november 2017 1 - mizoramsynod.org · kristian naupanga thu chhuahte hi editor ngaih dan a ni vek...

36
NOVEMBER 2017 1 www.mizoramsynod.org

Upload: lamtu

Post on 06-Apr-2018

218 views

Category:

Documents


2 download

TRANSCRIPT

Page 1: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 1

www.mizoramsynod.org

Page 2: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 2

www.mizoramsynod.org

Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo.

A chhunga thu awmte Phek1. Editorial ................... 12. Rin tlak Pathian ................... 23. Mr. Colgate ................... 54. Thlem thlukin awm suh u ................... 95. Thutlukna dik ................... 116. Habit ................... 137. I smart ve em ................... 178. Clement-a ................... 199. Luangmual Kohhran chang sawi ................... 21

10. Taimak chu hlawhtlinna a ni .................... 2311. Ka nu .................... 2412. Hriatzauna huang .................... 2513. Tih dan \ha .................... 2714. Selena Gomez .................... 2815. Milem ziak .................... 3016. Hmutheitua .................... 3117. Cheichhuah .................... 32

Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover)

Kum 24-na November 2017 Bu 278-naEditorUpa C. LalbiaktluangaManaging EditorRev. Dr. C. ChawnghminglianaJoint EditorsLalremmawiaUpa B. LalhmunlianaJohn LalhruaitluangaUpa Dr. C. VanlalhruaiaCirculation ManagerLalfakzuala

K R I S T I A NN A U P A N G

A man pe duh leh a bu la duhchuan Circulation Managerhriattir tur a ni.Kum khat lak man ` 50.

Synod Office First FloorMission Veng, Aizawl - 796 001Phone - 0389-2324590e-mail:[email protected]

Page 3: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 3

www.mizoramsynod.org

Kristian naupangte zingah \awng\ai ngaina tak te,\awng\ai fo \hin te, \awng\ai peih tak te an awm a. Chutihlaiin \awng\ai ngaithei lo riau te, \awng\ai ti hlei thei lo te,rei lote pawh maimichhing thei lo te hmuh tur an awm bawk.

Khawvelah Pathianin a hmuh duh chu \awng\ai mitean ni. A lama rilru dik tak putute chunga a chakzia tilangturin khawvel zawng zawngah LALPA mit chu a leng ruairuai thin a ni.

Ziaktu pakhat chuan, “Vanramah hian inchhirna ala awm dawn a nih chuan midangte tana kan \awng\ai tlemlutuk hi kan inchhirna tur chu a ni ang,” a ti.

Kristian naupangte tan inchhung hi kan inzirna hmunpawimawh hmasa ber a ni a, chhung inkhawma hun hmanve \hin pawh inzirna ropui tak a ni. Kristian naupang i nihchuan chhung inkhawmah Pathian thu chang te sawi la,hun \ha takin hmang ve \hin la, mi nihlawh i lo ni ang.

Kristian naupang i ni a, \awng\ai mi, Lalpa hmuhchak, van mite hmuh chak ni turin tun a\ang hian \an larawh le.

|AWNG|AINA

Editorial

Page 4: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 4

www.mizoramsynod.org

RIN TLAK PATHIANRev. K. Rolungmuana

Synod Revival Director

1 Sam. 17:45-46.

“A aia hotu \ha i hmuh hma chuan Pathian chuhawisan suh,” Scotish thufing.

Khawvel sum leh dinhmun tea innghah hi a tlo lova, tu tan mah hian a rintlak tluanchhuak tak tak lo. Sumduh lutuk vanga a dik leh dik lo te, a mawi leh mawi lo tengaihtuah chang lek lo va thil ti \hintute hian eng emawchen hlawhtling ve mah se mualphona leh tlakchhiatna hiana umphak duh khawp mai, an chanchin hi thil ngaihnawmlovin a zui fo \hin bawk.

Tin, nihna lehdinhmun \ha ngawt maizawng \hin mite pawh hianlungawina leh hlimna anhmuin an chang tak tak ngailo. He zawhna hi han chhangve teh, ‘Pathian aia rin tlakleh innghahna tlak thil dang ihmu tawh em? Pathian aiakawng tinrenga finfiah hnupawha rin tlak, belh chiandawl i hmu chhuak tawh em?’Science thiamnate hi an\angkai hle mai, thilsiam \haleh ropui tak tak pawh tam tak

a awm tawh, mahse, a aia \haleh tunlai zawk a chhuak zel\hin. Chuvangin Pathian lohi chu rin tlak leh innghahnatlak, belh tlak reng hi a loawm lo. Hla siamtu chuankan Pathian chungchangsawiin, “Ngaih man i awm,ka \awng chhan Lalpa,” a loti hial reng a ni.

1. A thil siam, kutchhuak a\angin a rintlakzia kan hmu. Khawvelasiam dan te, van boruak lehchung lam arsihote han en

Page 5: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 5

www.mizoramsynod.org

mai pawh hian kan Pathianrin tlakzia kan hmu. Mi thiamber berin an zir chu Pathianthil siam chanchin hi a ni.Mihring taksa ngawt pawh zirtur a lo tamzia chu specialist,supper specialist lo chhuakzel hian a tichiang. Ramleilung awm dan mak tak te,thing leh mau leh hnim hringchi tam tak te hi mi tam takindoctorate degree laknahmang tawh mah se, zirchhuah leh hmuh chhuah thartur awm reng mai te, vanboruak zau tak leh khinga thilawmte pawh hi a makin aropui a, zir chhuah zawh senan ni lo ve. Heng a\ang hiansiamtu Pathian chu a thilsiamkan hmuh leh kan hriat theihchin a\ang ngawt pawh hianrin tlak Pathian a ni tih hi achiang hle a ni.

2. A chanchin leh athu sawiah a rin tlakzia kanhmu. Mi tam tak chu kan thusawi leh kan chanchin hianchhui zui a dawl lo fo.Khawvel mi ropui

chanchinah pawh hianngaihnawm lo leh dik lo laisawi tur a awm leh \hin.Mahse, Lal Isua chanchinerawh dodaltu leh ring duhlotute ngei pawhin sawichhiatna tur leh a thu sawi lehzirtirnaa dik lo sawi tur anhan nei thei lo te hi a va ropuiem. India hnam pa tia an sawiGandhi pawh khan a thusawileh zirtirna a ngaihsanzia asawi hial a ni. ChutiangPathian chu rin tlakinnghahna tlak a ni a, chu chukan Pathian hi a ni si. Evi lehAdama hnena a thu sawi te,Abrahama leh Mosia hnenaa thu sawiah te, zawlneitehmanga a thu sawi leh thiltihzawng zawng a\ang hian kanPathian hi rin tlak lehinnghahna tlak a ni tih hichhui sen rual a ni lo zawkhial a ni.

3. Amah ringtu lehamaha innghatte a\angin arin tlakzia kan hmu. Mi\henkhat chu an zirtirna lehan thu awihtute khawsak dan

Page 6: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 6

www.mizoramsynod.org

hian midang a tina a, harsatnaa thlen \hin. |henkhat zirtirnaleh thil duh zawng chu mihringnunna atan a hlauhawm lehrapthlak tak tak a nih laiin kanPathian zirtirna zawmtute, LalIsua zuitute nunah erawh\anpuina leh hlimna miin anhmu a, buai leh mangannahmunah pawh an thlamuanpui\hin te hi kan Pathian rintlakziatar langtu pawimawh tak a ni.

Pathian ringtuAbrahama te, Mosia te, LalDavida chanchin te, Nova lehJoba chanchin a\angte hian anrin Lalpa rin tlakzia chu kanhmu. Daniela leh a \hiantechanchin a\ang pawh hian anrin Pathian ropuizia hi hmuhhmaih rual lohvin a langchiang hle a ni. Paula

chanchin a\ang te, Johanachanchin a\ang te leh Marichanchin a\ang pawh hian kanhla pakhatin, ‘Ngaih man iawm ka \awng chhan Lalpa,’a tih hi a dik hle a ni. Chumai a la ni lo, tunlai hunthleng hian ringtu tan chuanrintlak leh innghahna tlak anihzia hi tarlanin a awm zel\hin. Heng zawng zawngavang hian kan Pathian churintlak Pathian a ni. Nang,chu Pathian chu i ring ngamve dawn em? Amahah iinnghat ngam ve \hin em? Rinngamnaah chuan zawhna lehthu awih lohna hian hmunlaili an chang ngai lo va, anrin Pathian avanga lawmnaleh thlamuana hi a lo langchhuak zawk \hin a ni.

Alexander-a te, Ceasar-a te leh Hannibal-a tenkhawvel an hneh a, \hian an nei lo. Isua erawh chuanhmangaihnain ram a din a, nuai tam takin a tan nun anhlan a. Hnehtu dangte tih theih loh thinlung lam a hneh\hin.

- Napoleon

Page 7: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 7

www.mizoramsynod.org

MR. COLGATE(WILLIAM COLGATE)

Nl. R. VanlalauviChawnpui Kohhran

Ni tin ha kan nawt \hin a, fai takin sikul kan kal \hina ni. Ha nawhna hlo (Toothpaste) kan hmang \heuh \hin a,toothpaste kan hman lar em em “Colgate” chanchin hi a ropuiem em a, ‘Colgate’ phenah hian Kristian chanchin ropui lehngaihnawm tak a awm a, i han zir chiang teh ang.

‘Colgate’ hi companyhming a ni a, a dintu leh neitu(Founder) chu WilliamColgate-a a ni. Williamcolgate-a hi January 25, 1783khan England-a khaw pakhat‘Kent’-ah a lo piang a. Kum1798-ah Maryland, USA-ahan chhungkuain an pem a ni.

William Colgate hi mitum ruh tak a ni a, kum 16mi lek a nihin hna thawh turzawngin an in a chhuahsan a,New York khawpui lamah akal ta a. Colgate-a hi sahbawnsiam lamah a tui a, a zir bawka, nuam a ti em em a ni. NewYork lamah pawh chutiang

eizawnna lam chhunzawmtuma kal chu a ni. ChutiaNew York lam pana a kal laichuan a chuanna lawngcaptain pakhat Kristian \hatak hnenah chuan a thil tumchu a hrilh a, New Yorklamah sahbawn siama,sumdawnna bul \an turin a kaldawn tih thu a hrilh ta a. Chulawng Captain chuan fuihnathu a lo hrilh a. “Tu emaw nisahbawn siamtu hlawhtlingleh hmingthang tak NewYork khawpuiah hian a lo laawm dawn a ni! Chumi chunangmah hi i ni thei a ni.Mahse, Pathian i rin tlata, i

Page 8: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 8

www.mizoramsynod.org

theihnate hi Pathianin talenta pek che a ni tih i hriata, ithawh chhuah a\anga sawmapakhat Pathian tan i pek zelchuan malsawmin i awmang,” tiin a lo fuih a. Chufuihna thu chuan Colgate-athinlungah nasa takin thu asawi a, Pathian hi kan nunaha pawimawh ber tur a ni a,sawma pakhat hi Pathian ta,a hnena kan pek let ngei ngeitur a ni, Pathian hnena thilpekkan ngai pawimawh tur a ni.Engkim hi Pathian a\anga kandawn vek a ni si a, tih hi arilruah a lo lian ta em em a.Zawm ngei turin a rilru asiam ta a.

Kum 19 a nih chuansumdawnna bul \anin amahming ngeiin sahbawn a siama, a zuar chhuak \an ta a.Vanduaithlak takin rei lotechhungin a sumdawnna chua tla chhe vek a, chawlhsan a\ul leh nghal a. Mahse, atumruhna chuan nasa zawkahma lak duhna a la neihtir tlata, a eizawnna leh a tuina em

em sahbawn siam chu engtikawng zawng talin emawchhunzawm a la tum zel a. AKristian \hian \ha tak tak techuan nasa takin an fuih a,an \awng\ai bawk a. Colgate-a chuan Bible chang Gen 28:20-22 hi a chhiar a, “Tin,Jakoba chuan, ‘Ka pa inathlamuang taka ka hawnlehna turin Pathian kahnenah a awm a, he ka kalnakawngah hian mi vena, ei turchhang leh sin tur silhfen mipek dawn chuan, Lalpa chuka Pathian a ni anga, helung, lungphun atana ka phunpawh hi Pathian in a ni ang;tin, i mi pek tur zawngzawngah chuan sawmapakhat ka pe ngei ngei angche,” tiin thu a tiam ta a. HeBible chang hmang hianPathianin nasa takin athinlungah thu a sawi a.Jakoba ang chiah chuanColgate-a pawh chuanthutiam a siam ve a. Tichuan,rilru thar nen bul a \an leh a.A kawng engkimah Pathian

Page 9: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 9

www.mizoramsynod.org

a dah pawimawh ber a, athawh chhuah zawng zawnga\anga sawma pakhat pe zelturin a intiam thar leh a. Kum1806-ah “William’s ColgateCompany,” Dutch Street,New York-ah a din thar leha, hemi chin chu Pathian\ihna avang leh a tumruhnaavangin nasa takin vawiinthleng hian a lo hlawhtlingchho ta a ni.

Kum 1808-ahRev.William Parkinson anNew York- ah baptisma achantir a, kohhranarawngbawltu pawimawh taka lo ni chho ta zel bawk a.Kum 1811-ah May Gilbert-inen inneiin, fa pathum,Robert, James-a leh Samuel-a an nei a. Kristianchhungkaw \ha tak an din a.Pathian \ih tak chhungkua anni. Chhungkuain Biak Inah aninkhawm \hin a, chhunginkhawm an nei ziah a, Biblete chhiarin chhungkuaaPathian biakhona hun \ha tak

an nei \hin. Colgate techhungkua hian an inchhungah zu (Alcohol) rengreng lak luh an phal ngai lo ani. Rawngbawlnaahtheihtawpin an in hmang a,Missionary chawm nan athawh chhuah a\angin sumtam tak a pe \hin a, BibleSociety rawngbawlnaah pawh\hahnem a ngai hle. AmericanBible Society-ah te a theihang tawk tawkin a in hmang\hin a ni. Taksa vawnthianghlimna lehinsumtheihna lamahte pawhnasa takin hma a la bawk a.Kristian zirna in hranghrangah sum tam tak \anpuinaa pe a; Madison College,New York chuan Colgatehnen a\anga \anpuina sumtam tak an dawn avang lehzirna (Education) atana ainpekna a ropui em avangin‘Colgate university’ tih hialinan zirna in hming an lo thlakta hial a ni.

Page 10: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 10

www.mizoramsynod.org

Colgate an sumdawnna bul a \an hian Pathianhnena a thu tiam a hre renga, sawma pakhat reng rengchu Pathian hnenah a pe ziah\hin a ni. Hun a lo kal zel a,sawma pakhat mai duh tawklovin sawma panga thleng ape a, a tawpah phei chuan asumdawnna a\anga a hlawknazawng zawng chu Pathianram thilpek atan a pe fai veka ni. Pathian tana ui lo va petua nih avangin a let tam takinPathianin mal a sawm a, a tiratlemte hmanga bul \an khanvawiinah chuan dollar billionsawmpanga lai an lo khum taa, Colgate siam chhuah bungrua chi hrang hrang chukhawvel ram hrang hrangzahnih chuangah vawiinthleng hian an hralh chhuakmek reng a ni. Vawiinahchuan Colgate company hi

America Company hlun lehlar, hlawtling ber zinga mi alo ni ta a ni. William Colgatehi march 25, 1857 khan kum74 mi niin a boral a; a fapaSamuel Colgate an anchhungkaw sumdawnna hi aenkawl chhunzawm ta a ni.

Pathian hian kawngengkimah amah dahpawimawh ber tute hi athlahthlam ngai lo va, amah\ihtute hi \anpui a peih renga ni. Pathian hnena uilovathilpek pe \hin tute chu a lettam takin mal a sawm bawk\hin a ni tih William Colgate-a chanchin a\ang hian i zirthar \heuh ang u.

“Nimahsela, mi felchu kalsana a awm ka hmungai lo va, a thlahte chawkhawn pawh ka hmu ngai hek

lo” (Sam 37:25).

Mi satliah tam tak ai chuan mi rinawm tlem te an hlu zawk.- Oliver Cromwell

Page 11: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 11

www.mizoramsynod.org

THLEM THLUKIN AWM SUH U

India rama lui lian ber Wular lake hnuaiah khuansangha te tak te mai Finley hi a awm a. Ni tin mai hianchangpat rawng dangdai tak, tui chhunga lo hleuh kual delhdelh hi a hmu \hin a, a ei chak \hin hle a; mahse, a nu leh paleh a aia upa zawk sangha dangte chuan a hlauhawmzia hrilhin,ei miah lo turin an hrilh nasa thei hle a ni.

Chutia nasa taka anhrilh chung pawhin Finleychuan a la ringhlel tlat mai a.“Hetianga thil tui lutuk hiengtin nge a hlauhawm theihang le?” ti tein leh, “A tuiem avangin sangha dangtehian an ei ai ka ei an hlau ani ang,” ti tein a ngaihtuahfo \hin a ni.

Ni khat chu tuichhunga a chen kual vel laichuan ni danga a hmuh \hinang tho changpat chu a hmuleh ta a. A han hawi kual vela, sangha dang an awm lo tiha hriat chuan changpat chu ei

tumin a pan hnai ta a, a ei \eptihah a pa chuan lo hmu fuhinrang takin a rawn kai sawnnghal a. A pa chuan, “Engatinge kan hrilh nasat teh lul chenen, ei i tum \alh a?” tiin ahau va. Finley chuan tui hmela tih thu te chu a hrilh a. Apa chuan Finley chu hmunpakhat, hla vak lovah chuana hruai ta a, chu hmunahchuan sangha tam tak, a \henan thla lehlam bung te, ankamsir hek huam te, a \henmitdel te, tui pawh hleuh \hahlei thei tawh lo te chu an lozi nuai nuai mai a. A pa

F. LalhlimpuiiBeg. Dept. Ztu.

Vaivakawn Kohhran

Page 12: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 12

www.mizoramsynod.org

chuan, “Hengho hi changpatei tumte an nih hi. Khachangpatah khan thir kawm,nghakuai a awm a, chu thirai inbah tan palh hlauh chuani thih loh vek pawhin tuna ihmuh sanghate chan ang hi ichan tur chu a ni,” tiin a hrilha; tichuan, an haw leh ta a.

Nasa taka a pain ahrilhfiah hnu pawh chuanFinley châkna chu a reh theichuang lo va. “Sangha dangteaiin ka chakin ka rang zawka, ka fing zawk bawk a, thirkawma inbat tang hman lochiah chiahin changpat kha kaei hman hrim hrim ang,” tiina inngaihtuah fo mai a. Ni tinchuan nghakuai chu Finleychuan a hmu ta zel a. Finleychuan chu nghakuai chu ahnaih tial tial zel a. Ni khatchu thlemna chu do zo lovinchu nghakuai chu a hmawmta tharh mai a, a rin angin alo tui hauh lo mai a! A rilruchuan, “A va han tui lo emem ve aw!” a ti vawng vawngmai a ni.

Mahse, Finley-innghakuai chu a chhak chhuahleh hma chuan, a kam sirahchuan thil hriam tak mai hiana rawn chhun tlang ta mai a,tui a\ang chuan pawhchhuahin a awm zui ta nghala, han \angin han tal nasa hlemah se a chakna te chuankalsanin a nun chu a lo tawpta a ni.

Naupang duhawm taktakte u, he sangha te Finleypawh ni tina sangha mantutenghakuaiin a thlem \hin anghian Setana hian ni tin minthlem \hin a, Pathian laka\ang hian min pawh sawn hia tum reng \hin a ni. Thlemnachi hrang hrang hmangin minbei vel a, a hahchawl ve ngailo. Setana chu dawt sawihmang, Pathian fate tihboraltum reng a ni. Chuvangin,keini Kristian Naupangtechuan Pathian rinchhan tlatin,kan nu leh pate, kan ute lehkan zirtirtute thusawi i awihzel ang u.

Page 13: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 13

www.mizoramsynod.org

THUTLUKNA DIKR. Lalthanpari

Bungkawn

Johana 3:16 – “Pathianin khawvel a hmangaih emem a; chutichuan, a fapa mal neih chhun a pe a, amah chutupawh a ring apiang an boral lohva, chatuana nunna anneih zawk nan.”

Pathianni tlai khatchu Pastor upa lam tawh hianSunday School naupangmual inkhawmnaah thu asawi a. A thusawiah chuanthawnthu pakhat ti hian asawi a. Pa pakhat hian a fapaleh a fapa \hian pakhathruaiin tuipuiah lawngin anzin a. Thlipui nasa tak rawnthaw thut chuan an lawngchu a chhem let ta mai a.

An lawng chu ainkhaikhup thawk a, mipanaupang pahnihte chu lawnga\ang chuan an per chhuakdaih a. Tui thiam lo ve ve anni a, rei lo teah an pil bo maidawn a ni. Chu pa chu a buaikhawp mai a, a fapa leh a

\hianpate a ngaihtuah bawk sia, a tawp a tawpah chuanamah a insiam rem thei ta a.

Chu pa chuan lawngami hrui pakhat hi a hmu fuha, lawng inkhaikhup chungabawk chung chuan a fapa leha thianpa chu chhan tumin abei ta a. Hun erawh a nei tlemhle mai. Hrui pakhat chauh anei a. Pakhat hnenah a thehphei a, a hmuh lai mekin adang zawk chu tuiah a lo pilhman tawh dawn tih a hrechiang hle a. Tu zawk nge achhan tak ang? A inngaihtuahbuai hle mai. A fapa chu apiangthar tawh tih a hriat angbawkin a \hianpa chu a lapiangthar lo tih a hre chiang

Page 14: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 14

www.mizoramsynod.org

a. Tichuan, thutlukna a siamta. “Ka fapa, ka hmangaihche,” tih pahin hrui chu a fapa\hianpa lamah a theh phei tadaih a. Lawnga an inpawh kaifel meuh chuan a fapa chuhmuh tur a lo awm tawh lo.Tuipui mawngah a pil hlen taa ni.

Kha lawngpu khan afapa \hianpa chu hremhmunakal tur a ni tih a hriat tlatavangin a thlarau chhanhimnan a fapa kha a hlan ta zawka ni.

“Chutiang chu a ni e,Pathianin min hmangaihnachu. Kan tan a fapa a hlan ani; chatuana nunna kan neihzawk nan,” tiin.

Inkhawm banah chuantleirawl naupang pahnih hianPastor hnenah, “I thawnthusawi chu a ngaihnawm hle

mai; mahse, Kristian a la nihve beisei avang ringawta afapa \hianpa a chhanhim tazawk kha, pa tan chuan thiltih awm a ni dawn em ni?Thutlukna dik lo takah kangai. Kristian a nih loh pheichuan a tisual hle tihna a niang,” a ti a. Pastor chuan aBible hlui tawh tak chu duattakin a han zut te te a.Tichuan, he thu hi a sawi zuia. “Kha lawngpu khanthutlukna chu a lo siam suallo hle e, kei hi a fapa \hianpachu ka ni e,” tiin.

Aw le, kan tan fapathihna pawh remti hialkhawpa min hmangaihtuPathian chuan thutlukna dika siam avangin boral mai turnang leh kei hian chatuannunna kan neih phah ta a ni.

Rim hriatna nei lovin, Rose par hian rim a neih loh thusawi ta se; tuman kan awih lovang. Pathian awm ring lo

pawh chutiang chu a ni, a vanduai a ni e.– Sir Ralph Richardson

Page 15: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 15

www.mizoramsynod.org

HABITVanlalmalsawmi

Ramhlun Kohhran

Habit awmzia chu kan hre \heuh awm e. Mizo \awngang maiin tleirawl leh naupang zawkte chuan kan hmang tawha ni. Chin dan, tih \han, thil ngai kan tih nawn leh \hin hihabit chu a ni mai a. Amaherawhchu, kan pianpui (inbornhabit) kan control theih loh hi chu habit kan sawi tur hi chuana huam dawn lo a ni.

Mihring nunah hiankan thil tih \han hian kan rilruput hmang te, kan nungchangte leh chetzia, kanngaihtuahna te a rawn siamdanglam \hin a ni. Chu vangchuan kan tun dinhmun hi kanthil chin \hanin a siam a nikan ti thei awm e. Chuti a nihchuan thil chin \ha leh \ha lokan neih khan kan nunahnghawng a lo nei dawn tihnaa ni. Mihring lo piang tawhphawt hi chuan thil tih duhzawng leh ngainat zawng kannei \heuh a, a \ha leh \ha lochin \han kan nei \heuh a,chutih rual chuan inborn hab-its ni lo hi chu kan controltheih vek a ni thung. Hun rei

tak chhung tih \hana kan loneih tawh chu sim thut harkan ti \hin a, a chhan chu kanrilru a luah hneh tawh lutukavang khan kan hriatna thazam a lo khawih \hin a, kanhriat loh chhung leh kan inrinhman hmain kan lo ti leh mai\hin a ni. Chu vang chuan mintizaktu, min timualphotu tepawh a lo ni \hin a, mahniinthunun kan zir a pawimawhhle a ni.

Tleirawl kan ni a, nundan \ha, awm dan mawi zirchho mek zel kan ni, kanawmna stage hi a pawimawhhle a ni. Eng hi nge kanngainat zawng? Eng ngenuam kan tih a, eng nge kan

Page 16: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 16

www.mizoramsynod.org

châk zawng? Chungte chuankan hma lam hun thui tak ahril dawn a ni. Chu vangchuan chin dan \ha (goodhabit) leh chin dan \ha lo (badhabit) keini ang rual a\anghian kan thliar thiam apawimawh hle a ni.

Han in en ta \heuh ilaSunday school-a kan \hiantenen ringawt pawh kan tuizawng a in ang lo hle ang. A\hen sports lam a tui em emte, a \hen music leh a \henlehkha zir lam tui em em te,photography leh cooking etc.lama tui te pawh kan awm arinawm. Heng kan tuizawngte hi kan habit rawnsiamtu chu a ni mai \hin a ni.Kan tih ngai kan tih nawn leh\hin kha habit chu a ni kantih tawh kha. Vawi khat mahmusic la ngaithla lo leh playngai lo tan chuan tui viau ahar ang tiru? Pian tirh a\angatui nghal em em a awm theihloh a ni. Tute emaw min in-fluence vang te, kan thilhmuh leh hriat a\ang te, kan

ngaihsan zawng avang te a nimai \hin. Kan tuina a in anglo va, kan talent pawh a inang lo. Kan tuina lama kankal kha a \ha a, kan sawiselber lo, amaherawhchu,Kristian tleirawl, nula,tlangval la ni mai tur kan nia, chutah chuan kan thil tih\han hian kawng ro a su chhozel dawn a, nuam kan tihzawng ringawt ni lo va, kan\hatpui tur leh kan hlawkpuitur kan tih \hin hi apawimawh a ni. Keimahniaheng nge kan thil tih \hin hiannghawng (result) a neih tihmahni kan in chhut \hin a \hahle mai.

Entirna pakhat losawi ila, music lam tui em emte pawh keini ang rual a\anginkan awm tawh a ni. Kan tuichilh a, eizawnna tlingkhawpa kan tuipui a nihpawhin a \ha hle mai, mahsehei erawh kan hriat tel a \ul ani, music hian mi a hnehhmain kan tui ral hma em emmai a, khawvel mi lar tam tak

Page 17: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 17

www.mizoramsynod.org

music lam a tuite chanchinpawh kan hre awm e, an hanlar chho tak tak mai chu\hatpui aiin chhiatpui ta zawktam tak kan hre \hin a ni, achhan chu anmahni talentpetu Pathian chawimawi nanleh fak nan hmang lo va, suallama ke penna hmanrua atanaan hman kha anmahni vawchhetu a lo ni ta \hin a ni.Chuvang chuan kan tuina,kan talent te hi Pathian tankan hlan tur a ni, min petufak nan kan hman hi kan tihtur reng a ni.

Tunlaia NBA star,shooter \ha tak, Kristian \haem em ni bawk StephenCurry pawh hian a interview-naa a sawiah chuan, "Kan tihtur kan thlan thiam lehchumia tuina tak tak leh nuamtihna kan neih apawimawhzia a sawi a, engpawh ti ila Pathian ringtutetan chuan Pathian tanapasal\ha kan nih tarlannahmanrua a ni a, chuvangchuan ka rinna leh Pathian hi

basketball ai hian ka dahhmasa zawk a ni," a ti a ni.

Kan thiamna chuengpawh a ni thei e, keinipawhin engpawh ti ila Pathianhmanrua kan nih kan inhriatreng a pawimawh hle a ni.Chutiang bawkin zuk lehhmuam, ruih theih thil tepawh lo ti tawh laklawh tanchuan a bawiha tan a awl emem a, miin sim duh ngawihngawih mah se harsa an titawh \hin a ni. Tunlaiinlehkhathiam tak tak te pawhkan lo pung zel a, kan inzirfinna te a ni lo zawnga mihneh tum nana hmang tepawh kan lo awm chho zel a,mizo zingah pawh Pathianawm ring lo (Atheist) te hialte pawh kan awm tawh a ni.Kan thawk tawp ni a lo thlenmeuh chuan Pathian mamawhber kan ni leh si \hin. Kanthiamna leh finna te Pathianhlat nana hman hi a pawi hlemai. Kan theihna zawngzawng min petu, min dintuchu Pathian a ni a, Ama tana

Page 18: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 18

www.mizoramsynod.org

pek let nachang kan hriat lohchuan kan hmabak chu aropui lo viau ang. A chapotawk chauhva hlawhtling nihte hi a hlauhawm viau a ni.Keini Kristian tleirawltechuan kan nun min vaw chheleh mai tur chu tih ve kan chinloh hi a him ber a ni.

Michael Chang-a,tennis player, a hun lai chuanlar ve tak \hin pawh khan tihian a sawi a: "A changchuan keima thawh rah emawka ti lek lek \hin; nimahsela,he dinhmuna min dahtu hiPathian a ni a, mite ngaihchuan thleng sang tak ka nihauh lo; mahse, Pathianin kaphak tawka min hlan kainaahhian ka lungawi em em tho ani," tiin. Eng dinhmunahpawh ding ila, lungawi chinte hi kan zira, mi rel leh

sawichhiat ringawt te habit-aneih lovin lawm thu sawi te,mi dangte \anpui chin te, mitetana kan theihna zawnamalsawmna nih tum tlat te hiching thar ila, keimahnibawkin a hlawkna kan tel lehngei ang.

Chu vang chuanengkim siamtu, nunna minpetu, hun min petu, nung lehche theia chhia leh \hahriatna thiang tak min petuPathian hre reng chunga kanhun kan hman \hin chuanchin dan \ha lo kan hnawlthei ang a, chin dan \ha kanlo ching thar zel thei dawn ani. Chu chuan nungchang \hamin neihtir ang a, nungchang\ha chuan \hian \ha, \hian \hachuan good environment,good environment chuan nunhlimna leh thlamuanna minpe dawn a ni.

Darthlalang rawng chi hrang hrang kaltlanga thil kan enchuan, a darthlalang rawng ang angin thil kan hmu a.Ringtute pawh hi Pathianin Krista kaltlangin min en a,

chu chu kan felna a ni.- Bits & Pieces

KRISTIAN ENCYCLOPAEDIA

Page 19: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 19

www.mizoramsynod.org

I SMART VE EM?

– Theodore VanlalmuanaBungkawn

Liani chu City bus-ah a lawn a, \hutna awl a lo awmavangin a \hu a. Nakinah chuan pa pakhat hi a rawn lut ve a,\hutna tur a awm tawh loh avangin chu tleirawl chuan rangtakin \hutna a lo kian vat a. A va smart em!

Thanga chu bazarah akal a, tih tur dang a la neihavangin a hmanhmawhkhawp mai. Kalkawngahchuan pitar pakhat, thil rit takkhaia kal chhet chhet a hmuhchu a kal pel thei lo va. Pitarthil khai chu khaisakin an inthleng a kalpui ta a. A vasmart em!

Mawia chuan \hian engemaw zat a nei a. A \hian \henkhatte chuan a zirna tibahlahthei tur zawng thil tihpuiahan sawm fo \hin. Zuk lehhmuam te, ruihtheih thil te,nawm chenna thilte ti ve turinan sawm \hin. Mahse, \hataka lehkha a zir loh chuan atan a la pawi dawn tih hriaina hnial zel a, theihtawpchhuahin lehkha a zir \hin. Ava smart em!

Zuali chu nu leh pa thuawih tak mai a ni. Hnathawhhreh a nei lova, a mamawhtawk bak thawmhnaw lei angen ngai lo. Inkhawm ataima a, Pathian a \ih em em\hin. A va smart em!

Hminga chuan smartphone a nei thar ve a. Mahse,eng lai pawhin a khawihemaw tih tur a ni. Zanah reitak tak thleng a men phah a.A zirlai a zir \hat loh phah a,a fail phah ta hial a ni. Smartphone neitu chu a va smartlo tak em! Lawma chuan kuhva a \hialnuau nuau a, a kuhva eina/chil chu a duhna lai laiah achhak a, a sen luai hlawmmai. A va smart lo tak em!

Khuma pa chu sawrkar

Page 20: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 20

www.mizoramsynod.org

hnathawk ni mah se ankhawsak a sang vak lo.Mahse, mi hausa tak tak fatea kawm a, an neih ang neihve zel a tum a. Hna a thawkpeih lo va, lehkha a zir \hapeih bawk si lo. Anchhungkaw dinhmunngaihtuah miah lovinkhawlaiah nalh tak takin aleng \hin. A vasmart lo tak em!

Tunlai khawvel hi‘Smart World’ a ni tawh a.Smart phone kan hum a,smart card kan hmang a, TVpawh smart card tel lovin aen theih tawh loh. KanAizawl khawpui pawh SmartCity ni turin hma lak mek ani. Hetih lai hian kanhmanruate, kan khawpui teringawt a smart hi a tawk lo

va, mihringte hi kan smart vea ngai. Nalh taka incheiringawt hi smart-na a ni lova, kan ngaihtuahna te, kanduhzawng te, kan chetzia lehthil tih zawng zawngte hi asmart \hin tur a ni.

Tute pawhin mahniinchhungah te, khawlai lehhmun dang dangah tih theihtawk leh tih awm tawk kannei vek a. Thil \ha leh \ha lopawh kan hre vek. A chungaentirna kan hmuh anga mahnitih tur ti a, nungchang diklantir \hinte hi mi ‘smart’ anni mai a. Mahni nihna pawhhre lo, thil dik leh dik lo pawhthliar hrang thiam lo te,nungchang mawi lantir ngailote hi mi ‘smart lo’ an ni mai\hin. Nang i smart ve em?

David Brainerd-a, North America rama Missionary chu athawk rim em em mai a. Kum 1747 October ni 29 khan athawh rim lutuk avangin a tlu hlum a. Chutih lai chuankum 29 mi chauh a la ni. A inpekna chanchin ropui tak

avang chuan William Carey-a te, Robert Mc Cheyne-a te,Oswald J. Smith-a te chu Pathian tan an inhlan ve ta a ni.

– Kristian Encyclopaedia

Page 21: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 21

www.mizoramsynod.org

CLEMENT-APu Lalrohlua

Chawnpui Kohhran

Tleirawl fel tak mai kum 14 mi lek hi a awm a, ahming chu Clement-a a ni a. Pawl 10 zir lai a ni a, a fel emavangin a chhungte pawhin an duat thei hle a. Lehkha zirpawh a taima em em a. Mahse, a thiam thei lo em em thunga. Pawl 10 pawh chu term examah Science-ah leh English-aha fail ve ve a.

Kum tawp a lo hnaihchuan board exam hun a lohnai telh telh zel a, Clement-a pawh chu taima takin thiamthei lo viau mah se a zir ve\ang \ang zel a. Harsatna liantak mai a neih chu zanahlehkha a zir rei thei lo va, amut a chhuak zung zung zela, zingah lah a tho hma theibawk si lo. Exam a hnai telhtelh si, a rilru a hah \hin emem a ni. Zingah chuan hmataka thawh tumin alarm muthmain a set ziah a, mahsezingah alarm a lo rik chuan aoff tih pawh a hriat loh laihian a lo off a, a lo mutsan

leh daih \hin a. Chuvangchuan a mangang thei em ema ni.

Tuk khat chu Sundayschool-a an zirlaiah Pathianchuan engkim a ti thei a,amah kan rin ngam phawtchuan kan mamawh kan diltemin tihsak \hin tih an zirtirtusawi a hre chhuak zawk maia. Tichuan, Clement-a chuanngaihtuahna thar a nei taa,”Zing thawh ka harsat emem a, mahse tunah chuan kanzirtirtu sawi ang khan Pathianhi a dik tak zet a nih chuanengvangin nge Pathian kutahka in nghah mai loh le?” tiin

Page 22: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 22

www.mizoramsynod.org

a inngaihtuah harh ta thut maia ni. Tichuan, chumi zanahchuan lehkha a zir zawhchuan lehkhabute khumah adah a. Zan danga a tih lohdan ang takin alarm chu akhawih duh ta lo va, set pawhchu a set ta lo hrim hrim a.Chumi aiah chuan Clement-a chu Pathian hnenah a\awng\ai ta zawk a.

Clement-a chuan,“Lalpa, kan exam a hnai tawhsi, lehkha zir tura hma takathawh ka duh em em a, katho thei si lo. Alarm ka setpawhin ka off a, ka lo muhilleh daih zel a, tihngaihna kahre tawh lo. Lalpa, tunahchuan i kutah ka innghat tawptawh ang, zanin a\ang chuanalarm pawh ka set tawh dawnlo. Mahse, naktuk zing dar5-ah min kai tho ang che. Isuahmingin ka dil a che, Amen,”tiin tihtakmeuhin Pathianhnenah a \awng\ai ta a,tichuan zanah chuan tui takina muhil ta a.

Thil mak deuh maiClement-a chungah chuan alo thleng ta a. A tuk zingahchuan Clement-a chu a harhhlawl mai a, sana a han enchuan a hma zana Pathianhnena a dil hun chiah chiahmai zing dar 5 kha a lo ni a.Clement-a chuan mak a ti emem a, a lawm em em bawk a.Pathian hnenah chuanlawmthu a sawi ta mawlhnawlh a. Tichuan exam hmazawng chu thawhhma a duhpawhin alarm a set ngai tawhlova. Pathian hnenahtawngtaiin a dil a, Pathianchuan a duh hun takah chuana kai tho ta zel mai a ni. Chutichuan zing hma tak takah tea thawh theih tak avang chuanClement-a chuan pawl 10chu \ha tak maiin a pass theihphah ta a ni. Keini pawhPathian hnenah tihtakzetakan dil chuan Pathianin kandilna te min chhansak zeldawn a ni.

Page 23: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 23

www.mizoramsynod.org

LUANGMUAL KOHHRAN NPSS CHANG SAWIGOLDEN JUBILEE CHANCHIN

- Upa M.S. RinthangaLuangmual

Kum 1925-a Luangmual Kohhran a lo din a\anga kum42-na, May 31, 1967, Nilai zân inkhâwmah mi sâwm vêlinkhâwmin, inkhâwm bâng \henkhatten inkhâwm an tlêm thuleh, inkhâwm an tam theih dân tûr an titi zui a, hetih hun laiaNPSS Superintendent Pu Tlângthansiama chuan an khawhlui, Maubuangah Nilai zân inkhâwmah NPSS-ten Pathianniaan zirlai thuvawn an sawi \hin thu leh Kohhran inkhâwm an\hat phah thu te sawiin, hetih hun laia Luangmual KohhranUpa Than\hianga (L) pawhin \ha a tih thu a lo sawi ve bawk a.

Tichuan, Kohhran Com-mittee-ah thlenin, \ha an tihtâkah chuan a kâr leh Nilaini(7.6.1967) zân inkhâwma\angin hun bîk thil a awm anih loh chuan châng hi an losawi \an ta a ni.

Tichuan, Nilai zânachâng sawite chuanSunday School hming lamah'awm' tih aiah 'châng' an timai \hin a. Sunday School ankal a, Nilai zanah châng ansawi bawk tihna a ni.Chutianga hun rei tak Nilaizân inkhâwma châng an sawi\hin hnuin, kum 2000 a\angchuan zirna lama ram pumin

\an kan lâk nasat tâk avângin,Nilai zân inkhâwma chângsawi chu zirlaite tân abuaithlak deuhva hriainInrinni zânah sawn a lo ni taa ni. Hêng châng sawi hunasawi \hînte hnênah hian kumtin lâwmman pakhatna a\angapathumna thleng pêk \hin ani nghe nghe.

NPSS-ten Kohhraninkhâwma châng an sawi \hinavâng hian Kohhraninkhâwm pawh kan \hathnemphah \hin a ni. Inrini zân hiLuangmual Kohhran tânchuan NPSS pual inkhâwm ani ta deuh ber a, Thuhriltute

Page 24: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 24

www.mizoramsynod.org

pawhin naupang pual lamhawiin thu an sawi ber \hin.Hetianga NPSS-ten Kohhraninkhâwma chanvo pawimawhtak an chang thei hi hruaituhmasate inpêkna Pathianinmal a sâwm a ni.

Kohhran chuan hegolden jubilee lawmnaprogramme hi dt.10.6.2017zân inkhâwmah a hmang a,MSSU lama kan hotute lehtrainer-te sâwmin hun \ha takkan hmang a, Naupang Sun-day School department-tenKohhran thurin an sawi a,hlapui, ‘Khawiah pawh nichhuahna piangah’ tih leh‘Haleluia chorus’ an rembawk a, inkhâwm bânah alawmna thingpui leh a hmehtui tak kan chang ho bawk.

Kohhran a lo ngêlnghehzêl nân te, Pathian biakinkhâwm kawnga hma kansâwn zêl theih nân leh\hangtharten Pathian thu kanhriat deuh deuhva, Biak Inkan ngainat deuh deuh theihnân he châng sawi chanchinhi chhiartu zawng zawng tânLalpan malsâwm rawh se. comment: Luangmual

Kohhran NPSS Departmenttinin Nilai zân/Inrinni zâninkhâwma Pathian thu ansawi \hin-in kum 50 a tlinchamphaphâk lawmnaah hianMSSU tirhin Nl.Vânlalsâwmi, Co-ordinatorleh T.Upa Lalhmingthanga-te hnung zuiin ka tel ve a.Chhûn lamah nilênginZirtîrtu training hun kanhmang a, zânah Co-ordinatorhian Golden Jubilee thuchahngaihnawm tak a sawi.

Beginner – Senior De-partment-a zirlai zawngzawngten a hranpa \heuha,Kohhran Pathian biakinkhâwma Pathian thu ansawi \hin hi, naupangte maini lo, zirtîrtute inpêkna afakawm hle. Têt lai a\angakohhran inkhâwm ngaihpawimawhna an tuh \ha hle.Naupangte leh zirtîrtutenhlapui an han rem ho thei tehi a ngaihnawm danglam hle.Luangmual Kohhran hi anentawn tlâk êm a, an tih danang hian ti ve thei kohhranawm \euh ila a va \ha dâwnem!

- Upa B. Lalhmunliana,Jt. Editor)

Page 25: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 25

www.mizoramsynod.org

TAIMAK CHU HLAWHTLINNA A NI Esther Rohlupuii

Junior Dept., Kanan Kohhran

Hmanlai hian naupang fel tak John-a hi a awm a, a tetlaiin a pain a boralsan a. Tichuan a nuin a enkawl a, mahse,a nu chu chawhmeh zuar \hin mai a nih avangin an rethei emem a. Chuvangin John-a chuan a theih ang tawkin a nu chu apui \hin a.

John-a chu sikul \hatakah pawh a lut ve thei lova; mahse, \ha takin lehkha azir \hin a, tlai tin a \awng\ai\hin a ni. Sikulah te chuan anhmusit \hin em em a, mahse,Pathian hnenah a vui ngaireng reng lo va, lawm thu asawi zawk \hin a ni.

Nikhat chu a nu chua dam lo ta vak mai a, hnapawh a thawk thei lo va.Chuvangin John-a chu a buaithei hle mai a, sikul a banveleh lehkha a zir a, a nu a

enkawl a, tichuan hna a thawkleh \hin a ni.

Hun te a lo kal zel a,John-a pawh a lo puitling veta a. Hna \ha tak a thawk a, alo hausa ta em em a. A tetlaia sikul a lo kalpui \hintechuan an hmusit ngam tawhlo va. Tichuan, John-a chuannupui fel tak neiin achhungkua chu hlim takin achawm ta a ni. John-a chu ataimak em avangin Pathianinmal a sawm a, a lo hlawhtlingta a ni.

Thuhriltu hmingthang leh hlawhtling G. Campbell Mor-gan-a chu a hlawhtlinna thuruk an zawt a. Ani chuan,

“Thawk tawh, taima takin thawk tawh, thawk tang tangzel rawh,” a ti.

– Kristian Encyclopaedia

Naupangte thu ziak

Page 26: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 26

www.mizoramsynod.org

KA NUNaupangte u, rual uten thu \ha, nute hlutna thu an

lo zir \hin hi ngun takin chhiarin i ngaihtuah chiang lehteh ang u.

Ka nausenin tu nge mi kawl?Ka nu, ka nu duh tak chu.|awng thei lovin tu nge mi pawl?Ka nu, ka nu duh tak chu.Ka dam lo va, a tlaivar a,Ka \ap a, min lo chawi mu \hin,Hah takin, chak lo chung pawhin.Ka nu, ka nu duh tak chu.

Ka lian deuh deuh tu nge mi zilh?Ka nu, ka nu duh tak chu!|henrual awm dan tu nge mi hrilh?Ka nu, ka nu duh tak chu!Ka thu pawi tham lo a ngai zo;Ka ei tur tumin a awm fo,Ka sin tur a hmaih \helh ngai lo,Ka nu, ka nu duh tak chu!

A tih zia dawnin min tinem,Ka nu, ka nu duh tak chu.Tihsak ve thung ka va duh em!Ka nu ka nu duh tak chu.Chet danin ka tilawm zel dawn,Ama thawh phal lovin ka fawm,Ka nu hi zah ber tur alawm!Ka nu, ka nu duh tak chu.

Page 27: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 27

www.mizoramsynod.org

* Leo Gerstenzang-a(1892–1973), Polish, Ame-rica mi ni ta chuan ear bud hikum 1923-ah a siam chhuaka. A nupuiin ha khernahmâwra lapua timûma annaute beng a tifai lai a hmuhinhmanraw awlsam zawk siamtheih inringin beng hawlhna(Cotton swab), q-tips hi asiam a, khawvelin \angkaitakin a lo hmang ta a ni. Q hiquality tihna a ni.

* America rama artui khusil fai a nih \hin avangin Bri-tain-ah lak luh khap a ni a;Britain artui khu sil fai a nihloh avangin America ramahlak luh khap a ni ve thung.Duh dan a inan loh hmel vekhawp mai!

– Lalremmawia

* GoAir (India) chuan anthlawhnaa hnathawktuahhmeichhia, ria lam deuh(Lightweight female) hlir anchhawr. Hei hi a chhan chu– hmeichhiate hi mipate aiaan zân zâwk vang a ni. Heivang hian kum khatah USdollar nuai nga chuang anhum theih phah niin an sawi.* He thu chhiartu naupangt a mzawktennaute kannih laiakan hnek\hin hnuteh n e k n abur hik u m

Page 28: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 28

www.mizoramsynod.org

1884-a Dr. Hervey D.Thatcher-a siam chhuah a ni.* Cambodia rama TonleSap River chu a danglamkhawp mai: kum khatchhungin kum chanve chhungchu chhim lam hawiin a luanga, kum chanve dang chu hmarlam hawiin a luang thung.* Nute Ni (Mothers’ Day)hi Anna Jarvis-i (1864–1948)huaihawtin kum 1908 May ni10 khan USA-a West Virginialeh Philadelphia khawpuiahte

hman \an a ni a, ngaihhlut ahlawh hle. Hei vang hian USrorel khawl, Congress chuanMay thla Chawlhni vawihnihna chu ram pum huapahman turin Nute Ni-ah kum1914 khan a puang ta a ni.* Central Africa-a ui chikhat, Basenji an tih chu ui

dang ang lo takin a bauh vethei miah lo nia! A bauh vedan ber chu sihal ang deuhvina û \hin.* Dr. Ignaz PhilippSemmelweis (1818–1865),Hungary rama mi kha natnadarh zel tur ven nan fai takakut sil pawimawhzia sawi uarhmasatu a ni a. A sawi hunlai khan miten hre thiam heklo, mi aah ngaiin rilru buaienkawlnaah an dah a, chutavengtute kut chu tuarin a thizui ta nghe nghe.

Page 29: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 29

www.mizoramsynod.org

TIH DAN THA

A bul a\angin engkim tih\hat zir tur a ni.

A hun takah engkim ti la, a hmun takah engkim dahrawh.

Piangsual te, mi a te, kutdawh te hmuhsit tur a ni lova, nuihsan tur a ni hek lo, \anpui zawk tur a ni.

Rannung te, sava te, ran e reng reng khawngaih tur a nia, nghaisak tur a ni lo.

Tu eng mah dil lo leh zawt lovin la suh.

Mahni aia upa zawk leh ropui zawkte zah tur a ni.

Thu dik nia hriat apiang chauh sawi tur a ni.

Vawiina tih tur naktuka tihah khek tur a ni lo.

Tangka te, chaw te, silhfen te leh hun te ren fo tur a ni.

Phuba latu nih aiin ngaidamtu nih a ropui zawk.

Infiamna engkimah rinawm tur a ni a, fet tur a ni lo.

Mahni chhungte hnenah te, thiante hnenah te, hnamtehnenah te, mahni ram danah te, tlawmngai taka awmfo tur a ni.

Kristian Naupang chanchinbu October 2017 issue phek 6-na, tihdikna siamah khan tlar hnuai ber dawttua March 15,1981 tih kha March 15, 1891 tih zawk tur a ni e. – Ed.

TIHDIKNA

Page 30: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 30

www.mizoramsynod.org

SELENA GOMEZ

– Brian LalnunhlimaSacrament Dept ztu.Bungkawn Kohhran

Kum sawm mi lek a nih lai, kum 2002 khan Barney& Friends-ah a inlan der tawh a, 2003 khan Spy Kids 3- D:Game Over-ah kan hmu leh a, he popsinger, dance-popgenrehuanga mi hi an album copy maktaduai 7 chuang a hralh thute, a single album maktaduai 22 chuang a hralh thu te hi kansawi tum ni lo mah se, a chanchin sawi dawn chuan zeh telloh a uiawm \hin.

Khawvel \halaitelawm Popstar Selena Gomezkan hre \heuh ang tiraw u?Justin Bieber-a chhas hluihian inkhawm a peih riau maia, mite \anpui a peih em embawk a, Kristian a nih thu hichhuang takin ringlomitehnenah pawh a sawi fo a ni.

Selena-i hian naupangkum 13 mi a nih lai a\angin‘purity ring’ (Thianghlimnazungbun) a bun \hin a, mipathmeichhiatna kawngah ainvawng thianghlim dawn tihentirna a ni. Mahse, JustinBieber-a nen an inngaihzawnlaiin chu a ‘purity ring’ chu

a phelh ta a, a phelh chhanchu a rin theih mai awm e.Chutiang chuan SelenaGomez-i hian tleirawl nunthianghlim ziktluak hmang lomah sela, Pathian a hlat taktak ngam ngai lo a ni.

Hmanni deuh lawkkhan Pastor Judah Smithsermon a ngaihthlak chu ahlawkpui thu a sawi chhuaka. A instagram bio-ah pawh‘By grace through faith(Rinna avanga khawngaihna)’tih thu hi a dah a. Twitter-ahPathian thu a post fo \hin.Chutianga social media-aPathian thu a post chu tamtakin comment an pe a,

Page 31: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 31

www.mizoramsynod.org

‘Hollywood khawvelaKristian i nihna hian mal asawm che a nih hi,’ te an tia, an fuih nasa hle. Ainkhawm fo va, Hillsongworship leh music te angainat thu sawiin Kristian\ha tak a nih thu a lo sawichhuak fo va, a inkhawm laithlalak thlengin internet-ahpho chhuah a ni \hin bawk.

Mite tana malsawmnanih a duh em em reng a, kum2016 Krismas dawnah pawhkhan Christmas Eve atan midangte malsawmna thlentu niturin Forth Worth, Texas-aCook Children’s MedicalCenter-ah naupang damlote atlawh a, naupangte hunhlimawm tak a hmanpui.Children’s Hospital-ah chuanamah ngaisang em emtuMadison-i a lo awm a, a hanhmu thut mai chu a lawmlutuk avangin a biangahmittui a luang chhuak hial.Damlo na tak ni mah se anatna hre chang mang lokhawpin Gomez bulah a talnileng a. Madison-i nu chuaninstagram-ah a fanu lehGomez-ite thlalak chu

chhuang takin a pho chhuaknghe nghe.

Mite a \anpui danchanchin zawng zawng chukan sawi seng lo vang. Kum24 mi Selena Gomez-i hiinstagram-a follower ngahzual top 5-ah a tel phak a, atel phak mai ni lovin pakhatnaa ni. Follower mi maktaduai122 a nei hem mai a, a thlalakpakhat a post ringawt pawhincheng vaibelchhe 3 vel zel ahlawh dawn zu nia! SelenaGomez-i hian a siamtuPathian a hre chiang hle a, amalsawmna dawn pawhPathian pek a nihzia a hrechiang hle bawk. A eizawnna kan sawisel thei lova, concert-naa a zai angngawt hi a rilru a ni lo tih asawi a ni. A lar tak avangininkhawm a \hulh chuang lova, Pathian a hlat hek lo.Pathian hmingin a lam renga, mi lar dangte anga sawiselkai a ni ve ngai lo va, a nun athlahdah ngai lo a ni. Amahanga lar, amah anga hausa,duh duh lei thei,duh duh neithei ni ve ta la, engtin nge iawm ang le?

Page 32: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 32

www.mizoramsynod.org

VANLALSANGPUII (11)Junior Dept., Tuikual

Page 33: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 33

www.mizoramsynod.org

Vawi khat chu Aizawl veng pakhat kohhran lar vaklo leh kohhran lian tak pawh ni lo hi ka tlawh a, chuta ka thilhmuh te chu midangte hmuh ve atan ka han tarlang e.

Sunday School super-intendent leh secretary-te chuhma takin Biak In an thlenga, Sunday School hall tintechu an lo en fel a, naupangkal hmasa inhlei tur te pawhchu an lo mitmei reng a.Zirtirtu hma taka rawn kal te,tlai taka rawn kalte pawh chuan lo thlir reng a. ‘Hetiangchuan zirtirtu inthlahdah tak,kal tlai tak an awm dawn lohhi,’ ka ti rilru a.

An hall leh corridorinkarah chuan naupangzawng zawng chhiar theihturin thil an lo tar a, chungainziak \henkhatte chu -1. Bible thu eng emaw zat

zir ziah tum la, i thiam bel(byheart) apiang zirtirtutebulah sawi la, kumtawpah chang zir tamlawmman pakhatna laktum ngei ngei ang che.

2. Zunina i inthiarin fai takintuiin tleuh leh ziah angche.

3. Biak In i lo thlenin feltakin \hu la, uluk takin\awng\ai \hin rawh.

4. Harsat bikna avangainkhawm \an hnua biak ini thleng a nih pawhin\awng\ai laiin lut suh,\awng\ai zawhah lut angche.

5. Pathiannia thlan tla phungkhawpa infiam te hiKristian Naupang tih dantur a ni ngai lo tih hre rengang che.

6. Zuk leh hmuam hiKristian naupangte tanahmelma, tih ve mai awltak si a nih avanginKristian naupang dik taktan chuan tih hauh loh tura ni.

Thu \ha tak tak anziah tlar zingah heng ka hansawite chauh hi ka ngaihtuahchhuak thei a, kha kohhraninzirtir dan kha ka zir chiangchak ngawt mai.

HMUTHEITUA

Page 34: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 34

www.mizoramsynod.org

CHEICHHUAHHan chei leh phawt mai teh le...

Chei dan tur1 = Nawinawk, 2 = Buang/Uk,

3 = Serthlum rawng, 4 = Eng, 5 = Hring, 6 = Pawl

Page 35: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 35

www.mizoramsynod.org

aA chunga lemziak chi hnih khi ngun takin en la, a inan lohna chi rukhmu thei rawh.

A hnuaiah hian a chhanna lo ziak la1...................................................................................................2 ................................................................................................3.................................................................................................4..................................................................................................5.................................................................................................6.................................................................................................

KA HMUH ANG HMU THEI RAWH

Page 36: NOVEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org · Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo. ... 12.Hriatzauna huang ... an chanchin hi thil ngaihnawm lovin a zui fo

NOVEMBER 2017 36

www.mizoramsynod.org