700
2,700
3,700
4,700
5,700
6,700
Kurulan-Kapanan Şirket Sayısı (Adet)
Kaynak: TOBB
Kurulan-Kapanan Şirket Sayısı
İşsizlik Oranı
35373941434547495153
İşgücüne Katılma Oranı (%)
İstihdam Oranı (%)
Kaynak: TÜİK
-
10
DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ
TÜKETİM GÖSTERGELERİ
İthalat-İhracat
Dış Ticaret Dengesi
Tüketici Güveni ve Reel Kesim Güveni
-11000
-9000
-7000
-5000
-3000
-1000
1000
3000
-84000-74000-64000-54000-44000-34000-24000-14000
-40006000
Cari İşlemler Dengesi (12 Aylık-milyon dolar)
Cari İşlemler Dengesi (milyon dolar-sağ eksen)
Kaynak: TCMB
Cari İşlemler Dengesi
0
5000
10000
15000
20000
25000
May
.04
Kas
.04
May
.05
Kas
.05
May
.06
Kas
.06
May
.07
Kas
.07
May
.08
Kas
.08
May
.09
Kas
.09
May
.10
Kas
.10
May
.11
Kas
.11
May
.12
Kas
.12
May
.13
Kas
.13
May
.14
Kas
.14
May
.15
Kas
.15
İhracat (milyon dolar)
İthalat (milyon dolar)
Kaynak: TCMB
-12000
-10000
-8000
-6000
-4000
-2000
0
Şub
.04
Ağu
.04
Şub
.05
Ağu
.05
Şub
.06
Ağu
.06
Şub
.07
Ağu
.07
Şub
.08
Ağu
.08
Şub
.09
Ağu
.09
Şub
.10
Ağu
.10
Şub
.11
Ağu
.11
Şub
.12
Ağu
.12
Şub
.13
Ağu
.13
Şub
.14
Ağu
.14
Şub
.15
Ağu
.15
Şub
.16
Dış Ticaret Dengesi (milyon dolar)
Kaynak: TCMB
40
60
80
100
120
140
55.0
65.0
75.0
85.0
95.0
105.0
Tüketici Güven Endeksi
Reel Kesim Güven Endeksi (sağ eksen)
Kaynak: TCMB
-30000-20000-10000
0100002000030000400005000060000
Doğrudan Yatırımlar (12 aylık-milyon dolar)
Portföy Yatırımları (12 aylık-milyon dolar)
Diğer Yatırımlar(12 aylık-milyon dolar)
Kaynak: TCMB
Sermaye ve Finans Hesabı
0
5000
10000
15000
20000
25000
Şub
.04
Şub
.05
Şub
.06
Şub
.07
Şub
.08
Şub
.09
Şub
.10
Şub
.11
Şub
.12
Şub
.13
Şub
.14
Şub
.15
Şub
.16
İhracat (milyon dolar)
İthalat (milyon dolar)
Kaynak: TCMB
-
11
KAMU MALİYESİ GÖSTERGELERİ
-60000
-50000
-40000
-30000
-20000
-10000
0
10000
Mar
.10
Eyl.1
0
Mar
.11
Eyl.1
1
Mar
.12
Eyl.1
2
Mar
.13
Eyl.1
3
Mar
.14
Eyl.1
4
Mar
.15
Eyl.1
5
Mar
.16
Bütçe Dengesi (12 aylık toplam-milyar TL)
Kaynak: TCMB
Bütçe Dengesi
35.3
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
20
11
20
12
20
13
20
14
20
15
Türkiye'nin Net Dış Borç Stoku/GSYH (%)
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
Türkiye’nin Net Dış Borç Stoku
İç ve Dış Borç Stoku
Faiz Dışı Denge
-3
7
17
27
37
47
57
Faiz Dışı Denge (12 aylık-milyar TL)
Kaynak:TCMB
60
110
160
210
260
310
200
250
300
350
400
450
500
İç Borç Stoku (milyar TL)Dış Borç Stoku (milyar TL-sağ eksen)
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
-
12
LİKİDİTE GÖSTERGELERİ
Reel Büyüme (y-y,%)
Enflasyon (y-y,%)
Cari Denge/GSYH (%)*
Merkez Bankası Faiz
Oranı (%)
Tüketici Güven
Endeksi
ABD 2 0.9 -2.70 0.50 96.2
Euro Bölgesi 1.6 0 3.20 0.00 -9.30
Almanya 1.3 0.10 7.30** 0.00 94
Fransa 1.40 -0.10 -0.13 0.00 -17.10
İtalya 1.11 -0.20 2.13 0.00 114.80
Macaristan 3.20 -0.20 2.26** 1.20 -21.10
Portekiz 1.30 0.50 0.45 0.00 -11.70
İspanya 3.50 -0.80 0.98** 0.00 -5.10
Yunanistan -0.80 -0.70 -0.00 0.00 -71.90
İngiltere 2.10 0.50 -4.33 0.50 0.00
Japonya 0.70 0.30 3.33 -0.10 41.70
Çin 6.70 2.30 2.67 4.35 104.40
Rusya -3.80 7.30 2.93** 11.00 --
Hindistan 5.30 5.53 -1.25 6.50 --
Brezilya -5.89 9.39 -4.31** 14.25 97.60
G.Afrika 0.60 6.30 -5.44** 7.00 -8.90
Türkiye 5.71 7.46 -4.40 7.50 68.46
Kaynak: Bloomberg. *: Cari denge verileri IMF’den alınmaktadır ve 2015 yılı verileridir. ** 2014 verileri.
TCMB Faiz Oranı
Reel ve Nominal Faiz
0
5
10
15
20
25
Nis
.07
Eki.0
7
Nis
.08
Eki.0
8
Nis
.09
Eki.0
9
Nis
.10
Eki.1
0
Nis
.11
Eki.1
1
Nis
.12
Eki.1
2
Nis
.13
Eki.1
3
Nis
.14
Eki.1
4
Nis
.15
Eki.1
5
Nis
.16
Borç Alma Faiz Oranı (%)
Borç Verme Faiz Oranı (%)
Kaynak:TCMB
Kaynak:Hazine Müsteşarlığı
Kaynak:TCMB
Dünya Piyasalarında Son Açıklanan Ekonomik Göstergeler
-5
0
5
10
15
20
Eyl.0
4M
ar.0
5Ey
l.05
Mar
.06
Eyl.0
6M
ar.0
7Ey
l.07
Mar
.08
Eyl.0
8M
ar.0
9Ey
l.09
Mar
.10
Eyl.1
0M
ar.1
1Ey
l.11
Mar
.12
Eyl.1
2M
ar.1
3Ey
l.13
Mar
.14
Eyl.1
4M
ar.1
5Ey
l.15
Mar
.16
Reel Faiz Nominal Faiz
Kaynak:TCMB, VakıfBank
-
13
2014 2015 En Son Yayımlanan
2016 Yılsonu
Beklentimiz
Reel Ekonomi
GSYH (Cari Fiyatlarla, Milyon TL) 1 748 167 1 953 561 507 025 (2015 4Ç) --
GSYH Büyüme Oranı (Sabit Fiyatlarla, y-y, %) 3.0 4.0 5.7 (2015 4Ç) 4.0
Sanayi Üretim Endeksi (y-y, %)(takvim etk.arnd) 2.6 4.6 5.8 (Şubat 2016) --
Kapasite Kullanım Oranı (%) 74.6 75.8 74.3 (Mart 2016) --
İşsizlik Oranı (%) 9.9 10.3 11.1 (Ocak 2016) 10.50
Fiyat Gelişmeleri
TÜFE (y-y, %) 8.17 8.81 7.46 (Mart 2016) 7.50
ÜFE (y-y, %) 6.36 5.71 3.80 (Mart 2016) --
Parasal Göstergeler (Milyon TL)
M1 251,991 312,309 321,443 (15.04.2016) --
M2 1,018,546 1,206,005 1,238,216 (15.04.2016) --
M3 1,063,151 1,249,183 1,282,487 (15.04.2016) --
Emisyon 77,420 94,464 96,768 (15.04.2016) --
TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $) 106,314 95,703 97,119 (15.04.2016) --
Faiz Oranları
TCMB O/N (Borç Alma) 7.50 7.25 7.25 (22.04.2016) --
TRLIBOR O/N 11.25 11.28 10.50 (22.04.2016) --
Ödemeler Dengesi (Milyon $)
Cari İşlemler Dengesi -43,552 -32,141 -1,785 (Şubat 2016) -30,500
İthalat 242,177 207,199 15,571 (Şubat 2016) --
İhracat 157,610 143,934 12,406 (Şubat 2016) --
Dış Ticaret Dengesi -84,567 -63,264 -3,165 (Şubat 2016) -52,000
Borç Stoku Göstergeleri (Milyar TL)
Merkezi Yön. İç Borç Stoku 414.6 440.1 448.2 (Mart 2016) --
Merkezi Yön. Dış Borç Stoku 197.5 237.5 235.2 (Mart 2016) --
Kamu Net Borç Stoku 187.1 161.0 161.0 (2015) --
Kamu Ekonomisi (Milyar TL)
2014 Mart 2015 Mart
Bütçe Gelirleri 31.97 33.57 40.27 (Mart 2016) --
Bütçe Giderleri 37.06 39.76 46.83 (Mart 2016) --
Bütçe Dengesi -5.09 -6.84 -6.57 (Mart 2016) --
Faiz Dışı Denge 0.54 -0.65 0.16 (Mart 2016) --
Türkiye Makro Ekonomik Görünüm
-
Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar
Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar [email protected]
Cem Eroğlu Müdür [email protected] 0212-398 18 98
Fatma Özlem Kanbur Uzman [email protected] 0212-398 18 91
Bilge Pekçağlayan Uzman [email protected] 0212-398 19 02
Elif Engin Uzman [email protected] 0212-398 18 92
Sinem Ulusoy Uzman Yardımcısı [email protected] 0212-398 19 05
Ezgi Şiir Kıbrıs Uzman Yardımcısı [email protected] 0212-398 19 03
Bu rapor Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan sağlanan bilgiler kullanılarak hazırlanmıştır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu bilgi ve verilerin doğruluğu hakkında herhangi bir garanti vermemekte ve bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan dolayı sorumluluk kabul etmemektedir. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir konuda yatırım önerisi olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu raporda yer alan bilgilerde daha önceden bilgilendirme yapmaksızın kısmen veya tamamen değişiklik yapma hakkına sahiptir.
mailto:[email protected]:[email protected]:[email protected]