eite’ lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi....

56
Eite’ Lungnopna John Piper

Upload: lamdieu

Post on 01-Apr-2018

227 views

Category:

Documents


3 download

TRANSCRIPT

Page 1: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

Eite’ Lungnopna

John Piper

Page 2: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

A Sung a Om Thute

Thupatna ...........................................................................5

Deipi Masa: A Haksa Tapidaw LampiKhenpi KhatnaJesu kiang Zuatding Baihlo hi ........................................... 11

Khenpi NihnaJesu Nungziuh ding Baihlo hi ............................................ 21

Khenpi thumnaA Lampi ahaksat hang, Lungdamna Om lo Hilo hi ............ 35

Deipi Nihna: Jesu, Lungdam na Leh Vantung Gam Lutding HaksatnaKhenpi LinaKongkawcik Lutding Hahkatna ........................................ 53

Khenpi NganaJesu lo tawh Hahkatna amawkna ...................................... 69

Khenpi GuknaJesu sungah Lungdamna in ih hahkatna hong thalawpsak .. 85

Eite’ LungnopnaCopyright © 2010Published by permission with Desiring God

Logos Baptist Bible College & SeminaryPinlong 8/A – 55, KalaymyoMyanmar

Page 3: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

Vantung Gam in lo laiah a kisel sum tawh kibang hi. Tua sum amupa in khatvei seel kik a, lungdam mahmahin

pai a, aneih khempeuh zuakin tua lo a va lei hi.Matthew 13:44

Thu paTna

H ih laibu min pen Jesu’ thugentehna a tompente lak ah khat sung pan kila ahi hi.

Vantung Gam in lo lai-ah akisel sum tawh kibang hi. Tua sum amupa in khatvei seel kik a, lungdam mahmahin pai a, aneih khempeuh zuakin tua lo ava lei hi. (Matthew 13:44)

Tua lo lai a kiseel sum manpha amuh ma minit 15 lai tak in, aneih khempeuh zuak mangding ngaihsutna pen hai vai bek thamlo-in lungsim na mah mah kha ding hi. Ahi zongin tua minit 15 khit teh lungdam mahmah in aneih khempeuh zuak dingin apai hi. Bangin tuabang in kilamdang sak ahi hiam?

Hih mipa muh sum manpha in mihing’ nuntakna a et zia khel sak hi. A thupit sakte zong puahpha hi. A ngimnate zong laih hi. Ama manphatna ngiat ki lamdang hi. Tua sum manpha in hi mipa nuntakna lumlet hi.

Page 4: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

Tua sum manpha ngah theihna dingin aman piak kul hi. Adang khat in en leng, tua sum manpha pen tam man mahmah hi. A veng pa ding in ki tuat lecin, aneih khempeuh a zuak khiatmang na muh ciang na lungmang ding hi. Banghang tuaci zuakmang nahiam ci-in na dong ngel ding. A innkuanpih ten lungkham gentheihna atuah dinguh na lau pih mahmah ding hi. Hih pa hai ta hiam ci-in naveng napamte na gen ding hi. Tua mipa’ lungdamna na muh ciang lamdang sain na lungsim buai ding hi.

Ahih hangin alang khat pan en kik le hang tua sum manpha kiseel pen a manphat zah in a ki zuakna mantam lua khol lo hi. Tua mipa pen tei mahmah zaw hi. Tua lo sungah dinga, ameet bangzah ki-ngah thei ding cih manlang takin tuat hi.Aneih khempeuh zuak leh amangmat khak ngei loh zahin mi haupi asuah dinglam hun tomno khat sungin a theithei hi. A gamtatzia atuung lamin hai vai mahmah hi. Ahi zongin ameet zah ding angaihsut ciang, aneih khempeuh azuak loh ding hai vai zaw hi.

Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi hi. Tua sum mahpha ngah theihna dingin aman piak kul hi. Nang leh kei dingin kituat leng: I neih khempeuh bei mang mah ding hi. Ahih hangin sum manpha angah i hi hi. Tua ahih manin, lungdam takin pai a i neih khempeuh i zuak kei leh mi hai taktak hi ding hi hang.

Jon Bloom, Executive Director Desiring God

Page 5: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

Deipi masa:

a haksa TapiDaw lampi

Page 6: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

Van gik pua a, a gim mi khempeuhte aw, ka kiangah hong pai ta un. Tawldamna ka hong pia ding hi.

Matthew 11:28

Jesu ding a, “Mi khat peuh in tui aduh leh, ka kiangah hong pai-in dawn ta hen.”

John 7:37

Jesu in, “Keimah in nuntakna khomun ka hihi. Kei kiangah hong pai mi in a nung ciangin a gilkial ngei

nawn kei ding hi.John 6:35

Note in nuntakna nangah nadingun ka kiang ah nong pai kei uh hi.John 5: 40

Tua bang acih khit ciangin, “Lazaras aw, hong pai khia in”,ci-in nakpi-in a kiko hi. A sipa a pai khia hi.

John 11:43-44

Khenpi Khatna

Jesu Kiang Zuat ding Baihlo hi

Mi khat kisik kik a apianthak ciangin Jesu asaan dan ki khel hi. Jesu pen nuntakna’

laigil leh nuntakna’ manphatna ongsuak hi. Ki sikkikna leh pianthakna a om ma in, thu dangdang a za a sim (cidamna, zi leh ta, nasep, lawm leh gual, ki mawlna, tum theih, nek leh dawn, nu leh pa om khopna, ukna, maan neekna) bang in athupi zaw, a deih huai zaw ding tawh ki bang hi. Pasian in kisiik kikna leh pianthakna ong neihsak khit ciangin, Jesu in I sum manpha pen ong suak hi.

a haKKol puaKnopa, a Van a Zang hi

Tua ahih mahin, a hong cih mah bangin, ama kiang i pai ciang aman nongkaisa lo hi. Cih nopna ah, ei adingin nakhempeuh ahi pa kiangah a pai i hi hi. Biakna thak phuan ding aih kei leh thukham thak bawk dingin leitungah Jesu ong pai hilo hi. Amah leh amah hong ki piakna tawh tawntung nopna i

Page 7: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

ngah theihna dingin leitung ah hong pai ahi hi. Ama sungah hih tawntung nopna i ngah ding ong dal thei khempeuh sihna tawh ong hepkhiat saka, a kisam nakhempeuh ong sepsak hi. “Note’ sungah ka lungdamna om a, note’ lungdamna akicin nadingin hih thute note kiangah kong gen zo hi”(John 15:11). Ka kiangah hong pai ta un cih dan sawlnate i sep tak ciangin tua sawlnate’ manphatna i nuntakna sungah muthei in ama manphat na sang pen i genkhia thei hi.

Judah Biakna leh leitung Biakna tuamtuamte Jesu in a et tak ciang in, amau biak Pasian ciatciat uh alungkim sakna dingun mihingte in vangikpi pua a nasepna tawh tahlawh ahih lam uh a mu hi. Pasian lungkim sakna dinga a puak uh tua vangikpi adangkhat tawh alaih dingin Jesu hong pai hilo hi. Tua vangikpi amah ngiat in pua in tawldamna ongpia dingin hong pai ahi hi. “Vangik pua a, a gim mi khempeuhte aw, ka kiangah hong paita un. Tawldam na ka hongpia ding hi. Keima hakkol na kisuan unla, kei kiangah ki sin ta un. Banghang hiam nacih uh leh, kei mah in lungsum niam mi ka hi hi. Note in lungsim

noptuamna zong na ngah ding uh hi. Banghang hiam nacih uh leh, Ka hakkol puaknnopa, ka van zong azang hi.”(Matthew 11:28-30). Jesu’ kiang ah hakkol leh van a om hi, ahih hangin tua hakkol puaknopa, tua van azang hi (puaknop lo, zang lo hi leh hih bangin hong sawl lo ding hi).

Van Khat a oM hi, ahih hangin Jesu’ Van hi lo hi

Ei ngaihsut bangin, tua van puaknop in zang khol lo kha ding hi. Jesu in, “Nuntakna mun tuna ding kong kawciika, lampi ahaksa hi” (Matt. 7:14) ci-in agen hi. Tua banga ahaksatna pen Jesu in mi haksa ahih man hi lo a, hih leitung in a haksa mun ahih man ahi hi. Nopsak nopluat manin, ei leh ei ki thahnopna lungsim pen tuatciil ding ahi hi (Matt. 5:29-30). Eima mawhna banah, mite deihte i deih loh ciangin thangpai uh hi. Jesu hong genkholh in ah, “…note kimkhat zong hong sisak ding uh hi. Keima min hangin mi khempeuh in note hong mudah ding uh hi” (Luke 21:16-17).

Ahih hangin Jesu pen vangik hi lo hi. Ama kiang i pai ciangin, i vangik hong domsak pa, i

12 13

Page 8: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

kha hong lungdamsak pa leh nuntakna hongpiapa ahi hi. “Jesu ding a, ‘mi khat peuh in tui a duh leh, ka kiangah hong pai-in dawn ta hen’ ci-in aki ko hi” (John 7:37). Jesu’ kiang pai ding sawlna pen nuntakna tuinaak ah pai-a tua tui dawn dinga sawlna ahi hi.

Nuntakna tui kong pia ding hi cih tawh Jesu in hong zol hangin a lungkiim zo tuan lo a, nuntakna khomun zong kong pia ding hi ci-in hong kamciamna tawh ama kiang hong kai ding hi. “Keimah in nuntakna khomun ka hi hi, kei kiang ah hong pai mi in a nungciangin a gil kial ngei nawn kei ding hi” (John 6:35). Jesu ngiat in vantung khomun hi-a nuntak tawntungna bulpi ahi hi. Sihna pan kong honkhia ding hi cih kamciam tawh ama kiang hong kai ding hi (John 3:16). Ka kiang ah hong pai ta in ci –a hong sawlna pen a pa in innkang meikuang sunga om a tapa kiangah padenpauk pan ‘hong leng khia suk in’ ci-a a sawlna tawh ki bang hi. Ahih kei leh ahau, athahat, alungneem, a mel hoih pasal khat in a citak lo a zi kiangah ‘inn hong ciah in’ ci-a sawlna tawh ki bang hi. Ahih kei leh sehneel

gamah tuidawn ding om lo in, si ding in na om lai tak in, mi cimawhte ahonkhia galkap ten hong muh uh ciangin ‘hih dawn in’ ci-a sawlna tawh ki bang hi.

“note in nuntaKna na ngahna dingun Ka Kiangah nong pai Kei uh hi”Ahih hangin adah huai mahmah mawhna leh kha mittawtna hangin mite Jesu kiang pai lo hi. A mite a ding in Jesu dah hi. “Pasian’ kamsangte thata, na omna ah hong ki sawk te zong suangtum tawh a deng Jerusalem khuapi aw, akpi in a nongeekte a khanuaiah a khop bangin, na tate tamveipi ka khawm nuam zo-a nang na ut kei hi” (Matt.23:37). “Lai Siangtho hangah nuntak tawntungna ngah nung ci-in na up manun ah Lai Siangtho na tel et uh hi. Lai Siangtho na ngawn in keima ading teci ahi uh hi. Note in nuntakna nangahna ding un ka kiangah nong pai kei uh hi” (John 5:39-40).

Bang hangin Jesu’ kiangah mite pai lo ahi hiam? Lamkhat pan dawng le hang, “Pai ding nial” ahih manuh ahi hi. Adang khat in gen le

14 15

Page 9: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

hang “pai ding ut lo” ahih manuh ahi hi. Hih pen pawkkhat in deihteelna ci-in gen uh hi. Jesu in bel mawhna sila khat i deih teelna hi ci ngel ding hi. “ Jesu in, ‘ aman takpi kong cih in ah, mawhna ahih khem peuhte in mawhna sila ahi uh hi” (John 8:34). Jesu in, mite mawhna’ sila suak in thudangdangte masak zaw uh ahih manun hong pai lo ding uh hi , a ci hi. “Thukhennathu in keitung ah khuavaak in hong tunga, mite in khuavaak sangin khuamial a deihzaw uh hi… A hoih lo a gamta mi khempeuh in khuavaak amudah uh a, amau gamtatna te a kilat lohna ding in khua vaakna ah apai kei uh hi”(John 3: 19-20).

Mi khempeuh in mawhna’ sila hi-a, kha sungah a si i hih leh bangci danin Jesu’ kiangah a pai mi om thei ahi hiam? Pasian in ama hehpihna hangin amah i nialnate bangmahin sim lo in ama kiang ah hong kai veve hi, ci-in Jesu in a dawng hi. “Kei hong sawlpa in a sawl kei leh kua mah in ka kiangah hong pai thei kei hi” (John 6:44). “Ka Pa in thu a piak kei leh kua mah kei kiangah hong pai thei kei hi” (John 6:5). Pasian in ki siikkikna leh pianthakna letsong in hong pia a,

thuman thutak leh Jesu’ hoihna i muh theihna dingin i khamit tawtna tua in hong hon sak hi. Hih bang thu a pian tak ciangin, i langpanna khem peuh tuisuak hi. Tua tak ciangin, sila hihna panin suakta in ama kiangah i pai thei ta hi.

“laZarus aw, hong pai Khia in!”Leitung mun khempeuh pan a tuute kaikhawm dingin leitungah Jesu ahong pai hi (John 11:52). A tuute adingin a nuntakna hong pai a, ama kiang ahong pai nading un a sawl hi. Ama kiang ahong pai lo te in Jesu akah hangin, ama ngimna tawh kisai in alung kia kei ding hi. Ama aa dingin mi hon khat akai khawm zo ding hi. Asang pen thuneihna tawh hih bangin agen hi. “Hih tuukhumna sunga omlo tuute zong ka nei lai hi.Tua tuute zong ka hong paipih lai ding hi. Amaute in ka aw ngai ding uha, amaute hon khat suak in tuucing khat a om ding hi (John 10:16). Tua tuute hong paipih ding hi. A aw ngai ding uh hi. Amaute hong pai ding hi.

“Ka kiangah hongpai ta un” ci-a Jesu’ hong sapna aw na zaak ciang in, Jesu’ dikna leh hoihna

16 17

Page 10: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

na muh theihna dingin Pasian tungah thungen in. A sisa Lazarus in Jesu’ thupiakna aman mah bangin, tua bang thupiak za thei a, amang thei dingin Pasian tungah thungen in. “Lazarus aw hong pai khia in, ci-in nakpi in kiko hi. A sipa apai khia hi” (John 11:43-44). Tua bangin Jesu kiang napai ciangin, aki cing ama hehpihna hangin, tawlnga lo- in, amah phatin, lungdam na ko ding hi.

18 19

Page 11: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

Khenpi nihna

Jesu’ nung Zuih ding alaMpi haKsa hi

Jesu hong sapna pen nungzui suah sakding ngimna a hi hi. Jesu kiang i pai tak ciang in,

a nung zui dinga ama kiang pai i hi hi. Jesu’ nuntakna sungah tuabangin kimu thei hi. Jesu pen mi taktak hi in, Pasian taktak zong a hi hi. (John1:1,14). Jesu pen puansilh banga mihing hihna asilh Pasian hi lo hi (Matt.6:3). Tua ahih manin, ngabengte leh siahdongte kiangah “Kanung hongzui un” acih ciangin Jesu’ thu mang uh a, a taktak ci leh sa tawh leitung ngiat tuan in Jesu’ nung zui in, Jesu’ ki thuahpih lawm leh gualte asuak uh hi.

Jesu’ puMpi ei tawh a oM loh hang, aMa nung Zuihna

Hih leitungah atawntungin ci leh sa tawh nungzui nei dingin a omloh dinglam Jesu aki thei hi. “Kei hong sawlpa kiangah pai ding ka hih ciang in…. Kei in aman takpi kongcih inah, Kei ka ciah leh,

Tua ciangin Jesu in, “Mi khatpeuh in kei hong zuihnop leh, apumpi niala, ama singlamteh pua in hong zui ta hen. Bang hanghiam nacih uhleh, ama nuntakna agum nuamte

in te in a nuntakna amangthang sak ding hi. Kei hanga anuntakna amangsakte in nuntakna angah kik ding hi.”

Matt. 16:24-25

“Jesu in ka nung hong zui un, mi mante kong suaksak ding hi”, a ci hi.

MarK 1:17

Keimahin hih leitung khuavaak ka hi hi. Ka nung hong zuite in khuamial lakah pai lo-in nuntakna khuavak a

ngah ding hi.John 8:12

Misite in amau misite na vui ta hen. Ka nung hong zui in.Matthew 8:22

Nang a siangtho nuam nahih leh, pai inla, na neihsa teng zuakin mizawngte napia in. Tua ahih leh vantung gam

sungah sum na nei ding hi. Tua khit ciangin ka nung hong zui in.

Matthew 19:21

20 21

Page 12: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

note ading apha zaw ding hi. Bang hang hiam nacih uhleh, Kei ka ciah kei leh, Huhpa in note kiangah hong pai lo ding hi. Ahih hangin Ka ciah leh, tuapa note kiangah kong sawl ding hi.” (John 16:5,7). A patkhiatsa thu le la pen a Pa kiang a ciah khit ciang zong ki zom lai ding ahih lam Jesu in tel mahmah hi. Tua pen takin Jesu’ gelsa a hi hi.

Tua ahih manin ah, Jesu’ hongsapna pen amah hih leitung ah a om sung bek ding hilo inah, a tawntung a ding a hi hi. Leitungah anasep aman takciang in ah hih tawh kisai hong lak cian hi. Sihna pan tho kik in, a Pa kiang apai ding hita hi. Amah a om nawn loh khit ciangin, ni khat teitei, Peter in thahna a thuak ding lam Peter kiang gen hi. A nungzuih khoppih John tungah bang thu piangding hiam cih lamdangsa in Peter in Jesu kiangah a dong hi. “Jesu in, kong paikik hun matengin hih mi a om nading ka ut leh, nang in bang phamawhsa na hi hiam? Nang na hih leh ka nung hong zui in, ci-in thu apia hi” (John 21:22)

“Jesu’ nungzuih” cih pen amah a om nawn loh khit cianga zuihna a hi hi. Ama ong pai kik

dong a nung i zuih ding pen a lametna a hi hi. Tua ahih manin Jesu’ nungzuihna pen Palestine Gam sungtengah hih leitung pumpi mahmah tawh kalsuan a nungzui cih bang bek hi lo hi. Gam khempeuh mun khempeuh ah mi kiim in anung azuih ding thu hongpia hi.

Jesu’ nungZui cih ciangin, aMa nasep seM KhawM cihna hi

Jesu in Peter leh Andrew kiangah, “Ka nung hong zui un, mi mante kong suaksak ding hi,”(Mark 1:17) acih ciangin, Jesu nungzui peuh peuh te sepding thu agen a hi hi. Jesu’ nungzuihna pen ama sep peuhpeuh a seppih ding a zuihna hi.Tua nasep ding pen Jesu in eite tungah hong gen phapha hi. “Mihing tapa in…… mitampi tankhia dingleh, a nuntakna pia dingin hong pai ahi hi” (Mark 10:45). “Mihing tapa in amangthang mite zong dingleh gum dingin hong pai a hi hi”(Luke19:10). “Miphate sam dingin hong pai ka hi kei hi. Mawhnei te sam dingin hong pai ka hi hi” (Luke 5:32). “Kei ka hih leh, tuute in nuntakna ngah tham lo-in nuntakna a dimtak a

22 23

Page 13: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

ngah nadingun kongpai hi.” (John 10:10) “Tu-in ka lungmang a, bang ka gen ding hiam? Pa aw, hih hun pan hong gum in kaci ding hiam? Hi lo hi, hih thu hangin hih hun kong tung zo hi” (John12: 27-28).

A huampi in gen leng, Jesu ong pai nathu pen, “Jesu in mite tang dinga siding tham lo-in,mun khempeuhah a ki khenthang Pasian’ tate a kaikhawm kiksak dingin a si ding hi”(John11:51-52). Mite a kaikhawm dingin Jesu hong pai hi. Adiak diak in tua mite in ama kiangah a Pa’ minthanna dingin aki ap ding uh hi. Jesu in sihna tawh amawhna uh pan honkhia in, nuntak tawntungna leh ama’ itna apiakhia hi (John 13:34-35). Tua ahih manin a nungzui dinga hong sawlna pen mi kaihkhop nasep a semkhawm dinga hong zawn ahi hi. “Keimah tawh a khawmkhawm lote in a thehthangsak hi” (Luke 11:23). Nungzui laklawh cibang omlo in, a thehthang ihih kei leh a kaikhawm ihi hi. Jesu’ nungzuihna pen Jesu’ nasep zopsuakna hi a, a Pa’ minthanna ding in mite Jesu kiangah tut ding ahi hi.

gentheihnaK ah Jesu’ nungZuihna

Jesu’ nesep zopna ah Jesu’ thuak gentheihna zong kihel hi. Jesu’ nungzuih cih pen gentheihna i thuakkhopna hi. Jesu in hong sapna pen gentheihna thuakkhawm ding cih deihna bulpi hi. Sing Lamteh lam masuan ahih lam ki thei hi, tua mah bangin eite zong a masuan ding hong sawl hi. A nuntakna buppi leh a nasepna buppi tawh Jerusalem ah pai in thahna a thuak dingin a gelsa ahi hi. “Tuni, zingciang leh thai ciangin ka pai ding hi. Bang hang hiam cih leh, kamsangpa in Jerusalem khua simloh mundangah a si thei kei ding hi”(Luke13:33).

Tua ahih manin ,“Jesu in Jerusalem khua lam mainawt in a pai hi” (Luke 9:51). Tua munah bangthu piang ding cih aman teltak in a thei hi. A Pa’n leitung ah a sawl lai in gelsa a aneih thu leh la ahi hi. “En un, eite Jerusalem khuapi ah i pai ding hi. Mihing Tapa in siampi liante leh laitheite khut tungah aki pia ding hi. Amaute in ama sihna dingin thu a khenkhit uh ciangin, Gentilete khut sungah a pia ding uh hi. Tua mite in zong a mah zahko in, cil tawh phih in, sat in a that ding uh

24 25

Page 14: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

hi. Ni thum khit ciangin a thokik ding hi” (Mark 10:33-34). Cilphihna a thuak ding nangawn pen Pasian’ gelsa ahi hi.

Tua in Jesu’ nuntak danzia ahi hi. Ama nung a zuimite in zong ama thuaknate athuak ding lam uh athei khin hi. “Amau in kei hong bawlsia le uh, no hong bawlsia ding hi.” A ki dokkik lo tua thupiakna i adeihna in haksat gentheihna sungah ama nung i zuina ding ahi hi. “Mi khat peuh in kei hong zuih nop leh a pumpi nial a, ama sing lamteh pua in hong zui ta hen” (Matt. 16:24). Jesu in pumpi nialna leh sing lamteh puakna uang gen mahmah hi.

lungdaMnaK tawh Jesu ading a thuaKna in a sang pen aMa ManphatnaK Ki lang saK hi

Leitung nuntak baiha nop i sakna ding in Jesu si lo hi. Amah sut lam manawhna ahi, tawntung nopsakna a nawngkai sak khempeuh a hemkhia ding in hong si hi. Ama gentheihna ah a nunga zui ding in hong sam hi, bang hang hiam cih leh lungdamna tawh gentheihna a thuak hih nuntakna pen Jesu a ding ahi hi (Matt. 5:12). Mite’

hanciam leitung thaman sangin, amah manpha zaw ahihna tua in hong lak hi (Matt. 13:44; 6:19-20). Na nuntakna hong baihsak ahih man bek in Jesu nung na zuih leh, leitung mite’ deihna nang zong a deih na hi hi. Tua nopsaknate Jesu in hong piakkhitsa ahi hi. Ahih hangin nanga ding in Jesu amanpha pen ahihna tawh itna lampi ah Jesu tawh na thuak khop leh, na lungsim puakzia leitung mite tawh ki lamdang zek ahihna kilang ding hi. Tua hangin i pumpi nial in i sing lamteh pua-a, ama nung i zuih ding Jesu in hong sawl hi.

Jesuh sungah i thuaKnate toMnl Kalsung BeK hi a, Jesu sungah i nopsaKnate atawntung ahi hi

I gentheihnate tomno sungbek hi mah hi. A tawntung a genthei dingin hong sam lo hi. Tua gentheihna pen in hong honkhia hi zaw hi. “Ama nuntakna a itte in nuntakna mangthang sak ding hi. Hih leitung ah a nuntakna a mudahte in nuntak tawntungna a nei ding hi” (John 12:25). “Kei hanga ahi zongin, lungdamna thu hang ahi zongin, nuntakna amangsakte in a nuntakna a gum ding hi” (Mark 8:35). Jesu’ a dinga i

26 27

Page 15: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

thuakna in tomno sung bek hi-a, ama sung ah nopsakna in a tawntung ahi hi. Peter in (amah leh amah ki hehpih kawm pian in) “En in, ka neih khempeuh uh nusia in nang kong zui uh hi” acih ciang in, Jesu in, Peter amah leh amah a ki hehpihna, thudon lo kawm in, “Keima min hangin a inn, a sanggampa, a sanggamnu, a nu a pa, a tate, tua teng a nusiate khempeuh in a zah zakhat ngah a nuntak tawntungna a luah ding hi,”(Matt. 19:27,29) ci-in a dawng kik hi. Jesu’ nungzuihna ah neih leh lam khem peuh sum cih bang om lo acihna ahi hi. “Midikte’ thawh kik ni ciangin nang hong ki thuk kik ding hi” (Luke 14:14). “Vantung Gam ah a lian noptuamna (thaman) na ngah ding uh hi” (Matt. 5:12).

Vantung Gam tuna nangawn in, lam tawntungah sihna pan thawhkikna ah lungdamna tawh ki dim hi. Khuavak sungah Jesu tawh kalsuan khopna anopna leh khuamial sungah Jesu lo tawh kalsuan a nop lohna bangmah tawh ki teh thei lo hi. Jesu in, “Keimah in hih leitung khuavak ka hi hi. Ka nung hong zuite in khuamial lakah pai lo in nuntakna khuavak a

ngah ding hi” (John 8:12) aci hi. Jesu nungzuihna in gentheihna leh sihna hong tun takpi mah hi. Ahih hang in a lampi taangin nuntakna leh thuman thutak tawh ki dim hi. Jesu in, “Keimah in leitung a beidong in note tawh ka om khawm tawntung ding hi” (Matt. 28:20) ci-in avaikhak hi. Jesu’ omna ah lungdamna om hi, tun aih leh bel gentheihna sungah lungdamna ahi hi. Ahih hangin tua in lungdamna veve hi. “Note’ sungah ka lungdamna om a, note lungdamna a kicinna ding in hih thute note kiangah kong gen zo hi” (John 15:11).

Mi tawh Kipawlna ah Kitap Khapna

Jesu’ nungzuih mana piang ki tap khapnate pen siatna hi-lo hi. Mi tawh kizopna ah, neihleh lamah, nasepna ah kitap khapnate om hi. Ama nungzuih mana thu piangdingte Jesu in linglawn huai takin hong gen hi. “Misite in amau misite na vui ta hen. Ka nung hong zui in” (Matt. 8:22) “Kei kiangah hong pai nuamte in anute, apate, a zite, a tate, a sanggampate, a sanggmanute ahi zongin, tua tham lo-in ama nuntakna nangawn

28 29

Page 16: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

amuhdah kei leh, keima’ nung zui asuak zo kei dinghi.”( Luke 14:26). Adang khatin gen leng, Jesu’ nungzuih cihpen thupi lua mahmah ahih manin, gamtatnate u leh nau te muhna ah amau a mu dah tawh khat veivei ki bang hi. Sangmang hong pai te’n a tate uh munhaksa gam haksa ah hong tonpih ding uh haksa takin khemsatin, ateek anu leh apa te uh leitungah amu kik ngei nawnlo dingin nusia uh hi. Tua pen pawl khatin itna neihloh man hi ci-uh hi. Ahih hangin Jesu in a mangthang ding mite bek mitsuan in nei hi.

neih leh laM ah KiKhen Khapna

Jesu nungzuihna in zong neih leh lam tawh hong ki khen sak hi. Khatvei lai in neihsa lamsa a-it mahmah mi khat om hi. Jesu in sawlna tawh ami lim biakna lungtang na su hi. “Nang a siangtho nuam nahih leh, pai inla, na neihsa teng zuakin mizawng te na pia in. Tua ahih leh, vantung gam sungah sum na nei ding hi. Tua khit ciangin Ka nung hongzui in.”(Matt. 10:21). Jesu’ nung nazuih ciangin na lampi ah na khat peuhpeuh in hong nawngkai sak leh, tuatawh na kipelh

hamtang in.Mi haupa tung bekah hi lo-in, eite khempeuh

tungah zong hong ci hi. “Note lakah mi khat peuhin a neihsa khempeuh a nusiat kei leh, ka nungzui a suak zo kei ding hi.” (Luke. 14:33). Neih khempeuh nusia cih ciangin zuak mangkeei ding cihna hi khin den lo hi. Zakkhias in a neihsa kimkhat mizawngte apiakding pen Jesu in thukim pih hi (Luke 19:8-9). Ahih hangin neih khempeuh nusia cih ciangin, Jesu deihna banga zat dingin koihkhiatna hi-a, Jesu’ thupiakte zuihna ah nawngkaina piangsaklo ding cihna ahi hi.

nasepna ah Kitap Khapna

Jesu’ nung i zuih manin, i nasep nusiat hong kul hi. Jesu in 12 te a sapin kuamah in Jesu nungzuih siamlo uh hi. Ngabeng khawng, siahdong khawng leh atuam tuam a hi uh hi. Nasep neitek uh hi. A up huailo zah dongin hihbang in thu piang hi. “Amah in lam a pai laitak in Alefas’ tapa Levi in siahdonna buk sung ah tu-in a om a mu hi. ‘Ka nung hong zui in’ acih ciangin dingin azui hi” (Mark. 2:14). Tuabang hi lel hi. Eite adingin

30 31

Page 17: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

a thubaih hi-lo hi. Ahih hangin hong piang lel hi.Nangtungah zong hong piang kha thei ding hi.

Jesu’ nungzuih na dingin mi khempeuh in anasep nusiat kul cihbang hi-lo hi. Mi khat in atenna gam nusia in, Jesu’ nung a zuih nop laitak in, Jesu in, “Na innah ciah in la, Pasian in nangma tungah bangzah takin noptuamna hong pia a, nangma tungah bangci a hehpihna hongpia hiam cih na behte kiangah na zasak in,”(Mark.5:19) ci-in thu apia hi. Eite lakah a tamzawte inzong i omna tek panin itna tawh Jesu’ nung i zuih ding ahi hi. Ahih hangin mi khempeuh hilo hi. Pawlkhatte a dingin, nangzong ki hel mai thei, Jesu’ nungzuihna pen nasepna ah buaina tuam tuam zong hi mai ding hi. Tua bang hun tak ciangin laukei in la, Jesu nung zuih ding lung hiangkei in.

Jesu’ nungZuih a haKsatnaK leh a Manphatna

Ama nung I zuihna dingin Jesu in khemna leh zolna cihte hong zang lo hi. A haksat danding aman tel mah mah hi.Tua haksatnate a sim dingin hong hanthawn hi. “Bang hanghiam na cih uh leh, mi khat in inn sangpi a lam nop leh,

a zawhzawh na ding dangka a nei hiam ci-in a masa in tu in, a sim photlo note lakah kua om ahi hiam? Ahih kei leh kumpi khat in adang kumpi khat tawh kido dingin apai khiat ciangin, thennih tawh hong kuante thenkhat tawh nang zo ding ahi hiam?” (Luke 14:28,31). Jesu’ nungzuihna ding a sapna kician in a muanhuai kul ding hi. “Note in leitungah gimna na thuak dinguh hi. Ahih hangin lung himawh kei un leitung ka zo zo hi” (John 16:33). Jesu’ nungzuih ahaksat zahkhatin, zong zuih taak hi.

32 33

Page 18: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

Khenpi thuMna

a laMpi ahaKsat hang, lungdaMna oM lo hi lo hi

A lampi haksa in, sihna hong tun a, thawh kikna ciangah hong kha hi. Tua lampi tawn

in anung i zuih ding Jesu in thu hong pia hi. Tua ahih man in tua lampi atuam pian hi-a, tua i khualzin na lampi ah lungdamin diang in i om ding thu hong pia hi.

lungdaM Manin laMdang saKna

Jesu in thu hongpiak in ah “Nuam unla, lungdam in na diang un” (Luke6:23; cf. Matt. 5:12) cih pen thu leh la tampi hangin lamdang mah mah hi.1 Hih hang in Lai Siangtho buppi’ deihna lamdang ahih lam ki langh hi. Tuma kum 50 lai-in C.S. Lewis in hih a lamdang thu pen lungdamna bu sunga thute etkak in nadawng hi.Hih bang in at hi:

“Lungdamna bu sunga aki kamciam alamdang thamante i ngaihsut leh, i lunggulhnate khauhpai het lo in, nasia

Mite in Mihing Tapa hangin note mudah uh a, hong hawlkhia uh a, hong ko-sia uh a, na min uh hong siat sak ciang in, thupha na ngah ding uh hi. Tua laitak in nuam

un la, lungdamin na diang un. Banghang hiam na cih leh, vantung noptuamna lian na ngah ding uh hi. A pute a pate

un kamsang te zong tua bangin abawlsia uh hi.luKe 6:22-23

En un, note in gul gilote leh mommaite nasik gawp nading uh leh na galte vangliatna khempeuh na zawh nading un thu Ke’n kong pia hi. Note bang mahin hong bawlsia kei ding hi. Ahih hangin dawite nazawh uh hangin lungdam kei un. Vantung khuasungah na min uh a ki-at manin na

lungdam ta un.luKe 10:19-20

Vantung gam in lo lai-ah a kiseel sum tawh ki bang hi. Tua sum a mupa in khatvei seel kik a, lungdam mahmah

in pai a, a neih khempeuh zuakin tua lo a va lei hi.Matt.13:44

Note’ sungah ka lungdamna om a, note lungdamna a ki cin nadingin hih thute note kiangah kong gen zo hi.

John 15:11

34 35

Page 19: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

hetlo hi ci-in Jesu in hong gen ding hi. Lungsim a lang bek azangthei te i hi-a, neekna, dawnna, nulehpa omkhopna te tawh ki hai sak hi hang. Bangmah thei lo naupang khat in tuipi gei ah tawlngak hithiatna anopna thei lo in, tungman peuh lamlam in a om tawh i ki bang hi. Eite i lung dam baih lualiang hi. 2

A dang khat in gen leng, lungdam ding Jesu’ thupiakna pen kiciangtan lo-in, zong khengval lo hi. Tua pen in munci teng ah nopsakna zong in a ihmute sam in photkhiatna a hi hi. Mawhna a mu thei mittang khelkhiatna bek tawh Jesu in mawhna bawlnopna hong paihmangsak lo a, mithak ahi ding leh Pasian’ sung ah a lungdam taktakte ahi ding in hong bawl hi.

lungdaM MahMah in pai a, a neih KheMpeuh aZuaK hi

Jesu’ thuhilhna’ laigil in, Vantung Gam hong nai zo hi cih tangkona a hi hi. Amah in tua kumpipa hi in, a nasep in Pasian’ hotkhiatna atunna thu alah nop man ahi hi (Luke 11:20;17:20,21). Tua tak ciangin a tom mah mah gentehna tawh mite

Vantung Gam alutzia alak hi. “Vantung Gam in lo lai-ah akiseel sum tawh ki bang hi. Tua sum a mu pa in khatvei seel kik a, lungdam mah mah in pai a, a neih khempeuh zuakin tua lo a va lei hi” (Matt. 13:44)

Hih gentehna a deihna in, Pasian’ hotkhiatna leh ukna manpha lua ahih manin,mite in amanphatna taktak atel uh ciangin, aneih khempeuh na ngawn uh bangmah lo in tuat uh hi. Tua ki khel vatna tawh kisai uplah ding Jesu in koih lo hi. Tua in lungdamna tawh kidim hi. Jesu in “lungdam mah mah in pai a, aneih khempeuh zuakin tua lo ava lei hi” ci-in gen hi.

Lungdam lohna ding thu dang om lo hi. Leitungah Jesu lungdamna’ thu tawh hong pai hi, hehna thu hi lo hi. Lungdamna thu aki hel lo, biak loh aphamawh biakna um dingin hong sam lo hi. Ama kianga pai ding leh a Pa kiang ah pai dingin hong sam hi. Tua ahih man in a lungdam dingin hong sam a hi hi. Neih leh lam, nate sung ah lungdam ding hi lo mah hi. Jesu in cidamna, hauhna leh khan henhanna cihbang hong hilh lo hi.Tua thu pen leitung ah adah huai pen pen

36 37

Page 20: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

America te zuakkhiat vante ahi hi. Pasian’ sung leh a Tapa sung bek ah lungdamna om zaw hi.

Tua ahih man in tua gentehna in, Pasian’ ukna sung ah zuatna pen neih khempeuh zuakna tawh aki bang in hong gen hi. Luke 14:33 sung ah Jesu’ hong sawlna — “Note lakah mi khatpeuh in aneihsa khempeuh a nusiat kei leh, Ka nungzui a suak zo kei ding hi”- panin millimetre khat a nung kik dingin, hih lungdam thupiakna in hong hanthon lo hi. Lung adamsak nate khempeuh nusia hi hang. Bang hang hiam cih leh lo lai-ah a ki seel sum mu khinta hi hang. Tua sum — a vanglian Pasian — pen leitung na khempeuh sangin a manphat zawk lam hong musak khin ta hi. Tua ahih man in lungdam takin i neihkhempeuh a nusia i hi hi.puMpi nialna leh lungdaMna Muhdong Zonna Hih in ei leh ei kinialna i deihna a hi hi. Jesu na ngah nadingin na neih khempeuh leitung ah nusia in. Na neih khempeuh zuak le cin, Vantung Gam na ngah ding hi. C.S.Lewis in Jesu’ thupiakna ahi, ei leh ei kinialna hi bangin na sang hi.

“Thuciam thak (N.T) in pumpi nialna tawh kisai gen ding tampi tak nei hi. Ahih hang in pumpi nialna tawh aman nai ci lo hi. I pumpi nial in, i singlamteh pua-in Jesu’ nungzui ding in hong ki gen bek hi. A tawpna a I ngah thute lakah i lunggulhnate zong ki hel hi”3

Adang khatin gen leng, i pumpi i nial tak ciang in ngah ding thaman a om hi. Pumpi nial ding sawlna leh lungdam ding sawlna tawh ki zom in, Jonathan Edwards in na telkheh mahmah hi.

“Pumpi nialna pen thu ummite tuah khak haksatnate bangin ki ngaihsun hi. Ahih hangin a pumpi anial mite in aneih ngeiloh lungdamna leh kipahnate ka ngah uh hi ci-in teci pang uh hi. Pumpi nialna in lungkhamna zung leh bulpi susia hi. A na mah mah liamna siik zum tawh dawt in zatui i nuh tak ciangin aki cing damna hongpiang tawh ki bang hi.”

Tua bang ahih leh, pumpi a nial ding a Jesu hong sawlna pen atawntung lungdamna i ngah theihna ding a hongsapna ahi hi. A ki dem toto thupiaknate hi lo hi. Cancer tawh kipelhna ding thupiakna leh hoihtak a ki-at in, i ki bawl ding thupiakna tawh ki bang hi.4

38 39

Page 21: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

Khan heethaatna sungah lungdaMna hi lo a, thuMnana leh thuaKna sungah lungdaMna hi

Jesu in “Nuam un la, lungdamin na diang un,” a cih ciangin bangin lamdang hong sasak vat hiam cih leh, haksat thuakna tawh kisai a a gen thu ahihman in lamdang savat hi hang. “Mite in mihing Tapa’ hangin note muhdah uh a, hong hawl khiat uh a, hong kosia uh a, na min uh hong siatsak ciang un, thupha na ngah ding uh hi. Tua laitak in nuam un la, lungdam in na diang un”(Luke 6:22-23). Jesu in a lungdam dingin hong sawl lai tak in, hih i tenna leitung omzia na mangngilh lo hi. Leitung in gentheih haksatna tawh kidim hi. Tua haksatna te nungzuipite in a thuak mah bang un ei zong pawlkhat i thuak ding lam hong genkhol khin hi. “Keima’ min hang in amaute in hong man dinguh a, note kimkhat zong hong sisak dinguh hi…. mi khempeuh in note hong mudah ding uh hi” (Luke 21:12, 16-17). “Inn teekpa “Beelzebul acih uh leh, inn kuanpihte tua sangin aci zaw ding uh hi” (Matt.10:25). “ Amau in kei hong bawlsia le uh, no hong bawlsia ding hi” (John 15:20)

Jesu in hong ki bawlsiat ding lam a mangngilh hi lo hi. Ahih hangin natna tawh kidim hih itna lampi tawn in ama nung azui dingin thu hong pia hi. Jesu hong sawl lungdamna pen a themneng bek hi lo in, a mawkmawk bek hi lo in, a pua thambek hi lo hi. Mi tampi tak te leh pawlpi tampi tak te’n tua bang lungdamna nam sakha uh hi. Lungdam un ci-a hongsawlna pen i Tapidaw nuntakna ah hakkol pua dinga sawlna in ki ngaihsun kha hi. Tua bang tawh Jesu’ gimnam lo hi. Pai khialhna khat teitei om cihna ahi hi.

Haksat thuakna’ gim namtui i mansuah pen bang khialhna om hi mawk ding hiam. A lungdam dingin Jesu in hong sawl tak ciangin, haksatna sungah nungta in, atawpdong thuakding cihna ahi hi. Tua ahih man in hih lungdamna cih pen ciamnuihna hi lo hi. Khut sat tan liang a aki ngah nam ahi hi (Matt.13:44). Calvary mual tung ah Jesu tawh sing lamteh pua a, a ki ngah nam ahi hi (Matt.10:38-39). Hih lungdamna in liamma te nei hi. Khitui tawh lungdamna late sakawm hi. Khuamial hunte phawk in, khuamial tampi om lai cih zong thei hi. Vantung Gam paina lampi a haksat hang in, lungdamna om lo hi lo hi.

40 41

Page 22: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

sianthona’ Zungpi

A lungdam ding a Jesu’ hong sawlna pen sianthona ding tawhtang ahi hi. Kha nuntakna vangliatna a khaktan leh Jesu’ nungzui dingte a susia gal pa pen lunghihmawhna, sum hauhna leh leitung lungdamnate a hi hi. Hong gawl gakgak khauguite pen a sang zaw nopsakna’ vangliatna in sutat hi. Jesu in, thu ummi in ‘lungdamtakin’ aneih khempeuh zuak hi, ci-in gen hi. A dang khat in gen leng, tua a lungdamna in a mawhna’ khaugui a sutat ahi hi.

Tapidaw tampi takte in stoicism (pumpi ki kham zawhna) pen ci leh sa lunggulhna khamna dingin zatui hoih mahmah khat bangin ngaihsun uh hi. Hi het lo hi. Tua in bangmah lawh zo lo hi. Lungsim thahatna tawh kalsuanna lawhsam den hi. A lawhcin phial hang zong, Pasian’ minphatna pianglo in, thukham itna piangsak hi. Jonathan in hih bang in gen hi:

“Mi sia khat mi hoih i suah theihna dingin vanzat a zahnih tawh kuan khia hi hang. Biakna amanphatna mah ki gen tek hi. Ahih hang in, misia pa khat in

biakna amanphatna theih sawm ngei lo hi. Nop sakna bek zon in nei hi. Tua ahih leh, tu in, amau vanzat te mah tawh amau va do ding hi hang.” 5

A dang khat in gen leng, Pasian’ sung ah nopsakna zonna in hih leitung nopsaknate tawh ki pawlkhawm lo hi. Pasian sungah nopsakna bek in leitung lunggulhnate zo zo in, Pasian a it mi piangsak hi.

haKsatnaK sunga lungdaMna’ Zungpi in a lian thaMan ahi hi:Tu hun a i lungdam theihna pen thaman lianpi ngahding cih lametna hang ahih lam Jesu in gen hi. “Tua laitakin nuam unla, lungdamin na diang un. Bang hang hiam nacih leh, vantung ah noptuamna lian na ngah ding uh hi”(Luke 6:23). Tua thaman (noptuamnalian) bang hiam cih Jesu in genlo hi. Ahih hang in Jesu nuntakna buppi leh a thuhilhna en leng, tua thaman pen Jesu tawh ki pawlkhopna leh Jesu’ hang a Pasian tawh ki pawl khopna a hi hi.(John 17:3,24)

42 43

Page 23: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

Hih thu tel theihna dingin alah khiatna pawlkhat om hi. Gamtehna in ah, a sihma in Jesu in a nungzuita kiangah, “Tu-in na dah uh hangin a nung ciangin kei mah in note kong mu kik ding a, no na lungdam ding uh hi. Note’ lungdamna kuamah in hong sut zo kei ding hi” (John 16:22). Jesu’ ciam kuama suh zawh loh ding lungdamna pen Jesu ompihna — “Keimah in note kong mu kik ding” — tung ah kinga hi.

Tua mah bangin Jesu in, “Note sungah ka lungdamna om a, note lungdamna a kicin nadingin hih thute note kiangah kong genzo hi” (John 15:11). Hih a kicing lungdamna pen tuiphumpa Zawhang in na gen a, Jesu ompihna bulphuh hi. Jesu pen zipipa tawh genteh in, amah pen alawmpa in ki gen hi. “Zi neipa kiangah dinga, ama thu aza a lawmpa in zi pipa’ aw azak man in a lungdam mahmah hi. Tua mah bangin keima lungdamna a kicing hi” (John 3:29).6 A kicing Zawhang’ lungdamna in Jesu’ ompihna tungah kinga hi.

Tua ahih manin, tua thaman laigil lungdamna kicing pen ong tung ding hunah Jesu’ ompihna

kicing nopna ahi hi. Tu hun nangawna i lungdam theihna pen lametna tawh hong tung ding hunah Jesu tawh ki pawlkhopna ciapkholhna hang bek hi lo-in, tu mahmaha Kha Siangtho tawh Jesu hong omkhoppihna hang ahi hi. Jesu in hong paisan ding ciangin hong kamciam hi: “Keimah in note tagah bangin kong nusia kei dinga, note kiangah kong pai lai ding hi” (John 14:18). “Keimah in leitung a bei dongin note tawh ka om khawm tawntung ding hi”(Matt. 28:20). Jesu in, thuman thutak Kha Siangtho hongpai dinga, Jesu a pumpi tawh hong omloh hangin, Jesu eite tawh hong omkhawm takpi ahih lam, kilang sakding hi. “Thuman thutak Kha Siangtho hong tun ciangin… amah in keima minthana hong lang sakdinga, bang hang hiam na cih uh leh, keima aa la-in note kiang ah hong gen ding hi” (John 16:13-14). Tua ahih ciangin, tu-in Jesu i muh theihloh hangin, lungdamna lianpi tawh Jesu lamen in, tua lungdamna ama hong ompih tawntungna tawh hong nei sak den hi.

44 45

Page 24: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

Jesu’n Man tawh hong lei in, lungdaMnaK hongpia hi

“Nuam un la, lungdam in na diang un” cih Jesu’ hong thupiakna bangci man ding i hi hiam? I mawhna amai theihna dingin Jesu hong kipia khia in, sihna hong thuakna thu lungngai ding hi hang. Bang hang hiam cih leh, tua mawhna hangin i lung a dam thei kei hi. Anu nung pen nitak ankuang umkhopna ah hai la in, “Hih in mitampite’ mawhna ki maisakna dinga kibuasa kiciamna, ka si ahi hi” (Matt. 26:28). Tua ahih manin Jesu hong pai hi. “Mihing Tapa in … mi tampi tankhia ding leh a nuntakna pia dingin hong pai ahi hi” (Mark 10:45). Tua ahih manin, hih a kip bulpi ah i lungdamna kinga a: lungdam ding banga lungdam theihlohna hong ki maisakna dingin Jesu in a sisan hong bua hi.

Pa in Ta a itna eite in zong i ngah theihna dingin Jesu in na hong sem ahih lam i theih ding ahi hi. Jesu in, “Itna tawh na hong itna amaute sungah om a, keimah in amaute sungah ka omna dingin, nangma min amaute kiangah ka lakzo a, ka laklai ding hi” (John 17:26) ci-in thu angen

hi. Pa in Ta tungah aneih itna in hehpihna leh mawh maisakna itna hi lo hi. Tapa in mawhna leh paubanna cihbang nei lo hi. Tapa aa dingin hehpihna kisam lo hi. Pa in Tapa tunga aneih itna pen aki ciangtan lo pahtaakna leh ki pawlkhopna longal adang bangmah hi lo hi. Jesu in, amaute sungah ka om nading in acih pen tu a ahi hi. Tua ahih manin hih thu in Pa in Tapa tunga a neih lungdamna pen eite lungdamna asuah nading in hong kamciamthu hi ci-in ka la hi. Lungdam ding banga Jesu’ sungah a lungdam dingin Jesu in hong sep sak den hi.

Jesu’ sungah lungdaMna in Jesu’ Min thannaK Khat ahi hi

Atawpna ah, Jesu in Pa leh Tapa’ min athansakna hangin, eite’ lungdamna aki zopsuak mah bangin, eite in zong tua i lungdamna tawh Pa leh Tapa’ min i than sak kik ding ahi hi. Adang khatin gen leng, Pa leh Tapa sungah i lungdamna pen Pasian’ min i thansak theihna dinga akisam thu ahi hi. Tua in thutak ahih leh, a lungdam tawntung dingin

46 47

Page 25: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

mawhpuak i nei hi. Banghang hiam cih leh, tua in Pasian’ minthanna ki langsak hi.

Hih thuman thutak in, Pasian sungah i lungdam theih loh manin, hong ling sak hi. Sa lah asa lo, vot lah avot lo a lau huai i lungtang hangin i ling ding hi. Pasian sungah aki cing lungdamna i neih kei leh mawhna lianpi anei i hih lam i phawk ding kisam hi. A bawlpa tung sang in, a bawlsa nate tungah lungkim zawkna pen atawpna ah “langpanna” hang ahi hi. “Nuam un la, lungdam in nadiang un” cih Jesu’ sawlna manding bangzahta in lawphuai ahi hiam?

Jesu’ sunga lungdaMnaK Zah ding Ki ciangtan lo hi

Ahi lo nate tungah ki lungdam kha thei cih pen thuman ahi hi. Ahi hangin a uang aval hi lo ding hi. Jonathan Edward in Solomon la 5:1 -“Nungak leh tangval aw, na lungkim piikpeek dongun, ne-in dawnin nuamsa un.”- bulphuhin a thugenna ah, ahi lo nate tungah lungdam luatna tawh kisai deihtakin na gen hi. Hih Laisiangtho mun sung panin Edward in ‘kal suan zia’ a nuai a bangin

a lakhia hi. “Mite in a lungsim kha lunggulhna ciangtan ding kisam lo hi.” Hih bangin gen beh lai hi.

“Lungsim nopna leh lunggulhna a ngah nadingun mite in bang lampi bang lampi tawh hanciam in a zon ding uh ahi hi. Pasian ahi zong, Jesu Khazih ahi zong, sianthona ahi zong tui duh banga i duhna pen, a manphatna tawh teh in, lian lua thei lo hi. Banghang hiam cih leh tuate manphatna ki teh zo lo hi. Tua ahih manin kha lunggulhna akhanna dingin zolna lampi ah ngak in hanciam ding ahi hi. Kha an neekna ah tamlua cihbang omlo hi.”7

Tua ahih manin, Pasian in hong lungdam sak ahih manin tha la un. Lungdamna kiamsak ding ngaihsun kei un. Lawpsakna (zolna) lampi ah ngak un. Tua in, tawntung lungdamna na ngahna dingin hong it a, a nuntakna hongpia, Jesu Khazih’ sunga om lungdamna khempeuh mitsuan un, cih ahi hi.

48 49

Page 26: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

deipi nihna:

Jesu, lungdaMna leh Vantung gaM lut

50 51

Page 27: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

Khenpi lina

Kong KawciiK lut ding hahKatna

Jesu in, nuntakna pen kidona, ci-in hong hilh hi. “Kong kawciik na lutna dingun hahkat un”

(Luke 13:24) acih in, ‘hahkat’ cih kammal pen Greek pau leh Mangpau in a awsuah kibang pian hi. Tua kammal deihna in, ki tom, ki buan, tha san cihna hi. Ahih hangin tua kammal ‘hahkat’ tawh kisai athupi penpen khat inah John 18:36 sunga Jesu muk pan a pusuak kammal pen hi-a, Jesu’ ukna gam in hih leitung bang hi leh, anungzuiten a hahkatna ding thu agenna ahi hi. “Keima gamin leitung gam ahi kei hi. Keima gamin leitung gam hi leh, Judah mite khut sung ka tunloh nading ka mite in a do (hahkat) ding uh hi.” Tua hi in, hih lai mun ah, “lut ding hahkat” cih kammal pen galdona sungah “lut ding” cihna hi.

Koi Munah lut ding hahKat ding?Koi mun ah lut ding? Pasian Gam ah. A nuai ah ki tel mahmah hi. “Kong kawciik ah lut ding hahkat

Mi khat in, “Topa aw, gupna ngahte tawm ding ahi uh hiam?” ci-in adonghi. Jesu in, “Kong kawciik ah

nalut zawhna dingun hahkat un. Bang hang hiam nacih uh leh, tampi in

alut nop dinguh hangin alut zo kei ding uh hi,

kong ci hi.”luKe 13:23-24

52 53

Page 28: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

un” acih khit ciangin, inn neipa tho a kongkhak a khak khit ciangin, kua mah a lut thei nawnkei hi (Luke 13:25) cih tawh hong genteh hi. Inn pua a omte in, “Topa aw, kong hong hon in” acih hang un, inn neipa in “note kua nahi uh hiam ken kong thei kei hi” a ci hi. Tua ciangin amaute in, “Nang tawh ann i ne tui i dawn khawm zo hi. Ko khua lamzingte ah thu nahilh ngei hi” a ci uh hi. Ahih hangin, “Mawhna ahih te aw, kei kiangpan paikhia un” ci-in adawng hi (Luke 13:25-27)

Tua ciangin Jesu in hih gentehna pen Pasian’ gam alut kha lo ding mite’ din mun lahna in azang hi. Leitung bup panin Gentile mite Pasian’ Gam sungah a lutna ding thu gentehna in zong a nei hi. “Abraham, Issac leh Jacob te akipan Pasian’ kamsangte khempeuh in Pasian’ gam sungah a om namuh uh ciangin leh note in pualam ah hawlkhiatna nathuak uh ciangin, kahna leh hagawina om ding hi. Ni suahna lamleh nitumna lampan, khanglam leh saklam panin amaute hongpai ding uha, Pasian’ Gam sungah atu ding uh hi (Luke 13:28-29).

Tua ahih manin kong kawciik tawn a lutding i hahkatna mun in vantung gam ahi hi. Apua lam ah ahih leh “kahna leh hagawina” om hi (Luke 13:28). Jesu in hih bang in meilipi na genteh hi “Meiphual sung ah a khul ding uh hi. Kahna leh hagawina om ding hi (Matt.13:50). Kong kawciik ah i lut kei leh siatna ah a lut ihi hi. “Kong kawciik ah lut un. Bang hang hia na cih uh leh, siatna mun tuna ding kong leh lampi tanzau a, mi tampi a lut uh hi” (Matt. 7:13). A dang khat in gen leng, Jesu’ thu piak ahi hahkat a lutna ding mun pen vantung gam ahih kei leh meilipi sung ahih man in, nuntakna leh sihna thu ahi hi. Tua in ah i buai pih pen thu ahi hi.

lauhuai pen Vauna in nisiMa i Bawl eiMa Mawhna hi

Kong kawciik ah i lut theihna dingin, bang tawh a kido dingin Jesu in hong deih hiam? Hong khaktan thei thute bangteng hiam? Nuntakna pen kidona hi leh, i galpa kua ahi hiam? I galdo na ah, mi khatpeuh natsak ding deihna hi lo hi. I galte it dingleh hongmudahte’ tungah thupha bawl

54 55

Page 29: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

dingin Jesu in hong telgen mah mah hi (Luke 6:27). Nuntakna pen kidona hi i cih ciangin mi tawh gal leh sa a ki nei ding cihna hi lo zaw a, mawhna, eima mawhna ngiat tawh kido dingcihna ahi hi. Vantung gam i lut ding hong khaktan pen midang’ mawhna hi lo-in, eima mawhna ahi hi. Mi dangte mawhna in hong na sak in, zong hong that mai thei ding hi. Ahi zong in vantung gam lutding hong khaktan thei lo hi. Eima mawhna in vantung gam lutna ding thu ah a lau huai pen vauna ahi hi. Ahih hang in ze-etna pen upmawh loh tengpan hongpai thei hi.

Jesu in a pilvang ngiat dingin thu hong pia hi. Pilvang taka et gige ding pen Jesu hong thupiakte lakah tamvei pen hi. Ih mu lo-in, ki ging sa in om in, a ki thawisa hih den ding deihna ahi hi. Gethsemane huan sungah, Jesu in a nungzuuite kiangah, “Khemna tawh naki pelh theihna dingin thu ngen inla, ngak (en gige) in. Lungsim a ut hang in pumpi a thazawng hi” (Mark 14:38) ci-in a gen hi. Hih thupiakna in nuntakna khempeuh adingin ki tuak hi. Ze-etna tampi om ahih manin, Jesu in baih ngiahsut ziau lo hi. Nuntakna

khempeuh sungah et gige ding leh, ki gingsa a om ding a hi hi.

“Nuntakna khempeuh” i ci hi, bang hanghiam cih leh ama hong paikik ma ni leh hun khempeuhte in a ngeina ding tawh kibangin omding ahih lam Jesu in hong hilhkhol zo hi. Tua ni te in, Noah hun a ni leh kha te tawh kibangin, upmawh loh lai takin tuiciin hongtunga, mi khempeuh a silsiang tawh ki bang ding hi. Tua mite ki ging lo uh hi. Nuntakna a ngeina tawh kibang mahmah lel hi. Tua ahih manin pilvaang (en gige) lo uh cihna ahi hi. “Tuiciin atunma-in ah, Noah teembaw sungah a lut ni dongin mite in an ne, tui dawn in , kipi kiteeng sakin aom uh hi. Bangmah ngaihsun lo-in a om uh bang in, Mihing Tapa hong pai ciangin aom ding hi…… Tua ahi ciangin ngak (en gige) un. Bang hang hiam na cih uh leh, na Topa uh hong pai ding ni na thei kei uh hi” (Matt.24:38-39,42). Neekna, dawnna, kipi kiteenna sangin a ngeina ahi zaw om lo hi. Cih nop na ah, eite in a lau huai hun teh bek hilo in, atawntung in pilvaang taka om ding cihna ahi hi. Hunte a tawntungin siat theihna tawh kidim

56 57

Page 30: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

hi. Kha nuntakna a susia thei ze-etna, uplahna leh mawhnate nisim i nuntakna sungah omden hi. Kong kawciik lut ding hahkatna pen khantawn, nitawntung, nisim a neih den ding hi.

thuaKna leh nopsaKna in Kong KawciiK lut ding hong KhaKtan thei hi

Pilvaang ding tawh kisai Jesu hong thupiakna in na khempeuh huam hi. Nuntakna sungah nopsakna ahizongin thuakna ahi zongin, anih tuaktuak in, kha aa ding a lauhuai piangsak hi. Leitang namli tawh gentehna ah, Jesu in a nam nih a kid dop dingin hong gen khol khin hi. Thuakna leh nopsakna in upna khaici susia nuam mah mah hi. Suanglakah upna khaici akiat ciangin poto paha tua ciangin si hi. Hih gentehna in,Pasian’ thu za napi in, “A thu hangah gimna ahi zongin, bawlsiatna ahi zongin athuak ciangin, thakhata pukte ahi hi” (Matt. 13:21). Tua bang te in kong kawciik ah a lut lo te a hi hi. Ling lakah upna khaici a kiat ciangin, po to in, tua ciang in si hi. Hih gentehna in, Pasian’ thu za in, a hih hang in, “lung hihmawhna, sum hauhna

leh leitung lungdamnate in a deep gawpte” ahi hi(Luke 8:14). Hih te zong kong kawciik ah alut lo te ahi hi. Khatpa in, gimna ahi zongin, bawlsiatna ahi zongin, tua te hang in puuk hi. Adang khatpa pen sum hauhna leh leitung nopsaknate hangin puuk hi. Pilvaangna in na khempeuh huam hi. Hih nuntakna ah ki galgin loh hun omlo hi.Pilvaang ding cih Jesu’ hong thupiakna pen haksat hun sangin nopsakhun a ding ahih pen lamdang sakha thei ding hi hang. Mi pawl khatte haksatna hangin Pasian kiangpan ki zolkhia uh a, a tam zaw te nopsakna hangin Pasian kiangpan ki zolkhia hi. Nopsakna in mite Pasian akisap lamuh phawksak ngei khol lo hi. Haksatna in phawksak pahpah zaw hi. Tua ahih manin, Jesu in, zawnna sangin hauhna lauhuai zaw ahihna kidop ding hong deihsak mahmah hi.

Ki phatna a lauhuaina leh puMpi deihna Zuihna

Pasian’ ukna sung panin zolkhiatna khat in mite’ kiphatna ahi hi. Tua ahih manin, Jesu in, “Laitheite na kikeem un. A maute in puantual silhin a vak nuam uh hi. Sumbuk ah zahtakna tawh hopih ahi

58 59

Page 31: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

zongin, pawikhamna sungah tutna pha bel ahi zongin a deih uh hi” (Luke 20:46). “Kikeem” cih tak ciangin, ki ging, kidawm, thudon cihnate ahi hi. Tua in, aki phat mite zuih khak loh na dingin pilvaang ding deihna ahi hi. “Mi mai ah kisial in, gamtatna apha mite muh dingin na bawl loh nadingun na kikem un” (Matt. 6:1). Mite’n hong phat tak ciangin nuam i sa hi. Khialhna hilo hi. Ahi hangin lauhuai thei hi. Tu hun in pilvaang hun ahi hi. Jesu in, “Mi khempeuh in note hongphat ciangin, gimna na thuak ding uh hi. Bang hang hiam nadih uh leh, a pute apa te un thuzuau kamsangte tungah tua bangin a bawl uh hi” (Luke 6:26).

Pilvang lohna hangin pumpi deihna ki zui kha hi. Jesu in zu leh sa, alauhuai zu’ nasepna anaak gen mah mah hi. Tua zu in lungsim leh pumpi thelthang sakhi. Jesu in, “Note na kikeem ta un. Ahih kei leh, an nek tui dawn hih nuntakna leh hih lungmanna hangin na lungsim uh a gim laitakin, tua Ni in thang kisai bangin note tungah hongtung ding hi” (Luke 21:34). Khamtheih zatui, ante leh gamtatte in lungsim zawngkhal

sak in, dualdap sak hi. Tua in ah pilvaangna tawh ki lehbulh hi. Pumpi deihna zui in, zatui zang in, ne in, dawn in i om leh i kha pilna leh lungsim pilvangna honghai sak dinga kong kawciik lutding i hahkat ngei kei ding hi.

suM in Kong KawciiK lut ding panin a lauhuai MahMah Vauna ahi hi

Jesu in kidop dinga hong gen beh khatin sum ahi hi. Pilvaangna’ tawikhai ah Vantung leh meilipi aki leek kim in ki khai a, sum zolna in thukhen ding hi. Jesu in aki tel thei pen dingin hong gen hi: “Sai khat phim bilvang ah akhum hak sangin, sum hau mite Pasian’ gam sungah lutna ding a haksa zaw hi” (Mark 10:25). Vantung Gam lutnading thu ahi hi. Sum hauh na dingin hahkatna in kong kawciik lutna ding hahkatna hilo hi.

Jesu in sum’ zolna i a lauhuaina kidop ding hong gen phapha hi. “Na sum na paite uh…… leitung ah na khol kei un” (Matt.6:19). “To nih na kuamah in seem khawm zo lo hi” (Matt. 6:24). “Bang ka ne ding hiam? Bang ka dawn ding hiam? Bang ka silh ding hiam? ci-in lunghimawh

60 61

Page 32: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

kei un” (Matt.6:31). “Sum leh pai khemna leh, adang deihgawhna sutin thu deepgawp a, gah zo lo uh hi” (Mark4:19). “Na neihsa teng zuak un la, hehpihna napia un” (Luke 12:33). “Na sum onma munah, na lungsim uh a om ding hi” (Matt. 6:21). “Note lakah mikhat peuh in a neihsa khempeuh a nusiat kei leh, ka nungzui a suak zo kei ding hi” (Luke 14:33). “Sum hau note in gimna na thuak dinguh hi. Bang hang hiam na cih uh leh, nopna na ngah zo uh hi” (Luke 6:24). “Mizawng note in thupha na ngah dinguh hi. Bang hang hiam na cih uh leh, Pasian’Gam in note gam ahi dinghi” (Luke 6:20).1 “Note in huaihamna te khempeuh kikeemin na tang un. Bang hang hiam na cih uh leh, mihing nuntakna in sumhauhna ding ahi kei hi” (Luke 12:15).

Mit ciiMna in Kong KawciiK lutna dinga hahKatna hong huh dinghi

Kong kawciik tawn in Pasian’ Gam lutding hahkatna pen sum tawh i ki zopzia tawh kisai galdona khat ahi hi. Jesu hih bangin, hilai ah i ki ze-ol sak dinghi. Pasian in duh am ahih man

in hazatna i neih loh ding hong deih hi. Sum leh pai thu ahih nak leh Jesu in i mit tawh kisai in hong lunghimawh pih mahmah hi. Hih thu tawh kisai ngaihsut ding Jesu in hih bangin a gen hi. “Mittang in pumpi meivak a hi hi. Tua ahih ciangin, na mit a ciim leh, na pumpi zong avak kim ding hi. Na mit aman’ leh na pumpi khempeuh a mial ding hi. Na pumpi sungah a om khuavak in khuamial ahih leh, tua khuamial in a mialpha mahmah ding hi” (Matt. 6:22-23). A dang khat in gen leng, mit (mit tang khat) aciim leh, pumpi khempeuh a vakkim dinghi. Ahih hangin mit a man’ leh, pumpikhempeuh a mial ding hi. A dang khat in gen leng, thu leh la na muh dan tawh ki zui in, khua mial sung ah na om leh na om loh na khentel thei ding hi.

Sum leh pai tawh bang kisai hiam na ci ding hi. Amasa in theih dingah, Jesu’ kammalte in vantung ah sum i neihna dingin a ki thuapthuap a thupiak ahi hi (Matt. 6:19-21), to nih na sepna tawh kisai kidop ding zong hongpia hi (Matt.6:24). Sum tawh kisai thu hilhna nihte kikal ah, mit ciimna leh mit manna thu bang dingin ki gen khawm ahi

62 63

Page 33: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

hiam? Tua pen, Pasian leh sum i muh dan tawh kisai in mitciim leh mitmang ki khen hi-in ka um hi. Matthew 6:19-21 sung a thu in, leitung thupha sangin vantung thupha lunggulh zawkna ding thu a hi hi. A tom in gen leng, sum sangin, Pasian lunggulh ding cihna ahi hi. Matthew 6:24 sung a dotna pen, to nih na sem zo maw, sem zolo cih hi-a, a dawnna in, Pasian’ na leh sum’na ki sem khawm thei lo hi.

Hih in ah khuavaak tawh kisai thuapnihna alahkhiatna ahi hi. Leitungah hi lo in, vantungah na sumte na khol leh, khuavaak sunga lampai na hi hi. Sum’na hi lo-in, Pasian’na na sep leh, khuavaak sunga lampai na ahi hi. Hih khuavaak tawh kisai genna nihte kikal ah, Jesu in, mittang in pumpi meivak hi-a, mit a ciim leh aki cing khuavaak om hi. Tua ahih leh, khuavaak a pia mit hoih leh khuamial sungah a koih mit hoih lo i cih in bang ahi hiam?

Mit ciiM i cih in Bang hiaM?Hih thu tawh kisai a nengno khat Matthew 20:15 sung ah ki mu thei hi. Sun niloh na a semte leh

nai khat sung bek a semte a kikim in thaman kipia dinghi ci-in Jesu in a gen hi. Bang hang hiam cih leh, inntekpa in hehpihna nei in,a cingh hi. Tua banah, nasep akipatma un, amaute khempeuh a thaman dinguh tawh kisai a thukim khin zo uh hi. Nai khat sung a semte thaman tamlua ci-in, sun niloh a semte a kamtam uh hi. Jesu in Matthew 6:23 sunga i muh bangin a dawng kik hi. Kei mihoih kaih cianga, nang na mit a sia maw?( a hi dan lian a ki tei kik).

Tua mite’ mit a siatna bang ahi hiam? A mit uh a siatna in innteekpa’ thusiamna pen a hoih a a muh theih lohna uh ahi hi. A hoih lo-in mu uh hi. Nate a tak tak bangin mu lo uh hi. Sum leh pai sang in hehpihna (thu siamna) a thupit zawkna a mu thei mittang nei lo uh hi.

Tu in ah mitsia cih a deihna leh Matthew 6:23 bulh khawm kik le hang, mit ciim cih a deihna i tel ding hi. Khuavaak hong musak mitciim i cih in bang hi ding hiam? Tua pen in, innteekpa’ thusiamna pen sum le pai sangin a manphat zawkna amu thei mittang ahi hi. A cih nopna in Pasian leh Pasian’ ziate suum manpha pen bang

64 65

Page 34: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

in mitciim in mu thei hi. Mitciim in nate ahi bang lian in mu hi. Sum lei theih nate sangin Pasian manpha zaw taktak hi.

Pasian mitsuan in, amah tawh ki pawlkhopna’ thaman na muh theih leh mittang ciim anei na hi hi. Tua thaman in vantungah sum kholna ahi hi. Sum en in, Pasian zong en in, Pasian a manphat zawkna na muh theih leh mittang ciim a nei na hi hi. A dang khat in gen leng, “mittang ciim” i cih in nate’ man pilvang taka a seh thei mittang a hi hi. Sum’ thu a hizong, Pasian’ thu ahi zong, a mu ziau bek hi lo hi. A hoihna leh a hoihlohna mu-in, a manphatna leh a manphat lohna munin, bangin lunggulh huai takpi in, bangin lunggulh huai lo cih mu hi. A ciim mittang’ muhdan in lak lawh cih bang om lo hi. Pasian a muh ciangin, a hoih Pasian in mu-in, a lunggulh huai Pasian in zong mu hi.

Tua ahih man in a ciim mittangin khuavaak lampi ah hong kha hi: vantung ah sumkholin, sum’na hi lo in, Pasian’na sem hi. A ciim mittang in mittang in mittang khat kia hi. Tua in a manpha (Pasian) khat nei hi. Na nuntakna ah tua

a manpha pa na neih ciangin, khuavak tawh na kidim hi. Hih thu a thupitna Jesu in Luke 11:35 na ah gen beh hi. “Tua ahih ciangin, na sung ah a om khuavak in khuamial a hi hiam, hi lo hiam na en in.” A dang khat in gen leng, pilvang in. Hih thu tawh kisai tom ngaihsut ken. Lunglut lo in om ken. Zulhtat ken. Namit aciim denna dingin hahkat in, buan in, do in. Tua in sum hi lo in Pasian, amanpha pen leh a lunggulh huai pen bangin na muh na ding in, na hih ding peuhpeuh hih in.

Hih khit ciangin, kong kawciik tawn a lutding Jesu’ sawlna’ i a deihna i gen beh lai ding hi. Kamsang zuauthei te tawh kisai ahi zongin, khazih kineihte leh Jesu hongpai kik vatna ding tawh kisai ahi zongin pilvangna leh ki ginkholhna te i en suk lai dinghi. Tua tak ciangin, a pilvang dingin hongsawlna leh ama sungah a tawldam ding a ong sawlna ki bangci tuah theih ding ahi hiam? cih dotna i dawng ding hi. Ki ginkholh den lunggimna leh Jesu’ hongkepna lungmuannate ki bangci tuah theih ding hiam? cihte zong i ki kum lai ding hi.

66 67

Page 35: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

Khenpi ngana

Jesu lo tawh hahKatna a MawKna

A pilvang dinga Jesu hong sawlna – “kong kawciik lutna ding hahkatna”- pen kha a

dingin a lauhuai vauna tampi a om man ahi hi. Jesu’ kam pana a pusuak sawlnate lakah hong cih mun mahmah te in “Ki dawm, enciik, kiging” cihte ahi hi. Sum leh pai’ khemna, kiphatna, ci leh sa’ deihna zuihnate banah, thuakna leh nopsaknate’ lauhuaina hangin hahkat ding a kisapna khenpi lina ah mu khin hi hang. Tu-in ah, kamsang zuautheite ahi zongin, Jesu Khazih kineihte ahi zongin, a beisa hunte ngaihna ahi zongin, i ki kumsuk ding hi. Tua ahih manin dotna haksa khat i en masa ding hi. Kong kawciik lutna ding hamciamna leh pilvangna in, a tawldam dingin Jesu hong sapna aw neem tawh a kituak mah ahi hiam?

Kong kawciikah lut un, banghang hiam nacih uh leh, siatna mun tuna ding kong leh lampi tanzau a,

mitampi a lut uh hi. Bang hang hiam nacih uh leh, nuntakna’ mun tuna ding kong kawciik a,

lam neu a, mi tawmciik a lut uh hi.

Matthew 7:13-14

Hih hai in note a dinga kibua, kiciamna thak a lak ka si

ahi hi.luKe 22:20

68 69

Page 36: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

KhaZih Kineihte leh KaMsang Zuautheite a lauhuaina

Kamsang zuautheite leh Khazih kineihte hong om ding a hih manin, i kidopna ding in Jesu in hong gen hi. “Nuntakna mun tuna ding kong kawciika, lam neu a, mi tawmciik a lut uh hi” acih khit ciangin amasa pena hong piak kidop ding thu in: “A sungah hangsan ngia hinapi in, tuu vun silh a, no kiangah hong pai thu zuau hilhte na ki ngaihsun un. Amau gah en le uh teh, amau lungsim na thei ding uh hi” (Matt. 7:15-16). Jesu in a muh dan a gen khapak hi lo hi. Sih ding hin ding tawh kisai kidopna ding ahi hi. “Kamsang zuautheite leh Khris zuautheite hong piang dinguh a, a teelsate nangawn a khem zawh leh a khemna ding un lim leh na lamdang a lian hong lak dinguh hi. Na kikeem ta un. Thu khempeuh kong gen khol zo hi” (Mark 13:22-23). Kikeem ta un. Mitsi ngei kei un. Enciik un. Pilvang un. Kong kawciik lut ding hahkat un.

Nuntakna mun tuna ding kong kawciik hi ci-in Jesu in hong gen hi. Mikiim tua kongah ta lo ding hi. Khazi kineih mi tampi om hi. Hih

mun ah Khazih cih tak ciangin, Judahte’ Messiah – Pasian’ kamciam khempeuh tangtung sakin, Pasian’ Gam ah paipih in, David’ tokho ah tu a leitungbup a ukpa ahi hi. Khazih khat bek om ahih manin, adang teng “Khazih kineihte” ahi uh hi. Jesu bek in Messiah hi. Tua ahih manin, a man Mesiah, kumpite kumpipa ahi Jesu sungah upna neih ding pen kong kawciik bangin kawciik hi.

Khatvei, Jesu dangkhat i nungzuite tawh kazum sung ah tu khawm in, Jesu Khazih taktak kiangah a ki heina ding un thu ka gen hi. Tua Khazih in tu in hong pai a, a mite akaikhawm khawm ahi hi, ci-in hongdawng kik uh hi. Tua tak ciangin, Jesu hong gensa thu, amah hong pai ciangin leitung buppi in thei dinga, sawtpi pek in Jesu hong pai khinta hi a cite aki neih ahi uh hi, cih thu ka lah nop manin Luke 17:24 ka simkhia hi. “Bang hang hiam nacih uh leh, khuaphelep in van mongkhat panin phia a, van mongkhat dongin atan mahbangin, Mihing Tapa’ ni ciangin a hong tung ding hi.” Hih Laisiangtho mun ka tel theihna ding un ka makaipa’ (khazih

70 71

Page 37: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

kineihpa) laibu-at ka simphot uh kul dinghi, ci-in hong dawng uh hi. A pai khiat khit uh ciangin, galet kawm in thu ka nget sak hi. “Na ki keem ta un” cih kammal tawh Pasian in hong ompih ahih manin, Topa’ tung lungdam ka ko hi. Jesu in hih thute piang ding hi acih mah bangin, ka zum sung ah tu hithiat sa in hong en sak hi. Hih pilvangna pen in, kong kawciik lutding hahkatna’ khiatnate lakah khat ahi hi.

na topa ciKciang hong pai KiKding cih na thei Kei hi

Pilvang ding leh hahkat ding hong thupiak na pen, Jesu hong paikik ding hun kuaman thei lo ahih man in, kidop ding a deihna ahi hi. “Tua ahi ciangin ngak un. Bang hang hiam na cih uh leh, na Topa uh hongpai ding ni na thei kei uh hi. Tua ahi ciangin, ani ahi zongin, ahun ahizongin, na theih loh uh ahih ciangin ngak ta un” (Matt. 24:42; 25:13). Jesu in a ngak ding aih kei leh a encik ding in hong gen hi. Ihmumu kha den i hilhman in hong ci hi lo in, hong pai kik ding hun i theihloh manin hongci ahi hi. Ngak ding hong sawlna

ahang in, nungak sawmte tawh thugentehna deihna bulpi hi-a, ngate pil in, ngate pillo uh hi. Ahih hangin, a vekpi un lusu-in a ihmu uh hi. A pil nga tengin, zipipa hongpai ciangin dawmin a zat theih pah dingun, a meivakuh meitui thunsa in koih uh hi. Jesu in, avek un lu-su in a ihmu uh hi, ci-in a gen hi (Matt.25:5). A pil nungakngate a ihmut uh hangin a mawhsak kei hi.

Zankim lai takin, zipipa hongpai ciangin (Jesu hong pai kikna dinglahna ahi hi), “a baihsa a om nungakte tawh mopina pawi sungah a lut khawm khit uh ciangin, kong a khak uh hi” (Matt.25:10). A pil lo nungak te in meitui thunkhol lo ahih manun, meitui lei dingin a pai khia uh hi. Hong tun kik uh ciangin, “Topa aw, Topa aw, kote zong kong hong hon in” ( Matt. 25:11) ci-in a kap uh hi. Ahih hangin zipipa (Jesu a cihna) in, “Ke’n amantakpi kong cih inah, note kong thei kei hi”(Matt.25:12) ci-in a dawng hi. Hih gentehna sungpan in, Jesu hong cih nopna in ah, “Tua ahih ciangin, ani ahi zongin, ahun ahi zongin, na theih loh uh ahih ciangin ngakta un”(Matt.25:13) a hi hi. Ahih hangin ah, nungak sawm teng avek

72 73

Page 38: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

un, apil ngate nangawn zong, a ihmu uh hi. Tu inah, “ngakta un (encikun) cih akhiatna i thei ta hi. Ihmut tak ciangin tho pahpah dingin ah, padenpauh ah daakkhia den ding cihna hi lo hi.

Na nuntakna ki encik in, hongci hizaw hi. Zipipa in, bang hih ding ahong sam in, hih maw hih lo cih ki et cik ding ahi hi. A pil nungak te in zipipa’ deihna sem khin uh hi. A meivak te uh meitui thunsa in koih uh hi. A nasep uh zokhinta ahih manun, a ihmut uh pen phamawh lo lel hi. Tua ahih manin, lamkhat panin, i sep ding i sepna pen kong kawciik lutding hahkat na ahi hi. Pasian in sepding a hong piak nasep pilvang taka sep ding ahi hi. Pasian’ minthanna ding lungluttak in na nasep lai takin, Jesu hongpai in hong en leh, na lung a dam ding hi. “Topa in ahun atun ciangin, a innkuanpihte’ an nek tui dawn a hawmsak dinga a koih, a diktat a lungpil naseempa kua ahi hiam? A topa hong ciah ciangin, tua banga gamta a a om a muh naseempa in thupha angah ding hi” (Luke 12:42-43). Kong kawciik tawn in Pasian’ Gam lutding hahkatna ah, pilvang (lungpil) tak leh diktat tak a Jesu hong piak nasep sepna zong

aki hel hi. Jesu in, a gentehnate khat ah, “Ka hong tun kik matengin summet nabawl un” ci-in a gen hi. Na thatang khempeuh uh tawh Jesu hong piak nasep nasem ta un.

thuaK Zawh hatna leh a Beisa hunte ngaih na

Pasian’ nasepna ah ma hon tun sak lo a lauhuai mah mah ze-etna khat in, tua nasep kipat ma a hun nuamte leh nuntakna te enkik in Pasian’ ading gal i dona ah i thaneemna ahi hi. Kong kawciik lut ding hahkatna in, thuakzawh hat ding hahkatna a hi hi. Jesu’ nungzui tampi takte’ tha lawpna kiammang ta in, lampial khin uh hi. Jesu im, “Gitlohna thu tam ding ahih manin, mitampite’ ki-itna uh a kiam ding hi. A bei dongin a kipte in gupna a ngah ding uh hi” (Matt. 24:12-13). Vantung Gam lutna kongpi a kawciik hangin a tawp dong (a beidong) in hahkat suak ding ahi hi.

Tua ahih manin Jesu in nuntakna lui leh hun lui te ngaihna tawh kisai kidop dingin thu hongpia hi. Hun nunung lam a haksat luat man in a beisa hunte hong phawk sak kik ding hi, ci-in Jesu in hong gen hi. Tua ahih manin khauh takin hong

74 75

Page 39: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

gen hi “Lot’ zi na lungngai un” (Luke 17:32). Lai siangtho lui sunga numei khat thu hi-a, mawhna tawh kidim Sodom khuapi Pasian in kaat leh meikuang tawh a hal tak ciangin, a khua nusia in a taikhia numei nu thu ahi hi. A dah huai mahmah thu in, Jesu’ nungzui tampitak te in mawhna phual nusia in, a pai khiat khit uh hangin, nung le hei in, en kik uh hi. “Lot’ zi nunghei a, amah cikhuam suak hi” (Gen.19:26). Sodom lam ah Lot’zi a ki nung hei ciangin Pasian in a milim biakna lungtang a mu hi. Tua in, Pasian sangin, numeinu’ lunggulh zawk ahi hi. Kong kawciik lutding hahkatna in Jesu hong gen kidop ding thute ngaihna ahih hi. “ Jesu in, lawi lo khawhna leeng letsan len kawm a, nung lam a en mi in Pasian’ Gam tawh ki tuak lo hi, a ci hi.” ( Luke 9:62)

Kong KawciiK lut ding hahKatna leh Jesu’ sungah tawldaMna Ki Bang ci Zop hiaM?Dotna khat i dot nop ah: Kong kawciik lutna dingin pilvangna leh hahkatna te, ama kiangah tawldamdingin awkhum tawh hong sapnate tawh,

kituak ahi hiam? Hih hahkatna leh pilvangnate gentheih huai in vangik pi ahih leh, a piang theilo thukham mite’ sungah a suan thukham siate Jesu in a taina phawkkik in. “No thukham siate aw,no zong gimna nathuak ding uh hi. Banghang hiam na cih uh leh, a puak hak van midangte na suat uh hang in, na khutme khat nangawn un na lawng nuam kei uh hi.”(Luke 11:46) Amah tawh ki pawlkhawm dingin, Jesu in mite bangci sap hiam cih phawk den ni, “’vangik pua a , agim mi khempeuhte aw, ka kiangah hong pai ta un, tawldamna ka hongpia ding hi. Keima hakkol na ki suan un la, kei kiangah kisin ta un. Bang hanghiam na cih uh leh keimah in lungsim niammi ka hi hi. Note in lungsim noptuamna zong na ngah ding uh hi. Bang hang hiam na cih uh leh, Ka hakkol puaknopa, ka van zong azang hi.” (Matt.11:28-30).

A hahkat dingleh a pilvang dinga Jesu hongsawlna, bangin vangikpi suak sak hiam i cih leh, ei kia hong ki nusia bangin i ki ngaihsut khakman ahi hi. Vantung Gam lutna ding leh nuntak tawntungna ngahna ding in, Jesu in sep

76 77

Page 40: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

ding pawl khat hong gen ciangin, i sem hiam cih hong galet ziau ding in a kua ma peuhin i ngaihsun den hi. Banglo khat sep ding hongpiak leh, i sep zawhna dingin tha hong guan ding ahih lam, i ngaihsun kha kei hi.

a sisan tawh KiciaMna thaK a tangtung saKding in Jesu hong pai hi

Kamsangpa Jeremiah in a ciamsa “ kiciamna thak” a tangtung sak dingin Jesu hongpai a hih lam aki thei hi. A hun nunung ahi, nitak ankuang nunung pen ah, a kibua a sisan lim ala hai la in “hih hai in note a dinga ki bua, kiciamna thak alak ka si a hi hi”(Luke 22:20).

Kiciamna thak tawh kisai a thak bangom ahi hiam i cih leh, Pasian in Moses tawh kiciamna a bawl lai in thukhamte suangpeek tung bek ah ki at hi a,(Ex. 24:12), tu-in ahih leh Pasian’ mite lungtang satakpeek tung ah ki at ding hi. Pasian in Jeremiah tungtawn in hongkamciam hi. “En un, Topa in kong cih in ah, Israel minamte leh Judah minamte tawh thuciamna thak khat ka bawl ni hun hong tung ding hi. Tua pen, apu a pate uh,

Egypt gam pana ka lakkhiat nadingin a khut uh tawh ka kaihkhiat hun a ka bawl uh thuciamna tawh ki bang lo ding hi….. Ahih hang in Topa in kong cih in ah,…..amaute sungah ka thukham ka koih dinga, amaute lungtang tungah ka gelh dinghi. (Jer.31:31-33)

A nuntakna, asihna, a thawh kikna leh Kha Siangtho hong sawlna tawh hih kiciamna thak a hong pia dingin Jesu hong pai hi. Pasian’ Kha Siangtho piakna tawh ahi zongin, a nuntakna uh ki thaksuah sakna tawh ahi zongin, Pasian’mite hih kiciamna thak in khamuanna a piak ding lam, kamsangpa Ezekiel in a gelh khin zo hi. “Note’ sungah keima kha kong guang dinga, note tungah kong piak ka thukhamte leh ka thupiakte limtakin kong zui sak ding hi. Amaute tungah ki thutuakin thu manna lungsim thak ka pia dinghi. Amaute’ suang lungtang paihkhiat sakin mihing lungtang ka guan ding hi. Tua ciangin a maute in ka thukhamte zui in ka thu piak khempeuh citakin mang dinguh hi….” (Ezek.36:27; 11:19-20). Pasian ngimna in ah, a thukhamte pia in, zuih zawhna ding tha zong amaute tungah pia

78 79

Page 41: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

ding cih ahi hi. Tua in ah kiciamna thak ahi hi.Amah a um khempeuh aa dingin, Jesu in a

sisan luanna tawh, hih kiciamna thak a lei hi. Tua ciangin, a mite aa dinga a ngah sak mawhmaisakna bulphuhin (Matt.26:28), Khasiangtho a kamciam hi.

“Keimah in Pa kiang ah thu ngen dinga, note tawh a om khawm tawntung dingin Kha Siangtho ahi a dang Huhpa hongpia ding hi. Pa kiangpan no kiangah kong sawlding Huhpa in a hong tun ciang in, keima a ding teci a pang ding hi. Amah in keima’ minthanna hong lang sak dinga, bang hang hiam nacih uh leh, keima aa la-in note kiangah hong gen ding hi” (John 14:16; 15:26;16:14).

KhaZih lotawh KahKatna aMawKna hi

Tua ahih manin, amah a um khempeuhte aa dingin, asihna leh Kha Siangtho hong sawlna tawh, kiciamna thak thuciamte Jesu in a ngah hi. Tua thu ciamna laigil in, i mawhnate hong maisak in, Jesu’ thupiakte zuih zawhna dingin huhpa kha siangtho hong piakna ahi hi. Tua in, kong kawciik lut ding hahkatna ahi hi. ‘lut ding

hah kat’ cih tak ciangin, Jesu agal pekah dingin, hong encik ziau cih bang hi lo hi. Martin Luther in a minthang mah mah la khat na at hi:

Eima thatang tawh i kuan khia hiam?I hahkatna mawkna ding.Eima lamah kuan hong panpih hiam?Pasian’ teel ngiat Pa hi ding.Tua Pa kua ahi hiam?A min Jesu KhazihVantung vannuai TopaKhang tawntung ki bangdenGalte hong zawhpih ding hi. 1

Ih gakdona (hahkatna) ah eikia hong ki nusia lo hi. Gal do( hahkat) dinga sawlna in a vanglian Pasian’ dona (hahkatna) i muhna ding a sawlna ahi hi. Pasian’ thukhamte i zuih theihna dingin, kiciamna thak thucaimna a tangtun sakna in Pasian in eite tang in hong do sak hi (Ezek. 36:27). Khen pi gukna ah a kitel zaw leh a khauh pai zaw in ki kum lai ding hi hang. Tua sungah, Vantung Gam a omna thu ahi zong in, nuntak

80 81

Page 42: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

tawntungna a omna thu ahi zongin, kong kawciik lut ding i hahkatna ah lametna, lungdamna, leh kilemnate i neihna ding ahi zongin, buai pih in nei ding hi hang.

82 83

Page 43: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

Khenpi guKna

Jesu sungah i lungdaMna in i hahKatna hong thalawp saK

Pasian in tua hahkatna tawh kisai in lametna leh khamuanna kicing i ngah theihna dingin

hong sepsak zo ahihna tawh kizom in, kong kawciik tawn in Pasian’ Gam lutna dinga hahkat ding sawlna pen i za khin zo hi. Kong kawciik ka lut zo diam cih lauthawngna tawh hi lo in, khamuanna tawh i hahkat manin lut ding bek hi lo in, a lut khinta ihi hi. “A lut ding a hahkat hing, bang hang hiam cih leh, lutkhinta hi hang” cih pen ki tukalh leh ki lawm hi. Ahih hangin hih pen Jesu a umte’ aa dingin man mahmah hi.

pasian’ gaM thusiM: hih lai ah oM hi

Jesu’ thuhilh laigil in, Pasian’ Gam leh nuntak tawntungna tu mahmah in zong ki nei khinta a, mailam hun a hong tung ding ‘kamciam’ zong ahi hi. Jesu in kong kawciik tawna vantung gam lutding a hahkat dingin thu hong piak lai takin, mailam ah lungdamna leh Pasian tawh aki cing

Ke’n aman takpi kong cih in ah, naupang bangin Pasian Gam a sang lo mi peuhmah in

tua gam sungah a lut kei dinguh hi.

MarK 10:15

84 85

Page 44: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

ki pawlkhopna i neihna dinga ngimna ahi hi. Pasian’ Gam a kicing in hong tung lai ding a hih mah bangin lut zawh nang hahkat ding ahi hi.

Jesu in a nungzuite kiangah “Pasian’ Gam thusim” (Mark 4:11) a genkhia hi. Pasian’ Gam hong tung khin zo a, tu-in a nungzuite lutlut ta in, a kicinna hun dongin a nopna angah toto ta ahi uh hi. Gentehna in, Jesu in, “Pasian’ khutme tawh dawite ka hawlkhiat leh, Pasian’ Gam in note kiangah hong tung zo hi… Pasian’ Gam in note sungah a om hi” (Luke 11:20, 17:21). Jesu’ nasepna ah Pasian’ Gam hong tungkhin zo a, tua thuneihna in Satan’ sila hihna pan ahi zongin, mawhna’ sila hihna pan ahi zong in mite a hon khia hi.

A cih nopna in, Jesu’ nungzuite aa ding in, kong kawciik lutding i hahkatna pen Pasian’ Gam thuneihna sungah hong kisepssak khin zo a, letsong bangin i ngah hi. Jesu in bangci gen hiam cih lungngai kik dih ni. “Ke’n aman takpi kong cih in ah, naupang bangin Pasian’ Gam a sang lo mi peuhmah in tua gam sungah a lut kei ding uh hi “ (Mark 10:15). Tu in ah upna leh Pasian’ Gam

thuneihna tawh letsong bangin tua gam i ngah hi. Hih Pasian’ gam thuneihna (vangliatna) tawh lam haksa tawnin kong kawciik a lut ding ihi hi. A ki keelki tawh aki batna khatah, Pasian’ Gam sung pan in Pasian’ Gam sung mah lutding i hahkat hi. Pasian’ Gam thuneihna hih lai ah om in, tua thuneihna sungah upna tawh i lut khin zo hi. Sihna, natna leh mawhna tuungah gualzawhna tawh Pasian’ Gam aki cinna hun hong tun ding ni in mailam ah hi in, eite tua munah i om nai kei hi.

tu-in nuntaK tawntungna nang leh Kei aa ahi hi

Mailam hun leh tu hun a ki zopna in Pasian’ Gam cih bang bek hi lo in, nuntak tawntungna ahi hi. A lang khat lam pan en leng, nuntak tawntungna pen mailam hunah i luah ding in Jesu in a gen hi. “Kei min hang in a inn, a sanggampa, a sanggamnu, a nu a pa, a tate, tua teng a nusiate khempeuh in a zah zakhat ngah a, nuntak tawntungna angah ding uh hi” (Matt. 19:29; 25:46). Ahih hangin alang khat pan en kik le hang, a mah i upna pen nuntak tawntungna ngahna dingin hong hilh

86 87

Page 45: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

hi: “Ke’n aman takpi kong cih in ah, keima thu za a, keimah hong sawlpa a um mi in, nuntak tawntungna ngah zo ahih ciangin, thukhenna a thuak kei hi: sihna pan pai khia a, nuntakna ah a tung zo hi” (John 5:24; 3:36). Jesu i up man in nuntak tawntungna i ngah hi. Ahih hang in aki cinna hun ah i tung lai ding hi.

nuntaKna leh KuMpi gaM in upMawhthu BeK hi lo in, lungdaMna hong ngahsaK hi

Jesu hong hilhna ah Pasian’ Gam lutna leh nuntak tawntungna ngahna pen tu mahmaha aki nei toto pah ahih ban ah, mailam a dinga lametna zong ahi hi. Upmawhna leh zulhtatna in hong ki lang lo hi. Pasian’ Gam in, “Ke’n gupkhiatna ngah khin ing, ka ut bangbang in ka om zong phamawh nawn lo hi. Ka pilvang ding ki sam lo hi. Kong kawciik lutding ka hahkat ding zong kisam lo hi” ci a ngaihsutna lungsim hong guan lo hi. Nuntak tawntungna ngah khin in, Pasian’ Gam i thuneihna in amat khitsa mite’n hi bangin kam pau lo uh hi. Hih thuman thutak pen lungdamna bek in lang khia zaw hi.

Mi pawlkhatte a dingin, hahkatna icih pen lungdam taka nuntakna hi khawl lo hi leh ki lawm hi. Vangik khat hih tuak hi. Ahih hangin Jesu’ nungzuite tua bangin na om lo uh hi. Hi mah hi, i singlamteh pua in, i pumpi nial in, mikhempeuh’ sila i suah pen gentheihna tawh ki dim mah hi. Ahih hangin tua in bawl siatna hi lo hi. A hunhun in lungdamna om hi. Tua ahih manin Jesu in “Nuam un la, lungdam in na diang un” (Luke 6:23) hong ci hi. Tua pen in, tu-in nuntak tawntungna i ngah mana lungdamna, tu-in Pasian’ Gam sungah i om mana lungdamna, tu-in Jesu tawh ki pawl khopbna hangin lungdamna ahi hi. Jesu tawh ki pawlkhopna hanga i ngah lungdamna in, Pasian’ Gam a kicinna hun hong tun ciangin, kong kawciik tawnin lut theihna dingin, i hahkatna tha hong khauh sak hi. Tua in Matthew 13:44 sunga gentehna no pen i a deihna bulpi ahi hi. “Vantung Gam in lo laiah a kiseel sum tawh kibang hi. Tua sum a mu pa in khat vei seel kik a, lungdam mahmahin pai a, a neih khempeuh zuakin tua lo a va lei hi.” Kong kawciik tawnin hahkat in i lut theihna ding in,

88 89

Page 46: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

lungdamna in, neih khem peuh hong zuak ngam sak hi.

Na sepna ah haksa in, a simmawh huai tawh a ki batna (lungdam sa in na neih khempeuh na zuakna) lahna dingin gentehna tomno ahi hi. “Lungdam mahmahin pai a, a neih khempeuh zuakin” cih pen Jesu’ nung zuihna i hahkatna’ dialkhai ahi hi. Nopsakna tawh ahih kei leh natna tawh i kha hong susia nuam ze-etna te, lungdam takin i do hi. Galdote mah bangin i do dinga, i zo ding hi. Hahkatna pen a lo thei lo hi in, Khazih’ tuute aa ding in a gah om takpi hi. “Ka tuute in keima aw a ngai uha, ka tuute ka thei a, keina nung hong zui uh hi. Keimah in amaute nuntak tawntungna ka pia a, cikmah ciangin a kisia kei ding uh hi. Kuamah in ka tuute ka khut sung pan hong sut zo kei ding hi” (John 10:27-28).

lungsiM tha ZawhgKhalte aa ding huhna

Kong kawciik lutding a hahkat dingin Jesu’ hong thupiakna in kuiku ta hi. Tua in thukin ahih lam hong lak hi. Thupiak pawlkhat bek tawh hilo in, a vek khempeuh tawh kisai hi. Jesu’ kammal

khempeuh thupi taka lak ding hong sawlna hi. I ngaihsutna, i lungsim in a pilvang ding in hong sawl hi. Tua ahih manin, a lungsim tha zawngkhal Jesu’ nungzui pawlkhatte aa dingin buaina hong piang hi. Eite khempeuh lungsim huh dingin ka ki pan hi. Kong kawciik lutding i hahkatna sungah lametna leh lungdamna i neih tawntungna dingin hih i sinthu teng atom in gualsuk leng ki zangthei mahmah dinghi.

dona i cih pen, i neih loh Khat ngahna ding hi lo in, i neihsate it Bawlna dign ahi hi

A khatna ah, i galdona lianpen in i nuntakna ah Jesu i sum manpha pen a i muh theihna ding dona ahi hi. Kizepna suang manphate ngahna dingin dona hi lo hi. Jesu’nungzuihna in lo laiah a kiseel sum muhna i a gah ahi hi. A ki teh thei lo sum manpha ahi hi.Tua ciangin, tua sum manpha hangin nakpi takin i lungdam theihna dingin, lungdam tak in “neih leh lam, beh leh phung, i nunna sum ngam ding” kong kawciik lutding hahkatna in na khempeuh tungah Jesu bek mah i manphatsak penna ahi hi. Tua galdona pen i

90 91

Page 47: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

deihloh khat ngahna ding a dona hi lo-in, aki the thei lo zaha a deihhuai khat ngahna dinga dona ahi hi. Tua dona in Pasian kiangah tawldamna ngahna dinga simmawh huai pipi a thasanna hi lo in, Jesu in letsonga hong piak tawldamna ngahna dinga lungkimhuai tak a thasanna ahi hi. “Vangik pua a, a gim mi khempeuh te aw, ka kiangah hong paita un, tawldamna ka hong pia ding hi. Keima hakkol na kisuan unla, kei kiang ah kisin ta un, Bang hang hiam na cih uh leh, keimah in lungsim niam mi ka hi hi. Note in lungsim noptuamna zong na ngah ding uh hi. Bang hang hiam na cih uh leh, ka hakkol puaknopa, ka van zong azang hi”(Matt.11:28-30). Jesu hong thupiaknate ahaksatna leh hong kamciampiakte up ding a haksatna ki bang a, Jesu’ ompihna manpha i sak theihding a haksatna kikim lel hi. Jesu’ kamciamte um in, ama ompihna i muan leh, hong thupiakte a haksatnading bangmah omlo hi.

a piang theilo hong sepsaK dingin Jesu in hong KaMciaM

Anihna ah, a thupiakte i zuihzawhna dingin kong

huh ding hi ci-in Jesu’ hong kamciamna phawk kik ding hi hang. “Keimah in leenggah gui ka hi hi. Note in a hiang nahi uh hi. Keima tungah om a, ama sungah ka om leh, tua mi in tampi a gah thei hi. Bang hang hiam nacih uh leh, kei sungah na om kei uh leh, bangmah na hih thei kei ding uh hi” (John 15:5). Leitung beidong in eite tawh a omkhawm dingin, hong kamciam hi (Matt.28:20). Eite tagah bangin hong nusiat lohna ding thu bek hong kamciam lo in, eite kiangah hong pai in, hong huh na ding thu zong hong kamciam hi (John 14:16-18). Hong thupiakte piangtheilo ahih lam athei hi, ahih hangin, tua ahihman in, hih theih loh neih loh natha tawh honghuh ding in hong kamciam hi: “Hih thu mite in ahih zo kei uh hi. Ahih hangin Pasian in na khempeuh ahih thei hi”(Mark.10:27). Pasian’ deihsakna ngahding hahkat sangin, Pasian’ deihsakna hanga huhna ngah ding hahkat zawk ding ahi hi.

i hanciaMnaK tawphah in Mawh Mai saKna leh diKtansaKna ahi hi

A thumna ah, i hanciamna tawphah ah

92 93

Page 48: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

mawhmaisakna leh dik tansakna om ahih lam i phawk ding hi. Tua te ngah nading in a hahkat i hi kei a, nei khin i hih man in ahahkat i hi hi. Jesu in Matt.26:28 na ah mawh maisakna hong pia a, Luke 18:13-14 na ah, dik tansakna hong pia hi. Pasian’ mai ah mawh maisakna leh din tansakna in i hahkatna i tupna hi lo in, i hahkatna i tawphah ahi hi. Alut dingin i hahkat ding ahi hi. Bang hang hiam cih leh tua in Jesu’ aa ahite ki ciaptehna ahi hi. A hahkat lo te in, Jesu’ ciaptehna a nei lo ahi uh hi. A hih hang in ah, tua hahkkatna in Jesu tawh ki zopna piang sak lo hi. Tua akho ki zopna in lungdam taka hahkatna piangsak hi.

Kicinna in hong ngaK hi

A lina ah, kicinna in hong ngak ahih lam i phawk ding hi. Mawhna bawl nopna lungsim, mawhna bawl ding ngaihsutna, leh mawhna bawlnate pan in, tu mahmah in, i suah tak ding i lunggulh hi. Ahih hangin, hih leitung nuntakna ah tua kiciinna in, kong kawciik lutna dinga aki sam masa thu hi zenzen leh, lamet bei ding hi hang. Kiciinna kisam hi (“Nang a siangtho [kicing] nuam nahih

leh, pai in la, na neihsa teng zuakin mi zawngte na pia in” Matt.19:21). A hih hang in kua mahin kiciinna ngah zo lo hi. Jesu bekin dikna kicing honpia thei hi (Matt.3:15). Tua ahih man in Jesu in ah, khat vei bek hi lo in, nisimin thu i nget ding hong hilh hi. “Kote’ mawhna zong hong maisak ta in”(Matt.6:12). Jesu in a nungzuite kiang ah, “Note in migilo na hi napi-un na tate uh a hoih napiak uh leh….”(Matt.7:11) na ci suk giap hi. Jesu’ nungzui taktak i hihna aciaptehna in kiciinna (siangthona) hilo in, mawhna galdona ahi hi.1 I zawhzawh loh hangin, i puksuak kei hi. I ki suihkhak hangin i upna i khahsuah kei hi.

i puK lohna dingin Jesu in thu hong ngetsaK

A ngana ah, eite’ puksuak lohna pen, Jesu in hong ompih man leh Khasiangtho tawh hong huh ahih man bek hi lo in, eite adingin thu hong ngetsak ahih man ahihna i phawk ding hi. Peter in Jesu thumvei a nial ma in, Jesu in “ahih hangin nangma upna asiat lohna dingin ke’n thu kong nget sak zo hi. Na kikheel kik khit ciangin ute naute na kipsak in” (Luke 22:32) ci-in agen hi. Peter a

94 95

Page 49: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

khialh ding lam, Jesu in thei khin a, a nialna pan a kisiik ding lam zong thei khin hi. Jesu in, “Na kikheel kik khit ciang” na ci in, “na kikheel kik leh” na ci lo hi. Peter a khialh khak lohna ding in Jesu in a vangliatna na zanglo a, ahih hangin Peter a puksuak lohna dingin nazang hi. Peter’ aa ding thu a nget sak bangin, eite aa ding Jesu in thu hong ngetsak nawnlo cihna ding thu om lo hi. Thu anget nak leh Pasian in a Tapa dawng ding hi. “A Siangtho Pa aw, nang leh kei in pumkhat i hih mah bangin, a maute zong pumkhat a suah nadingun, kei nong piaksa mite nangma mintawh kipsak in”( John 17:11).

i pa’ inn sungah i lutna dingin i hahKat hi

A gukna ah, Pasian’ ta taktakna hihna ki phawk in. A nungzuite in Pasian thei in Vantunga amaute Pa bangin a upna dingun, Jesu in thu a hilh hi. Jesu leitungah hong pai ma-in, Israel te in Pasian pen a minambup a dingin a Pa uh in na ngaihsun uh a, mimal’ Pa a neih dingpen a ngeina hi lo hi. Ahih hangin Jesu in huamkim sakin, gen phapha

hi. A deihna in, Pasian in a mimal in ata bangin hong it a, hong keem ding hi, ki nga in.

Hih in ah, mi khempeuh aa ding hilo hi. Gentehna in, pawl khatte tungah, “Pasian in note’ Pa ahih takpi leh, note in kei nong it ding uh hi. Bang hang hiam nacih uh leh, keimah in Pasian kiang pan hong pusuak in kong pai hi….. Note in na Pa uh dawimangpa’ suan na hi uh hi. A gilo na pa uh deihna bangin na gamta nuam uh hi” (John 8:42,44). Hih in Jesu’ nungzuite aa dingin thupi mahmah hi. Pasian in eite’ pa a hih leh, Jesu i it ding hi. A deihna in Pasian’ ta hihna ah mithak hihna i nei hi. Tua mithak hihna a ciaptehna in Jesu i itna ahihi.

Tua ciangin, Pasian’ tate a hi khinsa i hih leh, kong kawciik tawn a Pasian inn sung lutding i hahkatna ah gualzo takpi ding ci-in khamuanna i nei hi. Ama ta ihih leh i hih loh hong en ding hi. Pasian’ tate i suahna dingin bangzahta in hanciam i hiam cih bel hong en het lo ding hi. Inn i tun theihna dingin aman hong huh hi. Gentehna in, mipi mai ah, Jesu’ aa ding teci i pan ciangin, Jesu in launa ding om lo hi: “Note a

96 97

Page 50: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

gen ding na hi kei uh hi; na Pa uh’ Kha Siangtho in note tungah a gen ding hi” (Matt.10:20) ci-in hong gen hi. Pasian’ thupiakna om lo pi in, gitta khat nangawn leitungah mawk kiat lo hi. Jesu in, “Tua aih ciangin, na kihta kei un. Note in gitta tampi sangin na manpha zaw uh hi” (Matt. 10:29,31) hong ci hi. Hih in ah Pasian’ ta ahite khamuanna ahi hi.

Vantungah na Min Ki at hi

A sagihna ah, kong kawciik lutding na hahkat kawm in, vantungah na min ki gelh ahih lam phawk in. Jesu in, “Ahih hangin, dawite na zawh uh hangin lungdam kei un. Vantung khuasungah na min uh a ki-at manin na lungdam ta un” (Luke 10:20). Vantungah mikhempeuh min ki gelh leh lungdamna ding thu om tuan lo hi. Ahi zongin, komgkawciik tawn lo in, siatna lam manawh mi tampi a om hi. “Siatna mun tuna dung kong leh lampi tanzau a, mi tampi a lut uh hi” (Matt.7:13). Min om khem peuh vantungah ki gelh lo hi. Vantungah na min ki gelh cih tak ciangin, Pasian in siatna pan hong honkhia in, vantung gam hong

tun ding cihna ahi hi. Jesu in hih thu kamsang laibu sungah na sim khin zo hi. “Tua ciang in leitungah mihing a pian zawh a ki pan a nasia penpen gimna hun a hong tung ding hi. Tua hun a hong tun ciangin Pasian’ laibu sungah a min ki gelh na mite khempeuh in gupna angah ding uh hi” (Dan. 12:1).

pasian in eite hong teel a, Jesu tungah hong pia hi

A giatna ah, Pasian in a theih loh mi, Jesu in nungzui ding in a kai khawm ahih loh lam phawk ding hi hang. Pasian in ama aate thei masa in, tua ciangin laibu sungah a khum hi. Tu in ah Pa in tua mite gupkhiatna ngah ding in Jesu kiang a pia hi. “Pa in kei hong piak khempeuhte kei kiangah hong pai ding uh hi. Ka kiangah hong pai mite ka hawlkhia ngei kei ding hi” (John 6:37). Jesu’ nungzuite pen Pasian’ aa hi masa in, tua ciang in Jesu tungah aki pia ahi hi (John 17:9). Mi khatpeuh in Jesu kiangah a pai leh, Pasian in tua pa a theih man leh Tapa tungah a piak man ahi hi. Tua ahih man in, Jesu in, “Ka Pa in thu a

98 99

Page 51: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

piak kei leh, kuamah kei kiangah hong pai thei kei hi” (John 6:65) ci-in a gen hi. Amaute hong pai ciangin, Jesu in amaute tungah Pa alak hi, tua ciangin Pa in amaute a puuk lohna dingin a keem hi. “Leitungah na hong piaksa mite kiangah na min ka lak zo hi. Tuate in nangma neihsa ahi uh a, kei nong pia zo hi” (John 17:6). “Amaute hongpia ka Pa in na khempeuh sangin lian zaw ahih ciangin, ka Pa’ khut pan kuamah in a sut zo kei ding hi” (John 10:29). Pasian’ teelsa tano na hih lam na ki theih a, na lung a dam ciangin, na hahkatna simmawh huai ahih kei leh silavai na sa kei ding hi.

Jesu in aMa lungdaMna tawh i hahKatna hong thalawp saK hi

A kuana ah, Pasian sungah lungdamna in, kong kawciik lutding i hahkat zawhna dinga i ngah tawntung lungdaman ahih lam i phawk ding hi. A khatna ah, Jesu in “Keimah in leenggah gui ka hi hi. Note in a hiang na hi uh hi…Kei sungah na om kei uh leh, bangmah na hih thei kei ding uh hi” (John 15:5) a ci hi. Tua ciangin, “Note sungah

ka lungdamna om a, note’ lungdamna a kiciinna dingin, hih thute note kiangah kong gen zo hi” (John 15:11) ci-in a gen hi. A dang khatin gen leng, kong kawciik lutding, gual zo taka hahkat theihna i neihna pen, Jesu in ama lungdamna eite tungah hong piak man ahi hi. Tua tak ciangin anu nung lamah, “Note’ lungdamna kua mahin hong sut zo kei ding hi” (John 16:22) ci-in a genbeh hi. Hih Jesu’ sunga lungdamna leh Pasian in eite aa dingin na khempeuhah na khempeuh ahihna in kong kawciik lutding i hahkat zawhna dingin khantawntungin hong nei sak zo hi.

i hahKatna MawKna lo ding hi

Pilvangna in Jesu’ nungzuite’ ki ciaptehna khat ahi hi. Amaute in “Siatna mun tuna ding kong leh lampi tanzau a, mi tampi a lut uh hi” (Matt. 7:13) cih a thei uh hi. Amaute in nuntakna a thupi ngaihsut uh hi. Vantung tung ding maw ahih kei leh meilipi tung ding cih ziau pen lauhuai mahmah hi. Tua ahih manin Pasian’ tate naakpi takin ki lungdam hi. Pasian’ Tapa in amaute’ khialhna pan leh mawhna vangliatna pan in honkhia hi.

100 101

Page 52: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

Amaute in Pasian’ tate hi in, vantungah a min uh ki gelh hi. Amaute in huhpa, thuman thutak Kha Siangtho a ngah uh hi. Leitung a bei dongin amaute tawh a om khawm ding Jesu’ kamciam a nei uh hi. Jesu in amaute aa dingin thu a nget sak den lam zong a thei uh hi. Amaute in, Jesu hangin, Pasian’ maiah midik ahihna uh aki paak uh hi. Amaute in vantung ki ukna a ngah khin zo uh hi. Tu mahmah in zong nuntak tawntungna nei khinta uh hi. Pasian’ khutsung pan amaute kuamah in sutkhia zolo ahih zong lamdang sa uh hi. Hih bang lungdamna sungah kong kawciik lutding a hahkatna uh a thakhauh sak hi. Tua ciangin zong a hahkatna uh mawkna lo ding ci-in, a khamuang uh hi.

102 103

hilhciannaKhenpi nihna

1. Jesu’ tungah i thumanna pen mi dangte aa dingin bang tawh ki bang hiam cih na theihbeh nop leh “Making much of Christ from 8 to 5” a cihna en in. John Piper, Don’t Waste Your Life (Wheaton, III: Crossway Books, 2003), 131-154.

Khenpi thuMna

2. Mite hih lampi tawt a kipatna dingin laibu no khat ka at hi. The Dangerous Duty of Delight (Sisters Ore: Multnomah, 2001). Tua ciangin a thukzaw kalsuanna ding abu golzaw khat, Desirng God: Meditations of a Christian Hedonist (Sisiters, Ore: Multnomah, 2003).

3. C.S Lewis, The Weight of Glory and Other Adresses (Grand Rapids, Mich: Eerdman, 1965), 2.

4. Ibid., 1.5. Jonathan Edwards, The Pleasantness of Religion, in

the sermon of Jonathan Edwards: A Reader, ed. Wilson H. Kimmach, Kenneth P. Minkema, and Douglas A. Sweeney (New Haven, Conn: Yale University Press, 1999), 23-24.

6. Ibid. The preceding and following paragraphs are adapted from John Piper, “A God-Entranced Vision of All Things: Why We Need Jonathan Edwards 300 Years Later,” in A God-Entranced Vision of All Things: The Legacy of Jonathan Edwards, ed. John Piper and Justin Taylor (Wheaton, III.: Crossway Books, 2004),

Page 53: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper104 105

29.7. “Complete” (peplerontai) cih kammal pen Greek pau

(pleroo) John 15:11 sunga (plerothe0 pan hi-in, 16:24 (pepleromene), leh 17:13 (pepleromenen) te pan ahi hi. John 3:29 leh 16:24 te in Jesu om mana lungdamna bulphuh hi. Tua ahih manin a dang tegel in zong tua mah bulphuh dingin i ngaihsun hi.

8. A ki hawmkhia lo sermon pana ki la ahi hi:, “Sacrament Sermon on Canticles 5:1” (circa 1729)

Khenpi lina

9. Mi haute tung ‘gimna’ ci-in a lawhkhiat hangin (Luke 6:24), mi zawngte tungah ‘thupha’ ci-in a lawhkhiat hangin (Luke 6:20), sum leh pai cih bang lel ten mi khat tungah ‘thupha’ ahih kei leh ‘siatna’ cih te bawl lo hi. Hih thu, a masa in, i thei hi, bang hang hiam cih leh, amah in,”Tu lai tak a nui note in gimna na thuak ding uh hi” (Luke 6:25) a ci hi. “Tu lai tak a kap note in, thupha na ngah ding uh hi” (Luke 6:21), hih munte pan in, tu-in nungzuite a lungdam ding ahih uh hi cih i thei hi (Luke 6:23). Mi zawng ahi zong, mi hau ahi zong, thupha ngahte in, Jesu pen a manpha pen sum a koih in, Jesu’ minthanna dingin a hauhna ahih kei leh a zawnna mah zat ding a hanciamte ahi hi. Jesu in a hau tangvalpa kiangah a neih khempeuh a zuak na dingin a gen hi (Mark 10:21), ahih hangin Zacchaeus kiangah a sum neih khempeuh i a lang mizawngte a piakkhiatna dingin a thukimpih hi (Luke 19:8-9). Tua

ahih manin sum leh pai hang bek in, thupha ahih kei leh siatna ngah ding ci-in Jesu in a gen hi lo hi. Tua teng acih khit ciangin, Jesu in hauhna lauhuaisa in, zawnna pen kamphat huaisa hi. Khatpa tungah ‘gimna’, a dang khatpa tungah ‘thupha’ tungta hen a ci lel ahi hi.

Khenpi ngana

10. Martin Luther, A Mighty Fortress Is Our God.Khenpi guKna

11. Pasian’ Gam’ thusim in, ki laakna a om ma in, leitung taangthu ah Pasian’ Gam hong lutna ahi hi. A tom in gen leng, a tawpna omlo pi in kicinna hong tuna ahi hi. Jesu’ nasepna leh a nuntakna pan a ki ngahkhia thuman thutak thak in, Daniel muh kholh, a tawpna ah hong tung ding Pasian’ Gam hi-a, tua gam in a simtham in mite lakah nasem in leitungah hong tung khin zo hi. George Ladd, The Presence of the Future (Grand Rapids Mich: Eerdmans, 1974), 222.

12. Martin Luther, A Mighty Fortress Is Our God.13. “Puuk” (fall away) cih kammal pen tomno sung Jesu

kiang pan paikhia cihna hi a, ki siikkikna leh dipkikna in nungzuih pah hi. Gentehna in, Matthew 26:31 sungah, Jesu in a nungzuite kiangah, “Tuucingpa ka satlum a, tuu honpite aki thehthang ding uh hi; ci a Lai siangtho sungah a ki at bangin note na vekpi un kei hangin, tu zan ciangin na lungkia ding uh hi.” Jesu’ nungzui man taktakte in lungkia suak ahih kei leh puuksuak cih bang om lo ding hi.

Page 54: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper

John Piper’ Laibute Lak Pan Simding Hoihsakte

What Jesu Demands from the worldSeeing and Savoring Jesus Christ

Fifty Reasons Why Jesus Came to DieDon’t Waste Your Life

Desiring GodWhen I Don’t Desire God

Taste and SeeGod is the Gospel

Future Grace

For a complete list of available titles, please visit www.desiringGod.org.

Crossway Books, a ministry of Good News Publishers, graciously allowed the use, in this booklet, of selections from What Jesus Demands from the World by John Piper. Please visit them at www.crossway.com

106 107

Page 55: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper108 109

Desiring God

PASIAN LUNGGULHNA (Desiring God) cih kipawlna pen, na khempeuh tungah nopsakna dingin Jesu Khris tungtawn a kingah mi khempeuh tungah Pasian hongpiak lungdam thu tangko na ahi hi. Ama sungah lungkim nahangin kote tungah Pasian minthanna hong kilangh a hihman koten note nopsak lungkim na dingin nungta in na kasem uh hi. Pasian thu tawh kisai thu hoihnono man-ol nono leh akhong in Pastor John Piper tungtawn in aki ngah theih ban ah, hehpihna tawh ka Website ah hong hawh un. Akingah thei vante in, laibu tuamtuam, CDs, DVDs, thugenna, thulu tuamtuam, Nipi Sangnaupangte sintheih ding laibu tuamtuamte ahi hi.

WWW.desiringGod.org

Dangka (sum) met ngah na dingin Desireing God ten nasem lo hi. Lungdamna thu akizelh nangbekin nasem in ka nungta uh hi. Tua ahihman ONLINE tungpan mah in, thu hoihnono, leh Laibu hoihnono manpiak kulloin tangko in ka hawmkhia uh hi. Man niam mahmah in ka ciangtan uh hang in, mi kimkhat in leizolo, hanciam zolo ahihlam zong ka thei siam uh hi. Tua bang lawmte adingin,

Page 56: Eite’ Lungnopnadwynrhh6bluza.cloudfront.net/resources/documents/2903ctd/...ding hai vai zaw hi. Hih lai bu sunga thu pen tua sum manpha thu hi a, atammatna atawmmatna’ thu ahi

Eite’ LungnopnaJohn Piper110 111

Laigelh pa TangthuJohn Piper in Bethlehem Baptist Chruch, Minneapolis, USA ah Pastor sem hi. Amah pen Greenville, South Carolina, USA ah khangkhia a, Wheaton College, ah pilna sin hi. Pasian sapna azak ciangin biakna nasep hong kipan hi. Fullrer Theological Seminary ah Bachelor of Divinity (BD) sin a, University of Munich, Germany ah Doctor of Theology (D.Theol) zo hi. Bethel College, St.Paul, Minneasota ah kum guk sung laihilh a, 1980 kum ciangin Bethlehem pawlpi ah Pastor sem hi. Amah in laibu tampi zong agelh ban ah, Desiring God min tawh nisim in Radio sung ah lungdamna thu tangkona nei hi. A zi Noel tawh tapa li leh tanu khat nei a, tu in suan leh khak tampi neita uh hi.

Na Hanciam Zawh dandan“NA HANCIAM ZAWH DANDAN” cih paidan kanei uh hi. Man ciangtan omselo mite hong lpiak zawh zahzah kasang uh hi, bangmah hong kipiak zawh kei leh zong akisap vante ka pia veve ding uh hi. Eite tungah man ngenlo nuntakna Jesu hongpiakna te ka ngaihsut uh ciang a khonkhong in midangte piak khiatna pen nuamsa lungdam in ka angtang mahmah uh hi(Matt. 10:6). Dangka hangin Khris lungdamna kizelh ding a khak tan ahih lohna dingin ka hanciam uh hi. (1 Cor. 9:12). :Tua hi a, dangka tawmlua in na laibu/audio deih khat hongkhak tan thei mai hi, ahizong maizum kisuan dingin ngaihsun keizaw in. Kote tawh hong kizom in, na kisapna bang ka thei nuam uh hi, nongngetna bang ko piakzawh ding uh kote lunggulh leh ka lungkim na uh a hi hi.